Κυριακή 12-01-2014

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2014 • Αρ. φ. 1185 • 2 €

Χ. Καραγιαννίδης: Υποβρύχια δημοκρατία

Το ζήτημα είναι το πολιτικό σύστημα που εκτρέφει την διαφθορά σελ. 6-7

...

Α. Μπένος: Προβολή του οράματος της Αριστεράς

Η στρογγυλοποίηση των στόχων θα μας απομονώσει από το κίνημα σελ. 6-7

...

Σ. Ρούσσος: Εμφύλιος εντός του τζιχάντ

Οι ανταγωνισμοί μεταξύ των τζιχαντικών ομάδων αποτελεί τη νέα διάσταση στο Συριακό σελ. 7

Ζ. Μπάουμαν: Οι πλειοψηφίες ξεκινούν ως μειοψηφίες

Αναγκαία η αλλαγή νοοτροπίας με έμφαση στην ικανοποίηση των αναγκών σελ. 30-31

Π. Λάμπρου Μ. Μπαρσέφσκι: Τα Αλκατράζ και η δική μας στάση

ΣΕ Α∆ΙΕΞΟ∆Ο Η ΤΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ∆ΑΙΜΟΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ

Από τα µαλλιά της πιάνεται η Ν∆ Οι επιθέσεις του Μαξίμου προδίδουν πανικό Μετά τη βραχύβια ανάδειξη του καρναβαλικού παπά-Σούρα σε κεντρικό πολιτικό θέμα και την παρανοϊκή επίθεση κατά του ΣΥΡΙΖΑ με αφορμή... την εξαφάνιση του Χ. Ξηρού (!), που καταγράφηκαν ήδη σαν κινήσεις απελπισίας ακόμα και από φίλιες προς την κυβέρνηση δυνάμεις, το επικοινωνιακό επιτελείο του Μαξίμου προχωράει σε μια ακόμη πιο επικίνδυνη και για την ίδια τη Ν∆ επιλογή: οικοδομεί ενόψει των ευρωεκλογών την τεχνητή αντίθεση φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις (Ν∆, ΠΑΣΟΚ) εναντίον αντιευρωπαϊκών (ΣΥΡΙΖΑ), προσδίδοντας έτσι δημοψηφισματικό χαρακτήρα στην εκλογική αναμέτρηση. Τα επιχειρήματα, ωστόσο, με τα οποία προσέρχεται σε μια τέτοια αντιπαράθεση η Ν∆, είναι εξαιρετικά ασθενή, ιδίως μετά την τοποθέτηση του Αλ. Τσίπρα στη θέση του υποψήφιου του ΚΕΑ για την προεδρία της ΕΕ. Υποψηφιότητα που υπογραμμίζει ότι αυτό που οι νεοφιλελεύθεροι ονομάζουν «αντιευρωπαϊσμό», είναι η μαχητική, διεκδίκηση μιας δημοκρατικής και αλληλέγγυας Ευρώπης. Όπως παρατηρεί ακόμα και ο «Εκόνομιστ», με δεδο-

μένο το δημοσκοπικό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ, «μια νίκη του κ. Τσίπρα [στις ευρωεκλογές] θα μπορούσε να υπονομεύσει τον εύθραστο συνασπισμό του κ. Σαμαρά». Από μια άλλη πλευρά, ο κ. Γ. Παπαχρήστος στα «Νέα» [10/1] παρατηρεί ότι «το δημοψήφισμα που ουσιαστικά εξήγγειλε ο κ. Σαμαράς», ενέχει τον κίνδυνο να τον οδηγήσει εκεί που οδηγήθηκε «ο προηγούμενος που είχε κάνει μια τέτοια νύξη», δηλαδή ο Γ. Παπανδρέου, ο οποίος «δεν έμεινε στη θέση του ούτε για τρεις ημέρες». Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και στελέχη της συντηρητικής παράταξης θεωρούν ότι πρέπει να κρατούν αποστάσεις από τέτοιες κινήσεις χωρίς μέτρο και ειρμό, που φανερώνουν πανικό μπροστά στο ενδεχόμενο εκλογική επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ. Ενδεχόμενο που γίνεται ακόμη πιο απειλητικό για τη Ν∆, καθώς αποδεικνύεται καθημερινά ότι η μη πειστική πολεμική εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ αφήνει ανέγγιχτη τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών.

Για τις άδειες, την καταστολή και την “τρομοκρατία” της Ν∆ σελ. 10

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Α. Μπαλτάς: Ιστορική η πρόκληση για την Αριστερά Επιτακτική ανάγκη η “βίαιη ωρίμανση του ΣΥΡΙΖΑ” σελ. 8-9

...

Ν. Θεοχαράκης: Οι Γερμανοί σκέφτονται πονηρά

Η κρίση έχει δημιουργήσει ευρωσκεπτικισμό σελ. 4-5

...

Γ. Κοματάς: Μπορούμε να κάνουμε την πόλη μας φιλόξενη

Ο υποψήφιος δήμαρχος Αγίων Αναργύρων -Καματερού μιλά στην “Εποχή” σελ. 20

...

Ν. Μούδουρος: Η σύγκρουση στην Τουρκία και οι προεκτάσεις της

Οι ενδοϊσλαμικές διαφορές είναι διαχρονικές και μεγάλες σελ. 13

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΣΥΡΙΖΑ: Άλλο φόρουμ άλλο συμμαχίες

Τα προγραμματικά φόρουμ και η ανεξαρτητοποίηση του Π.Τατσόπουλου σελ. 9

∆ικαίωση του αγώνα κατά της εκτροπής του Αχελώου αποτελεί η απόφαση της Ολομέλειας του ΣΤΕ που κρίνει τις υπουργικές αποφάσεις αντίθετες με την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης.

«Σκοτώνουν» τον ΕΟΠΥΥ

«Οι ασφαλισμένοι θα έχουν την ίδια δυνατότητα για άμεση πρόσβαση στο γιατρό, στις εξετάσεις, στην προμήθεια των φαρμάκων και άλλων θεραπευτικών μέσων. Αυτά όλα αποτελούν στέρεα θεμέλια για να οικοδομήσουμε την Ενιαία Πρωτοβάθμια Υγεία στη χώρα μας», δήλωνε ο Α. Λοβέρδος ως υπουργός Υγείας δύο χρόνια πριν [9/2/2011] όταν ίδρυε τον ΕΟΠΥΥ, έναν φορέα που όλοι έλεγαν ότι είναι εξ αρχής καταδικασμένος σε θάνατο. Και ο θάνατος θα επέλθει τη ∆ευτέρα, με το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή που μετατρέπει τον ΕΟΠΥΥ από πάροχο σε αγοραστή υπηρεσιών υγείας. Ο νέος φορέας, που θα έχει τον τίτλο Πρωτοβάθμιο Εθνικό ∆ίκτυο Υγείας (ΠΕ∆Υ) θα αγοράζει υπηρεσίας υγείας από το ΕΣΥ ή από ιδιώτες και θα τις παρέχει στους ασφαλισμένους. Τα Κέντρα Υγείας και τα πολυϊατρεία θα έχουν 24ωρη λειτουργία -χωρίς φυσικά τον απαραίτητο εξοπλισμό ή το αναγκαίο προσωπικό- και καθιερώνεται ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού, ο οποίος θα παρακολουθεί ανά γειτονιά (!) τους ασφαλισμένους και θα εξαρτάται από αυτόν τι εξετάσεις θα κάνουν, αν κάνουν ή τι θεραπεία θα ακολουθήσουν, αν ακολουθήσουν. Στην αβεβαιότητα βρίσκονται 8.000 γιατροί του Οργανισμού, οι οποίοι θα βρεθούν σε καθεστώς κινητικότητας, ενώ θα χάσουν το δικαίωμά τους να διατηρούν παράλληλα ιδιωτικό ιατρείο. Μάλιστα, για να ανανεωθεί η σύμβασή τους στον νέο ΕΟΠΥΥ, θα απαιτείται βεβαίωση έχουν κλείσει το ιδιωτικό ιατρείο. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Γιατρών ΕΟΠΥΥ αποφάσισε παράταση της απεργίας έως τις 17 Ιανουαρίου, ενώ εξετάζει και άλλες μορφές κινητοποιήσεων.

Όταν η εξαίρεση γίνεται κανόνας …

Tης Μαρίνας ∆αλιάνη

Λίγους μήνες μετά την ψήφιση του νόμου 4205/2013 που θεσμοθέτησε τη δυνατότητα ηλεκτρονικής επιτήρησης αδειούχων και προσωρινά ή υπό όρους απολυομένων από τις φυλακές κρατουμένων και στον απόηχο της πολεμικής μεταξύ κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, επιστημόνων και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων σχετικά με την αποτελεσματικότητα του υπό εφαρμογή μέτρου για την αντιμετώπιση του εκρηκτικού προβλήματος του υπερκορεσμού των ελληνικών φυλακών, η σχετική προβληματική επανέρχεται στο προσκήνιο της δημόσιας συζήτησης, εξ αφορμής ενός μεμονωμένου περιστατικού: της μη επιστροφής βαρυποινίτη κρατούμενου από την τακτική του άδεια. Η κακή χρήση της άδειας του ενός και μόνου κρατουμένου και η χειρότερη χρήση αυτής της εξαιρετικής περίπτωσης από τα ΜΜΕ ήταν αρκετή ώστε να οδηγήσει τον υπουργό δημόσιας τάξης, στην προαναγγελία της κατάργησης του θεσμού των αδειών για συγκεκριμένες κατηγοΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

2

ΘΕΜΑΤΑ

Όταν η εξαίρεση γίνεται κανόνας …

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Να καεί, να καεί η φυλλάδα η «Αυγή»

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

ρίες κρατουμένων. Ταυτόχρονα, παρεμβαίνοντας ευθέως στη δικαιοσύνη, εγκαλεί τους δικαστές γιατί σε άλλη περίπτωση κρατουμένου που αποφυλακίστηκε γιατί εξαντλήθηκε το ανώτατο όριο της προσωρινής του κράτησης χωρίς να έχει δικαστεί, εφάρμοσαν τον ποινικό νόμο και το Σύνταγμα και δεν προέβησαν σε πραξικόπημα, κρατώντας τον υπόδικο μέσα στη φυλακή χωρίς νόμιμη αιτία. Έτσι, μέσα σε μια μέρα, η συντεταγμένη πολιτεία, δια στόματος υπουργού δημόσιας τάξης, φαίνεται να ξέχασε τη σωρεία καταδικών της χώρας από το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου για τις άθλιες, απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες κράτησης στις υπερπλήρεις ελληνικές φυλακές και τις επίσης πολλαπλές καταδίκες για την καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης με συνέπεια την επί μακρόν κράτηση των υποδίκων πολιτών χωρίς δίκη. Και όχι μόνο αυτό. Η μη επιστροφή ενός και μόνου κρατουμένου από την τακτική του άδεια ήταν αρκετή για να διαγραφούν από τη συλλογική μνήμη και τα στατιστικά δεδομένα του Υπουργείου ∆ικαιοσύνης για την μέχρι τώρα επιτυχημένη εφαρμογή του μέτρου της άδειας των κρατουμένων, βάσει των οποίων από το 1999 μέχρι σήμερα μόνο το 2,6% των κρατουμένων που λαμβάνουν ολιγοήμερη άδεια από τις φυλακές κάνουν κακή χρήση αυτής, ενώ στην έννοια της κακής χρήσης συμπεριλαμβάνονται όχι μόνο οι κρατούμενοι που δεν επιστρέφουν καθόλου στη φυλακή, αλλά και όσοι καθυστερούν ή παραβιάζουν κάποιον από τους περιοριστικούς όρους που επιβάλλονται για τη λήψη της άδειας. Η αφοριστική όσο και πανικόβλητη απάντηση της ελληνικής πολιτείας σε μια μεμονωμένη παραβίαση του ποινικού νόμου, που αιτιολογήθηκε από την επικινδυνότητα του ενός και μόνου κρατουμένου που δεν επέστρεψε στη φυλακή για την ελληνική κοινωνία, έφερε άμεσα όσο και θλιβερά αποτελέσματα. Μέσα σε λίγες ώρες συνελήφθη ένας ακόμη υπόδικος κατηγορούμενος που είχε αποφυλακιστεί το καλοκαίρι μετά από έναν ορυμαγδό αντιδράσεων διεθνών και εγχώριων οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιστημόνων και πολιτών για την υπέρβαση των ανωτάτων ορίων της προσωρινής του κράτησης και την παρά το νόμο και το Σύνταγμα επί μακρόν παράταση της. Του είχαν τεθεί τότε επαχθέστατοι περιοριστικοί όροι, με τους οποίους του περιορίστηκαν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όμως τους τήρησε όλους απαρεγκλίτως. Παρόλ’ αυτά οδηγήθηκε στη δικαιοσύνη για παραβίαση περιοριστικού όρου που ποτέ δεν του είχε τεθεί. ∆ικάστηκε αυθημερόν και αθωώθηκε, ενώ ταυτόχρονα η Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος αντέδρασε με ανακοίνωση της στις σπασμωδικές κινήσεις τις εκτελεστικής εξουσίας. Τα γρήγορα αντανακλαστικά της δικαιοσύνης τις μέρες που πέρασαν, είναι σίγουρα μια αχτίδα φωτός στη ζοφερή τάση της πολιτικής εξουσίας να επιτίθεται στο κράτος δικαίου μπροστά σε κάθε μεμονωμένη σκοπιμότητα. Όμως όλη αυτή η ιστορία δημιούργησε τελικά άλλη μια ανεξίτηλη μαύρη κηλίδα στον πολύπαθο νομικό μας πολιτισμό. Και μας θύμισε για πολλοστή φορά ότι ο πολίτης, όσο και να κραυγάζει περί του αντιθέτου ο υπουργός δημόσιας τάξης, δεν κινδυνεύει από την παραβίαση των περιορισμών διαμονής ενός κρατούμενου, όποιος κι αν είναι αυτός και για όποιο λόγο και αν κρατείται. Κινδυνεύει και μάλιστα πολλαπλώς από την τάση του κράτους δικαίου να τρέπεται σε άτακτη φυγή, καταργώντας τον εαυτό του στη θέα ή την απουσία ενός και μόνου ανθρώπου… που αλίμονο μας αν εμφανιστεί, γιατί τότε … τι θα κάνουμε χωρίς βαρβάρους. Ο άνθρωπος αυτός ήταν μια κάποια λύση. * Η Μαρίνα ∆αλιάνη είναι δικηγόρος

Κακώς δεν πήγε ο Τσίπρας στη φιέστα της κυβέρνησης με τον «φίλο» Μπαρόζο. Εκεί που ο Σαμαράς έκανε τρία χοντροκομμένα λεκτικά λάθη, με τον Τσίπρα μπορεί να έκανε 23. Το καλύτερο που είπε ο Σαμαράς είναι για τα βραβεία Γκράμι. Το είπε σχεδόν τραγουδιστά και με τη γνωστή κινούμενη σωματική του έκφραση, λες και είναι βάρκα σε θαλασσοταραχή. Τι είπε ο αθεόφοβος. «Η Ελλάδα έχασε βιοτικό επίπεδο που δεν έχασε κανένας λαός από το β΄ παγκόσμιο πόλεμο, το έκανε συντονισμένα με τη βοήθεια της Ευρώπης». «Κράτα με, να σε κρατώ, να διαλύσουμε ένα λαό», ήταν σαν να έλεγε. Μπορεί να του ξέφυγε, βγάζοντας τα απωθημένα του, από τότε που ήταν αντιμνημονιακός. Και ο Μπαρόζο δεν πήγε πίσω. ∆ήλωσε ότι «η Ελλάδα είναι παράδειγμα για την αντιμετώπιση της κρίσης». Πράγματι, πρέπει να διδάσκεται στα μεταπτυχιακά μαθήματα. Το παράκανε η Ν∆ με αφορμή τη στήριξη του φιλόσοφου Τόνι Νέγκρι στον ΣΥΡΙΖΑ. Και το έκανε μάλιστα, τώρα που ο Μπαρόζο ήταν στην Αθήνα. Κατήγγειλε τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί ο Νέγκρι είχε καταδικαστεί ως εγκέφαλος οργάνωσης που σχετιζόταν με τρομοκρατία στα μολυβένια χρόνια της Ιταλίας. Παρέμεινε στην Αριστερά, μαχητικός στο χώρο των ιδεών και της δράσης. Ο Μπαρόζο ξεκίνησε τη λαμπρή καριέρα του ως μαοϊστής, στο PCTP/MRPP (Κομμουνιστικό Κόμμα της Πορτογαλίας-Κίνηση Εργαζομένων/ Αναδιοργάνωση του Προλεταριάτου). Το κόμμα αυτό είχε, μάλιστα, κατηγορηθεί για σχέσεις με την τρομοκρατία. Ο ίδιος, μάλιστα, προσωπικά είχε κατηγορηθεί για κατάσχεση των επίπλων της Νομικής Σχολής, όπου έκανε ντου η οργάνωσή του. Μπορεί να μετακινήθηκε στη δεξιά και να έγινε αρχηγός του PPD, πρωθυπουργός και πρόεδρος της Κομισιόν, αλλά τις βασικές του ιδέες τις κράτησε. Όπως το έλεγε και ο τίτλος του κόμματός του «Αναδιοργάνωση του Προλεταριάτου». Από την Ελλάδα έως τη Γερμανία πέτυχε το στόχο του. Το προλεταριάτο της Ευρώπης επί των ημερών του αναδιοργανώθηκε. Προς τιμήν του, καθώς και των άλλων Επιτρόπων όπως η ∆αμανάκη, τους τραγούδησαν το τραγούδι του Μίκη «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ». Ο Μπαρόζο, μάλιστα, ζήτησε να ξανατραγουδιστεί η τελευταία

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

στροφή, που λέει «τους παλιούς μου φίλους καλώ, με φοβέρες και μ’ αίματα». Τώρα, μια και μιλάμε για τρομοκρατία πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως εκφράζεται από την ηγεσία του, δείχνει να μην έχει σχέση με την τρομοκρατία. Το είπε και ο Τατσόπουλος. Οι φιλοτρομοκράτες είναι περιθωριακή φωνή. Ανέφερε, μάλιστα, τον Νίκο Γιαννόπουλο και την Μάνια Μπαρσέφσκι. Ο Νίκος δεν είναι στον ΣΥΡΙΖΑ, η Μάνια όμως, είναι και στην ανώτατη ηγεσία του, στη Γραμματεία του. Επειδή η Μισέλ και ο Μουρούτης δεν διαβάζουν «Εποχή» αλλά μόνο «Αυγή», ας αποκαλύψουμε και εμείς μερικές αλήθειες. Η Μάνια, ανήκει στο ρεύμα της ΑΝΑΣΑ, όπου πολλά στελέχη της έχουν καταδικαστεί στο παρελθόν ακόμα και με ισόβια. Γι’ αυτό είναι εντάξει ο Τατσόπουλος. Αποκρύβει πολλά, παραπλανώντας τους αντιπάλους μας. Εδώ που τα λέμε αν είχαμε 2-3 ακόμα σαν τον Πέτρο, θα είχαμε κερδίσει όλους τους εκκεντρικούς. Πάντως, ο υφυπουργός Εξωτερικών Γεροντόπουλος ήταν πιο αυστηρός. Ζήτησε δημοσίως από τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ να κάψουν την «Αυγή». Προφανώς δεν ανατρέχει στο Μόναχο που τα τάγματα εφόδου έκαιγαν εφημερίδες και βιβλία. Λόγω της προϋπηρεσίας του στην Πολιτική Άνοιξη του Σαμαρά, είναι πιο λαϊκός. Μάλλον προτιμά το παράδειγμα των οπαδών της Ένωσης Κέντρου, που έκαψαν συμβολικά τα «Νέα», όταν στήριξαν την αποστασία. Ακραία πράγματα. Το πιο χρήσιμο θα ήταν να προτρέψει τους συριζαίους να αγοράζουν την «Εποχή». Πάντως, η Ελλάδα παραμένει βαλκάνια. Εδώ η διαφθορά παίρνει χαρακτήρα πλιάτσικου. Ενώ στην Ισπανία η διαφθορά εκπέμπει μια έντονη οσμή μεγαλείου. Η πριγκίπισσα Κριστίνα μαζί με τον πριγκιπικό σύζυγό της, είχαν στήσει μηχανισμό αρπαχτής, ξεπλύματος και φοροδιαφυγής εντός παλατιού, μέσω φιλανθρωπικού

Ακαδημίας 62, 5ος όροφος, Αθήνα 106 79 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: A’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

ιδρύματος. Εδώ όποιος προλάβει κλέβει, χωρίς να μεσολαβεί ούτε παλάτι ούτε ίδρυμα. Τώρα τελευταία όμως δημιουργείται και εδώ μια αχλή μεγαλείου. Ο Μελισσανίδης χρίστηκε με το οφίκιο του Άρχοντα Κουροπαλάτου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο Πατριάρχης μάλιστα που δεν παρέστη στη λειτουργία των Θεοφανίων γιατί ήταν άρρωστος, μετά μισή ώρα έχρισε ο ίδιος τον Μελισσανίδη. Άξιος ο Μελισσανίδης. Για πρώτη φορά μετά το 1453 απονεμήθηκε το οφίκιο του Κουροπαλάτη, δηλαδή του άρχοντα που ρυθμίζει τα του παλατιού. Οι άλλοι πήραν κοινότοπους τίτλους. Ο Κόκκαλης χρίστηκε Άρχοντας Λαοσυνάκτης, προφανώς λόγω της σχέσης του πατέρα του με το ΕΑΜ. Μέγας Χαρτοφύλακας έγινε ο τέως Πρόεδρος του Αρείου Πάγου Κόκκινος. Κανονικά έπρεπε να χριστεί Μέγας Γουνάκιας. Το πιο ιερό αξίωμα δόθηκε στον Κοντομηνά. Έγινε Πρωτέκδικος, δηλαδή ο άνθρωπος για την υπεράσπιση των δικαίων. Θα πέσει ο ουρανός και θα μας πλακώσει. Κανένα σέβας, κανένα ιερό και όσιο δεν άφησαν οι οικονομικοί εισαγγελείς. Τον Στουρνάρα, ιδίως μετά τη συνέντευξη του στους Financial Times που υπάκουσε στην εντολή Σόιμπλε για μη κούρεμα του χρέους, πρέπει και αυτόν να χρίσουν. Ας του δώσει η Προτεσταντική Εκκλησία το οφίκιο του σφουγγοκολάριου του Μεγάλου Σφραγιδοφύλακα της Μπούντενστανγκ.

Γεράσιμος ο Αλιεύς alieys@hotmail.gr

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmai.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

Πικρή προεδρία

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

“

Ένα βήμα πριν από την ήττα η κυβερνητική πλειοψηφία

Η

ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από την Ελλάδα από μεγάλη γιορτή και ευκαιρία να διαλαλήσει η κυβέρνηση τα επιτεύγματα της πολιτικής της μπροστά στην ηγεσία της ΕΕ, ενώ οι επιφανείς ξένοι θα αξιολογούσαν θετική την ως τώρα πορεία του διακεκριμένου πειραματόζωου, προϊδεάζοντας συγχρόνως για τις διευκολύνσεις του άμεσου μέλλοντος, μετατράπηκε σε μια δοκιμασία που άφησε εξαιρετικά πικρή γεύση στην κορυφή της συγκυβέρνησης. Οι πιο ουσιαστικοί κρίκοι της ηγεσίας της Ευρώπης δεν μάσησαν καν τα λόγια τους, κάνοντας αυστηρές προειδοποιήσεις και νουθεσίες, ενώ ο πιο έγκυρος Τύπος, ιδιαίτερα ο περιοδικός, παρουσίασε χωρίς κανένα φίλτρο την πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας και μια κλονισμένη, ένα βήμα πριν την ήττα, σημερινή κυβερνητική πλειοψηφία. Εν τούτοις, ο κ. Σαμαράς, μιλώντας στους ανταποκριτές ευρωπαϊκών ΜΜΕ, την Παρασκευή το μεσημέρι επιτέθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ διαστρεβλώνοντας ταυτόχρονα τις θέσεις του και χαρακτηρίζοντάς τον ως την πιο αντιευρωπαϊκή δύναμη στην Ελλάδα! Για να έρθει άμεσα, κατά τη συνάντησή του με τους ίδιους συντάκτες, η απάντηση του Αλέξη Τσίπρα ότι «ως ευρωπαϊκή αριστερά είμαστε πιο ευρωπαϊστές από τους συντηρητικούς και νεοφιλελεύθερους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος».

Πανικόβλητη αντίδραση

Εν τω μεταξύ, την εβδομάδα που πέρασε η κυβέρνηση, εν μέσω πανικού, πιάστηκε στην κυριολεξία από τα μαλλιά της εξαπολύοντας, κυρίως ως Ν∆, επίθεση κατά του ΣΥΡΙΖΑ για ζητήματα ευθέως κατασκευασμένα ή ήσσονος σημασίας. Το μόνο που πέτυχε, ήταν να παρουσιάσει ένα απεχθές παλαιοδεξιό πρόσωπο εν μέσω διαφωνιών και στο εσωτερικό της, μπροστά σε μια κοινωνία που έχει τρομακτικά προβλήματα να επιλύσει. Μία απαρίθμησή τους δεν αφήνει καμία αμφιβολία. Ενοχλήθηκαν από τη δήλωση του ιταλού διανοούμενου Τόνι Νέγκρι υπέρ του Τσίπρα, διότι υπήρξε κατηγορούμενος ως τρομοκράτης πριν 30 χρόνια! Σηκώθηκε η τρίχα τους, διότι ένας βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ντύθηκε παπάς σε καρναβάλι. Ζήτησαν να διαγραφούν όσοι πήγαν μάρτυρες σε δίκες κατηγορουμένων για υποθέσεις τρομοκρατίας με αφορμή την εξαφάνιση του Χρ. Ξηρού. Αξίζει να αναφέρουμε σχόλια και μόνο από τον φιλικό Τύπο προς την κυβέρνηση, για να φανεί η αλήθεια του ισχυρισμού μας ότι πελαγοδρομούν. «Η κυβέρνηση (...) έχει την τάση να αερολογεί διαρκώς, να διαχειρίζεται εντυπώσεις», σημειώνει ο Κ. Ιορδανίδης στην «Καθημερινή». Ως και η Ντ. Μπακογιάννη άσκησε κριτική για τη στάση της Ν∆ έναντι του ΣΥΡΙΖΑ με αφορμή την υπόθεση Χρ. Ξηρού.

«Φίλια» πυρά κατά της κυβέρνησης

Μετά τον «Σπίγκελ» που μίλησε για την Ελλάδα ως «χώρα κατά φαντασίαν διασωθείσα», ήρθε ο «Εκόνομιστ». Μετά από μια σύντομη αναφορά στην Ελλάδα ως «προβληματικό παιδί της ευρωζώνης που ξεπερνά τις προσδοκίες», προχωρά σε μια παρουσίαση της κατάστασης εξαιρετικά αρνητική. «Η Ελλάδα παραμένει σε προβληματική κατάσταση, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά», υπογραμμίζει. «Το πραγματικό πρόβλημα είναι μια οικονομία που παράγει λίγα εμπορευμα-

3

Την εβδομάδα που πέρασε η κυβέρνηση, εν μέσω πανικού, πιάστηκε στην κυριολεξία από τα μαλλιά της εξαπολύοντας, κυρίως ως Ν∆, επίθεση κατά του ΣΥΡΙΖΑ για ζητήματα ευθέως κατασκευασμένα ή ήσσονος σημασίας. τικά αγαθά. Οι φθηνότεροι εργαζόμενοι κάνουν μικρή διαφορά, αν δεν υπάρχουν εργοστάσια να τους προσλάβουν», προσθέτει. «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στην Ελλάδα είναι πλέον πολιτικός, όχι οικονομικός», παρατηρεί. «Ο φόβος της χρεοκοπίας και του Grexit έχει υποχωρήσει πλέον, η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας είναι μάλλον η άνοδος των ελλήνων εξτρεμιστών». Και αυτοί είναι «ο ΣΥΡΙΖΑ που εμφανίζει προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές(...) Ο φωτογενής και πανούργος ηγέτης του, Αλέξης Τσίπρας, είναι υποψήφιος ακόμη και για πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής»! «Μια νίκη του κ. Τσίπρα στις εκλογές θα μπορούσε να υπονομεύσει τον εύθραυστο συνασπισμό του κ. Σαμαρά, ιδίως αν ληφθεί υπόψη πως μέλη του ΠΑΣΟΚ, αυτομολούν προς τον ΣΥΡΙΖΑ». -Και το πιο αποτρόπαιο για το δίδυμο Σαμαρά Βενιζέλου είναι το συμπέρασμα του περιοδικού ότι «μέχρι τα μέσα του 2015 πιθανώς ο κ. Τσίπρας να χρειάζεται να διαπραγματεύεται με την ΕΕ ως πρωθυπουργός»... Μα θα μου πείτε ένα περιοδικό είναι αυτό. Σχολιάζει, δεν ασκεί εξουσία. Εξάλλου δεν χαρίζεται και στον ΣΥΡΙΖΑ, για τον οποίο, εκτός των άλλων, σημειώνει ότι «ακόμα και τα υψηλόβαθμα στελέχη του κόμματος δεν μπορούν να εξηγήσουν με σαφήνεια πώς θα μπορέσουν να απαλλάξουν τη χώρα από τους όρους του μνημονίου και ταυτόχρονα να διατη-

ρήσουν τη χρηματοδότηση».

