Κυριακή 8-3-2015 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 8 Μαρτίου 2015 • Αρ. φ. 1241 • 2 €

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ Α. Καρίτζης: Πορεία χωρίς επιστροφή

Η ταπείνωση του ΣΥΡΙΖΑ και της Ελλάδας είναι ο στόχος των υποστηρικτών της λιτότητας σελ. 12

...

Θ. Παρασκευόπουλος: Σε τι αποσκοπεί η πολιτική που ακολουθούν;

Η στάση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των θεσμών σελ. 11

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Σ. Τομπάζος: Κρίση ρευστότητας ή κρίση λιτότητας;

Η υπερσυσσώρευση κεφαλαίου και οι ρυθμίσεις στο τραπεζικό σύστημα σελ. 8

ΚΟΙΝΩΝΙΑ Θ. Χατζόπουλος: Για ένα καφέ και ένα σάντουιτς Η νέα συλλογική σύμβαση στη ∆ΕΗ, η δίωξη Ζερβού και η αριστερά σελ. 13

∆ΙΕΘΝΗ Π. Σταγγανέλης: Η ακροδεξιά προς μία ευρωπαϊκή ∆ιεθνή;

Αντικαθιστώντας ένα ρατσισμό με έναν άλλο, κατασκευάζουν δύο κοινούς εχθρούς σελ. 18

Μόνι Οβάντια

Αγαπώ τη σύγχρονη Ελλάδα

Το μεγάλο σχέδιο γίνεται με την κουλτούρα, με την πολιτική, όχι με το νόμισμα

Σελ. 16

Το έγκλημα της μετανάστευσης Της Σοφίας Βιδάλη

ο μεταναστευτικό ζήτημα έχει κατ’ επανάληψη διχάσει την ελληνική κοινωνία και η διαχείρισή του ως τώρα έθεσε σε δοκιμασία τα δημοκρατικά ανακλαστικά μας. Η σύνδεση του προβλήματος αποκλειστικά με την εγκληματικότητα είχε εκτός των άλλων ως συνέπεια, ο εξευτελισμός του Άλλου να οργανωθεί ως πολιτική, να γίνει ρουτίνα: δεν ήταν μόνον η αστυνομία, ας μην κρυβόμαστε· ήταν όλοι όσοι «αξιοποίησαν» τους μετανάστες (κάθε νομικής κατηγορίας) για να διεκολυνθούν ποικιλοτρόπως. Όλοι λίγο πολύ συνηθίσαμε στη συμμετοχή μας σε αυτό που κάποτε διαβάζαμε ή βλέπαμε σε ταινίες: στους ανθρώπους δεύτερης κατηγορίας. Ταυτόχρονα, πολλοί κέρδισαν από αυτήν την κατάσταση (επιχειρηματίες, ιδιώτες, μαστρωΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ

σελ. 30, 31

σελ. 21

Οι εξόριστες γυναίκες Το ομαδικό πρόβλημα της δεκαετίας του ’40 λύνεται συλλογικά Ατελείς πολίτες στο δημόσιο χώρο της εξορίας. Έρευνα της Έλενας Καραμανίδου

Με σύνθημα “ένα σχολείο που να μας σέβεται, να μας υπολογίζει και να μας εμπνέει” η καμπάνια κατά της βίας στο σχολείο

ΟΙ ∆ΑΝΕΙΣΤΕΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΟΥΝ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΝΑ ΜΑΣ ΣΤΡΙΜΩΞΟΥΝ

Η κυβέρνηση προχωρεί παρά τις πιέσεις Νέο περιθώριο χρόνου φαίνεται να εξασφαλίζει η ελληνική κυβέρνηση, τουλάχιστον για τον Μάρτιο που θεωρήθηκε κρίσιμος μήνας για την κάλυψη χρηματοδοτικών κενών. Παρά τις ασφυκτικές πιέσεις, που ανέλαβε η ΕΚΤ να ασκήσει εκ μέρους των δανειστών, ώστε να αναγκαστεί η κυβέρνηση να ματαιώσει την εφαρμογή του προγράμματός της, το προγραμματισμένο κυβερνητικό έργο προχωρά, ενώ η απειλή χρηματοδοτικής ασφυξίας, βραχυπρόθεσμα, παρουσιάζει ρωγμές. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κακή –αλλά και εκτός συμφωνίας– απόφαση της ΕΚΤ, που δεν επιτρέπει την αύξηση του ορίου εντόκων γραμματίων, δεν κάνει δεκτά ως ενέχυρα ρευστότητας τα ελληνικά ομόλογα και δεν περιλαμβάνει για την ώρα την Ελλάδα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, παρέχει ωστόσο άλλα 500 εκατ. ευρώ στον ELA. Αυτό επιτρέπει στην ελληνική κυβέρνηση να έχει συνολικά 3 δισ. ευρώ διαθέσιμα, για να καλύψει άμεσες χρηματοδοτικές ανάγκες (καθώς τα 500 εκατ. προστίθενται στα αδιάθετα 2,5 δισ. από προηγούμενες εγκρίσεις της ΕΚΤ) και να

N. Φίλης: Πώς θα

προχωρήσει στο προγραμματισμένο νομοθετικό έργο της. Με βάση αυτό μπορεί όχι μόνο να διαμορφώσει θετικό κλίμα στην ελληνική κοινή γνώμη με μέτρα που έρχονται σε αντίθεση με την πολιτική της λιτότητας, αλλά και να έχει απτά πρώτα αποτελέσματα στο πεδίο των δημόσιων εσόδων, πράγμα κρίσιμο για τη συνέχιση της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές σε ευνοϊκότερο γι’ αυτήν κλίμα. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός Οικονομικών καταθέτει αύριο επτά συγκεκριμένες προτάσεις προκειμένουν να ξεκινήσει η συζήτηση στο Γιούρογκρουπ της ∆ευτέρας. Παρότι δεν αναμένεται να υπάρξει τελική κατάληξη για τη δέσμη προτάσεων Βαρουφάκη, μια τέτοια εξέλιξη δεν μπορεί να προκαλέσει ατμόσφαιρα ασφυξίας, που θα έβαζε ανυπέρβλητα εμπόδια στη συνέχιση του κυβερνητικού έργου, μπορεί όμως να δημιουργήσει επιπλέον δυσκολίες στην κυβέρνηση. Ο αγώνας δεν έχει κριθεί. Απλώς αποδεικνύεται άλλη μια φορά ότι η μάχη για την εφαρμογή του κυβερνητικού προγράμματος είναι μάχη που δίνεται μέρα με τη μέρα. •

αποκρούσουμε τα τελεσίγραφα Βερολίνου

Σελ. 6, 7

Σ. Βάγκενκνεχτ: Μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους να διαγραφεί

Σελ. 17

Η. Σουκιάζης: Η ανάπτυξη της Ελλάδας προϋποθέτει ευρωπαϊκό σχέδιο

Σελ. 9

Πρώτο χτύπημα στην ακραία φτώχεια Ξεκίνησε την Παρασκευή η συζήτηση επί της αρχής του νομοσχεδίου με τη Νέα ∆ημοκρατία, τους Ανεξάρτητους Έλληνες, το ΠΑΣΟΚ και τη Χρυσή Αυγή να δηλώνουν κατ’ αρχήν υπέρ, το Ποτάμι να επιφυλάσσεται και το ΚΚΕ να δηλώνει κατ’ αρχήν παρών. Το νομοσχέδιο αποτελεί ένα πρώτο χτύπημα στην ακραία φτώχεια. Για να αντιμετωπισθεί η ανθρωπιστική κρίση θα ακολουθήσουν και άλλα, με στόχο την καταπολέμηση της ανεργίας. Σελίδα 14

Το έγκλημα της μετανάστευσης ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

ποί, έμποροι ναρκωτικών, διεφθαρμένοι κρατικοί λειτουργοί, δικηγόροι κλπ). Οι αλλοδαποί χωρίς χαρτιά έγιναν πηγή πλούτου, αλλά και τα εύκολα θύματα που κανείς δεν θα αναζητούσε. Το στίγμα «αλλοδαπός – εγκληματίας» «έκρυψε» το φτωχό και διωγμένο. Το διακύβευμα της ασφάλειας επισκίασε τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν βρήκαν μεγάλες αντιστάσεις στο άνοιγμά τους, ίσως γιατί πολλοί δεν ήξεραν ή δεν φαντάζονταν.

∆εν δικαιολογείται η άγνοια

Σήμερα, όμως, δεν δικαιολογείται η άγνοια. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης (ας το πούμε, ότι περί αυτού πρόκειται) δεν είναι ότι λειτούργησαν παράνομα μόνον ως προς το χρόνο της κράτησης, αλλά και ως προς την ίδια την κράτηση. Κατά τη γνώμη μου, όμως, χρησίμευσαν και για να μην γίνουν οι ερωτήσεις, που οφείλουμε ακόμα και σήμερα να θέσουμε και να απαντηθούν με κάποιο τρόπο: γιατί δεν θεσπίστηκε είκοσι χρόνια και πλέον μια μεταναστευτική πολιτική που να μην εξευτελίζει το ανθρώπινο είδος; Έτσι όταν πριν λίγες μέρες προέκυψε το περιστατικό με τον αξιωματικό της αστυνομίας Νίτσα, η ελληνική κοινωνία ήταν έτοιμη να ξαναφοβηθεί (και αυτό καλλιεργείται ξανά σκόπιμα αλλά απροκάλυπτα πλέον). Είναι γεγονός, ότι η κοινωνία είναι αμήχανη μπροστά στο πρόβλημα των μεταναστών χωρίς χαρτιά. Είναι επίσης γεγονός, ότι κάθε σοβαρή συζήτηση για το θέμα δεν μπορεί να γίνεται με όρους σύγχυσης μεταξύ πολιτικών ασύλου, μετανάστευσης και προστασίας των συνόρων. Επιπλέον, πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε με απόλυτο τρόπο: όποιος δεν έχει διαπράξει έγκλημα για το οποίο να προβλέπεται η ποινή του εγκλεισμού και κυρίως, όποιος δεν έχει δικαστεί δεν μπορεί να κρατείται έγκλειστος. Αυτό είναι τόσο απόλυτο σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία, όσο και το γεγονός ότι η κυβέρνηση εκλέγεται από το λαό. Τόσο πολύ.

Συγκάλυψη

Από αυτή την άποψη, είναι αξιοπερίεργο ότι κανένας από αυτούς που εργάστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης (δεν ήταν μόνο αστυνομικοί) δεν επέδειξε την ευαισθησία, να καταγγείλει είτε μέσα από τις οργανώσεις των εργαζομένων, είτε προσωπικά, περιστατικά βίας και εξευτελισμού των έγκλειστων τόσα χρόνια, παρά το γεγονός, ότι συνεχώς καταγγέλλονταν. Προβληματίζει επομένως η σπουδή να υπάρξει δημόσια καταγγελία μιας διαταγής (ανεξάρτητα του τι και πώς ήταν διαταγή κλπ). Προβληματίζει, επίσης, η σπουδή που δείχνουν τα ΜΜΕ και άλλοι φορείς και εκπρόσωποι (κατά τη γνώμη μου με τρόπο που δεν απευθύνεται σε νοήμονες) για το τι θα γίνει με τους μετανάστες που θα κατακλύσουν το κέντρο της Αθήνας, που ζουν πολλοί μαζί σε μικρούς χώρους κλπ (μια επανάληψη, δηλαδή, όσων έχουμε ξαναζήσει). Θα περίμενε κανείς, τα ΜΜΕ να καλούν τον κόσμο, να οργανωθεί και να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους στα πολύ πρώτα τους βήματα μετά τον εγκλεισμό, οι ∆ήμοι και οι Περιφέρειες να καλέσουν σε παλλαϊκή πολιτική προστασία, οι επιχειρηματίες που μπορούν να προσφέρουν, ώστε να ενεργοποιηθεί και να αξιοποιηθεί κάθε μέσο, τόπος και εφόδια που να βοηθήσουν αυτούς τους ανθρώπους. Επίσης, θα περίμενε κανείς, εκτός μία συγγνώμη προς όσους στερήσαμε αδίκως την ελευθερία τους, να διερευνηθεί, αν όχι ποινικά τουλάχιστον πολιτικά, πώς φτάσαμε ως εδώ και, κυρίως, στα «κέντρα κράτησης» και στη συστηματική κρατική βία σε βάρος αλλοδαπών ως επίσημη πολιτική. Αυτό νομίζω θα έκανε μια πραγματικά δημοκρατική κοινωνία. Όλα τα άλλα συγκαλύπτουν ένα πραγματικό κατά τη γνώμη μου έγκλημα.

“

Προβληματίζει η σπουδή να υπάρξει δημόσια καταγγελία της διαταγής, όπως και η σπουδή που δείχνουν τα ΜΜΕ και άλλοι φορείς και εκπρόσωποι για το τι θα γίνει με τους μετανάστες που * Η Σ. Βιδάλη είναι καθηγήτρια θα κατακλύσουν το κέν- Εγκληματολογίας και Αντεγκληματικής Πολιτικής στο ∆ημοκρίτρο της Αθήνας. τειο Πανεπιστήμιο Θράκης. ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

ΘΕΜΑΤΑ

Φόρος τιμής στον Τζον Στιούαρτ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Του Θωμά Τσαλαπάτη

τις 10 Φεβρουαρίου του 2015, ο Τζον Στιούαρτ ανακοίνωσε πως θα σταματήσει τη συμμετοχή του στο The Daily Show, την εκπομπή την οποία παρουσίαζε από το 1999. Τα χρόνια αυτά, ο Στιούαρτ κατάφερε όχι απλά να πάρει μια εκπομπή χαμηλής ακροαματικότητας σε έναν περιορισμένο καλωδιακό σταθμό και να την αναδείξει ως τη σημαντικότερη εκπομπή της αμερικανικής τηλεόρασης, αλλά πολύ περισσότερο κατάφερε να αλλάξει τον τρόπο που η Αμερική αντιμετωπίζει την κωμωδία, τις ειδήσεις και τελικά την ίδια την εικόνα της.

Ο κωμικός κώδικας

Μέχρι να καθιερωθεί ως το πρόσωπο του The Daily Show ο Τζον Στιούαρτ πέρασε από τον χώρο του Stand-Up comedy, της ηθοποιίας, της παρουσίασης λοιπών τηλεοπτικών εκπομπών ενώ εξέδωσε και μια συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Γυμνές φωτογραφίες διάσημων ανθρώπων». Ο Στιούαρτ υπήρξε καλός σε όλους τους τομείς, παρ όλα αυτά δεν άγγιξε σχεδόν ποτέ το σημείο του εξαιρετικού, το λίγο παραπάνω που σε καθιερώνει και σε ταυτίζει με το δημιουργικό σου μέσο. Όλα αυτά θα άλλαζαν με την είσοδο του κωμικού στο κανάλι Comedy Central. Μέχρι σήμερα το Daily Show έχει κερδίσει 18 Emmy και 2 Peabody, ενώ η τηλεθέασή του το 2008 έφτασε τα 2 εκατομμύρια. Στον μακροσκελή κατάλογο των καλεσμένων συμπεριλήφθηκαν συχνά τα μεγαλύτερα ονόματα της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου, της δημοσιογραφίας και της πολιτικής, ακόμα και αρχηγοί κρατών. Από τον Μπάρακ Ομπάμα μέχρι τον Ίβο Μοράλες. Ταυτόχρονα, η εκπομπή κατάφερε να δημιουργήσει και να καθιερώσει μια ολόκληρη γενιά κωμικών που σήμερα μεσουρανεί στις τηλεοπτικές συχνότητες και τα κινηματογραφικά πανιά. Ξεκινώντας από τον Στήβεν Κολμπέρ και τον Στηβ Καρέλ και φτάνοντας έως και σήμερα στον ταχύτατα ανερχόμενο John Oliver (ο Oliver «κυκλοφόρησε» τις τελευταίες μέρες αρκετά και στην Ελλάδα, όταν περιέλαβε στην εκπομπή του ένα κομμάτι για την εμφάνιση και το στυλ του Γιάννη Βαρουφάκη και παλαιότερα όταν σατίρισε την Χρυσή Αυγή). Αυτό, όμως, που έχει σημασία είναι ο νέος τηλεοπτικός τρόπος και ο κωμικός κώδικας που η εκπομπή καθιέρωσε. Ξεκινώντας ως μια σατυρική εκπομπή «ψεύτικων νέων» το Daily Show, υπό την καθοδήγηση του Στιούαρτ πέρασε στην άμεση πολιτική σάτιρα μιλώντας και σατιρίζοντας την πολιτική, τα μίντια, το ρατσισμό, την οργανωμένη θρησκεία, την καθημερινότητα. Εξετάζοντας τη βλακεία σε όλες της τις εκφάνσεις, αποκαλύπτοντας πτυχές της αδικίας και του μίσους, καταγράφοντας την παραπλάνηση, πάντοτε όμως με κωμικό τρόπο. Ο Στιούαρτ κατάφερε να συνδυάσει την πολιτική σάτιρα του George Carlin, με το σπαρακτικά παράλογο χιούμορ της πρώτης περιόδου του

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3630523, 3619513 - 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

Woody Allen και την ηθελημένα ηλίθια εξωστρέφεια της κωμικής περσόνας του Στιβ Μάρτιν.

Η σάτιρα της πληροφορίας

Για να αντιληφθεί κάποιος τη σημασία του Τζον Στιούαρτ πρέπει πρώτα να κατανοήσει την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα αμερικανικά μίντια. ∆ιαβρωμένα από συμφέροντα, καθοδηγούμενα στον υπερθετικό βαθμό, πολιτικές εκπομπές με υποτυπώδη επιχειρηματολογία και στοιβαγμένη επιθετικότητα, αποσιωπήσεις, αποκρύψεις και παραπλάνηση. Όλα ειπωμένα με τη σοβαροφάνεια του επιχειρείν, τους κανόνες της πιο εικονικής εικόνας, του πιο τυποποιημένου άδειου. Μπλέιζερ με στόματα και γυναίκεςφορείς στήθους. Στο πεδίο αυτό (και ακριβώς σατιρίζοντας το) ο Στιούαρτ κατάφερε κάτι το οποίο θα έμοιαζε αδιανόητο: οι πολίτες να εμπιστεύονται περισσότερο την σάτιρα της πληροφορίας από την ίδια την πληροφορία, να θεωρούν έναν κωμικό πιο φερέγγυο από τον οποιοδήποτε δημοσιογράφο και τελικά να ενημερώνονται από μια σατιρική εκπομπή και όχι από ένα δελτίο. Για να μην γενικολογούμε ας πάρουμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα από την εκπομπή. Στις τελευταίες επιχειρήσεις του Ισραήλ στην Παλαιστίνη οποιαδήποτε ελάχιστη κριτική απέναντι στο Ισραήλ ταυτιζόταν από το σύνολο των αμερικανικών σταθμών με τον αντισημιτισμό και τον ρατσισμό. Ο Στιούαρτ (εβραίος στην καταγωγή) παρουσίασε στην εκπομπή του το θέμα ως εξής: κάθε φορά που ανέφερε τη λέξη Ισραήλ μια σειρά υποτιθέμενων δημοσιογράφων εμφανιζόταν απότομα και σε απόσταση αναπνοής από το πρόσωπό του ουρλιάζοντας του μια σειρά από επιχειρήματα-καταγγελίες -μπινελίκια. «το να διερωτάσαι για τον ανθρωπισμό ή ακόμη και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών του Ισραήλ, δεν σημαίνει πως ταυτίζεσαι με τη Χαμάς» διαμαρτύρεται ο Στιούαρτ με αποτέλεσμα τα ουρλιαχτά να δυναμώσουν ακόμη περισσότερο. «ΟΚ ας μιλήσουμε για κάτι πιο ελαφρύ. Όπως… την Ουκρανία;’’ καταλήγει. Αυτό που κατάφερε τελικά ο Τζον Στιούαρτ είναι να επαναπροσδιορίσει τη σημασία του γέλιου, να αποδείξει το πόσο σοβαρό πράγμα μπορεί να είναι η κωμωδία και τελικά να εφαρμόσει όλο αυτόν τον τρόπο στους ξεκαρδισμένους θεατές του. Και γι αυτό τον λόγο σήμερα τον αποχαιρετούμε με μια βαθιά υπόκλιση.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR 3801107200000072038528658

http://tsalapatis.blogspot.gr

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341 ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΚΛΕΝΙΚ Ε.Ε.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Πώς μπορεί να αυξήσουμε τη δύναμη πυρός;

Του ΑΛΤΑΝ από τη ΒΑΒΕΛ

Ενόσω η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να αντιμετωπίζει, εν μέσω των απίθανων δυσκολιών με τις οποίες μας φιλοδωρούν οι εταίροι μας, τα κάθε είδους προβλήματα που συναντά, και το κόμμα βγαίνει σιγά – σιγά από την ιδιότυπη παρένθεση όπου είχε μπει, τι μπορούν να κάνουν με δική τους πρωτοβουλία οι πολίτες; Πώς μπορούμε να αυξήσουμε, δηλαδή, τη δύναμη πυρός τού στρατοπέδου μας; ∆ύο αφορμές με οδήγησαν σε ορισμένες ιδέες. Η πρώτη, ήταν όταν συνάντησα απλούς ανθρώπους που έσπευδαν, παρακολουθώντας καθημερινά το τι συμβαίνει, να πληρώσουν υποχρεώσεις τους προς την εφορία ή το ΙΚΑ έστω και δανειζόμενοι ή κόβοντας κι άλλο τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό. Ως πράξη αλληλεγγύης προς τη μαχόμενη κυβέρνηση. Η δεύτερη, είναι ένας συλλογισμός που υπάρχει στο εξαιρετικό άρθρο των Ε. Μπαλιμπάρ – Σ. Μετζάντρα με τίτλο «Ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει χρόνο και χώρο» (http/www.epohi.gr/portal/politiki/18807). Λέει συγκεκριμένα ότι τους επόμενους (τέσσερις) μήνες θα χρειαστούν «κοινωνικοί αγώνες και πολιτικές πρωτοβουλίες, νέες καθημερινές συμπεριφορές και νέο ομαδικό λαϊκό πνεύμα, κυβερνητικές ενέργειες και δυναμικές αυτόνομες απαντήσεις πολιτών». Υπογράμμισα τρία σημεία της πρότασής τους, τα οποία νομίζω ότι, εφόσον έχεις μια κυβέρνηση και ένα κόμμα που μάχονται και προσπαθούν στέκοντας με ειλικρίνεια απέναντι στο λαό, αυτό που μπορούν να αυξήσουν τις δυνάμεις του στρατοπέδου μας και να κάνουν τη διαφορά έναντι του αντιπάλου. Είναι κάτι που ο αντίπαλος δεν το έχει υπολογίσει – ανίκανος και να το φανταστεί: είναι οι «νέες καθημερινές συμπεριφορές», το «νέο ομαδικό λαϊκό πνεύμα» και οι « δυναμικές αυτόνομες απαντήσεις πολιτών». Αυτό σημαίνει ότι παίρνουμε μέρος και εμείς στη μάχη καθημερινά, ατομικά. Μετά το πρωτόγνωρο συμβάν να βγει στους δρόμους τόσο πλήθος κόσμου, αυθόρμητα να υποστηρίξει την κυβέρνηση όταν διαπραγματευόταν, κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου δύσκολο. Αρκεί και εμείς, το κόμμα, ο ΣΥΡΙΖΑ, να καταλάβει την αξία του και να υποβοηθήσει την οργάνωση και αξιοποίησή του. Ποια είναι τα εργαλεία που μας απειλούν με ασφυξία; Να στεγνώσουν από έσοδα τα δημόσια ταμεία και τα ασφαλιστικά ταμεία. Να σηκωθούν κι άλλες καταθέσεις από τις τράπεζες. Να μην μπαίνει ούτε ένα καρφί πουθενά. Να συνεχίζει να υπάρχει κόσμος άστεγος, νηστικός, ξεπαγιασμένος και εμείς να μην οργανώνουμε την αλληλεγγύη. Να συνεχίσουν να μακραίνουν διάφορες ουρές. Να αφήνουμε, όντας δημόσιοι υπάλληλοι, τις υπηρεσίες να παραλύουν. Να αφήνουμε τα κανάλια στις οκτώ το βράδυ να μας τρομοκρατούν χωρίς την αντι-προπαγάνδα μας με τα e-mail, την κουβέντα, το τηλέφωνο. Με λαϊκό ομαδικό πνεύμα και νέες συμπεριφορές μπορούμε μ’ αυτά τα υλικά να οργανώσουμε την αντεπίθεσή μας. Να μείνουν ψηλά τα ποσοστά στήριξης, να είναι αξιόμαχος ο στρατός των πολιτών.

“

Χορεύοντας με τους λύκους Επιχειρείται να περιορισθεί τόσο ο χώρος όπου θα κινείται η ελληνική κυβέρνηση ώστε να μην μπορεί να υλοποιήσει σημαντικό τμήμα του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ και έτσι να έχει τη στήριξη του κόσμου. Αυτό το σημείο καμπής, αναζητούν οι “εταίροι” είτε είναι στο Βερολίνο, είτε στις Βρυξέλλες, είτε στη Φραγκφούρτη.

ύριο στο Γιούρογκρουπ το πιο πιθανό είναι να μην υπάρξουν πολύ συγκεκριμένα αποτελέσματα που να μας ευνοούν. Όμως, σίγουρα θα φανούν πολλά για το μέλλον. Κυρίως θα φανεί πώς ερμηνεύουν τη συμφωνία οι δανειστές, οι λεγόμενοι θεσμοί και πόσο ειλικρινείς είναι, καθώς θα βρεθούν μπροστά στο επεξεργασμένο πακέτο μεταρρυθμίσεων που θα παρουσιάσει ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης εντελώς συγκεκριμένο. Θα επιχειρηθεί μια στροφή προς τα πίσω; Και αν επιχειρηθεί, θα γίνει αποδεκτή απ’ όλα τα μέλη του Γιούροργκρουπ; Όσο προχωρά η κυβέρνηση το έργο της κατακτώντας θέσεις, δείχνοντας το αριστερό της πρόσωπο, έστω και με αντιφάσεις ή αργοπορία, με κομμένη την ανάσα παρακολουθούμε τα πλείστα όσα παρεμβάλλει καθημερινά ως δυσκολίες η άλλη πλευρά, την προσφυγή σε κάθε μέσο με στόχο να μας στριμώξει. Και είναι αυτό που αποκαλύπτει με τον πιο απτό τρόπο ότι η συμφωνία μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και Γιούρογκρουπ πράγματι είναι ανοιχτή και υπό ορισμένες προϋποθέσεις, εμπεριέχει δυναμική υπέρ της δικής μας πλευράς.

Η ΕΚΤ σε ρόλο εκτελεστή

Αυτό ακριβώς βλέπουν οι δανειστές και θέλουν να το αποτρέψουν με χίλιους δυο τρόπους. Ασφαλώς, δεν ακολουθούν τη θηριώδη πρακτική ενός Γολιάθ, αλλά προσφεύγουν στα εργαλεία των αγορών, στη «δυσβάστακτη βία του χρηματιστικού κεφαλαίου», όπως σημειώνει ο Ετιέν Μπαλιμπάρ, που αποτελεί τη βάση «του ευρωπαϊκού συστήματος εξουσίας». Ο αγώνας, όπως τον βλέπουμε να διεξάγεται αυτές τις μέρες, είναι αδυσώπητος. Η πρωτοβουλία των κινήσεων, η ευθύνη της επιχείρησης στον άξονα Βερολίνου, Βρυξελλών, Φραγκφούρτης έχει ανατεθεί στη Φραγκφούρτη. Ο κ. Μ. Ντράγκι, όπως τον είδαμε στη Λευκωσία, βάζει τους όρους. Πολύ σωστά ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης ∆ραγασάκης το επεσήμανε αυτό. «∆ιαβάζω τη σημερινή απόφαση της ΕΚΤ ως μία απόφαση η οποία δεν έχει ενσωματώσει ακόμη τη συμφωνία που επιτεύχθηκε. Ενδεχομένως η ΕΚΤ, κάτι είπε ο κ. Ντράγκι, να περιμένει πρώτα το Γιούρογκρουπ της ∆ευτέρας και να ενεργήσει». Και έχοντας υπόψη του τα όσα γράφονται και λέ-

γονται περί τρίτου μνημονίου κτλ σημείωσε: «Ενδεχομένως υπάρχουν στην Ευρώπη δυνάμεις που θα ήθελαν να επιστρέψουμε στο παρελθόν των μνημονίων και της τρόικας. Αυτό πρέπει να τελειώνει, με όλους». Όπως είναι γνωστό, ο κ. Ντράγκι είχε δηλώσει ότι «η ΕΚΤ, για να επαναφέρει την ομαλή χρηματοδότηση, χρειάζεται μια απόφαση συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και υπουργών Οικονομικών». Πρόσθεσε μάλιστα ότι «η ΕΚΤ έχει εξαντλήσει όλα τα προβλεπόμενα από το καταστατικό της όρια χρηματοδότησης της Ελλάδας σε συνάρτηση με το ΑΕΠ». «Η ΕΚΤ είναι η πρώτη που εύχεται να ξαναρχίσει η χρηματοδότηση στην ελληνική οικονομία, εφόσον πληρούνται οι διαδικασίες», δήλωσε απαντώντας σε ερώτηση του Capital.gr, «και οι προϋποθέσεις για να τεθεί σε εφαρμογή η διαδικασία που θα δείχνει επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Εμείς θα καλωσορίσουμε μια τέτοια εξέλιξη», κατέληξε. Η σημασία των λέξεων «συμφωνία» και «αξιολόγηση» δεν διέφυγαν, βεβαίως, της προσοχής της ελληνικής κυβέρνησης. Πάλι ο Γιάννης ∆ραγασάκης σημείωσε ότι στις 20 Φεβρουαρίου «πετύχαμε μια συμφωνία στην εξής βάση: δεν εφαρμόζουμε τα μνημόνια, δεν ασχολούμαστε με την 5η αξιολόγηση, βρίσκουμε έναν κοινό χώρο μεταρρυθμίσεων και αλλαγών».

Ξανά το «σχέδιο ασφυξία»

Το σχέδιο ασφυξίας είναι ξανά στο προσκήνιο, λοιπόν, με πρωταγωνιστή αυτή τη φορά την ΕΚΤ. Ποια η αιτία, όμως, αυτής της μετατόπισης; Εικάζεται ότι ο κ. Ντράγκι επουδενί θα ήθελε αυτή την περίοδο, που εκκινεί το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, να δυσαρεστήσει κατ’ ουδένα λόγο τη Γερμανία. Όμως περισσότερο μοιάζει να οφείλεται αυτή η μετατόπιση σε μια πιο κεντρική απόφαση. Καθώς η ελληνική πλευρά αρχίζει να υλοποιεί τη συμφωνία τής 20ής Φεβρουαρίου – κάτι που όπως φαίνεται υποτιμούσαν – προχωρώντας σε μεταρρυθμίσεις που οι δανειστές είχαν δεσμευτεί ότι επιθυμούν διακαώς, άλλαξαν το παιχνίδι. Το μετέφεραν σε πιο ευνοϊκό γι’ αυτούς γήπεδο, στην ΕΚΤ όπου οι κανόνες – αν και διάτρητοι πλέον λόγω των αναγκών της κρίσης– θεωρούνται ισχυροί όπου συμφέρει τα άγια των αγίων του νεοφιλελευθερισμού. Το 2012, βεβαίως, σε ίδιες με τις σημερινές συνθήκες

Π. Κ.

αλλά με συγκυβέρνηση Βενιζέλου – Σαμαρά επιτράπηκε -και σωστά- η έκδοση εντόκων γραμματίων για να πληρωθεί ένα ομόλογο που έληγε. Τώρα; Τώρα υπάρχει κυβέρνηση με κορμό την Αριστερά και πολιτική εναντίον της λιτότητας, που μεταφέρει προτάσεις μέσα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, που προκαλεί ρήγματα – έστω ασθενή – στους συμμάχους της Γερμανίας. Αυτό πρέπει να ηττηθεί. Επιχειρείται, λοιπόν, να περιορισθεί τόσο ο χώρος όπου θα κινείται η ελληνική κυβέρνηση ώστε να μην μπορεί να υλοποιήσει σημαντικό τμήμα του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ και έτσι να έχει τη στήριξη του κόσμου. Αυτό το σημείο καμπής, που θα είναι και αρχή της ήττας της ελληνικής κυβέρνησης, αναζητούν οι «εταίροι» είτε είναι στο Βερολίνο, είτε στις Βρυξέλλες, είτε στη Φραγκφούρτη. Όταν είδαν ότι στον αγώνα υπερέχει η ελληνική κυβέρνηση, δεν δίστασαν να αρχίσουν τα χτυπήματα και το βρώμικο παιχνίδι. Αυτό που ίσως τους διαφεύγει όμως, είναι ότι το βρώμικο παιχνίδι είναι ορατό πανευρωπαϊκά. Η κυβέρνηση, βέβαια, δεν μένει με σταυρωμένα χέρια, αλλά αντιδρά πολιτικά. Οι τηλεφωνικές παρεμβάσεις του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα είναι συνεχείς με τον πρόεδρο της Κομισιόν κ. Γιούνγκερ ή άλλους αξιωματούχους, ενώ την επόμενη βδομάδα, μετά το Γιούρογκρουπ, θα έχει επαφές σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ο Γιάννης Βαρουφάκης την Παρασκευή το βράδυ βρέθηκε στη Βενετία σε συζήτηση για την Ευρώπη, μαζί με τον υπουργό Οικονομικών της Ιταλίας κ. Πάντοαν και τον κ. Σμάνγκι, πρώην διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Ιταλίας. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος χτες θα χαιρετούσε το συνέδριο του Σιν Φέιν στο ∆ουβλίνο, ενώ στο Λονδίνο την επομένη θα συναντούσε την ηγεσία των Εργατικών. Αυτό που επιχειρείται είναι να διαμορφωθεί ένα κλίμα δραστήριας και ασφαλούς πολιτικής παρέμβασης της ελληνικής πλευράς. Η κινδυνολογία και τρομοκρατία, ακόμη, από τα κανάλια, τη Νέα ∆ημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, παρά το ότι απέχει πολύ από το να εκφράζει την πραγματικότητα, μπορεί εντούτοις να έχει πραγματικά βλαπτικά αποτελέσματα. Παύλος Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Μην πυροβολείτε τον Γιάνη Βαρουφάκη

Η διαπραγμάτευση συνεχίζεται μέσα σε ένα παγκόσμιο επικοινωνιακό πανδαιμόνιο

άποιοι δικοί μας (με την καλή έννοια) λένε και γράφουν διάφορα για τον Βαρουφάκη. Ότι φοράει κασκόλ και μαντήλια, ότι δίνει τρεις συνεντεύξεις την ημέρα, ότι μιλάει περίεργα και κινείται εκτός ριζοσπαστικής γραμμής – έξω, εν γένει, από τα πολιτικά ειωθότα, ότι το ύφος του δεν συνάδει (με τι άραγε;), ότι είναι προκλητικός και αλαζών και σε οποιοδήποτε έντυπο ή ηλεκτρονικό μέσο κι αν κοιτάξεις, η φάτσα του Βαρουφάκη σε… πληγώνει. Οι συγκεκριμένοι δικοί μας (με την καλή έννοια, επαναλαμβάνω) λένε και γράφουν για τον Βαρουφάκη περίπου τα ίδια με αυτά που λένε και γράφουν τα συστημικά παπαγαλάκια και οι πολιτικοί τηλεμαϊντανοί της αντιπολίτευσης. Ότι δεν είναι σοβαρός, ότι ντύνεται περίεργα, ότι μιλάει συνέχεια και… προκαλεί τους εταίρους με ανορθόδοξες δηλώσεις και συνεντεύξεις. Ευθαρσώς δηλώνω ότι διαφωνώ με όλους αυτούς που λένε και γράφουν διάφορα τέτοια για τον Βαρουφάκη· και με τους «δικούς μας», και με τους «άλλους», τα συστημικά παπαγαλάκια και τους πολιτικούς τηλεμαϊντανούς της αντιπολίτευσης. Και, για να λέμε όλη την αλήθεια, εξοργίζομαι μαζί τους. Περισσότερο με τους «δικούς μας» παρά με τους «άλλους», δεδομένου ότι οι «άλλοι» κάνουν τη δουλειά τους (υπονομεύουν τον Βαρουφάκη για λογαριασμό του Σόιμπλε, των… «θεσμών» και των διαπλεκόμενων μελών της οικονομικής ελίτ της χώρας μας), ενώ οι «δικοί μας», εκόντες – άκοντες, τους σιγοντάρουν. Πέφτοντας στη καλοστημένη επικοινωνιακή (και όχι μόνον) παγίδα τους.

Σόιμπλε εκτός παιδιάς

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Κατά τη γνώμη μου, ο Βαρουφάκης είναι ό,τι καλύτερο συνέβη στον ΣΥΡΙΖΑ μετά τον Τσίπρα και την παρέα του· τη «γενιά του Αλέξη», όπως είχε πει κι ο Γιώργος Κιμούλης μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησης: υπήρχε μια ηττοπάθεια στο χώρο της Αριστεράς, σαν να μείναμε από θεωρητικά εργαλεία. Κι ήρθε η γενιά του Αλέξη, που μόνο την ευχαριστούμε. Ο Βαρουφάκης μιλάει πολύ γιατί ο Σόιμπλε μιλάει πολύ. Ο Βαρουφάκης κάνει τρεις δηλώσεις και δύο συνεντεύξεις την ημέρα για να απαντήσει στον Σόιμπλε που κάνει τρεις δηλώσεις και δύο συνεντεύξεις την ημέρα. Έτσι, ο Βαρουφάκης είναι ο έλληνας υπουργός Οικονομικών και ο Σόιμπλε είναι ο ισότιμος γερμανός ομόλογός του. Αυτό είναι όλο: η διεκδίκηση της ισοτιμίας μετά από πέντε χρόνων υποτέλεια.

Η αποκατάσταση της ισοτιμίας των χωρών – μελών της ευρωζώνης είναι βασικό στοιχείο της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ και, αυτήν ακριβώς τη στρατηγική υπηρετεί ο Βαρουφάκης: ιδανικά, ακομπλεξάριστα, ευφυέστατα, καταιγιστικά. Με αποτέλεσμα την αξιοθαύμαστη διπλωματική πλαγιοκόπηση – απομόνωση του Γερμανού κατά τη διάρκεια των τριών θυελλωδών Γιούρογκρουπ· την αποδόμησή του ως κυρίαρχου του παιγνιδιού. Αυτή η «αποδόμηση» ήταν που τον «τρέλανε» και τον οδήγησε σ’ εκείνο το υστερικό ανθελληνικό ξέσπασμα που ακολούθησε το δεύτερο Γιούρογκρουπ. Και κλιμακώθηκε στο τρίτο, μετά την απόσπαση, από τον ομότιμο πια Έλληνα ομόλογό του, της ασαφούς συμφωνίας – γέφυρας.

Σαν θεωρία συνωμοσίας

Είναι γνωστό ότι ο Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε διαθέτει έναν εξαιρετικά πολυσχιδή, πολυπρόσωπο και «θορυβώδη» επικοινωνιακό μηχανισμό, έμμεσα ή άμεσα διαπλεκόμενο με δεκάδες γερμανικά και ευρωπαϊκά (και ελληνικά) Μέσα Ενημέρωσης, κι ακόμα πρόσωπα και μηχανισμούς των Βρυξελλών. Έτσι, ιδιαίτερα μετά τον «παραγκωνισμό» του από τον Βαρουφάκη (την ελληνική κυβέρνηση εν τέλει), χρησιμοποιεί τον τερατώδη αυτό επικοινωνιακό μηχανισμό εκπέμποντας ένα βάναυσο ξεφωνητό κατά του Βαρουφάκη και της ελληνικής κυβέρνησης: «Αδιαφορώ αν θα πτωχεύσει η Ελλάδα. Αδιαφορώωωω!», « Η πτώχευση των Ελλήνων με αφήνει παγερά αδιάφορο!», «∆εν δουλεύαμε έτσι εμείς εδώ στην ευρωζώνη. Ρωτήστε τον Βαρουφάκη!» Φυσικά και δεν δούλευε έτσι. Εκείνος διέτασσε, ο άλλος εκτελούσε: «forget it, Yannis». «Έκπτωτος» τώρα, ο μέγας οικονομικός κανόναρχος της ευρωζώνης εν εξάλλω ωρύεται: φημολογείται ότι αν δεν είχε τη Μέρκελ να τον κρατάει «θα είχε στραγγαλίσει ήδη τους Έλληνες». Στον ίδιο τόνο σέρνεται μια φάλτσα συμφωνία, σαν θεωρία συνωμοσίας που πατάει στην πράξη: κάτι σαν σιωπηλό πραξικόπημα βρίσκεται σε εξέλιξη με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης, «ένα σχέδιο που διαμορφώνεται στα σαλόνια της Αθήνας από εφοπλιστές, που φυσικά έχουν βγάλει τα χρήματα έξω από την Ελλάδα, ξεσκολισμένους φιλοσαμαρικούς δημοσιογράφους και τον ίδιο τον πρόεδρο της Ν∆. Αλλά που δεν θα είχε καμία πιθανότητα επιτυχίας, χωρίς την ενεργό ανάμειξη της γερμανικής ηγεσίας» Αυτά την ώρα που η διαπραγμάτευση με την «αριστερή κυβέρνηση Τσίπρα» συνεχίζεται μέσα σε ένα παγκόσμιο επικοινωνιακό πανδαιμόνιο. Εντός του οποίου ο Βαρουφάκης καταφέρνει να διακρίνεται, να ξεχωρίζει, να ακούγεται. Να σκεπάζει τον εκκωφαντικό θόρυβο του Γερμανού ομολόγου του. Ενώ κάποιοι δικοί μας (με την καλή έννοια) λένε και γράφουν διάφορα, πυροβολώντας τον Έλληνα. Έλεος.

*Από άρθρο του Στέλιου Κούλογλου στο tvxs.gr

Ο λιτός βίος περιλαμβάνει και μετακινήσεις με το μετρό. Όταν δεν έχει βενζίνη η μηχανή!

Κοπτοραπτική

Του Νίκου Τσαγκρή

Τι κοινό έχουν το κρέας και το ψάρι

κούγοντας για πολλοστή φορά τη γνωστή ρήση περί μετονομασίας του κρέατος σε ψάρι, φίλος της στήλης, θεράπων της επιστήμης της βιολογίας, μας θύμισε με νόημα ότι από την πλευρά του επιστημονικού λόγου δεν υπάρχει μεταξύ των δύο διαφορά ουσίας: και το κρέας και το ψάρι ζωική πρωτεΐνη είναι. Και καθώς ο επιστημονικός λόγος ισχυρίζεται ότι είναι πολιτικά ουδέτερος, η διαπίστωση της απουσίας ουσιαστικής διαφοράς μεταξύ κρέατος και ψαριού, μπορεί να ερμηνευθεί ως υποστηρικτική τόσο των οπαδών της συμφωνίας του Γιούρογκρουπ όσο και των αρνητών ή επικριτών της: όπως και να την ονομάσεις, το περιεχόμενό της δεν αλλάζει. Μόνο που οι επικριτές της συμφωνίας θα πρέπει μάλλον να προσφύγουν σε άλλη παροιμία.

Τα καθήκοντα της νέας Γραμματείας

γινε την Παρασκευή η πρώτη συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ. Εκεί, παρουσία του Αλέξη Τσίπρα, αποφασίστηκαν οι νέες αρμοδιότητες των μελών του Οργάνου. Ο Γραμματέας, Τάσος Κορωνάκης, αναλαμβάνει και την ευθύνη της Νεολαίας ενώ νέα εκπρόσωπος Τύπου θα είναι η Ράνια Σβίγκου. Ο Νάσος Ηλιόπουλος αναλαμβάνει τους τομείς της εργατικής πολιτικής και της παιδείας και ο Αλέκος Καλύβης υπεύθυνος οικονομικής πολιτικής και προγράμματος. Ο Πάνος Λάμπρου τα κινήματα και ο Στάθης Λεουτσάκος την αυτοδιοίκηση. Ο Γιάννης Μπουρνούς τα ζητήματα διεθνών σχέσεων και πολιτικής και ο Αντώνης Νταβανέλλος την υγεία. Η Σόφη Παπαδόγιαννη αναλαμβάνει τις οργανώσεις Αττικής και ο Χριστόφορος Παπαδόπουλος το συντονισμό του

Εκδήλωση «Εποχής»

κόμματος με την κοινοβουλευτική ομάδα και την κυβέρνηση. Το Οργανωτικό θα αναλάβει ο Παναγιώτης Ρήγας ενώ ο Ρούντι Ρινάλντι τους τομείς της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Καλές δουλειές!

Οι εταίροι κάνουν μεταγραφές

ν νομίζετε ότι βρισκόμαστε εκτός μεταγραφικής περιόδου, κάνετε λάθος. Μπορεί οι ποδοσφαιρικές ομάδες να μην κάνουν ακόμα μεταγραφές αλλά ορισμένα πολιτικά κόμματα «ενισχύονται». Ο μέχρι πρότινος επικεφαλής της παράταξης της Χρυσής Αυγής στα Σπάτα, Γρηγόρης Γερακόπουλος, ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την ΧΑ και την ένταξή του στο κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων. Οι λόγοι που αναφέρονται δεν χρειάζεται να γραφτούν εδώ καθώς ουδόλως μας ενδιαφέρει. Αυτό που εμάς μας νοιάζει είναι να μην τον εμφανίσουν οι εταίροι πουθενά δημοσίως γιατί τότε το πρόβλημα θα γίνει ακόμα πιο σοβαρό.

Κλείσατε;

ην περασμένη ∆ευτέρα βρέθηκα σε γνωστό πολυκατάστημα καλλυντικών στα Προπύλαια. Ανεβαίνω στο δεύτερο όροφο για να βρω βαφή και βρίσκω άδεια ράφια παντού, χαμηλωμένα τα φώτα και μία υπάλληλο στον πάγκο με τα ταμεία. «Κλείνετε;», ρώτησα την πωλήτρια. «∆εν ξέρω να σας απαντήσω. Μας είπαν ότι κάνουν ανακαίνιση», μου απάντησε. Άρχισα να ανεβαίνω και στους άλλους ορόφους. Παντού κούτες, άδεια ράφια, ξηλωμένα σταντ. Ξανακατέβηκα στην πωλήτρια. «Γιατί το κάνουν αυτό;» ξαναρώτησα. «Τι να σας πω; Έδωσαν σε όλους τους εργαζόμενους άδεια για την ανακαίνιση. Ελπίζω να ξαναγυρίσουμε». ∆εν είναι λίγες οι φορές που βρεθήκαμε στην είσοδο αυτών των καταστημάτων ως αλληλέγγυοι σε περιφρούρηση απεργίας. Ας

Η κυβέρνηση, το κίνημα και ο ΣΥΡΙΖΑ, το τετράμηνο μετά τη συμφωνία. Ομιλητές: Γιώργος Καπόπουλος, δημοσιογράφος, Θόδωρος Παρασκευόπουλος, οικονομικός αναλυτής. Πέμπτη 12/3, στις 19.30, στα γραφεία της «Εποχής», Βλαχάβα 11, 3ος όροφος.

ετοιμαζόμαστε να βρεθούμε ξανά μαζί τους γιατί μάλλον αντί απόλυσης τους ξεφούρνισαν ανακαίνιση.

Γραφεία Τύπου των δανειστών

όγω επαγγέλματος αναγκαζόμαστε να βλέπουμε καθημερινά τα δελτία ειδήσεων των μεγάλων πανελλαδικών καναλιών. Είναι ίσως η πρώτη φορά την τελευταία εικοσαετία που τα ιδιωτικά κανάλια κάνουν τόσο σφοδρή αντιπολίτευση στην κυβέρνηση και μάλιστα ένα μόλις μήνα μετά την ανάληψη των καθηκόντων της. Καλά κάνουν οι δημοσιογράφοι και «επιτελούν το έργο τους» αλλά από αυτό μέχρι το σημείο να γίνονται γραφεία τύπου των δανειστών απέχει πολύ. Μάλλον θα δικαιωθεί ένας φίλος της στήλης που ισχυρίζεται ότι σύντομα θα έρθει ο νόμος για τις άδειες των ιδιωτικών καναλιών.