Καθόλου «φιλόξενοι» οι ξένοι Επίσημοι ξένοι δεν ήταν καθόλου φιλικοί. Ο κ. Σταϊνμάιερ, αίφνης, σοσιαλδημοκράτης υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, αφού εκφράσει σεβασμό «για το πρώτο μέρος του δρόμου που έχει διανύσει η Ελλάδα», θα σημειώσει ότι οι Έλληνες σε αυτή την συγκυρία πρέπει να έχουν ως πρώτο μέλημα «την ολοκλήρωση της προσπάθειας και των μεταρρυθμίσεων και να μην αναλώνονται σε συζητήσεις για πακέτα βοηθείας». Όσο για το πρωτογενές πλεόνασμα, υιοθέτησε ακόμη πιο σκληρή γραμμή και από τον κ. Σόιμπλε λέγοντας, ότι για να αρχίσει η συζήτηση για διευθέτηση του χρέους, πρέπει να είναι «όχι μόνο διαπιστωμένο, αλλά και βιώσιμο». Τη δεινή θέση της κυβέρνησης, ενόψει ιδίως της επίσκεψης της τρόικας αυτή την εβδομάδα, την εξέφρασε πλήρως ο κ. Στουρνάρας. Ενήμερος για το τι θα ζητήσουν οι δανειστές, δήλωσε στους «Φαινάνσιαλ Τάιμς» ότι τέτοιου είδους μέτρα δεν θα περάσουν από τη Βουλή, καθώς η κοινοβουλευτική πλειοψηφία είναι αδύνατη, ξεχνώντας προφανώς τα «μαξιλαράκια» για τα οποία είχε μιλήσει στο πρόσφατο παρελθόν ο πρωθυπουργός. Παρατήρησε ότι η τρόικα έχει μαξιμαλιστική λογική. Μάλιστα, αναφερόμενος στην απαίτησή της να απελευθερω-

Είμαστε πιο «ευρωπαϊστές»

«Η

θούν οι ομαδικές απολύσεις, δήλωσε πως «εάν τώρα προωθήσουμε στο κοινοβούλιο ένα τέτοιο θέμα, την ώρα που η ανεργία είναι στο 27%, δεν θα περάσει. Είναι τόσο απλό». Ήταν φυσικά το ίδιο «απλό» από την αρχή ότι αυτή η πολιτική οδηγεί σε αδιέξοδο, αφού εν τω μεταξύ προκαλέσει μια κοινωνική καταστροφή, μια βλάβη στην οικονομική βάση τέτοια που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αρχίσει πλέον η ουσιώδης ανάκαμψη χωρίς μια σοβαρή εξωτερική οικονομική ώθηση. Όμως, ο κ. Σαμαράς προβάρει την πλατφόρμα του κόμματός του για τη μάχη των ευρωεκλογών. Είναι όμως ένα ένδυμα φορεμένο στις εκλογές του Ιουνίου, το γνωρίζουμε. Πρόκειται για μια κινδυνολογία εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, ότι αυτό το κόμμα είναι το πιο αντιευρωπαϊκό στην Ελλάδα και ότι έχει μια «σχιζοφρενική» προσέγγιση καθώς άλλα λέει για το ευρώ στους πολίτες στο εσωτερικό και άλλα στο εξωτερικό. Κατά τα άλλα ο πρωθυπουργός εξέφρασε και πάλι την αισιοδοξία του για την επίδοση των «φιλοευρωπαϊκών» δυνάμεων, αλλά και της Ν∆ στις ευρωεκλογές. «Θα πάνε πολύ καλά όλες οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις. Και το κόμμα μου θα πάει πολύ καλά», σημείωσε. Ψάχνει να δει κανείς πού το βλέπει αυτό ο κ. Σαμαράς.

∆ηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα σε ανταποκριτές ευρωπαικών ΜΜΕ Ευρωπαϊκή Αριστερά θα είναι η θετική έκπληξη των εκλογών του Μαΐου για την ανάδειξη του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου», επεσήμανε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. «Ως Ευρωπαϊκή Αριστερά, είμαστε πιο ‘‘ευρωπαϊστές’’ από τους συντηρητικούς και τους νεοφιλελεύθερους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, γιατί η δική μας πολιτική βασίζεται στις αξίες και τις αρχές τις αλληλεγγύης, της δημοκρατίας, της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και συνοχής, που υπήρξαν ο κινητήριος μοχλός της ευρωπαϊκής ενοποίησης, αμέσως μετά τον πόλεμο – δεν δηλητηριάζει την Ευρώπη με το νεοφιλελευθερισμό και δεν τη διαλύει», συνέχισε. Αναφερόμενος στην άρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να παραστεί στην εναρκτήρια εκδήλωση για την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από την Ελλάδα, ο Αλέξης Τσίπρας υπογράμμισε: «∆εν συμμετέχουμε σε προεκλογικές φιέστες της κυβέρνησης που διοργανώνονται με την ευκαιρία της ανάληψης της προ-

∆ανάη Ψωμοπούλου

εδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Και συνέχισε: «Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του Μνημονίου είναι καταστροφικά τόσο για την οικονομία όσο και για την κοινωνία. ∆εν προσφέρονται για φιέστες – προσφέρονται μόνο για αυτοκριτική και αλλαγή πολιτικής. Η χώρα αντιμετωπίζει μια βαθιά ανθρωπιστική κρίση, η οποία αποτελεί στίγμα για την Ευρώπη, ενώ δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει γίνει μη διαχειρίσιμο, εξαιτίας της μνημονιακής λιτότητας και της βαθιάς ύφεσης που έχει προκαλέσει για έξι συνεχόμενα χρόνια. ∆εν θα ξαναγίνει διαχειρίσιμο χωρίς τη διαγραφή μεγάλου μέρους του, στο πλαίσιο μιας Ευρωπαϊκής ∆ιάσκεψης Χρέους, κατά το προηγούμενο της ∆ιάσκεψης Χρέους του Λονδίνου για τη Γερμανία το 1953, η οποία θα ρυθμίσει οριστικά το συνολικό πρόβλημα χρέους της Ευρωζώνης. Η Προεδρία της ΕΕ προσφέρει το έδαφος για να αναδειχτούν αυτά τα κρίσιμα πολιτικά θέματα, ωστόσο η κυβέρνηση Σαμαρά κάνει τα πάντα για να τα κρύψει».

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Με άγχος ή με αισιοδοξία στις αυτοδιοικητικές εκλογές;

Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός

Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να τις δει σαν προκριματικές των βουλευτικών

Α

ν κάποια κίνηση απελπισίας ή κάποιο «ατύχημα» δεν ανατρέψει τους σχεδιασμούς του κ. Σαμαρά, το πιο πιθανό είναι οι αυτοδιοικητικές εκλογές να προηγηθούν των βουλευτικών. Με βάση αυτή την εκδοχή ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι οι αυτοδιοικητικές εκλογές θα αποτελέσουν πρόκριμα για τις βουλευτικές. ∆ηλαδή, το αποτέλεσμα που θα προκύψει από αυτές, θα προκαθορίσει και το αποτέλεσμα των βουλευτικών. Την εκτίμηση αυτή σπεύδουν συχνά να την υιοθετήσουν και στον ΣΥΡΙΖΑ. Κανείς, βέβαια, δεν μπορεί να αποκλείσει την αυξημένη πιθανότητα να υπάρξει ένας τέτοιος επηρεασμός. Ωστόσο, στην πραγματικότητα το ένα αποτέλεσμα δεν μπορεί ούτε να προδικάσει ούτε να προεικάσει αναγκαστικά το άλλο. Οι δύο διαδικασίες έχουν σχετική αυτονομία και σημαντικές ιδιαιτερότητες, που αν τις υποτιμήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι πολύ πιθανό να ενισχύσει τις πιθανότητες ενός ανεπιθύμητου εκλογικού αποτελέσματος, αντί να το αποτρέψει. (Πρόσφατο είναι το παράδειγμα του ΠΑΣΟΚ, που είχε σχετικά καλά αποτελέσματα στις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές και κατέρρευσε μετά από λίγους μήνες). Υπάρχουν πολλά σημάδια που δείχνουν ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ επιθυμεί πάση θυσία ένα αδιαμφισβήτητα νικηφόρο αποτέλεσμα στις αυτοδιοικητικές εκλογές ως προϋπόθεση, ως αποφασιστικό βήμα για τη νίκη στις βουλευτικές, όποτε γίνουν. Αν συνεχίσει να είναι αυτή η κυρίαρχη οπτική, τότε υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να συμβούν δύο σημαντικές βλάβες.

“

Οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ με τεχνητό άγχος

Η πίεση προς τις οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, να αναζητήσουν και να βρουν υποψήφιους για τα αυτοδιοικητικά αξιώματα, που εκ των προτέρων να εξασφαλίζουν (πώς, άραγε;) τη νικηφόρα έκβαση της εκλογικής αναμέτρησης, είναι δυνατόν

Αν απελευθερωθούν οι δημιουργικές δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ και της τοπικής κοινωνίας από το άγχος και την αγωνία της… προκριματικής εκλογικής νίκης το αποτέλεσμα των αυτοδιοικητικών εκλογών θα είναι θεαματικά θετικότερο.

Του Γιάννη Κακαρώνη

4

να τις ωθήσει (με τις ευλογίες και της ηγεσίας) σε επιλογές προσώπων που δεν υπηρετούν τη ριζοσπαστική φυσιογνωμία, και τις αρχές του ΣΥΡΙΖΑ. Και μ’ αυτό τον τρόπο να αποσυσπειρώσουν αντί να συσπειρώσουν τμήματα του εκλογικού σώματος. Υπάρχει, δηλαδή, ο κίνδυνος να εμφανιστεί ο ΣΥΡΙΖΑ σαν μία από τα ίδια με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις που διεκδικούν μια ξεχωριστή θέση στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Ο κίνδυνος αυτός γίνεται σοβαρότερος, όταν οι αναζητήσεις στρέφονται σε πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ, τα οποία μέχρι πρότινος υπηρετούσαν την πολιτική του από σημαντικές αιρετές αυτοδιοικητικές θέσεις. Φανταστείτε έναν ταλαίπωρο ψηφοφόρο, που έχει αγανακτήσει με το ΠΑΣΟΚ και τους εκπροσώπους του, να ξαναβρίσκει κάποιους από αυτούς μπροστά του, επικεφαλής ψηφοδελτίου του ΣΥΡΙΖΑ! Κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αντιδράσει… Οι οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, πρέπει να βοηθηθούν, ώστε να απαλλαγούν από αυτό το τεχνητό άγχος, που μπορεί να οδηγήσει στις χειρότερες δυνατές επιλογές.

Τοπικά στελέχη «εκτός μάχης»

Υπάρχει, όμως, και μια εξίσου σημαντική βλάβη που μπορεί να υποστεί ο ΣΥΡΙΖΑ, αν δεν επεξεργαστεί με προσοχή την τακτική του σ’ αυτή την αναμέτρηση κι αν δεν την απεμπλέξει από το σύνδρομο της «κυβέρνησης εν αναμονή»: μπορεί να εξουδετερώσει τη δυναμική τοπικών στελεχών του, τα οποία ενδέχεται να διστάσουν να αναλάβουν την ευθύνη μιας εκλογικής μάχης, δεν είναι βέβαια εκατό τοις εκατό ότι μπορούν να τη δώσουν νικηφόρα. Θα κινδυνέψει, δηλαδή, ο ΣΥΡΙΖΑ να θέσει εκτός μάχης ικανά τοπικά στελέχη του. Ήδη παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα εδώ κι εκεί. Και θα πρέπει να δώσει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ μια πολιτική ερμηνεία γι’ αυτά. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα φαινόμενα αυτά παρατηρούνται παρά το γεγονός ότι στις τοπικές δημοσκοπήσεις, πριν ακόμα οριστούν οι υποψήφιοι δήμαρχοι ή περιφερειάρχες του ΣΥΡΙΖΑ, συχνά προ-

ηγούνται την κυριότερων αντιπάλων τους, ή, τουλάχιστον, τους αντιμάχονται σαν ίσοι προς ίσους, παρά το γεγονός ότι στα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων καταγράφονται των δημοσκοπήσεων καταγράφονται ως «υποψήφιοι του ΣΥΡΙΖΑ» χωρίς… ονοματεπώνυμο. Αυτό το στοιχείο είναι εκείνο που μας επιτρέπει να δίνουμε τη συγκεκριμένη ερμηνεία στο φαινόμενο της διστακτικότητας, όπου παρατηρείται, και όχι να την ερμηνεύουμε σαν ηττοπάθεια, ή έλλειψη αυτοπεποίθησης.

Κίνδυνος τριπλής βλάβης

Η σύλληψη, λοιπόν, των αυτοδιοικητικών εκλογών κυρίως ως πρόκριμα και προαπαιτούμενο της νικηφόρας έκβασης της εκλογικής αναμέτρησης για τις βουλευτικές εκλογές είναι τριπλά βλαβερή: πρώτον, ενισχύει τον κίνδυνο να φορτώσει τον ΣΥΡΙΖΑ με υποψήφιους απλώς φανταχτερούς ή και απωθητικούς τελικά, δεύτερον, αποθαρρύνει την ανάδειξη τοπικών στελεχών ικανών, έντιμων και αξιοπρεπών, και, τρίτον, μπορεί να βλάψει σημαντικά τη συνολική ριζοσπαστική, ανατρεπτική υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ στην τοπική αυτοδιοίκηση. Θα μπορούσε κάποιος να αντιτάξει ότι σε μια τέτοια συλλογιστική υφέρπει μια ηττοπάθεια. Το αντίθετο: αντιστρατεύεται την ηττοπάθεια που υφέρπει στις άλλες συλλογιστικές, που αναζητούν αγχωτικά «μαγικές λύσεις». Είναι προφανές ότι, αν δεν ληφθεί υπόψη αυτός ο κίνδυνος και κυριαρχήσει η αντίληψη της πάση θυσία επικράτησης, γίνεται πολύ πιο πιθανή η ανεπιθύμητη κατάληξη, η απευκταία. Αντιθετα, αν απελευθερωθούν οι δημιουργικές δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ και της τοπικής κοινωνίας από το άγχος και την αγωνία της… προκριματικής εκλογικής νίκης το αποτέλεσμα θα είναι θεαματικά θετικότερο. Όπως όλες οι «υποθέσεις εργασίας», και αυτή θα κριθεί στην πράξη. Μόνο που στην πολιτική η σωστή πρόβλεψη έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από οποιαδήποτε απολογιστική διαδικασία. Χ. Γεωργούλας

Κάτω από την εικόνα ευφορίας που καλλιεργεί η κυβέρνηση στην πραγματικότητα συμβαίνει το εξής: η τρόικα υποστηρίζει ότι η Ελλάδα δεν έχει κάνει αρκετά, ότι πρέπει να συνεχίσει στην ίδια γραμμή, η κυβέρνηση, αντίθετα, απαντά ότι όλα έχουν γίνει, ότι υπάρχουν μεγάλες επιτυχίες όπως προκύπτει και από τα στοιχεία (πρωτογενές πλεόνασμα, προοπτική ανάκαμψης κ.τ.λ.) και ότι θα βγούμε στις αγορές στο τέλος του 2014. Τι υποκρύπτει αυτή η διαφορά στην ανάγνωση της πραγματικότητας; Η αλήθεια είναι ότι στην κυβέρνηση πάντοτε ήξεραν ότι υπάρχει ανάγκη πρόσθετης χρηματοδότησης, αλλά μέχρι τώρα θεωρούσαν ότι με την πιστή εφαρμογή του μνημονίου ή θα υπήρχε ανάκαμψη της οικονομίας και εμπιστοσύνη των αγορών και ως εκ τούτου θα μπορούσαν να αναληφθούν χρήματα από τις χρηματαγορές – το υπεραισιόδοξο και απίθανο σενάριο – ή θα μπορούσαν να χρη-

“

Η κρίση, σ’ όλη την Ευρώπη, έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο ευρωσκεπτικισμό και αυτό θα το δούμε, πολύ πιθανό, στις επερχόμενες ευρωεκλογές. σιμοποιούσαν την καλή διαγωγή τους ως επιχείρημα για να επιτύχουν μία ρύθμιση από πλευράς δανειστών. Η ρύθμιση αυτή του χρέους, θα επιμήκυνε το χρόνο αποπληρωμής σε βάθος δεκαετιών και θα μείωνε το επιτόκιο εξυπηρέτησης του χρέους. Η τρόικα, όμως, κάθε τόσο επανέρχεται και πιέζει, ενώ η κυβέρνηση αντιδρά σπασμωδικά όπως συνέβη με το εισιτήριο στα νοσοκομεία που τελικά αντικαταστάθηκε με αύξηση στο φόρο καπνού. Αυτή η μόνιμη πίεση της τρόικας επιτρέπει την εφαρμογή των νεοφιλελευθέρων πολιτικών σε κάθε τομέα της οικονομίας. Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν και διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό της τρόικας. Το ∆ΝΤ βλέποντας ότι το χρέος δεν μπορεί να αποπληρωθεί πίεζε τους άλλους εταίρους να προχωρήσουν σε μερική ρύθμιση, διότι θα βρισκόταν σε δεινή θέση αν η Ελλάδα δεν μπορούσε να αποπληρώσει το δάνειο, αφού εκ του καταστατικού το ∆ΝΤ δε μπορεί να συμφωνήσει σε δάνεια που δεν είναι εφικτή η αποπληρωμή τους. Το ∆ΝΤ ήθελε να έχει γίνει η συμφωνία για μερική διαγραφή του χρέους από τη Γερμανία, πριν από τη πληρωμή της τελευταίας δόσης, ένα PSI για τον επίσημο τομέα – ένα OSI. Τελικά η Γερμανία κατάφερε να πείσει το ∆ΝΤ να κάνει

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

5

Οι Γερμανοί σκέφτονται πονηρά... ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΝΙΚΟ ΘΕΟΧΑΡΑΚΗ

Συζητάμε με τον καθηγητή πολιτικής οικονομίας και ιστορίας της οικονομικής σκέψης για την ιδεολογία της τρόικας και του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού, καθώς και την πολιτική διάσωσης που ακολουθείται. “Αυτή η πολιτική δεν έχει διέξοδο”, τονίζει ο Ν. Θεοχαράκης και καταλήγει: “στην πραγματικότητα η λύση είναι μια σύμπραξη των δυνάμεων της Αριστεράς του Νότου η οποία θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα σοβαρό αντίπαλο δέος απέναντι στον Βορρά”.

Επιβεβαιώνεται αυτό;

Οι αισιόδοξοι της ελληνικής κυβέρνησης το πιστεύουν αυτό, αλλά δεν πείθεται εύκολα η γερμανική κοινή γνώμη. ∆εν είναι βέβαιο ότι είναι πολιτικά εφικτό. Και στη Γερμανία υπάρχουν αντίθετες πολιτικές δυνάμεις και διάφορες χώρες δεν το θέλουν. Εν τω μεταξύ οι Γερμανοί σκέφτονται πονηρά ότι οι συνθήκες έχουν αλλάξει από την αρχή που τα ελληνικά ομόλογα ήταν στα χέρια των γερμανικών και ευρωπαϊκών τραπεζών, όταν ο Παπανδρέου αν ήθελε μπορούσε να «εκβιάσει» άλλη συμφωνία. Η Γερμανία είχε ήδη δώσει αρκετά χρήματα για να σώσει τις τράπεζές της. Μέσω, δήθεν, της σωτηρίας της Ελλάδας και της κοινοτικής αλληλεγγύης έσωσε το γερμανικό ∆ημόσιο, τις τράπεζές του. Ξεσκαρτάρανε, λοιπόν, τα ομόλογά τους και το χρέος πέρασε στον γερμανό φορολογούμενο. Ένα άλλο θέμα είναι το εξής: Μέσα στην ιδεολογία της τρόικας και του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού είναι ότι μια οικονομία για να μπορέσει να δουλέψει πρέπει να ακολουθεί μια πραγματικά ελεύθερη οικονομία με απελευθερωμένη επιχειρηματικότητα. Στην πράξη σημαίνει κατάλυση ή υποτυπώδη λειτουργία κάθε είδους κοινωνικής πρόνοιας –το βλέπουμε έντονα στην εκπαίδευση, την υγεία κτλ– και να γίνει πλήρης απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, συλλογικές συμβάσεις και ιδίως ό,τι αφορά την προστασία εργασίας από την απόλυση κτλ. και την άρση όλων των εμποδίων στην επιχειρηματικότητα. Τότε, πιστεύουν, μαζί με τη μείωση των δαπανών η οικονομία, από μόνη της, θα ανακάμψει. ∆εν υπάρχει γι’ αυτούς, δηλαδή, ζήτημα ενεργού ζήτησης. Μιλούν για πολλαπλασιαστές, αλλά δεν τους πιστεύουν στην πραγματικότητα. Εν τω μεταξύ, η ελληνική δημόσια διοίκηση έχει μια σειρά από γραφειοκρατικές δουλείες, νησίδες φαυλότητας σε έναν ωκεανό αθλιότητας, δεν μπορεί να δουλέ-

ψει. Ο λόγος λένε που δεν περπατάει η ανάκαμψη είναι ότι δεν έχουν γίνει οι σωστές μεταρρυθμίσεις. Ότι έχουν γίνει πολλές ποσοτικές, όχι όμως οι ποιοτικές στον βαθμό που θα θέλαμε. Το θέμα όμως είναι η θεραπεία. Να φύγουν τα εμπόδια, να γίνει ανταγωνιστική η οικονομία κτλ, κτλ. Πρόκειται για φενάκη. Αντίθετα έχουμε πλείστα όσα παραδείγματα όπου από τις επιχειρηματικές δράσεις του κράτους ανακάμπτει η οικονομία.

Βλάβες βάθους

Ποια η πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας; Έχουμε μια οικονομία, η οποία δεν δουλεύει, δεν προχωρά. Οι τράπεζες, πχ, είναι χωρίς κεφάλαια, έγινε ανεπαρκής ανακεφαλαιοποίηση με στόχευση κυρίως να περισωθούν οι μέτοχοι της παλιάς ιδιοκτησίας. Ακολουθούν μία τακτική έναντι των επιχειρήσεων με παρατάσεις των δανείων, δηλαδή προσποιούνται ότι θα πάρουν τα λεφτά τους κάποτε πίσω και έτσι δεν κλείνουν οι επιχειρήσεις. Αλλά αν δεν γινόταν αυτό η οικονομία θα κατέρρεε. Το εμπόριο δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί. Οι ξένοι οίκοι δεν κάνουν δεκτές τις εγγυητικές των ελληνικών τραπεζών, τα χρηματοοικονομικά τμήματα των ξένων οίκων ζητούν να ληφθεί υπόψη ο κίνδυνος της χώρας, άρα δεν γίνονται πολλές εισαγωγές – εξαγωγές. Ο κίνδυνος από την αγορά της Ελλάδας οδηγεί σε πολύ υψηλά επιτόκια οπότε όποια επιχειρηματική πρόταση γίνεται

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

λίγο τα στραβά μάτια και ότι στην πορεία, μετά τις εκλογές, και αφού πείσει την κοινή γνώμη να κάνει κάτι προς την αμοιβαία επιθυμητή κατεύθυνση.

είναι απαγορευτική. Εν τω μεταξύ, η πολιτική που ασκείται δημιουργεί 1.370.000 ανέργους, δηλαδή πολίτες που δεν έχουν αγοραστική δύναμη για να αγοράσουν αγαθά για να λειτουργήσει η οικονομία σωστά. Ποιος παίρνει ένα διαρκές αγαθό ενώ δεν ξέρει αν αύριο είναι άνεργος χρειαστεί να πληρώσει κάτι, έναν ακόμη φόρο, δεν μπορεί να πάρει δάνειο κτλ; Έχουν γίνει βλάβες βάθους. Η μακροχρόνια ανεργία, έχει φθάσει στο 80% των ανέργων. ∆ημιουργεί δε τεράστια βλάβη στο εργατικό δυναμικό. Αυτή τη στιγμή έχεις νέους που έχουν τελειώσει την εκπαίδευση ή έχουν αποκτήσει σπουδαίες δεξιότητες τις οποίες δεν αξιοποιούν αλλά αντίθετα με τις πρόχειρες δουλειές κάθε μορφής που κάνουν τις απαξιώνουν. Πολλοί, λοιπόν, φεύγουν και πάνε στο εξωτερικό. Ή έχεις επιχειρηματίες οι οποίοι έχουν χάσει τα πάντα και είναι δύσκολο να ξανασταθούν στα πόδια τους. Βιοτέχνες καταλήγουν άστεγοι, και πέφτει αμέσως επάνω τους όλο το ασφαλιστικό και φορολογικό σύστημα, πώς θα επανέλθουν, στο οτιδήποτε; Σαν να ζούμε συνολικά σ’ έναν κόσμο με κατάθλιψη. ∆εν λειτουργούν μέσα στην οικονομία ως επιχειρηματίες, ως εργαζόμενοι ή καταναλωτές. Το ερώτημα είναι, λοιπόν, από εδώ πού πας; Αυτή η πολιτική δεν έχει διέξοδο.

Αυτό δεν το βλέπουν;

Οι Γερμανοί ολοένα και περισσότερο θέλουν να το πάνε πιο πίσω. Γιατί οι Γερμανοί, γε-

νικά, έχουν μια τάση να μην θέλουν η εμπλοκή τους με την ΕΕ να είναι τέτοια από την οποία δεν θα μπορέσουν ποτέ να φύγουν, αν το επιλέξουν. ∆εν θέλουν, δηλαδή, να δοκιμάσουν συστήματα μονιμότερα όπως π.χ. η τραπεζική ένωση κτλ. Αλλά αυτό έχει πάρα πολύ μεγάλο κόστος διαχείρισης του προβλήματος. ∆εν το έχουν λύσει αυτό. Οι αναβολές που παίρνουν, ολοένα και μεγαλύτερες, εμπλέκουν και το ελληνικό ζήτημα. Το πρόβλημα, σε διαφορετικούς βαθμούς, το έχουν κι άλλες χώρες της Ευρώπης. Την Ελλάδα τη χρησιμοποιούν σαν παράδειγμα για να τρομοκρατήσουν τις άλλες χώρες και όσους αντιμάχονται τις νεοφιλελεύθερες ιδέες. Υπάρχει, όμως, και μια άλλη πτυχή. Επιχειρείται η τελευταία πράξη εξαφάνισης όλων των κατακτήσεων του κοινωνικού κράτους και των εργασιακών δικαιωμάτων που θεσμοθετήθηκαν μετά τον πόλεμο. ∆εν θέλουν επίσης να αποδεχθούν ότι θα οικοδομήσουν μια ΕΕ η οποία θα επιτρέψει μια λύση για την κρίση που θα περάσει μέσα από τις δυνατότητες

“

Χρειάζεται μια σταθερότητα, προετοιμασία του κόσμου για ενδεχόμενο σύγκρουσης, πολέμου, να προκύπτει ότι είσαι αποφασισμένος, δεσμευμένος σ’ αυτό που κάνεις και επαγγέλλεσαι, πεισμένος ότι το σχέδιό σου βγαίνει. νέων Ευρωπαϊκών θεσμών, όπως ένα είδος Σχεδίου Μάρσαλ, ευρωομόλογα από την ΕΚΤ κ.τ.λ. Οι Γερμανοί δεν τα θέλουν αυτά. Βεβαίως, δεν θέλουν και να καταρρεύσει ο Νότος, η Ελλάδα. ∆ιότι αν συμβεί αυτό κάτω από τη δική τους ευθύνη πάει το πείραμα. Μπορεί το ελληνικό θαύμα κάποια στιγμή να γυρίσει και από «επιτυχές σενάριο», να γίνει «σενάριο καταστροφής». Όσο για τον σχεδιασμό ότι θα είμαστε τριάντα ακόμη χρόνια σε καθεστώς οικονομικής καταστολής μπορεί να μην λειτουργήσει. Είναι μια κατάσταση όπου το παραμικρό πολιτικό ή κοινωνικό γεγονός μπορεί να πυροδοτήσει μη ελέγξιμες καταστάσεις. Το οικονομικό, είναι σαφές, εμπλέκεται με το πολιτικό. Η κρίση, σ’ όλη την Ευρώπη, έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο ευρωσκεπτικισμό

και αυτό θα το δούμε, πολύ πιθανό, στις επερχόμενες ευρωεκλογές. Ο κόσμος θα πάει στην κάλπη, δεν μπορούν να το αποφύγουν. Οι παλιοί καλοί καιροί του δικομματισμού και στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν. Βεβαίως, ξέρουν ότι τα πράγματα είναι δύσκολα και για την άρθρωση ενός πραγματικού εναλλακτικού οικονομικού και πολιτικού λόγου. Ο οποίος αν αρθρωθεί σωστά, και είναι δύσκολο να γίνει αυτό, θα έχει αποτέλεσμα.

Ο υποδειγματικός κρατούμενος

Είναι πραγματικές δυσκολίες και ποια η πηγή τους; Είναι πραγματικές, νομίζω. Ναι μεν μπορεί κάποιος να κάνει ψυχογραφία ή πολιτογραφία των πολιτικών δυνάμεων και αναφέρουμε στην Αριστερά που είναι η μόνη Αριάδνη που έχει στα χέρια της τον μίτο, ο οποίος όμως μπορεί και να κοπεί κάποια στιγμή, αλλά είναι πραγματικές. Το πρόβλημα είναι να υπάρξει μια ξεκάθαρη αριστερή εναλλακτική λύση. Με δεδομένο ότι ζούμε σε μια διασυνδεδεμένη οικονομία, άρα η λύση δεν μπορεί να στηρίζεται στην αυτάρκεια. Η οποία λύση όταν θα αρχίσει να εφαρμόζεται θα βρει πολύ ισχυρούς αντιπάλους, θα έχουμε έναν πόλεμο όχι μόνο σε ελληνικό αλλά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. ∆ιότι στην πραγματικότητα η λύση είναι μια σύμπραξη των δυνάμεων της Αριστεράς του Νότου η οποία θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα σοβαρό αντίπαλο δέος απέναντι στον Βορρά και να εφαρμόσει την πολιτική της, με τη σοσιαλδημοκρατία, σε Βορρά και Νότο, πιο νεοφιλελεύθερη. Πρέπει να το αναστρέψεις αυτό, μιλώντας για την κατάργηση της λιτότητας και την ανάκαμψη της οικονομίας. Υπάρχει, ασφαλώς, η δυνατότητα να προκύψει μια κυβέρνηση η οποία θα μπορεί να μιλήσει με διαφορετικούς όρους. Η ελληνική κυβέρνηση ακολούθησε τη λογική του υποδειγματικού κρατούμενου. ∆εν είχαν φτάσει καν σε επίπεδο διαπραγμάτευσης με την τρόικα. Με ένα λαό πίσω της μπορεί να κάνει αναδιαπραγματεύσεις ή συγκροτώντας ευρύτερες συμμαχίες που μπορεί να αναθαρρήσουν και άλλα εκλογικά σώματα αλλού, να προχωρήσει. Αυτό είναι ένα βιώσιμο σχέδιο αλλά και με ρίσκο, ως απόρροια του μεγάλου πολέμου που θα γίνει. Μπορούν να παρθούν μέτρα μέσω της ΕΚΤ, των κονδυλίων του ΕΣΠΑ κτλ. Χρειάζονται, λοιπόν, θέσεις ουσίας, ειλικρινείς, καθαρές, όχι ευφυολογήματα για να κερδίσουμε πόντους, επεξεργασμένες για κάθε γωνιά της κοινωνίας και της οικονομίας. Μια σταθερότητα, προετοιμασία του κόσμου για ενδεχόμενο σύγκρουσης, πολέμου, να προκύπτει ότι είσαι αποφασισμένος, δεσμευμένος σ’ αυτό που κάνεις και επαγγέλλεσαι, πεισμένος ότι το σχέδιό σου βγαίνει.