Πανικός

που και να σταθείς βλέπεις ρεπορτάζ για το που πάνε οι μετανάστες μετά την Αμυγδαλέζα, θέλοντας έτσι να δημιουργήσουν πανικό. Αποκρύβουν ότι ο σχεδιασμός των αρμόδιων υπουργείων προβλέπει τη σταδιακή απελευθέρωση των παρανόμως κρατούντων μεταναστών, αφού προηγηθεί ενημέρωση του κρατούμενου για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, ιατρικές εξετάσεις, ψυχολογική υποστήριξη και προετοιμασία για την απελευθέρωσή του. Επιπλέον, η απελευθέρωση γίνεται κατά ομάδες ώστε να μην δημιουργηθούν εντυπώσεις ότι κινδυνεύει η ασφάλεια των πολιτών, αλλά να υπάρξει ομαλή επανένταξη στην κοινωνία. Μέχρι στιγμής ΜΚΟ και αρμόδιοι φορείς στην Ευρώπη και διεθνώς έχουν χαιρετίσει την προσπάθεια που γίνεται για την εφαρμογή του νόμου του 2011, ο οποίος προέκυψε ύστερα από ευρωπαϊκή οδηγία. Μόνο τα τοπικά ΜΜΕ και κόμματα της αντιπολίτευσης κατακεραυνώνουν αυτή την προσπάθεια και ψάχνουν τρόπο να αναφέρουν ότι το υπουργείο δεν έχει ακόμα χαρτοφυλάκιο. Πάντως, το επόμενο δεκαήμερο, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής θα θεσμοθετηθεί και από τη Βουλή, ώστε να μπορέσει –εντός θεσμικού πλαισίου πια- να χαράξει τη νέα μεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησης.

“

Μαρσέλ & Μισέλ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Όταν το 70% κρίνει θετικά τη νέα συμφωνία * Τι λέει ο κόσμος για τον ΣΥΡΙΖΑ και τι ακούει εκείνος απ’ όσα λέει ο κόσμος

ις μέρες που συνεδρίαζε η κεντρική πολιτική επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ με θέμα την αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος, αλλά και της δράσης της κυβέρνησης συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ κατά τον κρίσιμο πρώτο μετεκλογικό μήνα, η δημοσκοπική εταιρία MRB ολοκλήρωνε την τελευταία έρευνά της, τα αποτελέσματα της οποίας έδωσε στη δημοσιότητα την περασμένη Τρίτη. Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε σε πανελλαδικό δείγμα μετά την παρακολούθηση του θρίλερ των σκληρών διαπραγματεύσεων και των δύο Γιούρογκρουπ για γερά νεύρα, που πραγματοποιήθηκαν στις 16 και 20 Φεβρουαρίου, εκ των οποίων το δεύτερο κατέληξε στη γνωστή 8/ανακοίνωση-συμφωνία με την ακόμη πιο γνωστή «δημιουργική ασάφεια». ∆ηλαδή, οι απαντήσεις, κατά τεκμήριο, δόθηκαν με δεδομένα όλα τα αντικειμενικά στοιχεία, αλλά και τα υποκειμενικά συναισθήματα που προέκυπταν από αυτές τις κρίσιμες και αμφιλεγόμες εξελίξεις.

Με τη γλώσσα των αριθμών

Θα ήταν χρήσιμο να αναδείξουμε ορισμένα από τα σημαντικότερα ευρήματα αυτής της έρευνας, τα οποία συμπίπτουν γενικά με τα ευρήματα και των άλλων μετεκλογικών δημοσκοπήσεων. Πρώτο, και σημαντικότερο από μια άποψη, η έρευνα διαπιστώνει ότι το 70% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η νέα συμφωνία είναι καλύτερη από αυτή που ίσχυε μέχρι τις εκλογές – και με την «τεχνητή παράταση» μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου. ∆εύτερον, το 69% αξιολογεί ως θετική και μάλλον θετική την πορεία της νέας κυβέρνηση, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, κατά κύριο λόγο ασχολήθηκε με τη διαπραγμάτευση. Τρίτον, το 60% θα στήριζε μια πιο σκληρή διαπραγματευτική στάση έναντι των δανειστών, με όριο τη μη διακινδύνευση της θέσης της χώρας στην ευρωζώνη. Και τέταρτον, μετά απ’ όλα αυτά, το 46% προτίθεται να ψηφίσει σήμερα ΣΥΡΙΖΑ, έναντι μόνο 21% που προτιμά τη Ν∆. Αν εντοπίζουμε και αναδεικνύουμε τα στοιχεία αυτά, δεν είναι για να χαρούμε και να συγχαρούμε αλλήλους πανηγυρίζοντας για μια ακόμη –μετεκλογική – επιτυχία. Το κάνουμε σαν αντίστιξη στο γενικό πνεύμα της συνεδρίασης της κεντρικής επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ. Όταν το 70%, του εκλογικού σώματος, ποσοστό διπλάσιο της εκλογικής δύναμης του ΣΥΡΙΖΑ, κατά τεκμήριο θεωρεί τη νέα συμφωνία καλύτερη από την προηγούμενη,

Το θέμα δεν είναι να φαίνεσαι πιο προωθημένος κάνοντας επιθετική κριτική σε μια μεταβατική συμφωνία που την κρίνει θετικά η μεγάλη πλειονότητα, αλλά αν είσαι σε θέση να αξιοποιήσεις αυτή τη θετική στάση των πολλών. Πώς; Με μια προωθητική συνάντηση μαζί τους, σαν ίσος προς ίσον, που δεν θα τους προκαλεί αίσθημα κατωτερότητας.

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

ενώ τόσο στο κείμενο της εισήγησης όσο και στην τροπολογία της μειοψηφίας η συμφωνία χαρακτηρίζεται, αντίστοιχα, επώδυνος συμβιβασμός ή ως μη επιθυμητός συμβιβασμός, που βρίσκεται σε απόσταση, σε διάσταση ή και σε αντίθεση με τις προγραμματικές δεσμεύσεις, τότε γεννώνται ορισμένα κρίσιμα ζητήματα. Τα οποία, δυστυχώς, δεν εντοπίστηκαν και δεν συζητήθηκαν, τουλάχιστο στο βαθμό που τους άξιζε, στη συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής, αλλά και γενικότερα δεν αποτελούν αντικείμενο προβληματισμού.

Υπό το βάρος του 70%

Ας επισημάνουμε ορισμένα από αυτά. Η εμφανής διάσταση εκτιμήσεων του κόμματος και της πολύ μεγάλης πλειονότητας του εκλογικού σώματος μπορεί να σημαίνει δύο τινά: πρώτον, ότι το κόμμα, ή τουλάχιστον η κ.ε., δεν απηχεί το κοινό αίσθημα, δεν μπορεί να το μεταφέρει προς συζήτηση στο πολιτικό επίπεδο, και, δεύτερον, δεν έχει τέτοιους δεσμούς με τη μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού, ώστε να την επηρεάζει μεταφέροντας σ’ αυτήν, με πειστικό τρόπο, τις εκτιμήσεις του. Η παρατήρηση αυτή ισχύει είτε θεωρήσουμε τη διάσταση εκτιμήσεων ως αποτέλεσμα της «καθυστέρησης» της πλειονότητας του πληθυσμού σε σύγκριση με τις «προχωρημένες» απαιτήσεις του ΣΥΡΙΖΑ, είτε ως αποτέλεσμα βολονταριστικής αξιολόγησης των αντικειμενικών συνθηκών εκ μέρους του κυβερνώντος κόμματος. Υπάρχει, δηλαδή, ούτως ή άλλως πρόβλημα για τον νικητή των εκλογών, ο οποίος, μάλιστα, αξιολογείται θετικά και για τη μετεκλογική του στάση και δράση από ένα κατά πολύ μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού. Αν θεωρεί ότι πρέπει με το λόγο και την πράξη του να «παρασύρει» αυτή την ικανοποιημένη με τη νέα συμφωνία πλειονότητα σε μια πιο απαιτητική – μαχητική διάθεση, τότε θα πρέπει να αποκτήσει πιο ισχυρό, πιο μαζικό και πιο αποτελεσματικό πολιτικό οργανισμό, αντίστοιχο όχι μόνο του 36%, αλλά του 70%. Έχει, δηλαδή, μπροστά του έργο γιγαντιαίο, που δεν μπορεί να το επιτελέσει χωρίς αντίστοιχης βαρύτητας σχέδιο και συλλογική προσπάθεια.

Αλλά ακόμη κι αν η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ εκτιμήσει ότι η εκδήλωση αυτής της ικανοποίησης του 70% από την ως τώρα εξέλιξη της διαπραγμάτευσης είναι δείγμα ενός πολιτικού ρεαλισμού που αντιστοιχεί στις αντικειμενικές δυσκολίες, ακόμη και τότε χρειάζεται να εντείνει υπεράνθρωπα τις προσπάθειές της, ώστε να αναπτύξει σε έκταση και βάθος τους δεσμούς τού ΣΥΡΙΖΑ μ’ αυτό τον σχεδόν αχανή για τα σημερινά μεγέθη του χώρο. Μόνο έτσι θα είναι σε θέση να αποτρέψει τη μετάλλαξη αυτής της ρεαλιστικής διάθεσης σε ηττοπάθεια, αν προκύψουν ακόμη δυσκολότερες συνθήκες στο μέλλον.

Μήπως η ζωή είναι αλλού;

Ο τρόπος με τον οποίο εμφανίστηκαν, ανεπαρκώς, και διαθλασμένα αυτά τα κρίσιμα ζητήματα για τον ΣΥΡΙΖΑ στις συζητήσεις της πρόσφατης κεντρικής επιτροπής, αλλά και της κοινοβουλευτικής ομάδας σε άλλο επίπεδο, είναι πολύ πιθανό να δείχνει σημαντική απόσπαση του κομματικού δυναμικού από την κοινωνική πραγματικότητα. Απόσπαση που διαστρέφει την ανάγκη για διαλεκτική «ανταλλαγή ύλης» του κόμματος με το κοινωνικό σώμα, σε εσωστρεφή ανταγωνισμό για την επικράτηση της μιας ή της άλλης άποψης, από αυτές που διαμορφώνονται, συνήθως εκ των προτέρων, εντός των κομματικών τειχών. Με πιο απλά λόγια, το θέμα δεν είναι να φαίνεσαι πιο προωθημένος κάνοντας επιθετική κριτική σε μια μεταβατική συμφωνία που την κρίνει θετικά η μεγάλη πλειονότητα, αλλά αν είσαι σε θέση να αξιοποιήσεις αυτή τη θετική στάση των πολλών. Πώς; Με μια προωθητική συνάντηση μαζί τους, σαν ίσος προς ίσον, που δεν θα τους προκαλεί αίσθημα κατωτερότητας ότι κάποιος άλλος σκέφτεται αριστερότερα από αυτούς, αλλά αίσθημα συντροφικότητας σ’ ένα κοινό αγώνα, όπου χρειάζονται όλοι, γιατί έχει πολλά γυρίσματα και πολύ ισχυρούς αντιπάλους.

Χ. Γεωργούλας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η διαπραγμάτευση συνεχίζεται... και είναι δυσκολότερη Μ

ε ανοιχτά όλα τα μέτωπα πάει η ελληνική κυβέρνηση στο αυριανό κρίσιμο Γιούρογκρουπ, όπου θα συζητηθούν οι προτάσεις του υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη για τις μεταρρυθμίσεις που εξειδικεύουν τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου. Στο Μαξίμου πιστεύουν ότι μέρα με τη μέρα η συμφωνία κρίνεται και για αυτό το λόγο προχωρά κανονικά το νομοθετικό έργο της κυβέρνησης. Η περίφημη «δημιουργική ασάφεια» που υπάρχει άλλωστε, στο κείμενο της συμφωνίας επιτρέπει στις δύο πλευρές να διαβάζουν με το δικό τους τρόπο το κείμενο της συμφωνίας. Για αυτό το λόγο, και παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει μόλις τρεις βδομάδας από την σύναψη της συμφωνίας, οι σχέσεις των δύο πλευρών δεν βρίσκονται και στο καλύτερο σημείο. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει δυσκολίες στο χρηματοδοτικό επίπεδο, όμως στην κυβέρνηση σημειώνουν ότι όσοι μιλούσαν για καταστροφή της χώρας και προέβλεπαν «πιστωτικό γεγονός», διαψεύστηκαν πανηγυρικά. Το Μαξίμου σημειώνει ότι η δόση προς το ∆ΝΤ (310 εκ. ευρώ) πληρώθηκε κανονικά, ενώ με επιτυχία πραγματοποιήθηκε και η έκδοση των εντόκων γραμματίων ύψους 1,4 δισ ευρώ. Η πρόσφατη απόφαση της ΕΚΤ μπορεί να εκληφθεί ως καμπανάκι των δανειστών προς την Ελλάδα, όμως η ελληνική κυβέρνηση σημειώνει ότι δεν δημιούργησε κανένα απολύτως πρόβλημα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα καθώς οι τράπεζές είναι ασφαλείς και επαρκώς ανακεφαλαιοποιημένες., κάτι που δήλωσε και ο κ. Στουρνάρας μετά τη συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό την Παρασκευή. Παρόλα αυτά μόνο τυχαία δεν πρέπει να θεωρείται η αναφορά του Αλέξη Τσίπρα, στη συνέντευξη στο γερμανικό περιοδικό Spiegel, ότι «η ΕΚΤ κρατάει το σκοινί που είναι τυλιγμένο γύρω από το λαιμό μας».

∆ύσκολη η συμφωνία στο Γιούρογκρουπ

Στην αυριανή σύνοδο του Γιούρογκρουπ η ελληνική πλευρά προσέρχεται με εφτά προτάσεις, που περιέχονται στην επιστολή Βαρουφάκη προς τον πρόεδρο του σώματος, Γερούν Ντάισελμπλουμ. Στην επιστολή σημειώνεται ότι πρέπει να ξεκινήσουν οι συζητήσεις μεταξύ Ελλάδας και θεσμών ώστε οι εφτά μεταρρυθμίσεις να αποτελέσουν μια πρώτη δέσμη συμφωνίας ενόψει της ολοκλήρωσης της συμφωνίας τον Απρίλιο. Στις προτάσεις Βαρουφάκη περιλαμβάνονται: α) Η ενεργοποίηση του ∆ημοσιονομικού Συμβουλίου με σκοπό την επίτευξη εξοικονόμησης πόρων. β) Η κατάρτιση Προϋπολογισμού και Οργανικού Νόμου για τον Προϋπολογισμό που θα περιλαμβάνει τα ανώτατα όρια σε δαπάνες ώστε να ενισχυθεί η τήρηση του Προϋπολογισμού κατά την διάρκεια του έτους. γ) Συγκρότηση ευέλικτου σώματος στοχευμένων φορολογικών ελέγχων για την πάταξη

“

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

της φοροδιαφυγής δ) Βελτιώσεις στη νομοθεσία για την ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών όπως αυτές έχουν ήδη παρουσιαστεί από την αρμόδια Υπουργό, Νάντια Βαλαβάνη, ε) Αύξηση δημόσιων εσόδων από τις υπηρεσίες τυχερών παιγνίων μέσω ∆ιαδικτύου, ζ) Πρόγραμμα καταπολέμησης της γραφειοκρατίας του δημοσίου και βελτίωσης του επιχειρηματικού κλίματος και στ) ∆ιατάξεις για την υιοθέτηση άμεσων μέτρων για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, όπως έχουν κατατεθεί στο νομοσχέδιο που βρίσκεται ήδη στην ελληνική Βουλή. Στο αυριανό Γιούρογκρουπ, πάντως, δεν αναμένεται να υπάρξει συμφωνία, κάτι που σημαίνει ότι η καθημερινή μάχη και οι υψηλοί τόνοι ανάμεσα στις δύο πλευρές θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, τουλάχιστον μέχρι τον Απρίλιο. Κυβερνητικές πηγές, πάντως, σημειώνουν ότι οι προγραμματικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης θα υλοποιούνται, με σεβασμό στη συμφωνία αλλά και στη λαϊκή εντολή, και για αυτό ήδη τα επόμενα νομοσχέδια παίρνουν το δρόμο προς τη Βουλή με πρώτο αυτό της επαναλειτουργίας της ΕΡΤ που κατατίθεται αύριο, ∆ευτέρα. Σε αυτό προβλέπεται, μεταξύ άλλων, επιστροφή των απολυμένων της 11ης Ιουνίου του 2013, ομαλή μετάβαση στην ΕΡΤ και οικονομικός έλεγχος της ΝΕΡΙΤ.

Παραμένοντας στην Ευρωζώνη, να αναζητηθούν συμμαχίες και εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης των προβλημάτων του χρηματοδοτικού κενού, προκειμένου να μην είμαστε σε τόσο δυσμενή θέση απέναντι στα τελεσίγραφα της Γερμανίας.

Ο πόλεμος και οι εναλλακτικές λύσεις

Πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης είναι να ξεκινήσουν σε υψηλό επίπεδο οι συζητήσεις με τους θεσμούς σχετικά με την πιθανή επόμενη συμφωνία, όπως προέβλεπε η συμφωνία του Γιούρογκρουπ της 20ης Φλεβάρη. Η ελληνική κυβέρνηση προτείνει, μάλιστα, η επόμενη συμφωνία να έχει τη μορφή ενός Συμβολαίου για την Ανάκαμψη και την Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας. Η αυριανή ασυμφωνία, όμως, πιθανόν να θεωρείται ως σκηνή από τα προσεχώς, καθώς, όσο περνάει ο καιρός, σκληραίνει η στάση και των δύο πλευρών. Η αναφορά, άλλωστε, του υπουργού Εσωτερικών, Νίκου Βούτση, στη Βουλή, κατά τη διάρκεια της συζήτησης για το νομοσχέδιο αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης, είναι ενδεικτική του κλίματος: «Είμαστε σε πόλεμο. Κοινωνικό, ταξικό. Είμαστε σε αντιπαράθεση με τους εταίρους μας. ∆εν θα πάμε σαν χαρούμενοι πρόσκοποι, για να συνεχίσουμε τις προηγούμενες πολιτικές». Ως εκ τούτου, δεν αποκλείεται η κυβέρνηση να αναζητεί ήδη εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης από τρίτες χώρες, γεγονός που αφενός θα τη διευκολύνει ως προς την εφαρμογή του πρόγραμματός της, αφετέρου θα της επιτρέπει να τελειώσει με τα σενάρια περί Grexit, που διακινούνται τόσο από το εξωτερικό όσο και από το εσωτερικό. Αδάμος Ζαχαριάδης

Ποιό πρέπει να είναι το plan B της ελληνικής κυβέρνησης στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές; Πως θα εκμεταλλευτούμε καλύτερα τη γεωπολιτική σημασία της χώρας, πώς κρίνουμε τον πρώτο μήνα της νέας κυβέρνησης και ποιά είναι τα κρίσιμα ζητήματα που πρέπει να απασχολήσουν το κόμμα την επόμενη περίοδο; Για όλα αυτά συζητάμε με τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκο Φίλη

Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης

Τι να αναμένουμε από το αυριανό Γιούρογκρουπ με δεδομένες και τις αποφάσεις της ΕΚΤ την προηγούμενη Πέμπτη; Ο αγώνας που έχουμε δεν είναι ταχύτητας αλλά αντοχής. Η κυβέρνηση δίνει μάχη μέρα με τη μέρα, στιγμή με τι στιγμή. Η συμφωνία που κατέληξε στο προηγούμενο Γιούργκρουπ, μια συμφωνία αναγκαστική λόγω του τελεσιγράφου της δίμηνης παράτασης και του κινδύνου να υπάρξει χρηματοδοτική ασφυξία, θα κρίνεται καθημερινά. Υπάρχει το ζήτημα του χρηματοδοτικού κενού, που είχε επισημανθεί και από την προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία σε συνεργασία με τις συντηρητικές δυνάμεις στην Ευρώπη δημιούργησε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας και κινδύνων. Ως εκ τούτου, δεν γνωρίζουμε πού θα καταλήξει αυτή η μάχη, η οποία, επαναλαμβάνω, δεν θα δοθεί εφάπαξ. Οι δανειστές φαίνεται, πάντως, να αλλάζουν τακτική. Από την πολιτική της ασφυξίας μεταφέρθηκαν σε αυτήν της περιορισμένης ρευστότητας. Η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ασφυ-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Πώς θα αποκρούσουμε τα τελεσίγραφα του Βερολίνου ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΝΙΚΟ ΦΙΛΗ

ξία. Ήδη έχει οδηγήσει σε πάγωμα την αγορά. Υπάρχει μια μεγάλη αντίφαση στις αποφάσεις της ΕΚΤ. ∆εν είναι δυνατό ο κ. Ντράγκι να μιλά για ποσοτική χαλάρωση και να εξαιρεί χώρες που έχουν ανάγκη αυτής της βοήθειας, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος. Θα δούμε και τι θα γίνει στο αυριανό Γιούρογκρουπ αλλά φαίνεται ότι οι πιέσεις και οι εκβιασμοί που ασκούνται είναι φοβεροί. Ήδη ο κ. Σόιμπλε κάνει μια δικιά του ερμηνεία της απόφασης και εκτιμώ ότι δεν θα είναι εύκολη η κατάληξη της συμφωνίας. Άρα πρέπει να σκεφτούμε πώς αντιδρούμε πολιτικά σε αυτά τα τελεσίγραφα και να κρατήσουμε τη διαπραγμάτευση σε πολιτικό επίπεδο. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζονται ποσοτικοποιημένα μεγέθη όπου αυτό είναι δυνατό, σημαίνει όμως ότι σε κάθε περίπτωση η διαπραγμάτευση πρέπει να γίνεται με την επίκληση των πολιτικών επιχειρημάτων, που αφορούν την ευρωπαϊκή και παγκόσμια κατάσταση και όχι μια ιδιόρρυθμη ελληνική πραγματικότητα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αναζητηθούν πιο στέρεες πολιτικές συμμαχίες εντός Ευρώπης όχι μόνο σε κυβερνητικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Υπάρχει, όμως, και η αξιοποίηση της γεωπολιτικής θέσης της χώρας.

Θα βρεθεί λύση για το χρηματοδοτικό κενό

Αυτό είναι κάτι που έχει ειπωθεί ξανά από την κυβέρνηση. Τι εννοείται ακριβώς; Εννοούμε τη δυνατότητα, παραμένοντας στην Ευρωζώνη, να αναζητηθούν συμμαχίες και εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης των προβλημάτων του χρηματοδοτικού κενού, προκειμένου να μην είμαστε σε τόσο δυσμενή θέση απέναντι στα τελεσίγραφα της Γερμανίας. Αυτό πιστεύω ότι πρέπει να είναι και το πραγματικό Plan B που οφείλει να έχει η ελληνική κυβέρνηση. Αυτό εννοεί ο κ. Βαρουφάκης, όταν λέει ότι υπάρχει λύση, αν δεν πάρουμε τα λεφτά της επόμενης δόσης; ∆εν γνωρίζω ακριβώς τι εννοεί ο υπουργός. Πιστεύω όμως ότι είναι λογικές αυτές οι σκέψεις. ∆εν θέλω να σκορπίζω προσδοκίες και πρέπει να τονιστεί ότι κάθε χρηματοδοτική ενίσχυση είναι προφανές ότι θα δίνεται με όρους. Αν θα είναι πιο ευνοϊκοί οι όροι, απομένει να φανεί. Το θέμα των αποκρατικοποιήσεων και κυρίως στις μεγάλες υποδομές όπως τα αεροδρόμια, τα λιμάνια και οι σιδηρόδρομοι είναι αυτά που φαίνεται να ενδιαφέρουν τους διάφορους νυν και δυνητικούς δανειστές μας. Αυτό επιδιώχθηκε και από την Κύπρο πριν δύο χρόνια με μηδενικά αποτελέσματα. Σε τι διαφέρει η περίπτωση της Ελλάδας; Η Ελλάδα δεν είναι ίδια περίπτωση με την Κύπρο, και από άποψη μεγέθους, και από άποψη γεωπολιτικής σημασίας. Είναι επίσης πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος για το ευρωπαϊκό σύστημα μια τυχόν χρεωκοπία της Ελλάδας. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η κυβέρνηση Τσίπρα δεν είναι ίδια με την κυβέρνηση Αναστασιάδη. Είναι άλλο το πλαίσιο δυνατοτήτων πολιτικής συνεννόησης που έχει με άλλες χώρες.

Κρίσιμο τετράμηνο

Έχουμε, όμως, μπροστά μας ένα κρίσιμο τετράμηνο. Ποιες θα είναι οι αιχμές της κυβέρνησης; Καθοριστική δύναμη είναι η διατήρηση μιας νέας οργανικής σχέσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και το λαό. Υπάρχει ένας λογικός φόβος των πολιτών σχετικά με το πού πηγαίνουμε και τι κάνουμε. Χρέος δικό μας είναι, με συγκεκριμένες κινήσεις, να αποδείξουμε ότι μπορούμε να κυβερνήσουμε τη χώρα. Να μεταφέρουμε, δηλαδή, στο εσωτερικό τη μάχη και να αποδείξουμε ότι μπορούμε να αντεπεξέλθουμε στους εκβιασμούς και στις πιέσεις που προέρχονται και από εκτός αλλά και εντός, από ισχυρά πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, που γνωρίζουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα συμβιβαστεί με τη διαφθορά, τη διαπλοκή και τη μεγάλη φοροδιαφυγή. Άρα, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης του λαού, αλλά

Κυβέρνηση και κόμμα

και σύγκρουσης με δυνάμεις του διεφθαρμένου εγχώριου κεφαλαίου.

να δημιουργήσει τετελεσμένα στο ζήτημα της μεταναστευτικής πολιτικής.

Πώς αξιολογείτε τον πρώτο μήνα διακυβέρνησης; Μας απορρόφησε η διαδικασία της διαπραγμάτευσης. Είμαστε και νέοι και δεν έχουμε εμπειρία από πρακτική διακυβέρνησης. Επίσης, σημαντικό είναι ότι αυτή η κυβέρνηση δεν έχει και νευραλγικά στηρίγματα εντός του κρατικού μηχανισμού, που να μπορούν να προωθήσουν την κυβερνητική προσπάθεια. Πρόσφατα είδαμε δύο παραδείγματα. Το πρώτο αφορούσε τη ∆ΕΗ και τη συλλογική σύμβαση που υπεγράφη και εκθέτει, κατά την άποψή μου, την προσπάθεια να υπάρξουν συλλογικές διαπραγματεύσεις στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, αλλά και την αγωνία της κυβέρνησης να βρει χρήματα προκειμένου να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση. Το δεύτερο ήταν το έγγραφο που έστειλε ένας υποστράτηγος, παρακάμπτοντας την ιεραρχία, με το οποίο προσπαθούσε

Προέκυψε ένα ζήτημα σχετικά με τη νομιμότητα ή όχι μνημονιακών νόμων που ψηφίστηκαν με την απουσία βουλευτών της ΧΑ. Ποια είναι η δική σας άποψη; Ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε τότε ούτε τώρα θέτει θέμα εγκυρότητας των μνημονιακών νόμων επειδή δεν ψήφισαν οι βουλευτές της ΧΑ. ∆εν καθορίζουμε τη νομιμότητα από την παρουσία ή όχι των Χρυσαυγιτών. Οι μνημονιακοί νόμοι καταργούνται με νόμους που φέρνουμε στη Βουλή και αυτό ακριβώς κάνουμε. Είναι λάθος ενόψει της έναρξης μια αναβαλλόμενης δίκης να θέτουμε στη κεντρική πολιτική ατζέντα ζήτημα Χρυσής Αυγής. Υπάρχει μια στάση αντιμετώπισης της ΧΑ από όλα τα κόμματα, στην οποία σύρθηκε τότε η Ν∆ και νομίζω ότι δεν χρειάζονται κινήσεις που μας αιφνιδιάζουν όλους.

Τι ρόλο θα παίξει η κοινοβουλευτική ομάδα και το κόμμα σε αυτή τη προσπάθεια; Η ΚΟ έχει πολλά καθήκοντα. Να συμβάλει ουσιαστικά στο κυβερνητικό έργο, να ελέγχει την κυβέρνηση και να έχει την κοινή αγωνία της επιτυχίας του δύσκολου έργου που αναλάβαμε. Πρέπει όμως κυρίως να καταστήσει τη Βουλή κέντρο του πολιτικού συστήματος. Να λειτουργήσει ξανά, με πολιτικές και ιδεολογικές αντιπαραθέσεις και νομοθετικές πρωτοβουλίες και κοινοβουλευτικό έλεγχο. Η ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ έχει να παίξει μεγάλο ρόλο σε αυτό. Όσον αφορά το κόμμα: βρισκόμαστε σε μια νέα κατάσταση, με ένα κόμμα που ως οργάνωση και λειτουργία δεν αντιστοιχεί στο κυβερνητικό διάβημα. Είμαστε, λοιπόν, σε μια φάση ανασυγκρότησης του κόμματος στην οποία πρέπει να διαφυλάξουμε τη δημοκρατική λειτουργία και τη συλλογικότητά. Τα δύο αυτά πρέπει να οδηγούν σε μια ενιαία έκφραση του κόμματος και να ξεπερνούν την ιδιομορφία μιας χαλαρής ομοσπονδίας, που χαρακτηρίζει το κόμμα σήμερα, παρά τις αποφάσεις του τελευταίου του συνεδρίου. Το κόμμα δεν πρέπει να μεταβληθεί σε ιμάντα μεταβίβασης προειλημμένων κυβερνητικών αποφάσεων, ούτε και να εκφυλιστεί σε μηχανισμό πελατειακών εξυπηρετήσεων παλαιού ή νέου τύπου. Το κόμμα πρέπει να αποκτήσει τον πολιτικό του ρόλο σε ένα σύστημα αριστερής προοδευτικής κυβέρνησης. Να ακούει την κοινωνία, να πολιτικοποιεί τα κοινωνικά αιτήματα και ταυτόχρονα να έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τις κινήσεις που πιθανόν αναγκαστικά να κάνει η κυβέρνηση. Τέσσερα ζητήματα πιστεύω είναι σημαν-

“

Το κόμμα δεν πρέπει να μεταβληθεί σε ιμάντα μεταβίβασης προειλημμένων κυβερνητικών αποφάσεων, ούτε και να εκφυλιστεί σε μηχανισμό πελατειακών εξυπηρετήσεων παλαιού ή νέου τύπου. Το κόμμα πρέπει να αποκτήσει τον πολιτικό του ρόλο σε ένα σύστημα αριστερής προοδευτικής κυβέρνησης

τικά για το κόμμα για να διαμορφώσει πιο στέρεα βάση την εκλογική επιρροή του κόμματος. Να αποκτήσει οργανικούς δεσμούς σε κρίσιμους τομείς για την πορεία του εγχειρήματός μας. Ο πρώτος είναι η νεολαία, ο δεύτερος είναι ο χώρος των εργαζομένων και των ανέργων, όπου επιβιώνουν συνδικάτα του παλαιού συστήματος διακυβέρνησης. Ο τρίτος πυλώνας είναι η αυτοδιοίκηση που μπορεί να διαδραματίσει σημαντικότατο ρόλο ειδικά στην αντιμετώπιση της κρίσης. Τέλος, σημαντικός παράγοντας είναι τα κομματικά ΜΜΕ. Πρέπει να αναμορφώσουμε, ενισχύσουμε και αναπτύξουμε τα κομματικά Μέσα. Όλα έχουν τη δική του ιστορικότητα, (και πρώτα η «Αυγή») και το δικό τους βάρος. Αν δεν τα συντονίσουμε και δεν τα εντάξουμε σε ένα σχέδιο που να αφορά τη νέα αφετηρία του κόμματος με την κοινωνία μαζί, σε συνθήκες αριστερής διακυβέρνησης, θα έχουμε χάσει μεγάλο μέρος και της προστιθέμενης πολιτικής αξίας που σήμερα έχουμε, αλλά, το κυριότερο θα επιτρέψουμε τη δημιουργία δεσμών διαμεσολάβησης της κυβερνητικής πολιτικής από κέντρα εξωθεσμικά. Πολύς λόγος έγινε για την τελευταία Κεντρική Επιτροπή. Εσείς πώς την αξιολογείτε; Η ΚΕ έκανε μια συζήτηση γύρω από το ζήτημα της συμφωνίας πλαίσιο. Εννοείται ότι δεν θα σταματήσει κανείς να λέει τις απόψεις του. Έχει σημασία όμως πως εκφράζουμε αυτές τις απόψεις, αν ακούει ο ένας τον άλλο, αν γίνεται πραγματικός διάλογος ή αν εμμένουμε σε προκατασκευασμένα σχέδια και αναλύσεις. Το κόμμα κάνει ένα νέο ξεκίνημα με την εκλογή καινούργιου γραμματέα και νέων συντρόφων στην Πολιτική Γραμματεία. Επωμίζονται μια πολύ σοβαρή ευθύνη να δημιουργήσουν ένα πολιτικό κέντρο καθοδήγησης και επίλυσης προβλημάτων. Ο σ. Κορωνάκης έχει βαθιά γνώση του κόμματος αλλά και συνείδηση κινήματος και κοινωνίας και πιστεύω ότι είναι μια επιλογή που θα βοηθήσει το κόμμα.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

“

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ απέφυγε τη λήψη νέων υφεσιακών μέτρων, επέβαλε την ασάφεια σχετικά με τους στόχους του πρωτογενούς πλεονάσματος, διασφάλισε τη διαχείριση της ανθρωπιστικής κρίσης προς όφελος των θυμάτων, καθώς και μια ευνοϊκή διαχείριση των κόκκινων δανείων για τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα.

Κρίση ρευστότητας ή κρίση λιτότητας; Του Σταύρου Τομπάζου

Τα κυρίαρχα ΜΜΕ παρουσιάζουν την ποσοτική χαλάρωση του Μάριο Ντράγκι ως τον από μηχανής θεό που θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις αποπληθωριστικές τάσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία για να την οδηγήσει σε μια νέα περίοδο ανάπτυξης. Αυτή η αισιόδοξη προοπτική λειτουργεί και ως μοχλός πίεσης στην ελληνική κυβέρνηση που καλείται να μη χάσει το τρένο της ανάπτυξης συγκρουόμενη με τους δανειστές.

Ω

στόσο, τα 60 δισ. ευρώ το μήνα που η ΕΚΤ θέλει να ρίξει στην οικονομία δεν είναι το πρώτο μέτρο στην κατεύθυνση μιας επεκτατικής νομισματικής πολιτικής. Μέσα στο 2014, η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ γινόταν όλο και πιο επεκτατική, πράγμα που ελάχιστα επέδρασε στην πραγματική οικονομία. Το επιτόκιο δανεισμού της ΕΚΤ μειώθηκε στο 0,15% μέσα στον Ιούνιο του 2014 (από 0,25%) και τον Σεπτέμβριο στο 0,05%. Παράλληλα, το καταθετικό επιτόκιο πέρασε στο -0,10% τον Ιούνιο και στο -0,20% τον Σεπτέμβριο. Η ΕΚΤ ανέπτυξε ένα πρόγραμμα 400 δισ. ευρώ που προορίζονται για τις τράπεζες, υπό μορφή μακροχρόνιου δανεισμού με επιτόκιο μόλις 0,15%, με τον όρο οι τελευταίες να δανείσουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. ∆έχτηκε επίσης οι τράπεζες να τιτλοποιούν τα δάνειά τους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (τίτλοι ABS: Asset Backed Securities) και να τα πουλούν στην ΕΚΤ. Κατ’

αυτόν τον τρόπο, η ΕΚΤ αναλαμβάνει η ίδια τον κίνδυνο μη εξυπηρέτησης των χρεών των μικρομεσαίων επιχειρήσεων απαλλάσσοντας τις ιδιωτικές τράπεζες. Τα ABS είναι μια γενική κατηγορία παράγωγων χρηματοπιστωτικών προϊόντων, στα οποία ανήκουν και τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα στεγαστικών δανείων όπως τα CDO και τα MBS, από τα οποία ξεκίνησε η κρίση το 2007-2008 στις ΗΠΑ. Επιπλέον, μέσα στο 2014, καταργήθηκε η πολιτική για ακύρωση της επιπλέον ρευστότητας που η ΕΚΤ δημιουργεί στην οικονομία όταν αγοράζει δημόσιους τίτλους χρέους στη δευτερογενή αγορά. Προηγουμένως, η ΕΚΤ επιδίωκε οι ιδιωτικές τράπεζες να καταθέτουν στην ίδια το ποσό που εισέπρατταν έναντι των δημόσιων τίτλων που της πουλούσαν. Όλα αυτά τα προαναφερθέντα μέτρα δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, πράγμα που αποδεικνύεται και από την ίδια την πρόθεση της ΕΚΤ για την «ποσοτική χαλάρωση» των 60 δισ. το μήνα.

Αυτοτροφοδοτούμενη κρίση

Είναι, όμως, το πρόβλημα της ευρωπαϊκής οικονομίας πρόβλημα ρευστότητας των επιχειρήσεων του μη χρηματοπιστωτικού τομέα; Τα δεδομένα καταδεικνύουν ότι οι τελευταίες κολυμπούν κυριολεκτικά στα μετρητά. Στην ευρωζώνη, η ρευστότητά τους από 13% του ΑΕΠ το 2000 έφθασε στο 23% το 2014! Οι επιχειρήσεις έχουν θεωρητικά τρεις πηγές χρηματοδότησης: τον κλασικό δανεισμό, την έκδοση μετοχών και την αυτοχρηματοδότηση από ίδια κέρδη. Στην περίπτωση της ευρωζώνης το ποσοστό

αυτοχρηματοδότησής τους έφθασε το 2014 στο100%: Η παγκόσμια τάση στον ανεπτυγμένο κόσμο δεν είναι η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων ούτε μέσω δανεισμού, ούτε μέσω έκδοσης μετοχών, αλλά η αυτοχρηματοδότηση πέραν του 100%, που σημαίνει κυρίως μείωση των υφιστάμενων χρεών στις τράπεζες. Στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιαπωνία το ποσοστό αυτοχρηματοδότησης ξεπερνά το 100%. Πού οφείλονται, λοιπόν, οι αποπληθωριστικές τάσεις και η οικονομική στασιμότητα αν όχι στην έλλειψη ρευστότητας; Οφείλονται στη μείωση της δημόσιας και ιδιωτικής ζήτησης και στην άρνηση των παραγωγικών επιχειρήσεων να επενδύσουν λόγω έλλειψης επενδυτικών ευκαιριών που να υπόσχονται ψηλό ποσοστό κέρδους. Το πρόβλημα δεν είναι λοιπόν η ρευστότητα, αλλά οι ίδιες οι πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζονται, σε διαφορετικό βέβαια βαθμό, στις χώρες με ή χωρίς μνημόνιο. Συνεπώς, η Ελλάδα δεν θα επιβιβαστεί στο ευρωπαϊκό τρένο της ανάπτυξης που κινείται με το ρευστό του Ντράγκι, διότι τέτοιο τρένο δεν υπάρχει. Η Ελλάδα ήταν και θα παραμείνει εγκλωβισμένη στην «αυτοτροφοδοτούμενη κρίση», όσο η διαπραγματευτική δυνατότητα των εργαζομένων, που υπονόμευσαν οι μνημονιακοί νόμοι, παραμένει ασθενής.

Υπερσυσσώρευση κεφαλαίου

Το 25% του κατά κεφαλή εισοδήματος που χάθηκε τα τελευταία χρόνια στη Ελλάδα είναι απλώς ένας μέσος όρος που αποκρύβει το γεγονός ότι η εργασία πλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος αυτός της απώλειας. Μεταξύ 2009 και 2014, η μισθωτή εργασία έχασε πέντε μονάδες στο ΑΕΠ: Από 53,8% του ΑΕΠ το 2009 πέρασε στο 48,9% το 2014. Αντίθετα, το ποσοστό κέρδους παρουσιάζει αυξητική τάση από το 2013, ενώ ο λόγος Εισοδημάτων Ιδιοκτησίας (επιχειρησιακά κέρδη, τόκοι, μερίσματα και ενοίκια) και Εισοδημάτων Εργασίας (μισθοί και εισόδημα αυτοαπασχολούμενων)

παρουσιάζει αύξηση από το 2011 και έφθασε στα προ της κρίσης επίπεδα: Από 0,58 το 2010 έφθασε στο 0,83 το 2014. Από το 2008 το μεγάλο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι η υπερσυσσώρευση κεφαλαίου που εκδηλώνεται ποσοτικά ως μια αύξηση του λόγου Παγίου Κεφαλαίου και Προϊόντος: Αυτός ο λόγος πέρασε από το 3,61 το 2007 στο 4,79 το 2014. Αυτό σημαίνει ότι, με την υφιστάμενη αξία του παγίου κεφαλαίου, το κεφάλαιο απαιτεί την ιδιοποίηση ενός μεγαλύτερου μέρους του ΑΕΠ για να θεωρήσει μια καπιταλιστική επένδυση ως επαρκώς επικερδή. Με άλλα λόγια, η δραστική μείωση του μεριδίου του μισθού στο ΑΕΠ είναι αναγκαίος όρος για τις καπιταλιστικές επενδύσεις. Και δεν υπάρχει διέξοδος από αυτήν την κατάσταση χωρίς απαξίωση του κεφαλαίου, δηλαδή διαγραφή μέρους της αξίας του. Το δίλημμα είναι απλό: ή απαξίωση του κεφαλαίου ή σύγχρονες ανθρωποθυσίες όπως τις ζήσαμε τα τελευταία χρόνια.

Ρυθμίσεις στο τραπεζικό σύστημα

Η απαξίωση του κεφαλαίου δεν γίνεται όμως μόνη της: Προϋποθέτει σύγκρουση με τις λεγόμενες αγορές, διαμέσου μιας πολιτικής που υπάρχει στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης αλλά δύσκολα επιβάλλεται στο πλαίσιο της υφιστάμενης συμφωνίας με τους δανειστές. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήρθε με άδεια χέρια από τις Βρυξέλλες. Απέφυγε τη λήψη νέων υφεσιακών μέτρων, όπως η μείωση των συντάξεων και η αύξηση του ΦΠΑ, επέβαλε την ασάφεια σχετικά με τους στόχους του πρωτογενούς πλεονάσματος, διασφάλισε τη διαχείριση της ανθρωπιστικής κρίσης προς όφελος των θυμάτων, καθώς και μια ευνοϊκή διαχείριση των κόκκινων δανείων για τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Με τις αδιαμφισβήτητες παραχωρήσεις της, η κυβέρνηση κέρδισε κυρίως χρόνο. Το θέμα είναι να αξιοποιηθεί αυτός ο χρόνος για να προετοιμαστούμε κατάλληλα για την επερχόμενη μάχη: Η αποκατάσταση των συλλογικών συμβάσεων, ο κατώτατος μισθός, η δημιουργία θέσεων εργασίας και η απομείωση του δημόσιου χρέους είναι οι κύριοι στόχοι για κάθε πολιτική που θέλει να αμφισβητήσει αποτελεσματικά το ακραίο, νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα. Και αυτοί οι στόχοι δεν μπορούν να επιτευχθούν σε μια διαπραγματευτική προσπάθεια με αχίλλειο πτέρνα ένα ανεξέλεγκτο τραπεζικό σύστημα, χωρίς περιορισμούς και ρυθμίσεις στη διεθνή ροή των κεφαλαίων.

* O Στ. Τομπάζος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

“

OIKONOMIA

Η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, είναι πρωτοπόρος στην προσπάθεια να φανεί ότι υπάρχει εναλλακτική λύση. Το χρέος χωρών όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, κατά την άποψή μου, δεν μπορεί να εξοφληθεί. Η πολιτική της λιτότητας οξύνει το πρόβλημα.

Η ανάπτυξη και της Ελλάδας προϋποθέτει ένα ευρωπαϊκό σχέδιο ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟ ΗΛΙΑ ΣΟΥΚΙΑΖΗ

Ο Ηλίας Σουκιάζης είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Κοίμπρα. Συζητάμε μαζί του για τη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και δανειστών, την πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται και στην Πορτογαλία και για την Αριστερά στην ιβηρική χώρα.