6

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Προβολή του οράματος και των αξιών Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Η συνεχής πορεία σήψης του κυρίαρχου, ακόμη, παραδείγματος διακυβέρνησης γίνεται μέρα με τη μέρα αντιληπτή και στους ίδιους τους εναπομείναντες υποστηρικτές της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Η δομική καταστροφή (οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και τελικά πολιτική) που προκαλεί η μνημονιακή και νεοφιλελεύθερη πολιτική βρίσκεται πλέον στα όρια του να εδραιωθεί ως μη αναστρέψιμη. Από το γενικό πολιτικό κλίμα απορρέει ως αυτονόητη πλέον αναγκαιότητα η αλλαγή κυβερνητικής πολιτικής, η αλλαγή πολιτικού προσωπικού, η αλλαγή του τρόπου διαχείρισης της κρίσης.

Τ

ο κυρίαρχο, όμως, μπλοκ εξουσίας έχει εξαντλήσει τις εναλλακτικές του. Ο μύθος της δικομματικής εναλλαγής έχει καταρριφθεί από την αναγκαία πια ταύτιση στάσεων και πρακτικών των παραδοσιακών συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατών τάσεων συμπαρασύροντας και τις όποιες τραγελαφικές προσπάθειες επανίδρυσης ενός νέου κέντρου από το ίδιο, όμως, χρεοκοπημένο πολιτικό προσωπικό. Η μόνη ορατή σήμερα εναλλακτική πρόταση από το μπλοκ εξουσίας είναι η φασιστική και νεοναζιστική τρομοκρατία, εκτίμηση που ανάγει σε μέγιστη προτεραιότητα την άμεση ιδεολογική και πολιτική αντιμετώπιση της. Με την υπόθεση, λοιπόν, μιας «κανονικής» εξέλιξης των πραγμάτων, η κυβέρνηση της αριστεράς φαντάζει ήδη ως η μόνη πιθανή λύση για την αλλαγή της κυβερνητικής πολιτικής. Η βαρύτητα της ευθύνης μπροστά σε αυτή την κατάσταση αναδεικνύει μια σειρά υποθετικών ερωτημάτων: Μήπως πρέπει να αφεθούν στην άκρη τα οράματα ανατροπής και να αρκεστεί η κυβέρνηση της αριστεράς στην αυτονόητα καλύτερη διαχείριση της κρίσης; Μήπως για να εδραιώσει τη βάση της πρέπει να κάνει άμεσα ανοίγματα προς την κεντροαριστερά;

“

Μήπως για να διευρύνει τη βάση της πρέπει να στρογγυλέψει το λόγο της, να συνεργαστεί με τα κυρίαρχα ΜΜΕ, να μπει τελικά στο ίδιο κάδρο με τον πολιτικό κόσμο που καταρρέει, εφόσον έχει το αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα να στελεχώνεται από άφθαρτο και τίμιο πολιτικό προσωπικό; Μήπως στη θέση ουτοπικών οραμάτων θα πρέπει το πρόγραμμα της να αποτελέσει τη συνισταμένη συντεχνιακών συμφερόντων, ώστε να κερδίσει την εμπιστοσύνη επιμέρους κοινωνικών ομάδων, όπως μηχανικών, γιατρών, δικηγόρων, κ.λπ.; Μήπως τελικά η ανάγκη για τη διασφάλιση μιας πραγματιστικής διακυβέρνησης, η οποία θα πρέπει να απαντήσει στα άμεσα και επείγοντα προβλήματα και να σταματήσει την καταστροφή, επιβάλλει την προσγείωση σε άμεσες αποφάσεις και δράσεις άσχετα από στρατηγικούς στόχους και ιδεοληψίες;

Σύγκρουση μέχρις εσχάτων

Η ίδια η πραγματικότητα ακυρώνει τη βιωσιμότητα αυτών των ερωτημάτων. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο Χρήστος Λάσκος, «κυβέρνηση της Αριστεράς σημαίνει σύγκρουση μέχρις εσχάτων. Χωρίς

μεγάλα περιθώρια τόσο στις επιλογές όσο και στους ρυθμούς» (στο πρόσφατο σημείωμά του με τίτλο «2014: Χρόνος της Αριστεράς»). Μια κυβέρνηση η οποία θα προσπαθήσει να διαχειριστεί την κρίση και να απαλύνει τον πόνο και την καταστροφή στηριζόμενη στα παραπάνω ερωτήματα, ακόμη και αν έχει άφθαρτα στελέχη, δεν θα μπορέσει να υλοποιήσει ούτε τα ελάχιστα. Η προσπάθεια να ευχαριστήσει τους πάντες, θα οδηγήσει γρήγορα στην ταύτισή της με το προηγούμενο καθεστώς, χωρίς βεβαίως την ηθική του κατάπτωση. Η σωστή προσέγγιση της κρίσης από τις αποφάσεις του Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ, ως δομικής κρίσης του καπιταλισμού, καθορίζει και την ανάγκη για υλοποίηση από σήμερα της στρατηγικής ανατροπής του. Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί πλέον να συμβάλει στην υπέρβαση της κρίσης, αν δεν επιλέξει είτε την καταστροφική βαρβαρότητα είτε την ανατροπή του καπιταλισμού με όραμα τη σοσιαλιστική κοινωνία.

Μια κυβέρνηση της αριστεράς με στρογγυλεμένους στόχους θα απομονωθεί ταχύτατα από το μαζικό κίνημα. Και μια κυβέρνηση της αριστεράς χωρίς μαζικό κίνημα το οποίο να στηρίζει, να απαιτεί και να επιβάλει τις θέσεις του, δεν θα έχει μακρύ χρόνο επιβίωσης.

Πέρα απο την οξεία κριτική

Εκτός, λοιπόν, από την οξεία κριτική στη σημερινή κυβέρνηση και την αποκάλυψη της καταστροφής που αυτή προκαλεί, είναι απαραίτητη η προβολή των οραμάτων και των αξιών της αριστεράς και η σύνδεση των άμεσων μέτρων με αυτές. Στη θέση μιάς αδιέξοδης προσπάθειας απάντησης σε επιμέρους συντεχνιακά αιτήματα επαγγελματικών ομάδων, που θέλουν συχνά να διασφαλίσουν προνόμια του διαπλεκόμενου παρελθόντος, είναι απαραίτητο να προβάλλεται το όραμα μιας κοινωνίας στην οποία κυριαρχεί η αρχή «ο καθένας με βάση τις δυνατότητες του, στον καθένα με βάση τις ανά-

Υποβρύχια δημοκρατία

Το ζήτημα δεν είναι μόνο η εξόφθαλμη διαφθορά, αλλά το πολιτικό σύστημα που την εκτρέφει

Οι εκπρόσωποι δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων χωρίς λογική τεκμηρίωση αλλά με μοναδικό «όπλο» τους μία παρωχημένη, αντιδραστική και αντιεπιστημονική θεωρία έπειθαν ή έστω εξασφάλιζαν την ανοχή της κοινωνίας απέναντι στις πολιτικές τους αποφάσεις.

Του Χρήστου Καραγιαννίδη*

Άρης: «Είναι ανάγκη να χτυπηθούμε;» Μαύρος: «Είναι πολλά τα λεφτά Άρη.» (Απόσπασμα από την ταινία «Λόλα» του Ντίνου ∆ημόπουλου, του 1961)

Κ

ι όμως, η υπόθεση των δαπανών για την εθνική άμυνα μου φέρνει στο νου έναν άλλον χαρακτήρα που υποδύθηκε με επιτυχία ο Νίκος Κούρκουλος: τον ηρωικό λιπαντή και μοναδικό επιζώντα ναυαγίου Άγγελο Κρεούζη, ο οποίος συγκρούστηκε με τον πλοιοκτήτη της εταιρείας στην οποία εργαζόταν, για να αποδείξει ότι ήταν ο πραγματικός ηθικός αυτουργός του ναυαγίου που κόστισε τις ζωές των συναδέλφων του. Αν και η «Ορατότης μηδέν» του Ν. Φώσκολου παρωδήθηκε

όσο λίγες ταινίες του ελληνικού εμπορικού κινηματογράφου, κυρίως εξαιτίας της γλαφυρής αναπαράστασης της απόγνωσης του πρωταγωνιστή για απόδοση δικαιοσύνης, θα πρέπει να αναγνωριστεί στο σενάριο η πρόθεση να θίξει τη διαπλοκή επιχειρηματικών συμφερόντων με την πολιτική εξουσία, η οποία συχνά έχει ανυπολόγιστο κοινωνικό κόστος. Η ιστορία της οικονομικής διαχείρισης της πολιτικής για την άμυνα στη χώρα μας θα μπορούσε να δώσει τροφή για την αναβίωση του σινεμά της κοινωνικής καταγγελίας, που άνθισε κατά τη δεκαετία του ’70. Βολές εκατομμυρίων, τορπίλες εκατομμυρίων, σουρωμένα υποβρύχια εκατομμυρίων, τεθωρακισμένα χωρίς βλήματα. Ομολογίες λαδωμάτων από πολιτικούς αξιωματούχους του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Σακβουαγιάζ με εκατοντάδες χι-

λιάδες ευρώ που ξεχνιούνται σε γραφεία, μηχανορραφίες και πολλά ψέματα τα βασικά υλικά των ιστοριών που πρόκειται να αφηγηθούμε. Το προφανές πάντως είναι ότι «είναι πράγματι πολλά τα ευρώ Άρη», όπου τη θέση του ονόματος «Άρης» υπάρχουν πολλά ονόματα που μπορούν να την καταλάβουν. Έτσι κι αλλιώς, είναι τόσα πολλά τα πρόσωπα που εμπλέκονται που νομίζω ότι θα ακουστούν αρκετά ονόματα μέχρι το τέλος της υπόθεσης. Οι υποθέσεις αυτές, βέβαια, ποτέ δεν φτάνουν στο τέλος γιατί ο τερματισμός επιφυλάσσει συνήθως απόδοση ευθυνών και την πολιτική βούληση για να γίνει αυτή. Για το καλό μας

Όμως πέρα από την προφανή διαφθορά και την κατασπατάληση δημόσιου χρήματος, περά από τις δημόσιες παραδοχές των εμπλεκόμενων ότι πολιτικά πρόσωπα και στρατιωτικοί χρηματίζονταν, θα πρέπει να δούμε τη βαθύτερη σχέση του μεγάλου κεφαλαίου με τα αστικά κόμματα που μέσω των εξοπλισμών χρηματοδοτούσαν πολιτικές και κόμματα εξουσίας. Τα δύο κόμματα, ΠΑΣΟΚ και Ν∆, που για χρόνια εναλλάσσονταν στην εξουσία σε κάποιες περιπτώσεις δεν δίστασαν να διαχειριστούν το δημόσιο χρήμα ως κομματικό. Η

σύνδεση κομματικών στελεχών με εταιρείες όπλων και η, χωρίς κανέναν κοινωνικό έλεγχο, διαχείριση εξοπλιστικών προγραμμάτων δημιούργησε περιούσιες, πολιτικές σχέσεις με απίθανους εμπόρους όπλων και εν τέλει παγίωσε ένα καθεστώς συναλλαγής στο απόλυτο σκοτάδι. Κι όλα αυτά τα υπερασπίζονταν δημόσια με επίκληση στο κοινό καλό και την αγάπη για την πατρίδα! Όλοι αυτοί οι «πονηροί» διαχειριστές της δημόσιας περιουσίας στράφηκαν στο μύθο της συνεχούς ιστορικής παρουσίας του ελληνικού πολιτισμού. Έχει αξιοσημείωτο ενδιαφέρον ότι όλα τα σχήματα ιδεολογικής νομιμοποίησης της πολιτικής απόφασης για υπέρογκες αμυντικές δαπάνες είχαν την προέλευση τους στην αντίληψη του Κωνσταντίνου Παπαρηγόπουλου αναφορικά με την ιστορική συνέχεια της Ελλάδας από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Πρόκειται ακριβώς για την ίδια αντίληψη πάνω στην οποία ο δικτάτορας Μετάξας θεμελίωσε την άποψη του περί τριών σταδίων του ελληνικού πολιτισμού, μιμούμενος την θεωρία των τριών ράιχ. Με άλλα λόγια, οι εκπρόσωποι δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων χωρίς λογική τεκμηρίωση αλλά με μοναδικό «όπλο» τους μία παρωχημένη, αντιδραστική και αντιεπιστημονική θεωρία έ-

“

της αριστεράς Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο Άρχοντας Κουροπαλάτης και ο Παπά-Σούρας

7

Μια κυβέρνηση της αριστεράς με στρογγυλεμένους στόχους θα απομονωθεί ταχύτατα από το μαζικό κίνημα. Και μια κυβέρνηση της αριστεράς χωρίς μαζικό κίνημα το οποίο να στηρίζει, να απαιτεί και να επιβάλει τις θέσεις του, δεν θα έχει μακρύ χρόνο επιβίωσης. γκες του». Στη θέση της καλλιεργούμενης αντίληψης για την ανάθεση της διαχείρισης της κρίσης σε μια κυβέρνηση της αριστεράς, είναι απαραίτητο να τονίζεται ότι το σημερινό αδιέξοδο δεν μπορεί να ανατραπεί παρά μόνον από ένα μαζικό, πολύχρωμο και δυναμικό κίνημα που «τα θέλει όλα και τα θέλει τώρα». Στη θέση του ευθυνόφοβου κυβερνητισμού και της πολιτικής του μέσου όρου, είναι απαραιτητο να ξεκαθαριστεί από τώρα ότι μια κυβέρνηση της αριστεράς οφείλει, ιδιαίτερα την περίοδο των πρώτων ημερών, να αποδείξει την αποφασιστικότητα της στη λήψη άμεσων μέτρων που να απαντούν ξεκάθαρα και έμπρακτα στις ανάγκες των πολλών. Να εφαρμόσει, δηλαδή, μια πολιτική σαφώς προκατειλημμένη. Να αντιμετωπίσει π.χ. την ανθρωπιστική κρίση και την κρίση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, όχι προσπαθώντας να διαχειριστεί την αγορά, αλλά στηριζόμενη στον ορισμό της υγείας και της πρόσβα-

πειθαν ή έστω εξασφάλιζαν την ανοχή της κοινωνίας απέναντι σε αυτές τις πολιτικές τους αποφάσεις. Βέβαια, είναι γνωστό ότι το παιχνίδι με τις κυρίαρχες ιδεοληψίες μέχρι και σήμερα καταφέρνει να δίνει πολύ ελκυστικές διεξόδους στην κυβερνητική προπαγάνδα. Η «μυστική» συγκάλυψη

Έχοντας στην αρχή το «φόβητρο» της βόρειας αρκούδας κι έπειτα την «απειλή» εξ ανατολών σπατάλησαν εκατοντάδες δισ. σε άχρηστους εξοπλισμούς, επιδιδόμενοι σ’ ένα μπαράζ αγορών, όπου μετά από τέσσερις δεκαετίες έχει ως αποτέλεσμα οι εξοπλισμοί αυτοί να στοιβάζονται σκουριασμένοι σε αποθήκες. Μάλιστα, η απουσία διαφάνειας σχετικά με τις οικονομικές συναλλαγές και το ύψος δαπανών για την άμυνα αιτιολογούνταν με αναφορά στο απόρρητο των στρατιωτικών σχεδιασμών. Όμως, ούτε οι άλλες χώρες αγοράζουν από διαφορετικές πήγες τα όπλα τους, ούτε η πορεία αυτών των αγορών κρατήθηκε ποτέ στο απόλυτο σκοτάδι. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, δεν χωρά αμφιβολία ότι η «μυστικοπάθεια» για τα θέματα απέβλεπε τελικά στην αποσιώπηση και στη συγκάλυψη ενός επικερδούς παρεμπορίου το οποίο διεξαγόταν κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη θεσμικών εκπροσώπων. Κι όλα αυτά συνέβαιναν ενώ οι δημόσιες δαπάνες για την παιδεία και την υγεία προσέγγιζαν ολοένα και περισσότερα τα ευρωπαϊκά κατώτατα επίπεδα, ενώ

σης στις υπηρεσίες υγείας καθώς και της παιδείας ως κοινωνικών δικαιωμάτων. Να δώσει το μήνυμα σε όλους, με τα άμεσα μέτρα που θα πάρει, ότι παλεύει έμπρακτα να εφαρμόσει την κοινωνική αλληλεγγύη ενάντια στη βαρβαρότητα, τη συλλογική και κοινωνική αναφορά ενάντια στον ατομοκεντρικό εγωισμό, την αναδιανομή του πλούτου και την κοινωνική δικαιοσύνη ενάντια στην κερδοσκοπία και τη διαπλοκή. Η προβολή των οραμάτων της αριστεράς και η έμπνευση που αυτά ενδυναμώνουν, θα αποτελέσει και το κύριο όπλο στα χέρια μιας κυβέρνησης της αριστεράς, ιδιαίτερα την πρώτη περίοδο, στην οποία θα υποστεί ένα λυσσαλέο πόλεμο από τον καταρρέοντα κόσμο. Τα οράματα, λοιπόν, της αριστεράς και η έμπνευση που απορρέει από αυτά είναι όντως θεμελιώδη συστατικά πραγματιστικής διακυβέρνησης.

το φοροεισπρακτικό σύστημα με αντικοινωνικά κριτήρια βάθαινε περαιτέρω τις υπάρχουσες ανισότητες αναδιανέμοντας το εθνικό εισόδημα προς όφελος των οικονομικά ισχυρών. Προφανώς σημαντικό ρόλο σε όλο αυτό το οικονομικό και στρατιωτικό αλισβερίσι παίζει και η συμμέτοχη της χώρας μας στο ΝΑΤΟ. Έχοντας παρακολουθήσει για ένα μικρό διάστημα ορισμένες δημόσιες διαδικασίες αυτού του μιλιταριστικού οργανισμού, διαπιστώνω πως η συμμετοχή μας, όπως και η συμμέτοχη των περισσότερων χωρών, αξιολογείται με κύριο κριτήριο την υλική συνεισφορά στην πολεμική βιομηχανία που αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς. Οι διαρκείς εκκλήσεις των αξιωματούχων του ΝΑΤΟ για «υπεράσπιση» της ελευθερίας και της δημοκρατίας με τόνους βομβών και πλήθος αεροπλάνων είναι πλέον μια ανοιχτή πίεση προς τις συμμετέχουσες χώρες να στηρίξουν μια βιομηχανία που δεν προσφέρει τίποτα άλλο από θάνατο και φτώχεια στον πλανήτη. Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι μόνο η εξόφθαλμη διαφθορά από κάποια πολιτικά ή στρατιωτικά στελέχη, αλλά το πολιτικό σύστημα που την εκτρέφει καθώς και οι ιδεολογικοί μηχανισμοί που οικοδομούν την ανάγκη τέτοιας σπατάλης πόρων. * Ο Χρήστος Καραγιαννίδης είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Παρακολουθεί τις εργασίες της κοινοβουλευτικής επιτροπής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων.

Αλέξης Μπένος

“

Η συμμετοχή του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Β. ∆ιαμαντόπουλου σε καρναβαλικές εκδηλώσεις στο Άργος Ορεστικό, στις οποίες είχε μεταμφιεσθεί σε «ΠαπάΣούρα», προκάλεσε την αγανάκτηση των απανταχού εκπροσώπων του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Οι διάφοροι Φαήλοι -το Φαήλος δεν είναι όνομα είναι πλέον ιδιότητα- ζήτησαν την κεφαλή του βουλευτή επί πίνακι. Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος, γνωστός για τα ακροδεξιά του φρονήματα τον κατηγόρησε για «απαίσια βλάσφημη κατάσταση και τεράστιο ηθικό ζήτημα» και ζήτησε από τον ΣΥΡΙΖΑ να τον διαγράψει. Στο θέμα αυτό συμφώνησε απόλυτα με το συγκρότημα Λαμπράκη, που ως γνωστόν είναι από τους θεματοφύλακες όχι μόνο των απάνθρωπων μνημονιακών πολιτικών αλλά και εσχάτως των ελληνοχριστιανικών ιδεωδών.

Ο

∆. Μητρόπουλος, μάλιστα, στα Νέα νόμισε ότι βρήκε την ευκαιρία να αποδομήσει τον ΣΥΡΙΖΑ χρησιμοποιώντας τα πιο συντηρητικά και χυδαία επιχειρήματα. Η χυδαιότητα, όπως και το χιούμορ της κακιάς ώρας, έχουν γίνει πλέον βασικά στοιχεία της κριτικής των δημοσιογράφων του Συγκροτήματος και εν γένει των μεταλλαγμένων σοσιαλδημοκρατών και πρώην αριστερών. Ο ∆. Μητρόπουλος εξανίσταται γιατί ο βουλευτής ∆ιαμαντόπουλος «κήδεψε το μνημόνιο με σημειολογία μαχητικού τριτοκοσμισμού» και πως αυτό ήταν ένα «αισθητικό και πολιτικό χάλι». Ετσι, όχι μόνο θεωρεί τον ΣΥΡΙΖΑ «μεξικανικό στρατό» (sic) αλλά και εγκαλεί τον Αλ. Τσίπρα γιατί δεν προχωρεί σε διαγραφές, ώστε να δημιουργήσει ένα «υπεύθυνο» κόμμα. «∆ιότι η πολιτική διδάσκει, από Ανδρέα της δεκαετίας του ’70 ώς Κώστα Καραμανλή του 1998, ότι διαγραφές κάνεις όταν είσαι αξιωματική αντιπολίτευση για να ντρεσάρεις την ομάδα σου... Παρ’ όλα αυτά η Πρωτοχρονιά στο Άργος Ορεστικό μας δείχνει ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει έξι χρόνια τώρα καθόλου αναπτύξει την ικανότητα να μαζεύει το κόμμα του. ∆ηλαδή να επιβάλλεται. Με άλλα λόγια, αντ’ ημών Λυκόπουλος». Αν υπάρχει πράγματι ένα πολιτικό θέμα -όχι ένα θέμα αισθητικής- στο κόμμα, είναι ακριβώς αυτό. Για το πώς εμφανίσθηκε από το πουθενά ο Μ. Λυκόπουλος, υποτίθεται συντονιστής της Θεματικής Επιτροπής Θρησκευμάτων, να δηλώνει, και μάλιστα χωρίς να ενημερώνει κανένα όργανο του κόμματος ότι «κάθε άλλη συμπεριφορά ενσυνείδητη ή ασυνείδητη, που προσβάλλει τα Ιερά Μυστήρια οποιασδήποτε θρησκείας και συνακόλουθα τους πιστούς της δεν υπηρετεί την παραπάνω αρχή και δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή».

Μπορεί ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ να ντύθηκε παπάς σε καρναβάλι και αυτό να ενόχλησε τον «καλό κόσμο» της ελληνικής πολιτικής και δημοσιογραφίας, ουδόλως όμως ενόχλησε όλη αυτή τη συνομοταξία η «χειροθέτηση του επιχειρηματία ∆. Μελισσανίδη από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο σε «Άρχοντα Κουροπαλάτη».

Τριτοκοσμικό κιτς βυζαντινής μεγαλοπρέπειας

Μπορεί ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ να ντύθηκε παπάς σε καρναβάλι και αυτό να ενόχλησε τον «καλό κόσμο» της ελληνικής πολιτικής και δημοσιογραφίας, ουδόλως όμως ενόχλησε όλη αυτή τη συνομοταξία -το αντίθετο θα έλεγα- η «χειροθέτηση του επιχειρηματία ∆. Μελισσανίδη από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, στον πατριαρχικό ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι, σε «Άρχοντα Κουροπαλάτη της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας». Το οφίκιο του «Άρχοντα Κουροπαλάτη» απονέμεται, ως λέγεται, για πρώτη φορά μετά το 1453(!). Η χειροθεσία έγινε, όπως ανέφερε και ο Πατριάρχης, για να τιμηθεί ο ∆. Μελισσανίδης για την «ειλικρινή αφοσίωση του στη Μητέρα της Εκκλησία και για την προθυμία του στη διακονία και την προσφορά του στα ευσεβή και ευγενή τέκνα του μαρτυρικού Πόντου». Θα ήταν για γέλια αν δεν ήταν για κλάματα. Είναι χίλιες φορές προτιμότερο να βλέπει κανεί τον Β. ∆ιαμαντόπουλο ως «Παπά-Σούρα» σε καρναβαλική εκδήλωση -οι καρναβαλικές εκδηλώσεις είναι έντονα λαϊκές και ανατρεπτικές- παρά τον ∆. Μελισσανίδη να αναγορεύεται, και μάλιστα στον πατριαρχικό ναό, σε «Άρχοντα Κουροπαλάτη». Αυτό κι αν είναι κιτς που παραπέμπει σε βυζαντινές θρησκευτικές ίντριγκες. Τάκης Μαστρογιαννόπουλος

8

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ιστορική η πρόκληση για την ελ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΕΙ∆Η ΜΠΑΛΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Η “βίαιη ωρίμανση” του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται επιτακτική ανάγκη, τη στιγμή που το αντίπαλο πολιτικό σύστημα φτάνει στα όριά του μετά απο μια κατηφορική πορεία απαξίωσής του. Πώς θα αντεπεξέλθει σ΄ αυτά τα καθήκοντα η ελληνική αριστερά και πώς θα αντιδράσει η νεοφιλελεύθερη Ευρώπη; Τη συνέντευξη πήραν ο Αδάμος Ζαχαριάδης και ο Παύλος Κλαυδιανός Βλέπουμε ότι οι αντίπαλες πολιτικές δυνάμεις επιχειρούν να πλήξουν τον ΣΥΡΙΖΑ μέσα από οτιδήποτε συμβαίνει καθημερινά: για όλα εξακολουθεί να φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ. Πώς σχολιάζεις το γεγονός ότι, παρά την αναποτελεσματικότητά της, συνεχίζουν να ακολουθούν αυτή την τακτική; Νομίζω ότι η κυβέρνηση ενόψει εκλογών θα ανακαλύπτει ή θα δημιουργεί διαρκώς όλων των ειδών τα ζητήματα, προκειμένου να πλήξει τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα όπλα της είναι εξαιρετικά περιορισμένα γιατί δεν έχει τη δυνατότητα να επενδύσει σε κάποιας μορφής success story, που θα ήταν ήταν πειστικό ακόμη και για λίγους. Επιπλέον, βρίσκεται διπλά στριμωγμένη, καθώς ούτε η Ευρώπη φαίνεται διατεθειμένη να χαριστεί στον Σαμαρά και την κυβέρνησή του. Αντίθετα, το ευρωπαϊκό κατεστημένο φαίνεται να αντιλαμβάνεται την πλήρη αναξιοπιστία του κυβερνώντος πολιτικού προσωπικού και να μην ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να βοηθήσει την επιβίωσή του. Το διπλό στρίμωγμα κάνει την κυβέρνηση διπλά επικίνδυνη και ταυτόχρονα αναποτελεσματική και αναξιόπιστη. Για παράδειγμα, όσα λένε τούτες τις μέρες περί Νέγκρι, αποτελούν αστειότητες για ολόκληρη την Ευρώπη. Ή η τελευταία δήλωση Σαμαρά ότι όσοι θέλουν Ευρώπη πρέπει να ψηφίσουν Ν∆, είναι γελοία αν αναλογιστούμε ότι ο Τσίπρας αναδεικνύεται σε πολιτική προσωπικότητα πανευρωπαϊκής εμβέλειας. Η κυβέρνηση κατρακυλά. Προσπαθεί να πιαστεί από οπουδήποτε ελπίζοντας μάταια ότι έτσι θα στριμωχθεί ο ΣΥΡΙΖΑ. Από την άλλη πλευρά, έχω την εντύπωση ότι κάποιο μέρος των κυρίαρχων κύκλων σε Ευρώπη και Ελλάδα έχει αρχίσει να συμφιλιώνεται με την ιδέα μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Οπότε προετοιμάζουν την επόμενη μέρα. ∆ηλαδή το πώς θα έρθουν τα πράγματα ώστε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είτε να αποβεί σύντομη παρένθεση, που θα βυθιστεί υπό το βάρος των προβλημάτων, είτε να αφομοιωθεί από το σύστημα και να καταστεί συνολικά ακίνδυνη. Εγκατέλειψε δηλαδή το σχέδιο του προσεταιρισμού που συζητάγαμε σε προηγούμενη φάση; Αν διαβάσει κανείς τον διεθνή τύπο, θα καταλάβει ότι παραμένει για πολλούς ο φόβος μιας μεγάλης εξέγερσης στην Ελλάδα. Και ταυτόχρονα πολλοί βλέπουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάποιες ανυποχώρητες θέσεις και άρα μια δική του εκλογική επικράτηση μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός προοδευτικού ντόμινο στην Ευρώπη. Αλλά από την άλλη μεριά εκτιμούν επίσης -όπως ομολόγησε πρόσφατα η Μέρκελ- ότι αν η Ελλάδα αφεθεί να χρεοκοπήσει και υποχρεωθεί να φύγει από το ευρώ, οι συνέπειες για την Ευρώπη θα είναι ανυπολόγιστες. Όλες οι εξελίξεις είναι σκοτεινές για τον λεγόμενο «ξένο παράγοντα». Ποια είναι η περισσότερο ανεκτή από εκείνον; Ίσως μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στην οποία θα αναγκαστεί να υποχωρήσει σε μερικά βασικά ζητήματα ελπίζοντας ότι δεν θα χάσει για αυτόν ό,τι είναι

“

Νομίζω πως είναι λίγο άδικο να λέμε με ευκολία πως ο κόσμος δεν κινητοποιείται.. Η ελληνική κοινωνία έχει να επιδείξει τα τελευταία χρόνια μεγάλους αγώνες και δοκίμασε όλες τις μορφές αντίστασης: διαδηλώσεις, απεργίες, πορείες, καταλήψεις, πλατείες, μορφές συστηματικής πολιτικής ανυπακοής κλπ. Αλλά δεν κατέκτησε άμεσες νίκες. Πέτυχε τη φθορά των κοινοβουλευτικών πλειοψηφιών, κλόνισε ανεπανόρθωτα τις δυνάμεις του παλιού δικομματισμού, αλλά δεν κέρδισε άμεσα χειροπιαστά πράγματα. το μείζον.