Tη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός

Πώς είδατε τη συμφωνία Ελλάδας – Eurogroup; Για πρώτη φορά μια χώρα, η οποία έχει δυσκολίες λόγω του χρέους, έχει μια κυβέρνηση της Αριστεράς που βάζει προτάσεις εναντίον της λιτότητας που έχει επιβληθεί από την τρόικα, ουσιαστικά από τη Γερμανία. Για πρώτη φορά, μέσα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, υπάρχει μια αντιπολίτευση. Επομένως, θεωρείται πολύ θετικό βήμα η συμφωνία, ιδιαίτερα εδώ, όπου γενική εντύπωση είναι ότι έχουμε μια κυβέρνηση η οποία κάνει ό,τι της λέει η Γερμανία για να δείξει ότι είναι ο καλός μαθητής στην Ευρώπη της λιτότητας. Βλέπουμε μια μικρή χώρα. με τόσες δυσκολίες να κάνει δικές της προτάσεις και να δείχνει ότι η λιτότητα έχει αποτύχει. Η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, είναι πρωτοπόρος στην προσπάθεια να φανεί ότι υπάρχει εναλλακτική λύση. Το χρέος χωρών όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, κατά την άποψή μου, δεν μπορεί να εξοφληθεί. Η πολιτική της λιτότητας οξύνει το πρόβλημα. Η λιτότητα, όμως, δεν ισχύει ως πολιτική μόνο για τον Νότο. Εφαρμόζεται σ’ ολόκληρη την Ευρώπη. Πολύ σωστά και αυτό είναι το πρόβλημα. Όταν και στις χώρες του Βορρά υπάρχει λιτότητα, όταν στη Γερμανία είναι για 10 χρόνια παγωμένοι οι μισθοί πώς μπορεί να δουλέψει το σύστημα, η Ευρωζώνη; Πώς θα γίνει ανάπτυξη, να παρασύρει και τις άλλες χώρες; Η Γερμανία, λόγω και της κρίσης, έχει συγκεντρώσει πολύ μεγάλα πλεονάσματα και θα έπρεπε να ανοίξει την οικονομία της ή να επενδύσει στις χώρες που έχουν πρόβλημα ανάπτυξης. Αντίθετα επιβάλλει σ’ ολόκληρη την Ευρώπη λιτότητα. Αυτό ως πρόβλημα, απασχολεί πλέον και χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα κ.ά. Η Μέρκελ, και η Γερμανία, πρέπει να αντιληφθούν ότι η πολιτική του επηρεάζει όλο τον κόσμο όχι μόνο την Ευρώπη. Ο ίδιος ο πρόεδρος Ομπάμα υποχρεώθηκε να παρέμβει και να πει ότι αυτή η πολιτική οδηγεί στην καταστροφή της

Ευρώπης, στη διάλυση της Ευρωζώνης κάτι που δεν είναι καλό για όλο τον κόσμο. Βλέπουμε, επίσης, πολλοί διάσημοι Αμερικανοί οικονομολόγοι όπως ο Στίγκλιτς και ο Κρούγκμαν να αρθρογραφούν εναντίον αυτής της πολιτικής και υπέρ των εναλλακτικών προτάσεων όπως αυτές του ΣΥΡΙΖΑ διότι εξωθεί την Ελλάδα εκτός ευρώ και αυτό θα σημαί-

νει τη διάλυση της Ευρωζώνης. Πώς, λοιπόν, μπορεί να ξεκινήσει η ανάπτυξη στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη; Το σχέδιο της τρόικας είναι γνωστό. Πίστευε ότι αν μειωθούν οι μισθοί, θα αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας. Η ανταγωνιστικότητα όμως εξαρτάται απ΄ το ανθρώπινο κεφάλαιο, την εκπαίδευσή του αλλά και την ικανοποίησή του, την αμοιβή του. Η ανάπτυξη δεν ήλθε. Για να έλθει θα πρέπει πρώτα να επιλυθεί η ανθρωπιστική κρίση που έχει δημιουργηθεί λόγω της λανθασμένης πολιτικής της τρόικας, να αυξηθεί ο κατώτερος μισθός, να ενισχυθεί ο αγροτικός τομέας, οι επαγγελματίες, να ενισχυθεί η εσωτερική ζήτηση, να στηριχθεί ο το-

Η εγχείρηση πέτυχε, ο ασθενής πεθαίνει

Αναφερθήκαμε στον Νότο προηγουμένως. Ποια η κατάσταση σήμερα στην Πορτογαλία; Έχει δυο όψεις. Η μια είναι αυτή που θέλουν να δείξουν οι κυβερνώντες. Υπάρχουν υπόνοιες ότι η κυβέρνηση πιέζεται από τη Γερμανία να εμφανίζει έτσι την πραγματικότητα ώστε να μην φανεί ότι απέτυχε η πολιτική της. Η Πορτογαλία – όπως και η Ιρλανδία – είναι το παράδειγμα ότι η λιτότητα είναι η λύση, επέτυχε. Η άλλη όψη είναι η πραγματικότητα. Ας πάρουμε το χρέος ως παράδειγμα. Όταν ήλθε η Τρόικα στην Πορτογαλία ήταν 90%, τώρα είναι 130%. Προβάλλουν ως επιτυχία την έξοδο, τον δανεισμό δηλαδή, στις αγορές. Όμως τα επιτόκια που πληρώνει είναι υψηλότερα από τον ρυθμό ανάπτυξης, ο οποίος το 2014 ήταν 0,9%. Αν συνεχιστεί αυτή η πολιτική η χώρα δεν θα έχει πόρους να αποπληρώσει το χρέος, το οποίο θα οδηγεί σε συνέχιση της πολιτικής λιτότητας για να αποπληρώνεται το χρέος, σε αύξηση φορολογίας των μισθωτών, αύξηση της ανεργίας, αύξηση της μετανάστευσης. Θα είναι αδύνατο να αποπληρωθεί το χρέος χωρίς αναδιάρθρωσή του, αν δεν γίνει δεκτή η πρόταση των Βαρουφάκη – Τσίπρα να συνδεθεί η αποπληρωμή του με την πορεία ανάπτυξης. Ό, τι έγινε δηλαδή το 1953 με τη Γερμανία. Η κυβέρνηση, υπακούοντας στην ανάγκη της Γερμανίας να προβάλλεται η Πορτογαλία σαν θετικό παράδειγμα, δεν το θέτει. Η Πορτογαλία πάει καλά αλλά οι άνθρωποι υποφέρουν! Τα ημερομίσθια και οι μισθοί έχουν εξευτελισθεί. Ένας μηχανικός, πχ, δέχεται να εργασθεί με 600 ευρώ, ένας αρχιτέκτονας με 700, γιατροί και νοσηλευτές μεταναστεύουν αν και ασθενείς με απλή γρίπη πεθαίνουν διότι δεν υπάρχουν γιατροί να τους υποδεχθούν. Η δικαιοσύνη, η παιδεία νοσούν ενώ έχουν εκποιηθεί βασικοί τομείς της οικονομίας. Η ηλεκτρική

μέας της εγχώριας παραγωγής. Η ανάπτυξη στην Ευρώπη όμως χρειάζεται ένα σχέδιο ευρωπαϊκό, ένα σχέδιο τύπου Μάρσαλ καθώς οι χώρες του Νότου δεν έχουν δυνατότητες και πόρους. Τότε θα μπορέσει και η ΕΚΤ να λύσει το ευρωπαϊκό πρόβλημα του χρέους. Η απόφασή της για αγορά ομολόγων είναι μια ήττα της Μέρκελ. Αλλά πρέπει στη συνέχεια να ενεργοποιηθεί και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, να προχωρήσει σε επενδύσεις στις χώρες του Νότου, οι οποίες επιπλέον δεν πρέπει να υπολογίζονται στο έλλειμμα. Η ανάπτυξη και της Ελλάδας προϋποθέτει ένα ευρωπαϊκό σχέδιο το οποίο σήμερα δεν υπάρχει.

ενέργεια έχει πωληθεί στους Κινέζους, μεγάλο ποσοστό των τραπεζών ανήκει στους Αγκολέζους. Από την Αγκόλα, την άλλοτε αποικία, έρχονται και αγοράζουν δημόσια περιουσία της μητρόπολης! Οι Πορτογάλοι δεν είναι ευχαριστημένοι και βλέπουν την Ελλάδα ως παράδειγμα, θα ήθελαν ένα αντίστοιχο με τον ΣΥΡΙΖΑ κίνημα αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει, αν και η διάθεση του κόσμου είναι ορατή. Οι δημοσκοπήσεις φέρνουν πρώτο το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Τι θα σημαίνει αυτό; ∆υστυχώς το ΣΚ έχει κάνει πολλά λάθη και ο νέος ηγέτης του έχει απογοητεύσει τον κόσμο. Όπως και στην Ελλάδα πριν τον ΣΥΡΙΖΑ, στα κύρια ζητήματα τα δυο κόμματα έχουν ίδια πολιτική. Την προηγούμενη εβδομάδα, σε εκδήλωση, υποστήριξε ότι τώρα η κατάσταση στη χώρα έχει καλυτερεύσει και κάλεσε τους Κινέζους επενδυτές να επενδύσουν στην Πορτογαλία. Η κυβέρνηση, φυσικά, το εκμεταλλεύτηκε αυτό αμέσως. Το συμπέρασμα των Πορτογάλων, τελικά, είναι ότι όλοι έχουν την ίδια πολιτική. Εντωμεταξύ ο Πρωθυπουργός αποκαλύφθηκε ότι επί πέντε χρόνια δεν πλήρωνε κοινωνική πρόνοια και δήλωσε ότι δεν το γνώριζε! Παρ’ όλα αυτά εναλλακτική λύση δεν υπάρχει. Είναι δυνατό να υπάρξει συνεργασία μεταξύ Μπλόκο, ΚΚ και άλλων αριστερών κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων; Το Μπλόκο έχει κάνει λάθη με σπουδαιότερο αυτό κατά την εκλογή του Προέδρου της ∆ημοκρατίας που συνεργάστηκε με το – κυβερνών τότε – ΣΚ. Ο κόσμος απομακρύνθηκε. Έπαιξε ρόλο και ότι ο χαρισματικός του ηγέτης Λόσα έχει απομακρυνθεί από την πρώτη γραμμή για προσωπικούς λόγους. Να υπενθυμίσουμε ότι επιλογή του κόμματος είναι να μην υπάρχει μονοπρόσωπη εξουσία αλλά συλλογική, έτσι δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Το ΚΚ κινείται μοναχό, στις εκλογές μπορεί να είναι η έκπληξη, να υπερβεί το 10%. Έχει ένα χαρισματικό ηγέτη, τον Χερόνιμο Ντος Σάντος, τον οποίο προβάλλει πολύ, και τώρα είναι περίπου στο 8% κατά τις δημοσκοπήσεις. ∆εν είναι τόσο «ορθόδοξο», όπως το ΚΚΕ με το οποίο εξάλλου έχουν ανταλλάξει σκληρά κείμενα. Είναι πολύ κοντά στον κόσμο που υποφέρει, τα συνθήματά του ικανοποιούν τους Πορτογάλους. Γνωρίζω πολλούς που δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν ΚΚ όχι γιατί πιστεύουν στην ιδεολογία του αλλά διότι έχουν αγανακτήσει με την πολιτική αυτών που κυβερνούν και δεν υπάρχει εναλλακτική λύση.

•

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Πίεση και προπαγάνδα γερμανικής... ακρίβειας

Το σχέδιο του Βερολίνου για την επίτευξη απόλυτης ασφυξίας της Ελλάδας βρίσκεται πλέον σε πλήρη εξέλιξη Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

ι θέλει τελικά το Βερολίνο; Το ερώτημα είναι αναπόφευκτο, ενόψει ενός ακόμα κρίσιμου Γιούργογκρουπ και με τον διεθνή Τύπο να ασχολείται με το πρόβλημα ρευστότητας της Ελλάδας, το οποίο υποτίθεται ότι είχε λυθεί στο προηγούμενο. Αυτοί που επέμεναν ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν έχει καμιά διάθεση να υποχωρήσει και θα επιχειρήσει να «υποτάξει» ή ακόμα καλύτερα να ξεφορτωθεί την ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να δικαιώνονται, καθώς ο γερμανός υπουργός Οικονομικών όχι μόνο συνεχίζει συστηματικά τα δηκτικά σχόλια κατά της κυβέρνησης, αλλά φαίνεται όπως δείχνουν κάποια κάθε άλλο παρά τυχαία δημοσιεύματα να έχει στοχοποιήσει και τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη. Προφανώς, η εκτίμηση στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών είναι ότι μια αποπομπή του Έλληνα «συναδέλφου» του κ. Σόιμπλε θα προκαλούσε ένα πρώτο και σημαντικό ρήγμα στη συνοχή της ελληνικής κυβέρνησης. Για αυτό και τα δημοσιεύματα που επικεντρώνονται περισσότερο στο στυλ και στο ύφος του και όχι απαραίτητα στο περιεχόμενο των όσων λέει, πέφτουν βροχή.

Παιχνίδι υπονόμευσης

Συνοδεύονται, φυσικά, από συνεχείς αιτιάσεις για την «ανετοιμότητα και την ανοργανωσιά» της ελληνικής πλευράς. Βεβαίως, ο κ. Βαρουφάκης με τον τρόπο που επέλεξε να επικοινωνήσει τις θέσεις του έδωσε ορισμένες φορές και την αφορμή, που έψαχναν όσοι ήθελαν να τον αποδομήσουν. Έτσι, αυτό το διάστημα κυριαρχούν δημοσιεύματα, που αναφέρονται στις «υπερβολικές απαιτήσεις» της ελληνικής πλευράς, που ενώ δεν διαθέτει χρήματα, από τη μια υπόσχεται και από την άλλη αδυνατεί να εξηγήσει που θα τα βρει. Είναι πολλοί αυτοί στο Βερολίνο, που αρχίζουν να προβλέπουν ότι η ελ-

ληνική κυβέρνηση θα χρειαστεί να πάρει κάποια στιγμή ριψοκίνδυνες αποφάσεις, αφού οι εκβιασμοί όσο περνά ο καιρός θα κορυφώνονται. ∆εν είναι τυχαίο ότι οι μηχανισμοί του γερμανικού υπουργείου έχουν πάρει μπροστά και έχουν κινητοποιήσει και τους «πρόθυμους» σε Φρανκφούρτη και Βερολίνο με στόχο να επιτύχουν την ασφυξία της Ελλάδας και να την αναγκάσουν σε άτακτη υποχώρηση μπροστά στο ενδεχόμενο χρεωκοπίας. Στο παιχνίδι αυτό της υπονόμευσης, που δεν θέλει και πολύ μυαλό για να το διακρίνει και αποκρυπτογραφήσει κανείς στρατεύτηκαν φυσικά και οι «πρόθυμοι» της Ελλάδας, με κύριο μοχλό τους μηχανισμούς του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος αλλά και άλλων συντηρητικών δυνάμεων του Νότου, με πρώτο και καλύτερο τον ισπανό

“

Τι θέλει τελικά το Βερολίνο; Το ερώτημα είναι αναπόφευκτο, ενόψει ενός ακόμα κρίσιμου Γιούργογκρουπ και με τον διεθνή Τύπο να ασχολείται με το πρόβλημα ρευστότητας της Ελλάδας, το οποίο υποτίθεται ότι είχε λυθεί στο προηγούμενο.

υπουργό Οικονομικών της Ισπανίας, ο οποίος σε κάθε ευκαιρία «εξαγγέλλει» νέο μνημόνιο για την Ελλάδα, προκειμένου να πείσει και τους δικούς του ψηφοφόρους για την αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να κυβερνήσει.

Προπαγανδιστική πανστρατιά

Σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο και με την Κομισιόν να περιορίζεται σε ρόλο παρατηρητή των πρωτοβουλιών του Βερολίνου και την ΕΚΤ να μετατρέπεται σε εργαλείο πρόσθετης πίεσης, πολλοί αμφιβάλουν για το πόσο θα μπορέσει να αντέξει η ελληνική κυβέρνηση. Το ερώτημα είναι αν τελικά παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα η κυβέρνηση της κυρίας Μέρκελ επιθυμεί να σπρώξει την Αθήνα σε επιλογές ρήξης, φορτώνοντας όμως σε αυτή το βάρος αυτής της κατάληξης. Οι προβλέψεις αλλά και εκκλήσεις ορισμένων για έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη αναζωπυρώθηκαν, αλλά δεν αποτελούν πια τόσο «μεγάλη είδηση» όσο στο παρελθόν αφού και γερμανοί πολίτες έχουν μάλλον κουραστεί να τις ακούν. Σε αυτή την πανστρατιά της γερμανικής προπαγανδιστικής μηχανής συστρατεύονται με προθυμία και αυτοί που κανονικά και λόγω θέσης θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικοί στις δημόσιες τοποθετήσεις τους όπως ο Κλάους Ρέγκλινγκ, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ESM/EFSF), ο οποίος εξέφρασε δυσαρέσκεια για δηλώσεις, που κάνουν το τελευταίο διάστημα ο Αλέξης Τσίπρας και ο Γιάνης Βαρουφάκης και υπερβαίνοντας τις αρμοδιότητές του κάλεσε την ελληνική κυβέρνηση να μην προσχωρήσει σε αυξήσεις στους κατώτατους μισθούς και συντάξεις... Ακόμα ένα δείγμα ότι κάποιοι στο Βερολίνο θα ήθελαν να επιστρέψουμε στις εποχές που υποδείκνυαν στους Έλληνες όχι μόνο τι θα ψηφίσουν, αλλά και τι είδους πολιτική οφείλουν να εφαρμόσουν εκείνοι που θα ψηφιστούν.

“

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία φαίνεται να επικρατεί αμηχανία: από τη μια βλέπουν οι ηγεσίες των κομμάτων τους ότι, αν συνεχίσουν να είναι προσδεδεμένες στην πολιτική της ευρωπαϊκής δεξιάς, θα συνεχιστεί η καθοδική πορεία, από την άλλη, όμως, η σύνδεση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων με κέντρα οικονομικής ισχύος και η ένταξη των σοσιαλδημοκρατών στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς έχουν προχωρήσει τόσο που μια αληθινή στροφή φαίνεται σχεδόν αδύνατη. Tου Θόδωρου Παρασκευόπουλου

αρακολουθώντας τις αντιδράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης, κυρίως της Νέας ∆ημοκρατίας του ΚΚΕ και του ΠΑΣΟΚ και λιγότερο του Ποταμιού, μένει ο ενημερωμένος αναγνώστης έκπληκτος πόσο ταυτίζεται η ορολογία και η επιχειρηματολογία με μια μερίδα ευρωπαίων πολιτικών, συγκεκριμένα των ακροδεξιών. Κι εδώ δεν εννοώ τόσο την Λεπέν, όσο την ακροδεξιά πτέρυγα της γερμανικής χριστιανοδημοκρατίας και τους ακολούθούς τους στην Ισπανία, την Πορτογαλία και τις χώρες της Βαλτικής.

Η στάση της αντιπολίτευσης

Βέβαια, η ταύτιση δεν έχει τα ίδια κίνητρα σε όλες τις περιπτώσεις. Για το ΚΚΕ είναι συνέπεια του μεταφυσικού δογματισμού ότι εφόσον η ΕΕ είναι «λυκοσυμμαχία», ό,τι συμφωνηθεί στο πλαίσιό της θα είναι επιβλαβές για τις λαϊκές τάξεις: ρήγματα και ρωγμές δεν μπορούν να υπάρξουν, γιατί, αν ο Περισσός παραδεχτεί ότι τέτοια πράγματα μπορούν να δημιουργηθούν ή κιόλας να επιτευχθούν, τότε καταρρέει το θεωρητικό οικοδόμημα. Είναι ένας τρόπος σκέψης που μας γυρνάει πίσω στην προνεοτερική θεολογική σκέψη, όπου όλα απέρρεαν από τα εκκλησιαστικά δόγματα. Ως έναν βαθμό, όμως, είναι αγνή σκέψη – συγκεκριμένα στο βαθμό που η ταύτιση δεν υπηρετεί τους εσωκομματικούς εξουσιαστικούς σκοπούς της ηγεσίας του ΚΚΕ. ∆ιαφορετικά είναι τα πράγματα με τα κόμματα της αστικής αντιπολίτευσης. Υπάρχει η κομματική επιδίωξη, από τη Νέα ∆ημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, να υπερασπιστούν και να δικαιολογήσουν τα πεπραγμένα της προηγούμενης κυβέρνησης, κι εκεί ήταν αναμενόμενος ο ισχυρισμός ότι η κυβέρνηση υπέγραψε παράταση του μνημονίου και ότι, μάλιστα, με όρους χειρότερους από τους προϋπάρχοντες. Το «Ποτάμι», από τη μεριά του, επιδιώκει, όπως φαίνεται, να συμμετάσχει στην κυβερνητική πλειοψηφία ή μάλλον να αντικαταστήσει τους «Ανεξάρτητους Έλληνες». Ακόμα περισσότερο: σταθερή επιδίωξη του

Σε τι αποσκοπεί η πολιτική που ακολουθούν; Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η στάση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των θεσμών Σταύρου Θεοδωράκη είναι η διάσπαση και του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ. Καθώς δεν του είναι γνώριμη η διαδικασία ελεύθερης συζήτησης και λήψης δεσμευτικών αποφάσεων – το «Ποτάμι» δεν είναι λιγότερο αρχηγικό κόμμα από τη Νέα ∆ημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, είναι μάλλον περισσότερο, αν και ιδιόμορφα, προσωποπαγές – θεωρεί ότι οι διαφωνίες που εκφράζονται στα όργανα του κόμματος ή με αρθρογραφία δημιουργούν δυνατότητες για αλλαγή του πολιτικού σκηνικού με την περιθωριοποίηση τμημάτων του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι λοιπές δυνάμεις

Είναι εμφανές ότι τέτοιες επιδιώξεις ήδη υποστηρίζονται, έστω και δειλά, και από εξωκοινοβουλευτικές δυνάμεις, π.χ. σε ορισμένα ΜΜΕ, οι οποίες ενδιαφέρονται για την ανασύνταξη του αστικού κομματικού συστήματος μετά την κρίση του που συνέβαλε στην ανάδειξη της Αριστεράς σε ηγεμονική πολιτική δύναμη. Επίσης, εμφανές είναι ότι γι’ αυτό το εγχείρημα ενδιαφέρονται και κέντρα εκτός Ελλάδας, τα οποία ξαφνικά βρέθηκαν χωρίς συνομιλητή στην Αθήνα, αφού το ΠΑΣΟΚ και η Νέα ∆ημοκρατία, όχι μόνο έχασαν την παλιά κοινοβουλευτική τους δύναμη, αλλά έχουν απαξιωθεί ηθικά. Σε αυτή την προσπάθεια επιδιώκουν να συμπεριλάβουν και τον ΣΥΡΙΖΑ – με την εφαρμογή διπλής τακτικής: αφενός καταγγέλλοντάς τον, μήπως και περιθωριοποιηθεί, και αφετέρου με προτάσεις ενσωμάτωσης. Είναι κατανοητό οι γερμανοί χριστιανοδημοκράτες και χριστιανοκοινωνιστές να ειρωνεύονται τη συμφωνία των Βρυξελλών, μιλώντας για «το μνημόνιο που δεν το λέμε μνημόνιο» και για «την τρόικα που θα την λέμε οι «θεσμοί»». Στο κάτω κάτω πρέπει να πείσουν τους ψηφοφόρους τους ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν εγκατέλειψε θέσεις που της είχε παραχωρήσει η Ελλάδα υπό την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, πρώτον, αλλά και, δεύτερον, να οικοδομήσουν τις προϋποθέσεις για (από τη μεριά της γερμανικής κυβέρνησης) επιτυχή συνέχιση των διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα. Βλέπεις, ο ισχυρισμός ότι στις διαπραγματεύσεις των Βρυξελλών η πλευρά των «σκληρών» στην Ευρωζώνη κατήγαγε νίκη είναι σαθρός. Βεβαίως, η ελληνική κυβέρνηση υποχώρησε από τις επιδιώξεις και τις αρχικές της προτάσεις και το «πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» του ΣΥΡΙΖΑ που αποτέλεσε τη ββάση για το σχηματισμό της δεν αποτυπώνεται στο σύνολό του στην επιστολή Βαρουφάκη, πόσο μάλλον στην ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ. Όμως, η αφετηρία των διαπραγματεύσεων δεν ήταν το «πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» αλλά η προτέρα κατάσταση, δηλαδή το μνημόνιο και το μέιλ Χαρδούβελη – του οποίου το περιεχόμενο, παρεμπιπτόντως, ακόμα δεν έχουμε πληροφορηθεί επισήμως. Με αυτό το κεκτημένο διαπραγματεύτηκαν ο Σόιμπλε και οι σύμμαχοί του. Και με αυτή την αφετηρία, η «συμμαχία της σταθερότητας», όπως προσφυώς την αποκάλεσε γερμανός δεξιός βουλευτής, αναγκάστηκε σε εγκατάλειψη θέσεων. Στο εκτενές άρθρο που αναδημοσίευσε η «Εποχή» στο προηγούμενο φύλλο της από τη γερμανική, κάθε άλλο παρά αριστερή «Handelsblatt» αναλύονται με μεγάλη ακρίβεια οι υποχωρήσεις της «συμ-

μαχίας» ή καλύτερα τα εδαφικά κέρδη της ελληνικής κυβέρνησης.

Η «συμμαχία της σταθερότητας»

Σκληρός πυρήνας της «συμμαχίας της σταθερότητας» είναι η Γερμανία και οι Βαλτικές χώρες (αυτές προπάντων επειδή είναι για λόγους εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας προσδεδεμένες στο Βερολίνο). Παλιότερα, σταθερό μέλος της συμμαχίας ήταν και η Αυστρία. Αυτό άλλαξε εν μέρει μετά τη νίκη των σοσιαλδημοκρατών που από το 2007 ηγούνται της κυβέρνησης συνασπισμού με το Λαϊκό Κόμμα. Ωστόσο, τη θέση του υπουργού Οικονομικών την έχει πάντα δεξιός πολιτικός κι αυτό επηρεάζει τη θέση της αυστριακής κυβέρνησης – υπήρξε μάλιστα γκρίνια για την πρωτοβουλία του καγκελάριου Φάιμαν να συναντηθεί με τον Τσίπρα. Το ίδιο ισχύει και για την Ιρλανδία. Για εσωτερικούς λόγους φανατικοί υποστηρικτές της γερμανικής πολιτικής είναι οι κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Παλιότερες σταθερές σύμμαχοι της Γερμανίας, οι Κάτω Χν πρωτοβουλία του καγκελάριου Φρρώρες και η Φιλανδία, διαφοροποιούνται, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο είτε επειδή αντιμετωπίζουν και οι ίδιες οικονομικά προβλήματα είτε οι εταίροι των κυβερνήσεων συνασπισμού δεν έχουν κοινές επιδιώξεις. Γενικότερα, στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία φαίνεται να επικρατεί αμηχανία: από τη μια βλέπουν οι ηγεσίες των κομμάτων τους ότι, αν συνεχίσουν να είναι προσδεδεμένες στην πολιτική της ευρωπαϊκής δεξιάς, θα συνεχιστεί η καθοδική πορεία: το φάντασμα του ΠΑΣΟΚ και της μοίρας του στοιχειώνει την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Ακόμα, δεν είναι λίγοι οι σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης που θεωρούν ότι η σκληρή στάση απέναντι στις χώρες που πλήττονται από την κρίση χρέους καλλιεργεί το έδαφος για να αναβιώσει η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων και της συρρίκνωσης των μισθών που φαινόταν ότι είχε χάσει την αίγλη της προηγούμενης εικοσαετίας. Από την άλλη, όμως, η σύνδεση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων με κέντρα οικονομικής ισχύος και

η ένταξη των σοσιαλδημοκρατών στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς έχουν προχωρήσει τόσο που μια αληθινή στροφή φαίνεται σχεδόν αδύνατη. Επιπλέον, η αλληλεπίδραση μεταξύ των περισσότερων ΜΜΕ και των πολιτικών, της δεξιάς προπάντων, αλλά και πολλών σοσιαλδημοκρατών, καθιστά και για εκλογικούς λόγους δύσκολη μια τέτοια στροφή – τουλάχιστον όσον αφορά το ζήτημα της Ελλάδας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και στην Αυστρία παρατηρητές αμφιβάλλουν αν η συνάντηση με τον Τσίπρα ωφέλησε πολιτικά τον σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο Φάιμαν. Από την άλλη πλευρά βρίσκονται η Γαλλία και η Ιταλία τόσο για οικονομικούς όσο και για πολιτικούς λόγους. Οι οικονομικοί λόγοι είναι προφανείς: και τα δύο κράτη υφίστανται αφόρητες πιέσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και απ’ έξω – δηλαδή από το «μέτωπο της σταθερότητας» - ώστε να εφαρμόσουν πλήρως «προγράμματα μεταρρυθμίσεων» σαν αυτά που εφαρμόστηκαν στις χώρες της κρίσης χρέους. Όχι πως οι κυβερνήσεις τους δεν θέλουν, αλλά – κι εδώ αρχίζουν οι πολιτικοί λόγοι – καθώς και στις δύο κυβερνούν σοσιαλδημοκράτες, φοβούνται τις αντιδράσεις των κοινωνικών στρωμάτων με τα οποία είναι τα κυβερνώντα κόμματα άμεσα συνδεδεμένα. Το πρόβλημα στη Γαλλία είναι μάλιστα μεγαλύτερο, γιατί η ακροδεξιά της Λεπέν παρουσιάζεται σήμερα σαν ο κύριος εκπρόσωπος της ρεπουμπλικανικής παράδοσης και του κοινωνικού της περιεχομένου.

Αντιθέσεις μεταξύ των θεσμών

Αλλά και μεταξύ των θεσμών της Ένωσης υπάρχουν αντιθέσεις που δεν σχετίζονται άμεσα με το ελληνικό ζήτημα, εκδηλώνονται όμως στην αντιμετώπισή του. Η δημόσια διαμαρτυρία του Ντάισελμπλουμ, προέδρου του Γιούρογκρουπ, ότι ο Γιούνκερ, πρόεδρος της Κομισιόν, συνέταξε σχέδιο απόφασης εγγύτερο στις ελληνικές θέσεις από όσο θα ήθελαν οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών της Ευρωζώνης, ηχεί παράξενα, γιατί ο Γιούνκερ είναι δεξιός, ενώ ο Ντάισελμπλουμ σοσιαλδημοκράτης. Η αντίθεσή τους απηχεί όμως περισσότερο την επιθυμία της Κομισιόν να έχει πολι-

τικό και όχι διεκπεραιωτικό ρόλο παρά τις ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές μεταξύ σοσιαλδημοκρατών και συντηρητικών κομμάτων. Είναι πολύ πιθανό, με την ανάληψη της προεδρίας του Γιούρογκρουπ, στα μέσα του 2015, από τον δεξιό ισπανό υπουργό Οικονομίας, αυτή η αντίθεση να οξυνθεί, και αυτό θα δυσκολέψει τη θέση της ελληνικής κυβέρνησης. Αυτές οι αντιθέσεις μεταξύ κρατών, κομμάτων και ευρωπαϊκών θεσμών, ωστόσο, είναι πάντα σχετικές. ∆ηλαδή: μπορεί η γαλλική και η ιταλική κυβέρνηση να επιδιώκουν μεγαλύτερη ευχέρεια χειρισμών για τον εαυτό τους και αναπτυξιακή πολιτική της Ένωσης πέρα από το – αστείο – «πακέτο Γιούνερ», όμως, ούτε ευτυχείς είναι με την άνοδο της Αριστεράς στην Ελλάδα ούτε με το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ συμφωνούν ούτε πρόκειται για χάρη της ελληνικής κυβέρνησης να τα σπάσουν με το Βερολίνο· η αυστριακή σοσιαλδημοκρατία αντιτίθεται σε προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων και περικοπής κοινωνικών δαπανών, αλλά ο καγκελάριος Φάιμαν δεν θα τσακωθεί με τον συντηρητικό υπουργό Οικονομικών της χώρας του για χάρη του Τσίπρα, κι ακόμα λιγότερο βέβαια η γερμανική σοσιαλδημοκρατία που συγκυβερνά με τους Χριστιανοδημοκράτες· είναι αλήθεια ότι η Μέρκελ άδειασε τον Σόιμπλε πριν από το τελευταίο Γιούρογκρουπ, κι αυτό διευκόλυνε τις διαπραγματεύσεις, τι οποίες ο γερμανός υπουργός Οικονομικών οδηγούσε σε αδιέξοδο – όμως η πολιτική του Βερολίνου είναι προσηλωμένη στην τήρηση από ελληνικής πλευράς του Μνημονίου που είχε υπογράψει η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση.

Ο ρόλος της ελληνικής κυβέρνησης

Είναι βέβαιο ότι το αμέσως επόμενο διάστημα η «δημιουργική ασάφεια», που πολύ ορθά επικαλείται ο έλληνας υπουργός Οικονομικών, θα αξιοποιηθεί και από την άλλη πλευρά που θα επιδιώξει να της δώσει το δικό της περιεχόμενο και ότι σε αυτό το πεδίο θα εκδηλωθούν οι αντιθέσεις που περιγράφηκαν πιο πάνω. Σε ποιο βαθμό η ελληνική κυβέρνηση θα μπορέσει να τις αξιοποιήσει εξαρτάται και από την ταχύτητα με την οποία θα προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί, οι οποίες άλλωστε είναι μέρος του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ και περιέχονται στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο επίπεδο ευρωπαϊκής πολιτικής, στο οποίο η κυβέρνηση δεν μπορεί να έχει ρόλο: αφορά τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, τα κινήματα, τα κόμματα, τα συνδικάτα. Σε αυτό το πεδίο η παρέμβαση του κόμματος – του ΣΥΡΙΖΑ – είναι, επιεικώς, υποανάπτυκτη. Τον εύκολο (και πολύτιμο) μέρος είναι αναμφισβήτητα οι σχέσεις με τα αριστερά κόμματα στην Ευρώπη. Όμως αυτές δεν αρκούν για ένα κόμμα της ισχύος και με τις ευθύνες του ΣΥΡΙΖΑ. Η διακήρυξη των προέδρων των γερμανικων συνδικαλιστικών ομοσπονδιών (που τη συνυπογράφει, μεταξύ άλλων, ο αντιπρόεδρος των σοσιαλδημοκρατών) για τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ως ευκαιρία για την Ευρώπη είναι ενδεικτική για τις δυνατότητες που υπάρχουν. Αυτή η παρέμβαση του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει τώρα να σχεδιαστεί με προσοχή και να υπάρξει αμέσως.

Πορεία χωρίς επιστροφή

Του Ανδρέα Καρίτζη*

ίναι κοινός τόπος ότι η Ελλάδα έχει εισέλθει σε μια κρίσιμη περίοδο. Μετά από πέντε χρόνια σκληρής λιτότητας, η ελληνική κοινωνία επέλεξε να μετατοπιστεί από τη θέση του “καλού μαθητή” του ηγεμονικού νεοφιλελευθερισμού στη θέση του “αμφισβητία” της λιτότητας. Βρισκόμαστε, λοιπόν, ήδη σε μια σκληρή διαπραγμάτευση για να κατακτηθεί ο χώρος εκείνος που θα επιτρέψει την εφαρμογή μιας διαφορετικής πολιτικής. Η πρώτη φάση της διαπραγμάτευσης και η συμφωνία που προέκυψε μάς επιτρέπουν να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα.

Αναδείχθηκαν οι αντιθέσεις

Η πρώτη φάση της διαπραγμάτευσης έφερε με έκδηλο τρόπο στην επιφάνεια αυτό που γνωρίζαμε. Η υπόθεση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχει μετατοπιστεί από τις καταστατικές αρχές της, δηλαδή την ιδέα μιας ένωσης κυρίαρχων κρατών με κατοχυρωμένα για τους πολίτες θεμελιώδη δικαιώματα. Η ΕΕ και η ευρωζώνη - δηλαδή η έκφραση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τα τελευταία 20 χρόνια – διέπονται από την ηγεμονία των νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων. Η νεοφιλελεύθερη λογική εγγράφεται με δομικό τρόπο στην αρχιτεκτονική της ΕΕ και της ευρωζώνης ακυρώνοντας τις καταστατικές της αρχές. Κατά την περίοδο της ανάπτυξης η διάσταση μεταξύ καταστατικών αρχών και νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας δεν ήταν έκδηλη παρά μόνο στους υποψιασμένους. Στα πρώτα πέντε χρόνια της κρίσης αναδείχθηκε η αντίθεση της κατοχύρωσης θεμελιωδών δικαιωμάτων με τη νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία με την τελευταία να επικρατεί πλήρως. Κάπως έτσι φτάσαμε στην επιβολή μιας άγριας και αντικοινωνικής πολιτικής λιτότητας και στην ανθρωπιστική κρίση, δηλαδή την πλήρη καταρράκωση της έννοιας της κατοχύρωσης θεμελιωδών δικαιωμάτων. Με την εκλογή μιας κυβέρνησης στην Ελλάδα η οποία αντιτίθεται στη λιτότητα αναδείχθηκε, επιπρόσθετα, η αντίθεση της λαϊκής κυριαρχίας και της δημοκρατίας (θυμίζω ότι αποτελούν καταστατικές αρχές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης) με τη νεοφιλελεύθερη λογική της σημερινής ευρωπαϊκής θέσμισης. Και τούτο διότι όσο η Ελλάδα, μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες (οσοδήποτε ισχνές και στρεβλές), εμφανιζόταν να συμφωνεί με τη λιτότητα δεν ήταν έκδηλη η εν λόγω αντίθεση, καθώς τυπικά τουλάχιστον δεν είχαμε να κάνουμε με επιβολή αλλά κοινά συμφωνημένη στρατηγική.

Χωρίς φύλλο συκής

Σήμερα, δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα, στην πρώτη φάση της διαπραγμάτευσης η ΕΚΤ δεν έκανε αυτό που επιτάσσει ο ρόλος της, δηλαδή τη διασφάλιση της σταθερότητας του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος – και άρα και του ελληνικού – ανεξάρτητα των πολιτικών επίδικων και επιλογών. Αντιθέτως, ήταν εκείνη που με τις αποφάσεις της πυροδότησε μια σειρά συμβάντων, οι οποίες έθεταν σε κίνδυνο την τραπεζική σταθερότητα συναρτώντας την τελευταία με συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές θέτοντας στην ελληνική πλευρά έναν εκ-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

βιασμό: συμμόρφωση με τη δημοκρατική έκφραση των πολιτών και κατάρρευση των τραπεζών ή περιορισμός της εμβέλειας τη δημοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας και στήριξη του τραπεζικού συστήματος. Αυτή η ακραία και δημόσια πολιτική παρέμβαση του “ανεξάρτητου” θεματοφύλακα της τραπεζικής σταθερότητας δεν αφήνει πλέον κανένα “φύλλο συκής” συμβατότητας καταστατικών αρχών, όπως δημοκρατία και λαϊκή κυριαρχία με τη νεοφιλελεύθερη λογική. Η συμφωνία που έγινε συνιστά επί της ουσίας μια κοινή απόφαση α) να αποφευχθεί η μετωπική σύγκρουση, όπως αυτή μεθοδεύτηκε από την ΕΚΤ και συμπυκνώθηκε χρο-

“

Η ταπείνωση του ΣΥΡΙΖΑ και της Ελλάδας είναι ο στόχος των υποστηρικτών της λιτότητας, ώστε να ενταφιαστούν οι αξίες και τα ιδανικά που αμφισβητούν τη νεοφιλελεύθερη λογική. Η ελληνική κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ και η ελληνική κοινωνία καλούνται από την ιστορία να αντέξουν απέναντι σε αυτή την επιδίωξη.

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

νικά στο τριήμερο της Καθαράς ∆ευτέρας και β) να επιμεριστεί η σύγκρουση ανάμεσα στη δημοκρατία, τη λαϊκή κυριαρχία και την αμφισβήτηση της λιτότητας, από τη μια, και τη νεοφιλελεύθερη λογική, από την άλλη, σε βάθος τεσσάρων μηνών σε επιμέρους ζητήματα άσκησης πολιτικής.

Ιστορικό επίδικο για την Ευρώπη

Η στάση των φανατικών υποστηρικτών της λιτότητας στην Ευρώπη στην πρώτη φάση της διαπραγμάτευσης έκανε φανερή την απροθυμία τους να υπάρξει κάποιου είδους συνύπαρξη δημοκρατίας, λαϊκής κυριαρχίας και νεολοφιλεύθερης λογικής με τον αναγκαίο περιορισμό της τελευταίας. Είναι πλέον φανερό ότι δεν ενδιαφέρονται για την τροποποίηση της νεο-

φιλελεύθερης απολυτότη-

τας σε επίπεδο ευρωπαϊκών θεσμών ώστε να συμπεριληφθεί ομαλά σε αυτούς μια χώρα που κάνει διαφορετικές επιλογές. ∆ηλαδή, δεν ενδιαφέρονται για αυτό που ονομάζει η ελληνική πλευρά αμοιβαίως επωφελής λύση, η οποία μπορεί τυπικά να αναφέρεται στη διευθέτηση του ελληνικού χρέους, αλλά στην ουσία αφορά τη δυνατότητα μιας ευρωπαϊκής θέσμισης πιο πλουραλιστικής ως προς τις πολιτικές επιλογές των κοινωνιών, σε αντίθεση με την μονοκαλλιέργεια του νεοφιλελευθερισμού των τελευταίων 20 χρόνων. Αυτό είναι το ιστορικό επίδικο για την Ευρώπη. Γι’ αυτό είναι ιστορικής εμβέλειας η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές. Για πρώτη φορά στα 20 χρόνια τίθεται επί τάπητος -με πραγματικούς και όχι οραματικούς όρους- το αίτημα τροποποίησης της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης με τη μορφή του αιτήματος μιας χώρας να ακολουθήσει διαφορετική πολιτική. Γνωρίζουμε σήμερα, μετά το πέρας της πρώτης φάσης της διαπραγμάτευσης, ότι οι υποστηρικτές της λιτότητας έχουν μόνο έναν στόχο: να ξεμπερδεύουν με τον ΣΥΡΙΖΑ και ό,τι αυτός εκπροσωπεί. Και αυτό που εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα πολιτικό πρόγραμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς, αλλά ένα πολύ πιο ευρύ αίτημα και για αυτό πιο επικίνδυνο. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκπροσωπεί θεμελιώδεις

αξίες και αρχές της νεωτερικότητας, όπως η δημοκρατία, η αξιοπρέπεια, η έννοια του πολίτη με δικαιώματα και υποχρεώσεις κοκ. Η αριστερά μέσω του ΣΥΡΙΖΑ έχει πρωτεύουσα θέση σε ένα “στρατόπεδο” που δυνητικά περιλαμβάνει προοδευτικούς, συντηρητικούς, αριστερούς, κομμουνιστές, φιλελεύθερους, δημοκράτες, πατριώτες, διεθνιστές, ένθεους, άθεους κοκ δηλάδη ένα πολύ μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών κοινωνιών που εμπνέονται από τα ιδανικά που σήμερα κινδυνεύουν.

Η κυβέρνηση πρέπει ν‘ αντέξει

Η ταπείνωση του ΣΥΡΙΖΑ και της Ελλάδας είναι, λοιπόν, ο στόχος των υποστηρικτών της λιτότητας, ώστε να ενταφιαστούν οι αξίες και τα ιδανικά που αμφισβητούν τη νεοφιλελεύθερη λογική, πριν προλάβουν να “μολύνουν” την Ισπανία και ποιος ξέρει ποια άλλη κοινωνία. Η ταπείνωση μπορεί να επέλθει είτε μέσω της πτώσης της κυβέρνησης είτε δια των εκβιασμών στον εξαναγκασμό επιβολής της πολιτικής της λιτότητας. ∆εν υπάρχει μόνο η “κωλοτούμπα” για τη συνέχεια της λιτότητας, υπάρχει και η επιβολή της παρά τη θέλησή μας. Η ελληνική κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ και η ελληνική κοινωνία καλούνται από την ιστορία να αντέξουν απέναντι σε αυτή την επιδίωξη. Η κυβέρνηση πρέπει να αντέξει διατηρώντας το αντιμνημονιακό της στίγμα ώστε και άλλες κοινωνίες να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. ∆εν μπορούμε για παράδειγμα να συρθούμε σε μια θέση όπου επιτυχία θεωρείται η αποφυγή της χρεοκοπίας ή της κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος αν αυτό συνεπάγεται υποταγή στους εκβιασμούς και στις απαιτήσεις των υποστηρικτών της λιτότητας. Ούτε μπορεί να είναι αποδεκτή μια τελική συμφωνία που συνιστά παραλλαγή της μνημονιακής λιτότητας χωρίς την τάση αντιστροφής της.

∆εν υπάρχουν μη επώδυνες επιλογές

Για τους υποστηρικτές της λιτότητας, έστω και μία θέση μας, όπως η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων είναι ανυπόφορη. Και τούτο διότι αμφισβητεί τον μονόδρομο και ανοίγει τον δρόμο για το “ξήλωμα” της νεοφιλελεύθερης απολυτότητας. Συνεπώς, δεν πρόκειται οικειοθελώς να συμφωνήσουν σε τίποτα. Για αυτό πρέπει να επιβάλουμε το άνοιγμα του χώρου για διαφορετική πολιτική. Και για να το επιβάλουμε πρέπει να είμαστε λιγότερο εκτεθειμένοι σε εκβιασμούς και πιο αποφασισμένοι να μην υποχωρήσουμε σε αυτούς. Εδώ που έχουν οδηγήσει τα πράγματα οι νεοφιλελεύθερες δυνάμεις δεν υπάρχουν μη επώδυνες επιλογές. Η συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ συνιστά ενταφιασμό της Ελλάδας αλλά σε βάθος χρόνου και της Ευρώπης στη βαρβαρότητα και την παρακμή. Η ενίσχυση της ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη συνιστά κρίσιμη ένδειξη για το πού οδηγούνται τα πράγματα αν δεν αναχαιτιστεί η νεοφιλελεύθερη λογική. Η μη συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ ενέχει τον κίνδυνο της κλιμάκωσης της ρήξης από τη μεριά των υποστηρικτών της λιτότητας και την εκτύλιξη ακραίων σεναρίων. Με γνώμονα την ιστορική ευθύνη που μας έλαχε θα προχωρήσουμε μπροστά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όπως είπε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, για εμάς δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής. * Ο Ανδρέας Καρίτζης είναι μέλος της Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ .

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

“

Οι μισοί εργαζόμενοι, οι λεγόμενοι διμηνίτες και οκταμηνίτες, αμείβονται με το βασικό μισθό και δεν καλύπτονται από τη σύμβαση. Αυτοί δεν πρόκειται να πάρουν τα τροφεία των 6 ευρώ. Αυτό δεν είναι δίκαιη κοινωνική παροχή, είναι εξευτελισμός του συνδικαλισμού.

Για ένα καφέ και ένα σάντουιτς Η νέα συλλογική σύμβαση στη ∆ΕΗ, η δίωξη Ζερβού και η αριστερά Του Θάνου Χατζόπουλου

Η παραίτηση του προέδρου και διευθύνοντα συμβούλου της ∆ΕΗ Αρθούρου Ζερβού, το βράδυ της Τετάρτης, έδωσε νέα διάσταση στο θέμα της νέας Συλλογικής Σύμβασης στην επιχείρηση, την οποία είχε σπεύσει να υπογράψει μια εβδομάδα πριν προκαλώντας πολλές αντιδράσεις όχι μόνο από τη Ν∆ αλλά και εντός της αριστεράς και των συνδικαλιστικών οργανώσεων του κλάδου.

συσχέτιση της παραίτησης με την υπογραφή της συγκεκριμένης σύμβασης δεν είναι αυθαίρετη. Και αυτό επειδή η παραπομπή του Αρθούρου Ζερβού σε δίκη με κακουργηματική κατηγορία αφορά μισθολογικές αυξήσεις σε 19 στελέχη της ∆ΕΗ που εγκρίθηκαν από τον ίδιο την περίοδο 20102012, κατά παράβαση του νόμου που όριζε πλαφόν για τις μισθολογικές αποδοχές των στελεχών δημοσίων επιχειρήσεων τα 5.900 ευρώ περίπου. Η σύμβαση που υπέγραψε με τη ΓΕΝΟΠ περιλαμβάνει μερικές διατάξεις που μπορεί να θεωρηθούν «χαριστικές» έως και σκανδαλώδεις -όχι προς τους εργαζόμενους συνολικά αλλά προς συγκεκριμένα πρόσωπα- ενώ δεν προβλέπει τίποτε για την υπέρβαση του μισθολογικού πλαφόν. Θυμίζουμε ότι για τις δημόσιες επιχειρήσεις υπάρχει μνημονιακή πρόβλεψη η μισθολογική δαπάνη να μην υπερβαίνει το 65% των συνολικών δαπανών. Σύμφωνα με τη σύμβαση, την απόφαση για τις τυχόν μισθολογικές περικοπές σε περίπτωση υπέρβασης του πλαφόν θα τη λάβει το ∆.Σ της ∆ΕΗ, άρα η σύμβαση δεν προστατεύει τους εργαζόμενους. Παρά τα όσα λέχθηκαν για «αυξήσεις σε καιρό λιτότητας» και «εξωφρενικά προνόμια» η σύμβαση είναι προβληματική για άλλους λόγους. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Γιατί υπογράφτηκε αυτή η σύμβαση τώρα;

Η ισχύουσα Συλλογική Σύμβαση λήγει τον Σεπτέμβριο, άρα υπήρχε χρόνος να συζητηθεί στο νέο τοπίο που προέκυψε από τις εκλογές και με τη νέα διοίκηση της εταιρείας που είναι φυσικό να διοριστεί από την κυβέρνηση. Εξάλλου, η ∆ΕΗ και η ΓΕΝΟΠ συζητούσαν επί έξι μήνες για τη νέα σύμβαση και ενώ δεν είχαν καταλήξει πουθενά έσπευσαν τώρα να την υπογράψουν. Η σκοπιμότητα είναι προφανής: η απερχόμενη ∆ιοίκηση και η πλειοψηφία ΠΑΣΚΕ-∆ΑΚΕ της ΓΕΝΟΠ είχαν η κάθε μια τους δικούς της λόγους να συμφωνήσουν σε ρυθμίσεις που δεν θα μπορούσε εύκολα να εγκρί-

νει η νέα διοίκηση.

Προβλέπει πράγματι αυξήσεις;

Όσον αφορά τα μισθολογικά κλιμάκια όχι. Τυχόν αποκατάσταση των μισθολογικών απωλειών παραπέμπεται μετά τη λήξη του Μεσοπρόθεσμου, το τέλος του 2017, και μετά τη λήξη της ισχύος της νέας Σύμβασης. Αντίθετα, μπορεί να προκύψουν μειώσεις αν τεθεί σε εφαρμογή το μισθολογικό πλαφόν. Τα δύο επιδόματα που προβλέπει η ΣΣΕ, το επίδομα ευδόκιμης παραμονής και το επίδομα παραμονής, δίνονταν έως τώρα και απλά ενσωματώνονται σ’ αυτήν. Άρα, δεν συνιστούν μισθολογική αύξηση και θα χορηγηθούν μετά το 2017. Υπάρχουν, όμως, έμμεσες αυξήσεις όπως τα τροφεία. Πρόκειται για παροχή που ισχύει σε άλλες επιχειρήσεις όπως η ΕΥ∆ΑΠ. Η σύμβαση προβλέπει πως αφορά όλους τους εργαζόμενους ανεξάρτητα από τη μισθολογική τους κατάσταση. Μετά τις αντιδράσεις, η ∆ΕΗ έβγαλε διευκρινιστική ανακοίνωση πως θα καταβληθεί σε δόσεις, αρχής γενομένης από τα ορυχεία και τις μονάδες παραγωγής. Φαίνεται λογικό και δίκαιο αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι μισοί εργαζόμενοι στα λιγνιτωρυχεία είναι μόνιμοι και με πολλά χρόνια δουλειάς άρα ο μισθός τους υπερβαίνει το βασικό. Στους χώρους δουλειάς υπάρχουν εστιατόρια και καντίνες που παλιότερα ανήκαν στην επιχείρηση και είχαν χαμηλές τιμές. Τώρα ως επί το πλείστον έχουν δοθεί σε εργολάβους και δεν είναι τόσο φθηνά. Ας επιστρέψουν, λοιπόν, στην επιχείρηση για να εξυπηρετούν τους εργαζόμενους χωρίς αυτοί να συκοφαντούνται. Οι άλλοι μισοί εργαζόμενοι είναι οι λεγόμενοι διμηνίτες και οκταμηνίτες οι οποίοι αμείβονται με το βασικό μισθό και δεν καλύπτονται από τη σύμβαση. Αυτοί δεν πρόκειται να πάρουν τα τροφεία των 6 ευρώ. Αυτό δεν είναι δίκαιη κοινωνική παροχή, είναι εξευτελισμός του συνδικαλισμού.

Η προσαύξηση βάρδιας

Εξόχως προβληματική για το συνδικαλιστικό κίνημα είναι η πρόβλεψη που ενσωματώθηκε στη ΣΣΕ με την οποία παρέχεται η δυνατότητα συνδικαλιστικών εκπροσώπων να πληρώνονται κανονικά τη βάρδιά τους για όσο χρόνο βρίσκονται σε συνδικαλιστική άδεια. Η δικαιολογία για αυτήν την πρόβλεψη, που αφορά συνολικά περίπου 10 άτομα, είναι πως για τρεις συνδικαλιστές υπάρχει σχετική απόφαση που τους δικαιώνει. Η σχετική πρόνοια είχε καταργηθεί το 2012 με απόφαση της ίδιας διοίκησης που τώρα την επαναφέρει και μάλιστα με αναδρομική ισχύ από το 2012. Όπως

επισημαίνουν σε κοινή ανακοίνωσή τους τέσσερα Σωματεία που δεν υπέγραψαν τη σύμβαση, με τον τρόπο αυτό διαχωρίζονται οι εργαζόμενοι από τους συνδικαλιστές, ενώ για τους χρόνια πάσχοντες η καταβολή αυτού του επιδόματος επαφίεται στην καλή θέληση του γενικού διευθυντή. Ας σημειωθεί πως ένας από

Τι έπρεπε να κάνει η κυβέρνηση;

ίναι θέμα αρχής πως δεν παρεμβαίνουμε στις συλλογικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των επιχειρήσεων -όποια μορφή και ιδιοκτησιακό καθεστώς και εάν έχουν- και των συνδικάτων, δήλωσε η κυβέρνηση. Μήπως όμως εδώ έπρεπε να παρέμβει; Πολύ περισσότερο που η συγκεκριμένη διαπραγμάτευση, όπως ανέφεραν οι κυβερνητικές πηγές, «ολοκληρώθηκε πριν από τις εκλογές» και τόσο η κυβέρνηση όσο και το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης δεν είχαν «ανάμιξη στη διαμόρφωση και κατάληξη της συγκεκριμένης σύμβασης»; ∆εν υποψιάστηκαν ότι κάτι μπορεί να κρύβει η βιασύνη για την υπογραφή της; Η σύμβαση μεθοδεύτηκε από την πλειοψηφία ΠΑΣΚΕ-∆ΑΚΕ στη ΓΕΝΟΠ (έχουν τους 20 από τους 31 συμβούλους) και τη διορισμένη από τη Ν∆ διοίκηση της ∆ΕΗ. Οι συνδικαλιστικές δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς όντας κατακερματισμένες, δεν κατάφεραν ούτε ενιαία γραμμή να έχουν, ούτε και να επηρεάσουν τις αποφάσεις. Η κυβέρνηση βρέθηκε εκτεθειμένη γιατί δεν είχε εκείνες τις «άγκυρες» στο συνδικαλιστικό κίνημα που θα αναδείκνυαν μια αριστερή κατεύθυνση όχι μόνο για τα μισθολογικά αλλά και για ευρύτερα ζητήματα (όπως κάνει ο Γραμματέας του Συμβουλίου Εργαζομένων στην ∆ΕΗ/∆ΠΑΝ, Ανδρέας Αβραμίδης στο άρθρο του «Κοινωνικοποίηση της ∆ΕΗ και Συμβούλια εργαζομένων» που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της «Εποχής»). Αυτήν την οργανωτική πλευρά θα πρέπει από δω και πέρα να την προσέξει ο ΣΥΡΙΖΑ.

τους τρεις που συνδικαλιστές που προσέφυγαν στο δικαστήριο είναι ο πρόεδρος του σωματείου «Σπάρτακος», που καλύπτει εργαζόμενους της Κοζάνης, Γιώργος Αδαμίδης, ο οποίος σε δηλώσεις του «εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τη στάση της βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Ευγενίας Ουζουνίδου» η οποία ζήτησε να μην υπογραφεί τώρα η ΣΣΕ και να περιμένουν τις ρυθμίσεις για τα εργασιακά και τον κατώτατο μισθό που θα έφερνε η κυβέρνηση. «∆ύσκολα μπορεί να υπάρξει – τη δεδομένη χρονική στιγμή - νόμος που θα καταργεί την απαγόρευση των αυξήσεων στη ∆ΕΗ» είπε στο Kozan.gr επιχειρηματολογώντας ότι καλώς υπεγράφη αυτή η σύμβαση. Από την πλευρά της, η διοίκηση ενός μεγάλου σωματείου, η ΕΤΕ/Ομίλου ∆ΕΗ έβγαλε ανακοίνωση στην οποία αφού κατονομάζει τα σωματεία που διαφωνούν με τη ΣΣΕ τα καταγγέλλει ως «υπονομευτές». Γι’ αυτά τα φαινόμενα που καταρρακώνουν τη φήμη μιας Ομοσπονδίας που αποτελούσε την προφυλακή τόσων αγώνων δεν βρήκε να πει μια λέξη στη μακροσκελή και έντονα επιθετική ανακοίνωσή του ο πρώην πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ και νυν εκπρόσωπος των εργαζομένων στο ∆Σ της επιχείρησης, Νίκος Φωτόπουλος.

Η επιδότηση της ΓΕΝΟΠ

Η σύμβαση προβλέπει επίσης την παρακράτηση 2 ευρώ το μήνα από κάθε εργαζόμενο, ως έκτακτη συνδικαλιστική εισφορά, για λογαριασμό της Ομοσπονδίας, ώστε να αποπληρώσει τα χρέη της. Πρόκειται για το δάνειο των 500.000 ευρώ από τη ∆ΕΗ προς τη ΓΕΝΟΠ, οι 300.000 χορηγία της ∆ΕΗ προς τη ΓΕΝΟΠ για σύνταξη μελέτης που ποτέ δεν έγινε, οι 270.000 πρόστιμο δικαστηρίου σε πρώην μέλη του Προεδρείου της ΓΕΝΟΠ, χρέος ύψους δύο εκατομμυρίων της ΓΕΝΟΠ κ.ά. Για πολλά από αυτά, ο Επιθεωρητής ∆ημόσιας ∆ιοίκησης παλιότερα είχε διατάξει έρευνα. Πέρα από το δικαστικό μέρος που μένει να διαλευκανθεί υπάρχουν ζητήματα ηθικής τάξης: η Ομοσπονδία αντί να καλέσει τα πρωτοβάθμια σωματεία να την βοηθήσουν οικονομικά, ζητά εισφορά κατευθείαν από τους εργαζόμενους χωρίς να έχει προηγηθεί κανένας λογιστικός έλεγχος. «Άραγε δεν αρκεί η αύξηση των εισφορών των σωματείων μελών υπέρ ΓΕΝΟΠ, που έγινε πρόσφατα με απαίτηση της ΓΕΝΟΠ από 0,53 σε 1,65 ευρώ;» αναρωτιούνται στην ανακοίνωσή τους τα τέσσερα σωματεία και προσθέτουν: «Πρόκειται για πράξη που θέλει να μας αμαυρώσει στα μάτια της κοινωνίας για μία ακόμη φορά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για όλους εμάς». •

KOINΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Πρώτο χτύπημα στην ακραία φτώχεια Κριτήριο εισοδήματος* Τ

ην αντίδρασή τους στο νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης εξέφρασαν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης την περασμένη βδομάδα. Η κριτική ήταν πολύπλευρη. Το ΚΚΕ κατήγγειλε ότι το νομοσχέδιο «το μόνο που υπόσχεται είναι ορισμένα ψίχουλα σε όσους ζουν σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης, που κι αυτά δίνονται με «εκπτώσεις» ακόμη και σε σχέση με τις προεκλογικές υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ». Το Ποτάμι χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «αόριστο και ασαφές», προσθέτοντας ότι λείπει η δέσμευση για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Το ΠΑΣΟΚ υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση «επιχειρεί να πωλήσει τα “φύκια“ του σχεδίου νόμου για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, ως “μεταξωτές κορδέλες“». Η Ν∆ τόνισε ότι «η κυβέρνηση εξαγγέλλει κοινωνικά μέτρα, που η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά είχε νομοθετήσει και είχε εντάξει στον τρέχοντα προϋπολογισμό», εννοώντας το κοινωνικό τιμολόγιο της ∆ΕΗ και της ΕΥ∆ΑΠ, τα κοινωνικά παντοπωλεία, τα συσσίτια για τους απόρους μέσω των δήμων και της Εκκλησίας, την πρόσβαση όλων των ανασφάλιστων στα δημόσια νοσοκομεία, την προστασία της πρώτης κατοικίας, τις εκατό δόσεις. Από το υπουργείο μάς τόνισαν πως το νομοσχέδιο αποτελεί «το συμβιβασμό αυτού που θα θέλαμε και αυτού που μπορούμε να κάνουμε». Στην πρώτη συζήτηση που έγινε την Παρασκευή στη Βουλή, Ν∆, ΠΑΣΟΚ, ΑΝΕΛ και ΧΑ τάσσονται επί της αρχής υπέρ, ενώ το Ποτάμι επιφυλάσσεται και το ΚΚΕ κατά. Ας δούμε, όμως, τι μέτρα περιλαμβάνει αυτό το νομοσχέδιο.

Ρεύμα για όλους

Προβλέπεται να ωφεληθούν 150.000 νοικοκυριά που είτε έχουν κομμένο ρεύμα και δεν έχουν ενταχθεί στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ), είτε είναι ενταγμένα, αλλά δεν μπορούν να αποπληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Εκ του νόμου, η ∆ΕΗ δεν μπορεί να κόψει το ρεύμα στους καταναλωτές που είναι ενταγμένοι στο ΚΟΤ. Όμως, για να ενταχθεί στο ΚΟΤ ένα νοικοκυριό, πρέπει να έχει αποπληρώσει τους λογαριασμούς του ή να μπορεί να μπει σε ρύθμιση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ∆ΕΗ, το ρεύμα έχει κοπεί σε περίπου 5.000 νοικοκυριά που δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τους λογαριασμούς τους και δεν είχαν ενταχθεί στο ΚΟΤ. Έτσι, με το νομοσχέδιο θα γίνει επανασύνδεση του ρεύματος, με πλήρη απαλλαγή από τις δαπάνες γι’ αυτή. Επιπλέον, σε όλα τα νοικοκυριά που λόγω χαμηλών εισοδημάτων κατατάσσονται στην κατηγορία της ακραίας φτώχειας (βλ. πίνακα) θα παρέχεται δωρεάν ρεύμα (300 kwh/μήνα).

Οικογενειακή κατάσταση

Άγαμος χωρίς παιδιά

Μηνιαίο (σε €)

Ετήσιο (σε €)

300

3.600

Ζευγάρι χωρίς παιδιά

Ζευγάρι με ένα ανήλικο παιδί Ζευγάρι με 2 ανήλικα παιδιά

Ζευγάρι με 3 ανήλικα παιδιά

Ζευγάρι με 4 ανήλικα παιδιά

Ζευγάρι με 2 ενήλικα παιδιά

Μονογονεϊκή με 1 ανήλικο ή ενήλικο Μονογονεϊκή με 2 ενήλικα παιδιά

350

2.400

4.200

400

4.800

500

6.000

450

500

300 400

5.400

6.000

3.600

4.800

*Αφορά το όριο του μηνιαίου και ετήσιου πραγματικού εισοδήματος κάτω από το οποίο θα δίνονται οι παροχές για την αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας. ΕΚΑΣ ή άλλης παροχής προνοιακού ή κοινωνικού χαρακτήρα. Στόχος αυτού του μέτρου είναι να αντιμετωπιστούν ενδεχόμενες εξώσεις, όπως και το φαινόμενο των νεοάστεγων. Σύμφωνα με πληροφορίες τής «Εποχής», το επόμενο διάστημα θα δημιουργηθεί μια πλατφόρμα αναζήτησης, όπου ιδιοκτήτες θα καταχωρούν την πρόθεσή τους να νοικιάσουν το ακίνητό τους με επίδομα ενοικίου. Επιπλέον, μέχρι τα τέλη Μαΐου θα έχει καταρτιστεί ένα πλήρες σχέδιο για την αντιμετώπιση της έλλειψης στέγης, το οποίο θα αξιοποιεί την προηγούμενη εμπειρία του ΟΕΚ και την παράδοση της στεγαστικής πολιτικής στην Ελλάδα.

Ολοκληρωμένο πρόγραμμα σίτισης

Σε επόμενο σημείο του νομοσχεδίου προβλέπεται η σίτιση ατόμων και νοικοκυριών που βιώνουν συνθήκες ακραίας φτώχειας, με τη χορήγηση κουπονιού ή ηλεκτρονικού μέσου. Με αυτό τον τρόπο, θα μπορούν οι ωφελούμενοι να προμηθεύονται τρόφιμα από τα καταστήματα της ελεύθερη αγοράς. Τα κουπόνια δεν

θα αφορούν τα κοινωνικά παντοπωλεία, καθώς αυτά δεν μπορούν να παρέχουν επάρκεια σίτισης. Από το ρεπορτάζ μας προκύπτει ότι τα κοινωνικά παντοπωλεία των δήμων δημιουργήθηκαν σύμφωνα με ευρωπαϊκά προγράμματα απασχόλησης, τα οποία επιδοτούσαν τους εργαζόμενους σε αυτά, όχι όμως τον εξοπλισμό. Έτσι, δεν είχαν τη δυνατότητα να παρέχουν στους ωφελούμενους ένα πλήρες πρόγραμμα σίτισης, καθώς δεν μπορούσαν να διαθέσουν νωπό κρέας, ψάρι, φρούτα και λαχανικά. Επιπλέον, η αξιοποίηση των κουπονιών στην ελεύθερη αγορά εκτιμάται πως θα τονώσει τη χειμασμένη τοπική αγορά. Το αμέσως επόμενο διάστημα θα ολοκληρωθεί η δημιουργία πλατφόρμας εξακρίβωσης των ωφελούμενων από το συγκεκριμένο πρόγραμμα, με προγράμματα σίτισης της Εκκλησίας ή των δήμων, ώστε να αποφευχθούν οι διπλοεγγραφές. Επιπλέον, έως ότου δημιουργηθεί η προπληρωμένη κάρτα σίτισης, η οποία θα πιστώνεται στο λογαριασμό του δικαιούχου, θα δοθεί, πλέον των κουπονιών, ειδική κάρτα στους δικαιού-

Φραγμός στους νεοάστεγους

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, θα δοθεί επίδομα ενοικίου σε μεμονωμένα άτομα ή οικογένειες που βρίσκονται σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και είναι ήδη στεγασμένα σε ενοικιαζόμενη κατοικία ή θα συνάψουν νέα μίσθωση. Το επίδομα θα ξεκινά από 70 ευρώ το μήνα για το μεμονωμένο άτομο, προσαυξανόμενο κατά 30 ευρώ για κάθε μέλος της οικογένειας, με ανώτατο όριο τα 220 ευρώ για οικογένεια με 4 παιδιά ή εξαρτώμενα μέλη και πάνω. Το επίδομα θα χορηγείται κατ’ ευθείαν στους εκμισθωτές των ακινήτων και θα είναι αφορολόγητο και ακατάσχετο, δεν θα υπόκειται σε οποιοδήποτε είδος κρατήσεων, δεν θα συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη προς πιστωτικά ιδρύματα και δεν θα υπολογίζεται στα εισοδηματικά όρια για την καταβολή του

200

Τα μέτρα ∆ωρεάν ρεύμα (300 kwh/μήνα ) σε 150.000 νοικοκυριά

Στέγαση (επίδομα ενοικίου, κουπόνι σίτισης) σε 170.000 οικογένειες

Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε ανασφάλιστους Κοστολόγηση νομοσχεδίου

Προϋπολογισμός

40,5 εκατ. ευρώ

137,7 εκατ. ευρώ

20 εκατ. ευρώ

200,3 εκατ. ευρώ

χους ότι είναι ωφελούμενοι του προγράμματος, ώστε να δικαιούνται εκπτώσεις από τα συνεργαζόμενα καταστήματα. Τα καταστήματα που επιθυμούν να συμμετέχουν στο πρόγραμμα, θα το δηλώσουν στην αρμόδια υπηρεσία που θα φτιαχτεί. Στο νομοσχέδιο αυτό περιλαμβάνονται ακόμα διατάξεις για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε ανασφάλιστους. Πρόκειται για επέκταση προηγούμενων διατάξεων, έως ότου κατατεθεί πλήρες νομοσχέδιο για τους ανασφάλιστους. Η συγκεκριμένη διάταξη αφορά τους ανασφάλιστους του ΙΚΑ-ΤΕΑΜ, του ΟΑΕΕ που έκλεισαν την επιχείρησή τους, μηχανικών ΕΤΑΑ, υπερηλίκων ανασφάλιστων που καλύπτονταν παλιότερα από τον ΟΓΑ, ανέργων 49-55 ετών, εργαζομένων στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά και εργαζομένων στην Εταιρεία Τροχαίου Υλικού Ελλάδος.

Έπεται συνέχεια

Όπως τονίζουν άνθρωποι που συνέταξαν το συγκεκριμένο νομοσχέδιο στην «Εποχή», «βασικός μοχλός καταπολέμησης της φτώχειας είναι η καταπολέμηση της ανεργίας», γι’ αυτό θα ετοιμαστεί επόμενο νομοσχέδιο, που θα αντιμετωπίζει την έξαρση της ανεργίας. Σε όσους ασκούν κριτική γιατί δεν περιλήφθηκε το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα στο νομοσχέδιο, απαντούν πως το πιλοτικό πρόγραμμα σε 13 δήμους που θα ολοκληρωθεί τον Μάιο, δεν έχει ακόμα αξιολογηθεί ως προς τα αποτελέσματά του. Όσον αφορά, όμως, τα κριτήρια επιλογής των δήμων, γεννιούνται πολλά ερωτήματα, αν αναλογιστούμε ότι δόθηκαν δύο εκατ. ευρώ στην Παγκόσμια Τράπεζα για να προσδιορίσει τις περιοχές και τους ωφελούμενους και από όλο το λεκανοπέδιο Αττικής επέλεξε την Καλλιθέα. Πάντως, μας διαβεβαιώνουν ότι μετά την ολοκλήρωσή του προγράμματος θα επανεξεταστεί η σκοπιμότητα επέκτασής του σε εθνικό επίπεδο. Επίσης, τόνισαν στην «Εποχή» πως σε περίπτωση που εντοπιστούν παραπάνω από τους προβλεπόμενους δικαιούχοι για το παρόν νομοσχέδιο, τότε θα ωφεληθούν και αυτοί. Για τον εντοπισμό τους θα ξεκινήσει καμπάνια ενημέρωσης, ενώ θα δραστηριοποιηθούν φορείς (δήμοι, περιφέρειες, αρμόδιες υπηρεσίες), δομές αλληλεγγύης, ΜΚΟ και η Εκκλησία. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν πρόκειται να δώσει ριζικές λύσεις στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Όμως, είναι το πρώτο από τα πολλά που έπονται, προκειμένου να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο. Ιωάννα ∆ρόσου

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τίνος ήταν η διαταγή; ∆

εν είναι λίγο το μελάνι που χύθηκε ή ο τηλεοπτικός χρόνος που δαπανήθηκε για τα αναλυτικά ρεπορτάζ της διαδρομής που διανύουν όσοι μετανάστες αφήνονται ελεύθεροι από τα κέντρα κράτησης. Και καταλήγουν: Μήπως ήταν καλύτερα (για τους μετανάστες) όταν κρατούνταν στην Αμυγδαλέζα; Αλήθεια, πώς προέκυψε η ιδέα γι’ αυτά τα ρεπορτάζ;

Το χρονικό

Την περασμένη Τρίτη το μεσημέρι στάλθηκε μια διαταγή του Κλάδου Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων, υπό τον τίτλο «Νέα πολιτική σχετικά με τις διαδικασίες κράτησης αλλοδαπών». Σε αυτήν, μεταξύ άλλων, ο υποστράτηγος Γιώργος Νίτσας ανέφερε: «για τους ήδη κρατούμενους (...) και εφόσον σε βάρος τους δεν συντρέχουν άλλοι λόγοι δημόσιας τάξης και ασφάλειας, θα αναβληθεί (ανασταλεί) για έξι μήνες η εκδοθείσα σε βάρος τους απόφαση επιστροφής-απέλασης». Λίγες ώρες αργότερα, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συνοριακών Φυλάκων εξέδωσε ανακοίνωση ότι με τη διαταγή αυτή «διατάσσεται “ουσιαστικά” η πλήρης εκκένωση των κέντρων». Το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ, το βράδυ της Τρίτης, αποκάλυψε το θέμα παρουσιάζοντας «την απόφαση της κυβέρνησης που φέρνει τα πάνω κάτω σε ό,τι αφορά την κράτηση παράνομων μεταναστών» τονίζοντας ότι «αύριο ανοίγουν όλα τα κέντρα κράτησης και αφήνονται όλοι οι παράνομοι μετανάστες ελεύθεροι». Μόλις λίγα λεπτά αργότερα, ο Α. Σαμαράς εξέδωσε ανακοίνωση για

την «απίστευτη, αδιανόητη και προκλητική απόφαση της κυβέρνησης να ανοίξει τα σύνορα σε κάθε παράνομο μετανάστη». Εν τω μεταξύ, ο κ. Νίτσας είχε στείλει ξανά τη διαταγή με μια διόλου μικρή αλλαγή. Η απελευθέρωση δεν είναι ανεξάρτητη του χρόνου κράτησης των μεταναστών, αλλά αφορά «μόνο τις περιπτώσεις που κρατούνται πέραν των έξι μηνών». Και κάπως έτσι, η πρωτοβουλία (σκόπιμη ή αφελής;) του κ. Νίτσα μετατράπηκε σε απόφαση της κυβέρνησης. Ο Γ. Νίτσας εξέδωσε μια διαταγή παρακάμπτοντας το πρωτόκολλο και χωρίς να έχει προηγηθεί η απαραίτητη πολιτική έγκριση. Η διαταγή εστάλη ηλεκτρονικά σύμφωνα με την υπηρεσιακή διαδικασία, και γι’ αυτό έφτασε στα αρμόδια υπουργεία την επόμενη μέρα. Η αντίδραση των συνοριοφυλάκων, των ΜΜΕ και της

ΚΑΤΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΥΝΤΟΜΑ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕ∆ΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ

Καταργούνται οι φυλακές τύπου Γ και ανηλίκων

περγία πείνας έχουν ξεκινήσει από την περασμένη ∆ευτέρα πολιτικοί κρατούμενοι στη φυλακή ∆ομοκού, Λάρισας και Κορυδαλλού απαιτώντας την κατάργηση των φυλακών τύπου Γ, του τρομονόμου και κουκουλονόμου, την αποφυλάκιση του Σάββα Ξηρού, όπως και την κατάργηση των τρομοδικείων. Όπως δηλώνουν οι απεργοί πείνας είναι αποφασισμένοι να συνεχίσουν την κινητοποίησή τους, μέχρι την ικανοποίηση όλων των αιτημάτων τους. Την ίδια μέρα, «απεργία πείνας μέχρι θανάτου» ξεκίνησαν κρατούμενοι-μέλη των Πυρήνων της Φωτιάς «για να προστατεύσουν τους συγγενείς και τους φίλους ώστε να μην μπουν στη φυλακή». Και όλα αυτά, ενώ ο φοιτητής-κρατούμενος Γιώργος Σοφιανίδης βρίσκεται στην ένατη μέρα απεργίας πείνας, ζητώντας να μεταχθεί από τον ∆ομοκό στον Κορυδαλλό, προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του. Για τον τελευταίο, όπως μαθαίνουμε, έχει εξασφαλιστεί ότι θα διαγραφούν οι απουσίες, ώστε να μην αποβληθεί από το ΙΕΚ, μέχρι να γίνει η μεταγωγή του.

Τι προβλέπεται

Όπως διαβεβαιώνουν σε όλους τους τόνους από το υπουργείο ∆ικαιοσύνης, οι φυλακές τύπου Γ και όλες οι σχετικές διατάξεις θα καταργηθούν με το πρώτο νομοσχέδιο που ετοιμάζεται. Αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να κατατεθεί αμέσως μετά την

Νέας ∆ημοκρατίας ήταν σχεδόν ταυτόχρονη και όλοι έκαναν λόγο για κυβερνητική απόφαση. Την επόμενη μέρα, ο κ. Νίτσας απέστειλε στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ενημερωτικό σημείωμα, στο οποίο σημειώνεται ότι «στη διαταγή ουδόλως αναφέρεται ότι θα ανοίξουν τα σύνορα ή θα κλείσουν τα κέντρα κράτησης», ενώ τονίζει ότι «στις 3/3/15 από τον Κλάδο Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων, κατόπιν επικοινωνίας/παρέμβασης της κ. Σπαθανά με σκοπό την υλοποίηση/εναρμόνιση με τη νέα πολιτική του υπουργείου Μετανάστευσης, απεστάλη νεότερη διευκρινιστική διαταγή».

Επιλεκτική δημοσιογραφία

στους αστυνομικούς συντάκτες, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου του Γ. Πανούση το πρωί της Τετάρτης, όπως και όλα τα υπηρεσιακά έγγραφα σχετικά με τις συναντήσεις που έχουν γίνει, προκειμένου να υλοποιηθούν όσα είχαν από κοινού ανακοινώσει Γ. Πανούσης και Τ. Χριστοδουλοπούλου από τις 17 Φεβρουαρίου. Ωστόσο, μονάχα το σημείωμα του Γ. Νίτσα προτάχτηκε από τα ΜΜΕ, των οποίων τα ρεπορτάζ «αποκάλυπταν» ότι η διαταγή εστάλη κατόπιν εντολής της Ελένης Σπαθανά, συμβούλου της υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής, άρα «Η Χριστοδουλοπούλου έδωσε εντολή “ελευθέρας” στους μετανάστες» (iefimerida.gr). Η στοχοποίηση της Ε. Σπαθανά και κατ’ επέκταση του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής μόνο ως σκόπιμη μπορεί να χαρακτηριστεί. Όπως προκύπτει από την ανάγνωση όλων των εγγράφων που διανεμήθηκαν έχουν πραγματοποιηθεί συναντήσεις παρουσία των δύο υπουργών ή/και συμβούλων τους με την ΕΛΑΣ και όχι μόνο, οι οποίες στόχο είχαν την ενημέρωση και το συντονισμό όσον αφορά τη διυπουργική απόφαση. Η απόφαση αυτή δεν προέβλεπε τίποτε παραπάνω από την εφαρμογή του νόμου 3907/2011 και η αλήθεια είναι πως η δεύτερη αποστολή της διαταγής ήταν σε αυτή την κατεύθυνση. Όμως, στην ιστορία δεν έμεινε η «ορθή επανάληψη», αλλά το πρώτο έγγραφο, αυτό που άνοιγε διάπλατα και χωρίς σχεδιασμό τις πύλες των κολαστηρίων και ανερυθρίαστα τον ασκό του Αιόλου.

Το ενημερωτικό σημείωμα δόθηκε

ψήφιση του νομοσχεδίου για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, πιθανότατα την ερχόμενη Παρασκευή. Στο νομοσχέδιο θα περιλαμβάνονται και άλλες διατάξεις που θα αφορούν τις φυλακές. Συγκεκριμένα, θα καταργούνται οι φυλακές ανηλίκων και οι περίπου 60 ανήλικοι που κρατούνται σήμερα, στην πλειοψηφία τους μικροπαραβάτες, θα οδηγηθούν σε ανοιχτές δομές αν στερούνται σταθερού και ασφαλούς οικογενειακού περιβάλλοντος, διαφορετικά θα επιστρέψουν σπίτι τους, ίσως με κάποιους περιοριστικούς όρους. Ελεύθεροι θα αφεθούν, επίσης, και οι περίπου 500 φιλοξενούμενοι-κρατούμενοι, δηλαδή μετανάστες που έχουν ολοκληρώσει την ποινή τους και είναι ανέφικτη η απέλασή τους. Οι άνθρωποι αυτοί κρατούνται -κατά παράβαση του νόμου- στερούμενοι ακόμα και τα δικαιώματα που ενδεχόμενα είχαν ως κρατούμενοι, όπως π.χ. η άδεια ή η μεταγωγή σε αγροτική φυλακή. Να σημειώσουμε ότι την περασμένη Πέμπτη σημειώθηκε ένταση στη φυλακή της Πάτρας, όπου βρίσκονται οι περισσότεροι «φιλοξενούμενοι», με αρκετούς να απειλούν να αυτοκτονήσουν αν δεν αφεθούν άμεσα ελεύθεροι. Ακόμα το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει διατάξεις για την επί της ουσίας ένταξη του νοσοκομείου και του ψυχιατρείου του Κορυδαλλού στο ΕΣΥ (στελέχωση, εξοπλισμός, αναμόρφωση πλαισίου), όπως και ευεργετικές διατάξεις για ασθενείς κρατούμενους. Τέλος, υπάρχει μία σκέψη να υπάρξει πρόβλεψη για τις μωρομάνες, ώστε να κρατούνται σε κατ’ οίκον περιορισμό, ενώ συζητείται και η κατάργηση του κουκουλονόμου. Όπως όλα δείχνουν στο νομοσχέδιο δεν θα περιλαμβάνονται διατάξεις άμεσης αποσυμφόρησης, καθώς το υπουργείο εκτιμά ότι όποτε έχουν εφαρμοστεί τέτοιες ήταν θέμα μηνών για να ξαναγεμίσουν οι φυλακές. Στόχος είναι να αλλάξει ριζικά ο σωφρονιστικός κώδικας και το ποινικό δίκαιο, ώστε να μη γεμίζουν οι φυλακές. Απ’ ό,τι μαθαίνουμε, μάλιστα, ο σωφρονιστικός κώδικας θα είναι βελτιωμένος σε σχέση με το σχέδιο νόμου που είχε κατατεθεί πριν από τρία χρόνια, είχε υπερψηφιστεί στην αντίστοιχη επιτροπή και στη συνέχεια καταχωνιάστηκε στο συρτάρι του υπουργείου. Ενδεικτικά, θα καταργείται η διάταξη χορήγησης άδειας με υποκειμενικά κριτήρια –να «μαντέψει», δηλαδή, το Συμβούλιο της Φυλακής αν ο κρατούμενος θα κάνει καλή χρήση της άδειας– και θα

Ιωάννα ∆ιαλεισμά

προβλέπονται μονάχα αντικειμενικά κριτήρια. Στο ίδιο πλαίσιο θα κινηθεί και ο νέος ποινικός κώδικας, που θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τις πολύ μεγάλες ποινές, οι οποίες είναι απόρροια και της έλλειψης επιμόρφωσης των λειτουργών της ∆ικαιοσύνης.

Ξεκίνησε ο διάλογος

Τις τελευταίες εβδομάδες γίνεται μία προσπάθεια, από μέρους του υπουργείου ∆ικαιοσύνης, να καταγραφούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σωφρονιστικό σύστημα. Γι’ αυτό και έχει ξεκινήσει διάλογος με τους κρατούμενους, το σωφρονιστικό και το επιστημονικό προσωπικό. Ήδη από το υπουργείο έχουν πραγματοποιηθεί επισκέψεις στη φυλακή Λάρισας, ∆ομοκού, όπως και στο νοσοκομείο και το ψυχιατρείο του Κορυδαλλού. Στόχος είναι να χτίσει το υπουργείο μια νέα σχέση με όσους βιώνουν τη φυλακή. Βέβαια, οι καταγγελίες για τις συνθήκες κράτησης και το συνωστισμό λόγω υπερπληθυσμού όλο και πληθαίνουν. Παρότι μάθαμε ότι δόθηκε εντολή να εγκριθούν όλες οι αιτήσεις για τις αγροτικές φυλακές, στη Νιγρίτα Σερρών η διεύθυνση αποφάσισε να καταστρέψει τις σχετικές αιτήσεις, όπως και να απορρίψει όλες τις αιτήσεις για άδειες. Το σωφρονιστικό σύστημα αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα και θα χρειαστούν πολλές και ριζικές παρεμβάσεις για την επίλυσή τους. Όμως, από το υπουργείο δηλώνουν αποφασισμένοι... Ι.∆.

ΜΟΝΙ ΟΒΑΝΤΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

“

Αγαπώ τη σύγχρονη Ελλάδα Το μεγάλο σχέδιο γίνεται με την κουλτούρα, με την πολιτική, όχι με το νόμισμα

Η ιταλική αριστερά είναι σε τραγική κατάσταση, δεν είναι ικανή να βρει τη δύναμη να ενωθεί και να αποτελέσει, όπως οι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ, μια ενιαία δύναμη, όπως και οι φίλοι του Ποδέμος, και μόνο ο Θεός ξέρει πόσο θα είχαμε ανάγκη από κάτι τέτοιο.

«Για μένα τα ελληνικά είναι η γλώσσα της ψυχής. Συνήθως δεν αγαπάω πατρίδες, αλλά, αν έχω πατρίδες, δεύτερή μου πατρίδα είναι η Ελλάδα. ∆εν σπούδασα τα ελληνικά στο πανεπιστήμιο, είμαι αυτοδίδακτος, αλλά η σχέση είναι βαθιά στην ψυχή μου. Όταν ακούω ότι η Ελλάδα έχει προβλήματα, είναι δικά μου προβλήματα. Κάνω αυτήν την παράσταση με τον Ρίτσο γιατί όταν διάβασα τα ποιήματά του τα ερωτεύτηκα αμέσως. Ο Αραγκόν, όταν διάβασε τον «Επιτάφιο» του Ρίτσου, είπε «Ο μεγαλύτερος ποιητής του αιώνα». Έτσι είναι και για μένα. ∆εν έχει σχέση με την αλήθεια. Αυτή είναι η αίσθησή μου». Ο Μόνι Οβάντια, με αυτά τα λόγια, στα ελληνικά αρχικά, ξαφνιάζοντας και καθηλώνοντας το κοινό που τον παρακολουθούσε, άνοιξε τη συνέντευξη Tύπου που έδωσε την περασμένη Τρίτη, 3 Μαρτίου, με αφορμή την παρουσίαση της «Cantata Greca», της παράστασης αναλόγιο που βασίζεται στα ποιήματα «∆ελφοί» και «Σονάτα του σεληνόφωτος», τα οποία αποτελούν μέρος της συλλογής ποιημάτων του Γιάννη Ρίτσου με τον τίτλο «Τέταρτη ∆ιάσταση» που γράφτηκαν ανάμεσα στο 1956 και το 1972.

βραίος σεφαρδίτης, αγνωστικιστής, με δύο παππούδες Σαλονικιούς και έναν προπάππο από τη Σμύρνη, γεννημένος στη Βουλγαρία το 1946, μεγάλωσε και ζει στο Μιλάνο. Αφού σπούδασε πολιτικές επιστήμες, άρχισε ν’ ασχολείται με την παραδοσιακή και λαϊκή μουσική ως ερευνητής και μουσικός. Το 1984 ξεκινά και η ενασχόλησή με το θέατρο, αρχικά με σκηνοθέτες όπως ο Ταντέους Καντόρ και ο Μπόλεκ Πολίβκα, αλλά στη συνέχεια αναπτύσσει το προσωπικό του καλλιτεχνικό ιδίωμα, δημιουργώντας θεατρικές παρεμβάσεις με τη συνεπικουρία της μουσικής, της ποίησης, φιλοσοφικών ή πολιτικών κειμένων. Αφηγηματικό νήμα όλων αυτών είναι, όπως δηλώνει ο ίδιος, η παράδοση της «πολιτισμικής και γεωγραφικής περιπλάνησης», που χαρακτηρίζει τον εβραϊκό λαό, του οποίου αυτός αισθάνεται παιδί και εκπρόσωπος. Επίσης, η μνήμη, η διαρκής αναμόχλευση και ανάκληση του παρελθόντος, η ανάγκη να διατηρηθεί και να εμπλουτιστεί η γλώσσα του κάθε λαού ως αναπόσπαστο, κυρίαρχο στοιχείο της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας, αλλά και η πολιτική στράτευση, χαρακτηρίζουν το έργο και τη ζωή του.

Σπάνια ελεύθερη φωνή

Συγκερασμός όλων αυτών η παράσταση που έχει ανεβάσει αυτή την περίοδο στο Μιλάνο, η οποία βασίζεται στα τελευταία κείμενα που δημοσίευσε ο Πιερ Πάολο Παζολίνι, πριν από το θάνατο του, το 1975. «Ο Παζολίνι δεν υπήρξε μόνο ποιητής, σκηνοθέτης, καλλιτέχνης αλλά και ο πιο θαρραλέος διανοούμενος της ιταλικής μεταπολεμικής περιόδου» μας είπε ο

Οβάντια. «∆εν προσπάθησε ποτέ να συμβιβαστεί με την εξουσία, δεν χρησιμοποίησε ποτέ μορφές ρητορικής ή ψευδούς συνείδησης για να απαλύνει την κριτική όσων έβλεπε. ∆εν υπήρξε προφητικός, όπως λένε. Κατάλαβε αυτή τη νέα μορφή φασισμού που βασίζεται στην ομογενοποίηση και στις οικονομικές υπερεξουσίες. Σήμερα δεν έχουμε αυτές τις ελεύθερες φωνές». Ο Οβάντια, όμως, αποδεικνύει τόσο μέσα από τη χειμαρρώδη ομιλία του και τις απαντήσεις στις ερωτήσεις του κοινού όσο και από την ίδια τη δουλειά του και τις πολιτικές απόψεις και επιλογές, ότι κι ο ίδιος είναι μια σπάνια ελεύθερη φωνή. (Ως υποψήφιος επικεφαλής στο Μιλάνο του ψηφοδελτίου της άλλης Ευρώπης με τον Τσίπρα στις τελευταίες ευ-

ρωεκλογές, εκλέχτηκε και παραχώρησε, όπως είχε υποσχεθεί, τη θέση του στον πρώτο επιλαχόντα).

Αριστερός στην πράξη

«Αυτό που εγώ θέλω να κάνω σήμερα είναι μια πολιτική πράξη για την Ελλάδα, γιατί οι Ευρωπαίοι, οι δυτικοί, δεν γνωρίζουν τίποτα γι’ αυτήν τη χώρα. Η Ευρώπη δεν υπάρχει χωρίς την Ελλάδα. Το μεγάλο σχέδιο γίνεται με την ψυχή, με την κουλτούρα, με τη πολιτική, όχι με το νόμισμα», συνέχισε. «Μιλάω για τη σύγχρονη Ελλάδα. Αγαπώ ιδιαίτερα τη σύγχρονη Ελλάδα και τη νεοελληνική γλώσσα. Η ελληνική γλώσσα, η δημοτική, είναι μια μοναδική γλώσσα, απ’ όσο ξέρω εγώ που μελέτησα αρκετές γλώσσες, τα ρωσικά, τα βουλγαρικά, τα γαλλικά, τα αγγλικά, τα γίντις, τα ιουδαϊκά, τα ισπανικά. Καμιά δεν περιέχει μέσα στις ίνες της τα βάσανα, τις δόξες, την ομορφιά ενός λαού, όπως η δημοτική. Μια γλώσσα που έχει μέσα της τέσσερις γλώσσες, τα αρχαία ελληνικά, την κοινή, την καθαρεύουσα και τη δημοτική και όλες τις γλώσσες των κατακτητών, τούρκικα, βενετσιάνικα, είναι κάτι περισσότερο από μια γλώσσα. Είναι μια κατάσταση του πνεύματος. Επίσης, το καλοκαίρι, θα ανεβάσω τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου, στο αρχαίο θέατρο των Συρακουσών και αυτή η τραγωδία θα παιχτεί κατά το ήμισυ στα νέα

Πριν από τον ηγέτη, χρειαζόμαστε πολιτικό σχέδιο

Ρωτήσαμε τον Μόνι Οβάντια αν υπάρχει μια διαδικασία ενοποίησης της ιταλικής αριστεράς και ένα υποκείμενο που θα μπορούσε να αναλάβει αυτή τη διαδικασία στην Ιταλία και στην Ευρώπη. Επίσης, αν οι δημοκρατικές και αριστερές δυνάμεις στην Ιταλία μπορούν να δώσουν στην ελληνική κυβέρνηση βοήθεια για την ακύρωση της λιτότητας σε Ελλάδα και Ευρώπη; «Η ιταλική αριστερά -θα είμαι πολύ αυστηρός και σκληρός, όχι γιατί αυτό μου αρέσει, αλλά γιατί πρέπει να είμαι ειλικρινής- είναι σε τραγική κατάσταση, δεν είναι ικανή να βρει τη δύναμη να ενωθεί και να αποτελέσει, όπως οι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ, μια ενιαία δύναμη, όπως και οι φίλοι του Ποδέμος, και μόνο ο Θεός ξέρει πόσο θα είχαμε ανάγκη από κάτι τέτοιο. Η ιταλική αριστερά, σήμερα, δεν φαίνεται να είναι καθόλου στο ύψος των περιστάσεων. Υπάρχει μεγάλη ελπίδα για τον ηγέτη του συνδι-

ελληνικά και κατά το ήμισυ στη σικελική διάλεκτο. Τα ελληνικά και τα σικελικά είναι οι γλώσσες μας, γλώσσες της Μεσογείου. Εγώ μιλάω καλά αγγλικά, έχουμε όμως και τις δικές μας γλώσσες. Αν τις ξεχάσουμε, χαθήκαμε. Ένας σικελός ποιητής, ο Ινιάτσιο Μπουτίτα λέει ότι αν βάλεις ένα λαό στη φυλακή αλυσοδεμένο, είναι ακόμη ελεύθερος. Αν του αφαιρέσεις το τραπέζι πάνω στο οποίο τρώει, είναι ακόμη ελεύθερος, αλλά αν του αφαιρέσεις τη γλώσσα του, είναι χαμένος για πάντα». Οι ερωτήσεις του κοινού αφορούσαν και γενικά πολιτικά ζητήματα. Όπως, για παράδειγμα πώς βλέπει το σύγχρονο Ισλάμ; «Είναι πολύ σημαντικό να διαχωρίσουμε το Ισλάμ από το είδος φανατισμού που γεννιέται από την ισλαμική μήτρα, γιατί το Ισλάμ υπήρξε ένας χώρος τεράστιου στοχασμού, πίστης, κουλτούρας. Ένας από τους δασκάλους μου ήταν Σούφι» είπε «και ο ποιητής Σούφι Μαθνάουι έγραψε ένα από τα πιο ωραία βιβλία που υμνούν την ειρήνη και την αρμονία. ∆εν υπάρχει σύγκρουση πολιτισμών. Αυτή η φράση δεν έχει νόημα. Οι αποικιοκράτες, οι Γάλλοι, οι Άγγλοι σχεδίασαν τα σύνορα: Αυτό είναι το Ιράκ, η Ιορδανία, η Υεμένη… Αυτή η λογική συνεχίζεται μέχρι σήμερα». Σόφια Ξυγκάκη, Τόνια Τσίτσοβιτς

κάτου των μηχανουργών FIOM, τον Μαουρίτσιο Λαντίνι, αλλά πριν από τον ηγέτη, χρειαζόμαστε ένα πολιτικό σχέδιο και μια πολιτική ομάδα που να το εκπροσωπεί. Η ιταλική αριστερά, απ’ αυτή την άποψη, είναι ένοχη σε πολύ μεγάλο βαθμό, γιατί εδώ και τριάντα χρόνια χάνει τον καιρό της με φλυαρίες και με διασπάσεις σε μικρές αυτοαναφορικές ομάδες. Συνεπώς, αυτή τη στιγμή η μοναδική αντιπολίτευση που γίνεται στην κυβέρνηση Ρέντσι είναι η αντιπολίτευση της δεξιάς ή των 5 Αστέρων, που είναι μια περίεργη αντιπολίτευση, ένα κίνημα που εγώ δεν θέλω να κριτικάρω γενικά, γιατί έχει καλά και κακά πράγματα. Η αριστερά αυτή τη στιγμή δεν εκπροσωπεί καμία δυναμική και αυτό είναι πολύ σοβαρό, γιατί, αντίθετα, στην Ιταλία υπάρχει ένας μεγάλος λαός της αριστεράς, αλλά δεν υπάρχει μια πολιτική ομάδα ικανή να τον εκπροσωπήσει. Εγώ ελπίζω, επειδή κάποιες φορές συμβαίνουν και θαύματα -ο ΣΥΡΙΖΑ και το Ποδέμος ήταν ένα θαύμα- με όλα τα όριά τους, ότι και εμείς οι Ιταλοί θα καταφέρουμε να κάνουμε κάτι. Εγώ θα το προσπαθήσω». Το ίδιο βράδυ, πάντως, στο τέλος της παράστασης, οι δύο μελαγχολικές φωνές, του φύλακα των ∆ελφών και, κυρίως, της ηλικιωμένης γυναίκας της Σονάτας του σεληνόφωτος , υπενθυμίζοντάς μας ότι η μοναξιά, ο έρωτας και ο θάνατος ορίζουν τη ζωή μας, μάς συνόδευαν ενώ αφήναμε το θέατρο. •

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

∆ΙΕΘΝΗ Ποιοι δολοφόνησαν τον Μπορίς Νεμτσόφ;

Η ακροδεξιά προς μία ευρωπαϊκή ∆ιεθνή;

Υπάρχουν πολλές εκδοχές, όμως, που δεν έχουν αποσαφηνιστεί. Το μοναδικό που μέχρι στιγμής δηλώνουν αυτοί που διερευνούν την υπόθεση είναι ότι οι συντελεστές ήταν “ερασιτέχνες”. σελ. 20

Μια λεπτή, μαύρη γραμμή ενώνει, νοητά, τα «αντισυστημικά» κινήματα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς. Από το UKIP στην Αγγλία, στο Pegida στη Γερμανία και από το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία ως τη Χρυσή Αυγή, στα καθ’ ημάς. σελ. 18

Μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους πρέπει να διαγραφεί ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗ ΣΑΡΑ ΒΑΓΚΕΝΚΝΕΧΤ, ΑΝΤΙΠΡΟΕ∆ΡΟ ΚΟ DIE LINKE

Στην ψηφοφορία του γερμανικού κοινοβουλίου για την έγκριση της συμφωνίας της 20ης Φεβρουαρίου, η αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας της Die Linke επέλεξε να απέχει καθώς θεώρησε ότι τι η εισήγηση της συμφωνίας από τον Σόιμπλε στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο δεν κατοχύρωνε την Ελλάδα απέναντι στην άσκηση περαιτέρω εκβιασμών. Συζητάμε μαζί της για τη συμφωνία, τη γερμανική κοινή γνώμη και τις εναλλακτικές λύσεις για μια Ευρώπη χωρίς λιτότητας

Τη συνέντευξη πήρε ο ∆ημήτρης Γκιβίσης

Τι σκέφτεται η γερμανική κοινή γνώμη σχετικά με τις διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση; Υπήρξε όλη αυτή η αηδιαστική εκστρατεία της Bild, λέγοντας ότι οι γερμανοί φορολογούμενοι δεν θα πληρώνουν πια για τους «άπληστους Έλληνες», που ανακίνησε τα σοβινιστικά συναισθήματα στη χώρα μας. Αυτό αποτέλεσε μια πρόκληση, ειδικά για το συντηρητικό κόμμα στη Γερμανία, όσον αφορά τη ψήφιση για άλλο ένα δάνειο στην Ελλάδα, που πιθανώς να είναι αναγκαίο προκειμένου να γίνουν οι πληρωμές του χρέους τον Ιούνιο στο ∆ΝΤ και την ΕΚΤ. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που κατανοούν όλο και περισσότερο ότι η πολιτική της τρόικας ήταν ένας δημοσιονομικός εικονικός πνιγμός, ήταν μια καταστροφή για την Ελλάδα, αφού πάνω από το 90% των χρημάτων των φορολογουμένων πήγαν στις τράπεζες, ενώ ο ελληνικός λαός έπρεπε να καταβάλει μεγάλο τίμημα για αυτό το είδος της «βοήθειας». Είναι μια μεγάλη επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ ότι σε όλη την Ευρώπη υπάρχει σήμερα μια νέα συζήτηση για τα λάθη που έχουν γίνει για την αντιμετώπιση της κρίσης, για την αποτυχία των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, και τους κινδύνους για τη δημοκρατία και την Ε. Ε. αν συνεχιστεί αυτή η αντικοινωνική πολιτική. Η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, οι κινητοποιήσεις των Ποδέμος και η άνοδος του Σιν Φέιν, δείχνουν ότι σταδιακά διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Πως θεωρείς ότι θα επηρεάσει αυτή η εξέλιξη την πολιτική της Μέρκελ; Μετά τις ελληνικές εκλογές, η δύναμη της Μέρκελ στην Ευρώπη έχει υποστεί μια μικρή ρωγμή. Μέχρι τώρα αντέδρασε προσπαθώντας να εκφοβίσει και να εκβιάσει την κυβέρνησή σας, επειδή φοβάται ότι η σπίθα της ελπίδας θα μπορούσε να ξεπηδήσει και σε άλλες χώρες. Για να αποδείξει ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση διακινδυνεύει ακόμα και το Grexit που θα μπορούσε να οδηγήσει σε διάλυση της Ευρωζώνης. Λόγω της κακής διαχείρισης

της οικονομικής κρίσης, η Ευρώπη διχάζεται όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πολιτικά. Σε ορισμένες χώρες κερδίζουν έδαφος οι δυνάμεις της αριστεράς, αλλά σε πολλές άλλες βλέπουμε μια άνοδο φασιστικών ή εθνικιστικών κομμάτων. Ένας λόγος για αυτό είναι ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν καταλάβει ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα είναι απρόθυμα, ή και δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματά τους. Ελπίζω πραγματικά η Μέρκελ να ξυπνήσει και να αλλάξει η γερμανική και η ευρωπαϊκή πολιτική, πριν δούμε την Λεπέν πρόεδρο της Γαλλίας. Πολλοί θεωρούν ότι σήμερα στην Ελλάδα κρίνεται το μέλλον της Ευρώπης. Ποια είναι η άποψή σου; Συμφωνώ απόλυτα, γιατί το ελληνικό ζήτημα είναι και ευρωπαϊκό, και γιατί η ανθρωπιστική καταστροφή στη χώρα σας είναι κυρίως το αποτέλεσμα της καταστροφικής κακοδιαχείρισης μιας κρίσης που προέρχεται από τον ευρωπαϊκό τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα. Νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στην πρωτοπορία ενός αριστερού κινήματος στην Ευρώπη, που προσπαθεί να υπερασπιστεί τη δημοκρατία, την λογική, τα κοινωνικά και ανθρώπινα δικαιώματα, απέναντι στην συνεχώς αυξανόμενη χρηματοπιστωτική δικτατορία. Αν και αμφιβάλλω ότι αυτό που έκανε ο ελληνικός λαός και μόνο θα είναι σε θέση να αλλάξει την Ε. Ε, συμφωνώ ότι το μέλλον της Ευρώπης συνδέεται με το μέλλον της Ελλάδας. Αν οι άλλες κυβερνήσεις και η ΕΚΤ σας διώξουν από τη Ευρωζώνη, το μέλλον της Ε. Ε. στο σύνολό της φαίνεται αρκετά ζοφερό. Ένα ερώτημα που αναδεικνύεται, είναι το αν μπορεί σήμερα στην Ευρώπη μια αριστερή κυβέρνηση να εφαρμόσει το πρόγραμμά της. Τι πιστεύεις;

“

Όπως όλοι γνωρίζουμε, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν να μειώσουν την δυναμική της κυβέρνησής σας στο ελάχιστο. Αλλά: «οι άνθρωποι ενωμένοι δεν μπορούν ποτέ να νικηθούν», και είμαι αρκετά αισιόδοξη όταν ακούω ότι η ελληνική κυβέρνησή έχει κερδίσει την υποστήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού. Ελπίζω πραγματικά ότι οι Έλληνες δεν θα επαναπαυθούν, δεν επιτρέπεται να μην κάνουν τίποτα έχοντας την εσφαλμένη πεποίθηση ότι ο πρω-

Πιστεύουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του χρέους θα πρέπει να διαγραφεί, όχι μόνο στην Ελλάδα. Το χρέος και ο πλούτος είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, και κυρίως η Γερμανία θα πρέπει να καταλάβει ότι δεν μπορεί να έχει τέτοια τεράστια εμπορικά πλεονάσματα με άλλες χώρες και ταυτόχρονα να τις πιέζει να μειώσουν το χρέος τους με κάθε τρόπο.