Το άλμα της Αριστεράς

Ποιος είναι ο λόγος που η Ελλάδα είναι η χώρα που συμβαίνουν όλα αυτά; Γιατί το πολιτικό σύστημα στριμώχτηκε εδώ περισσότερο; Γιατί αυξήθηκαν εδώ τόσο εντυπωσιακά οι δυνάμεις ειδικά της Αριστεράς; Ο βασικότερος παράγοντας είναι, νομίζω, το ιστορικό βάθος της Αριστεράς στην Ελλάδα. Η Αντίσταση, ο εμφύλιος, η Ε∆Α ως αξιωματική αντιπολίτευση το 1958, ο αντιδικτατορικός αγώνας. Το ιστορικό βάθος φτιάχνει συνέχειες. Συνέχειες που αναδεικνύονται σε περιόδους βαθιάς κρίσης και δεν γίνονται ορατές πριν. Από ιστορική άποψη, η Αριστερά στην Ελλάδα είναι μια πλειοψηφική δύναμη που δεν της δόθηκε ποτέ μέχρι σήμερα η δυνατότητα να κυβερνήσει. Ο δεύτερος παράγοντας είναι ότι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίαζε μια συνέχεια και μια συνέπεια στις θέσεις και την πρακτική του. ∆εν έχει φθαρεί από κυβερνητικές θητείες, αντιστεκόταν στις σειρήνες, συγκέντρωνε δυνάμεις με βαθιά ιστορικό-

τητα, είχε εμβέλεια ευρύτερη των εκλογικών ποσοστών του, ήταν αξιόπιστος. Και ακόμη είχε και έχει επικεφαλής ένα νέο άνθρωπο, με ξεκάθαρο πολιτικό λόγο, με ήθος, με πολλές και εντυπωσιακές ικανότητες. Τέτοιοι παράγοντες δημιούργησαν τη δυναμική μας. Όσο αφορά το αντίπαλο πολιτικό σύστημα, αυτό νομίζω ότι δεν μπόρεσε ούτε ήθελε να συνειδητοποιήσει και να εκτιμήσει το μέγεθος της απαξίωσης του παλιού δικομματισμού. Ο συστημικός αυτός δικομματισμός είχε φτάσει στα όρια του πλήρους εξευτελισμού μέσα από τα σκάνδαλα, την ιδιοτέλεια, την αλληλοκάλυψη. Κι αν η Ν∆ κρατάει ακόμη ορισμένες δυνάμεις, αυτό οφείλεται στο ότι στην ελληνική κοινωνία -και ιδιαίτερα στις μεγάλες ηλικίες- υπάρχει μια όχι ευκαταφρόνητη συντηρητική τάση. Οι συμπολίτες μας αυτοί είναι επιρρεπείς στο φόβο, στο φόβο που τους καλλιεργούν με άκρα συστηματικότητα.

Τα προβλήματα της «επόμενης μέρας»

Φαίνεται όμως ισχυρή μια λογική που

θα ήθελε απλώς να «αναθέσει« στον ΣΥΡΙΖΑ τη λύση των προβλημάτων χωρίς ενεργό λαϊκή συμμετοχή και συνευθύνη. Αυτό δεν δημιουργεί δυναμική για την επόμενη μέρα. Πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε κάτι τέτοιο; Νομίζω πως είναι λίγο άδικο να λέμε με ευκολία πως ο κόσμος δεν κινητοποιείται.. Η ελληνική κοινωνία έχει να επιδείξει τα τελευταία χρόνια μεγάλους αγώνες και δοκίμασε όλες τις μορφές αντίστασης: διαδηλώσεις, απεργίες, πορείες, καταλήψεις, πλατείες, μορφές συστηματικής πολιτικής ανυπακοής κλπ. Αλλά δεν κατέκτησε άμεσες νίκες. Πέτυχε τη φθορά των κοινοβουλευτικών πλειοψηφιών, κλόνισε ανεπανόρθωτα τις δυνάμεις του παλιού δικομματισμού, αλλά δεν κέρδισε άμεσα χειροπιαστά πράγματα. Έχω την εντύπωση ότι ο κόσμος περιμένει την ώρα της κάλπης για να μιλήσει. Και ίσως τα εκλογικά αποτελέσματα να είναι πολύ πιο εντυπωσιακά από όσο νομίζουμε σήμερα. ∆ημιουργείται έτσι μια προοπτική νίκης, αλλά βέβαια αυτή η συνθήκη από μόνη της δεν δίνει τον απαιτούμενο αέρα σε μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Από την άλλη μεριά όμως, μια ενδεχόμενη κυβέρνηση της Αριστεράς σίγουρα θα ενεργοποιήσει δυναμικές που δεν μπορούμε κατά κανένα τρόπο να προβλέψουμε σήμερα. Η κατάσταση που θα δημιουργηθεί μετά μια εκλογική νίκη της Αριστεράς, θα είναι εντελώς νέα. Συναρπαστικά νέα. Πρέπει να δούμε αν η δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ συμβαδίζει με τα δικά του ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Κάποτε ο Γιάννης ∆ραγασάκης χρησιμοποίησε τη φράση «βίαιη ωρίμανση». Πιστεύω ότι ναι, κάπου υστερούμε. Υστερούμε στο ότι δεν έχουμε πλήρως συνειδητοποιήσει ότι καλούμαστε να διαχειριστούμε υπεύθυνα τις δικές μας ιδέες και ότι οφείλουμε να δεσμευτούμε στην ικανοποίηση των δικών μας αιτημάτων. Όχι απλώς να διατυπώσουμε αιτήματα, αλλά να δούμε ποια από αυτά και κυρίως πώς- μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα και πώς από εκεί μπορούμε να προχωρήσουμε παραπέρα. Θεωρώ ότι η ελληνική κοινωνία έχει ωριμάσει. ∆εν θα απαιτήσει από μια κυβέρνηση της Αριστεράς να λύσει αμέσως και ως δια μαγείας όλα τα τεράστια προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί. ∆εν θέλει μεγάλες κουβέντες και υποσχέσεις. Αντίθετα, ο κόσμος θέλει να τον πείσουμε πως δεσμευόμαστε πλήρως ότι θα ικανοποιήσουμε τα ελάχιστα: εργασιακές σχέσεις, ανεργία. Ότι δεν θα αφήσουμε να νοείται νοικοκυριό χωρίς ηλεκτρικό, σχολεία με πεινασμένα παιδιά, νοσοκομείο κλειστό στους πολλούς. Υστερούμε ακόμη στο ότι δεν είναι καθαρό σε κάθε κοινωνικό χώρο, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε χωριό το τι ακριβώς θέλουμε να αλλάξουμε και πώς θα το αλλάξουμε. ∆εν έχουμε ξεφύγει ακόμη από παλιές αντιθέσεις και τρόπους διαφωνίας. Τα ζητήματα και οι διαφωνίες που θα προκύψουν μετά από την εκλογική νίκη της Αριστεράς θα είναι εντελώς διαφορετικά. Πολύ πιο πολύ απτά, πολύ πιο συγκεκριμένα. Όπως και να έχει, η προοπτική της αριστερής κυβέρνησης συνιστά μια τεράστια ρήξη. Μήπως όμως δυσκολεύει τα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ληνική αριστερά

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρώπη

Αλλά παραμένει γεγονός ο αρνητικός συσχετισμός δυνάμεων στο διεθνές περιβάλλον. Αυτό πώς αντιμετωπίζεται; Η πολιτική Μέρκελ φαίνεται να απομονώνεται διαρκώς περισσότερο. Βλέπουμε τις αντιπαραθέσεις αυτής της πολιτικής με το ∆ΝΤ, ή την αποδυνάμωση της συμμαχίας με τη Γαλλία. Βλέπουμε την προϊούσα καταστροφή στον ευρωπαϊκό Νότο, βλέπουμε τη ραγδαία άνοδο του ευρωσκεπτικισμού ή και της ακροδεξιάς. Είναι σε μια τέτοια κατάσταση, που θα διεθνή επιτελεία προσπαθούν να προσαρμοστούν σε μια ενδεχόμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Υπάρχει, νομίζω, μια διαφορά σε σχέση με εκλογές του 2012. Τότε ήθελαν να πιστεύουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελείται από τρελούς αριστεριστές που θα διαλύσουν το σύμπαν. Σήμερα η εικόνα έχει αλλάξει. Στο να αλλάξει η εικόνα συνέβαλε η ίδια η καταστροφή που υπέστη η Ελλάδα. Η «Μαύρη Βίβλος» που παρέδωσε ο Τσίπρας στον ειτυχημενα ας βλworld. of the inεγProgram in HPS in Greece, I admit I jumbed philosophy of science all over the world. of the inΌλι Ρεν, είναι υπεράνω αμφισβήτησης. Συνέβαλε η ευρεία αποδοχή της υποψηφιότητας Τσίπρα για την προεδρία της Κομισιόν. Συνέβαλαν τα πολύ επιτυχημένα ταξίδια της ηγεσίας μας στο εξωτερικό. Συνέβαλε η όλη πολιτική μας. Προς Θεού δεν λέω ότι έφτασαν να μας βλέπουν θετικά. Αλλά έχουν αναγκασθεί να μας βλέπουν διαφορετικά από ό,τι πριν ένα χρόνο.

“

Ο ενιαίος ΣΥΡΙΖΑ

Πώς βλέπετε να προχωρά ο ενοποιημένος ΣΥΡΙΖΑ έξι μήνες μετά το συνέ-

Τ

ην ετοιμασία του κόμματος για τα επτά προγραμματικά φόρουμ, όπως αποφασίστηκε στην τελευταία Κ.Ε., επεξεργάστηκε η Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ σε συνεδρίαση που έγινε την Τετάρτη. Στην εισήγηση που ετοίμασε ο ∆. Βίτσας σημειώνεται ο κεντρικός ρόλος της Επιτροπής Προγράμματος στην διαδικασία αλλά και η συμμετοχή κοινωνικών φορέων και κινημάτων, παραγόντων της επιστήμης, της τέχνης και του πολιτισμού αλλά και νέοι επιστήμονες. Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε σαφές ότι η πρωτοβουλία συγκρότησης των προγραμματικών φόρουμ δεν συνδέεται με τις πολιτικές συμμαχίες του ΣΥΡΙΖΑ για τις οποίες, όπως άλλωστε έχει αποφασιστεί, θα συζητήσουν τα όργανα και οι οργανώσεις του κόμματος. Αξίζει, επίσης να σημειωθεί, ότι αναφορά έγινε και σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Real News» το οποίο συνδέοντας την διαδικασία των φόρουμ με τις πολιτικές συμμαχίες προχωρά σε ονοματολογία για πιθανές συνεργασίες. Το συγκεκριμένο δημοσίευμα διαψεύστηκε κατηγορηματικά. Τέλος, συνεχίστηκε η συζήτηση για τις αυτοδιοικητικές εκλογές η οποία θα ολοκληρωθεί το πιθανότερο με τη σύγκληση της επόμενης Κεντρικής Επιτροπής στις αρχές Φεβρουαρίου.

Άλλο φόρουμ άλλο συμμαχίες

ΣΥΡΙΖΑ κατά Στουρνάρα

∆εν υπάρχει όμως αντίβαρο στις κυρίαρχες δυνάμεις. Αυτή τη στιγμή σε επίπεδο Ευρώπης ισχυρή πολιτική δύναμη είναι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ. Ναι, αλλά το μέλλον είναι ανοικτό. Η δυναμική που θα προκύψει μετά μια εκλογική επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ, δεν μπορεί να προβλεφθεί. Σήμερα πάνω στον ΣΥΡΙΖΑ συγκλίνουν δυνάμεις και προσωπικότητες από ολόκληρη την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο. Αυτές οι δυνάμεις μάς παρέχουν μια ισχυρή ασπίδα προστασίας. Είναι πολύ σημαντικό αυτό. Και από την άλλη μεριά, οι ίδιες δυνάμεις έχουν αρχίσει να σκέφτονται για τις χώρες τους πώς θα ακολουθήσουν το παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτές οι εξελίξεις δημιουργούν τα σπέρματα για μια νέα και ελπιδοφόρα κατάσταση.

πράγματα μια συνεργασία με χώρους ή προσωπικότητες που κινούνται στο χώρο της κεντροαριστεράς; Είναι πια πολύ ασαφές το πού ακριβώς παραπέμπει ο όρος «κεντροαριστερά». Σίγουρα υπάρχει ένα πολιτικό προσωπικό με ιστορική ή σημερινή αναφορά σε αυτό το όνομα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να συναγελαστεί με αυτό το προσωπικό, ότι του κάνει κακό να μπει στο κάδρο του παρελθόντος. Αλλά δεν θα συμφωνούσα απολύτως με αυτή την άποψη. Κύρια αναφορά του ΣΥΡΙΖΑ είναι βέβαια οι κοινωνικές δυνάμεις. Αλλά το πολιτικό επίπεδο διατηρεί η σχετική του αυτονομία και εξακολουθεί να φέρει ισχυρούς συμβολισμούς. Η εικόνα ότι στρατεύονται ειλικρινά με τον ΣΥΡΙΖΑ και για το καλό του τόπου πρόσωπα και δυνάμεις που δεν έχουν τις δικές του ιδεολογικές και ιστορικές αναφορές κάνει καλό, όχι κακό. Πείθει ευρύτερα. Αν βέβαια κατορθώσουμε να διαχωρίσουμε αυτά τα πρόσωπα και αυτές τις δυνάμεις από εκείνους που πλησιάζουν τον ΣΥΡΙΖΑ επειδή βλέπουν ότι πλέον εδώ έχει το «ψητό».

ΣΥΡΙΖΑ

9

Σχολιάζοντας το δημοσίευμα των Financial Times σύμφωνα με το οποίο ο υπουργός Οικονομικών απέρριψε την πρόταση του ∆ΝΤ για κούρεμα του ελληνικού χρέους, λόγω της διαφωνίας της γερμανικής κυβέρνησης, το Γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ τονίζει: «Είναι αδιανόητο να συνεχίζει να κατέχει τη θέση του ΥΠ.ΟΙΚ κάποιος που «διαπραγματεύεται» ανάλογα με τις ορέξεις του κ. Σόιμπλε. Είναι ανήκουστο η κυβέρνηση να μην βάζει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης την οποιαδήποτε πιθανότητα αναδιάρθρωσης του χρέους, στο όνομα της πλήρους υποταγής της στα μερκελικά κελεύσματα. Η κυβέρνηση και ο Υπουργός Οικονομικών καλούνται να δώσουν άμεσα εξηγήσεις».

δριο; Νομίζω ότι απαιτούνται διαδοχικά κύματα εμβάθυνσης της ενότητας του ΣΥΡΙΖΑ. Με βάση όσα είπαμε πιο πάνω και στηριγμένοι στα ντοκουμέντα του συνεδρίου. Αυτή τη στιγμή τα όργανα του κόμματος υπόκεινται στις τάσεις και τις διαφοροποιήσεις τους πολύ περισσότερο από όσο θα έπρεπε. Τα όργανα του κόμματος χάνουν έτσι το κύρος τους. Πρέπει να επικεντρωθούμε στη λειτουργία των οργάνων. Στη διαφύλαξη του κύρους τους. Στο ότι στο πλαίσιό τους χωρούν όλες οι απόψεις και όλες οι γόνιμες διαφωνίες. Οι τάσεις, από τη μεριά τους, πρέπει επιτέλους να γίνουν ρεύματα ιδεών και να περιοριστούν εκεί. Ώστε να ανοίξουν τη συζήτηση για τα μεγάλα ζητήματα στρατηγικής και θεωρίας. Γιατί έχουμε όλοι μεγάλη ανάγκη από τέτοιες συζητήσεις. Η κατάσταση που ζούμε και μέλλει να ζήσουμε είναι απολύτως πρωτόγνωρη. Πώς θα αντιμετωπίσουμε τα μεγάλα και άγνωστα ζητήματα αν δεν συζητήσουμε απροκατάληπτα, χωρίς τις δουλείες της καθημερινής πολιτικής; Εδώ όντως μπορούν να χρησιμεύσουν οι τάσεις. Και να συμβάλουν αποφασιστικά.

•

Υστερούμε ακόμη στο ότι δεν είναι καθαρό σε κάθε κοινωνικό χώρο, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε χωριό το τι ακριβώς θέλουμε να αλλάξουμε και πώς θα το αλλάξουμε. ∆εν έχουμε ξεφύγει ακόμη από παλιές αντιθέσεις και τρόπους διαφωνίας. Τα ζητήματα και οι διαφωνίες που θα προκύψουν μετά από την εκλογική νίκη της Αριστεράς θα είναι εντελώς διαφορετικά. Πολύ πιο πολύ απτά, πολύ πιο συγκεκριμένα.

«Τέλος» ο Πέτρος Τατσόπουλος

Το απόγευμα της Παρασκευής γράφτηκε το τέλος σε ένα σήριαλ που ταλαιπώρησε αρκετά τον ΣΥΡΙΖΑ. Το τελευταίο επεισόδιο ξεκίνησε με τις εκ του μηδενός αναφορές του Π.Τατσόπουλου στην τηλεόραση του ΣΚΑΙ, σε «περιθωριακά στελέχη» του κόμματος τα οποία, όπως υποστήριξε, βλέπουν με θετικό μάτι τις ιδέες της 17Ν. Ακολούθησε ομοβροντία αντιδράσεων από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ με πρώτη την δημόσια δήλωση του Γραμματέα της Κ.Ε ∆.Βίτσα ο οποίος «άδειασε» τον βουλευτή Β΄ Αθηνών χαρακτηρίζοντας «βαρύ ατόπημα την αναφορά σε ονόματα συντρόφων με μεγάλη ιστορία και προσφορά στην υπεράσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων» και επισημαίνοντας ότι ο Τατσόπουλος «μιλά άστοχα για πράγματα που δεν ξέρει αλλά, φαντάζεται, με παραδοξότητες και «λογικά» άλματα». Εν συνεχεία, ο Π.Τατσόπουλος επανήλθε και στην τακτική εκπομπή που διατηρεί στο Βήμα Fm προχώρησε σε ονοματολογία στελεχών και πρώην συνιστωσών δίνοντας έτσι πάτημα στην απροκάλυπτη στοχοποίησή τους από την πλευρά της Ν∆, η οποία επιδόθηκε σε σωρεία τρομοϋστερικών και εμφυλιοπολεμικού κλίματος ανακοινώσεις. Μετά τις νέες εσωτερικές αντιδράσεις, ο Π.Τατσόπουλος έθεσε την παραίτησή του στην διακριτική ευχέρεια του Αλέξη Τσίπρα και το μεσημέρι της Παρασκευής συνεδρίασε για το θέμα το Προεδρείο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας το οποίο εξέδωσε σκληρή ανακοίνωση για το θέμα. Σε αυτήν σημειώνεται «η σαφής πολιτική αποδοκιμασία» της στάσης του Π.Τατσόπουλου και τονίζεται: «η επιμονή μας στην πιστή τήρηση των δημοκρατικών αρχών λειτουργίας και του συντροφικού διαλόγου με την ταυτόχρονη απόρριψη στάσεων που, αντί της συζήτησης όλων των απόψεων μέσα στις διαδικασίες της ΚΟ, προκρίνουν συστηματικά τη δημόσια και «επί παντός του επιστητού» έκφραση προσωπικών θέσεων αντίθετων προς αυτές που συλλογικά επεξεργαζόμαστε». Ακολούθησε συνάντηση μεταξύ του Π. Τατσόπουλου και του Πρόεδρου του ΣΥΡΙΖΑ όπου συμφωνήθηκε ένα «βελούδινο διαζύγιο» με τον πρώτο να ανακοινώνει την ανεξαρτητοποίησή του. Στέλλα Βρεττού

10

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Ασχοληθείτε με τις συνθήκες των φυλακών ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΣΥΡΙΖΑ:

∆

ικαιοπολιτικός σκοπός της ποινής είναι ο σωφρονισμός του κρατουμένου-καταδικασθέντος και η ομαλή κοινωνική του επανένταξη. Το σκοπό αυτό υπηρετεί ο θεσμός των αδειών, που στη χώρα μας εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες και συνιστά ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία του Σωφρονιστικού Συστήματος και της Πολιτείας για την επίτευξη του ανωτέρω σκοπού. Όπου και όταν ο θεσμός αυτός εφαρμόζεται, τα αποτελέσματα είναι απολύτως θετικά, όπως διαπιστώνει ομόφωνα η διακομματική Ειδική Μόνιμη Επιτροπή για το Σωφρονιστικό Σύστημα της Βουλής, στο επίσης ομόφωνο πρόσφατο πόρισμά της για την κατάσταση στις φυλακές. Σημειωτέον ότι, δυστυχώς, το νομικό πλαίσιο χορήγησης αδειών παραβιάζεται από την ίδια την Πολιτεία σε πάμπολλες περιπτώσεις, με την άρνηση χορήγησης αδειών σε κρατούμενους που πληρούν όλες τις νόμιμες προϋποθέσεις. Αυτή η αναιτιολόγητη άρνηση χορήγησης αδειών σε κρατουμένους που θεμελιώνουν νόμιμο δικαίωμα κλονίζει τη σχέση εμπιστοσύνης που οικοδομείται μεταξύ του κρατουμένου και της Πολιτείας και τορπιλίζει την κοινωνική επανένταξη, συστατικό στοιχείο της

κοινωνικής ειρήνης. Είναι δε, εξ αυτού του λόγου αδικαιολόγητη, γιατί συνηθέστατα οφείλεται στην ευθυνοφοβία και συνιστά παράνομη εφαρμογή τεκμηρίου υποψίας, χωρίς συνεκτίμηση των ατομικών – προσωπικών στοιχείων κάθε κρατουμένου, χωρίς δηλαδή εξατομίκευση της ποινικής μεταχείρισης, που επίσης συνιστά βασική αρχή του Ποινικού και Σωφρονιστικού ∆ικαίου. Το Υπουργείο ∆ικαιοσύνης, ∆ιαφάνειας και Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων γνωρίζει την επιτυχία του θεσμού των αδειών, όπου αυτός εφαρμόζεται. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που το ίδιο το Υπουργείο έχει εξάλλου δημοσιοποιήσει, την τριετία 2010-2012 χορηγήθηκαν 12.004 τακτικές άδειες σε κρατούμενους, και καταγράφηκαν μόλις 324 παραβιάσεις. Το Υπουργείο γνωρίζει επίσης και ευθύνεται για τις άθλιες συνθήκες κράτησης που επικρατούν στις φυλακές όλης της Επικράτειας, συνθήκες άρρηκτα συνδεδεμένες με την υπερποινικοποίηση, και εξαιτίας των οποίων η Ελλάδα έχει καταδικασθεί κατ’ επανάληψη από το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου. Το Υπουργείο έχει κατ’ επανάληψη δεσμευθεί δημόσια για την άρση αυτών των παραβιάσεων, πλην όμως σήμερα εμφανίζεται να εξαγγέλλει πρωτοβουλίες προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση για λόγους εντυπωσιασμού και υπό την πίεση ΜΜΕ και μεμονωμένων «δημοσιογράφων» που διατυπώνουν δημόσια την μεσαιωνική αντίληψη ότι για ορισμένες «κατηγορίες» κρατουμένων δεν υπάρχουν Ανθρώπινα ∆ικαιώματα. Είναι η ίδια αντίληψη, σύμφωνα με την οποία οι περιφρονητές του Κράτους ∆ικαίου υποστηρίζουν ότι για ορισμένες κατηγορίες αδικημάτων «πρέπει να επιτρέπονται τα βασανιστήρια». Αλήθεια, θα φτάσουν να υποστηρίξουν και ότι η χώρα μας πρέπει να φύγει από το Συμβούλιο της Ευρώπης, στο πλαίσιο του οποίου ισχύει απαρέγκλιτα η Ευρωπαϊκή Σύμβαση ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου; Και τι υποστηρίζουν ότι υπερέχει, η αύξηση του σιτηρεσίου, η θέρμανση και η περίθαλψη ανθρώπων

που έχει καταγραφεί ότι παραμένουν έγκλειστοι υπό συνθήκες υποσιτισμού, έκθεσης και κινδύνου για τη ζωή τους ή η δημιουργία σύγχρονων φυλακών τύπου Αλκατράζ για τις οποίες καθώς φαίνεται «λεφτά υπάρχουν», όπως επίσης υπάρχουν και πρόθυμοι εργολάβοι που (τι περίεργο) κατέχουν τα ίδια Μέσα Ενημέρωσης από τα οποία εκπορεύεται, ως δήθεν «νέο λαϊκό αίτημα», η κατασκευή νέων φυλακών; Τέλος, εν σχέσει με τις δημόσιες δηλώσεις που έγιναν για τη ∆ικαιοσύνη, υπενθυμίζουμε ότι, κατά το Σύνταγμα, οι δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί απολαμβάνουν πλήρη προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία και οφείλουν να ενεργούν κατά νόμο και κατά συνείδηση σύμφωνα με τη συνταγματική επιταγή. Είναι, κατά συνέπεια, πολλαπλώς απαράδεκτος ο πειθαρχικός έλεγχος εισαγγελικού λειτουργού, για το γεγονός και μόνο ότι γνωμοδότησε υπέρ της χορήγησης άδειας σε κρατούμενο, πολλώ δε μάλλον να ασκείται κριτική συλλήβδην στη ∆ικαιοσύνη, και μάλιστα ενώπιον του Προέδρου της ∆ημοκρατίας, επειδή δήθεν «αφήνει ελεύθερους» αυτούς που συλλαμβάνει η ΕΛ.ΑΣ. Η αντίληψη που θέλει την Αστυνομία να υπέρκειται της ∆ικαιοσύνης είναι αντίληψη ακραία αντιδημοκρατική, που θέτει σε διακύβευση τα θεμέλια του Κράτους ∆ικαίου, τη δικαστική εγγύηση και τα Ανθρώπινα ∆ικαιώματα κάθε πολίτη. Είναι αντίληψη που παραγνωρίζει τις πάμπολλες παραβιάσεις της νομιμότητας από όργανα της Αστυνομίας, που έχουν διαπιστωθεί και κριθεί από τη ∆ικαιοσύνη ή εκκρεμούν ενώπιόν της. Ο Υπουργός ∆ημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη ας είναι πιο εγκρατής, διότι οι κατά καιρούς δηλώσεις του τον έχουν εκθέσει ανεπανόρθωτα. Οι Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Ζωή Κωνσταντοπούλου, Βασιλική Κατριβάνου Τάσος Κουράκης, Αφροδίτη Σταμπουλή

Τα «Αλκατράζ» και η δική μας στάση Ένας αντίλογος για την περιστολή των αδειών των κρατουμένων

Φωτο: Άγγελος Καλοδούκας

Η

Νέα ∆ημοκρατία αναζητούσε εδώ και καιρό την κατάλληλη αφορμή για να δώσει, χωρίς ιδιαίτερες αντιδράσεις, ένα καίριο πλήγμα στο νομικό πλαίσιο γυρνώντας το ρολόι των δικαιωμάτων δεκαετίες πίσω. Ακούσαμε ότι σε εκατό περίπου ημέρες θα είναι έτοιμο το ελληνικό «Αλκατράζ», ενώ αναζητείται η φόρμουλα για άρση ή περιστολή των αδειών, τουλάχιστον για όσους και όσες έχουν καταδικαστεί με το νόμο περί τρομοκρατίας και για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Σαμαρά, φρόντισε να στείλει μήνυμα στα τριμελή συμβούλια των φυλακών, σε δικαστές και εισαγγελείς ότι οι άδειες δεν πρέπει να χορηγούνται με ευκολία, υποδεικνύοντας στην ουσία να μην κάνουν το καθήκον τους, που ορίζεται σαφώς από το νόμο, αλλά και από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου. Ίσως γι αυτό, η Ένωση ∆ικαστών και Εισαγγελέων, παρά τη δικαιολογημένη ενόχλησή της από τις δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών, προέβη σε ανακοίνωση με την οποία καλεί τα αρμόδια όργανα των φυλακών «να είναι ιδιαίτερα προσεχτικά και συγκεκριμένα για τη χορήγηση του εν λόγω ευεργετήματος, αξιολογώντας την κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, ώστε να μην αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος ότι κατέληξαν σε εσφαλμένη κρίση, η οποία θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια της κοινωνίας». Η κυβέρνηση δεν λέει την αλήθεια για τις άδειες. Κρύβει το ανύπαρκτο, ουσιαστικά, ποσοστό όσων παραβιάζουν τους όρους χορήγησής τους. Κρύβει ότι ά-

δειες δίνονται, έτσι κι αλλιώς, με το σταγονόμετρο και ότι εξαιρείται στην πραγματικότητα ένα μεγάλο τμήμα κρατουμένων, κυρίως αλλοδαποί, αλλά και κρατούμενοι που δεν διαθέτουν σταθερό οικογενειακό πλαίσιο και σπίτι. Κρύβει το θετικό απολογισμό του θεσμού της άδειας, που εντάσσει σταδιακά τον άνθρωπο από τη βαναυσότητας της φυλακής στην κοινωνία. Και έτσι, κρυμμένη πίσω από φοβικές και υποκριτικές αντιλήψεις, εκμεταλλευόμενη την –τουλάχιστονανεύθυνη, έναντι των χιλιάδων συγκρατουμένων του και όχι μόνο των συντρόφων του, απόφαση του Χρ. Ξηρού, επιχειρεί να καταργήσει όσα από τα ψήγματα δικαιωμάτων έχουν απομείνει στους κρατούμενους και τις κρατούμενες της χώρας. Αλλά η κυβέρνηση θα ισχυριστεί, ήδη το ισχυρίζεται, ότι δεν έχει σκοπό να βάλει τέλος στο θεσμό της

άδειας. Και επιχειρεί αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα από όλους. να διχάσει. Κάποιοι θα έχουν αυτό το δικαίωμα και κάποιοι άλλοι θα ταφούν οριστικά στα «Αλκατράζ», που ήδη χτίζουν. Μόνο που τα τείχη αυτά, αν τους αφήσουμε να τα κάνουν πραγματικότητα, δεν θα κλείσουν μέσα μόνο εκατοντάδες ή και χιλιάδες ανθρώπους, αλλά θα βάλουν ταφόπλακα στα απομεινάρια ενός κράτους δικαίου. Και για να συνεννοηθούμε: το επιτελείο της Νέας ∆ημοκρατίας ζήτησε τη διαγραφή μας, αλλά και άλλων συντρόφων μας από τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι σαφές ότι οι κινήσεις αυτές δεν έχουν στόχο την τρομοκράτησή μας, γιατί μάλλον γνωρίζει καλά ότι αυτό δεν θα συμβεί. Βασική της επιδίωξη είναι να τρομάξει την κοινωνία, τα υποτελή κοινωνικά στρώματα, τον κόσμο της φτώχειας και να αναγκάσει τον ΣΥΡΙΖΑ σε τακτική αναδίπλωση. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση θα χάσει, γιατί τα δικά μας λάβαρα δεν είναι σημαίες ευκαιρίας, δεν είναι προϊόντα που ανεβάζουν ή χαμηλώνουν τις τιμές ανάλογα με τις συνθήκες. Και γιατί οι άνθρωποι που ζουν σε αυτό τον τόπο έχουν πάρα πολλά, που τους τρομοκρατούν. Από την πλευρά μας θα συνεχίσουμε αταλάντευτα να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα όλων, χωρίς καμία εξαίρεση. Τις υποσημειώσεις και τους αστερίσκους, ως προς τη δημοκρατία, τις ελευθερίες και τα δικαιώματα, τα αφήνουμε σε άλλους. Πάνος Λάμπρου, Μάνια Μπαρσέφσκι

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

∆ΙΕΘΝΗ ΤΟΥΡΚΙΑ: Η πολιτική κρίση δεν αφορά μόνο τον έλεγχο του κράτους Ο Νίκος Μούδουρος μιλά στην “Εποχή” για την επικράτηση του ισλαμικού πλαισίου ηγεμονίας, που επιτρέπει τη διαμόρφωση νέων συμμαχιών. σελ. 13

Η Σαχάρ Φράνσις, διευθύντρια του Συλλόγου «Addameer» μιλά για την ανάγκη μιας πιο ενεργής Ευρώπης, ώστε να εφαρμοστούν οι αποφάσεις του ΟΗΕ. σελ. 15

Tου Σωτήρη Ρούσσου

Τ

ι γίνεται στη Συρία; Μια πολιτική εξέγερση που ξέσπασε από τη σπίθα των εξεγέρσεων στην Τυνησία και την Αίγυπτο και φάνηκε να απειλεί σοβαρά το καθεστώς Άσαντ έχει μετατραπεί αφενός σε περίπλοκη εμφύλια σύγκρουση, αφετέρου σε πεδίο ανταγωνισμών για την περιφερειακή ηγεμονία στη Μέση Ανατολή. Λίγες μόνο μέρες πριν από τη διεθνή συνάντηση για την ειρηνική επίλυση του εμφυλίου στη Συρία, μια άλλη πλευρά της πολεμικής σύγκρουσης γίνεται όλο και περισσότερο φανερή, αυτή της σύγκρουσης μεταξύ των ένοπλων ομάδων τύπου αλ-Κάιντα και ομάδων του πολιτικού Ισλάμ που είτε συνδέονται με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους είτε με τη Σαουδική Αραβία. Η σύγκρουση αυτή μπορεί να ερμηνευθεί σε τρία διαφορετικά αλλά συνδεόμενα μεταξύ τους επίπεδα.