θυπουργός και κάποιοι υπουργοί θα λύσουν τα προβλήματά τους. Μια αριστερή κυβέρνηση μπορεί να πετύχει μόνο αν μπορέσει να στηριχθεί σε ισχυρά κοινωνικά κινήματα και στην μαζική οργάνωση, πιέζοντας προς αυτήν και οργανώνοντας την κοινωνική αλλαγή. Για να το θέσω και με έναν άλλο τρόπο: η επιτυχία μιας αριστερής κυβέρνησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προθυμία και την ικανότητα των ανθρώπων να πάρουν τις τύχες στα χέρια τους.

Το χρέος και οι γερμανικές αποζημιώσεις

Πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες είναι δέσμιες του χρέους. Τι μπορεί να γίνει; Πιστεύουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του χρέους θα πρέπει να διαγραφεί, όχι μόνο στην Ελλάδα. Το χρέος και ο πλούτος είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, και κυρίως η Γερμανία θα πρέπει να καταλάβει ότι δεν μπορεί να έχει τέτοια τεράστια εμπορικά πλεονάσματα με άλλες χώρες και ταυτόχρονα να τις πιέζει να μειώσουν το χρέος τους με κάθε τρόπο. Σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιου Πλούτου της ελβετικής τράπεζας UBS, περίπου 62.000 άνθρωποι στην Ευρώπη έχουν συνολικό πλούτο 8.355 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ο πλούτος των υπερπλούσιων αυξάνεται πολύ ταχύτερα από την οικονομία στο σύνολό της, χάρη στις μαζικές διασώσεις των τραπεζών, στις οικονομικές και φορολογικές απάτες, στο ξεπούλημα, και στο μισθολογικό ντάμπινγκ. Πρέπει να ζητήσουμε έναν ευρωπαϊκό φόρο ακίνητης περιουσίας, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να μειωθούν τα επίπεδα του χρέους των χωρών της Ε. Ε. κάτω από το όριο του Μάαστριχτ, το 60% του ΑΕΠ. Και νομίζω ότι έφτασε η ώρα για να γίνει μια ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος, όπως εκείνη στο Λονδίνο το 1953, όπου το μεγαλύτερο μέρος του γερμανικού χρέους διαγράφηκε. Είναι κυνικό αυτό που κάνει η Γερμανία, η οποία ωφελήθηκε τόσο πολύ από το έλεος των πιστωτών της και τώρα αρνείται να μιλήσει για το κούρεμα του ελληνικού χρέους. Επίσης, νομίζω ότι 70 χρόνια μετά την ήττα του φασισμού στην Ευρώπη, είναι καιρός να μιλήσουμε για την εξόφληση των αποζημιώσεων και του αναγκαστικού κατοχικού δανείου που επέβαλαν οι Ναζί στη χώρα σας.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Η ακροδεξιά προς μία ευρωπαϊκή ∆ιεθνή;

στα δίκτυα του κόσµου

ΕΚΚΙΝΩΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

www.right2water.ie

Ενάντια στο φόρο

Συνεχίζονται οι προε τοιμασίες δεκάδων οργανώσεων για την εθνική

διαδήλωση της 21ης Μαρτίου στο ∆ουβλίνο, με στόχο να μην περάσει ο φόρος που προσπαθεί να επιβάλλει η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση του Έντα Κένι στους καταναλωτές του νερού. Η κινητοποίηση έρχεται στον απόηχο των μεγάλων αντιδράσεων που έχουν προκαλέσει οι συλλήψεις πολλών ακτιβιστών τις τελευταίες εβδομάδες με στόχο τον εκφοβισμό του κινήματος, ενώ να σημειωθεί ότι όλα τα έσοδα από το τέλος ύδρευσης θα πάνε στους δανειστές. www.twitter.com/hashtag/ stdnt4edu

Στο δρόμο για την Γιανγκόν

Ενισχύονται οι αστυνο μικές αλυσίδες γύρω από την Γιανγκόν, αφού το

καθεστώς του Θάιν Σάιν αποφάσισε να εμποδίσει τις φοιτητικές πορείες που έχουν ξεκινήσει από διάφορες περιοχές και προσπαθούν να φτάσουν μέχρι την μεγαλύτερη πόλη της Μιανμάρ. Οι φοιτητές διαμαρτύρονται για τον νέο εκπαιδευτικό νόμο που υπονομεύει την αυτονομία των πανεπιστημίων, τα οποία εξακολουθούν να αγωνίζονται για την ανάκαμψη μετά από την καταστολή των ακαδημαϊκών ελευθεριών τα χρόνια της στρατιωτικής δικτατορίας.

www.facebook.com/pages/ Pokret-Occupy-Croatia

Ούτε στο Ζάγκρεμπ, ούτε πουθενά

Με το σύνθημα «ενω μένοι ενάντια στο φασισμό» και τραγουδώντας

την Bandiera Rossa, εκατοντάδες μέλη του «Occupy Croatia» μπλόκαραν την Κυριακή την προγραμματισμένη διαδήλωση του ακροδεξιού A-HSP (Αυτόχθον Κροατικό Κόμμα) στο Ζάγκρεμπ. Η διαδήλωση γίνεται κάθε χρόνο για να υμνηθεί η δράση της εξτρεμιστικής οργάνωσης Ουστάσι, που στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου συνδέθηκε με διάφορες βαρβαρότητες ναζιστικού χαρακτήρα στην ενιαία τότε Γιουγκοσλαβία, ενώ η αντιφασιστική κινητοποίηση θα επαναληφθεί το Σάββατο. ∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

ια λεπτή, μαύρη γραμμή ενώνει, νοητά, τα «αντισυστημικά» κινήματα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς. Από το UKIP στην Αγγλία, στο Pegida στη Γερμανία και από το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία ως τη Χρυσή Αυγή, στα καθ’ ημάς. Πέρα από εθνικές ιδιαιτερότητες και επιμέρους διαφοροποιήσεις, πάνω από ιστορικούς διχασμούς και συγκυριακές, «ενδοοικογενειακές» μικροσυγκρούσεις, η ακροδεξιά τείνει να δημιουργήσει μια ευρωπαϊκή ∆ιεθνή.

Αντικαθιστώντας έναν ρατσισμό με έναν άλλο

Ας παρατηρήσουμε την κατασκευή αυτής της γραμμής από μια ιδιότυπη οπτική γωνία, αυτή της Ιταλίας. Στις 28 του προηγούμενου μήνα, στην Piazza del Popolo της Ρώμης, περίπου 25.000 άτομα συγκεντρώθηκαν, από όλη τη χώρα, για να ακούσουν τον κεντρικό ομιλητή, τον νεαρό γραμματέα της Λίγκας του Βορρά, Ματέο Σαλβίνι. Σαν να έχουν περάσει αιώνες από την εποχή που ο (τότε γραμματέας του ∆ημοκρατικού Κόμματος της Αριστεράς) Μάσσιμο ντ’ Αλέμα θεωρούσε το συγκεκριμένο κόμμα, το οποίο αποσκοπούσε στην απόσχιση του (πλούσιου) ιταλικού Βορρά, ως «ένα παραπλανημένο πλευρό της αριστεράς»: στα δεξιά της εξέδρας βρίσκονται οι φασίστες της Casa Pound, καλογυμνασμένοι, ζυγισμένοι, σε στάση προσοχής, πολλοί ντυμένοι με στολές παραλλαγής. ∆ίπλα τους, ανεμίζουν οι σημαίες του κινήματος «Εθνική Κυριαρχία-Πρώτα οι Ιταλοί», μια οργάνωση που έχει δημιουργήσει η Casa Pound για να «υποδεχθεί» νέα μέλη, σε μια προσπάθεια να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των παλιών φιλοαυτονομιστών του Βορρά, του διάχυτου αντιευρωπαϊσμού και του σκληρού νεοφασιστικού πυρήνα των μελών της. Συμβολικά, από την άλλη πλευρά της εξέδρας βρίσκονται οι οπαδοί του κόμματος «Εμείς με τον Σαλβίνι», που δημιούργησε η Λίγκα, στην προσπάθειά της να επεκταθεί στο νότο. Η ιδιοτυπία της ιταλικής περίπτωσης είναι ακριβώς αυτή: ένα αυτονομιστικό κίνημα του Βορρά συνασπίζεται με μια νεοφασιστική οργάνωση ενώ, ταυτόχρονα, και οι δύο προσπαθούν να στρατολογήσουν άτομα από γεωγραφικούς και πολιτικούς χώρους, οι οποίοι φαντάζουν πολύ απόμακροι έως εχθρικοί. Ο βιολογικός ρατσισμός της Λίγκας, στραμμένος καθώς ήταν, μέχρι πρόσφατα, δομικά ενάντια στους ιταλούς του Νότου, δεν θα μπορούσε παρά να βρει αντίσταση και αντιπαλότητα νοτίως της Τοσκάνης. Αλλά, κι από την άλλη πλευρά, ο φασισμός της Casa Pound, ως απευθείας απόγονος του ιστορικού φασισμού, και άρα θεμελιωμένος ιστορικά σε έναν εθνικιστικό λόγο, δεν θα μπορούσε, υπό κανονικές συνθήκες, να επικοινωνήσει με ένα αποσχιστικό κόμμα. Και όμως συμβαίνει. ∆ημιουργώντας κοινούς εχθρούς, και «μιλώντας για άλλα». Αντικαθιστώντας έναν ρατσισμό με έναν άλλο, κι έναν εσωτερικό εχθρό με έναν εξωτερικό.

Στις 28 του προηγούμενου μήνα, στην Piazza del Popolo της Ρώμης, περίπου 25.000 άτομα συγκεντρώθηκαν, από όλη τη χώρα, για να ακούσουν τον γραμματέα της Λίγκας του Βορρά, Ματέο Σαλβίνι.

Κατασκευάζοντας δύο κοινούς εχθρούς

Ο «προαιώνιος» εχθρός της Λίγκας υπήρξε το κεντρικό κράτος, η «κλέφτρα Ρώμη», η οποία φορολογούσε τον πλούσιο βορρά για να αναδιανείμει πόρους στους «τεμπέληδες του νότου», ενώ ταυτόχρονα πλούτιζε η ίδια, μέσω της διαφθοράς. Ο σημερινός εχθρός είναι οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο: οι Βρυξέλλες που κλέβουν τους πόρους και το «αυτοκρατορικό» Βερολίνο, το οποίο έχει αφαιρέσει την εθνική κυριαρχία της Ιταλίας και κυβερνά όλη την Ευρώπη. Η δεύτερη ενοποιητική κίνηση είναι η εφεύρεση ενός «νότου», τον οποίο μπορούν να νιώσουν ως εχθρό και οι νότιοι ιταλοί: ο φαντασιακός λαός των αφρικανών και των ασιατών, ο οποίος κάνει «απόβαση» στις ιταλικές ακτές. Αφήνοντας κατά μέρους τις διαφορές τους, οι (πρώην) αυτονομιστές του Βορρά και οι φασίστες ενώνουν τις δυνάμεις τους κατασκευάζοντας δυο κοινούς εχθρούς. Έναν που βρίσκεται «ψηλά», την Ευρώπη, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, την πλουτοκρατική συνωμοσία εναντίον «του κόσμου που δουλεύει», κι έναν που βρίσκεται «χαμηλά», τους τσιγγάνους (που «δεν μπορούν να δεχτούν τις παραδόσεις μας»), τους μετανάστες, που «δεν χωράνε εδώ», που «μας παίρνουν τις δουλειές», που όταν εισχωρήσουν στην Ιταλία «τους ταΐζουμε με 40 ευρώ το κεφάλι». Στη σημερινή συγκυρία υπάρχει κι ένας «ενδιάμεσος» εχθρός, ο πρωθυπουργός Ρέντζι, ο οποίος είναι ένας «ηλίθιος υπηρέτης» του πρώτου, της Ευρώπης, ενώ «ανοίγει την πόρτα» στον δεύτερο, τους μετανάστες.

Τρεις διαπιστώσεις

∆εν γνωρίζουμε αν -στην περίπτωση της Ιταλίας- ο συνασπισμός αυτονομιστών και φασιστών θα μακροημερεύσει. Η συγκέντρωση της 28ης Φεβρουαρίου υπήρξε κατώτερη των προσδοκιών των οργανωτών της. Αντίθετα, η αντι-συγ-

κέντρωση των κινημάτων της αριστεράς, που έγινε την ίδια ώρα, λίγους δρόμους παρακάτω, είχε περισσότερο κόσμο. Θα πρέπει, όμως, να κάνουμε τρεις διαπιστώσεις: Πρώτον, η ακροδεξιά συνασπίζεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο: στην πλατεία της Ρώμης βρίσκονταν διεθνείς αντιπροσωπείες (Bloc identitaire από την Γαλλία, Pegida από την Γερμανία, Χρυσή Αυγή). Άφθονες ήταν οι σημαίες της αυτοκρατορικής Ρωσίας, ενώ η Λεπέν παρενέβη, μέσω μαγνητοσκοπημένου βίντεο, αποκαλώντας τους εξαθλιωμένους μετανάστες «δούρειο ίππο του ISIS». ∆εύτερον, η ιταλική (και η ευρωπαϊκή) ακροδεξιά έχει ένα πολύ συγκεκριμένο όραμα για την Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση: αυτό του κλεισίματος των συνόρων, της διάλυσης της ΕΕ, της επιστροφής στα εθνικά κράτη, στην εθνική κυριαρχία και στα εθνικά νομίσματα. Τρίτον, το συγκεκριμένο και, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις, κοινό της σχέδιο μπορεί να γίνει κατανοητό από τον οποιονδήποτε. Εκμεταλλευόμενη έναν διάχυτο αντιευρωπαϊσμό, μια επελαύνουσα δυσφορία απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ, εντείνοντας ένα προϋπάρχον κλίμα δυσφορίας απέναντι στους μετανάστες, η ακροδεξιά αυξάνει την πολιτική, κοινωνική και ιδεολογική της επιρροή και, μάλιστα, προβάλλοντας το όραμά της ως ριζοσπαστικό και ταυτόχρονα πραγματοποιήσιμο. Αυτό το τελευταίο σημείο, ίσως, είναι και το στοίχημα για την πολυδιασπασμένη πολιτικά και γεωγραφικά σημερινή ευρωπαϊκή αριστερά: η προβολή μιας πειστικής, απτής εναλλακτικής για την Ευρώπη, που να κινείται πέρα από μια παλινδρόμηση μεταξύ μιας εθνικής περιχαράκωσης κι ενός «άλματος στο κενό». Από την επιτυχία ή την αποτυχία αυτής της προσπάθειας θα κριθεί, τελικά, και η πολιτική και κοινωνική πορεία της Μαύρης ∆ιεθνούς. Πέτρος Ιωσήφ Σταγγανέλης

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2014

Πρόβλημα για την ΕΕ, αν κερδίσει και το Ποδέμος

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΖΑΝ ΚΛΟΝΤ ΓΙΟΥΝΚΕΡ ΣΤΗΝ «ΕΛ ΠΑΪΣ»

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ βρέθηκε τις τελευταίες ημέρες στη Μαδρίτη. Εκεί είχε την ευκαιρία να δώσει συνέντευξη στην εφημερίδα «Ελ Παΐς», που δημοσιεύθηκε την περασμένη Τετάρτη, και να στείλει μηνύματα προς τον ΣΥΡΙΖΑ και το Ποδέμος. Ταυτόχρονα, επιχείρησε να βοηθήσει τη συντηρητική κυβέρνηση της Ισπανίας, που έχει ν’ αντιμετωπίσει ένα ενοχλητικό εκλογικό μαραθώνιο, που θα διαρκέσει από τις 22 Μαρτίου τις (εκλογές στην Ανδαλουσία) ως τις βουλευτικές εκλογές (μετά τον Σεπτέμβριο). ∆ημοσιεύουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα, όπως τα σταχυολόγησε ο Λούντβικ Λαμάν.

Για την Ελλάδα

Για την Ελλάδα ο κ. Γιούνκερ μίλησε αναλυτικά: «Ο Αλ. Τσίπρας έκανε ένα αποφασιστικό βήμα. Άρχισε να αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Αντιμετωπίζει, όμως, ένα πρόβλημα: θα πρέπει ακόμα να εξηγήσει ότι ορισμένες υποσχέσεις του, που του έδωσαν τη δυνατότητα να πάρει τις εκλογές, δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν. Ο Τσίπρας, και αυτό αξίζει να το πούμε, έθεσε μερικά καλά ερωτήματα. ∆εν έχει όμως ποτέ απαντήσεις. Αν έδινε μια απάντηση, θα ήταν απάντηση σε εθνικό επίπεδο. Όμως, είναι προφανές ότι υπάρχουν 19 χώρες που πρέπει να συνυπολογιστούν. Σ’ αυτές ανήκει και η Ελλάδα (πρόκειται για τις χώρες της ευρωζώνης). Οι εκλογές ποτέ δεν τροποποιούν τις συνθήκες. Είναι προφανές ότι θα μπορούσε κάποιος να έχει μια άλλη προσέγγιση για την κρίση στην Ελλάδα. Θα μπορούσε να έχει μια πιο ευέλικτη

έχει το πάνω χέρι στην Ευρώπη: «Η Ελλάδα είναι το παράδειγμα που αποδεικνύει ότι αυτή η εντύπωση μιας Ευρώπης που διοικείται από τη Γερμανία με σιδερένιο χέρι, δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Πολλές χώρες έδειξαν ότι ήταν πιο αυστηρές απ’ ό,τι η Γερμανία με την Ελλάδα, όπως οι Κάτω Χώρες, Ισπανία και Πορτογαλία, οι οποίες ήταν πολύ πιο απαιτητικές όταν εξετάσαμε το ελληνικό ζήτημα.»

Μια εικόνα, χίλιες λέξεις. στάση. Όμως η νίκη του Τσίπρα δεν το επιτρέπει. Θέλει να τα αλλάξουμε όλα. Η ανάγνωση της ελληνικής κατάστασης εξαρτάται από τα γυαλιά μέσα από τα οποία τη βλέπει ο καθένας: ο Γερμανός, ο Έλληνας, ο Πορτογάλος και ο Ισπανός».

Για τον ΣΥΡΙΖΑ και το Ποδέμος Σημαντικές ήταν και οι αναφορές του στο Ποδέμος: «Αυτός ο νέος τύπος κόμματος αναλύει συχνά την κατάσταση με τρόπο ρεαλιστικό. Ανιχνεύουν με οξύτητα τις τεράστιες προκλήσεις των κοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε. Όταν, όμως, εκλέγονται, αποκαλύπτουν ότι είναι αδύνατο να κρατήσουν τις υποσχέσεις τους, να εφαρμόσουν τα προγράμματά τους. Οι προτάσεις ορισμένων απ’ αυτά τα κόμματα δεν είναι συμβατές με τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Αυτή η πολιτική μάς οδηγεί ολοκληρωτικά σε μια αδιέξοδη κατάσταση».

Για την τρόικα

Για τη Γερμανική Ευρώπη

Οι εκτιμήσεις του για την τρόικα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ 22 ΚΑΙ 29 ΜΑΡΤΙΟΥ

Μέρκελ: “Η Γαλλία σε καλό δρόμο” αλλά η Λεπέν ενισχύεται

έχουν επίσης ενδιαφέρον: «Οι άνθρωποι ανακαλύπτουν σήμερα ότι αυτό που συνέβη τα τελευταία χρόνια, ότι θα ήταν προτιμότερο να βάλουμε ένα τέρμα στην τρόικα. Εν μέρει για λόγους αξιοπρέπειας. Θα έπρεπε να είμαστε πιο προσεκτικοί». Και όταν ο δημοσιογράφος παρατηρεί ότι αυτό λέει και οι Τσίπρας, απαντά: «Είναι διαφορετικό. Η άποψή μου είναι πως οι χώρες που υπόκεινται σε προγράμματα βοήθειας, θα πρέπει να καθίσουν να συζητήσουν όχι με την Κομισιόν ή το Γιούρογκρουπ, αλλά με τους υπαλλήλους. Αυτό δεν ήταν σωστό. ∆εύτερο πρόβλημα είναι ότι κάποιος ξεκινάει ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, είναι απαραίτητο αυτό να συνοδεύεται από μια αξιολόγηση των επιδράσεών του στην κοινωνία. Αυτό δεν το κάναμε και ανακαλύπτουμε σήμερα ότι το 25% των Ελλήνων έχουν αποκλειστεί από το κοινωνικό-ασφαλιστικό σύστημα. Θα πρέπει να αποφύγουμε τέτοιου είδους συνέπειες».

τη Γαλλία, στις 22 Μαρτίου, στήνονται οι κάλπες για τον πρώτο γύρο των περιφερειακών εκλογών. Πρόκειται για μια κρίσιμη αναμέτρηση. Προβλέπεται σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις –και τις μετρήσεις– ότι η κυβέρνηση των σοσιαλιστών θα υποστεί βαριά ήττα, και μαζί με αυτή ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Γιατί το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν φαίνεται να βγει ενισχυμένο σημαντικά, έτσι ώστε να παίξει ρυθμιστικό ρόλο στο δεύτερο γύρο, που θα γίνει στις 29 του μήνα. Η κυβέρνηση του προέδρου Φρανσουά Ολάντ και Μανουέλ Βαλς δείχνει τελευταία να ανησυχεί για την κατάσταση αυτή, χωρίς όμως να εγκαταλείπει την πολιτική της λιτότητας και της δημοσιονομικής προσαρμογής. Μετά την επικύρωση με προεδρικό διάταγμα του νόμου Μακρόν για την αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, ετοιμάζει και νέο πακέτο μέτρων, όπως αποκάλυψε ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στην «Ελ Παΐς», με αντάλλαγμα τα δύο χρόνια χάρη για τη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων κάτω από το 3% όπως απαιτούν οι Βρυξέλλες. Την πολιτική αυτή χαιρέτισε η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ,

Ρωτήθηκε και για το αν η Γερμανία

λέγοντας ότι «η Γαλλία βρίσκεται σε πολύ καλό δρόμο». ∆ηλαδή, στο δρόμο της αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής, που οδηγεί, μετά τη μετάδοση της οικονομικής κρίσης, και «στη μετάδοση της πολιτικής κρίσης στις χώρες της ευρωζώνης, τόσο στον Νότο όσο και στον Βορρά», αναφέρει η «Λα Τριμπιούν».

Εκλογές χωρίς συζήτηση

Η κυβέρνηση του Μανουέλ Βαλς προχώρησε στην προκήρυξη των εκλογών, χωρίς –κι αυτό είναι το παράδοξο –να έχει γίνει καμία σοβαρή συζήτηση και να καθοριστούν οι αρμοδιότητες των νέων συμβουλίων. Αντί μιας τέτοιας συζήτησης, οι γάλλοι πολίτες βρέθηκαν μπροστά σε μια απίστευτη προβολή του Εθνικού Μετώπου. «Από το πρωί μέχρι το βράδυ όλα τα μίντια ηλεκτρονικά και έντυπα είχαν κάτι ενδιαφέρον να παρουσιάσουν για τη Μαρίν Λεπέν», αναφέρει το περιοδικό «Regards». Αυτή η προβολή δεν είναι τυχαία, έχει σχέση με την αποτυχία τής κυβερνητικής πολιτικής των σοσιαλιστών. Με την αποδυνάμωση της δεξιάς που βρίσκεται σε κρίση, χωρίς να έχει τη δυνατότητα ο πρώην πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί να την αντιστρέψει. Η μόνη του ικανότητα είναι η ανακύκλωση των παλιών θέσεων, που αποδοκιμάστηκαν από τους ψηφοφόρους πριν δύο χρόνια. Συνδέεται με τις επιδιώξεις ισχυρών δυνάμεων και επιχειρηματικούς κύκλους που αποφάσισαν «να παίξουν με τη φωτιά, την άκρα δεξιά και την οικογένεια Λεπέν», γράφει η «Ουμανιτέ». Ο Πιερ Λοράν, γραμματέας του Γαλλικού ΚΚ και του Μετώπου της Αριστεράς, κατήγγειλε τα «ψηφοδέλτια της ντροπής» του Εθνικού Μετώπου. Η Λεπέν, για να

Για το νόμο Μακρόν και τη Γαλλία

Όταν ο δημοσιογράφος ρωτάει τον κ. Γιούνκερ «πώς εξηγείτε σ’ έναν Ισπανό ότι, μετά από τρεις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και μια μεταρρύθμιση των συντάξεων, η Ισπανία πήρε δύο χρόνια προθεσμία το 2013 για να επανέλθει στην τάξη μειώνοντας τα δημόσια ελλείμματα, ενώ η Γαλλία πήρε προθεσμία τέσσερα χρόνια από το 2013, χωρίς να έχει ξεκινήσει ούτε μία μεταρρύθμιση αυτής της έκτασης» ο κ. Γιούνκερ απαντά: «Η Γαλλία δεν έχει κάνει αρκετές μεταρρυθμίσεις. Έχει μπει όμως σ’ αυτή τη διαδικασία. Ψήφισε τη μεταρρύθμιση για τις περιρέρειες. Ενέκρινε το νόμο Μακρόν για τα εργασιακά, αν και δεν είναι αρκετά τολμηρός. Το Παρίσι κατέθεσε στην Κομισιόν ένα ντοκουμέντο 47 σελίδων, που συγκεκριμενοποιεί πώς θα προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις. Γνωρίζει ότι θα πρέπει να κάνει περισσότερα και θα τα κάνει.» Μετάφραση από το Mediapart

Σημείωση: Η απάντηση του Γιούνκερ έρχεται να λύσει και την απορία όσων συνεχίζουν, από εμπάθεια ή άγνοια, να συγχέουν τους θεσμούς με την τρόικα, ένα κατασκεύασμα μεταθεσμικό όπως λένε στην Ευρώπη.

συμπληρώσει τα ψηφοδέλτιά της, επιστράτευσε όλα τα ακραία αντικοινωνικά στοιχεία, που διακήρυτταν ανοιχτά το μίσος και την ξενοφοβία, ενέχονται σε πράξεις αντισημιτικές και ισλαμοφοβικές, ακόμα και τις τελευταίες εβδομάδες. Το γεγονός αυτό αναγνώρισε και ο σχολιαστής Ροζέ Κουκιερμάν, ο οποίος έγραψε ότι προφανώς «πίσω από τη Μαρίν Λεπέν, που είναι προσωπικά άψογη, υπάρχουν όλοι οι θαυμαστές της κυβέρνησης του Βισύ και του Πετέν που συνθηκολόγησε με τα ναζιστικά στρατεύματα στο Βισύ». Ένας άλλος έγραψε: «Εγώ προτιμώ να σφίγγω το χέρι της Μαρίν Λεπέν παρά ενός υπεύθυνου του Μετώπου της Αριστεράς, που διαδηλώνει δίπλα δίπλα με κάποιον που κρατάει τη σημαία της Χαμάς και της Χεσμπολά». Ο λόγος της Λεπέν κατά των ξένων εργατών είναι ο «δούρειος ίππος» κατά των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Εξάλλου, η ίδια δεν έχει κανένα ενδοιασμό να μετατοπίζεται, όπως έδειξε πρόσφατα με τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα…

Το Μέτωπο της Αριστεράς

Οι δυνάμεις του Μετώπου της Αριστεράς μετέχουν στις εκλογές σε διευρυμένους συνδυασμούς με τους Οικολόγους, το νέο κόμμα Nouvelles Donne, τους σοσιαλιστές που διαφωνούν με την πολιτική τού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Όλες αυτές οι δυνάμεις επιχειρούν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και να οικοδομήσουν μια συμμαχία που θα έχει προοπτική. Τώρα παρουσιάζουν συνδυασμούς σε όλες τις εκλογικές περιφέρειες και σχεδόν σε όλα τα καντόνια, ελπίζοντας ότι θα έχουν ισχυρή παρουσία στο δεύτερο γύρο. Μ. Κ.

∆ΙΕΘΝΗ

Χιλιάδες Ρώσοι συνόδευσαν τη σορό του Μπορίς Νεμτσόφ από την αίθουσα του πολιτιστικού κέντρου Σάχαροφ προς το νεκροταφείο Τροεκούροβσκι την περασμένη Τρίτη. Η πομπή έφθασε το ένα χιλιόμετρο. Στην κηδεία παρευρέθηκαν «όλοι οι άνθρωποι του Γιέλτσιν»: η σύζυγός του Ναΐνα και η κόρη του Τατιάνα, ο Αν.Τσουμπάις, ο Σ. Κιριένκο, ο πρώην πρωθυπουργός Μιχ. Κασιάνοφ, ο πρώην δικηγόρος της πετρελαιακής εταιρείας Yukos του Μιχ. Χοντορκόβσκι και άλλοι. Εκ μέρους της ρώσικης κυβέρνησης παραβρέθηκε ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ρωσίας Αρκάντι Ντβόρκοβιτς και αποχώρησε αμέσως. Κατά τη διάρκεια της κηδείας ακούστηκαν πολλά συνθήματα κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν και της ρωσικής κυβέρνησης.

τις 27 Φλεβάρη το βράδυ, στο κέντρο της Μόσχας, δίπλα στο Κρεμλίνο δολοφονήθηκε ένας από τους ηγέτες της ρώσικης αντιπολίτευσης, συμπρόεδρος του ρεπουμπλικανικού κόμματος της Ρωσίας «Κόμμα Λαϊκής Ελευθερίας» και βουλευτής του κοινοβουλίου της περιφέρειας του Γιαροσλάβλ. Η ανάκριση και οι ρώσικες αρχές αμέσως μίλησαν για εκτέλεση συμβολαίου θανάτου. Υπάρχουν πολλές εκδοχές, όμως, που δεν έχουν αποσαφηνιστεί. Το μοναδικό που μέχρι στιγμής δηλώνουν αυτοί που διερευνούν την υπόθεση είναι ότι οι συντελεστές ήταν «ερασιτέχνες». Χρη-

Ποιοι δολοφόνησαν τον Μπορίς Νεμτσόφ;

σιμοποίησαν παλιό πιστόλι και σφαίρες (πάνω από είκοσι χρονών), από τις οκτώ σφαίρες τον πέτυχαν μόνο οι τέσσερις και μόνο μια τον βρήκε στην καρδιά, και το κυριότερο άφησαν ζωντανή τη βασική μάρτυρα. Είναι απορίας άξιο πως οι ρώσικες διωκτικές αρχές της επέτρεψαν να φύγει για την Ουκρανία, ενώ συνεχίζονται οι ανακρίσεις. Αυτόπτης μάρτυρας στο περιστατικό ήταν το γνωστό μοντέλο από την Ουκρανία και φίλη του Νεμτσόφ, Άννα Ντουρίτσκαγια. Η ίδια δήλωσε ότι συναντήθηκε μαζί του στο BoscoCafe, δείπνησαν μαζί και μετά πήγαν στο σπίτι του Νεμτσόφ.

Πολλά ανοιχτά ενδεχόμενα

Ο επίσημος εκπρόσωπος της επιτροπής διερεύνησης Βλαντίμιρ Μάρκιν δήλωσε ότι αυτή η δολοφονία θα μπορούσε να γίνει για καθαρά προβοκατόρικους λόγους με σκοπό την αποσταθεροποίηση της κατάστασης στη Ρωσία και ότι οι αρχές εξετάζουν την πιθανότητα η δολοφονία να έχει «ουκρανικό αποτύπωμα», αφού ο Νεμτσόφ υποστήριξε τη σημερινή κυβέρνηση του Κιέβου. Μήπως, δηλαδή, στη δολοφονία πήραν μέρος αυτονομιστές που επέστρεψαν από την Ανατολική Ουκρανία. Βέβαια, ο πρώην επικεφαλής της Λαϊκής ∆ημοκρατίας του Ντονιέτσκ, Αλεξάντρ Μποροντάι, ανέφερε ότι αυτή η εκδοχή είναι ανοησία και σαχλαμάρα και ότι οι αυτονομιστές της Ανατολικής Ουκρανίας δεν είχαν κανένα λόγο να δολοφονήσουν έναν ρώσο πολιτικό της δεκαετίας του ’90.

Η έρευνα στρέφεται και εναντίον των ρώσων εθνικιστών και ιδιαίτερα εναντίον της «Μαχητικής Οργάνωσης Ρώσων Εθνικιστών», οι οποίοι αρνούνται ότι είχαν κάποια σχέση. Έτσι δήλωσε ένας από τους ηγέτες τους ο Νικίτα Τίχονοφ που έχει καταδικαστεί σε ισόβια και βρίσκεται στη φυλακή. Οι έρευνες στρέφονται και προς την κατεύθυνση φανατικών ισλαμιστών, επειδή τον τελευταίο καιρό ο Νεμτσόφ δεχόταν απειλές λόγω των θέσεών του για την επίθεση εναντίον του γαλλικού περιοδικού Charlie Hebdo. Τελευταία είχε δηλώσει μεταξύ άλλων ότι «όταν το Συμβούλιο των μουφτήδων της Ρωσίας χαρακτηρίζει τη δραστηριότητα των δημοσιογράφων προβοκάτσια και αμαρτία, αντικειμενικά νομιμοποιεί τους τρομοκράτες» Γι’ αυτές τις απειλές που δεχόταν ο Νεμτσόφ είχαν ενημερωθεί οι διωκτικές αρχές, όπως δήλωσε ο δικηγόρος του Βαντίμ Πρόχοροφ. Ο Νεμτσόφ είχε εκφραστεί αρκετές φορές εναντίον του Προέδρου της Τσετσενίας Ραζμάν Καντίροφ για τις θέσεις που είχε εκφράσει ο τελευταίος εναντίον των σκίτσων του Μωάμεθ. Ο τσετσένος πρόεδρος δήλωσε ότι η δολοφονία οργανώθηκε από τις μυστικές υπηρεσίας της ∆ύσης με σκοπό την αντιπαράθεση στο εσωτερικό της Ρωσίας. Οι έρευνες στρέφονται σε κάθε κατεύθυνση. Υπήρχαν αντιπαραθέσεις σε πολιτικό, επιχειρηματικό και οικογενειακό επίπεδο. Είχε πολλά ανοικτά θέματα στην περιοχή του Νίζνι Νόβγκοροντ, όπου ήταν κυβερνήτης την περίοδο από 1991 έως 1997, ενώ άλλοι αποδίδουν τη δολοφονία στην άστατη ερωτική ζωή του.

ΚΥΠΡΟΣ

Χιλιάδες στους δρόμους κατά της λιτότητας

Μαζικό συλλαλητήριο ενώ συνεδρίαζε το ∆Σ της ΕΚΤ στη Λευκωσία

ε ένα πρωτόγνωρο σε μαζικότητα και παλμό συλλαλητήριο υποδέχθηκε η κυπριακή κοινωνία τους κεντρικούς τραπεζίτες του ∆ιοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η ολομέλεια του οποίου συνεδρίαζε την Τετάρτη 4 Μαρτίου, στη Λευκωσία. Με τη συμμετοχή εργαζομένων, ανέργων, αγροτών, βιοτεχνών, συνταξιούχων, πολυτέκνων, φοιτητών και μαθητών, η πλατφόρμα «Η Κοινωνία αντιδρά και διεκδικεί», την οποία αποτελούν 18 συνδικαλιστικές, εκπαιδευτικές οργανώσεις και άλλοι κοινωνικοί φορείς της Κύπρου, χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν κατά των

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

μνημονιακών πολιτικών λιτότητας. Οι τραπεζίτες της ΕΚΤ συνεδρίασαν υπό τον κλοιό χιλιάδων διαδηλωτών που κρατούσαν πανό και φώναζαν συνθήματα υπέρ της Ευρώπης της πραγματικής αλληλεγγύης, της δημοκρατίας, της κοινωνικής συνοχής και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. «Τέρμα στη λιτότητα, θέλουμε δουλειές», «λιτότηταανεργία, τσακίσατε την οικονομία», «Φτάνει πια, αντιδρούμε και διεκδικούμε», «χορτάσαμε λιτότητα, διεκδικούμε αξιοπρέπεια», «το μέλλον μας δεν είναι οι τροικανοί, είναι η Ευρώπη της ανατροπής», «Mr Mario Draghi, we, who believe in humanism and not the mar-

∆ιεθνείς αντιδράσεις

Ο αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα ανέφερε ότι η δολοφονία Νεμτσόφ αποτελεί μαρτυρία για τη χειροτέρευση του πολιτικού κλίματος στη Ρωσία και ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται υποχώρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του λόγου. Ο υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι την αντίδραση του Ομπάμα «την αφήνουμε στη συνείδησή του. ∆εν πρόλαβαν να του γράψουν το κείμενο και ο ίδιος δεν ήξερε τι να πει». Η Αγγελα Μέρκελ εξέφρασε την ανησυχία της για την κατάσταση της κοινωνίας των πολιτών της Ρωσίας και υποστήριξε ότι ελπίζει να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για την εξιχνίαση του εγκλήματος και ότι η ίδια θα καταβάλει κάθε προσπάθεια, ώστε οι ρώσοι να μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους ανεξαρτήτως αν αυτή συμφωνεί ή όχι με την επίσημη. Την ημέρα της κηδείας ο ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο απένειμε στο δολοφονημένο πολιτικό το «μετάλλιο της ελευθερίας» και δήλωσε ότι ο Μπορίς Νεμτσόφ υπήρξε ρώσος πατριώτης και φίλος της Ουκρανίας. Επίσης υποστήριξε ότι ο Νεμτσόφ αποτελούσε γέφυρα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και εξέφρασε την πίστη του ότι οι δολοφόνοι θα τιμωρηθούν. Μιχάλης Ρένεσης

kets, we welcome you with black roses that used to be red. You have blackened the souls and lives of people», έγραφαν μερικά από τα πανό των διαδηλωτών. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης επιδόθηκε υπόμνημα στο ∆ιοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, στο οποίο οι διαδηλωτές υποδεικνύουν ότι τα μέτρα σκληρής δημοσιονομικής λιτότητας, περικοπών και συρρίκνωσης της κοινωνικής πολιτικής και οι πολιτικές που σχεδίασαν και σχεδιάζουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ∆ιεθνές Νομισματικό Ταμείο, αλλά και οι μειώσεις στους μισθούς, κάθε άλλο παρά οδηγούν στο ξεπέρασμα της οικονομικής κρίσης. Εκτός από τις 18 οργανώσεις, που αποτελούν την Πλατφόρμα, στην κινητοποίηση συμμετείχαν εκπρόσωποι συνδικάτων, κινημάτων και οργανώσεων από την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Αυστρία, την Ιταλία, τη Σερβία, τη Γαλλία και άλλες χώρες. Στην εκδήλωση, μεταξύ άλλων, παρευρέθηκαν ο τέως Πρόεδρος της Κυπριακής ∆ημοκρατίας ∆ημήτρης Χριστόφιας, ο ΓΓ του ΑΚΕΛ Άντρος Κυπριανού, αντιπροσωπεία του ∆ΗΚΟ, ο Πρόεδρος της Ε∆ΕΚ Μαρίνος Σιζόπουλος, ο Πρόεδρος του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Γιώργος Περδίκης, αντιπροσωπεία της Συμμαχίας Πολιτών, Ευρωβουλευτές και Βουλευτές. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αρχηγοί της αντιπολίτευσης, αρνήθηκαν να παρευρεθούν στο δείπνο που οργάνωσε ο Πρόεδρος της ∆ημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης προς τιμήν του Μάριο Ντράγκι.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

“

Η λύση δεν είναι ατομική, αλλά συλλογική, διότι δεν πρόκειται για θέμα του παιδιού αλλά του σχολείου, της κοινότητας. Συχνά το πρόβλημα ανάγεται στο θύτη ή στο θύμα, όμως αυτό είναι τεράστιο λάθος και μια χαμένη ευκαιρία ως προς τη λύση του προβλήματος.

ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ

Το ομαδικό πρόβλημα συλλογικά λύνεται Ο δημοκρατικός και κοινοτικός χαρακτήρας του σχολείου αποτελεί την κοινή αναφορά όσων θεσμικά ή επιστημονικά ασχολούνται με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. «Στην ιδιαίτερα κρίσιµη σηµερινή συγκυρία, είναι αναγκαίο να επαναπροσδιορισθεί ο δηµόσιος λόγος σχετικά µε τη σχολική βία και τον εκφοβισµό και να δοθεί µεγαλύτερη έµφαση στο δηµοκρατικό και τον κοινοτικό χαρακτήρα του σχολείου» επισημαίνει σε ανακοίνωσή του ο Συνήγορος του Πολίτη, με την ιδιότητά του ως Συνήγορος του Παιδιού, με αφορμή την 6η Μαρτίου, που έχει καθιερώσει το υπουργείο Παιδείας, από το 2011, ως «Ηµέρα κατά της Βίας στο Σχολείο». Αυτό άλλωστε είναι και το αίτηµα που απευθύνουν οι µαθητές προς τον Συνήγορο: «Ένα σχολείο που να µας σέβεται, να µας υπολογίζει και να µας εµπνέει».

ι είναι όμως ο σχολικός εκφοβισμός; Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Πέτρο Σκαπινάκη, πρόκειται για «μορφή επιθετικότητας που εκδηλώνεται από ένα θύτη προς ένα θύμα, μεταξύ των οποίων υπάρχει μια ασυμμετρία δύναμης. Το θύμα δηλαδή πιστεύει ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτήν την επιθετικότητα, αισθανόμενο σωματικά ή ψυχολογικά αδύναμο. Εκτός από την ασυμμετρία δύναμης υπάρχει και το χαρακτηριστικό της επανάληψης, της επιμονής. Πέρα από το θύτη και το θύμα υπάρχει και το κοινό, αυτοί που παρατηρούν αυτήν τη συμπεριφορά. Στο πλαίσιο του σχολείου αυτή η συμπεριφορά ονομάζεται σχολικός εκφοβισμός». «Οι θύτες είναι πιο συχνά άνδρες. Τα αγόρια ασκούν πιο συχνά σωματική άμεση επιθετικότητα, ενώ τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να ασκήσουν έμμεση λεκτική» υπογραμμίζει ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής. «Επίσης, συχνά υπάρχει στο θύτη μια αίσθηση υπεροχής στη σωματική εικόνα, δηλαδή πρόκειται για παιδιά πιο ανεπτυγμένα σωματικά. Ακόμη, αρκετές φορές οι θύτες είναι παιδιά των οποίων οι γονείς δεν διαθέτουν πολύ χρόνο να ασχοληθούν μαζί τους ή προέρχονται από οικογένειες με σοβαρά οικογενειακά προβλήματα. Καθώς αυξάνεται η ηλικία τείνει να εξαφανίζεται το φαινόμενο, που κυρίως παρουσιάζει αιχμή στην ηλικία του Γυμνασίου.»