Ανταγωνισμοί μεταξύ τζιχαντικών ομάδων

Το πρώτο είναι αυτό των ανταγωνισμών μεταξύ των τζιχαντικών ομάδων τύπου αλ-Κάιντα στη Συρία και στο Ιράκ και της σχέσης τους με τη “μητρική” αλ-Κάιντα στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν και συγκεκριμένα με τον διάδοχο του Μπιν-Λάντεν στην καθοδήγηση της οργάνωσης, αλ-Ζαουάχρι. Ήδη κατά την περίοδο της αμερικανικής κατοχής του Ιράκ, οι οργανώσεις τύπου αλ-Κάιντα βρίσκονταν σε στρατηγικό δίλημμα. Να ακολουθήσουν τη μέχρι τότε γραμμή του παγκόσμιου νομαδικού τζιχάντ όπου η ∆ύση και οι άπιστες, για αυτούς, κυβερνήσεις μουσουλανικών κρατών ήταν ευάλωτες ή να εγκατασταθούν σε περιοχές ανυπαρξίας κράτους και χάους και να δημιουργήσουν πυρήνες-προπλάσματα επιμέρους τζιχαντιστικών εμιράτων; Η απάντηση που δόθηκε στην Υεμένη, τη Σομαλία και το Ιράκ ήταν να ακολουθήσουν τη δεύτερη στρατηγική. Ιδιαίτερα στο Ιράκ όπου η ηγεσία δεν προερχόταν από την “παλαιά φρουρά” και δεν είχε προσωπικούς δεσμούς με τους Μπιν-Λάντεν και αλΖαουάχρι, η οργάνωση του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ (ΙΚΙ) απομακρυνόταν από τη “μητρική” οργάνωση. Μάλιστα, όπως επισημαίνεται στο τελευταίο τεύχος του Middle East Bulletin του ΚΕΜΜΙΣ, ο ηγέτης του ΙΚΙ, αλΜπαγντάντι θέλησε να εκμεταλλευτεί την ανυπαρξία ελέγχου στα σύνορα Συρίας-Ιράκ για να στήσει βάσεις στο χαοτικό περιβάλλον του συριακού εμφυλίου. Θεωρούσε ότι αυτές οι βάσεις θα ήταν ασφαλές καταφύγιο για το ΙΚΙ σε περίπτωση μαζικής επίθεσης του ιρακινού στρατού εναντίον του

στις σουνιτικές περιοχές του Ιράκ. Η κίνηση αυτή συνοδεύτηκε από την μετονομασία της οργάνωσης σε Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Μείζονος Συρίας (ΙΚΙΣ) σε μια προσπάθεια να απορροφήσει τη “συριακή” ομάδα που συνδεόταν με τη “μητρική” αλ-Κάιντα, την Τζαμπάτ αλ-Νούσρα. Αυτή η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε και προκάλεσε όχι μόνο την αντίδραση της “μητρικής” Αλ-Κάιντα αλλά σύγχυση στις τζιχαντικές οργανώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρά ταύτα το ΙΚΙΣ παρέμεινε ίσως η πιο αξιόμαχη αντικαθεστωτική ένοπλη ομάδα προσελκύοντας μαχητές από άλλες ισλαμιστικές ένοπλες οργανώσεις στη Συρία και το εξωτερικό.

Ανταγωνισμοί μεταξύ ομάδων του πολιτικού Ισλάμ

Το δεύτερο επίπεδο ανάλυσης είναι αυτό των εσωτερικών ανταγωνισμών μεταξύ του ΙΚΙΣ και άλλων ομάδων του πολιτικού Ισλάμ που συγκρότησαν πριν μόλις μερικούς μήνες μια οργάνωση-ομπρέλα το Ισλαμικό Μέτωπο. Η συγκρότηση αυτή περιλαμβάνει ένοπλες ομάδες των Αδελφών Μουσουλμάνων αλλά και σαλαφιστών (πιστεύουν στην άμεση, απαρέγκλιτη και κατά γράμμα εφαρμογή του Κορανίου και του ιερού νόμου) και έχει ευκαιριακές συμμαχίες συμφέροντος ακόμη και με την Τζαμπάτ αλ-Νούσρα. Η αναγκαιότητα της συγκρότησης προήλθε όχι τόσο από την πιθανότητα στρατιωτικής κυριαρχίας του ΙΚΙΣ έναντι των άλλων ομάδων, κάτι τέτοιο θα ήταν απίθανο, αλλά από δύο λόγους που συνδέονταν με την γενικότερη έκβαση της εξέγερσης στη Συρία. Πρώτον, οι ωμότητες, οι σφαγές και οι απαγωγές αμάχων από μη σουνιτικές κοινότητες (Χριστιανών, Αλαουϊτών κλπ) ή αντιφρονούντων που διέπραττε το ΙΚΙΣ δημιουργούσε εξαιρετικά δυσμενές αντίκτυπο για την εξέγερση στα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη διεθνή κοινή γνώμη προς όφελος του Άσαντ που παρουσιαζόταν ως η μοναδική εγγύηση για

“

ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ: Πιέσεις με αιχμή τους παλαιστίνιους κρατούμενους

Ο εμφύλιος εντός του τζιχάντ ΣΥΡΙΑ

11

σταθερότητα και ασφάλεια. ∆εύτερον, τόσο οι ΗΠΑ όσο η Βρετανία ανακοίνωσαν την διακοπή παροχής βοήθειας στην αντιπολίτευση θεωρώντας ότι ικανό μέρος της κατέληγε στα χέρα του ΙΚΙΣ. Μάλιστα πληροφορίες μιλούν για επαφές Αμερικανών με εκπροσώπους του Ισλαμικού Μετώπου για την αντιμετώπιση του ΙΚΙΣ. Με αυτά τα δεδομένα ήταν αναμενόμενη η επίθεση του Ισλαμικού Μετώπου εναντίον του ΙΚΙΣ τις τελευταίες εβδομάδες σε “συνδυασμό” με γενικευμένη επίθεση του ιρακινού στρατού στις βάσεις της οργάνωσης στο Ιράκ με νέο αμερικανικό εξοπλισμό. Το ΙΚΙΣ αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί και να χάσει τον έλεγχο σε πολλές σημαντικές περιοχές τόσο στο Ιράκ όσο και στη Συρία. Παραμένει όμως μια αξιόμαχη ένοπλη τζιχαντιστική οργάνωση “πολύ σκληρή για να πεθάνει”.

Η επιρροή της Σαουδικής Αραβίας

Η περιφερειακή επιρροή της Σαουδικής Αραβίας αποτελεί το τρίτο επίπεδο της ανάλυσης. Ήδη πριν από τις αραβικές εξεγέρσεις η Σαουδική Αραβία επιθυμούσε να αναλάβει τον ρόλο του προστάτη των σουνιτών μουσουλμάνων στο Ιράκ όπου η πλειοψηφία είναι σιίτες, οι οποίοι ελέγχουν και την κυβέρνηση. Η εξέγερση στη Συρία, το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και γενικότερη η ιρανική επιρροή αλλά και οι εξελίξεις στην Αίγυπτο διεύρυναν το πεδίο παρέμβασης της Σαουδικής Αραβίας στον Κόλπο και τη Συρία. Η Σαουδική Αραβία επιδιώκει την πτώση του καθεστώτος του Άσαντ και ενισχύει συντηρητικές σουνιτικές μουσουλμανικές ομάδες, κυρίως σαλαφιστών αλλά όχι μόνο, προς τον σκοπό αυτό. Επίσης ενισχύσει τη σουνιτική πολιτική (όχι ένοπλη) παρουσία στο Ιράκ. Η δράση του ΙΚΙΣ εμποδίζει την προσπάθεια της Σαουδικής Αραβίας να ηγεμονεύσει πολιτικά στους σουνίτες της Συρίας και του

Λίγες μόνο μέρες πριν από τη διεθνή συνάντηση για την ειρηνική επίλυση του εμφυλίου στη Συρία, μια άλλη πλευρά της πολεμικής σύγκρουσης γίνεται όλο και περισσότερο φανερή, αυτή της σύγκρουσης μεταξύ των ένοπλων ομάδων τύπου αλ-Κάιντα και ομάδων του πολιτικού Ισλάμ που είτε συνδέονται με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους είτε με τη Σαουδική Αραβία. Ιράκ, αμφισβητώντας τη στρατιωτική και πολιτική πρωτοκαθεδρία των φίλιων προς το σαουδαραβικό βασίλειο οργανώσεων στη Συρία και δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα στην πολιτική δράση των σουνιτικών οργανώσεων στο Ιράκ. Όταν ξέσπασαν οι αραβικές εξεγέρσεις και κατάφεραν να εκθρονίσουν τον Μπεν Άλι και τον Μουμπάρακ κάποιοι παρατήρησαν με νόημα ότι αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να είναι κατάρα αλλά και ευλογία για την αλ-Κάιντα. Κατάρα, γιατί αν πετύχαινε η μετάβαση στη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη τότε ο ειρηνικός δρόμος των κινημάτων θα καταργούσε στην πράξη την αναγκαιότητα της αλ-Κάιντα αλλά και ευλογία, γιατί αν και αυτές οι εξεγέρσεις αποτύγχαναν τότε θα έσπρωχναν πολλούς στην αγκαλιά του αλ-Ζαουάχρι. Άλλωστε, όπως επισημαίνει ο χαμένος για χρόνια και σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες επανεμφανιζόμενος σήμερα στην Συρία βασικός στρατηγικός εγκέφαλος του παγκόσμιου τζιχάντ, Αμπού Μούσα αλ-Σούρι, η αλ-Κάιντα είναι περισσότερο από οτιδήποτε άλλο “έκκληση, αναφορά και μεθοδολογία”. * Ο Σωτήρης Ρούσσος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, www.cemmis.edu.gr

12

∆ΙΕΘΝΗ

Ο φόβος μπροστά στις ευρωεκλογές

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Η ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΚΑΘΙΖΗΣΗ ΤΩΝ ΣΟΣΙΑΛ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Η

δεξιά αγαπάει τους σοσιαλιστές, όταν ξεχνούν το σοσιαλισμό, έλεγε ο Φρανσουά Μιτεράν. Μετά από 30 χρόνια περίπου, ο Φρανσουά Ολάντ, πρόεδρος της Γαλλίας, όχι μόνο ξέχασε όσα προεκλογικά είχε υποστηρίξει, αλλά προχώρησε ακόμα περισσότερο, υιοθέτησε την πολιτική τού προκατόχου του. Αποδέχτηκε χωρίς καθυστέρηση τη συνθήκη για τη δημοσιονομική πειθαρχία των Μέρκελ-Σαρκοζί. Έτσι σηματοδότησε από την αρχή τη μεγάλη στροφή και συμμόρφωσή του με τις νεοφιλελεύθερες επιταγές. Αυτές όμως, είναι δύσκολο να γίνουν αποδεκτές από το εκλογικό σώμα που είχε ψηφίσει για μια άλλη πολιτική. Για να εφαρμόσει η κυβέρνηση μια τέτοια πολιτική, θα πρέπει να υιοθετήσει και μια άλλη πρακτική, αγνόησης των δημοκρατικών θεσμών και παραβίαση των δημοκρατικών κανόνων λειτουργίας και λήψης των αποφάσεων. Έτσι, δεν κρίνεται πάντα αναγκαίο να συζητά και να ψηφίζει η βουλή τους νόμους, αρκούν τα προεδρικά διατάγματα. Εγκαινιάζει μ’ αυτόν τον τρόπο μια έντονα αμφισβητούμενη τακτική από τα κόμματα της αριστεράς, ακόμα και από βουλευτές που στηρίζουν την κυβέρνησή του. Η τακτική του αυτή βρίσκει ριζικά αντίθετα τα συνδικάτα, αλλά και τους Γάλλους, όπως φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις, αφού η δημοτικότητα του ίδιου και του πρωθυπουργού του έχει πέσει στο πιο χαμηλό σημείο, γύρω στο 20%. Ένα ποσοστό που προκαλεί έντονους προβληματισμούς και ανησυχίες στο εσωτερικό του κόμματός του, όταν μάλιστα μπροστά του έχει δύο εκλογικές μάχες, τις δημοτικές εκλογές τον Μάρτιο και τις ευρωεκλογές τον Μάιο. Φοβάται, ιδιαίτερα στις δεύτερες, μια νέα ήττα, όπως το 2009 που συγκέντρωσε μόνο το 16,48% των ψηφοφόρων, εκλέγοντας 14 ευρωβουλευτές.

Μια νέα ταυτότητα

Ωστόσο, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Γαλλίας ήταν το μόνο σχεδόν κόμμα που δεν είχε εγκαταλείψει τις αρχικές του αναφορές στην κοινωνική δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη. Γιατί σε όλες τις άλλες χώρες της Ευρώπης τα σοσιαλι-

στικά κόμματα έχουν στραφεί προς το κέντρο, αποκτώντας μια νέα ταυτότητα αυτή της κεντροαριστεράς. Κεντρικό στοιχείο της πολιτικής τους είναι η σταθερή προσήλωση στην εξυπηρέτηση των αγορών, γι’ αυτό μειώνουν τους φορολογικούς συντελεστές, για να ενθαρρύνουν, όπως ισχυρίζονται, τις επενδύσεις. Αποδιοργανώνουν σταδιακά τις δημόσιες υπηρεσίες, για να τις παραδώσουν στα χέρια ιδιωτών. Τέλος, έχουν ψηφίσει μια σειρά μέτρων για την ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας. Αυτές οι πολιτικές δυνάμεις, ιστορικά συνδεδεμένες με το εργατικό κίνημα, παίρνουν πια συνεχώς αποστάσεις από τα συνδικάτα. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του Νέου Εργατικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας επί Τόνι Μπλερ, που συνέχισε την πολιτική τής Θάτσερ. Έτσι, οι εργατικές ενώσεις σταμάτησαν να έχουν την παραμικρή επιρροή στην κυβέρνηση. Στην Ιταλία σημειώθηκε η ίδια διαδικασία με την εκλογή πρόσφατα του Ματέο Ρέντζι, δημάρχου της Φλωρεντίας, στη γραμματεία του ∆ημοκρατικού Κόμματος. Στο κόμμα αυτό η πορεία προς τα δεξιά συνεχίζεται μέσα από αντιφάσεις. Από τη μια ακούγεται ένας αριστερός λόγος και από την άλλη στηρίζουν την κυβερνητική πολιτική της λιτότητας. Ο Ματέο Ρέντζι, που

προέρχεται από το κεντρώο κόμμα Μαργαρίτα, μετά την εκλογή του τάχθηκε χωρίς επιφύλαξεις υπέρ της μείωσης του κόστους εργασίας και για να μην αφήσει καμία αμφιβολία, στράφηκε κατά της μεγαλύτερης συνδικαλιστικής οργάνωσης της χώρας (CGIL).

Έμμονη ιδέα η μείωση του εργασιακού κόστους

Στη Γερμανία το σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο έχει σχεδόν ξεχαστεί. Στο SPD επικρατεί η έμμονη ιδέα για τη μείωση κόστους εργασίας. Επί καγκελαρίας Γκέχαρντ Σρέντερ, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ψηφίστηκαν οι πιο αντιδραστικοί νόμοι, όπως ο περιβόητος νόμος Hertz για την ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας. Βέβαια, σήμερα το SPD για να δικαιολογήσει τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση, ζήτησε να καθιερωθεί ο κατώτατος μισθός, χωρίς όμως να έχει άμεση εφαρμογή για όλους. Στη Σουηδία οι λεγόμενες αλλαγές με την υιοθέτηση φιλελεύθερων πολιτικών έγιναν τη δεκαετία του 1990 στο όνομα της ελευθερίας των επιλογών. Οι σοσιαλδημοκράτες της χώρας αυτής, πριν παραδώσουν την εξουσία στη δεξιά το 2006, παραχώρησαν τους σιδηρόδρομους, την υγεία και άλλους τομείς υπηρεσιών στον ανταγωνισμό, όπως είπαν. Με συνέπεια από τότε να έ-

Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφανγκ Σόιμπλε εκφράζει την ικανοποίησή του για το εμπορικό πλεόνασμα της χώρας του σε βάρος των άλλων χωρών της ΕΕ μ’ ένα χαμόγελο ή δείχνοντάς τους τα δόντια του.

χουν διευρυνθεί οι ανισότητες και για ορισμένα τμήματα του πληθυσμού να είναι πιο δύσκολη η πρόσβαση στην υγεία, την εκπαίδευση, τις μεταφορές κ.λπ. Στην Ισπανία το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (PSOE) μετακινήθηκε προς το κέντρο. Ακολουθώντας μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα τακτική ψήφισε ορισμένους νόμους για την ισότητα των γυναικών, το γάμο των ομοφυλόφυλων. Ταυτόχρονα όμως προώθησε μέτρα για την «απελευθέρωση» της αγοράς εργασίας, που είχαν σαν συνέπεια να εκτιναχθεί η ανεργία στα ύψη. Η μεταλλαγή αυτή του PSOE είχε και μια άλλη συνέπεια, να μειωθεί το εκλογικό του ποσοστό από το 42,59% το 2002, όταν ανέβηκε στην εξουσία, στο 28,73% το 2011. Παρόμοια ήταν και η πορεία των άλλων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Ο Τόνι Μπλερ έγινε πρωθυπουργός κερδίζοντας το 43,2% των ψήφων το 1997 και το 2011 «κατόρθωσε» να πάρει το κόμμα του 29%. Με την πολιτική της λιτότητας που ακολούθησαν τα κόμματα αυτά, παραμένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην αντιπολίτευση. Εξαίρεση αποτελούν οι σοσιαλδημοκράτες της ∆ανίας και της Σουηδίας, που βρίσκονται στην εξουσία με τη στήριξη άλλων μικρότερων δυνάμεων. Το γερμανικό SPD ξαναγύρισε στην κυβέρνηση μετά από δύο εκλογικές ήττες το 2009 και 2013, αποδεχόμενο στη ουσία την πολιτική της Μέρκελ, ιδιαίτερα στα ζητήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με αναλυτές. Η μεταλλαγή αυτή των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων έχει σαν συνέπεια την απογοήτευση και την απομάκρυνση των οπαδών τους. Πώς θα ξανακερδίσουν αυτούς τους ψηφοφόρους; Το ΣΚ Γαλλίας και το SPD συμφώνησαν τον περασμένο Νοέμβρη, για να ξαναβρεθούν μαζί με τους ψηφοφόρους τους, να ξεκινήσουν μια καμπάνια το 2014 για τις ευρωεκλογές με επικεφαλής τον Μάρτιν Σουλτς, πρόεδρο του ευρωκοινοβουλίου, και κεντρικό σύνθημα «Για μια Ευρώπη της ανάπτυξης και της δημοκρατίας». Με ποια πολιτική όμως;

Μ. Κ.

13

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Η πολιτική κρίση στην Τουρκία δεν αφορά μόνο τον έλεγχο του κράτους ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΟΥ∆ΟΥΡΟ

Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης

Το σχήμα σύγκρουσης Ισλαμιστών Κεμαλιστών έχει πλέον αλλάξει; Ποια είναι τα ιδεολογικοπολιτικά χαρακτηριστικά της ενδοϊσλαμικής σύγκρουσης που παρακολουθούμε; Το σχήμα Ισλάμ εναντίον Κεμαλιστών είναι, με τα νέα δεδομένα, αναχρονιστικό. Βέβαια, εδώ και χρόνια το σχήμα αυτό δεν ήταν ικανό να αναλύσει και να εξηγήσει τις κοινωνικές δυναμικές που καθόριζαν τους προσανατολισμούς και τις εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες της χώρας. Με τα τελευταία γεγονότα, αναδεικνύεται ξεκάθαρα ο ενδοϊσλαμικός χαρακτήρας της αντιπαράθεσης. Πρόκειται δηλαδή για τον ανταγωνισμό δύο μεγάλων ισλαμικών ρευμάτων της Τουρκίας. Βέβαια, η αντιπαράθεση αυτή δεν είναι καινούργια, αλλά υποβόσκει αρκετά χρόνια καταλήγοντας άλλοτε σε συγκλήσεις και συνεργασία –με κορυφαία το «πραξικόπημα του διαδικτύου» το 2007- και άλλοτε σε εσωτερικούς ανταγωνισμούς. Σχετικά με τα ιδεολογικοπολιτικά χαρακτηριστικά, αυτό που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι τί συνιστά το κάθε ρεύμα, καθώς υπάρχουν διαφορές ακόμα και θεολογικού τύπου. Άλλωστε, το Κόμμα ∆ικαιοσύνης και Ανάπτυξης (Κ∆Α) είναι αποτέλεσμα συμμαχίας διαφορετικών ισλαμικών αντιλήψεων. Η πρώτη ήταν η Κοινότητα του Γκιουλέν, η οποία εκπροσωπεί το ρεύμα των παραδόσεων του Σαίντ Νουρσί και έχει στο επίκεντρο την επεξεργασία του Ισλάμ πέραν και έξω από τα όρια του Ισλάμ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και τον Αραβικό κόσμο. ∆ίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση και θέτει ως προτεραιότητα τον εξισλαμισμό του ατόμου, ώστε μέσω του εξισλαμισμού της κοινωνίας να επιτύχει, αν κι εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες, τον εξισλαμισμό του κράτους. Αυτή είναι και η μεγάλη διαφορά με το Κίνημα Εθνικής Άποψης, που αποτελεί και το βασικό πυρήνα του Κ∆Α, το οποίο υποστηρίζει ότι ο εξισλαμισμός πρέπει να γίνεται εκ των άνω, μέσω δηλαδή της κατάληψης των κρατικών δομών.

Τα αίτια της σύγκρουσης

Θα λέγαμε, δηλαδή, ότι πλέον τα δύο αυτά ρεύματα διαγκωνίζονται για τον έλεγχο των κρατικών δομών; Ουσιαστικά αυτό συμβαίνει από το 2010, όταν με το δημοψήφισμα για τις συνταγματικές αλλαγές και με τη θεμελίωση της εξουσίας του πολιτικού Ισλάμ άρχισαν οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί. Αυτοί αφορούσαν αρχικά τον έλεγχο του ισλαμικού χώρου, σε ένα δεύτερο επίπεδο τον έλεγχο των κρατικών δομών και τέλος για το ποιός θα έχει τον πρώτο λόγο στην οικονομική πολιτική μέσα σε ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο νεοφιλελευθερισμό. Μέσα από αυτή την οπτική, διαπιστώνουμε ότι η σημερινή κρίση δεν αφορά μόνο τον έλεγχο του κράτους, αλλά έχει να κάνει και με την οικονομία και με την ακολουθούμενη εξωτερική πολιτική. Επιπλέον, η Κοινότητα Γκιουλέν δίνει βάρος στην αναδιαμόρφωση του πολιτικού Ισλάμ χωρίς την παρουσία του Ερντογάν. Το γιατί, μπορεί κανείς να το απαντήσει

Ο Νίκος Μούδουρος, συγγραφέας του βιβλίου «Ο Μετασχηματισμός της Τουρκίας. Από την Κεμαλική κυριαρχία στον «ισλαμικό» νεοφιλελευθερισμό», μιλά στην «Εποχή» για τα ιδεολογικοπολιτικά χαρακτηριστικά της ενδοϊσλαμικής σύγκρουσης και τις επιπτώσεις της στην πολιτική ζωή της Τουρκίας. λαμβάνοντας υπόψη την υπερσυγκέντρωση εξουσιών γύρω από το πρόσωπο του Ερντογάν με τελικό στόχο την μετατροπή του συστήματος σε προεδρικό. Η συγκεντροποίηση των εξουσιών στον Έρντογαν δεν είναι κάτι που θέλει η Κοινότητα του Γκιουλέν.

Το ισλαμικό πλαίσιο ηγεμονίας

Αυτή η διαδικασία, παράλληλα με την έντονη ανάπτυξη του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού εντός του πολιτικού Ισλάμ, μπορεί να δημιουργήσει πολιτικά σχήματα με πιο ταξικούς όρους; Πιστεύω ότι πρέπει να στρέψουμε την ανάλυσή μας και σε αυτό το επίπεδο, καθώς η επικράτηση του ισλαμικού πλαισίου ηγεμονίας, μέσα και από την έντονα ταξική του διάσταση, επιτρέπει τη διαμόρφωση νέων κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών και διεκδικήσεων εντός και του ίδιου του Ισλάμ. Επειδή ο νεοφιλελευθερισμός έχει προκαλέσει αναδιάταξη και βίαιη μεταφορά πλούτου σε μικρή μερίδα κόσμου, προκύπτουν κινήματα που έχουν ισλαμικό υπόβαθρο, αλλά διεκδικούν και την εκδημοκρατικοποίηση της Τουρκίας και περισσότερη κοινωνική πολιτική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η οργάνωση των Αντικαπιταλιστών Μουσουλμάνων.

“

Πώς εξηγείς τον αυταρχισμό και την καταστολή με την οποία αντιμετωπίζει η κυβέρνηση διάφορα κοινωνικά αιτήματα; Αρχικά, παρά το γεγονός ότι κανείς

H επικράτηση του ισλαμικού πλαισίου ηγεμονίας, μέσα και από την έντονα ταξική του διάσταση, επιτρέπει τη διαμόρφωση νέων κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών και διεκδικήσεων εντός και του ίδιου του Ισλάμ.

Κυπριακό και τουρκοκυπριακή κοινότητα

δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ότι έγιναν βήματα εκδημοκρατισμού, δεν ήταν μια πορεία εκδημοκρατισμού, όπως την εννοεί η φιλελεύθερη ∆ύση. Αφορούσε κυρίως την αποστρατικοποίηση του κράτους. Σε αυτό το σημείο, το Κ∆Α κατάφερε να κτίσει μια πλατιά συμμαχία από την Αριστερά μέχρι και μέρος του κουρδικού κινήματος. Επιπλέον, η διαδικασία αυτή αφορούσε κυρίως την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των σουνιτών μουσουλμάνων. Το δεύτερο στοιχείο του εκδημοκρατισμού αφορούσε τη σταθεροποίηση του νεοφιλελευθερισμού. Το τρίτο ήταν η χρησιμοποίηση εξωτερικών παραγόντων, όπως η ευρωπαϊκή προοπτική, προκειμένου να ισχυροποιηθεί στον τότε έντονο ανταγωνισμό με τους κεμαλιστές. Συνοψίζοντας, ο αυταρχισμός που παρατηρείται τελευταία οφείλεται στη σταθεροποίηση της κυβερνητικής εξουσίας μέσα από το νεοφιλελεύθερο μετασχηματισμό, καθώς και στην έλλειψη εσωτερικής συγκροτημένης αντιπολίτευσης με εναλλακτική πρόταση εξουσίας.

Η ένταση με τις ΗΠΑ

Ποια είναι η γεωπολιτική διάσταση των εξελίξεων; Το πρώτο σημείο που προκαλεί αναταράξεις με τις ΗΠΑ είναι το γεγονός ότι το πολιτικό Ισλάμ θεωρεί ότι την τελευταία δεκαετία το εμπόριο, η παραγωγή και η οικονομία μετακινούνται προς την Ανατολή, γεγονός που αναδιαμορφώνει τις παγκόσμιες ισορροπίες ισχύος και καθιστά την Τουρκία σημαντικό παίκτη σε διεθνές επίπεδο. Αυτή είναι αντίληψη βαθιά ριζωμένη στο Κ∆Α. Επειδή έχει γίνει πολύς λόγος για το «∆όγμα Νταβούντογλου», θέλω να επισημάνω ότι ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας είναι ένα μέρος της παράδοσης της ισλαμικής διανόησης. Σε αυτή την πορεία η τουρκική κυβέρνηση αυτονομείται από τις ΗΠΑ, γεγονός που επιφέρει τριβές, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της Αιγύπτου ή στη διαμάχη με το Ισραήλ. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι ο Γκιουλέν εμφανίζεται πιο ευνοϊκός προς τη συνεννόηση με το Ισραήλ αλλά και στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Άρα, οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί και για την εξωτερική πολιτική της χώρας.

•

Τι να περιμένουμε σε σχέση με το Κυπριακό; ∆εν θα πρέπει να αποκλείεται η επίδειξη κινητικότητας από την πλευρά της Τουρκίας, καθώς οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν φτάσει ακόμα στο επίπεδο εμπλοκής του τούρκου πρωθυπουργού. Άρα μπορεί να ενταθούν οι πιέσεις για έναρξη των συνομιλιών με τον τρόπο που επιθυμεί η Άγκυρα. Η πολιτική κρίση στην Τουρκία από μόνη της δεν φέρνει αυτόματα το κλείσιμο ή την επιτάχυνση των διαδικασιών στο Κυπριακό. Το δεύτερο σημείο αφορά την επιλογή της τουρκικής κυβέρνησης για τον τρόπο που θα διαχειριστεί τη σχέση της με τον διεθνή παράγοντα. Το τρίτο είναι το γεγονός ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα αλλάζει. Αυτή τη στιγμή υπάρχει η προοπτική μιας νέας δεξιάς πολιτικής συμμαχίας, γεγονός που θα ενισχύσει τις απορριπτικές τάσεις εντός της τουρκοκυπριακής κοινότητας.

Πώς αλλιώς επηρεάζεται η τουρκοκυπριακή κοινότητα από τις εξελίξεις; Η πλευρά της τουρκοκυπριακής κοινωνίας που αντιστέκεται στον εισαγόμενο εκσυγχρονισμό του Κ∆Α έχει πλέον νέους «συνομιλητές». Η κρίση αυτή επηρεάζει κυρίως σε ιδεολογικό επίπεδο την αποδοχή ή την απόρριψη των οικονομικών μέτρων που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια στη βόρεια πλευρά. Όπως, επίσης, επηρεάζεται η απόπειρα μεταφοράς του Ισλάμ εντός μιας έντονα κοσμικής κοινωνίας, όπως η τουρκοκυπριακή κοινότητα. Επιπλέον, τα οικονομικά προβλήματα, η υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου και του ευρώ επηρέασαν την τουρκοκυπριακή κοινότητα. ∆εν φαίνεται όμως, προς το παρόν, κάποιο πολιτικό κίνημα που να μπορεί να εκφράσει αυτή τη δυσαρέσκεια με τρόπο ανατρεπτικό.

14

“

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Όσο θα πλησιάζουν οι κρίσιμοι μήνες της άνοιξης, η εξάρτηση της κυβέρνησης Σαμαρά από την ομόσταυλη γερμανική κυβέρνηση θα μεγαλώνει και θα είναι πολύ πιο εύκολο να πιεστεί η Αθήνα.

Στάινμαϊερ: Ο τελευταίος των Τροϊκανών

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

Π

ολλοί έχουν κατά καιρούς διεκδικήσει τον τίτλο, αλλά ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών δικαιωματικά τον κατέκτησε, βάζοντας οριστικά ταφόπλακα σε όσους ακόμα έλπιζαν σε μια διαφορετική προσέγγιση της «ελληνικής κρίσης», από τη στιγμή που γεννήθηκε ο μεγάλος συνασπισμός στο Βερολίνο. Ο Φρανκκ Βάλτερ Στάινμαϊερ εμφανίστηκε στην Αθήνα ως ο πραγματικός και αδιαμφισβήτητος «τελευταίος των Τροϊκανών», τη στιγμή που σε ολόκληρη την Ευρώπη αμφιβητείται όχι μόνο η αποτελεσματικότητα, αλλά και η νομιμότητα του συγκεκριμένου οργάνου... Το σθένος με το οποίο ο σοσιαλδημοκράτης πολιτικός υπερασπίστηκε την τρόικα μπορεί να ξένισε τους έλληνες δημοσιογράφους και να έριξε την τελευταία σπρωξιά στο «αδερφό» ελληνικό κόμμα, που εναγώνια προσπαθεί να αποδείξει στον εαυτό του και στην κοινωνία, ότι «υπάρχει ζωή μετά

τις ευρωεκλογές». Αλλά οι γερμανοί δημοσιογράφοι, που τον συνόδευαν δεν θα πρέπει να ένιωσαν κάποια ιδιαίτερη έκπληξη. Οι σκηνές θύμισαν την επίσκεψη του Πέερ Στάινμπρουκ στην Αθήνα πριν από ένα χρόνο περίπου, όταν ο τότε υποψήφιος καγκελάριος των Σοσιαλδημοκρατών είχε μιλήσει για την Κύπρο με γλώσσα κυνική και αυστηρότερη ακόμα και του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και είχε ουσιαστικά προαναγγείλει τη «λύση» που τελικά ακολουθήθηκε στο μαρτυρικό νησί μερικούς μήνες αργότερα.

Σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα

Τέσσερεις σχεδόν μήνες μετά τις πολυαναμενόμενες γερμανικές εκλογές και με την Ανγκέλα Μέρκελ περιορισμένη στις (μετα)κινήσεις της λόγω του αλπικού της ατυχήματος, η πολιτική ελίτ στο Βερολίνο συμπεριφέρεται σα να μην έχει αλλάξει τίποτα. «Η τρόικα κάνει καλά τη δουλειά της, η Ελλά-

δα είναι στο σωστό δρόμο, οι θυσίες είναι σκληρές αλλά πρέπει να συνεχιστούν για να μην πάνε χαμένες.» Με αυτό το τρίπτυχο και παραινέσεις ή ακόμα και αυστηρές υποδείξεις προς την ελληνική πολιτική ηγεσία να μην ζητά συνεχώς νέα πακέτα στήριξης ή οποιεσδήποτε άλλες διευκολύνσεις η κυβέρνηση CDU/CSU & SPD είναι αποφασισμένη να αφήσει να κυλήσει ο χρόνος μέχρι τις ευρωεκλογές. Γιατί βεβαίως η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να εναποθέτει όλες τις ελπίδες της σε μια καλή κουβέντα ή μια καλή πράξη του Βερολίνου, που θα «μαλακώσει» τους οργισμένους έλληνες ψηφοφόρους, αλλά αυτό που ενδιάφερει την κυρία Μέρκελ και τους εταίρους της είναι οι δικοί της ψηφοφόροι. Ειδικά τώρα, σε μια φάση που η γερμανίδα καγκελάριος έχει «υποσχεθεί» σημαντικές αλλαγές για τη λειτουργία ολόκληρης της Ευρώπης δεν θέλει προφανώς να ρισκάρει ένα αρνητικό αποτέλεσμα, που θα της αμφισβητεί στο ίδιο το εσωτερικό της χώρας της τη νομιμοποίηση

για να προχωρήσει στην υλοποίηση των σχεδίων της. Η συνταγή του να αφήνει το χρόνο να κυλά υπέρ της και να αποφασίζει βήμα-βήμα έχει αποδειχτεί έτσι κι αλλιώς αποτελεσματική. Όσο θα πλησιάζουν οι κρίσιμοι μήνες της άνοιξης ή για άλλους «μήνες της αλήθειας» η εξάρτηση της κυβέρνησης Σαμαρά από την ομόσταυλη γερμανική κυβέρνηση θα μεγαλώνει και θα είναι πολύ πιο εύκολο να πιεστεί η Αθήνα για αποφάσεις, που θα επαναβεβαιώνουν την «κόσμια διαγωγή της» και οι οποίες κατά τη γερμανική λογική θα ληφθούν με βάση τα δεδομένα της στιγμής και όχι με βάση προβλέψεις και υποσχέσεις. Σε αυτό το πνεύμα εντάσσονται λοιπόν και όλες οι τελευταίες δηλώσεις των γερμανών αξιωματούχων, που είδαν κάποιους εφαρμογείς του μνημονίου να «ανοίγονται» και έσπευσαν το τελευταίο διάστημα να τους συνετίσουν.

•

Η αποκάλυψη της αλήθειας σκοτώνει 83 δημοσιογράφοι δολοφονήθηκαν το 2013, ενώ 342 είναι φυλακισμένοι

«Ο

τούς δεν περιλαμβάνονται όσοι εξαφανίστηκαν ή απήχθησαν από μη κρατικούς φορείς, όπως συμμορίες ή ένοπλες ομάδες και για τους οποίους δεν υπάρχουν στοιχεία αν είναι νεκροί ή ζωντανοί. Επίσης, 55 δημοσιογράφοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις χώρες τους υπό τον φόβο της βίας.

Tης Ελισάβετ Πετρίδου

ι δημοσιογράφοι είναι γνωστοί για την αποκάλυψη της αλήθειας. Λιγότερο γνωστό παραμένει ότι στην προσπάθειά τους να ανακαλύψουν πληροφορίες τις οποίες κάποιοι προσπαθούν να κρατήσουν κρυμμένες, συχνά διακινδυνεύουν την εργασία τους και μερικές φορές την ζωή τους», επισημαίνει ο διεθνής οργανισμός για την υπεράσπιση της ελεύθερης έκφρασης, Index. Οι δεκάδες νεκροί δημοσιογράφοι το 2013, όπως κάθε χρόνο, επιβεβαιώνουν με θλιβερό τρόπο ότι συχνά οι συνθήκες άσκησης της δημοσιογραφίας την καθιστούν επικίνδυνη για τους λειτουργούς της. Ήδη τις πρώτες μέρες του 2014, δύο δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους σε Λίβανο και Πακιστάν, ενώ 177 δημοσιογράφοι και 165 netizens (ιδιώτες και επαγγελματίες που δημοσιογραφούν μέσω διαδικτύου) παραμένουν φυλακισμένοι.

600 νεκροί σε μία δεκαετία

Η UNESCO παραθέτει τα ονόματα 83 εργαζομένων στα ΜΜΕ που δολοφονήθηκαν μέσα στον προηγούμενο χρόνο και προστέθηκαν στους 600 των τελευταίων δέκα ετών, όχι μόνο σε πολεμικές ανταποκρίσεις. Όπως τονίζει: «Οι επιθέσεις σε επαγγελματίες του Τύπου, συχνά δεν διαπράττονται σε συνθήκες συγκρούσεων αλλά από ομάδες οργανωμένου εγκλήματος, προσωπικό ασφαλείας, ακόμα και από την αστυνομία, καθιστώντας τους ντόπιους δημοσιογράφους εξαιρετικά ευάλωτους. Οι επιθέσεις περιλαμβάνουν δολοφονίες, απαγωγές, παρενοχλήσεις, εκφοβισμούς και παράνομες συλλήψεις και κρατήσεις». Στις 29 ∆εκεμβρίου, δύο παραγωγοί, ένας ανταποκριτής και ένας εικονολήπτης του διεθνούς ειδησεο-

γραφικού δικτύου Al Jazeera συνελήφθησαν για «διασπορά ειδήσεων που βλάπτουν την εθνική ασφάλεια και για διασυνδέσεις με τρομοκρατική οργάνωση». Οι τρεις κρατούνται σε φυλακές της Αιγύπτου χωρίς να τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες. Στις 2 ∆εκεμβρίου, ισραηλινοί στρατιώτες στόχευσαν με πλαστικές σφαίρες και χειροβομβίδες κρότου-λάμψης εναντίον φωτορεπόρτερ από διάφορες χώρες, που κάλυπταν διαμαρτυρίες παλαιστινίων σπουδαστών. Η Ένωση ∆ιεθνούς Τύπου (FPA) στο Ισραήλ καταγγέλλει το περιστατικό όσο και τις «θλιβερές επιδόσεις» στρατού και στρατιωτικής αστυνομίας στις έρευνες που έχει αιτηθεί για 10 παρόμοια περιστατικά τα τελευταία δύο χρόνια. Για το 2013, οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF) καταγράφουν 79 δημοσιογράφους και απασχολούμενους στον Τύπο από 17 χώρες και 37 netizens, που σκοτώθηκαν στην διάρκεια δημοσιογραφικής αποστολής ή εξαιτίας της. Το ∆ιεθνές Ινστιτούτο για την Ειδησεογραφική Ασφάλεια (INSI) αναφέρει συνολικά 134 νεκρούς, τους περισσότερους στη Συρία, την πλέον επικίνδυνη χώρα για δεύτερη συνεχή χρονιά, ενώ Πακιστάν, Ινδία, Φιλιππίνες και Ιράκ συμπληρώνουν την «μοιραία» πεντάδα. Η Επιτροπή για την Προστασία των ∆ημοσιογράφων (CPJ) διεξάγει έρευνες για 25 θανάτους προκειμένου να διαπιστώσει αν σχετίζονται με την άσκηση της δημοσιογραφίας. Υπολογίζει σε 211 εκείνους που φυλακίστηκαν εξαιτίας της εργασίας τους, με περισσότερους από 100 σε Τουρκία, Ιράν και Κίνα και ακολουθούν Ερυθραία, Βιετνάμ και Συρία. Σε αυ-

Ανεξιχνίαστες 9 στις 10 δολοφονίες

Ιδιαίτερα ανησυχητικό θεωρείται ότι εννέα στους δέκα θανάτους παραμένουν ανεξιχνίαστοι και οι δολοφόνοι ατιμώρητοι, γεγονός που όπως τονίζει η UNESCO διαιωνίζει τον κύκλο βίας και «έχει ως αποτέλεσμα την αυτολογοκρισία, η οποία αποστερεί την κοινωνία από τις πληροφορίες και πλήττει την ελευθερία του τύπου». Σύμφωνα με έρευνα του ∆ιεθνούς Ιδρύματος Γυναικών στα ΜΜΕ (IWMF) και του INSI, επιπλέον όλων των κινδύνων, τα 2/3 των γυναικών δημοσιογράφων έχουν υποστεί παρενοχλήσεις και κακοποιήσεις εξαιτίας του φύλου τους, είτε στον χώρο εργασίας ή από άτομα εξουσίας και την αστυνομία στην διάρκεια ρεπορτάζ, τις οποίες -φαινόμενο μάλλον οξύμωρο- συχνά δεν καταγγέλουν. Η 68η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον ∆εκέμβριο, καταδίκασε απερίφραστα «κάθε επίθεση και βία εναντίον δημοσιογράφων και εργαζομένων στα ΜΜΕ» και ανακήρυξε την 2 Νοεμβρίου (ημέρα της δολοφονίας των γάλλων δημοσιογράφων Ζισλέν Ντιπόν και Κλοντ Βερλόν στο Μάλι το 2013), ως Παγκόσμια Ημέρα για τον Τερματισμό της Ατιμωρισίας των Εγκλημάτων εναντίον ∆ημοσιογράφων. Οι περισσότερες δημοσιογραφικές οργανώσεις παρέχουν συμβουλές και εκπαίδευση για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων στην διάρκεια δημοσιογραφικών αποστολών, ενώ η UNESCO μεθόδευσε την έναρξη ερευνών για τον καθορισμό ετήσιων εθνικών και διεθνών ∆εικτών Ασφάλειας ∆ημοσιογράφων.

στα δίκτυα του κόσµου

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

www.antimilmuc.blogsport.de

Στο δρόμο για το Μόναχο

∆εκάδες κινηματικές συλλογικότητες θα συμ μετέχουν στην εβδομάδα δρά-

σεων ενάντια στον πόλεμο και τη στρατιωτικοποίηση με αφορμή τη λεγόμενη διάσκεψη του ΝΑΤΟ για την ασφάλεια που θα γίνει στο Μόναχο 20 - 26 Ιανουαρίου, ενώ θα ακολουθήσει η μεγάλη διαδήλωση της 1ης Φεβρουαρίου. Εταιρείες όπλων και πολεμοκάπηλοι αξιωματούχοι ετοιμάζονται να μιλήσουν για την ειρήνη και την ασφάλεια, αλλά είναι οι εκπρόσωποι ενός συστήματος που γεννάει τον πόλεμο και κερδοσκοπεί από αυτόν. www.facebook.com/events/5 42852605797086

Ενάντια στο Μουντιάλ

Χιλιάδες άνθρωποι σε όλη  την Βραζιλία ετοιμάζονται για την ημέρα δράσης της

25ης Ιανουαρίου ενάντια στο Μουντιάλ και τις συνέπειες που δημιουργούνται λόγω της διοργάνωσης (καταστολή, τράφικιγκ, αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών, αύξηση του χρέους κ.λπ.). Οι κινητοποιήσεις θα γίνουν σε δεκάδες πόλεις, σε μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε διαδικτυακά από ακτιβιστές και κινήματα που αντιδρούν στην «μεγάλη εθνική ιδέα» την οποία προωθούν οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ, και που στο όνομά της επιβάλλεται ένα κράτος έκτακτης ανάγκης. www.nato5support.wordpress.com

Αλληλεγγύη στους αντινατοϊκούς ακτιβιστές

Ξεκίνησαν την Παρασκευή σε πολλές αμερικανικές  πόλεις και θα διαρκέσουν ώς

τις 26 Ιανουαρίου, οι δράσεις αλληλεγγύης για τους τρεις αντινατοϊκούς ακτιβιστές που δικάζονται για τρομοκρατία και αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης ως 40 χρόνια. Οι ακτιβιστές είχαν συλληφθεί πριν από τη σύσκεψη του ΝΑΤΟ τον Μάη του 2012 στο Σικάγο μετά από αιφνιδιαστική έφοδο της αστυνομίας σε ένα διαμέρισμα, ενώ λίγες ημέρες αργότερα αποκαλύφθηκε ότι ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και δύο μυστικοί πράκτορες που «φρόντισαν» να στηθεί το κατηγορητήριο.

∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

∆ΙΕΘΝΗ

Πιέσεις με αιχμή τους παλαιστίνιους κρατούμενους

15

Συνέντευξη της Σαχάρ Φράνσις, διευθύντριας του Συλλόγου “Addameer” Τις πρώτες μέρες του νέου έτους, μέλη του Συλλόγου Αλληλεγγύης στον Παλαιστινιακό Λαό «Ιντιφάντα», επισκέφθηκαν για μια ακόμη φορά την κατεχόμενη ∆υτική Όχθη και ανανέωσαν τους δεσμούς αλληλεγγύης με διάφορες παλαιστινιακές κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις. Στο φύλλο αυτό παρουσιάζουμε αποσπάσματα από τη συνέντευξη με την Σαχάρ Φράνσις, διευθύντρια του Συλλόγου υποστήριξης κρατουμένων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων «Addameer». Ολόκληρη η συνέντευξη θα αναρτηθεί στον ιστότοπο www.intifada.gr

Τη συνέντευξη πήραν μέλη του Συλλόγου Ιντιφάντα

Πώς βλέπετε γενικά το ζήτημα των παλαιστινίων κρατουμένων σήμερα; Προφανώς πολλά ζητήματα έχουν αφεθεί εκτός των διαπραγματεύσεων, αλλά οι παλαιστίνιοι κρατούμενοι συμπεριλαμβάνονται, κατά κάποιο τρόπο, έστω εκείνοι που είναι για δεκαετίες στις φυλακές. Νομίζω πως δυστυχώς η ισραηλινή προπαγάνδα παρουσιάζει το ζήτημα των κρατουμένων σαν να συμπεριλαμβάνεται στις διαπραγματεύσεις με τους Παλαιστίνιους, αλλά αυτό είναι κατάχρηση του ζητήματος των παλαιστινίων πολιτικών κρατουμένων. Στην πραγματικότητα είναι ακόμα χειρότερο από αυτό που συνέβαινε στη διαδικασία του Όσλο, το 1994, γιατί αυτό στο οποίο συμφώνησε τώρα το Ισραήλ αφορά 104 κρατούμενους που είχαν συλληφθεί πριν το Όσλο, που σημαίνει ότι θα έπρεπε να έχουν αποφυλακιστεί εδώ και 20 χρόνια. Το άλλο σημείο είναι ότι οι Ισραηλινοί ποτέ σε αυτά τα 20 χρόνια δεν σταμάτησαν την πολιτική των μαζικών φυλακίσεων και σήμερα συλλαμβάνουν καθημερινά κόσμο από διάφορα χωριά στα κατεχόμενα, συμπεριλαμβανομένης σίγουρα της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Κάνουν επιδρομές σε χωριά που αντιστέκονται στο Τείχος, στην επέκταση των εποικισμών και στις πολιτικές κατεδαφίσεων σπιτιών. Συνεπώς, η ισραηλινή κατοχή ακόμα χρησιμοποιεί την πολιτική φυλακίσεων σε πολύ μεγάλο βαθμό. Γι’ αυτό ο συνολικός αριθμός των κρατουμένων των τελευταίων δύο ετών παραμένει 5.000, παρ’ όλες τις αποφυλακίσεις που έλαβαν χώρα το 2011. Αποφυλάκισαν 1.000 κρατούμενους και σε 2 μήνες συνέλαβαν 470. Οπότε αποφυλακίζουν, από τη μια, και συλλαμβάνουν, από την άλλη, και συνέχεια υπάρχει αύξηση των παραβιάσεων εναντίον των κρατουμένων. Μέχρι σήμερα χρησιμοποιούν βασανιστήρια στην ανάκριση, χρησιμοποιούν απομόνωση, παρόλο που δεσμεύτηκαν κατά την απεργία πείνας, στη συμφωνία με τους κρατούμενους, να την ακυρώσουν. Ακόμα υπάρχουν δύο κρατούμενοι σε απομόνωση. Μερικές φορές μεταφέρουν για λόγους τιμωρίας κάποιους κρατούμενους στην απομόνωση για μία ή δύο εβδομάδες. Ακόμα χρησιμοποιούν τη διοικητική κράτηση. Ακόμα βασανίζουν και κακομεταχειρίζονται παιδιά, ιδιαίτερα τα παιδιά. Τους τελευταίους

Έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη μας στην ικανότητα της διεθνούς κοινότητας να μας αποδώσει δικαιοσύνη. δύο μήνες υπάρχει αύξηση στις επιθέσεις κατά παιδιών στα κατεχόμενα. Σίγουρα στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, στο Σιλουάν, την Ισαουίγια κι άλλες γειτονιές, όπου υπάρχουν καθημερινές συλλήψεις παιδιών. Υπάρχει έλλειμμα κατάλληλης ιατρικής περίθαλψης, αυτά το σύστημα των φυλακών θα έπρεπε να παρέχει στους παλαιστίνιους κρατούμενους, δεν τα παρέχει. Σήμερα υπάρχει ένας κρατούμενος σε απεργία πείνας εξαιτίας της έλλειψης ιατρικής φροντίδας και είναι στην 32η ημέρα απεργίας πείνας. Εννοώ, δηλαδή, ότι η κατάσταση στις φυλακές δεν είναι ήρεμη, το αντίθετο. Κάθε μέρα κι άλλη επίθεση σε άλλη φυλακή. Οπότε οι κρατούμενοι πραγματικά χρειάζονται πολύ περισσότερη υποστήριξη από εμάς, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και, για να είμαι ειλικρινής, νιώθουμε ως ένα βαθμό ότι οι κρατούμενοι είναι απογοητευμένοι από την παλαιστινιακή πολιτική ηγεσία, καθώς δεν υπάρχει ξεκάθαρο σχέδιο στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για το πώς θα αποφυλακιστούν οι 5.000 κρατούμενοι. Η σύγκριση με την εμπειρία του Όσλο το κάνει πιο περίπλοκο, γιατί κινδυνεύουν να χάσουν κάθε ελπίδα. ∆ιότι η τωρινή απελευθέρωση αυτών των 104 δείχνει πως η Παλαιστινιακή Αρχή (Π.Α.) απέτυχε τότε στη συμφωνία του Όσλο να αποφυλακιστούν όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι. Οπότε γιατί τώρα να πιστέψουν ότι η Π.Α. θα μπορέσει να τους απελευθερώσει όλους; Και γι’ αυτό χρησιμοποιούν περισσότερο τρόπους, όπως η απεργία πείνας, που ξέρουν ότι είναι πολύ επικίνδυνη για την υγεία τους και θέτει σε κίνδυνο τη ζωή τους. Βοηθάει η προσέγγιση ως ζήτημα δικαιωμάτων, διεθνούς δικαίου; Νομίζω είναι πολύ πιο εύκολο για τον κόσμο να καταλάβει όταν θέτεις την πραγματικότητα σε νομικό πλαίσιο, στο πλαίσιο των πολύ σοβαρών παραβιάσεων, του διεθνούς δικαίου και προτύπων. Ιδιαίτερα όταν συνδέεις το ζήτημα των κρατουμένων με την κατοχή, το ζήτημα των εποικισμών με την κατοχή, τις απαλλοτριώσεις γης, τις κατεδαφίσεις σπιτιών, όλες τις διαφορετικές πολιτικές που εφαρμόζει το Ισραήλ, όταν τις επαναφέρεις στο νομικό πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Είμαστε η πιο αδύναμη πλευρά, οπότε δεν μπορούμε να

επιβάλλουμε το διεθνές δίκαιο στους Ισραηλινούς και γι’ αυτό χρειαζόμαστε την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας, γιατί η θέση των ΗΠΑ είναι τελείως προκατειλημμένη και είναι ξεκάθαρο ότι δεν πρόκειται να την επηρεάσουμε ή να την αλλάξουμε. ∆εν έχω καμιά ελπίδα γι’ αυτό. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε την Ευρώπη πιο ενεργή, πιο θετική προς τους Παλαιστίνιους, για να γίνει περισσότερο σεβαστό το διεθνές δίκαιο και οι αποφάσεις του ΟΗΕ, που πάρθηκαν πριν 65 χρόνια και ποτέ δεν εφαρμόστηκαν στην περίπτωση της Παλαιστίνης. Πώς αντιμετωπίζεται το ζήτημα των παλαιστινίων κρατουμένων από την παλαιστινιακή κοινωνία; Είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για τον παλαιστινιακό λαό που επηρεάζει σχεδόν κάθε σπιτικό. Βλέποντας τα στοιχεία, τώρα υπάρχουν 5.000 κρατούμενοι, αλλά αν δούμε πόσος κόσμος φυλακίστηκε όλα αυτά τα χρόνια της κατοχής, είναι πάνω από 700.000 Παλαιστίνιοι. Όμως, επειδή νομίζω γενικά ως λαός είμαστε πολύ απογοητευμένοι από τις πολιτικές διαπραγματεύσεις, έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη μας στην ικανότητα της διεθνούς κοινότητας να μας αποδώσει δικαιοσύνη, τα τελευταία 20 χρόνια δεν βλέπουμε πολύ μαζικές, μεγάλες συγκεντρώσεις υποστήριξης στους κρατούμενους, όπως π.χ. το 2000. Αυτό σχετίζεται και με τη γενικότερη πολιτική κατάσταση, αλλά, ξέρετε, το Τείχος έκανε το κάθε χωριό να επικεντρωθεί στο πρόβλημά του, όπως το Μπιλάν, το Νααλίν, το Νάμπι Σάλεχ. Εντούτοις, δεν νομίζω πως η παλαιστινιακή ηγεσία μπορεί να εγκαταλείψει το ζήτημα των κρατουμένων. Κι αυτό το γνωρίζει καλά το Ισραήλ, γι’ αυτό χρησιμοποιούν το ζήτημα των κρατουμένων ως χαρτί πίεσης προς την Π.Α. Γνωρίζουν πως η Π.Α. δεν μπορεί να υπογράψει καμιά συμφωνία χωρίς να συμπεριλάβει τους κρατούμενους και το χρησιμοποιούν: «Εάν θέλετε να αποφυλακιστούν όλοι οι κρατούμενοι, εγκαταλείψτε τους πρόσφυγες, ή εγκαταλείψτε τους εποικισμούς». Κι αυτό ήταν ξεκάθαρο σ’ αυτές τις διαπραγματεύσεις. Κάθε φορά που αποφυλάκιζαν 26 κρατούμενους ανακοίνωναν νέους εποικισμούς. Συνεπώς, είναι ξεκάθαρο ότι η Π.Α. πληρώνει βαρύ τίμημα για την απελευθέρωση αυτών των κρατουμένων.

16

ΘΕΜΑTA

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανο

Να μην τους δώσουμ τη σοβαρότητα που δ

ΜΙΛΑΜΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΥΣ ΤΑΣΟ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΑ

“

Η γλώσσα της εξουσίας, προκειμένου να καταλάβει τα μυαλά των ανθρώπων, πράγμα βασικό για να αποσπάσει τη συναίνεσή τους, διαστρέφει έννοιες, πετάει τη μπάλα στην κερκίδα, έχει κάνει τις λέξεις λάστιχο. Να αντισταθούμε γελοιοποιώντας την.

Τάσος Αναστασίου

Γ

εννήθηκε το 1978 στην Αθήνα. Σπούδασε στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη Σχολή Σκίτσου Ορνεράκη. Σήμερα εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα «Αυγή». Επίσης δημοσιεύει σκίτσα και κόμικς στα περιοδικά «Σχεδία» και «Hot Doc». Έχει συνεργαστεί κατά τοπαρελθόν με την εφημερίδα «Τα Νέα» και τα περιοδικά «Αντί» και «Γαλέρα». Πώς και γελοιογραφεί; «∆εν ξέρω πως έμπλεξα. Ξεκίνησα πριν από δεκαπέντε χρόνια στο «Αντί», χωρίς να πολυπιστεύω ότι θα ασχοληθώ επαγγελματικά με το πολιτικό σκίτσο. Συνεχίζω μέχρι σήμερα, επειδή μου αρέσει να ζωγραφίζω και να μπορώ να πω μέσω της γελοιογραφίας ένα-δυο πράγματα».