Η «σχολική αυλή» του διαδικτύου

Όπως επισημαίνει στην «Εποχή» ο κ. Σπαπινάκης, παρότι ακούμε τον όρο σχολικό εκφοβισμό ή bullying πολύ συχνότερα πλέον, δεν υπάρχει έξαρση, αν και έχει διευρυνθεί η έκταση του φαινομένου. «Η σύγχρονη τεχνολογία, δηλαδή τα κοινωνικά δίκτυα, με όλα τα καλά που έχει φέρει, έχει παράλληλα διευρύνει το πεδίο άσκησης του εκφοβισμού. Πλέον,

δηλαδή, η σχολική αυλή δεν περιορίζεται μέσα στο σχολείο και με τη λήξη του σχολικού ωραρίου.» Ανιχνεύοντας τις αιτίες εκδήλωσης σχολικού εκφοβισμού, που είναι πολυπαραγοντικές και πολυεπίπεδες, όπως επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής, το φαινόμενο ανάγεται σαφώς στο ρόλο της κοινότητας είτε πρόκειται για το σχολικό είτε για το οικογενειακό περιβάλλον. «Καταρχήν είναι το σχολικό περιβάλλον που μπορεί να ευνοεί ή να αποτρέπει μια τέτοια συμπεριφορά. Έπειτα είναι το οικογενειακό περιβάλλον και στη συνέχεια το ατομικό ψυχολογικό επίπεδο του κάθε παιδιού. Θα τα ιεραρχούσα ακριβώς με αυτή τη σειρά, διότι αν δεν υπάρχει μια εκπεφρασμένη πολιτική του σχολείου είναι σαφές ότι είναι πιθανό να εκδηλωθούν επιθετικές συμπεριφορές, αφού πρόκειται για χαρακτηριστικό της φύσης του ανθρώπου. Το χαρακτηριστικό, όμως, της συλλογικής οργάνωσης και του εκπολιτισμού είναι να τιθασεύει τη δυσκολία ενός ατόμου να διαχειριστεί τους άλλους, ιδιαίτερα αυτούς που διαφέρουν. Με αυτήν την έννοια, ο σχολικός εκφοβισμός αφορά μια δυσκολία να ανεχτεί κάποιος τη διαφορετικότητα και να διαχειριστεί την επιθετικότητα που λογικά ενυπάρχει σε αυτήν την ηλικία. Προφανώς, και ο θεσμός της οικογένειας, όπως και αυτός του σχολείου, καλλιεργεί πρότυπα ως προς τη διαφορετικότητα.»

Έλλειμμα θεσμικών εργαλείων

Παρότι ο σχολικός εκφοβισμός αναδεικνύεται ως ζήτημα της κοινότητας, η πολιτεία δεν έχει αναπτύξει ακόμα τα εργαλεία που θεσμικά θα προλαμβάνουν και θα αντιμετωπίζουν το φαινόμενο. «Είναι αδιανόητο να δεχθούμε ότι μια πολιτισμένη κοινωνία μπορεί να αφήσει τη διαχείριση του εκφοβισμού στη διακριτική ευχέρεια του εκπαιδευτικού. Θα έπρεπε να υπάρχουν θεσμικές μορφές πρόληψης και αντιμετώπισης του φαι-

νομένου. Στην Ελλάδα αυτό δεν υπάρχει ακόμα» επισημαίνει ο κ. Σκαπινάκης. «Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες, όπως το Παρατηρητήριο Πρόληψης Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού, το οποίο στελεχώνεται από τη ∆ιεύθυνση ∆ευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ανά Περιφέρεια. Η κα Τατιάνα Γκάτσα, ψυχοπαιδαγωγός και συντονίστρια του Παρατηρητηρίου Πρόληψης Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού στην περιφέρεια της Ηπείρου, επιβεβαιώνει και από τη δική της εμπειρία ότι «το σημείο κλειδί στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού είναι ο εκπαιδευτικός και ο γονιός. ∆ηλαδή χρειάζεται το σχολείο να λειτουργεί με καλό κλίμα, με κανόνες, με βασικές αξίες, ως ομάδα δηλαδή που μοιράζεται, συζητά και λύνει διαφορές. Ο γονέας, επίσης, χρειάζεται να λειτουργεί συνεργατικά με το σχολείο, με στόχο την επίλυση ζητημάτων.»

Ο ρόλος των ΜΜΕ

Στο πλαίσιο της συλλογικής συν-αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού εντάσσεται και ο ρόλος των ΜΜΕ. Όπως επισημαίνει στην ανακοίνωσή του ο Συνήγορος του Πολίτη «η δηµόσια ανάδειξη του ζητήµατος [του σχολικού εκφοβισμού] συνδυάστηκε συχνότατα µε υπερβολικές αναφορές στο φαινόµενο από τα ΜΜΕ, που, επιδιώκοντας τη συναισθηµατική διέγερση του κοινού, συνοδεύουν συχνά τα σχετικά ρεπορτάζ µε διόγκωση και διαστρέβλωση του θέµατος. (…) ς αποτέλεσµα αυτού, πολλοί γονείς, αντί να στηρίζουν τα παιδιά τους και να ζητούν τη συνεργασία των εκπαιδευτικών και των σχολικών συµβούλων,

όταν αυτά τους αναφέρουν κάποια ενέργεια βίας ή εκφοβισµού εις βάρος τους, στρέφονται νοµικά ή µε άλλους τρόπους κατά των εκπαιδευτικών και των γονέων άλλων µαθητών.» «∆υστυχώς, συμβαίνει αυτό» επισημαίνει και η κα Γκάτσα, «τη στιγμή μάλιστα που αποτελεί σημαντική παράμετρο η δημοσιοποίηση ενός τέτοιου φαινομένου. Για παράδειγμα η δημοσιοποίηση μιας καταγγελίας σχολικού εκφοβισμού συχνά δυσκολεύει τα πράγματα, διότι οξύνει την αντίθεση. Η κοινότητα είναι ο βασικός παράγοντας στην αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων, και τα ΜΜΕ έχουν ρόλο να παίξουν σε αυτό το επίπεδο, βοηθώντας στην ωρίμανση της κοινωνίας». Συνοψίζοντας, ο κ. Σκαπινάκης επισημαίνει ότι «χρειάζεται μια καταγεγραμμένη πολιτική για το σχολείο και τους εκπαιδευτικούς που να ορίζει πώς αυτές τις συμπεριφορές γίνονται αντικείμενο διαχείρισης. Παράλληλα, χρειάζονται παρεμβάσεις, και από τους ίδιους τους μαθητές με τη βοήθεια της πολιτείας και των εκπαιδευτικών, στη σχολική οργάνωση, ώστε να συγκροτήσουν οι ίδιοι την άμυνα εναντίον του σχολικού εκφοβισμού. Η λειτουργία συμβουλευτικών υπηρεσιών είναι χρήσιμη. Όμως η λύση δεν είναι ατομική, αλλά συλλογική, διότι δεν πρόκειται για θέμα του παιδιού αλλά του σχολείου, της κοινότητας. Αυτή είναι η πιο σημαντική παράμετρος: συχνά το πρόβλημα ανάγεται στο θύτη ή στο θύμα, όμως αυτό είναι τεράστιο λάθος και μια χαμένη ευκαιρία ως προς τη λύση του προβλήματος. Ζωή Γεωργούλα

Εκλογές στη Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία

Επί τριάντα και πλέον χρόνια, διοικεί την ΕΜΕ μια ετερόκλητη παρέα στήριγμα του καταρρεύσαντος δικομματισμού, με καθαρά ιδιοτελείς στόχους. Χρησιμοποίησαν το κύρος της ΕΜΕ για προσωπική προβολή, ανέλιξη σε επιστημονικές θέσεις και όχι μόνο. Οι πελατειακές σχέσεις, η αδιαφάνεια, η ουσιαστική στήριξη των σχεδιασμών της κάθε κυβέρνησης για την εκπαίδευση με ανταλλάγματα, απαξίωσαν την ΕΜΕ και απομάκρυναν χιλιάδες μαθηματικούς από τους κόλπους της. Εδώ και δέκα περίπου χρόνια δημιουργήσαμε την «Κίνηση για την αλλαγή στην ΕΜΕ» ήρθε η ώρα της «ανατροπής» και η επαναφορά της ΕΜΕ στον ουσιαστικό της ρόλο. Στηρίζουμε και ψηφίζουμε και τους 15 υποψήφιους της «Κίνησης για την αλλαγή στην ΕΜΕ» καθώς και τους 3 της Εξελεκτικής Επιτροπής. Το ψηφοδέλτιο μας αποτελείται από τους α) ∆.Σ: Ευγένιος (Βένιος) Αγγελόπουλος, Βασίλειος Βισκαδουράκης, Ευάγγελος ∆ριβαλιάρης, ∆ημήτριος Ζούπας, Ιωάννης Καραμπέρης, Ιωάννης Κερασαρίδης, Γεώργιος Κομπότης, Ευστράτιος Κουνιάς, Ελευθέριος Κυρούσης, Ιωάννα Μακρή, Ιάκωβος (Μάκης) Μαυρέλης, Εμμανουήλ Μορόγλου, Αλκιβιάδης Παπαδήμας, Αλέξανδρος Παπαϊωάννου, Άγγελος Πετρέλης Β) Ε.Ε.: ∆ημοσθένης Βαρόπουλος, Νικόλαος Κεχράκος, Αγγελική Χρονοπούλου.

ΕΡΓΑΣΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

«Καζάνι που βράζει» ο ιδιωτικός τομέας Ακόμη και προ κρίσεως, στα χρόνια της «εικονικής» ανάπτυξης και των τεράστιων, πραγματικών υπερκερδών για μεγαλοεπιχειρηματίες, οι συνθήκες απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα της χώρας περιγράφονταν με μελανά χρώματα. Η κατάσταση «εκτροχιάστηκε», όμως, πλήρως μετά την έναρξη της μεγάλης ύφεσης και το πέρασμα στην «εποχή των Μνημονίων». Το γεγονός ότι ακόμη και σε αρκετές μεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες παρουσιάστηκαν με κερδοφορία την πενταετία της μεγάλης ύφεσης, πραγματοποιούνται πλέον δυναμικές κινητοποιήσεις βάζοντας στο χρονοντούλαπο τον κανόνα που ήθελε τον «ιδιωτικό τομέα να μην αντιδρά ποτέ», είναι ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί στην ελληνική αγορά εργασίας.

πραγματοποίηση κινητοποιήσεων και δυναμικών απεργιών σε εταιρείες όπως η Coca – Cola, η Vodafone, η Wind, τα Τσιμέντα Χαλκίδας, στο χώρο του Τύπου (με πρόσφατο παράδειγμα την απεργία στον «Ελεύθερο Τύπο») καθώς και σε μεγάλες αλυσίδες εμπορικών καταστημάτων (με προεξάρχοντες τους απολυμένους των Metropolis οι οποίοι συνεχίζουν τον αγώνα τους μέχρις ότου δικαιωθούν) αποτελούν παραδείγματα χαρακτηριστικά από εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι μετά τις «ισοπεδωτικές» μνημονιακές πολιτικές «σηκώνουν ανάστημα». «Όχι μόνο δεν κάνουμε πίσω αλλά αντιθέτως συνεχίζουμε τις κινητοποιήσεις μας ακόμη πιο δυναμικά έως ότου πετύχουμε το ζητούμενο, δηλαδή τη δικαίωση των αιτημάτων μας» αναφέρει στην «Εποχή» ο πρόεδρος του Σωματείου Εργατοϋπαλλήλων Coca - cola 3Ε Γρηγόρης Παπαδόπουλος. Συνολικά, τα χρόνια της κρίσης, και παρά το γεγονός ότι η Coca – cola παρουσιάζει κέρδη, σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο «απολύθηκαν περίπου 2.500 άτομα και έκλεισαν τα εργοστάσια στο Μεσολόγγι, στην Πάτρα, στην Ρόδο, στην Κέρκυρα και, φυσικά, στη Θεσσαλονίκη και στο Βόλο». Αναμένοντας από μέρα σε μέρα την απόφαση του Πρωτοδικείου σε σχέση με την ακύρωση των απολύσεων τους, οι πρώην εργαζόμενοι της εταιρείας συνεχίζουν το μποϊκοτάζ στα προ-

ϊόντα της 3Ε εντείνοντας την εκστρατεία εν όψει και του Πάσχα.

«Μπλοκάκια» αντί πλήρους απασχόλησης

Αντιμέτωποι με τη διαρκή υποβάθμιση των εργασιακών δικαιωμάτων και των αμοιβών τους, καθώς και με τις συνεχιζόμενες απολύσεις είναι και οι μηχανικοί, γεωλόγοι, τεχνολόγοι, τεχνικοί και σχεδιαστές που δραστηριοποιούνται σε διάφορους κλάδους της οικονομίας και, σε ένα μεγάλο βαθμό, στις κατασκευαστικές εταιρείες. Όπως αναφέρει το μέλος του Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών, Σύλβια Κοιλάκου οι εργαζόμενοι και- αυτών των ειδικοτήτων καθημερινά γίνονται «βορά» στις ορέξεις επιτήδειων εργοδοτών, με τα «μπλοκάκια» (με αμοιβές στα όρια της φτώχειας, χωρίς δώρα, χωρίς αποζημιώσεις και χωρίς δικαίωμα αδείας) να έχουν υποκαταστήσει σε επικίνδυνο βαθμό τη μισθωτή απασχόληση. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα αποτέλεσε η πρόσφατη απόλυση εγκύου, με την εταιρεία Migato να ανακαλεί την απόφαση της μετά τις κινητοποιήσεις. «Λόγω των συνθηκών ακραίας και εκτεταμένης εργοδοτικής αυθαιρεσίας», τονίζει η κυρία Κοιλάκου, «όσα σωματεία δραστηροποιούνται ουσιαστικά, μπορούν να σταματούν αυθαιρεσίες. Όμως, το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα σήμερα είναι αναντίστοιχο των περιστάσεων».

H ΒΙΟ.ΜΕ. σε κρίσιμο σταυροδρόμι

Η «Βιομηχανική Μεταλλευτική Α.Ε.» (ΒΙΟΜΕ), αν και μια υγιής, οικονομικά εύρωστη και βιώσιμη επιχείρηση, οδηγήθηκε, εξαιτίας των «λανθασμένων» επιλογών των ιδιοκτητών της, σε απαξίωση. Οι εργαζόμενοι, όμως, με μπροστάρη το σωματείο τους, αποφάσισαν να λειτουργήσουν μόνοι τους την επιχείρηση. Ξεκίνησε, έτσι, στη χώρα μας το σημαντικότερο -μέχρι σήμερααυτοδιαχειριστικό εγχείρημα, που στηρίζεται από ένα πολύμορφο κίνημα αλληλεγγύης, το οποίο αναπτύσσεται και διευρύνεται, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

διαφαινόμενη επιτυχία του εγχειρήματος ξαφνιάζει τους ιδιοκτήτες και ακυρώνει τους υπολογισμούς τους. Αποφασίζουν, λοιπόν, να «επιστρέψουν», όταν διαπίστωσαν ότι ο διορισμός προσωρινής διοίκησης είναι μονόδρομος. Προτείνονται από τη σύνδικο της πτώχευσης της Φιλκεράμ ως οι καταλληλότεροι να αναλάβουν τη διοίκηση της εταιρείας, από την οποία πριν λίγο είχαν επιλέξει να παραιτηθούν! Το δικαστήριο απέρριψε την αίτησή τους. Η αποποίηση, όμως, του διορισμού δύο μελών που επιλέχθηκαν από τον κατάλογο των πραγματογνωμόνων που τηρείται στα δικαστήρια, σε συνδυασμό με την επιλογή της συνδίκου της πτώχευσης της Φιλκεράμ να μπλοκάρει το διορισμό των, προτεινόμενων από τους εργαζόμενους, ως μελών της προσωρινής διοίκησης, έχει ως αποτέλεσμα η εταιρεία να παραμένει μέχρι σήμερα «ακέφαλη». Παράλληλα,

Συμβάσεις εργασίας μιας εβδομάδας Κινητοποιήσεις μεγάλης κλίμακας λαμβάνουν χώρα σε έναν ακόμη, κερδοφόρο βάσει των στοιχείων που έρχονται στη δημοσιότητα, κλάδο και συγκεκριμένα στις τηλεπικοινωνίες. Οι πρόσφατες απεργίες στη Vodafone, στη Wind, στη Forthnet αλλά και σε αρκετές εταιρείες παροχής υπηρεσιών call centers είναι χαρακτηριστικές και, όπως όλα δείχνουν, θα έχουν συνέχεια. «Οι επιχειρήσεις, παρά τη μεγάλη ανάπτυξη την οποία παρουσιάζουν με βάση τα όσα οι ίδιες αναφέρουν μέσα στα χρόνια της κρίσης, αρνούνται να υπογράψουν συμβάσεις, να διαβουλευτούν με τα επιχειρησιακά σωματεία. Αρνούνται έστω και να ακούσουν ότι οι εργαζόμε-

η κήρυξη της σε πτώχευση (τον Ιούλιο του 2014) μετά από αίτηση της εταιρίας «ΑΓΕΤ Ηρακλής» για το -ελάχιστο για τα οικονομικά δεδομένα της- ποσό των 120.000 ευρώ, περιέπλεξε ακόμη περισσότερο την κατάσταση.

Η «ενασχόληση» της κεντρικής εξουσίας

Η, συνεχώς διευρυνόμενη, αποδοχή και υποστήριξη του αγώνα των εργαζομένων της ΒΙΟΜΕ, ανάγκασε την κεντρική εξουσία να «ασχοληθεί» μαζί τους. Πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με εκπροσώπους της προηγούμενης κυβέρνησης. Στην τελευταία (Οκτώβριος 2014) αποφασίσθηκε η συγκρότηση «ομάδας εργασίας», η οποία, σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας, θα επεξεργαζόταν και θα υπέβαλε σχέδιο νόμου με το οποίο θα ρυθμίζονταν οι όροι και οι προϋποθέσεις λειτουργίας από τους εργαζόμενους των εγκαταλειμμένων από τους ιδιοκτήτες τους επιχειρήσεων. Παράλληλα, συμφωνήθηκε η σύνδικος της πτώχευσης της Φιλκεράμ να μην προβεί στην εκποίηση των ακινήτων στα οποία στεγάζεται και η ΒΙΟΜΕ. Το σχέδιο υποβάλλεται αμέσως μετά από την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης, βρίσκεται στο στάδιο επεξεργασίας από τη συσταθείσα διυπουργική επιτροπή και αναμένεται η τελική διαμόρφωση και ψήφισή του.

Αίτηση εκποίησης των ακινήτων

Η έκπληξη των εργαζομένων ήταν πολύ μεγάλη όταν πληροφορήθηκαν ότι, παρά τη συμφωνία, την άμεση κατάθεση του σχεδίου και τη δέσμευση της σημερινής κυβέρνησης για οριστική λύση, η αίτηση εκποίησης κατατέθηκε και ορίστηκε σύντομη δικάσιμος (23.3.2015). Η έκπληξη ήταν ακόμη μεγαλύτερη όταν διαπιστώθηκε ότι ζητείται η εκποίηση και των (αυτοτελών) ακινήτων - αγροτεμαχίων που μισθώνει και εκμεταλλεύεται η ΒΙΟΜΕ, λαμβανομένου υπόψη ότι η εκποίησή τους δεν προσφέρει «κάτι παραπάνω» στην ικανοποίηση των απαιτήσεων των ερΑναζητήστε τα!

νοι έχουν δικαιώματα» αναφέρει η αντιπρόεδρος του Συνδικάτου Εργατοϋπαλλήλων Τηλεπικοινωνιών – Πληροφορικής (ΣΕΤΗΠ) του νομού Αττικής, Κατερίνα Τζίμα. Οι εργασιακοί χώροι στις επιχειρήσεις Τηλεπικοινωνιών και Πληροφορίκής έχουν αλωθεί πλήρως από τις ατομικές συμβάσεις που ανανεώνονται κάθε μήνα ή ακόμη και σε εβδομαδιαία βάση, τις αμοιβές των 300 έως και 400 ευρώ το μήνα, το επενοικιαζόμενο προσωπικό και τις συνθήκες κάτεργου. Ωστόσο, όπως καταγγέλλει η κυρία Τζίμα, οι εταιρείες προχώρησαν σε ασφαλιστικά μέτρα κατά των τελευταίων απεργιών και τα δικαστήρια δικαίωσαν τα αιτήματα τους συνηγορώντας, βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας, ότι ήταν παράνομες και καταχρηστικές. Νάσος Χατζητσάκος

γαζομένων. Αντίθετα, θα σηματοδοτήσει την οριστική ακύρωση του αυτοδιαχειριστικού εγχειρήματος, δεδομένου ότι η συνέχιση της παραγωγικής δραστηριότητας συνδέεται με την παραμονή της στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις. Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ, χωρίς να παραγνωρίζουν το δίκαιο αίτημα για ικανοποίηση των απαιτήσεων των εργαζομένων της Φιλκεράμ, ρωτούν: Γιατί η αίτηση κατατίθεται τη δεδομένη χρονική στιγμή που δρομολογήθηκε οριστική λύση; Το επιχείρημα της ικανοποίησης των απαιτήσεων των εργαζομένων παραμένει μετέωρο δεδομένου ότι, σε μία τέτοια περίπτωση, η αίτηση εκποίησης θα έπρεπε να είχε κατατεθεί νωρίτερα. Γιατί στην αίτηση εκποίησης περιλαμβάνονται τα ακίνητα και οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιεί η ΒΙΟΜΕ; Με δεδομένο ότι η ΒΙΟΜΕ δεν έχει ακίνητη περιουσία, πώς θα ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των εργαζομένων της αν εκποιηθεί το σύνολο της ακίνητης περιουσίας και σταματήσει οποιαδήποτε παραγωγική λειτουργία της; Είναι προφανές ότι «η υπόθεση ΒΙΟΜΕ» βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή. Το «πείραμα» πρέπει να πετύχει. Οι εργαζόμενοι είναι αποφασισμένοι και διαμηνύουν: Η ΒΙΟΜΕ θα παραμείνει, ούτως ή άλλως, σε χέρια εργατικά… Χρήστος Μπακέλλας, δικηγόρος ΒΙΟΜΕ

ΜΝΗΜΗ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Ο Σταύρος μας, το αίμα μας Tου Γιάννη Ζαρκάδη

Σταύρο μου, Καθώς χτες το απόγευμα, στο Αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής, έσκασε σαν νάρκη η είδηση του χαμού σου, και τα κομμάτια της, μας βρήκαν κατ’ ευθείαν στην καρδιά μας, Σου γράφω αυτό το σημείωμα, τώρα που κάνεις το ταξίδι , και αργά ή γρήγορα θα το κάνουμε κι εμείς, οι σύντροφοι και συντρόφισσές σου, Σου γράφω, συνέχεια του τηλεφωνήματος που είχαμε τα μεσάνυχτα της Πέμπτης, και είπες «από κοντά τα υπόλοιπα, στο Συνέδριο, και ξέρεις τα πιο καλά μετά», Σου γράφω, γιατί δεν είδες, απουσιάζοντας χωρίς να μας ενημερώσεις, τον Αριστείδη να μιλάει-ποιος θα το πίστευε- σαν υπουργός Παιδείας αυτή τη φορά, από το βήμα του Συνεδρίου της ΠΟΣ∆ΕΠ, με την ίδια έγνοια για τα Πανεπιστημιακά πράγματα, όπως παλιά και όπως πάντα, Σου γράφω γιατί και σήμερα θα απουσιάσεις από την Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ και οι αλήθειες που θα-και πρέπει να ειπωθούν, θα χάσουν την αισθαντική σου φωνή και παρουσία, Σου γράφω για τη ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ, τη ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ σου, που λαβωμένη και με κομμένα φτερά, θα συνεχίσει το δρόμο, που από το ’77 κίνησε με νίκες και ήττες, για ένα ουμανιστικό-δημοκρατικόκοινωνικό Πανεπιστήμιο, ιδιαίτερα τελευταία στα πλαίσια μιας ευρύτερης συσπείρωσης κι ενός ευρύτερου δικτύου αριστερών πανεπιστημιακών δασκάλων, που κι εσύ υποστήριζες με έναν ιδιαίτερο και μοναδικό τρόπο, Σου γράφω γιατί σκοπεύουμε να κρατήσουμε ζωντανή την έγνοια σου για την κοινωνική αιμάτωση του Πανεπιστήμιου και μέσα από τις αρτηρίες των ανθρωπιστικών σπουδών. Την έγνοια σου για μια μορφωτική επανάσταση. Αν όχι τώρα, πότε; Σταύρο μου, αυτό που συνέβαινε στις ενδοσυνεδριακές μαζώξεις της ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ και των δασκάλων τελευταία, και ιδιαίτερα στις μεταμεσονύκτιες μεθέξεις της παρέας των ΣΥΣΠΕΙΡΩΜΕΝΩΝ Αθήνας –Θεσσαλονίκης-ΠάτραςΙωαννίνων-Κρήτης-ΘράκηςΑιγαίου, δεν σου εγγυούμαι ότι, χωρίς εσένα, θα μπορέσουμε να το κρατήσουμε ζωντανό. Είναι πάνω από τις δυνάμεις μας. Το δίκτυο των αδερφικών μας σχέσεων το έπλεκες με την ψυχή σου και αντίδοτο δεν υπάρχει. Τώρα, τραυματισμένοι/ες θα πορευόμαστε. Τις χαρές μας, δικές σου χαρές, πολλαπλασιασμένες τις επέστρεφες, και με τον πλούτο των γνώσεών σου και της καρδιάς σου, αιματωμένες. Τις λύπες σου όμως; Ώρα λοιπόν να κλάψουμε και να θρηνήσουμε, όπως πρέπει, στους δικούς μας ανθρώπους. Ορφανέψαμε, Σταύρο μου, ορφανέψαμε, και, μέρα με τη μέρα, η απουσία σου θα ρίχνει τη σκιά της πάνω μας. Καλό ταξίδι αδερφέ μου. Όλα θα σε θυμίζουν.

•

Αποχαιρετισμός στον Σταύρο Κωνσταντακόπουλο Κ

ανένας θάνατος για τους θνητούς δεν είναι αδόκητος, μερικοί, όμως, είναι άδικοι, όταν έρχονται πάνω στην ακμή της πνευματικής, πολιτικής, κοινωνικής ωρίμανσης, τότε που περιμένουν όλοι να δώσεις τον καλύτερο εαυτό σου. Ο Σταύρος είναι αλήθεια ότι και στη μέχρι χθες ζωή του είχε προλάβει να δώσει ήδη μεγάλα κομμάτια από τον καλό εαυτό του, ιδίως σε όσους με κάθε τρόπο μαθήτευσαν δίπλα του. Γεννημένος μόλις πριν 57 χρόνια στην Ακράτα, με σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με πολιτική ένταξη στην ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίας και ταγμένος στην υπόθεση της κομμουνιστικής ανανέωσης, μεταβαίνει στη Σορ-

βόνη για το διδακτορικό του και επιστρέφει στο Πάντειο ως καθηγητής πολιτικής θεωρίας. Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ και συντονιστής της οργάνωσης των πανεπιστημιακών, δίνει την προσφορά του και στο Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου. Η «Εποχή», που τις σελίδες της έχουν κοσμήσει κείμενα του Σταύρου, δημοσιεύει σήμερα τον επικήδειο του φίλου, συντρόφου και συναδέλφου του Νίκου Θεοτοκά, καθώς και την αναφορά στη μνήμη του, που έκανε ο Γιάννης Ζαρκάδης στην ολομέλεια των συνέδρων της ΠΟΣ∆ΕΠ της «Συνάντησης Πανεπιστημιακών ∆ασκάλων».

Σταύρος Κωνσταντακόπουλος: Απ’ το υλικό που φτιάχνονται τα όνειρα Του Νίκου Θεοτοκά

ύντροφε και φίλε ακριβέ. Αγορίνα μας, για να σε πω με τα δικά σου λόγια. Ποιος θα το ‘λεγε, εσύ, ο Σταύρος αυτοπροσώπως, να βρίσκεσαι στη μέση μιας σύναξης των φίλων, των συντρόφων και των μαθητών σου, δίχως να μιλάς και να χειρονομείς, δίχως να μπορείς καν ν’ αποκριθείς στην επίκληση του ονόματός σου, δίχως να κοροϊδεύεις και ν’ αυτοσαρκάζεσαι. Συνειδητοποιούμε, λοιπόν, απ’ τη σιωπή σου και μόνο, ότι μας άφησες για πάντα και, ήδη, μετριόμαστε με την απουσία σου. Θα μας συντροφεύει, όμως, η ανάμνηση της πληθωρικά γειωμένης στον κόσμο παρουσίας σου, η θύμηση των φτερωτών σου λόγων, η απερίγραπτη ένταση της φωνής σου και το τσαλάκωμα στην τεράστια και ατσούμπαλη αγκαλιά σου. Πλάι σ’ αυτά, που είναι πια μνήμες, μας μένει να διαχειριστούμε την κληρονομιά των γραπτών που μας άφησες. Οι λέξεις σου, καρφωμένες μία-μία στο χαρτί, όπως το λέει ο ποιητής, θα τρέφουν, με τη δύναμη του επιχειρήματος και της αναφοράς στο έλλογο πράττειν, ένα μέλλον που θα ξεπεράσει σε διάρκεια και τον δικό μας βίο.

Στρατευμένος στην κομμουνιστική ανανέωση

Παιδί μιας οικογένειας ματωμένης στον Εμφύλιο, διάλεξες να είσαι, από τα πρώτα βήματα της ενήλικης ζωής σου, στρατευμένος στη δύσκολη υπόθεση της κομμουνιστικής ανανέωσης, στην απομάγευση των ιδεολογιών, στις περιπέτειες του δημοκρατικού σοσιαλισμού, στη δίνη, τις εξάρσεις, τις αντιφάσεις αλλά και τις διαψεύσεις των σύγχρονων κινημάτων κοινωνικής απελευθέρωσης. Τα πολλά-πολλά χρόνια που σε ξέρω, είχες την ακριβή, τη μαγική ικανότητα να αναζητάς, να ψάχνεις και να βρίσκεις τα καλά των ανθρώπων γύρω σου, ν’ ακουμπάς σ’ αυτά, να συνθέτεις, να ενώνεις, να συμφιλιώνεις όποιες και όσους μπορούν να σταθούν με το μέρος μιας ιστορικά ζητούμενης, και πάντα ανεύρετης και πάντα πλησίας ελευθερίας και δικαιοσύνης, μιας έλλογης και διαρκώς ανανεούμενης αξίωσης για χειραφέτηση και για ελευθερία.

Πνευματικά ώριμος

Έγινες ο διανοούμενος, που δεν βολεύεται με τα παραδομένα, που καταβροχθίζει βουλιμικά ιδέες και θεωρίες, που παράγει, με επιστημονική αυστηρό-

τητα και πειθαρχία, ασεβείς και γενναίους τρόπους ανανέωσης των διανοητικών μας εργαλείων. Κι έγινες ο επαναστάτης που ψάχνει, βρίσκει, πείθει και οργανώνει τους ανθρώπους. Θυμήσου πώς το έλεγε ο Άγγελος για τον Μίμη τον ∆εσποτίδη. Κατάφερες να μας εγκαταλείψεις, Σταύρο μας, την ώρα της επιστημονικής και διανοητικής σου ολοκλήρωσης. Την ώρα που έχουμε, όσο ποτέ, ανάγκη από τη συνεισφορά σου στα κοινά και την ωριμότητα του λόγου σου. Κι έτσι, βρεθήκαμε εδώ, σήμερα, στο ξόδι σου φίλοι και φίλες από τα φοιτητικά χρόνια του ‘70 στην Πάντειο και του ‘80 στο Παρίσι, συντρόφισσες και σύντροφοι μιας ζωής, φοιτητές και φοιτήτριες, συναδέλφισσες και συνάδελφοι από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Πάντειο. Άνθρωποι του Πολίτη, της Αυγής, της Εποχής. Για τους συναδέλφους, τους συντρόφους και τους φίλους σου υπήρξες η έμπνευση και το φωτογόνι, που κράτησε και κρατά ζωντανή εκείνη τη φλογίτσα απ’ όπου ξεπηδάει το καινούριο.

Οι φοιτητές, τα καμάρια σου

Μ’ αυτά, νοιώθω πως πρέπει να σταθώ, ειδικά στους φοιτητές σου, τα καμάρια σου. Η ευρυμάθεια και η βαθειά σου μόρφωση, το καλαμπούρι και η ευγενής σου αθυροστομία, η αγάπη και η έγνοια για τους άλλους, ο ενδελεχής σχεδιασμός μαθημάτων ανοιχτών στις τυχαιότητες και τις προκλήσεις, όλα αυτά, Σταύρο μας, σε έκαναν έναν δάσκαλο πολύτιμο και σπάνιο. Νοιώθω, μιλώντας με τους παλιούς και τους νέους φοιτητές σου, ότι ο χαμός σου έχει φτιάξει ένα βουβό και σπαρακτικό πένθος. Έτσι που το έφεραν τα πράγματα, δεν μπορώ, σ’ αυτόν εδώ τον χώρο και σ’ αυτήν εδώ την περίσταση να χρησιμοποιήσω τα δικά σου λόγια, που θα έφερναν το ξέσπασμα του γέλιου,

αποδραματοποιώντας ακόμα και τον θάνατο. Ακόμα και τον δικό σου θάνατο. Πέρα από την πυκνή επιστημονική σου αρθρογραφία και τις αμέτρητες πανεπιστημιακές και άλλες διαλέξεις, μας άφησες δύο μεγάλα έργα αναφοράς: Το πρώτο για την κυβερνώσα τάξη κατά τη λεγόμενη μακιαβελική παράδοση και το δεύτερο για τον Ατομικισμό, την Επανάσταση και τη ∆ημοκρατία στην πολιτική θεωρία του Αλεξίς ντε Τοκβίλ. Κάπου στον υπολογιστή σου, στις σημειώσεις αλλά και στις παρεμβάσεις σου, βρίσκονται, νομίζω, κι οι ψηφίδες του υπό διαμόρφωση βιβλίου σου με θέμα «Νεοφιλελευθερισμός και ∆ημοκρατία». Θα χρειαστεί να τις αναζητήσουμε. Κι αν τις βρούμε, θα πάρουν ελπίζω, τον δρόμο προς τους αναγνώστες, τους ομότεχνους και τους μαθητές σου, που τις περιμένουν. Να σου το πω λίγο άτεχνα, Σταύρο μας, τσαλακώνοντας εκείνα τα όμορφα λόγια του Πρόσπερο: Ήσουν από τη στόφα εκείνη που είναι φτιαγμένα τα όνειρα? και το βιαστικό το πέρασμά σου απ‘ τη ζωή μας, ο αιώνιος ύπνος το έχει πια τυλίξει. Ξέρω ότι η μνήμη σου θα ζεσταίνει τις καρδιές μας στο υπόλοιπο του βίου μας, ότι τα γραπτά σου θα μας δίνουν έλλογα κουράγιο κι ότι δεν μπορούμε ν’ αμελήσουμε και να μην πάρουμε μαζί μας λίγο από το ήθος σου, σύντροφε και φίλε ακριβέ, στις εποχές της ξηρασίας. Και θα μας συντροφεύουν τούτες οι κληρονομιές σου, Σταύρο μας, ως την ώρα που θα πιάσουν να μπουμπουκιάζουν οι αμυγδαλιές. Για να την αλλάξουμε την κοινωνία, θα χρειαστεί να χαλάσουμε τις βεβαιότητες, ν’ αλλάξουμε τους τρόπους μας και τη ζωή μας, Σταύρο. Αντίο, ακριβέ μας αδελφέ. Ήδη λείπεις, κι όμως είσαι μαζί μας. Ζεις, κι ωστόσο είσαι νεκρός. •

“

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ εκδηλώσεων

8 Μάρτη: Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας ** Παρουσίαση του βιβλίου «Προβλήματα της πάλης για την απελευθέρωση της γυναίκας», στις 6 μ.μ., στις εκδόσεις ∆ιεθνές Βήμα (Σόλωνος 142). Μιλούν οι Σοφία Ροδίτη και Νατάσα Τερλεξή. ** Εκδήλωση με θέμα «Γυναίκες και Κινήματα Αντίστασης: Ο Λόγος στην Ουτοπία» διοργανώνει ο Χώρος Αλληλεγγύης Γυναικών (Βύρωνος 5, πλατεία Ναυαρίνου), στις 7.30 μ.μ. Συμμετέχουν οι Αλίνα Ρεζντά, Ελένη Βελλιάδου, Ελένη Καρασαββίδου, Αρετή Καρατάσου, Ελένη Μπιρμπίλη. ** Εκδήλωση με τίτλο «Εγώ ή άνθρωπος» διοργανώνει το περιοδικό Μανδραγόρας, στις 7 μ.μ., στον πολυχώρο Αίτιον (Τζιραίων 8-10, μετρό Ακρόπολη). Μιλούν οι Μ. Κανελλοπούλου, Τ. Μπαρνασά, Κ. Κρεμμύδας, Ε. Νούσια, ∆. Σιατερλή, Ξ. Σκαρτσή, Μ. Τρανού, Ε. Ζάχαρη. Ποιήματα διαβάζουν οι Χρ. Αγκυρανοπούλου, Ε. Βερυκίου, Μ. Γυφτάκη, Ζ. ∆αράκη, ∆. ∆εμερτζή, Κ. Κορρυβάντη, Ε. Μαχιμάρη, Ε. Νούσια, Κ. Παναγιωτοπούλου, Τζ. Φορτούνη και Π. Χατζημανωλάκη ** Προβολή της ταινίας «Οι ακτιβίστριες, μια ιστορία απελευθέρωσης« διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Αμπελοκήπων (Λαμίας 17), στις 7 μ.μ.

Κυριακή 8 Μαρτίου

** Ο πολιτιστικός σύλλογος «Οι φίλοι των γραμμάτων» διοργανώνει εκδήλωση, στις 7 μ.μ., στην αίθουσα του ΤΕΕ ∆υτικής Κρήτης (Νεάρχου 23, Χανιά) με θέμα «Λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία και επανάσταση» και ομιλητή τον Κρίτωνα Ηλιόπουλο.

∆ευτέρα 9 Μαρτίου

** Συζήτηση με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του Κωστή Χατζημιχάλη «Κρίση Χρέους και Υφαρπαγή γης», στις 7 μ.μ., στο πανεπιστήμιο Αθηνών (Προπύλαια). Μιλούν οι Φ. Βαταβάλη, Χ. Γολέμης και Τ. Τύμπας. Συντονίζει ο Θ. Ανδρίτσος. ** Εκδήλωση για τη ριζική αλλαγή της διαχείρισης απορριμμάτων διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Παύλου Μελά, στις 7 μ.μ., στο θέατρο Έλλης Παπαπαναγιώτου (Μαυρομιχάλη 56, Πολίχνη). ** Συζήτηση για την αποστολή στο Κόμπανι διοργα-

νώνει η Αριστερή Κίνηση Περιστερίου (Ακροπόλεως 18 και Ιάσονος), στις 7 μ.μ. ** Ο ΣΥΡΙΖΑ Αλίμου (Ησιόδου) συζητά την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής, στις 7 μ.μ.. Μιλά ο Ν. Ηλιόπουλος. ** Παρουσίαση του βιβλίου του ∆ημοσθένη Παπαμάρκου «Γκιακ», στις 7 μ.μ., στο βιβλιοπωλείο επί λέξει (Ακαδημίας 32). Μιλούν οι Μ. ∆ούκα, Λ. Καλοσπύρος, Χρ. Παπαγεωργίου. ∆ιαβάζει η Μ. Καλλιμάνη.

θουσα εκδηλώσεων 2ου δημοτικού σχολείου Ηλιούπολης. Αντί εισιτηρίου συγκεντρώνονται τρόφιμα μακράς διάρκειας.

Παρασκευή 13 Μαρτίου

** Ανοιχτή συζήτηση του ΣΥΡΙΖΑ Καπανδριτίου με θέμα «Η ελπίδα ήρθε και την κάνουμε πράξη», στις 7.30 μ.μ., στο πνευματικό κέντρο Καπανδριτίου. Μιλά ο ∆. Βίτσας. ** Παρουσίαση του βιβλίου «Η βαβυλωνιακή σύγχυση των λέξεων και άλλα 499 ποιήματα» σε μετάφραση του Γ. Κεντρωτή, στις 8 μ.μ., στον κινηματογράφο Αλκυονίς. Θα γίνει προβολή της ταινίας «Kuhle Wampe: Σε ποιον ανήκει ο κόσμος;» ** Ημερίδα με τίτλο «Η πολιτική για την αναπηρία, η αναπηρία για την πολιτική» διοργανώνουν η Κωνσταντίνα Κούνεβα, με τη στήριξη του ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς και του τμήματος ΑμεΑ του ΣΥΡΙΖΑ, στο ίδρυμα Ευγενίδου (Πεντέλης 11). Η ημερίδα ξεκινά στις 9.30 π.μ. και θα διαρκέσει ως τις 7.30 μ.μ. Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο τηλέφωνο: 210 9248674 και 210 9248675.

Σάββατο 14 Μαρτίου

** Εκδήλωση με θέμα «Το Αντιφασιστικό Κίνημα μπροστά στη δίκη της Χρυσής Αυγής» διοργανώνει ο Αντιφασιστικός Συντονισμός Αθήνας-Πειραιά, στις 7 μ.μ., στο σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 134). Μιλούν οι ∆. Ψαρράς, Ν. Γιαννόπουλος, Θ. Κούρκουλας, Τ. Γιαννόπουλος. Παρεμβαίνουν οι Χρ. Καραγιαννάκης, Ε. Κουμαντου και Β. Παπαστεργίου. Θα ακολουθήσει πάρτι οικονομικής ενίσχυσης.

Κυριακή 15 Μαρτίου

** Οι ∆ράσεις πολιτισμού και αλληλεγγύης Κίνητρον τραγουδούν για την αλληλεγγύη υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Γιάνκου Χαρτοφύλακα, στις 7 μ.μ., στην αί-

Το κράτος-δολοφόνος κι ο ΣΥΡΙΖΑ ∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

ο καφέ έχει ένα ιδιαίτερο όνομα: «Θυμωμένο Πορτραίτο». Όμορφος, φιλόξενος χώρος που στο μικρό κήπο του δεσπόζει μια παλιά αντίκα μερσεντές. ∆υο βήματα παρακάτω ήταν η ταβέρνα «Το λυχνάρι», το παλιό φοιτητικό μας στέκι όπου ακούγαμε σχεδόν καθημερινά τις υπέροχες αμπελοφιλοσοφίες του Θανάση, του οποίου η θύμηση έκλεισε συγκινητικά την εκδήλωση. Μια βραδιά που την περίμενα έντονα φορτισμένη, με αναδρομές στο παρελθόν της φοιτητικής αθωότητας και της πολιτικής συνειδητοποίησης. Σα να επιστρέφεις για ένα βράδυ στα Γιάννενα του 1980 με αφορμή τη βιβλιοπαρουσίαση του «δικηγόρου του διαβόλου». Και τι καλύτερο από το καλωσόρισμα του Μήτσου και της Μίνας, με το μικρό Νικόλα τους να βιντεοσκοπεί και να παρακολουθεί ευλαβικά τις ομιλίες. Κατόπιν είδα τον Θεόφιλο από τον παλιό Ρήγα Φεραίο Ιωαννίνων, τον Μπάμπη από τους πανεπιστημιακούς του ΚΚΕ

εσωτερικού, τον Κώστα που μου είπε ότι διατηρούν ακόμα τα γραφεία της ΑΚΟΑ (!) στα Γιάννενα και πολλά οικεία πρόσωπα που συνέβαλαν στη ζεστή ατμόσφαιρα της βραδιάς. Οι εισηγητές, φίλοι και σύντροφοι πολλών χρόνων, έδωσαν ο καθένας το δικό του χρώμα στην εκδήλωση. Ο Γιάννης Παπαδημητρίου με ένα δημιουργικό συνδυαστικό τρόπο ανέδειξε σημαντικές πτυχές του βιβλίου, εμβάθυνε σε πολλά ζητήματα που θίγουν τα κείμενα και υπογράμμισε το συγκρουσιακό πολιτικό τους υπόβαθρο. Μου επιφύλαξε και μια θαυμάσια έκπληξη, φωτοτυπημένο το πρώτο μου άρθρο στην «Εποχή» τον Σεπτέμβρη του 1989, μαζί με τα αποσπάσματα που είχαν παραληφθεί! Ο Στέργιος Λαλίδης ανέπτυξε, με ιδιαίτερα συναισθηματική προσέγγιση, τον αιρετικό πολιτικό ρόλο των κειμένων, έκανε μια πετυχημένη σύνδεση με την επικαιρότητα διαβάζοντας αποσπάσματα από πρόσφατα άρθρα που δεν υπάρχουν στο

βιβλίο και, κόβοντας και ράβοντας επιλεγμένες φράσεις, έφτιαξε πρωτότυπα κείμενα-παζλ που ενσωμάτωναν την ουσία του κάθε κεφαλαίου. Ο Γιάννης Σδράνης, με το παγκόσμιας κλάσης χιούμορ του, παρομοίασε τα «∆αιμονικά» σαν το δώρο-έκπληξη που υπάρχει μέσα στα σοκολατένια αυγά κίντερ, παραλληλίζοντας το σοκολατένιο αυγό με την «Εποχή». Προσέγγισε με διεισδυτική ματιά τη θεματολογία, σχολίασε σκωπτικά ανορθόδοξες μουσικές προτιμήσεις, συσχέτισε τη «γκρίνια» των κειμένων με την «καυτερή πιπεριά, που όταν δεν κυριαρχεί, νοστιμεύει» κι έκλεισε με μια απολαυστική ατάκα του Αλ Πατσίνο από την ομότιτλη με το βιβλίο κινηματογραφική ταινία. Τέλος, δανειζόμενος μια φράση από το βιβλίο, μας προσγείωσε στο σήμερα: «Στο θέατρο της σκληρής πραγματικότητας, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να έλθει, τον Γκοντό όμως θα συνεχίσουμε να τον περιμένουμε, ίσως για πάντα». Στην ενδιαφέρουσα κουβέντα που ακολούθησε, δεν μπορούσε να αποφευχθεί η τρέχουσα πολιτική συγκυρία και φυσικά ο ΣΥΡΙΖΑ. Ένας παλαιστίνιος πρόσφυγας, κάτοικος Ιωαννίνων, έθεσε ένα πολύ σημαντικό θέμα. Μια από τις πρώτες επαφές του νέου υπουργού Άμυνας, Πάνου Καμμένου, ήταν με τους διπλωμάτες του Ισραήλ. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ-Νέας ∆ημοκρατίας παγίωσαν μια προνομιακή σχέση με το

προπύργιο της αμερικάνικης κυριαρχίας στην περιοχή, την οποία, προς το παρόν, φαίνεται να ακολουθεί κι η νέα κυβέρνηση. ∆εν χρειάζεται να κάνουμε ιδιαίτερη ανάλυση του απεχθούς ρόλου του κράτους-δολοφόνου που εξακολουθεί να παίζει το Ισραήλ απέναντι στην Παλαιστίνη και τους πολίτες της. Εξόριστοι στην πατρίδα τους, οι παλαιστίνιοι δέχονται καθημερινά απροκάλυπτη βία, καταστολή κι έναν συνεχή διωγμό με ανυπολόγιστες ανθρώπινες απώλειες. Μπορεί άραγε ο ΣΥΡΙΖΑ να δώσει μια διαφορετική κατεύθυνση στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, υποστηρίζοντας ενεργά και έμπρακτα τον δίκαιο αγώνα των παλαιστινίων για το αυτονόητο δικαίωμα να έχουν πατρίδα; Μπορεί να ξεφύγει από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, που δεν πρόκειται να πάψουν να υποστηρίζουν το κράτος-δολοφόνο, και να χαράξει μια αριστερή εξωτερική πολιτική; Μια ακόμη απάντηση που περιμένει ο κόσμος από τον ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να μην καταλήξουμε πάλι στο αποκαρδιωτικό συμπέρασμα ότι «στο στημένο παιχνίδι της πολιτικής, όλοι είναι ίδιοι».