∆ύο γελοιογράφοι και ένα διαδικτυακό λεξικό ένωσαν τις δυνάμεις τους ενάντια Τάσος Αναστασίου, ο Σπύρος ∆ερβενιώτης και η διαδικτυακή κοινότητα Λεξικό Ελ μια ανθολόγηση της παραποιημένης και διαστροφικής γλώσσας της εξουσίας, εξέθ ∆ημόσιας Τάξης μετονομάστηκε σε Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη μειδιάσαμε πης του Μεγάλου Αδελφού»... Η «Εποχή» επιχειρεί μια γνωριμία με τους δύο γελο

Η

γελοιογραφία είναι ένα μέσο που απαιτεί διπλό ταλέντο και επικοινωνεί με τον αναγνώστη σε δύο επιπέδα, λεκτικά και σχεδιαστικά. Ωστόσο, όπως λέει ο Σπύρος ∆ερβενιώτης «το σχεδιαστικό είναι πραγματικά δευτερεύον, υπάρχουν πολύ καλοί γελοιογράφοι οι οποίοι δεν ξέρουν καθόλου να σχεδιάζουν. Αυτό που απατείται είναι μια αίσθηση συμπύκνωσης, να ειπωθεί όσο πιο λακωνικά γίνεται αυτό που θέλεις να πεις». Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελούν «τα λήμματα του Λεξικού Ελληνικής Νεογλώσσας, τα οποία αποτελούν κανονικότατες γελοιογραφίες» σύμφωνα με τον ίδιο. Για του λόγου το αληθές: «θέρμανση»: υπερεκτιμημένη πολυτέλεια που ενθαρρύνει τη νωθρότητα. Αντ’ αυτής συνιστάται: υπευθυνότητα, υπομονή και τζόγκιν στη λεωφόρο της ανάπτυξης, «πολιτική σταθερότητα»: η παραμονή της κυβέρνησης στην κυβέρνηση εσαεί, «κρατική βία»: δεν βρέθηκαν αποτελέσματα που να ταιριάζουν με την αναζήτησή σας.

«Τέσσερα χρόνια τώρα, που σωζόμαστε από τους δανειστές μας, παρακολουθούμε παράλληλα τη δημιουργία ένος νέου newspeak. Αυτό που επιδιώξαμε με τον Σπύρο και το Λεξικό ήταν να μην του δώσουμε τη σοβαρότητα που δεν του αξίζει» επισημαίνει ο Τάσος Αναστασίου. «Η γλώσσα της εξουσίας, προκειμένου να καταλάβει τα μυαλά των ανθρώπων, πράγμα βασικό για να αποσπάσει τη συναίνεσή τους, διαστρέφει έννοιες, πετάει τη μπάλα στην κερκίδα, έχει κάνει τις λέξεις λάστιχο» εξηγεί ο Σ. ∆ερβενιώτης. Ο τρόπος αντίστασης στη νεογλώσσα: «Γελοιοποίησε το»!

Αυγό ημέρας

Είναι άραγε η επικαιρότητα που διεγείρει το γελοιογράφο δημιουργικά, κάποια επιμελώς αφώτιστη πτυχή της; «∆εν υπάρχει κανόνας» λέει ο Τ. Αναστασίου. «Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα σου έρθει μια καλή ιδέα. Συνήθως χαίρεσαι για τη δουλειά που κάνεις, όταν ασχολείσαι με

τα θέματα που σε ενδιαφέρουν και νιώθεις την ανάγκη να τα σχολιάσεις, ακόμα και αν αυτά δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας». «Προσπαθώ να αποφεύγω τα αυστηρά επικαιρικά θέματα, γιατί παλιώνουν γρήγορα και δεν έχουν και τόση σημασία, όπως αποδεικνύεται. Προσπαθώ πάντα να κοιτάζω τη μεγάλη αφήγηση, το αποτύπωμα που αφήνει η κάθε εποχή» απαντά ο Σ. ∆ερβενιώτης. Ποια είναι, τελικά, η σχέση της γελοιογραφίας με το χρόνο, πεθαίνει μαζί με την επικαιρότητα που περιγράφει ή επιζεί μετά την εποχή της; «Η φύση της πολιτικής γελοιογραφίας είναι να ασχολείται με το εφήμερο. Το πιο πιθανό, δηλαδή, είναι το σκίτσο που φτιάχνεις να χαθεί μαζί με την είδηση που αυτό περιγράφει, ύστερα, δηλαδή, από λίγες ώρες ή μέρες. Πάντα ζήλευα, όμως, τις δουλειές που μπορούσα να τις διαβάσω, ακόμα και αν είχαν περάσει χρόνια από τα γεγονότα, που περιέγραφαν» λέει ο Τ. Αναστασίου. «Σπάνια καταφέρνει η γελοιογραφία

να επιζήσει της επο θως είναι... αυγό η χνεις για να επικοιν πίο που ζει και πεθ κεια μιας μέρας, όπ σιογραφικά κείμενα λοιογραφίες είναι α ρούν να σταθούν κα νεί ο Σ. ∆ερβενιώτη Ο Τάσος βρίσκει κρίσης ισχυρή αφο αλλά ο Σπύρος θυμ γάλο πάρτι» των γελ με την Ολυμπιάδα, τό το όργιο καταπάτ των που είχε γίνει της 17 Νοέμβρη».

Η πιάτσα και οι εξ

Ήρθε η ώρα για τη αλλά πάντα επίκαιρ τα πού βρίσκονται τ ρας, αν υπάρχουν τέ δησή σου και μόνο τα όριά σου, αν υπάρ εύστοχα ο Τ. Ανασ πιστεύει και ο Σ. ∆ε

Ιανουαρίου 2014

υμε υ δεν τους αξίζει

17

ΘΕΜΑTA

ΚΑΙ ΣΠΥΡΟ ∆ΕΡΒΕΝΙΩΤΗ

“

ντια στον κοινό εχθρό που ακούει(;) στο όνομα newspeak – νεογλώσσα. Ο ό Ελληνικής Νεογλώσσας [www.facebook.com/neoglossa?fref=ts], δηλαδή εξέθεσαν τα «όπλα» τους πριν περίπου ένα μήνα, διότι «όταν το Υπουργείο σαμε με το γελοίον του πράγματος. Μετά θυμηθήκαμε το Υπουργείο Αγάελοιογράφους, με τα λόγια και με τα έργα τους.

ς εποχής της. Συνήγό ημέρας, τη φτιάικοινωνήσεις ένα τοι πεθαίνει στη διάρς, όπως όλα τα δημοίμενα. Οι καλές γείναι αυτές που μπούν και μετά» συμφωιώτης. σκει την Ελλάδα της αφορμή έμπνευσης, θυμάται και το «μεν γελοιογράφων «και άδα, όπως και με αυαπάτησης δικαιωμάγίνει με τη σύλληψη η».

οι εξαιρέσεις

για τη χιλιοειπωμένη πίκαιρη ερώτηση για νται τα όρια της σάτιουν τέτοια. «Η συνείμόνο αυτή καθορίζει υπάρχει τέτοια» λέει Αναστασίου. Το ίδιο Σ. ∆ερβενιώτης: «Τα

όρια τα βάζει ο ίδιος ο δημιουργός». Και συμπληρώνει: «το μόνο όριο είναι να διαλέγεις προσεκτικά τους στόχους σου, να μη βλάψεις αδύναμους ανθρώπους χωρίς λόγο». ∆εν είναι, όμως, τα όρια της σάτιρας που ξεχειλώνουν συχνότερα, αλλά τα όρια της λογοκρισίας. Σήμερα, μάλιστα, που, όπως επισημαίνει και ο Σ. ∆ερβενιώτης, «έχουν σκληρύνει τα πράγματα, έχουν καθετοποιηθεί οι γραμμές, έχουν λιγοστέψει τα μαγαζιά και έχουν αυξηθεί οι απολύσεις». Ποια είναι, λοιπόν, η σχέση του γελοιογράφου με το μέσο στο οποίο εργάζεται; Και πόσο αυτή η σχέση επηρεάζει τη δουλειά του; «Υπάρχει μια παράδοση, από τη Μεταπολίτευση κυρίως, που σου επιτρέπει να εκφράζεσαι χωρίς να νιώθεις ασφυκτικά σε περίπτωση που δεν συμφωνείς με την κεντρική γραμμή του μέσου στο οποίο δουλεύεις. ∆εν λείπουν, βέβαια, από την πιάτσα και οι εξαιρέσεις...» λέει ο Τάσος. «Είναι στο χέρι του κάθε γελοιογράφου» πιστεύει ο Σπύρος. «Μέχρι σήμερα είχαμε μια αυτονομία, τελευταία επιχειρείται από συγκεκριμένα μαγαζιά να σφίξουν τα λουριά, αλλά υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που δεν το δέχονται αυτό. Αν μία φορά υποχωρήσεις μετά δεν έχει τέλος» συμπληρώνει. Τελικά, πόσο δύσκολο είναι για το γελοιογράφο να βιοποριστεί σήμερα; Ανήκει και αυτός στην κατηγορία των καλλιτεχνών που ήταν πάντα μετέωρη, αλλά η κρίση τους πήρε και τους σήκωσε; «Βεβαίως και μπορεί, αλλά μπορεί πολύ πιο εύκολα το αντίθετο...» λέει με νόημα ο Τ. Αναστασίου. «Υπάρχουν δύο σκέλη σε αυτήν την απάντηση, όσοι και οι τομείς που μπορεί να απασχοληθούμε ως γελοιογράφοι, το δημοσιογραφικό και το εκδοτικό» εξηγεί ο Σ. ∆ερβενιώτης. «Ως προς το δημοσιογραφικό είμαστε στην ίδια μοίρα με όλους τους δημοσιογράφους. Ως προς το εκδοτικό, το τοπίο έχει καταρρεύσει. Γελοιογραφικές συλλογές εκδίδονταν τη δεκαετία του ’80, πλέον εκδίδονται σπάνια». Πριν κλείσουμε την κουβέντα μας, ρωτώ για τα κόμικ. Κάποτε υπήρχαν σημαντικά περιοδικά που διακινούσαν ιδέες και σκίτσα στους λάτρεις του είδους. Σήμερα;

«Τα περιοδικά έχουν εκλείψει. ∆υστυχώς γιατί αυτά ήταν και φυτώρια νέων σχεδιαστών. Πάντα, όμως, τα κόμικ στην Ελλάδα ήταν υπόθεση μερικών ανθρώπων. Πάντως, παρόλη την έλλειψη περιοδικών υπάρχει μια άνθηση ποιότητας και ποσότητας σε έντυπα που οι ίδιοι οι δημιουργοί εκδίδουν σε συνεργασία με κάποιους εκδότες, με λίγες πωλήσεις αλλά με επιμονή και αγάπη» λέει ο Σ. ∆ερβενιώτης. Ωστόσο, αν κάποιος θέλει να ξαναβρεί την επαφή του με τον κόσμο του ελληνικού κόμικ μπορεί και να επισκεφτεί τις ιστοσελίδες: www.greekcomics.gr και www.socomic.gr

Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ιστορία της γελοιογραφίας στην

Ελλάδα αλλά και πορτρέτα παλιότερων ελλήνων γελοιογράφων μπορεί κάποιος να αναζητήσει στο αφιέρωμα του περιοδικού «Επτά ημέρες» της Καθημερινής, σε επιμέλεια του Κωστή Λιόντη [wwk.kathimerini.gr/ kath/7days/1995/02/19021995.pdf]. Επίσης έχει εκδοθεί η «Ιστορία της ελληνικής γελοιογραφίας» από τον ∆ημήτρη Σαπρανίδη (Ποταμός, 2005), για την οποία, μάλιστα, έχει γράψει στην «Εποχή» ο δικός μας γελοιογράφος ∆ημήτρης Πετσετίδης [epohi.gr/1162006_culture_petsetidis.html]. Για όσους επιθυμούν μία διαδικτυακή περιήγηση, υπάρχει η ιστοσελίδα της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων: www.cartoonists.gr Ζωή Γεωργούλα

Υπάρχει μια παράδοση, από τη Μεταπολίτευση κυρίως, που σου επιτρέπει να εκφράζεσαι χωρίς να νιώθεις ασφυκτικά σε περίπτωση που δεν συμφωνείς με την κεντρική γραμμή του μέσου στο οποίο δουλεύεις. ∆εν λείπουν, βέβαια, από την πιάτσα και οι εξαιρέσεις...

Σπύρος ∆ερβενιώτης

Ο Σπύρος ∆ερβενιώτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1969. ∆ημοσιεύει κόμικς απο το 1987 κι έχει εκδώσει 14 άλμπουμ με δουλειές του από τις σειρές «Μάνα Ρέηβερ», «Αταίριαστοι», «Φανούρης Άπλας» (σενάριο Βανέλη-Καλαϊτζή) «Ο Φωτογράφος», (σενάριο Α. Βαβαγιάννη), «∆ιαρκής Ειρήνη», «Καλού-Κακού» και Bleeding Hearts (μαζί με την Αλέξια Οθωναίου). Γελοιογραφεί καθημερινά στην εφημερίδα «Citypress» και το πρακτορείο «Eurokinissi». Γελοιογραφεί γιατί «μεγάλωσα την εποχή που είχαμε ακόμα εφημερίδες στο σπίτι και διάβαζα γελοιογραφίες του Κυρ, του Γιάννη Καλαϊτζή, του Γιάννη Ιωάννου και εκδήλωσα μια φυσική ροπή. Είναι ένας φυσικός και ευχάριστος τρόπος για μένα να παίρνω θέση για τα πολιτικά πράγματα ως ενεργός πολίτης».

18

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η εξαίρεση ως πρόσχημα για ένα νέο κανόνα

Η αξιοποίηση της φυγής του Χ. Ξηρού με σκοπό τη σκλήρυνση του θεσμού των αδειών Tης Κλειώς Παπαντολέων*

Η

συζήτηση που ξεκίνησε με αφορμή την παραβίαση των όρων της άδειας από τον Χριστόδουλο Ξηρό, διεξάγεται με απόλυτη έλλειψη ψυχραιμίας και ορθολογισμού, αγνοώντας παραδειγματικά -και σχεδόν τρομακτικά- κάθε επιστημονικό εργαλείο, κάθε ίχνος επιστημονικής (νομικής, εγκληματολογικής, κοινωνιολογικής, στατιστικής) γνώσης και εμπειρίας, κάθε συστατικό της έννοιας του κράτους δικαίου. Προκαλεί πραγματικά απορία η μανία με την οποία δημοσιογράφοι και κυβερνητικοί παράγοντες καταφέρονται κατά του συμβουλίου φυλακής που για 7η φορά αποφάσισε τη χορήγηση άδειας σε κρατούμενο, στο πρόσωπο του οποίου πληρούνταν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις και ο οποίος όλες τις προηγούμενες φορές που του χορηγήθηκε η ίδια άδεια, τήρησε τους όρους της απαρέγκλιτα. Το εάν τηρούσε τους όρους υποκριτικά, προετοιμάζοντας τη φυγή του, αυτό είναι αδύνατον να το διαγνώσει ο οποιοσδήποτε εκ των προτέρων και ούτε οφείλει να το διαγιγνώσκει, παρά μόνο εάν αυτό με κάποιο τρόπο αποτυπώνεται στην εξωτερική του συμπεριφορά και δύναται να υποπέσει στην αντίληψη κάποιου, χωρίς να διαθέτει υπερφυσικές δυνάμεις. Σε κανένα στάδιο της ποινικής διαδικασίας και της διαδικασίας εγκλεισμού δεν ζητείται –και ευτυχώςαπό κανένα όργανο να προβαίνει σε καταβύθιση στον ψυχικό κόσμο του κατηγορούμενου ή του κρατούμενου. Ακόμα και η διερεύνηση του στοιχείου του δόλου (πρέπει να) γίνεται με κριτήρια και στοιχεία αντικειμενικά (τρόπος τέλεσης, μέσον τέλεσης, περιστάσεις κ.ο.κ.), ώστε η απόφανση να έχει χαρακτήρα έλλογης κρίσης υποκείμενης σε κανόνες – άρα και έλεγχο- και όχι προσωπικής κρίσης περί της προσωπικότητας κάποιου βάσει των προκαταλήψεων, εμμονών και πεποιθήσεών του. Αυτό άλλωστε είναι και το νόημα της θέσπισης κανόνων. Ο νόμος και η τάξη Προς τι λοιπόν η μομφή; Αυτό που επί της ουσίας λένε στο συμβούλιο, είναι ότι δεν έχει σημασία που ο ίδιος ο νομοθέτης δεν προβαίνει σε καμία εξαίρεση σε σχέση με τις κατηγορίες κρατουμένων για τη χορήγηση αδειών. ∆εν έχει καμία σημασία που ο νομοθέτης δεν κάνει διάκριση. Όφειλε να την κάνει μόνο του το συμβούλιο,

“

υπερβαίνοντας, παρακάμπτοντας ή και παραβιάζοντας τους κανόνες, γιατί στην περίπτωση του Ξηρού και της τρομοκρατίας, το διακύβευμα είναι μεγαλύτερο και πιο σημαντικό από τους κανόνες. Πιο σημαντικό από την τήρηση του νόμου. Το μείζον είναι η ασφάλεια. Και βεβαίως όταν λέμε ασφάλεια, δεν εννοούμε ασφάλεια δικαίου, εννοούμε «τάξη». Έτσι λοιπόν, ο Χριστόδουλος Ξηρός, παρότι είναι πράγματι ο μοναδικός μέχρι σήμερα κρατούμενος για τρομοκρατία που παραβίασε όρο άδειας, δεν αντιμετωπίστηκε ως «μεμονωμένο περιστατικό». Αντιθέτως, παρότι συνιστά την εξαίρεση, πρέπει να αποτελέσει το μέτρο για τον νέο κανόνα: την κατάργηση των αδειών των κρατουμένων για τρομοκρατική οργάνωση και πιθανότατα, συν τω χρόνω, και για άλλες κατηγορίες. Κάθε κοινωνία που θέλει να διατηρεί το δημοκρατικό και φιλελεύθερο χαρακτήρα της, πρέπει να έχει επίγνωση ότι υπάρχουν ρίσκα. ∆εν υπάρχει δημοκρατική κοινωνία χωρίς ρίσκο. Ο θεμελιώδης κανόνας της ποινικής δίκης που αφορά την αμφιβολία υπερ του κατηγορουμένου, αφήνει ευθέως ανοιχτό το ενδεχόμενο ένας ένοχος να αθωωθεί. Αυτή η επιλογή είναι μια υπαρξιακή επιλογή που έχει κάνει η κοινωνία μας, μία θεμελιώδης επιλογή που έχει κάνει –και ακόμα διατηρεί- ο συνταγματικός και κοινός μας νομοθέτης. Η επιλογή του πολιτεύματος μας είναι καλύτερα έξω ένας ένοχος, παρά μέσα ένας αθώος. Γιατί η ελευθερία του προσώπου στη δημοκρατία ζυγίστηκε, σταθμίστηκε και κρίθηκε υπέρτερη από άλλα αγαθά ή νόμιμες κρατικές επιδιώξεις. Με τον ίδιο τρόπο, η πολιτεία στάθμισε ότι η κρίση για τη χορήγηση άδειας σε έναν κρατούμενο πρέπει να είναι μια κρίση εξατομικευμένη και ad hoc και ότι το είδος του διαπραχθέντος εγκλήματος είναι καταρχήν αδιάφορο. Η στάθμιση αυτή της πολιτείας λαμβάνει υπόψιν δύο πράγματα και ορθώς: πρώτον, ότι ο εγκλεισμός, και δη ο μακροχρόνιος, είναι μια εξ ορισμού φρικώδης κατάσταση για την ανθρώπινη ύπαρξη και, δεύτερον, ότι ο –κατ’ όνομα έστω- σκοπός του εγκλεισμού είναι ο σωφρονισμός του προσώπου και όχι η εξάλειψή του.

∆εν έχει καμία σημασία που ο νομοθέτης δεν κάνει διάκριση. Όφειλε να την κάνει μόνο του το συμβούλιο, υπερβαίνοντας, παρακάμπτοντας ή και παραβιάζοντας τους κανόνες, γιατί στην περίπτωση του Ξηρού και της τρομοκρατίας, το διακύβευμα είναι μεγαλύτερο και πιο σημαντικό από τους κανόνες.

*Η Κλειώ Παπαντολέων είναι δικηγόρος, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα ∆ικαιώματα του Ανθρώπου

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Χρειάζονται περισσό Ο ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ ΥΠΟΝΟΜΕΥΕΙ ΤΗΝ

Tου Ν. Κ. Κουλούρη*

«Σ

αν βγω απ’ αυτή τη φυλακή, η ίδια φυλακή θα με περιμένει», θα μπορούσε να σκεφθεί ένας κρατούμενος που λαμβάνει τακτική άδεια για ολιγοήμερη απουσία από το χώρο στον οποίο εκτίει μια ποινή κατά της προσωπικής ελευθερίας του. Και θα μπορούσε να απαντά στη σκέψη αυτή επιλέγοντας να μην επιστρέψει στο κατάστημα κράτησης από το οποίο βγήκε νόμιμα. Τότε θα επέφερε σοβαρό πλήγμα στην εμπιστοσύνη, την οποία του έδειξε το αρμόδιο συλλογικό όργανο της φυλακής. Στη σπάνια (όπως δείχνουν τα διαθέσιμα στοιχεία) αυτή περίπτωση ο κρατούμενος θεωρείται δραπέτης χωρίς να έχει εξουδετερώσει τα τεχνητά εμπόδια που ορθώνει ο χώρος του εγκλεισμού του. Επομένως, κανένα θέμα ως προς την επάρκεια των κανόνων και των μέσων ασφάλειας της φυλακής δεν (μπορεί να) τίθεται σε οποιαδήποτε περίπτωση μη έγκαιρης και εκούσιας επιστροφής αδειούχου κρατουμένου σ’ αυτήν. Κοινή λογική; Τα δεδομένα δείχνουν ότι η απάντηση είναι αρνητική τουλάχιστον για τους ιθύνοντες: η μη επιστροφή ενός κρατουμένου από άδεια εγείρει ζητήματα ελλείμματος του καθεστώτος ασφάλειας, που υποστηρίζεται ότι πρέπει να καλυφθεί άμεσα με τη λειτουργία ε-

νός καταστήματος κράτησης με υψηλές προδιαγραφές στον τομέα αυτό.

Μαντικές ικανότητες

Όταν ένας αδειούχος κρατούμενος «δοκιμαστεί» μια ή περισσότερες φορές επιλέγοντας την οδό της έγκαιρης και εκούσιας επιστροφής «στη φυλακή που τον περιμένει», δικαιώνει τα μέλη του συλλογικού οργάνου που είναι αρμόδιο για τη χορήγηση της άδειας και επιβεβαιώνει την εκτίμησή τους ότι μπορούν να τον εμπιστεύονται εξακολουθώντας να του χορηγούν άδειες. Εύλογο; Οι ιθύνοντες διαφωνούν. Κατά την άποψή τους, τα μέλη του αρμόδιου συμβουλίου δεν είναι εισαγγελέας, διευθυντής και κοινωνικός λειτουργός, αλλά μάντεις οι οποίοι έχουν την ικανότητα να προβλέψουν ότι ο μέχρι κάποια στιγμή αδειούχος κρατούμενος και μετέπειτα δραπέτης δεν έπρεπε να λάβει το «διάλειμμα» ελευθερίας που προβλέπει ο νόμος. Έτσι, καλούνται να λογοδοτήσουν για την ανεπάρκειά τους στον τομέα της μαντικής και να εξηγήσουν την αδυναμία τους να εικάσουν ότι ο έξι φορές συνεπής αδειούχος, δεν θα ακολουθήσει τον δρόμο της επιστροφής την έβδομη φορά. «Το ευεργέτημα της άδειας των κρατουμένων, που προβλέπεται από τους ευρωπαϊκούς σωφρονιστικούς κανόνες και

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ

Κάτω τα χέρια από

Ξ

εκίνησε από την ηλεκτρονική παρακολούθηση και το διαβόητο βραχιολάκι, τώρα φτάνει στην περιστολή των αδειών και ποιος ξέρει πού θα σταματήσει η λαμπρή πορεία του κ. Αθανασίου στο υπουργείο ∆ικαιοσύνης. Τις τελευταίες ημέρες, και με αφορμή τη μη επιστροφή του ισοβίτη Χριστόδουλου Ξηρού στη φυλακή, κυβέρνηση και ΜΜΕ έχουν εξαπολύσει ένα ακόμη τρομο-σίριαλ, γεμάτο υστερία, μισές αλήθειες και χονδροειδή ψέματα. «∆εν γύρισε ένας κρατούμενος από την άδεια; Γιατί λοιπόν να παίρνουν οι κρατούμενοι άδειες; Ας τις καταργήσουμε να ησυχάσουμε» είναι η τετράγωνη λογική του «πονάει κεφάλι κόβει κεφάλι» που βλέπουμε να αναπαράγεται δεξιά και αριστερά, σε διάφορες εκδοχές. Ωστόσο όσοι γνωρίζουμε τα πράγματα, ξέρουμε καλά ότι οι άδειες δεν είναι παράπλευρη απώλεια, είναι ο στόχος. Η κατάργησή τους για ολόκληρες κατηγορίες κρατουμένων σχεδιάζεται εδώ και καιρό και ψιθυρίζεται από τα πιο επίσημα χείλη. Ένας θεσμός δοκιμασμένος και κατά κοινή ομολογία επιτυχημένος κινδυνεύει σοβαρά και άμεσα. Η εξέλιξη αυτή (και πολύ φοβόμαστε και άλλες που θα ακολουθήσουν) θα γυρίσει το σωφρονιστικό σύστημα είκοσι πέ-

ντε χρόνια πίσω. Τότε που οι κρατούμενοι στις ελληνικές φυλακές διεκδίκησαν και πέτυχαν με δυναμικούς αγώνες τη θεσμοθέτηση στη χώρα μας ενός ευεργετήματος θεμελιώδους ήδη στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Επειδή πολλά έχουν ακουστεί τις τελευταίες ημέρες, τα οποία παραπέμπουν στην εποχή της… σιδερένιας μπάλας, αξίζει να επισημάνουμε δυο πράγματα μιλώντας απλώς με τη φωνή της λογικής. Η άδεια χορηγείται στον κρατούμενο ύστερα από την έκτιση του μεγαλύτερου μέρους της ποινής του και αποτελεί προθάλαμο της αποφυλάκισης και της επανένταξής του στην κοινωνία. Το ποσοστό των κρατουμένων που κάνουν κακή χρήση της άδειάς τους παραμένει όλα αυτά τα χρόνια –και παρά τις συνθήκες κολαστηρίου που επικρατούν στις ελληνικές φυλακές– εξαιρετικά χαμηλό, κάτω από 3%, και περιλαμβάνει κάθε είδους παραβίαση των όρων και όχι μόνο την απόδραση. Τέλος, ο ίδιος ο νόμος τιμωρεί την απόδραση σε πλημμεληματικό βαθμό με φυλάκιση μέχρι ένα έτος καθώς αναγνωρίζει τη φυσική τάση του ανθρώπου προς της ελευθερία. Θεωρώντας τη χορήγηση αδειών όχι απλώς ένα ευεργέτημα αλλά δικαίωμα κεκτημένο με όλη τη σημασία της λέξης

ό τερες, όχι λιγότερες άδειες ΑΝΤΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

τον Σωφρονιστικό Κώδικά μας, δεν μπορεί να μετατρέπεται σε μέσο αμφισβήτησης των θεσμών της χώρας και υπονόμευσης της αντεγκληματικής πολιτικής της. Επανεξετάζουμε το όλο νομοθετικό πλαίσιο χορήγησης αδειών σε κατάδικους και ειδικά της συγκεκριμένης κατηγορίας κρατουμένων», διαβάζουμε στο δελτίο τύπου της 7ης Ιανουαρίου 2014 με δηλώσεις του υπουργού ∆ικαιοσύνης, ∆ιαφάνειας και Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος συμπλήρωσε: «Οι καταδικασμένοι τρομοκράτες δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως οι απλοί κρατούμενοι».

Ποιος αμφισβητεί τους θεσμούς;

Πέραν της ανοικτής συζήτησης για τη φύση του θεσμού της άδειας των κρατουμένων, που

ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ

αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αλλά και σπάνια δείγματα προσανατολισμού της ποινικής καταστολής σε τομείς στους οποίους το τιμωρητικό στοιχείο δεν έχει το προνόμιο της αποκλειστικότητας, θα συμφωνήσουμε απολύτως με το ένα σκέλος της δήλωσης του υπουργού ∆ικαιοσύνης. Είναι ανεπίτρεπτο οι άδειες να χρησιμοποιούνται με τον τρόπο που περιγράφει. Το ερώτημα όμως είναι ποιος αμφισβητεί τους θεσμούς και υπονομεύει την αντεγκληματική πολιτική: ένας αδειούχος κρατούμενος που δεν επιστρέφει στη φυλακή ή εκείνοι οι οποίοι εκμεταλλεύονται την επιλογή του και την μετατρέπουν σε επιχείρημα για την αυστηροποίηση του καθεστώτος κράτησης και την εισαγωγή περιοριστικών μέτρων; Ένας δραπέτης ή εκείνοι οι οποίοι εν θερμώ αναφέρονται σε «συγκεκριμένη κατηγορία κρατουμένων»( τρομοκρατών ή άλλων)

που δεν έχει δημιουργηθεί ποτέ, δεδομένου ότι μετά την έναρξη ισχύος του Σωφρονιστικού Κώδικα δεν έχει εκδοθεί κανένα προεδρικό διάταγμα που απαιτείται από τον ίδιο τον Σωφρονιστικό Κώδικα για αυτόν τον σκοπό; Ένας ισοβίτης που επιλέγει την παρανομία ή εκείνοι οι οποίοι διαχωρίζουν αυθαίρετα τους κρατουμένους σε «απλούς» και «καταδικασμενους τρομοκράτες»; Ο θεσμός των αδειών έχει πολέμιους και υποστηρικτές. Οι πρώτοι επιμένουν να αγνοούν ότι το μεγάλο «επίτευγμα» των αυστηροποίησεων της ποινικής καταστολής είναι οι ασφυκτικά γεμάτες φυλακές – ανθρωπαποθήκες. Αρνούνται να δεχτούν ότι το μεγάλο «επίτευγμα» της αποθήκευσης ανθρώπων στις φυλακές είναι η όξυνση των εντάσεων και η αύξηση της εκμετάλλευσης μεταξύ των κρατουμένων, συνθήκες που ευνοούν την κάθε είδους παρανομία. Οι δεύτεροι οφείλουν να αναδείξουν το τελευταίο στοιχείο και να πείσουν ότι υπό αυτούς τους όρους η ποινική καταστολή και οι φυλακές είναι μόνο κατ’ επίφασιν μηχανισμοί κοινωνικής προστασίας. *Ο Ν. Κ. Κουλούρης είναι επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Κοινωνικής ∆ιοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του ∆ημοκρίτειου πανεπιστημίου Θράκης.