Ο δικηγόρος του διαβόλου

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Μικρά σχόλια για βιβλία που διάβασα

ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

Λοξή τάξη

Βιβλία, κίνδυνος και σωτηρία

ο έργο του Ζάφου Ξαγοράρη με τίτλο «Λοξή τάξη» διερευνά τον τρόπο εκπαίδευσης ως έκφραση κοινωνικής αλλαγής. Οι συσχετίσεις που ενεργοποιεί αυτή η εγκατάσταση με τις κοινωνικές συνθήκες κάθε εποχής, την ιστορική μνήμη, τη φύση, την ύπαιθρο, τη γη αλλά και ο εφήμερος χαρακτήρας τής επιτόπιας εγκατάστασης, την εντάσσουν στην κατηγορία έργων που ασχολούνται με το «δημόσιο χώρο», με σκοπό να αναδείξουν τις συγκρούσεις που τον διέπουν, να μεταστρέψουν τον τρόπο που τον βιώνουμε, αλλά και να παρέμβουν στους σχηματισμούς και τις κοινωνικές κατανομές του, επιτρέποντας μια πιο δημοκρατική συμμετοχή. Η έννοια του λοξού μάς παρασύρει σε μια «στρεβλή» ματιά της εκπαίδευσης αλλά και της ιστορίας εκτάκτων συνθηκών διδασκαλίας, σε μία απόπειρα να απομακρυνθούμε από τις καθιερωμένες ιεραρχικές πρακτικές διδασκαλίας, ως υποχρεωτικής κατάρτισης, ως γνώσης που μεταδίδεται από «πάνω» προς τα «κάτω», προς όφελος μιας ανοιχτής διαδικασίας διαλόγου. Η εγκατάσταση θα εκτίθεται μέχρι τις 17 Μαΐου. Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Αθήνα, τηλ.: 2103453111)

Βαρλάμ Σαλάμοφ “Οι βιβλιοθήκες μου” (μτφ. Κατερίνα ΑγγελάκηΡουκ, εκδ. Άγρα, 2014)

Φεστιβάλ Inspire 2014 Ενεργοί Χώροι

«Σ

ήμερα κι αύριο ζεστάθηκαν κοντά στη σόμπα, και μεθαύριο η παγωνιά μειώθηκε στους τριάντα βαθμούς, ο χειμώνας τέλειωνε πια». Υπάρχουν συγγραφείς που έχουν χρειαστεί σελίδες και σελίδες, κοινότοπες συνήθως, για να περιγράψουν τον παγωμένο χειμώνα της Σιβηρίας και τον παγωμένο κόσμο των στρατοπέδων. Ο Βαρλάμ Σαλάμοφ μπορούσε να κλείνει σε δέκα λέξεις την πιο ζωντανή εικόνα για τους τριάντα βαθμούς υπό το μηδέν, όπως στην παραπάνω φράση από τις συγκλονιστικές «Ιστορίες από την Κολιμά» (μτφ. Ελένη Μπακοπούλου, εκδ. Ίνδικτος, 2011): τριάντα υπό το μηδέν, ο χειμώνας τέλειωνε πια. Ο, γεννημένος το 1907, Βαρλάμ Σαλάμοφ συνελήφθη για πρώτη φορά το 1929, εξορίστηκε και απελευθερώθηκε το 1932. Το 1937 συλλαμβάνεται ξανά και χαρακτηρίζεται «εχθρός του λαού», λόγω «τροτσκιστικής αντεπανασταστικής» δράσης. Αρχίζει έτσι η εφιαλτική του περιπέτεια στην Κολιμά, στα βάθη της Σιβηρίας, απ’ όπου θα φύγει οριστικά το φθινόπωρο του 1953, έξι μήνες μετά τον θάνατο του Στάλιν. Οι «Ιστορίες από την Κολιμά» είναι το μεγάλο έργο του Σαλάμοφ, το βιβλίο για το οποίο είναι κυρίως γνωστός και ίσως ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πρόσφατα, όμως, κυκλοφόρησε και στα ελληνικά ένα μικρό βιβλιαράκι με ένα σχετικά άγνωστο κείμενο του Σαλάμοφ, γραμμένο το 1959, με τίτλο «Οι βιβλιοθήκες μου». Σε αυτό, ο Σαλάμοφ θυμάται κάποιες βιβλιοθήκες που σημάδεψαν τη ζωή του: τη δική του («όταν ήμουνα τριών χρονών είχα την πρώτη και τελευταία βιβλιοθήκη στη ζωή μου… Την αποτελούσαν δύο βιβλία»), τη βιβλιοθήκη του σχολείου, τη δημοτική βιβλιοθήκη, τη βιβλιοθήκη της διαβόητης φυλακής Μπουτύρκα (γεμάτη από βιβλία που ως εκ θαύματος είχαν ξεφύγει από τις «αποσύρσεις» των απαγορευμένων βιβλίων, λες και δεν είχε καμία σημασία

τι θα διάβαζαν οι κρατούμενοι, λες και τους έλεγαν πως η φυλάκισή τους ήταν κάτι τελεσίδικο και πως ό,τι διάβαζαν ή ζούσαν οι φυλακισμένοι θα έμενε για πάντα μέσα στους τοίχους της φυλακής, αφού «τα βιβλία της Μπουτύρκα, για πολλούς από μας, ήταν τα τελευταία βιβλία που διαβάσαμε στη ζωή μας»). Ο εγκλεισμός είναι η μεγάλη τομή στη ζωή του Σαλάμοφ: «Το ν’ ασχολείσαι σοβαρά με κάτι ενώ μοιράζεσαι το κελί της φυλακής με άλλους είναι αδύνατο». Τα πράγματα, όμως, γίνονται ακόμα χειρότερα στο στρατόπεδο, στα ορυχεία: «∆εν υπήρχε θέση για βιβλία στο λεξιλόγιό μας των είκοσι λέξεων: «σήκω», «δουλειά», «φαϊ», «κασμάς», «φτυάρι», «φύλακας»». Λέει ο Σαλάμοφ πως στο στρατόπεδο «συνάντησε» το πρώτο του βιβλίο πέντε χρόνια μετά τη φυλακή Μπουτύρκα, για να ανακαλύψει πως έχει χάσει την ικανότητά του να διαβάζει: «Έβλεπα τις γραμμές και δεν καταλάβαινα. Άρχισα ψιθυριστά να διαβάζω, να προφέρω τις λέξεις μία μία». Θυμάται το βιβλίο του Ουγκό που οι κρατούμενοι κόβουν κομματάκια για να φτιάξουν τράπουλα. Όταν μετά το ορυχείο τοποθετείται βοηθός γιατρού σε νοσοκομείο, θυμάται το βιβλίο του Χέμινγουεϊ που καταφέρνει να αγοράσει με τα λίγα ρούβλια που εξοικονομεί (παίρνει έναν ελάχιστο μισθό, από τον οποίο «γινόντουσαν κρατήσεις για «κοινωνικές υπηρεσίες», όπως συνοδεία, επιτήρηση, συρματόπλεγμα, γερμανικούς ποιμενικούς»). Για τα στρατόπεδα στην ΕΣΣ∆ της εποχής του Στάλιν έχουν γραφτεί αρκετά βιβλία, συνήθως ήσσονος λογοτεχνικής

αξίας, που πολλές φορές κάνουν τον αναγνώστη να αναρωτιέται για τη φήμη που τα συνοδεύει και τα βαρύγδουπα βραβεία με τα οποία έχουν τιμηθεί οι συγγραφείς τους. Στον αντίποδα όλων αυτών, η σπουδαία λογοτεχνία του Σαλάμοφ, όπου η τραγωδία μπορεί να αποδοθεί με μια συμπυκνωμένη λιτότητα που φτιάχνει φράσεις εκρηκτικές και όπου ο εφιάλτης μπορεί να περιγραφεί με ανατριχιαστικό κυνισμό που σε κάνει όμως να υποψιάζεσαι πως πίσω του υπάρχει η πιο μεγάλη τρυφερότητα. Στο μικρό αυτό κείμενο, ο Σαλάμοφ μιλάει για τα βιβλία σαν να είναι «ζωντανοί οργανισμοί». Μιλάει για την αίσθηση που αφήνουν στην αφή, για τη «λεπτή μυρωδιά του χρόνου στο χαρτί». Στον κόσμο του Σαλάμοφ τα βιβλία είναι ταυτόχρονα κίνδυνος και σωτηρία, απειλή και νερό σε διψασμένους πεζοπόρους. Στις τελευταίες σελίδες αυτής της έκδοσης περιέχεται και μια σειρά από χαρακτηριστικές φωτογραφίες του Σαλάμοφ, μεταξύ των οποίων και ένα πορτρέτο του, από τη δεκαετία του 1970 (το ίδιο υπάρχει και στην ελληνική έκδοση των Ιστοριών από την Κολιμά). Σε αυτό το ήρεμο και λυπημένο βλέμμα κλείνεται, λες, όλη η ιστορία αυτού του μεγάλου συγγραφέα, που πέθανε μόνος, έγκλειστος σε ψυχιατρείο, το 1982. Για τον Σταύρο, που ήθελε σχόλια για ολιγοσέλιδα βιβλία

* Η στήλη θα δημοσιεύεται κάθε δεύτερη Τρίτη στο σάιτ της εφημερίδας και μία φορά το μήνα στην έντυπη έκδοση. Κώστας Αθανασίου

την τρίτη του διοργάνωση, το εικαστικό φεστιβάλ Θεσσαλονίκης Inspire εστιάζει στους ενεργούς χώρους. Ο Pierre Labat (FR), ο Νίκος Ναυρίδης (GR) και ο Hermann Pitz (DE) αναδεικνύουν διαφορετικές εκδοχές της συνθήκης της ενεργούς παρουσίας στο χώρο, μέσα από το σχέδιο και το κολάζ, τη βιντεοεγκατάσταση και την αναφορά στο θέατρο, την αρχιτεκτονική και την παρέμβαση στο χώρο. Η αναπνοή, η σιωπή, η προοπτική και η οπτική, η ιστορία των τεχνών, η πλαισίωση της κίνησης με διαφορετικούς τρόπους ανακαλούν διαφορετικές σχέσεις ανάμεσα στα έργα, τους καλλιτέχνες, τους θεατές, τα γεγονότα και το χρόνο. Το μοντέλο και η μακέτα ως τρόποι κατανόησης, οικειοποίησης και μεταμόρφωσης του χώρου, λειτουργούν ως εφαλτήρια για τη διερεύνηση της σχέσης των αντικειμένων με τους χώρους στους οποίους βρίσκονται. Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Εγνατία 154, εντός ∆ΕΘ, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310240002)

Ad somnum

ην Πέμπτη 12 Μαρτίου εγκαινιάζεται η ατομική έκθεση του Θοδωρή Λάλου, μέσα από την οποία πραγματεύεται τα όσα συμβαίνουν στον ύπνο. Κατά τη διάρκεια της νύχτας ο καλλιτέχνης αισθάνεται ευάλωτος –και απαλλαγμένος από κάθε ενοχή– μας προβάλλει τα όσα βλέπει στον ύπνο του, μας μεταφέρει τα ιπτάμενα κάστρα και τους κλόουν, τις τεράστιες φράουλες και τους ξυλοπόδαρους που συνθέτουν το δικό του προσωπικό παραμύθι, καλώντας μας να ανατρέξουμε στο δικό μας ονειρικό κόσμο. Η έκθεση διαρκεί έως τις 9 Απριλίου. Ωράριο: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11π.μ. - 2.30μ.μ. και 5.30 - 8.30μ.μ., Τετάρτη, Σάββατο 11π.μ. - 4μ.μ. Αίθουσα Τέχνης Τεχνοχώρος (Λεμπέση 4 & Μακρυγιάννη, Αθήνα, metro Ακρόπολη, τηλ.: 2111823818)

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Γραμμένο το 1944, ο «Γυάλινος κόσμος» είναι ίσως το πιο αυτοβιογραφικό έργο του Τενεσί Ουίλιαμς. Αυτό ενδιαφέρει πάντως πολύ λίγο το θεατή, ακόμα κι αν πρόκειται για φανατικό λάτρη του συγγραφέα, όπως η υπογράφουσα τη στήλη. Αυτό που κρατάμε είναι πως πρόκειται για μια άρτια οικογενειακή τραγωδία, με χαρακτήρες μαεστρικά σμιλεμένους και σχέσεις που διαγράφονται με χειρουργικές λεπτομέρειες. Το όλο έργο αποτελεί αφήγηση του κεντρικού ήρωα, του Τομ. Αλκοολικός, ψυχικά καταβεβλημένος ο Τομ επιστρέφει σε χώρους μνήμης και ανακαλεί το οικογενειακό μυθιστόρημα. Αυτό το βράδυ, διαλέγει να μιλήσει για το επεισόδιο που προκάλεσε την οριστική φυγή του από την αποπνιξία του σπιτιού της μητέρας του.

Η μεγαλύτερη απόσταση είναι ο χρόνος “Γυάλινος κόσμος” του Τενεσί Ουίλιαμς σε σκηνοθεσία της Έλενας Σκότη στο θέατρο Εμπορικόν

στιγμές, έχασε σε μερικά ευαίσθητα σημεία τις δύσκολες ισορροπίες που απαιτούνται (η συγκατάνευση στην επίμονη απαίτηση της Αμάντας να φέρει κάποιον φίλο του για τη Λώρα, η σκηνή του μονόκερου).

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Χωρίς ερμηνευτικές προκλήσεις

α περιεχόμενα της μνήμης δραπετεύουν από το νου του και στήνονται ζωντανά μπροστά του και μπροστά μας. ∆εν θα μάθουμε ποτέ αν έτσι έγιναν τα πράγματα, δεν θα μάθουμε ποτέ τίποτε περισσότερο από αυτό που ο Τομ επιτρέπει να ξέρουμε, που επιτρέπει στον εαυτό του να γνωρίζει. Όπως δεν θα μάθουμε ποτέ αν η μητέρα, η Αμάντα, ήταν κάποτε η εικόνα που δίνει για τον εαυτό της: μια περιζήτητη καλλονή του Νότου. Ο Τομ και η Αμάντα συναντώνται στη μνήμη. Όπως συναντώνται και στην απόρριψη. Ο άλλος χώρος συνάντησης είναι η ψευδαίσθηση, τα γυάλινα ζωάκια για τη Λώρα, το παρελθόν για την Αμάντα, ο κινηματογράφος για τον Τομ, η κοινωνική επιτυχία για τον Τζιμ. Οριστικά απών ο κεντρικός ήρωας, δεν είδε την τελική διάλυση της οικογένειάς του, κυρίως δεν συμπαραστάθηκε στην εύθραυστη αδερφή του, τη Λώρα, που μοναχική, φοβισμένη, ανασφαλής, τρομοκρατημένη από την αναπηρία της, οδηγήθηκε τελικά στη μελαγχολία και τον εγκλεισμό σε ψυχιατρική κλινική. Οι ενοχές κυνηγούν τον Τομ, ο οποίος όμως δεν μετανιώνει που έφυγε. Ωστόσο η αυταρχική, δεσποτική και υστερική προσωπικότητα της μητέρας τον συνέθλιψε, όπως και τη μικρή Λώρα. Κραταιή μέσα του η Αμάντα εξακολουθεί να

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

5η Γυναικεία κραυγή

ο ∆ιεθνές Φεστιβάλ Ποίησης «Γυναικεία Κραυγή», με θέμα την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, το ξεκίνημά του στη ∆ομινικανή ∆ημοκρατία το 2011 από το ∆ιεθνές Κίνημα Ποιητριών (Mujeres Poetas Internacional), με τη συμμετοχή 40 χωρών παγκοσμίως, επανέρχεται στην Ελλάδα το Μάρτιο. Φέτος είναι αφιερωμένο στις ∆ομινικανές αδερφές Μιραμπάλ. Η 5η Γυναικεία Κραυγή καταδικάζει τη βία ενάντια στις γυναίκες. Υπό τη διοργάνωση φέτος του περιοδικού λόγου, κριτικής και ιδεών «Νέο Πλανόδιον», το Φεστιβάλ στην Ελλάδα θα περιλαμβάνει μεγάλη σειρά εκδηλώσεων, μερικές εκ των οποίων θα γίνουν στα Χανιά και στην Κίσαμο, στην Κρήτη. Παίρνουν μέρος οι ποι-

τον ορίζει και να τον κυριαρχεί.

Επιφανειακή περιγραφή

Ο «Γυάλινος κόσμος», βαθιά επηρεασμένος από τις κινηματογραφικές τεχνικές (άλλωστε η πρώτη του μορφή είναι σεναριακή) βγάζει τις ανείπωτες εντάσεις του μέσα από την ακινησία και τη φθορά. Η Έλενα Σκότη έστησε την παράστασή της σε μια σκηνή την οποία διαμόρφωσε ακριβώς ως χώρο μνήμης: σκοτεινή, γεμάτη παγίδες, σκονισμένη, με παλιά κιβώτια που προειδοποιούν για τα εύθραυστα αντικείμενα που κρύβουν στο εσωτερικό τους. Η Εύα Μανιδάκη, που επιμελήθηκε ευφυώς τα σκηνικά, διαμόρφωσε αυτά τα κιβώτια έτσι που να ανοίγουν και, διώχνοντας τη σκόνη και την αίσθηση της διαρκούς μετακόμισης, να αποκαλύπτουν την τραπεζαρία ενός σπιτιού. Η σκηνή του «Εμπορικόν» αποδείχτηκε πάντως μεγάλη και το όλο έχασε την πνιγηρότητα που απαιτούσε το έργο. Η σκηνοθέτρια προσπαθώντας να κρατήσει τους τόνους χαμηλούς και τους ρυθμούς αργούς, αποδυνάμωσε τις σχέσεις μένοντας σε αρκετά επιφανειακή περιγραφή. Τονίζοντας, μάλιστα, το κωμικοτραγικό στοιχείο που πράγματι υπάρχει σε κάποιες

ήτριες ∆ήμητρα Χριστοδούλου, Λένα Καλλέργη, Έλσα Κορνέτη, Άντζυ Κορρέ, Κλεοπάτρα Λυμπέρη, Νεκταρία Μενδρινού και Γεωργία Τριανταφυλλίδου, η συγγραφέας Νίκη Τρουλλινού και οι σκηνοθέτες ΝίναΜαρία Πασχαλίδου, Μιχάλης Βιρβιδάκης και ∆ημήτρης Καρατζιάς. Για το πρόγραμμα πληροφορίες στην ιστοσελίδα του περιοδικού Νέο Πλανόδιον: neoplanodion.gr

«Ο Ευαγγελισμός της Κασσάνδρας» του ∆ημήτρη ∆ημητριάδη

Κασσάνδρα του ∆ημήτρη ∆ημητριάδη είναι ένα πρόσωπο που δεν ευαγγελίζεται καταστροφές. Αντιθέτως. Ευαγγελίζεται την επικράτηση του έρωτα και την επερχόμενη αυτοκρατορία του πόθου. «Η Κασσάνδρα διακηρύσσει την ολική επικράτηση τής προσφοράς και τής αποδοχής του πόθου στη ζωή τού κάθε ανθρώπου...» δηλώνει αφοπλιστικά ο ∆ημητριάδης, παρέχοντάς μας εξ αρχής το κλειδί του έργου. Παραστάσεις: Σάββατο και Κυριακή, στις 9μ.μ., στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (Κύπρου 91Α & Σικίνου 35Α, Κυψέλη, τηλ: 213 0040496 και Κινητό: 6945 348445).

Η επιλογή ενός μεγάλης ηλικίας ηθοποιού για τον ρόλο του Τομ δεν ξενίζει. Ίσα-ίσα μπορεί να οδηγήσει σε ερμηνευτικές προκλήσεις. Αλλά ο έμπειρος ∆ημήτρης Καταλειφός δεν βρήκε τα όρια ανάμεσα στις δύο ηλικίες του Τομ. Σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, ο ηλικιωμένος Τομ κυριαρχούσε στην κίνηση και στην εκφορά του λόγου, πράγμα που στέρησε την ερμηνεία του από τις ιδιαίτερες αποχρώσεις που θα έστηναν στέρεα και πολύχρωμα τη σχέση με την μητέρα και την αδελφή και θα εξηγούσαν τη διαμόρφωσή του. Καλύτερες στιγμές της ερμηνείας του ο διάλογος με τον Τζιμ. Η Θέμις Μπαζάκα έκανε την Αμάντα συμπαθητική –ακόμα και η πιεστική φλυαρία της, οι ατέρμονες κουραστικές επαναλήψεις των ιστοριών από το παρελθόν της, οι απαιτήσεις της από το γιο της, δεν ενοχλούσαν κανένα– άρα δεν μπορούσαν να προκαλέσουν εκρήξεις και εξεγέρσεις στον Τομ. Ο θεατής μπορούσε να την δικαιολογήσει κάλλιστα: μια μητέρα που νοιάζεται και αγωνιά να αποκαταστήσει την ανάπηρη κόρη της και κατά τα ειωθότα της εποχής «φορτώνεται» γι’ αυτό στο γιο της. Όμως η Αμάντα δεν είναι μια γλυκιά, λίγο υπερβολική φιλάρεσκη κυρία. Ο Τομ την περιγράφει αυταρχική και υστερική, μια ναρκισιστική προσωπικότητα που δηλητηριάζει την ψυχή των παιδιών της. Αυτό το στοιχείο έλειπε από την ερμηνεία της Θ. Μπάζακα και περιόριζε την Αμάντα της. Τρυφερή και μετρημένη η Στέλλα Βογιατζάκη, καλά τα πήγε ως Λώρα –ιδίως στη σκηνή που αποκαλύπτεται πως ο Τζιμ είναι δεσμευμένος και άρα δεν υπάρχει ελπίδα να προχωρήσουν σε σχέση. Συμπαθής και ο νεαρός Κωνσταντίνος Γώγουλος στο ρόλο του Τζιμ, που τον απέδωσε ως το κλασικό καλό και φιλόπονο παιδί με φιλοδοξίες γρήγορης ανέλιξης, λίγο παρορμητικός και προφανής. Η μουσική του Σταύρου Γασπαράτου άνοιγε τις πόρτες της μνήμης και βοηθούσε στις χρονικές μεταβάσεις. Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

1085

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Μ. Αναγνωστάκης

Μαρτίου, η ημέρα της Γυναίκας. Για εκείνες, ημέρα γιορτής. Για εκείνους, επέτειος εορταστική ή ημέρα ήττας; Μεγάλο ή μικρό κακό να έχεις γυναίκα χειραφετημένη στο κεφάλι σου; Καλός ή κακός οιωνός να γεννηθείς την ημέρα της Γυναίκας; Θα γίνεις μεγάλος εραστής ή πιστός σύζυγος; Μετέωρα ερωτήματα για όσους ρέπουν προς την αστρολογία και προσδίδουν μεταφυσικές διαστάσεις σε αριθμητικές και άλλες συμπτώσεις. Απαισιόδοξα απαντούν οι στίχοι του Μανόλη Αναγνωστάκη, που η γέννησή του, για μιας ημέρας καθυστέρηση, δεν συνέπεσε με την ημέρα της Γυναίκας: “Για τους ερωτευμένους που παντρεύτηκαν. / Για τη μάχη που κερδήθηκε. / Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια.” Κι όμως, ο ίδιος υπήρξε ένας ερωτευμένος που παντρεύτηκε και τίποτα δεν τελείωσε. Παρά μερικούς μήνες θα προλάβαινε τη χρυσή επέτειο του γάμου του. Την επαύριον της σημερινής, 105ης ημέρας της Γυναίκας, θα γιόρταζε τα ενενηκοστά γενέθλιά του, γεννηθείς την 9η Μαρτίου 1925. Απεβίωσε δέκα χρόνια νωρίτερα, στις 23 Ιουνίου 2005, έχοντας συμπληρώσει κοντά μισό αιώνα έγγαμου βίου. Ρομαντικός ή συντηρητικός; Ίσως και τα δυο, με τον ιδιαίτερο τρόπο, που ορισμένοι Αριστεροί παλαιάς κοπής κατάφερναν να τα συνδυάζουν. Για τους ερωτευμένους που παντρεύτηκαν και ξαναερωτεύτηκαν. Για όλα του έρωτα που ποτέ δεν τελειώνουν. Θα του απαντούσε ο φίλος του, ποιητής, Νάσος Βαγενάς, εκείνος γεννημένος την ημέρα της Γυναίκας, 8 Μαρτίου 1945, και εσαεί ερωτευμένος με τη Γυναίκα. Αλλά σερφάροντας στην ιστοσελίδα της BiblioNet, που ενίοτε σφάλλει, αλλά εξασφαλίζει άκοπα δημοσιεύσεις σε ακατατόπιστους, ανακαλύπτεις κι άλλους εορτάζοντες σήμερα τα γενέθλιά τους. Και για να παραμείνουμε στον “Όμιλο Φίλων Μανόλη Αναγνωστάκη”, σήμερα έχει γενέθλια ο Αλέξης Πολίτης – γεννημένος ίδια μέρα, ίδιο χρόνο με τον Βαγενά, για την ώρα, που είναι απαραίτητη στο υπολογισμό του ωροσκόπου, δυστυχώς, η BiblioNet δεν παρέχει πληροφορίες. Κι αυτός, εικάζουμε, με τον ίδιο στίχο θα απαντούσε, αν ήταν ποιητής. Αλλά είναι θεωρητικός και όλα, πλην του έρωτα, “τα ρομαντικά χρόνια”, “τις χαμηλές φωνές ποιητών”, τα αντιμετωπίζει αποκαθαρμένα ρομαντισμού. Ακόμη και “την ποιητική συνάντηση Καβάφη-Αναγνωστάκη”, στα ορεινά Ρούστικα Ρεθύμνου, πατρικό τόπο του ποιητή, ως πανεπιστημιακός θα πρέπει άψογα να την συντόνισε, αλλά στην ειδυλλιακή ατμόσφαιρα του περιβάλλοντος χώρου, εικάζουμε πως δεν θα πρέπει να ενέδωσε. Υπάρχουν, όμως, και θεωρητικοί, φύσει παιγνιώδεις σε όλες τις εκφάνσεις του βίου. Αυτή ήταν η περίπτωση ενός άλλου νεοελληνιστή φιλόλογου, του Γ. Π. Σαββίδη, γεννημένου την μεθεπομένη της ημέρας της Γυναίκας. Την ερχόμενη Τετάρτη θα γιόρταζε τα 86α γενέθλιά του. Ήταν τέσσερα χρόνια νεότερος του Αναγνωστάκη, γεννηθείς στις 11 Μαρτίου 1929. Απεβίωσε δέκα χρόνια νωρίτερα από εκείνον, αλλά τον ίδιο μήνα, στις 11 Ιουνίου 1995. άρις στην ημέρα της Γυναίκας, μνημονεύουμε τέσσερις επιφανείς των Γραμμάτων, εκ των οποίων οι δυο έδωσαν, οι άλλοι δυο εξακολουθούν, ακμαίοι πάντοτε, να δίνουν μέρος της πνευματικής τους ευρωστίας –μεγαλύτερο ή μικρότερο, θέμα ταμπεραμέντου– στη Γυναίκα. Εκείνο, όμως, που ενδιαφέρει ένα πλατύτερο κοινό, δεν είναι προφανώς οι επιδόσεις τους στο ερωτικό άθλημα, αλλά η θέση τους στο χώρο της λογοτεχνίας, καθώς πρόκειται για μία τετράδα προσώπων με επιρροή και πέραν των βιολογικών ορίων. Γιατί, αν ο λόγος του ζώντος ασκεί εξουσία, του τεθνεώτος απολαύει ισχύ θέσφατου. Αν, βεβαίως, υ-

Ενενήντα παρά ∆έκα πάρχει κύκλος Αποστόλων, ήτοι φίλων και μαθητών. Η συγκεκριμένη τετράδα, δυο ποιητές δυο μελετητές, τον διαθέτει. Ανήκουν σε δυο διαφορετικές γενιές, την πρώτη και τη γενιά του ’70, ανάμεσα στις οποίες, υπερπηδώντας την πιο χαμηλόφωνη και κάπως συμπλεγματική δεύτερη, αναπτύχθηκε από νωρίς γόνιμο δίκτυο επαφών. Τέσσερα πρόσωπα σημαίνει έξι διαπροσωπικές σχέσεις. Εδώ, διακρίνουμε τέσσερις φιλικές σχέσεις, μία φιλολογικής αντιπαλότητας και μια λανθάνουσα. Ως φιλικές τεκμαίρονται, από λογοτεχνικές παρουσιάσεις και αφιερωματικές δημοσιεύσεις, οι σχέσεις των δύο πρεσβύτερων με τους δύο νεότερους, όπου οι σχέσεις Αναγνωστάκη-Βαγενά και Σαββίδη-Πολίτη στάθηκαν στενότερες.

πό το πρώτο του βιβλίο, Αλέξ. Αργυρίου. Τέσσερα χρόνια μεγαλύτερος του ποιητή, αποχώρησε τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο εκείνου. Μετά άλλα τέσσερα χρόνια απεβίωσε η Νόρα Αναγνωστάκη. Η άλλοτε ποτέ απόφοιτος της νομικής, Αθηναία Νόρα Βαρβέρη, που εγκατέλειψε επάγγελμα, τόπο, όνομα για να ακολουθήσει τον άντρα της ζωής της, έφυγε στις 31 ∆εκεμβρίου 2013. Ημερομηνία, που έχει χροιά παραίτησης. Για τη συνάντηση Αναγνωστάκη - Σαββίδη στον Τύπο, μένει ένα βιβλίο και η κριτική του παρουσίαση. Είναι «Η χαμηλή φωνή», που εκδόθηκε ∆εκέμβριο 1990. Όπως διευκρινίζεται ήδη από το εξώφυλλο, πρόκειται για “μία προσωπική ανθολογία του Μανόλη Αναγνωστάκη”, με προσδιοριστικό υπότιτλο, “Τα λυρικά

ανθολόγησε “ελάσσονες”, όπως Λαπαθιώτη και Πορφύρα, που λέγεται ότι δεν του άρεσαν. Κατά την προσφιλή του συνήθεια, ο Σαββίδης συνοψίζει την ανθολογία με αριθμητικά στοιχεία: 160 ποιήματα, 30 άνδρες-2 γυναίκες, μέσος όρος 5 ποιήματα ανά συγγραφέα, 6 ανθολογούνται με ένα ποίημα, 9 με περισσότερα των 5, 12 ο Μελαχρινός, 15 ο Καρυωτάκης, 17 ο Άγρας. Ενώ, σημειώνει στην χρονολογική παράταξη την “αινιγματική” πρόταξη του Γρυπάρη, αμέσως μετά τον Μαβίλη. Αυτές οι παρατηρήσεις πρόσφεραν την αφορμή στον Ανθολόγο για μία απάντηση. Να επισημάνει τα λάθη της συνοπτικής παρουσίασης: 149 ποιήματα, μικρότερος μέσος όρος, με 10 ποιήματα ανθολογείται ο Μελαχρινός, ή ακόμη, ότι, στην παράθεση, υπάρχουν κι άλλες παρεκκλίσεις από την ηλικιακή σειρά. Και με την ευκαιρία, να λύσει απορίες, σκιαγραφώντας το ποιητικό του σύμπαν από τις απαρχές της δημιουργίας του μέχρι τις σατιρικές εκβλαστήσεις του τέλους. Το πώς είχε αρχίσει την ανθολογία από τα μαθητικά του χρόνια αντιγράφοντας τα ποιήματα με το χέρι, τη μεγάλη συμπάθεια που είχε στη ρίμα και την παραδοσιακή στιχουργία, το γιατί να προηγείται ο Γρυπάρης ή να πρωτεύει σε “καλά ποιήματα” ο Άγρας. Απάντηση εκ μέρους του Αναγνωστάκη ή δημόσια σχόλια δεν υπήρξαν. ράφοντας προ εβδομάδων για τα “ποιητικά” του Τέλλου Άγρα, αναφέραμε πως την τελευταία ανθολογία “χαμηλής φωνής” την έκανε ένας τελευταίος ρομαντικός. Εκεί, υπαινισσόμαστε τον Αναγνωστάκη. Χαρακτηρίζεις, όμως, τον Αναγνωστάκη ρομαντικό; Γιατί όχι; Ήταν φύση εσωστρεφής. Ήταν απαισιόδοξος. Έκανε ουτοπικές επιλογές. Τα ποιήματά του διαπνέονται από ευαισθησία, συναισθηματισμό, νοσταλγία. “Πολλά είναι κουρδισμένα στον παραδοσιακό τρόπο γραφής.” Αν ο χαρακτηρισμός ρομαντικός ξενίζει στην περίπτωσή του, είναι γιατί δείχνει να έρχεται σε αντίθεση με το εννοιολογικά κατηγορηματικό αριστερός. Αλλά, σήμερα, το αριστερός κατέληξε ετικέτα-ομπρέλα για τους πλέον διιστάμενους χαρακτήρες και ετερόκλιτες συμπεριφορές. Εκείνος ανήκε σε μια προ καιρού αφανισθείσα δράκα από ρομαντικούς επαναστάτες. Στην ΕΠΟΝ, στο Κόμμα, έγκλειστος στις φυλακές Επταπυργίου υπό την απειλή εκτέλεσης της θανατικής ποινής. Μετά, στη σύντομη προδικτατορική “άνοιξη”, ένας από τους στυλοβάτες στα πολιτιστικά της Αριστεράς. Αργότερα, όταν η απογοήτευση αρχίζει να πυκνώνει, κάνει την εκ διαμέτρου αντίθετη ουτοπική επιλογή, αυτήν της σιωπής. ∆εν αντέχεται, όμως, η σιωπή από ένα τόσο γόνιμο ποιητικό ταμπεραμέντο. Τότε, ανοίγει λαγούμι στη σάτιρα, με τον Μανούσο Φάσση, που “συνέχισε ως το τέλος της ζωής του να λιμνάζει στα τελματώδη νερά της ομοιοκαταληξίας”. Μέχρι που εντοπίζουν το λαγούμι του καραδοκούντες φιλόλογοι και το φλομώνουν με δοξαστικά αέρια. Εκείνος το εγκαταλείπει. Σιωπά και ο Μανούσος Φάσσης. Τότε είναι που θυμάται την παιδιόθεν φιλαναγνωσία του. Εκδίδει την χαμηλόφωνη ανθολογία με καμιά τριανταριά ποιητές, στήνει τη σειρά πεζογραφικής παράδοσης με προπέτασμα τους μείζονες, να ανοίγουν το δρόμο στους άλλους που “κανείς δεν τους ήξερε”. Βρήκαν οι νεοελληνιστές να αρμέγουν. Μέχρι που “παραδίνεται” ολοσχερώς στην κοινωνικότητα της συντρόφου του, παρευρισκόμενος σε βραδινές μαζώξεις, στις οποίες όλο και λιγοστεύουν τα πρόσώπα συγγενούς ταμπεραμέντου. Εκείνος συνεχίζει να υπομειδιά αινιγματικά. Ίσως, και ενθυμούμενος τους Λαυρέντιους, που είχε την τύχη να συναπαντήσει στο ζόρικο βίο του.

Νοέμβριος 1983. Ο Μανόλης Αναγνωστάκης στο γραφείο του ομότεχνου Τάκη Σινόπουλου, στον Περισσό.

Εμφανούς αντιπαλότητας είναι η σχέση των δυο νεότερων. Αμφότεροι νεοελληνιστές φιλόλογοι έχουν διαρκούς χαρακτήρα κριτικές διαμάχες, όπου “τση γκιόστρας το παιχνίδι” λαμβάνει κάθε φορά χώρα σε ανοιχτή αρένα, τουτέστιν με εκτενή δημοσιεύματα και δη, σε συνέχειες. Πέραν αυτών, υπάρχουν οι κριτικές που ο Σαββίδης γράφει ή δεν γράφει για τους δυο ποιητές. Ούτε ο Αναγνωστάκης ούτε ο Βαγενάς ανήκουν στους μετρημένους ποιητές της πρώτης και της γενιάς του ’70, αντιστοίχως, που αγαπά. Για τον ποιητή Αναγνωστάκη, δεν υπάρχει κριτική. Αν δεν σφάλλουμε, καθώς τα βιβλιογραφικά στοιχεία είναι ελλιπή. Η Βιβλιογραφία Αναγνωστάκη καταρτίζεται, του Σαββίδη έμεινε στο Σχεδίασμα του ∆εκεμβρίου 1994. ανθάνουσα μένει η σχέση των δυο τεθνεώτων. Τα όποια τεκμήρια χάνονται με την αναχώρηση προσώπων ενός στενού κύκλου. Ποιοι θυμούνται πρόσωπα και καταστάσεις από την προδικτατορική Θεσσαλονίκη ή την Αθήνα της δεκαετίας του ’80; ∆υο πολύ κοντινοί άνθρωποι του Αναγνωστάκη απεβίωσαν μέσα στη δεκαετία από τον θάνατό του. Πρώτος έφυγε ο φίλος του από το 1951, ισόβιος κριτικός του έργου του α-

μιας περασμένης εποχής στους παλιούς ρυθμούς”. Λιγότερο από μήνα αργότερα, δημοσιεύτηκε η κριτική του Σαββίδη, που διαφοροποιείται της γενικότερης τότε θερμής υποδοχής. Όχι τόσο λόγω των διαφωνιών που διατυπώνει, όσο χάρις στις πλαγίως ειρωνικές παρατηρήσεις, που αποτελούν χαρακτηριστικό των κριτικών του προσεγγίσεων. Οι ευθείες βολές αφορούν κυρίως τον προλογιστή, Αλέξ. Αργυρίου, παρόλο που η συμβολή του στην έκδοση παρουσιάζεται περιορισμένη. Το όνομά του δεν αναγράφεται στη σελίδα τίτλου του βιβλίου και ο τίτλος του προλόγου του είναι μινιμαλιστικός, «Ένα σχόλιο (Ίσως όχι εντελώς περιττό...)». Ο Σαββίδης βρίσκει “χαλαρό” τον πρόλογο, κρίνοντας πως ο Αργυρίου ματαιοπονεί προσπαθώντας να διακρίνει μείζονες και ελάσσονες ποιητές. Ως έμμεσα υπόλογο αντιμετωπίζει τον Αναγνωστάκη, που δεν ανέπτυξε ο ίδιος το σκεπτικό της ανθολόγησης, αλλά και γιατί δεν εξέδωσε την προσωποπαγή αυθεντική μορφή της ανθολογίας του, που συμπεριλάμβανε καθαρολόγους της πρώτης αθηναϊκής σχολής, μείζονες και νεοτερικούς με τα χαμηλόφωνα ποιήματά τους. Αντ’ αυτών, προσαρμοζόμενος σε αλλότρια κριτήρια,

Μ. Θεοδοσοπούλου

28 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ Ε Κ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Mαγικό ταξίδι στη μουσική του Σιμπέλιους

νεοσύστατη Mητροπολιτική Συμφωνική Ορχήστρα της Αθήνας φέρνει μια νέα μουσική πνοή στην Ελλάδα, διαγράφοντας ήδη από τα πρώτα της βήματα και τη θερμή αποδοχή του κοινού μια ελπιδοφόρα πορεία. Με το εμβληματικό έργο «Finlandia» του Γιαν Σιμπέλιους, ένα έργο που αποτέλεσε το δεύτερο εθνικό ύμνο της χώρας καθώς έδωσε με το μεγαλοπρεπή λυρισμό και τις δραματικές εκρήξεις του, έμπνευση στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες των Φινλανδών, ξεκινά το μαγικό ταξίδι στη μουσική του μεγάλου φιλανδού συνθέτη. Στη συνέχεια θα ακουστεί η πολύ γνωστή 2η Συμφωνία, χαρακτηριστικό δείγμα της κρυστάλλινης και αγνής από τους μουσικούς βερμπαλισμούς της εποχής του συνθετικής γραφής και αποτελεί επίσης ένα έργο ορόσημο ως προς τις αξιώσεις που καλείται να υπερβεί ένας μαέστρος, ώστε να ψηλαφίσει και να αποκαλύψει την ιδιαιτερότητα της μουσικής φυσιογνωμίας του Σιμπέλιους. Στις δύο συναυλίες θα μετέχουν δυο ξεχωριστοί σολίστ και κορυφαίοι μουσικοί της 80μελούς νεοσύστατης Mητροπολιτικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Αθήνας. Στις 9 Μαρτίου, ο καταξιωμένος σολίστ και κορυφαίος τσελίστας, Κωνσταντίνος Σφέτσας θα ερμηνεύσει το κονσέρτο του Λουίτζι Μποκερίνι, Luigi Boccherini (in B-flat major, G.482), ενώ στις 10 Μαρτίου η αναγνωρισμένη φλαουτίστα, Ναταλία Γεράκη θα ερμηνεύσει τη Fantaisie Brillante του Φρανσουά Μπορν, Francois Borne (πάνω σε θέματα της Όπερας Carmen του Bizet). ∆ευτέρα 9 Μαρτίου και Τρίτη 10 Μαρτίου, στις 9μ.μ., στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Τιμές Εισιτήριων: 18 ευρώ στο ταμείο την ημέρα της κάθε συναυλίας, 14 ευρώ προπώληση.

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Για την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας

ΙΣ ΣΕ

MOYΣΙΚΗ

ο Λιμάνι της Αγωνίας γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας παρουσιάζοντας δύο αγωνίστριες δημιουργούς και το έργο τους: την Ελένη Πορτάλιου, καθηγήτρια της Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ και την ποιητική της συλλογή «Ίχνη ζωής» και την Νένα Βενετσάνου, τραγουδοποιό και ερμηνεύτρια προικισμένη με μια σπάνια φωνή, που προβάλλει διεθνώς το γυναικείο λόγο μέσα από πολιτιστικές και πολιτικές δραστηριότητες. Το βιβλίο της Ελένης Πορτάλιου θα παρουσιάσουν ο Νίκος Γαζέπης, αρχιτέκτων και ο Παρασκευάς Καρασούλος, εκδότης της Μικρής Άρκτου, συγγραφέας. Τα Ποιήματα διαβάζουν η Ελένη Πορτάλιου και ο ηθοποιός Απόλλων Μπόλλας. Συνοδεύει ο Γιώργος Καραγιάννης στην κλασική κιθάρα. Στη συνέχεια θα απολαύσουμε τη Νένα Βενετσάνου με την κιθάρα της και τη λυρική φωνή της σε μοναδικές ερμηνείες από το πλούσιο ρεπερτόριό της, που καλύπτει όλο το φάσμα του ελληνικού τραγουδιού, από το δημοτικό τραγούδι έως τη σύγχρονη όπερα. Είναι δεκτά τρόφιμα διαρκείας για το πρόγραμμα κοινωνικής αλληλεγγύης του Λιμανιού. Την Κυριακή 8 Μαρτίου, στις 7.30μ.μ., στο Στέκι του Λιμανιού της Αγωνίας (Πραξιτέλους 78 & Ελ. Βενιζέλου). Είσοδος ελεύθερη.

Από την Ικαρία με αγάπη

Οι Παπιστάνοι έχουν συνδέσει το όνομα τους με την Ικαριώτικη παράδοση των πανηγυριών. Σε αυλές και σε πλατείες μεταφέρουν, από ψυχή σε ψυχή και με ψυχή, το ∆ιονυσιακό συναίσθημα του γλεντιού, της ατέλειωτης χαράς, του ξένοιαστου καλοκαιριού, ταυτόσημου με το υπέροχο νησί της Ικαρίας. Από την Ικαρία, λοιπόν, οι Παπιστάνοι συνεχίζουν και φέτος την επιτυχημένη τους διαδρομή και τις εμφανίσεις τους στις πιο γνωστές μουσικές σκηνές της Αθήνας. Αυτή τη φορά, μας παρασύρουν σε μια μεταδιονυσιακή διάσταση, made in Ikaria, με την παρουσία όμως στο πρόγραμμα τους και αρκετών έντεχνων τραγουδιών! Μαζί τους όπως πάντα οι Θεολόγος Κάππος και Βιολέτα Ίκαρη στο τραγούδι καθώς και ο Κωνσταντίνος Παπαγιάννης στις κιθάρες και ο ∆ρόσος Σκυλας στα κρουστά. Οι Παπιστάνοι είναι οι: Χάρης Τσώρης-Καραπετης: ενορχήστρωση - τραγούδι - κιθάρα μπουζούκι τρίχορδο, Κωνσταντίνος Καλογρίδης: λαούτο μπουζούκι τετράχορδο, Ευθυμία Μαγγίρα: τραγούδι - φωνητικά, Νικός Κράτσας: βιολί. Την Κυριακή 8 Μαρτίου, στις 9μ.μ., στη μουσική σκηνή του Ρυθμός Stage. Είσοδος στο μπαρ: 10 ευρώ με μπύρα ή κρασί.

“Ιούλιος Καίσαρ” μια νέα ελληνική όπερα

θόνος, διαφθορά, διαπλοκή, ύποπτες δοσοληψίες, ιδεολογικές συγκρούσεις, εξεγέρσεις, στο όνομα της δημοκρατίας. Ένα πολιτικό δράμα που θέτει διαχρονικά ερωτήματα για την εντιμότητα, την ελευθερία, την πολιτική αρχή, απεικονίζοντας τη σύγχρονη πραγματικότητα και παραμένοντας διαρκώς επίκαιρο. Παίρνοντας αποστάσεις από τις ακαδημαϊκές προσεγγίσεις, ο γνωστός συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης πρωτοτυπεί εγκαταλείποντας την καθιερωμένη ορχηστρική συνοδεία στον αδόμενο λόγο. Την αντικαθιστά με έναν ευφάνταστο οργανικό συνδυασμό: εκκλησιαστικό όργανο, δύο πιάνα και σύνολο κρουστών. Εκτός από τους σολίστ, παρουσιάζει εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον η πολυπληθής χορωδία (150 άτομα) από χορωδούς και ηθοποιούς, αφού πρωταγωνιστής του έργου αναδεικνύεται εντέλει ο λαός. Το λιμπρέτο υπογράφει ο ∆ιονύσης Καψάλης, το ποιητικό κείμενο του οποίου βασίζεται στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Σε αυτό το τολμηρό οπερατικό εγχείρημα, ο Φίλιππος Τσαλα-

χούρης συμπορεύεται με το Ωδείο Αθηνών και τη ∆ραματική Σχολή του. Σύμμαχός τους, η Χορωδία του ΟΤΕ υπό τη διδασκαλία του μαέστρου ∆ημήτρη Μπουζάνη. Συντελεστές : Εκκλησιαστικό όργανο: Ουρανία Γκάσιου, πιάνο α΄ και β΄: Μαρία Ευστρατιάδη, Γιάννης Γιαννόπουλος, σύνολο κρουστών: Τάξη κρουστών Ωδείου Αθηνών ∆ημήτρη ∆εσύλλα. Ερμηνεύουν οι: Βαγγέλης Μανιάτης, Νικήτας Γκρίτζαλης, ∆ημήτρης Παπαγεωργίου, Εμμανουήλ Παπαδόπουλος, Αλέξανδρος Σταυρακάκης κ.ά. Ικέτες συγκλητικοί: Τριτοετείς σπουδαστές της ∆ραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών. Λαός της Ρώμης: Χορωδία σπουδαστών του Ωδείου Αθηνών, σπουδαστές της ∆ραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών και Χορωδία του ΟΤΕ. Την Τετάρτη 11 και την Πέμπτη 12 Μαρτίου, στις 8.30μ.μ., στην αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Τιμές εισιτηρίων: 9, 15, 22 και 30 ευρώ. Ειδικές τιμές: 5 ευρώ (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ), 8 ευρώ (πολύτεκνοι, 65+).

Vinyl is back

μυσταγωγία της ακρόασης του βινυλίου όταν η βελόνα του πικ-απ μπαίνει στα αυλάκια του και ο ζεστός ήχος του αναβλύζει από τα ηχεία, έφερε κοντά μια ομάδα ανθρώπων που δημιούργησε το Vinyl is back. Μια εκδήλωση που ζωντανεύει το όνειρο κάθε λάτρη της μουσικής, την οποία από την πρώτη στιγμή αγκάλιασε μαζικά ο κόσμος. Πρόκειται για τη κορυφαία διοργάνωση για το βινύλιο, έχοντας πλέον καταξιωθεί ως το σημείο συνάντησης όσων αγαπούν τη μουσική και τον ιδιαίτερο ήχο των δίσκων βινυλίου. Γρήγορα μάλιστα έγινε ένα «πάρκο ψυχαγωγίας» για τους μουσικόφιλους, επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση τους με τη μουσική. Μέσα από τα βινύλια ο μουσικόφιλος κυριολεκτικά «κοσκινίζει» τους μουσικούς και τις μπάντες, ενώ οι νεώτεροι λάτρεις

του βινυλίου, που όλο και πληθαίνουν, ακούν καλλιτέχνες που μόνο από τον μεγαλύτερο αδερφό τους ή τους γονείς τους είχαν ακούσει. Το Vinyl is back δίνει χώρο στην 7η τέχνη και κάνει αφιέρωμα στα μουσικά - και όχι μόνο - ντοκιμαντέρ του βραβευμένου κινηματογραφιστή και δημοσιογράφου Αντώνη Μποσκοΐτη με προβολή τριών ταινιών του. θα προβληθούν τα ντοκιμαντέρ: Σε πρώτη επίσημη παγκόσμια προβολή το ντοκιμαντέρ «Οδύσσειες σωμάτων - Μπαλάντα για τον Νίκο Κούνδουρο» [Παρασκευή 13/3, Σάββατο 14/3, Κυριακή 15/3, στις 7.30μ.μ.], το «Ζωντανοί στο Κύτταρο Σκηνές Ροκ» [Σάββατο 14/3 και Κυριακή 15/3, στις 5μ.μ.], το «Φλέρυ - Τρελή του φεγγαριού» [Σάββατο 14/3 και Κυριακή 15/3, στις 6.30μ.μ.]. Επίσης με

αφορμή τα δισκάκια της σειράς «Τραγούδια στο βινύλιο με το χασάπικο νόημά τους» του συνθέτη Μιχάλη Κουμπιού το Vinyl is back θα φιλοξενήσει πέντε μικρές συναυλίες 13 & 15 Μαρτίου. Συγκεκριμένα, την Παρασκευή 13/3, στις 5μ.μ.: ο Βασίλης Λέκκας και ο Μανώλης Ανδρουλιδάκης. Στις 7μ.μ.: η Μαρία Αναματερού. Την Κυριακή 15/3, στις 12μ.: η Σαββέρια Μαργιολά και ο Γιώτης Σαμαράς. Στις 1.30μ.μ.: ο Χάρης Μακρής. Στις 7μ.μ.: ο Μιχάλης Κουμπιός, η Ζωή Τηγανούρια και ο Μανώλης Ανδρουλιδάκης. Παρασκευή 13 Μαρτίου από τις 5 έως τις 9μ.μ., Σάββατο 14 και Κυριακή 15 Μαρτίου, από τις 11π.μ. έως τις 9μ.μ., στο Κτίριο «Μηχανουργείο» (∆12) στο «Τεχνόπολις» του ∆ήμου Αθηναίων. Είσοδος ελεύθερη όλες τις ημέρες.

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

«Η ΜΑΧΑΙΡΙΑ»

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Η αιμορραγούσα πληγή της Ιστορίας

Του Στράτου Κερσανίδη

ένε πως για να μπορέσει ένας λαός να πορευθεί στο παρόν και το μέλλον, πρέπει να συμφιλιωθεί με το παρελθόν του, με τις σκοτεινές πτυχές της ιστορίας του. Τέτοιες πτυχές έχουν όλοι οι λαοί, όλα τα έθνη του κόσμου κι αν κάτι οφείλουν να πράξουν τα κράτη και οι πολιτικές ηγεσίες, πέρα από γιορτές εθνικού μεγαλείου, θα πρέπει να αφουγκραστούν τις παλιές πληγές και να αποδεχτούν λάθη κ ι εγκλήματα που διέπραξαν οι πρόγονοί τους. Έτσι θα αποτινάξουν από πάνω

τους τη ντροπή και τις ενοχές και θα κοιτάξουν μπροστά. Το 1915, κατόπιν μελετημένου σχεδίου, σφαγιάστηκαν περίπου 1.500.000 Αρμένιοι από την κυβέρνηση της Τουρκίας. Ο αριθμός αυτός δίδεται από δυτικές και αρμενικές πηγές ενώ οι τουρκικές μιλούν για έναν αριθμό από 600 έως 800 χιλιάδες θύματα. Όμως η Τουρκία, 100 χρόνια μετά από το τεράστιο αυτό ιστορικό έγκλημα δεν δέχεται την ύπαρξη γενοκτονίας, ισχυριζόμενη πως αυτό που συνέβη δεν ήταν παρά ένας βίαιος εκτοπισμός των Αρμενίων. Ως ημερομηνία που ξεκίνησε η Γενο-

κτονία αναφέρεται η 24η Απριλίου 1915, όταν συνελήφθησαν οι ηγέτες της αρμενικής κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη και εκατοντάδες ομοεθνείς τους απαγχονίστηκαν. Την τιμή του τουρκικού λαού ανέλαβε να σώσει ένας τουρκικής καταγωγής σκηνοθέτης, ο Φατίχ Ακίν, με την ταινία «Η μαχαιριά» (The cut), την οποία είδαμε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ο τουρκικής καταγωγής γερμανός σκηνοθέτης επιχειρεί μια ριψοκίνδυνη κατάδυση στο ένοχο παρελθόν της Τουρκίας, η οποία δεν πρόκειται να κάνει ευτυχισμένη την πολιτική ηγεσία της γείτονος χώρας. Η ιστορία ξεκινά από το Μαρντίν της νοτιοανατολικής Τουρκίας, το 1916. Η τουρκική αστυνομία αρχίζει να συλλαμβάνει τους Αρμενίους, ανάμεσα στους οποίους είναι κι ένας νεαρός σιδεράς, ο Ναζαρέτ Μανουγκιάν. Μέσα από την ιστορία του Μανουγκιάν, ενός άνδρα με δύο δίδυμες κόρες, ο Ακίν εξιστορεί τη συστηματική σφαγή, τη γενοκτονία που το τουρκικό κράτος αρνείται να αποδεχτεί και σχεδόν την αποσιωπά ως ιστορικό γεγονός. Ο Ναζαρέτ, αφού αποχωρίζεται με βίαιο τρόπο από την οικογένειά του, επιστρατεύεται μαζί με άλλους ομοεθνείς του και εργάζεται κάτω από άθλιες κι απάνθρωπες συνθήκες στην κατασκευή δρόμων. Αφού σώζεται σαν από θαύμα από μια ομαδική εκτέλεση μαθαίνει πως οι δικοί του δολοφονήθηκαν από τις ορδές του οθωμανικού στρατού και των ατάκτων. Με κόπους φτάνει στο Χαλέπι, μαθαίνει πως οι κόρες του

17ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Τα ελληνικά ντοκιμαντέρ

Αποκαλυπτικά και εξαιρετικά ανθρώπινα, τα ελληνικά ντοκιμαντέρ που συμμετέχουν στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου αιώνα, το οποίο ξεκινά την ερχόμενη Παρασκευή 13 Μαρτίου και θα διαρκέσει ως τις 22 Μαρτίου. Ανασυνθέτουν τη σύγχρονη πραγματικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της. Συνολικά 63 ελληνικά ντοκιμαντέρ, τόσο στο διεθνές πρόγραμμα, όσο και στο ελληνικό πανόραμα, καλύπτουν ένα ευρύ θεματικό φάσμα που συγκροτεί ένα πολύμορφο καλειδοσκόπιο του κόσμου μας. Πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, εικόνες της κρίσης, ανθρώπινα δικαιώματα, πορτρέτα ανθρώπων με ξεχωριστές ιστορίες ζωής, τέχνη, παραδόσεις, αλλά και μνήμες από το παρελθόν, προσκαλούν το κοινό σε ένα συναρπαστικό κινηματογραφικό ταξίδι. Το θεματικό φάσμα των ταινιών διακρίνεται από διάφορες ενότητες όπως: «Πολιτική», όπου διερευνώνται τα πολλά πρόσωπα της πολιτικής, «Κρίση και μετακρίση», όπου καταγράφεται το χρονικό ελληνικής κρίσης και ο δραματικός της αντίκτυπος, «Κόντρα στις προκαταλήψεις», με θέμα το ρατσισμό, «Εκτός συνόρων», με ταινίες γυρισμένες σε άλλες χώρες, «Από γενιά σε γενιά», όπου καταγράφονται παραδόσεις και πρακτικές που μεταβάλλονται ή χάνονται, «Με επίκεντρο τον άνθρωπο», όπου αναδεικνύουν οι πολλαπλές όψεις της ανθρώπινης φύσης, «Περιβάλλον», με ταινίες περιβαλλοντικού και οικολογικού περιεχομένου, «Ξεχωριστές προσωπικότητες», με πορτρέτα ανθρώπων που η ζωή και το έργο τους παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, «Εικόνες από το παρελθόν», με ταινίες οι οποίες καταγράφουν την ιστορία, «Τέχνη σε πρώτο πλάνο», όπου αναδεικνύονται οι ποικίλες μορφές τέχνης και «Καλλιτεχνικά πορτρέτα», όπου παρουσιάζονται τα πορτρέτα διάφορων καλλιτεχνών.

«Οικογενειακή υπόθεση»

είναι ζωντανές και τις αναζητά στη Συρία, το Λίβανο, την Κούβα και τις ΗΠΑ. Σε αυτή την οδύσσειά, συναντά πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους, αγνούς και καλόκαρδους, αλλά και την αγριότητα του πολέμου προσωποποιημένη. Ο Φατίχ Ακίν μετά από τις χαμηλού προφίλ ταινίες του επιλέγει να στραφεί προς μια κινηματογραφική υπερπαραγωγή η οποία αγγίζει την τελειότητα. Με εξαιρετική δουλειά στα σκηνικά και τα κουστούμια, ώστε να αναπαριστάται με πιστότητα η εποχή, σκηνοθετεί μια σκληρή και συγκινητική ταινία με την οποία ακολουθεί την οδύσσεια ενός ανθρώπου, μένοντας πιστός στα ιστορικά γεγονότα. Κατά τη γνώμη μου, όμως, αναλώνεται μέσα στις δαιδαλώδεις απαιτήσεις της υπερπαραγωγής, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στο ταξίδι αναζήτησης του ήρωά του, κρατώντας μια υπαινικτική προσέγγιση απέναντι στην Ιστορία. Όμως μέσα από την προσωπική τραγωδία του Μανουγκιάν, ο Ακίν καταγράφει με ανάγλυφο τρόπο τη γενοκτονία δείχνοντας πώς ένα τεράστιο δράμα αποτελείται από χιλιάδες μικρά προσωπικά δράματα. Ένας ταλαντούχος αλλά και τολμηρός σκηνοθέτης, σε μια ταινία η οποία μπήγει το μαχαίρι στο κόκκαλο και συγκλονίζει με την ειλικρινή προσέγγιση μιας ιστορικής πληγής που αιμορραγεί ακόμη ύστερα από 100 χρόνια. strakersan@gmail.com kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ «Τιμπουκτού» (Timbuktu) του Αμπντεραμάν Σισακό: Την περίοδο 2012-2013, μια οργάνωση φανατικών ισλαμιστών, στα πρότυπα της Αλ Κάιντα, κατέλαβε το Βόρειο Μάλι και εφάρμοσε το νόμο της σαρία. Στο Τιμπουκτού, την εξωτική αυτή πόλη της αφρικανικής χώρας, τα χρώματα και οι μουσικές έχουν αντικατασταθεί από το σκοτάδι και τη σιωπή. Οι γυναίκες έχουν γίνει σκιές, ο τρόμος κυριαρχεί. Εκεί ζει ο Κιντάν με τη γυναίκα του, Σατίμα, ένα ζευγάρι βοσκών Τουαρέγκ με τα δυο τους παιδιά, την Τόγια και τον Ισάν. Μετά από ένα ατυχές περιστατικό, ο Κιντάν θα βρεθεί αντιμέτωπος με την καινούρια δικαιοσύνη, με τον ισλαμικό νόμο και την αυθαίρετη και σκληρή εφαρμογή του. Η ταινία κέρδισε 7 βραβεία Σεζάρ (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, φωτογραφίας, ήχου και μοντάζ). «Όχθες» του Πάνου Καρκανεβάτου: Ένα ποτάμι σύνορο Ανατολής - ∆ύσης... Σε ένα σημείο στο χάρτη, όπου τα κύματα της ιστορίας ξεβράζουν ανθρώπινες ψυχές. Σε ένα τοπίο, όπου οι πρωταρχικές, αρχετυπικές ανάγκες κινούν τους ανθρώπους, διασταυρώνονται ορισμένοι παράξενοι δρόμοι της αγάπης κι οι ήρωες βαδίζουν πάνω σε μια λεπτή κόκκινη γραμμή. «Στα χρόνια της βίας» (A most violent year) του Τζ. Σ. Σάντορ: Η δράση εκτυλίσσεται στη Νέα Υόρκη το 1981, μια από τις πιο βίαιες χρονιές στην ιστορία της πόλης. Ο Έιμπελ και η γυναίκα του Άννα προσπαθούν να κρατήσουν την επιχείρησή τους ζωντανή και κερδοφόρα, καθώς γύρω τους μαίνεται το έγκλημα.  «Focus» των Γκλεν Φικάρα και Τζον Ρέκουα: Έμπειρος απατεώνας εκπαιδεύει στην τέχνη του νεαρά. Μετά από 3 χρόνια θα συναντηθούν ως ανταγωνιστές στο Μπουένος Άιρες. «Νυχτερινός ανταποκριτής» (Nightcrawler) του Νταν Γκίλροϊ: Ο Λου Μπλουμ ψάχνει απελπισμένος για δουλειά, ώσπου ανακαλύπτει τον «υπόγειο» και εφήμερο κόσμο του αστυνομικού ρεπορτάζ στο Λος Άντζελες. Σύντομα μετατρέπεται σε έναν αμφιβόλου ηθικής δημοσιογράφο που θα κάνει τα πάντα για την αποκλειστικότητα.  «Μητριαρχία» του Νίκου Κορνήλιου: 60 Γυναίκες. 7 Μέρες. Ένας κόσμος. Ένα καταφύγιο γυναικών απειλείται με κατεδάφιση. 60 γυναίκες διαφορετικών ηλικιών, εθνικοτήτων και κοινωνικών προελεύσεων συγκεντρώνονται για να το προστατεύσουν, επιχειρώντας να επαναπροσδιορίσουν τη θέση τους στον κόσμο σήμερα. Την ημέρα συζητούν και συγκρούονται.  «Στο δρόμο για το σχολείο» (Sur le chemin de l’ ecole) του Πασκάλ Πλισόν: Ο 11χρονος Τζάκσον ξυπνά καθημερινά στις 5:30 για να περπατήσει, μαζί με τη μικρότερη αδερφή του, πάνω από 15 χιλιόμετρα άγριας φύσης στην Κένυα, αποφεύγοντας τις επιθέσεις ελεφάντων. Ο Καρλίτο, καβάλα στο άλογό του και παρέα με τη δική του αδελφή, διασχίζουν πετρώδεις κοιλάδες και λόφους της Παταγονίας. Στο Μαρόκο, η Ζαχίρα και η παρέα της ανεβοκατεβαίνουν βουνά, ενώ ο Σάμουελ βασίζεται στο νεαρότερο αδερφό του για να σπρώξει την αυτοσχέδια αναπηρική του καρέκλα μέσα από κατεστραμμένους δρόμους και βάλτους της Ινδίας. Ντοκιμαντέρ. Σινεφίλ

Της Έλενας Καραμανίδου

τη δεκαετία του ’40, εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του εμφυλίου, οι γυναίκες εμφανίστηκαν μαζικά στο δημόσιο χώρο, ενεπλάκησαν εκούσια, ή ακούσια με την πολιτική -διαμέσου της συμμετοχής τους στις γυναικείες οργανώσεις, της δράσης τους στην ΕΠΟΝ, την ΕΑ, τον ∆ημοκρατικό Στρατό και τέλος μέσω της ποινής που τους επιβλήθηκε για τις αριστερές ιδέες τους, ή την παροχή βοήθειας προς αριστερούς άντρες, γεύτηκαν τις ακραίες συνθήκες στη φυλακή και την εξορία.

Η εξορία δεν καταργούσε τη «φύση»

Η εμπλοκή με την πολιτική έπρεπε να συμβαδίσει με την ατελή πολιτική τους υπόσταση. Οι γυναίκες δε θεωρούνταν πολιτικά όντα, συνεπώς τη δεδομένη χρονική στιγμή δανείστηκαν στοιχεία πολιτικότητας, τα οποία εκφράστηκαν μέσα από την αριστερή πολιτική θέση τους, ή την υπόνοιά της. ∆εν ήταν ισότιμες -με τους άντρες- πολίτες, δεν τους είχαν αποδοθεί πολιτικά δικαιώματα, ήταν αποκλεισμένες στην ιδιωτική σφαίρα του σπιτιού και της οικογένειας και ο λόγος της εξόδου τους στη δημόσια ήταν οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που είχαν τελεστεί στην ελληνική κοινωνία, κατά το μεσοπόλεμο. Ωστόσο, και παρά τη μαζική είσοδο των γυναικών στη δημόσια σφαίρα, η γυναικεία πολιτικότητα της εποχής δεν

ΘΕΜΑΤΑ

«Γυναίκες εξό στο δημόσιο χ

“

Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

Τόσο η ιδεολογική ταυτότητα, όσο και η σχέση του φύλου τους με την πολιτική συμμετοχή τους, αποκαθήλωνε την ιερότητα της οικογένειας, αποδομούσε τον ανθεκτικό κορμό της πατριαρχικής φυσιογνωμίας της, απειλούσε με εκθεμελίωση την εθνικοφροσύνη ως κυρίαρχη ιδεολογία. αμφισβήτησε τον εξουσιαστικό δυισμό των φύλων, τη γυναικεία «φύση», και τους παραδοσιακούς της ρόλους. Η λειτουργιστική δομή της οικογένειας, η ουσιοκρατική προσέγγιση των φύλων, καθώς και οι διεκδικήσεις των γυναικείων οργανώσεων της εποχής αποτέλεσαν ένα αδιαπέραστο προστατευτικό κουκούλι, το οποίο δεν διαρρήχθηκε ούτε με την μαζική γυναικεία συμμετοχικότητα στο βουνό, ή στην εξορία, ούτε με την έμπρακτη απόδειξη της αντοχής των γυναικών στις στερήσεις, τις κακουχίες, τα βασανιστήρια. Υπέστησαν ως τιμωρία την εξορία, ενώ αυτή η παράδοξη «ισότητα» δεν καταργούσε τη «φύση» τους, η οποία ήταν υπεύθυνη για την ουσιαστική κοινωνική ανισότητα που βίωναν. Έτσι, μετά την απόδοση πολιτικών δικαιωμάτων και το σταδιακό εκδημοκρατισμό του ελληνικού πολιτικού συστήματος, οι γυναίκες επέστρεψαν στα σπίτια τους και στους παραδοσιακούς τους ρόλους.

Οι «Βουλγάρες πόρνες»

Η περιπέτεια της εκτόπισης των γυναικών λόγω του εμφυλίου πολέμου ξεκινά από τα τέλη 1947 με αρχές του 1948. Γυναίκες με δράση στην αντίσταση, με δημοκρατικά φρονήματα, προσκείμενες στην αριστερά, ή απλά συγγενείς ανταρτών ή συμπαθούντων, κατέληξαν στα κρατητήρια της Ασφάλειας. Όλες οι πολιτικές κρατούμενες που εκτοπίστηκαν στα ξερονήσια πέρασαν από το Τμήμα Μεταγωγών Πειραιώς,

εντός του οποίου καταγράφονταν και κρατούνταν μέχρι να μεταφερθούν, μερικές από αυτές αρχικά στην Ικαρία το 1947, και τον Μάρτιο του 1948 στη Χίο. Στη Χίο έμειναν από τον Μάρτιο 1948 έως τον Απρίλιο του 1949 περίπου. Ο επόμενος σταθμός εκτόπισής τους είναι το Τρίκερι, ένα νησί του Παγασητικού, το οποίο δέχτηκε τη μαζική άφιξη των γυναικών τον Απρίλιο του 1949. Στο Τρίκερι συμβίωσαν 5.000 γυναίκες και παιδιά περίπου και τον Ιανουάριο του 1950 πήραν το δρόμο για τη Μακρόνησο οι εναπομείνασες 1.200 (περίπου). Οι γυναίκες εντάσσονται στο ΕΣΑΓ, δηλαδή στο Ειδικόν Σχολείον Αναμορφώσεως Γυναικών. Στην Μακρόνησο οι γυναίκες ήρθαν για άλλη μια φορά αντιμέτωπες με τους παραδοσιακούς ρόλους τους. Καταρχάς, βρέθηκαν σε έναν τόπο εκτόπισης στον οποίο βρίσκονταν και άντρες πολιτικοί εξόριστοι, ενώ στη Χίο και στο Τρίκερι -τους προηγούμενους τόπους εξορίας τους- διαβίωναν αποκλειστικά γυναίκες. Στη Μακρόνησο αναγκάστηκαν να έρθουν σε επαφή, προκειμένου οι ήδη «μετανιωμένοι» άντρες να τις ενημερώσουν για τα επερχόμενα βασανιστήρια και άρα να τις πείσουν να υπογράψουν τη δήλωση μετανοίας. Τα χαράματα της 30ης Ιανουαρίου 1950, την ημέρα των άγριων βασανιστηρίων, όταν οι γυναίκες δεν υποκύπτουν στους εκβιασμούς, κατηγορούνται για την πολιτική στάση και συμπεριφορά τους ως «Βουλγάρες, πόρνες, κοινές, γύναια, γυναίκες του δρόμου, απορρίμματα της Ελλάδας, φαρμακερές έχιδνες, ύαινες, λύκαινες, βρώμες»,κλπ1. Οι αλφαμίτες, ως μέσο πίεσης, άρπαξαν τα παιδιά από εκείνες που δεν είχαν υπογράψει, με τη δικαιολογία ότι δεν ήταν γνήσιες Ελληνίδες. «Τα παιδιά σας ανήκουν στην Ελλάδα. Όποια θέλει το παιδί της πρέπει πρώτα να γίνει Ελληνίδα»2. Τόσο η ιδεολογική ταυτότητα, όσο και η σχέση του φύλου τους με την πολιτική συμμετοχή τους, αποκαθήλωνε την ιερότητα της οικογένειας, αποδομούσε τον ανθεκτικό κορμό της πατριαρχικής φυσιογνωμίας της, απειλούσε με εκθεμελίωση την εθνικοφροσύνη ως κυρίαρχη ιδεολογία. Μια τέτοια απειλή κινητοποιούσε τους αλφαμίτες να ανταποδώσουν με τέτοιους χαρακτηρισμούς, στοχεύοντας, μεταξύ άλλων, στην αποδόμηση της «γυναικείας» ηθικής φυσιογνωμίας. Ο βαθμός της «ηθικής» των γυναικών είναι αντιστρόφως ανάλογος προς τους προσβλητικούς χαρακτηρισμούς σεξουαλικού τύπου. Ο βαθμός της ηθικής τους συμπλέει με την αφοσίωση στην οικογένεια, την ιε-

ρότητα του μητρικού ρόλου. Ως εκ τούτου, οι χαρακτηρισμοί «πόρνες» κοκ (και όχι «προδότριες» π.χ.) δε συνάδουν με την ηθική τους, ακυρώνουν μια βασική λειτουργία που επιτελούν στο σπίτι, λειτουργία που τη φέρουν και στο δημόσιο χώρο, ουσιαστικά τους αποστερεί τα βασικά «χαρακτηριστικά» τους. Η έμφαση στους παγιωμένους γυναικείους κοινωνικούς ρόλους, δηλαδή στο ρόλο της μητέρας, αδερφής, κόρης, συζύγου, νοικοκυράς, ηθικής γυναίκας, απροστάτευτης δίχως άντρα κλπ. είναι ευκρινής. Οι γυναίκες στο δημόσιο χώρο εγγράφονται κυρίως ως μητέρες, γι’ αυτό και οι αλφαμίτες στο πλαίσιο των βασανιστηρίων απομακρύνουν τα παιδιά τους, προσδοκώντας ότι ο μητρικός ρόλος θα υπερισχύσει των πολιτικών πεποιθήσεων και της συλλογικής αλληλεγγύης.

Η εξορία ως δημόσιος χώρος

Σύμφωνα με την αστική ιδεολογία, οι γυναίκες στερούμενες γνώση, επαγγελματική ανεξαρτησία και πολιτική ελευθερία, είναι υποχρεωμένες να επιτελούν ορισμένες λειτουργίες μέσα στην οικογένεια. Οι τρεις βασικές γυναικείες λειτουργίες για την αστική ιδεολογία είναι α) η σεξουαλική τους συμπεριφορά, β) η αναπαραγωγική τους ικανότητα και γ) η ανατροφή των παιδιών3. Για αυτόν το λόγο οι εξόριστες γυναίκες αντιμετωπίζονται ως μητέρες, σύζυγοι κλπ. Καθορίζονται μέσα από τους λειτουργιστικούς ρόλους που υποχρεούνται να φέρνουν καθημερινά σε πέρας εξαιτίας της «φύσης» τους. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω η Μ. Μαγγιώρου διαβλέπει τη διαφορετικότητα του ηθικού κώδικα, με τον οποίο κρίνονται και στον οποίο υπόκεινται οι γυναίκες4. Σύμφωνα πάλι με την αστική ιδεολογία, το άτομο στο δημόσιο χώρο αποτελεί τον ιδιοκτήτη του εαυτού και της περιουσίας του, ο οποίος είναι αποκομμένος από τις οικογενειακές σχέσεις5. Η λειτουργία της μητρότητας- μία εκ των τριών λειτουργιών που επιτελούν οι γυναίκες - κατατάσσεται στην ιδιωτική σφαίρα, είναι «εξ ορισμού ασυμβίβαστη με την πλήρη και ισότιμη ένταξη στην πολιτική κοινωνία», στο πλαίσιο του φιλελευθερισμού6. Είναι ξεκάθαρο λοιπόν, πως οι άντρες ανήκουν στη δημόσια και οι γυναίκες στην ιδιωτική σφαίρα. Τι συμβαίνει όμως με τις εξόριστες γυναίκες; Πού ανήκει η ειδική αυτή κατηγορία; Πώς θα μπορούσε να οριστεί η εξορία και πιο συγκεκριμένα, η Μακρόνησος; Η εξορία και πιο συγκεκριμένα το στρα-

ΘΕΜΑΤΑ

ριστες: ατελείς πολίτες ώρο της εξορίας» Η ΕΠΟΧΗ 8 Μαρτίου 2015

τόπεδο συγκέντρωσης στη Μακρόνησο μπορεί να θεωρηθεί δημόσιος, πολιτικός χώρος, με τη διαφορά ότι είναι ποινικοποιημένος. Καταρχάς, η ποινή της πολιτικής εκτόπισης αποτελεί απόφαση της ελληνικής πολιτικής εξουσίας. Επίσης, η εξορία ως ποινή αποτελεί πολιτικό έγκλημα για το οποίο ευθύνονται πολιτικοί ηγέτες, η ίδια η πολιτική εξουσία7. Η παραμονή στην εξορία ακύρωνε οποιοδήποτε δικαίωμα εργασίας, οικονομικής ανεξαρτησίας8, αυτοδιάθεσης, αξιοπρέπειας, ελευθερίας, προσωπικών επιλογών κλπ. Η Μακρόνησος συστήνεται για την καταστολή της πολιτικής, μιας συγκεκριμένης πολιτικής, η Μακρόνησος αποτελεί πολιτικό θεσμό, στα χώματά της λαμβάνουν χώρα πολιτικά εγκλήματα, οι εξόριστοι/ες είναι πολιτικοί/ές. Κατασκευάζεται «ένα παράδοξο πολιτικό καθεστώς», εντός του οποίου «η Μακρόνησος, ως σύμβολο της πιο ακραίας μορφής πολιτικής σύγκρουσης, του Εμφυλίου, καταστρέφει στοιχειώδεις μορφές πολιτικού9. Η εξορία αποτέλεσε μέρος του δημόσιου χώρου, κατά συνέπεια, οι γυναίκες ως μη πολιτικές οντότητες μεταφέρθηκαν βίαια στο δημόσιο χώρο, χωρίς δικαιώματα, χωρίς ένα δημοκρατικό θεσμικό πλαίσιο να τις υποστηρίζει, και εγκαινίασαν την πολιτικότητά τους μέσω διωγμών, βίας και απαγορεύσεωνως πολιτικές κρατούμενες πριν καν υπάρξουν πολίτες. ∆ηλαδή, απέκτησαν πολιτική «ισότητα» ως προς την εξορία, ενώ ο επιθετικός προσδιορισμός «πολιτικές» υποδηλώνει στιγματισμό και μια σειρά απερίγραπτων βασανιστηρίων που δε συνάδουν με κανενός είδους πολιτικό δικαίωμα.

Μία άνιση ισότητα

Παρότι λοιπόν θεωρούνται λιγότερο πολιτικές οντότητες, παρότι δεν είναι ισότιμοι με τους άντρες πολίτες, παρότι δεν τους έχουν αποδοθεί τα πολιτικά τους δικαιώματα, κι ενώ παραμένουν

“

Οι γυναίκες, ως εξόριστες, παίρνουν μια γεύση «ισότητας» από την πολιτική εξουσία, μιας ισότητας με αρνητικό για αυτές πρόσημο. Με άλλα λόγια, η πολιτική εξουσία αναγνωρίζει σε αυτές, όχι το δικαίωμα πολιτικής έκφρασης, αλλά μία τετελεσμένη πολιτική έκφραση (πολιτικά πιστεύω ή πολιτική συμπεριφορά) που είναι επικίνδυνη και οφείλει να ποινικοποιηθεί και να τιμωρηθεί.

αποκλεισμένες από το δημόσιο χώρο, «εξορισμένες» σε έναν ιδιωτικό μικρόκοσμο, εντούτοις τους επιφυλάσσεται η ίδια με τους άντρες αντιμετώπιση: φυλακίσεις, εκτοπίσεις, στερήσεις, βασανιστήρια και τελικά ο αποκλεισμός και από τη γνώριμη για αυτές ιδιωτική σφαίρα. Συνεπώς, οι γυναίκες εκείνη την περίοδο μοιάζουν να μην ανήκουν πουθενά. Η τιμωρία (δηλαδή η εξορία) αποδίδεται με τον ίδιο τρόπο σε πολιτικά και μη πολιτικά όντα. Οι γυναίκες, ως εξόριστες, παίρνουν μια γεύση «ισότητας» από την πολιτική εξουσία, μιας ισότητας με αρνητικό για αυτές πρόσημο. Με άλλα λόγια, η πολιτική εξουσία αναγνωρίζει σε αυτές, όχι το δι-

προσδοκώμενη και επιδιωκόμενη. Οι γυναίκες επέστρεψαν στην ιδιωτική σφαίρα και ως αντάλλαγμα για τη προσφορά των υπηρεσιών τους, και κάτω από τη διεθνή πολιτική πίεση που δεχόταν η Ελλάδα, τους παραχωρήθηκαν τα πολιτικά δικαιώματα. Όσον αφορά την επιστροφή τους στην ιδιωτική σφαίρα, παράδειγμα αποτελεί η εξόριστη Β. Σκευοφύλακα. Μετά την απόλυσή της από την εξορία, παντρεύτηκε κι εργάστηκε σε εργοστάσιο, αλλά μόλις επέστρεψε ο άντρας της από τη δική του εξορία, η ίδια επέστρεψε στο σπίτι και στο μεγάλωμα των παιδιών, «γιατί ο σύζυγος ήταν ανατολίτης»12. Αποδεικνύεται αληθινή η συνειδητοποίηση, από πλευράς των γυναικών, ότι «όταν νικήθηκε το Κίνημα, οι σύντροφοι ξαναγίνανε αφέντες. Οι χθεσινοί μας συναγωνιστές έγιναν άντρες»13.

Η Έλενα Καραμανίδου είναι πολιτική επιστήμων. Το παρόν άρθρο είναι προϊόν έρευνας που πραγματοποίησε στο πλαίσιο εκπόνησης της διπλωματικής εργασίας.

καίωμα πολιτικής έκφρασης, αλλά μία τετελεσμένη πολιτική έκφραση (πολιτικά πιστεύω ή πολιτική συμπεριφορά) που είναι επικίνδυνη και οφείλει να ποινικοποιηθεί και να τιμωρηθεί. Συνεπώς, οι πολιτικές εξόριστες, μην έχοντας ακόμη κατακτήσει την ιδιότητα του πολίτη, μην έχοντας πλήρη πολιτικά δικαιώματα, συμμετέχουν χωρίς τη θέλησή τους σε αυτόν τον «έγκλειστο» δημόσιο χώρο, τον τελείως αποστερούμενο από πολιτικές, ή άλλου είδους, ελευθερίες. Με τον όρο ιδιότητα του πολίτη παραπέμπω στον ορισμό του T. H. Marshall περί απονομής κοινωνικής θέσης σε όσα άτομα πληρούν τις προϋποθέσεις για την ένταξή τους στην κοινότητα10. Ο πολίτης απολαμβάνει μία σειρά από αστικά, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, που αφορούν στην προσωπική ελευθερία έκφρασης, σκέψης, ιδιοκτησίας, στην απονομή δικαιοσύνης, στο δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι, καθώς και στην πρόσβαση στην κοινωνική κληρονομιά της πολιτισμένης ζωής11. Στην Ελλάδα εκείνη την εποχή οι γυναίκες είχαν αποκλειστεί από την ιδιότητα του πολίτη. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τους άντρες με αριστερή ιδεολογία. Άρα, οι γυναίκες εξαναγκάστηκαν λόγω της ιδεολογικής τους ταυτότητας, ή της συγγενικής τους σχέσης να επιβιώσουν σε έναν ιδρυματικό δημόσιο χώρο, διχοτομημένο σε αντρικά και γυναικεία στρατόπεδα και σε εθνικόφρονες/αλφαμίτες-μη εθνικόφρονες/εξόριστες, ο οποίος (χώρος) καταστρατηγούσε δικαιώματα, στον οποίο διέθεταν μόνο υποχρεώσεις, μέρος των οποίων αποτελούσε και η επιτέλεση των «γυναικείων» ρόλων. Κατά συνέπεια, οι γυναίκες διαμέσου της πολιτικής εκτόπισής τους εισήλθαν στη δημόσια σφαίρα από την «πίσω πόρτα», πρωτοείδαν το ποινικό πρόσωπό της, υπήρξαν πολιτικές κρατούμενες πριν καν αρθρώσουν πολιτικό λόγο και με τη λήξη της εξορίας τους η επιστροφή στην παντός τύπου καθεστηκυία τάξη (κρατική, οικογενειακή) ήταν κάτι περισσότερο από

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Βερβενιώτη Τασούλα, Νοέμβριος, 2003, «Οι γυναίκες της Αριστεράς μπροστά στο δίλημμα: πολιτική ή οικογένεια;, στο Mark Mazower (επιμ.), Μετά τον Πόλεμο, Η ανασυγκρότηση της οικογένειας του έθνους και του κράτους, 1943-1960, Αλεξάνδρεια, σελ. 129 και Μαυροειδή- Παντελέσκου Αφροδίτη, 2006, «Αποβιβαζόμαστε στη Μακρόνησο», στο Ελένη Στεφανίδου- Καρανικόλα (επιμ.), Στρατόπεδα Γυναικών. Χίος – Τρίκερι – Μακρόνησος, Αϊ – Στράτης. 1948-1954, Σύλλογος Πολιτικών Εξόριστων Γυναικών, Ιστορικό Ντοκουμέντο Αθήνα, Αλφειός, σελ. 273 και Γαβριηλίδου Κ. Νίτσα, Μακρόνησος, Απόψε χτυπούνε τις γυναίκες. Μαρτυρία, Αθήνα, 2004, σελ. 47- 48, και Στάβερη Ουρανία, 2006, Το Μαρτυρικό Τρίγωνο των Εξόριστων Γυναικών. Χίος –Τρίκερι – Μακρονήσι, Παρασκήνιο, Αθήνα σελ. 98 και σελ. 108, και Συνέντευξη Νίτσα Κ. Γαβριηλίδου, 22 Ιανουαρίου 2010. 2. Μαυροειδή- Παντελέσκου Αφροδίτη, 2006, ό. π., σελ. 274, και Γαβριηλίδου Κ. Νίτσα, 2004, Μακρόνησος, Απόψε χτυπούνε τις γυναίκες. Μαρτυρία, Αθήνα, σελ. 48, και Στάβερη Ουρανία, 2006, Το Μαρτυρικό Τρίγωνο των Εξόριστων Γυναικών. Χίος –Τρίκερι – Μακρονήσι, Αθήνα, Παρασκήνιο, σελ. 100, και Συνέντευξη Νίτσα Κ. Γαβριηλίδου, 22 Ιανουαρίου 2010. 3. Μαγγιώρου Μαρία, 1985, «Ο Λειτουργισμός στην Πολιτική Θεωρία και οι Επιπτώσεις του στη Γυναικεία Καταπίεση», Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 57, 1985, σελ. 6. 4. Μαγγιώρου Μαρία, ό. π. Σελ. 6. 5. Pateman Carole, 1989, The disorder of women, Cambridge, Polity Press, p. 122. 6. Βαρίκα Ελένη, 1994, «Μητρότητα, πατρότητα, συμβόλαιο και άλλοι μύθοι της κλασικής πολιτικής θεωρίας», ∆ίνη, 7, σελ. 40. 7. Βαρδινογιάννης Β. Βαρδής, Αρώνης Γ. Παναγιώτης, 1996, Και οι Μισοί στα Σίδερα. Όταν άνοιξαν οι βαριές αμπάρες κι έκλεισαν μέσα τους το μισό έθνος, Αθήνα, Φιλίστωρ, σελ. 224 8. Βαρδινογιάννης Β. Βαρδής, Αρώνης Γ. Παναγιώτης, ό. π. Σελ. 224. 9. Παναγιωτόπουλος Παναγής, 2000, «Η Αμετροέπεια της Βίας, ο Πόνος και η Αναίρεση της “Αναμόρφωσης” στη Μακρόνησο», στο Στρατής Μπουρνάζος και Τάσος Σακελλαρόπουλος (συντ. έκδ.), Ιστορικό Τοπίο και Ιστορική Μνήμη, το παράδειγμα της Μακρονήσου, Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντησης, Αθήνα, Φιλίστωρ, σελ. 287. 10. Παντελίδου Μαλούτα Μάρω, 2002, Το φύλο της δημοκρατίας. Ιδιότητα του πολίτη και έμφυλα υποκείμενα, Αθήνα, Σαββάλας, σελ. 106. 11. Marshall T. H., Bottomore T., 1995, Ιδιότητα του πολίτη και κοινωνική τάξη, Αθήνα, Gutenberg, σελ. 43. 12. Συνέντευξη Βαγγελιώ Σκευοφύλακα, 19 Ιανουαρίου 2010. 13. Βερβενιώτη Τασούλα, Νοέμβριος 2003, «Οι γυναίκες της Αριστεράς μπροστά στο δίλημμα: πολιτική ή οικογένεια;», στο Mark Mazower (επιμ.), Μετά τον Πόλεμο. Η ανασυγκρότηση της οικογένειας του έθνους και του κράτους στην Ελλάδα 1943-1960, Αλεξάνδρεια, σελ. 134.

“

Πρέπει να προσπαθήσουμε να μεταφέρουμε όσα ζήσαμε σε πολύ κόσμο, σε εκδηλώσεις, σε συζητήσεις, σε ό,τι μπορεί να γίνει για να συνεχίσει “η αλληλεγγύη να κρατάει στη ζωή το Κομπάνι”, να γίνουν και άλλες αποστολές πραγμάτων και ανθρώπων, μικρότερες ή μεγαλύτερες δεν έχει σημασία.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΚΟΜΠΑΝΙ

Εκεί αφήσαµε ένα κοµµάτι της καρδιάς µας Ε

ίναι δύσκολο να γράψουμε έναν ψυχρό απολογισμό μετά από αυτά που κουβαλάμε στο μυαλό μας και στην καρδιά μας για την αποστολή της καμπάνιας “Η αλληλεγγύη κρατά στη ζωή το Κομπάνι”, στην οποία συμμετείχαμε. Τι να γράψουμε; Πόσα πράγματα πήγαμε; Που ήταν πολλά, ίσως η μεγαλύτερη αποστολή βοήθειας. Παραδώσαμε 33 παλέτες με πάνω από 1970 κουτιά και σακιά με τρόφιμα και φάρμακα. Πόσοι συμμετείχαμε στην αποστολή; Που ήμασταν πολλοί, 24 άτομα. Πόσες επισκέψεις κάναμε; Που ήταν και αυτές αμέτρητες, αφού συζητήσαμε σχεδόν με όλους τους ανθρώπους που έχουν ένα σημαντικό κομμάτι δουλειάς στην υπόθεση των προσφύγων από το Κομπάνι.

Είναι δύσκολο να περιγράψουμε

Είναι δύσκολο να γράψουμε, γιατί η μυρωδιά που έχει ένας καταυλισμός προσφύγων δεν μπορεί να απτυπωθεί ή να φωτογραφηθεί. Το ίδιο και οι λάσπες στα ρούχα των παιδιών, το πόσα φοράνε κάλτσες και πόσα όχι. Το πώς γυρνάνε οι γέροι άπραγοι, το πώς κουβαλάνε το νερό οι γυναίκες. Το πώς ένα λασπόδρομος μπροστά στον καταυλισμό γίνεται η βόλτα των νέων ανθρώπων. Το πώς ένα μικρό παιδί έχει για παιχνίδι να κοιτάει τα αυτοκίνητα που περνάνε από τον επαρχιακό δρόμο και ένα άλλο να πετάει πέτρες σε μια λακκούβα με λασπόνερα. Είναι δύσκολο να περιγραφεί κυρίως το πώς δεν νιώσαμε μιζέρια από αυτούς τους ξεσπιτωμένους, φτωχούς ανθρώπους ούτε μια στιγμή. Το ότι σε κάθε καταυλισμό υπάρχει αυτοσχέδιο σχολείο και ωδείο, όπου γίνεται πραγματικότητα το σύνθημα «Πρώτο μάθημα, το μάθημα του αγώνα». Είναι πολύ δύσκολο να περιγράψουμε πώς πίσω από μια φαινομενική μοιρολατρία και τις πιο άθλιες υλικές συνθήκες αναπτύσσεται τελικά μια διαδικασία ελπίδας και αγώνα. Και είναι δύσκολο για αμετανόητους διεθνιστές/τριες, να περιγράψουμε το πόση υπερηφάνεια μπορείς να αισθανθείς που κατάγεσαι από την Ελλάδα, όταν ακούς το πώς μιλούν αυτοί άνθρωποι, όπως ο υπεύθυνος για τα ζητήματα της εκπαίδευσης, για τη χώρα σου και το πολιτισμό της. Με πολύ δυνατές εκφράσεις όπως ότι «ο κόσμος δε θα άξιζε τίποτε αν δεν είχε υπάρξει η ελληνική Φιλοσοφία και Τέχνη» και ότι και αυτοί παλεύουν «για την αναγέννηση του πολιτισμού στη Μεσοποταμία». Και αυτά από ένα λαό που πληγώθηκε από την Ελλάδα. Και πώς τώρα να μεταφέρεις τον ενθουσιασμό ενός κούρδου οδηγού λεωφο-

ρείου που δεν ήξερε ούτε λέξη από άλλη γλώσσα, για τον ΣΥΡΙΖΑ, που ήξερε τα πάντα για αυτόν σαν να ήταν δικό του κόμμα; Και πώς να μεταφέρεις την έκπληξη αλλά και τη συγκίνηση, όταν ακούς μια νέα, Τουρκάλα, διδάκτορα κοινωνιολόγο στην Αμερική, που έχασε το φίλο και συμφοιτητή της στις μάχες και που δουλεύει εθελοντικά στους καταυλισμούς, στο πολιτιστικό κέντρο και τις αποθήκες, να λέει ότι «Ο ΣΥΡΙΖΑ και το Κομπάνι έκαναν τον κόσμο να πιστέψει ξανά ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός»; Πώς να περιγράψεις ότι η δήμαρχος του Σουρούτς, η Ζουχάλ που έχει γίνει μια γυναίκα σύμβολο σε όλο το κόσμο, είναι μια απλή νέα κοπέλα που έτρεχε μέσα στη νύχτα να βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που συναντούσαμε στη παράδοση της βοήθειας, ότι μας φιλούσε γεμάτη χαρά και με ιδιαίτερη σεμνότητα γονάτισε για να φωτογραφηθεί μαζί μας, όταν τελικά τα καταφέραμε και αρχίσαμε να ξεφορτώνουμε; Πώς μπορείς να περιγράψεις το πόσο ντρέπεσαι ότι εμείς οι πιο ριζοσπάστες αριστεροί στην Ευρώπη συζητάμε ακόμη για την ποσόστωση του 30% στις γυναίκες, όταν εκεί όλα, από πάνω ως κάτω είναι 50 -50 και μάλιστα υπάρχει ένα κοινό τραπέζι όπου κάθονται σε όλες τις θέσεις με αξιώματα; Και είναι ακόμη πιο δύσκολο σε μια τόσο φτωχή περιοχή να πιστέψεις ότι τίποτε δεν θα γίνεται από δω και πέρα για την ανάπτυξη αν δεν παίρνει υπόψη του την οικολογία” και ότι το σύστημα τους θέλουν να είναι “δομημένο από τα κάτω”;

Είναι «εμείς»

Για αυτό ό,τι έχουμε να πούμε, πιστεύουμε ότι δεν λέγεται ή δεν γράφεται

μόνο μια φορά, για να χαθεί πολύ γρήγορα στον ωκεανό της πληροφορίας που δεχόμαστε καθημερινά. Αυτό που μπορούμε να παραδεχτούμε είναι ότι αφήσαμε εκεί ένα κομμάτι της καρδιάς μας. Και πρέπει να προσπαθήσουμε να το μεταφέρουμε σε πολύ κόσμο, σε εκδηλώσεις, σε συζητήσεις, σε ό,τι μπορεί να γίνει για να συνεχίσει “η αλληλεγγύη να κρατάει στη ζωή το Κομπάνι , να γίνουν και άλλες αποστολές πραγμάτων και ανθρώπων, μικρότερες ή μεγαλύτερες δεν έχει σημασία. ∆εν είναι απλές αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας σε κάποιους «άλλους». Γιατί οι άνθρωποι που βρίσκονται εκεί είναι δικοί μας άνθρωποι, είναι «εμείς». Είμαστε όλοι, και εμείς και αυτοί, κομμάτι μιας ευρύτερης διαδικασίας και ανάγκης στο σύγχρονο κόσμο, της «μάχης του καιρού μας»: Να δείξουμε στη πράξη ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», απέναντι στην υποτέλεια, το πόλεμο, τη βαρβαρότητα. Έμμυ Καρίμαλη, ∆ικαίος Ψυκάκος