τις άδειες και ζήτημα επιβίωσης στις συνθήκες εξαθλίωσης και απομόνωσης που επικρατούν στις ελληνικές φυλακές, καλούμε τον

νομικό κόσμο αλλά και όλη την κοινωνία να αγνοήσουν τις σκοταδιστικές κραυγές των ΜΜΕ και να υπερασπιστούν όχι μόνο

τους κρατούμενους, αλλά την ανθρώπινη υπόσταση όλων μας και εντέλει την ελευθερία.

∆ΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Μ

Μαύρα πρόβατα και αιμοβόροι λύκοι

ε αφορμή την εξατομικευμένη στάση του Χριστόδουλου Ξηρού, μια στάση που ανεξάρτητα από τους αξιολογικούς συνειρμούς του εγείρει, επιφέρει σοβαρές συνέπειες στους συγκρατούμενους του που διεκδικούν άδειες εξόδου, έχει εξαπολυθεί μια λυσσαλέα επίθεση απέναντι στα στοιχειώδη δικαιώματα των κρατουμένων: εξαγγέλλεται η δημιουργία φυλακών «υψίστης ασφαλείας» (δεν τους φτάνουν τα ήδη υπάρχοντα κολαστήρια…) και η κατάργηση των αδειών εξόδου στους κρατούμενους για «τρομοκρατία» και «συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση» (δηλαδή, στην πλειοψηφία των φυλακισμένων, βαρυποινιτών της χώρας) ενώ ο Υπουργός ∆ημόσιας Τάξης εγκαλεί τους αρμόδιους εισαγγελείς ότι κάνουν κατάχρηση στη χορήγηση αδειών εξόδου (όταν είναι γνωστό ότι απλώς εφαρμόζουν το νόμο συσταλτικά, με αποτέλεσμα κρατούμενοι, ενώ δικαιούνται άδεια, να μην την έχουν πάρει για πάνω από μία δεκαετία). Πρόκειται για ρεσιτάλ αυταρχισμού και υποκρισίας. Οι καλοζωισμένοι ανθρωποφύλακες και το πολιτικό επιτελείο της ακροδεξιάς κυβέρνησης γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι φυλακές είναι αποθήκες ψυχών και κρεατομηχανές ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι το «σωφρονιστικό» σύστημα της Ελλάδας είναι το χειρότερο της Ευρώπης, με το μεγαλύτερο συνωστισμό κρατουμένων σε κελία με μια τουαλέτα ανά 60 κρατούμενους, με τις βαρύτερες ποινές, με

19

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

ξυλοδαρμούς και εγκατάλειψη αρρώστων. Και ενώ όλα αυτά τα γνωρίζουν πολύ καλά έχουν το θράσος να παριστάνουν τους αγανακτισμένους επειδή κάποιες, ελάχιστες περιπτώσεις κρατουμένων ενίοτε παίρνουν άδεια και δεν επιστρέφουν απαιτώντας την κατάργηση των αδειών του μοναδικού θεσμού που μπορεί να δώσει μια ανάσα ζωής στους φυλακισμένους να τους υπενθυμίσει ότι ανήκουν στον κόσμο των ανθρώπων και να λειτουργήσει ως η μοναδική γέφυρα κοινωνικής επανένταξής τους. Είναι δε, τόσο ορκισμένοι ακροδεξιοί ώστε μέσα στη μνημονιακή φυλακή που έχουν χτίσει για όλους να επιθυμούν να φτιάξουν και άλλες φυλακές «υψίστης ασφαλείας» για να μας κάνουν να νιώθουμε ασφαλείς. Στον αντίποδα αυτού του μνημειώδους αίσχους, επιμένουμε και απαιτούμε: εφαρμογή του ισχύοντος νόμου· άδειες εξόδου σε όλους τους φυλακισμένους που στοιχειοθετούν το σχετικό δικαίωμα· καμία εξαίρεση κρατουμένων από την άδεια (άραγε, θα αφήσουν τον κρατούμενο και επί 60 μέρες απεργό πείνας, Σπύρο Στρατούλη να πεθάνει διεκδικώντας το αυτονόητο;)· να δοθεί τώρα άδεια στους πολιτικούς κρατούμενους ∆ημήτρη Κουφοντίνα και Αλέξανδρο Γιωτόπουλο στους οποίους την αρνούνται για πάνω από τρία χρόνια· άμεση αποφυλάκιση του Σάββα Ξηρού για λόγους υγείας· όχι άλλες φυλακές μες στις φυλακές, αλλά μέτρα αποσυμφόρησης των υπαρχουσών. Επιτέλους, ας μπει ένας φραγμός στη βαρβαρότητα!

Μνήμες τρομοκαλοκαιριού 2002

Τ

α όσα ακολούθησαν τη φυγή του Χριστόδουλου Ξηρού είναι γνωστά στις αναγνώστριες και τους αναγνώστες της «Εποχής»: εξαγγελία δημιουργίας φυλακών υψίστης ασφαλείας και κατάργησης των αδειών εξόδου από τη φυλακή για τους «τρομοκράτες», τρομολαγνεία και τρομοϋστερία που θυμίζουν το καλοκαίρι του 2002, όταν με αφετηρία τις συλλήψεις των κατηγορούμενων ως μελών της ΕΟ 17Ν εξαπολύθηκε η μεγαλύτερη επίθεση από τη μεταπολίτευση κατά των δημοκρατικών δικαιωμάτων, της Αριστεράς και των κινημάτων αντίστασης, της λαϊκής μνήμης και των αγωνιστικών παραδόσεων. Σαν έτοιμο από καιρό, σύμπαν το πολιτικό προσωπικό του κράτους επιτίθεται κατά του πλέον κατατρεγμένου κομματιού αυτής της κοινωνίας, των φυλακισμένων, με θράσος χιλίων πιθήκων, ακριβώς επειδή το έναυσμα του το δίνει η φυγή ενός «τρομοκράτη». Είναι υποκριτές, γελοίοι, θρασύδειλοι και μνησίκακοι. Γιατί ξέρουν ότι ελάχιστοι κρατούμενοι παραβιάζουν τους όρους της άδειας ή αποδρούν, γιατί ξέρουν ότι το «σωφρονιστικό» τους σύστημα είναι το χειρότερο και πιο απάνθρωπο της Ευρώπης, απλώς επειδή είναι ακροδεξιά καθάρματα περιφρονούν την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια, μισούν όσους τους αμφισβήτησαν και τους αμφισβητούν το μονοπώλιο στη βία, λατρεύουν τη δική τους ασυδοσία και τρομάζουν από κάθε κραυγή ελευθερίας, ατομικής ή συλλογικής. Και η Αριστερά; Γιατί πρέπει να ενοχοποιείται και να αυτολογοκρίνεται; Γιατί δεν λέει καθαρά και δυνατά ότι οι άδειες όχι μόνο δεν πρέπει να καταργηθούν, αλλά, αντίθετα, να διευρυνθούν, γιατί δεν απαιτεί δυναμικά να πάρουν τώρα άδεια εξόδου ο Κουφοντίνας, ο Γιωτόπουλος, ο Στρατούλης και όσοι άλλοι κρατούμενοι τη δικαιούνται, γιατί δεν δηλώνει ευθαρσώς ότι δεν χρειάζονται άλλες φυλακές, αλλά, αντίθετα, αποσυμφόρηση των υπαρχουσών με μαζικές αποφυλακίσεις μικροποινιτών και, κυρίως, θέσπιση διαφορετικών μορφών έκτισης ποινής; Γιατί ανέχεται στις γραμμές της ρουφιανοκαραγκιόζηδες τύπου Τατσόπουλου και υποκλίνεται στη νομιμότητα, όταν αυτή έχει πάρει οριστικό διαζύγιο από το δίκιο; ΥΓ. Χριστόδουλε, αναμφισβήτητα το πάθος για τη λευτεριά είναι δυνατότερο απ’ όλα τα κελιά, αλλά όταν δηλώνει κάποιος πολιτικός κρατούμενος, οφείλει να σκέφτεται και τη λευτεριά των συγκρατουμένων και των συντρόφων του. Και το 2002 και το 2014…

Νίκος Γιαννόπουλος

20

“

ΑΥΤΟ∆ΙΟΙΚΗΣΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Ο Γιώργος Κομματάς, γιατρός και υποψήφιος δήμαρχος της παράταξης «Αλληλεγγύη, η δύναμή μας» για το δήμο Αγ. Αναργύρων- Καματερού, μιλάει στην «Εποχή» για τον κίνδυνο ιδιωτικοποίησης των κοινωνικών δομών του δήμου, λόγω των μνημονίων και του Καλλικράτη, καθώς και την ανάγκη δημιουργίας κινημάτων αντίστασης και διεκδίκησης.

«Μπορούμε να κάνουμε την πόλη μας φιλόξενη»

Συνέντευξη με τον Γ. Κομματά, υποψήφιο δήμαρχο Αγίων Αναργύρων- Καματερού

Στην τοπική αυτοδιοίκηση έχει επιβληθεί οικονομικός στραγγαλισμός εξαιτίας του Καλλικράτη και των μνημονίων. Αυτό θα πρέπει να ανατραπεί, διαφορετικά θα αυξάνονται τα καθημερινά προβλήματα των δημοτών

Ζωή με αξιοπρέπεια

Ε

Γκολφινόπουλος Γιάννης, δημοτικός σύμβουλος

ίναι ξεκάθαρο ότι στις ερχόμενες εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση το πολιτικό κριτήριο θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό την απόφαση των πολιτών. Η απέχθεια για τη νεοφιλελεύθερη μνημονιακή πολιτική λιτότητας, η απόγνωση που έχει προκαλέσει, καθώς και η αφερεγγυότητα των πολιτικών του άλλοτε κραταιού δικομματισμού, δεν θα ξεχαστούν εύκολα κλείνοντας τη μπλε κουρτίνα του παραβάν. Εμείς δεν πρόκειται να ακολουθήσουμε τις μελωδίες του δικού τους βιολιού. Γνωρίζουμε αρκετά καλά το παιχνίδι τους, και αυτό θέλουμε να αλλάξουμε. Θέλουμε τη μελωδία της κοινωνίας στο προσκήνιο. Αποζητούμε τον κοινωνικό έλεγχο και τα τοπικά κινήματα, διεκδικούμε το δημόσιο χώρο, επεκτείνουμε τα δημόσια αγαθά, θεσμοθετούμε την αποφασιστική συμμετοχή των πολιτών στη διοίκηση. Προϋπόθεση όλων αυτών, η ζωή με αξιοπρέπεια. Γι’ αυτό και θεμελιώνουμε ένα δίκτυο κοινωνικής μέριμνας, αλλά θέτουμε παράλληλα σε κίνηση την τοπική οικονομία, σε νέες βάσεις. Ανασχεδιάζουμε την πόλη μας, αναδεικνύουμε τους συλλογικούς συμβολισμούς, καλλιεργούμε την αλληλεγγύη στη συνείδηση της κοινωνίας. Αντιστεκόμαστε και αξιώνουμε το δίκιο των εργαζομένων, των ανέργων, των συνταξιούχων, της νεολαίας, των «χωρίς φωνή».

Tη συνέντευξη πήρε η Τζέλα Αλιπράντη Πώς κρίνετε τη μέχρι τώρα δημοτική αρχή των Αγ. Αναργύρων- Καματερού; Η δημοτική αρχή μετά από οχτώ χρόνια αλλάζει κοστούμι και γίνεται ξαφνικά ανεξάρτητη και στα λόγια αντιμνημονιακή. Ξεχνά τις ευθύνες που φέρει για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα και πως αποτέλεσε το δεκανίκι όλων αυτών των μνημονιακών μέτρων που πέρασαν στο δήμο. ∆εν είχε ποτέ συμμετοχή σε καμία διεκδίκηση και αγώνα για το δήμο. Σε ανακοίνωσή σας λέτε ότι «δεν πρέπει να ξεχνάμε τα καθημερινά προβλήματα του δήμου». Ποια είναι αυτά και πώς μπορείτε να τα επιλύσετε; Τα καθημερινά προβλήματα του δήμου είναι πάρα πολλά. Έχουν σχέση τόσο με την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων, όσο και με την καθημερινότητα. Από την κίνηση μέσα στην πόλη, μέχρι τον ιστό της πόλης, που είναι άναρχος και παραμελημένος. Καταρχάς, στην τοπική αυτοδιοίκηση έχει επιβληθεί οικονομικός στραγγαλισμός, με προϋπολογισμούς που φτάνουν να εξυπηρετούν ίσα ίσα τις ανελαστικές λειτουργικές δαπάνες, με αναστολή των δημόσιων επενδύσεων, εξαιτίας του Καλλικράτη και των μνημονίων. Αυτό θα πρέπει να ανατραπεί, διαφορετικά θα αυξάνονται τα καθημερινά προβλήματα των δημοτών. Η περαιτέρω μείωση του προϋπολογισμού θα οδηγήσει στην ιδιωτικοποίηση των κοινωνικών δομών, που ήδη έχουν συρρικνωθεί. Χωρίς την αλλαγή της κεντρικής πολιτικής της κυβέρνησης πολλά προβλήματα από αυτά δεν θα λυθούν. Πέρα από εκεί όμως, η ανάπτυξη κινημάτων αλληλεγγύης μπορεί να προστατέψει βασικά δικαιώματα των δημοτών και να δώσει προσωρινά λύσεις. Από την άλλη, χρειάζεται ανάπτυξη κινημάτων διεκδίκησης από την κεντρική εξουσία πόρων που έχουν στερηθεί οι δήμοι όλα αυτά τα χρόνια, με δημάρχους και δημοτικούς συμβούλους που θα πρωτοστατούν σε αυτά. Αφιλόξενη πόλη Πέρα από την επίλυση των καθημερινών προβλημάτων, τι άλλο πρέπει να γίνει για την ανάπτυξη και τη σωστή λειτουργία του δήμου; Ζούμε σε μια τελείως αφιλόξενη πόλη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει κανένα δίκτυ προστασίας για τους ανασφάλιστους και τους ανέργους. Είναι αφιλόξενη γιατί δεν μπορεί να κρατήσει τη νεολαία της. Τα πολιτιστικά δρώμενα εξαντλούνται στις εκδηλώσεις από εθνικοτοπικούς συλλόγους. Είναι αφιλόξενη για τους επαγγελματίες και βιοτέχνες, που έχουν καταστήματα σε ένα τελείως ερημωμένο κέντρο στους Αγ. Αναργύρους και στο Καματερό. Σε κάθε νεροποντή κινδυ-

νεύουμε να πλημμυρίσουμε. Είναι αφιλόξενη για τους κατοίκους που ζουν δίπλα στην εθνική οδό λόγω της ηχορρύπανσης. ∆εν έχουμε πεζόδρομους. Οι κάτοικοι των δυτικών συνοικιών αντιμετωπίζονται σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Υπάρχουν δύο κλειστοί προαστιακοί σταθμοί του σιδηροδρόμου και δεν έχει αναπτυχθεί μέχρι τώρα καμία δράση από το δήμο για τη λειτουργία τους, που θα εξυπηρετούσε χιλιάδες κατοίκους. Είναι αφιλόξενη για τους ΑΜΕΑ που δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν… Για να αντιμετωπιστούν αυτά πρέπει να διεκδικήσουμε για την τοπική αυτοδιοίκηση τη θέση που της αρμόζει. Για τον ΧΥΤΑ της Φυλής τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει; Ο ΧΥΤΑ της Φυλής συγκεντρώνει τα περισσότερα απορρίμματα, μάλιστα τώρα δέχεται και από την περιφέρεια, Ηλεία κτλ. Είναι ένας χώρος πάρα πολύ επιβαρημένος και επηρεάζει άμεσα τη ζωή των κατοίκων στο Καματερό και στους Αγ. Αναργύρους. Ενώ παλαιότερα λόγω αυτής της επιβάρυνσης χορηγούνταν κάποια αντισταθμιστικά οφέλη, που θα μπορούσαν να σημαίνουν χώρους πρασίνου για την προστασία των κατοίκων, τα τελευταία χρόνια δεν αποδίδονται στο δήμο ούτε αυτά. Εμείς απαιτούμε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των απορριμμάτων με ένα σύστημα διαχείρισης που θα βασίζεται σε μικρές και ευέλικτες μονάδες και όχι σε μεγαθήρια συλλογής απορριμμάτων. Ο ΧΥΤΑ έχει φτάσει σε σημείο κορεσμού, παίρνει συνέχεια παρατάσεις και δεν ξέρω για πόσο θα αντέξει η περιοχή. Απαιτούμε την απομάκρυνσή του, καμία νέα εγκατάσταση στη περιοχή της Φυλής. Η αλλαγή στο αυτοδιοικητικό σκηνικό θα δρομολογήσει λύσεις. Πώς βλέπετε τη συνένωση στο δήμο Αγ. Αναργύρων- Καματερού και πως αυτή επηρεάζει τη διοίκηση του δήμου; Η συνένωση ήταν αυθαίρετη. Είναι δύο περιοχές με διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης, και αυτό δεν βοήθησε στην επίλυση προβλημάτων. Αντιθέτως, οι μειωμένες επιχορηγήσεις στον καλλικρατικό δήμο έχουν καθυστερήσει πάρα πολύ την ανάπτυξη του Καματερού σε έργα υποδομής. ∆εν εξυπηρέτησε σε τίποτα η συνένωσή τους. ∆ημιουργεί προβλήματα στη διοίκηση του δήμου, αλλά πιστεύουμε πως με τη συμμετοχή του κόσμου και τη δημιουργία διεκδικητικών κινημάτων θα μπορέσουμε να ανατρέψουμε την κατάσταση. Αντίσταση στο ρατσισμό Στα φαινόμενα ρατσισμού και φασισμού πώς μπορεί να αντιδράσει ο δήμος; Έχουν παρουσιαστεί και στο δήμο μας πριν ένα χρόνο επιθέσεις σε σπίτια μεταναστών, κινδύνευσε μάλιστα η ζωή τους. Η παράταξή μας, όπως και άλλοι φορείς, αντέδρασε άμεσα. Τον τελευταίο χρόνο δεν παρατηρούνται τέτοια

φαινόμενα, αλλά η δημιουργία αντιρατσιστικού και αντιφασιστικού μετώπου πρέπει να είναι στις προτεραιότητες του κάθε δήμου. Θα πρέπει να σεβαστούμε τους μετανάστες στο δήμο μας. Αυτό σημαίνει προστασία και δικαιώματα σε σχέση με υγειονομικά θέματα. Βοήθεια και εκπαίδευση, ώστε να μάθουν τη γλώσσα και να ενταχθούν στον κοινωνικό ιστό, γεγονός που θα διώξει και τις φοβίες που έχουν καλλιεργηθεί. Επιδιώκετε συνεργασίες και με άλλους πολιτικούς φορείς και βάσει ποιων κριτηρίων; Σαν παράταξη έχουμε απευθύνει προσκλήσεις και στο ΚΚΕ και στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αλλά χωρίς ανταπόκριση μέχρι στιγμής. Υπάρχει δίαυλος επικοινωνίας βέβαια με ανένταχτους, με έντονη δράση στο δήμο και θα συμπαραταχθούν μαζί μας σε αυτή την προσπάθεια. Από εκεί και πέρα συζητάμε και συνεργαζόμαστε με κάθε συμπολίτη μας που θέλει να ανατρέψει αυτή την κατάσταση. Επιδιώκουμε κοινό μέτωπο με όσους έχουν αγωνιστική διάθεση για την κατάργηση του Καλλικράτη και των μνημονίων, και έχουν ένα καθαρό παρελθόν, δεν έχουν συντελέσει, δηλαδή, από θέσεις εξουσίας στην τωρινή καταστροφή.

Ανατροπή στην πόλη

Παναγιώτης Τερζόγλου, επικεφαλής της παράταξης «Αλληλεγγύη, η δύναμη μας»

Σ

ε ένα ∆ήμο όπως των Αγίων Αναργύρων-Καματερού, όπου εφαρμόστηκαν από τον κ. Σαράντη οι πιο σκληρές μνημονιακές πολιτικές, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία οι επόμενες εκλογές. Η «Αλληλεγγύη» φιλοδοξεί να φέρει την ανατροπή στην πόλη και με την ενεργή παρουσία των πολιτών, αφενός να καταργήσει όλα τα μέτρα τού καθεστώτος «Σαράντη» και αφετέρου να διεκδικήσει νέες πολιτικές σε όφελος των κατοίκων και της πόλης. Ήδη έχει αρχίσει η κατάρτιση τού ψηφοδελτίου στο οποίο έχουν θέση όσοι ανησυχούν, αγωνιούν και θέλουν να αλλάξει προοπτική η πόλη μας. Αποκλείονται φυσικά όσοι υπηρέτησαν από δημόσιες θέσεις την εξαθλίωση των πολιτών μας.

«Ακέφαλη» παραμένει η Α∆Ε∆Υ ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Η

«περιπέτεια» για την Ανώτατη ∆ιοίκηση Ενώσεων ∆ημόσιων Υπαλλήλων (Α∆Ε∆Υ) ξεκίνησε μετά τη γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων του τελευταίου εκλογο-απολογιστικού συνεδρίου της. Η ΠΑΣΚ και η ∆ΑΚΕ μπορεί να αναδείχθηκαν στην πρώτη και δεύτερη θέση με βάση τις έδρες τις οποίες κέρδισαν στο Γενικό Συμβούλιο (22 και 19, αντίστοιχα) αλλά έχασαν την πλειοψηφία. Από τότε μέχρι σήμερα, οι εκπρόσωποι των παρατάξεων που έλαβαν τις θέσεις στην Εκτελεστική Επιτροπή της Α∆Ε∆Υ δεν κατάφεραν να σχηματίσουν προεδρείο και να αποκτήσει το συνδικαλιστικό όργανο των δημόσιων υπαλλήλων ηγεσία, ενόψει και του δύσκολου αγώνα για την «απόκρουση» των συνολικά 23.500 διαθεσιμοτήτων και των απολύσεων που είναι προγραμματισμένες για το 2014. Ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί, περίπου ενάμιση μήνα μετά το τέλος του πρόσφατου συνεδρίου και την ανάδειξη του Γενικού Συμβουλίου της, είναι η εικόνα της πρόσφατης συνεδρίασης των μελών της Ε.Ε., στα μέσα της εβδομάδας. Συγκεκριμένα, τα 6 μέλη της ΠΑΣΚ και της ∆ΑΚΕ (3 από κάθε πλευρά μετά τις διασπάσεις των προηγούμενων εβδομάδων και την απώλεια ενός εκπροσώπου από την κάθε μια από τις παρατάξεις αυτές, αντίστοιχα) κράτησαν τη δική τους -φιλοκυβερνητική κατά πολλούς- στάση. Η προσκείμενη στον ΣΥΡΙΖΑ συνδικαλιστική παράταξη, η Αυτόνομη Αγωνιστική Ριζοσπαστική Συνεργασία (ΑΑΡΣ), η οποία διαθέτει εξίσου 3 μέλη στην Ε.Ε., έκανε προς τη ∆ΑΣ (πρόσκειται στο ΠΑΜΕ), τις Αγωνιστικές Παρεμβάσεις – Συσπειρώσεις – Κινήσεις (περιλαμβάνει την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλες ομάδες του χώρου της Αριστεράς) καθώς και τη «∆ημοσιοϋπαλληλική Ανατροπή» (με επικεφαλής τον πρόεδρο της ΠΟΕ – ΟΤΑ Θέμη Μπαλασόπουλο) την εξής πρόταση: - να καλυφθεί η θέση του προέδρου

από την ΑΑΡΣ, - του γενικού γραμματέα από τη ∆ΑΣ - εφόσον η προσκείμενη στο ΠΑΜΕ παράταξη αρνηθεί, να τοποθετηθεί στη θέση του γ.γ. εκπρόσωπος των Αγωνιστικών Παρεμβάσεων – Συσπειρώσεων και - οι υπόλοιπες θέσεις του προεδρείου να καλυφθούν, χωρίς περιορισμούς ή αποκλεισμούς, από όσες άλλες δυνάμεις επιθυμούν να συμμετέχουν για τη συγκρότηση του. Ωστόσο, η πρόταση της ΑΑΡΣ δεν έγινε δεκτή. Με δεδομένη τη στάση της ΠΑΣΚ και της ∆ΑΚΕ, η σύσταση του προεδρείου δεν κατέστη για μια ακόμη φορά εφικτή. Η ηγεσία της ∆ΑΣ, από τη μια πλευρά, επέμεινε στη στάση που τηρούσε και τα προηγούμενα χρόνια (στη μη συμμετοχή της στο προεδρείο) και, από την άλλη, οι εκπρόσωποι των Αγωνιστικών Παρεμβάσεων αποδέχθηκαν μεν να τοποθετηθεί πρόεδρος από την ΑΑΡΣ ή τη ∆ΑΣ, αρνήθηκαν δε να

Κατά της απόλυσης Μπουλούτα και του διασυρμού μαθητή

Η Ριζοσπαστική Ανανεωτική Κίνηση Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών, παρακολουθώντας την υπόθεση της απόλυσης της εκπαιδευτικού Μπουλούτα από τη διοίκηση του Κολλεγίου Αθηνών δηλώνει την αντίθεσή της απέναντι σε κάθε αδικαιολόγητη απόλυση και εκφράζει την αγανάκτησή της για την παράνομη απαγόρευση συμμετοχής στη συνεδρίαση του ΚΥΣ∆Ε, που εξέτασε τη νομιμότητα της συγκεκριμένης απόλυσης, μελών της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας (ΟΙΕΛΕ), όπως η σχολική νομοθεσία επιβάλλει. Εντούτοις δεν μένουμε αδιάφοροι απέναντι στην εμπλοκή ονόματος μαθητή στην υπόθεση αυτή. Το παιδαγωγικό ήθος και η παιδαγωγική ευαισθησία επιβάλλει το να παραμείνει έξω από κάθε τέτοιου είδους διένεξη η εμπλοκή μαθητών και μαθητριών μας, όποιοι και όποιες κι αν είναι. Ως εκπαιδευτικοί δηλώνουμε ότι θα αγωνιστούμε για την άρση κάθε νόμου που καθιστά διάτρητες τις εργασιακές σχέσεις και παρέχει δυνατότητα για ελεύθερες και αδικαιολόγητες απολύσεις, αλλά δεν μας εκφράζουν νομικοί ελιγμοί, που δεν βάλλουν κατά της επιχειρούμενης εργασιακής νομοθεσίας, αντίθετα αναζητούν τεκμήρια για την απόδειξη της μη εφαρμογής των αντιεργατικών νόμων. Παραμένουμε σταθεροί στις παιδαγωγικές αρχές μας: οι αγώνες μας δεν θα θα δώσουν τροφή για διασυρμό μαθητών και μαθητριών, αλλά θα αντιπαλέψουν κάθε πολιτική και νόμο που θίγει την αξιοπρέπειά μας και τις εργασιακές μας σχέσεις.

λάβουν θέση ευθύνης. Πλέον, το θρίλερ της συγκρότησης προεδρείου στην Α∆Ε∆Υ θα συνεχιστεί στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση της Εκτελεστικής Επιτροπής, η οποία έχει οριστεί για την Τετάρτη 15 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εποχής» -και- στη συνεδρίαση αυτή δεν αναμένεται να υπάρξει σημαντική εξέλιξη. Ωστόσο, οι πιο αισιόδοξοι θεωρούν ότι το θέμα θα λυθεί μέχρι το τέλος του μήνα. Αλλωστε, όπως αναφέρουν σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις μέλη της Ε.Ε. της Α∆Ε∆Υ, «οι ίδιες οι συνθήκες θα πιέσουν προς την κατεύθυνση αυτή, αφού ο χρόνος ήδη μετρά αντίστροφα και οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να έχουν μια ισχυρή ηγεσία η οποία θα διαμορφώσει αγωνιστικό μέτωπο απέναντι στο νέο κύμα απολύσεων και διαθεσιμοτήτων».

Για τον τίτλο στον τίτλο

Νάσος Χατζητσάκος

Στο προηγούμενο φύλλο της «Εποχής» δημοσιεύσαμε κείμενο της Μπέττυς Βακαλοπούλου με τον τίτλο «Από τη διακήρυξη της Μπολόνια ως την υστερία κατά του Πελεγρίνη», για τον οποίο η αγαπητή συντρόφισσα μας έστειλε τη διαφωνία της, την οποία και δημοσιεύουμε: Αγαπητή «Εποχή», διαφωνώ με την αλλοίωση του τίτλου του άρθρου μου με αρχικό τίτλο «Από τη διακήρυξη της Μπολόνια ως την υστερία κατά του Πρύτανη του ΕΚΠΑ», που με τίμησε φιλοξενώντας το κόντρα στην καθυστερημένη δημοσίευσή του από άλλο έντυπο. Τόσο γιατί σε άρθρα γνώμης ή ειδικότητας πολλές φορές ο τίτλος συμπίπτει με το Α & το Ω του περιεχομένου (όπως στο συγκεκριμένο). Οσο και γιατί έχει πολύ μεγάλη σημασία ο τίτλος ατόμων που η καταστροφική πολιτική των Αγορών προσπαθεί να εξευτελίσει με κάθε μέσο, κάτι που κάνει συστηματικά με τον πρύτανη του ΕΚΠΑ. Αντίθετα δέχομαι ευχαρίστως υποδείξεις για βελτιώσεις, που θα επιδιώξω στέλνοντας έγκαιρα τις όποιες μελλοντικές συνεργασίες μου. Συντροφικά, Μπέττυ Βακαλοπούλου.

∆ΗΜΑΡ

21

Eκλογή γραμματέα, με νέες τριβές

Ν

έα αιτία τριβών και ομφαλοσκόπησης προέκυψε με την εκλογή νέου γραμματέα της ∆ΗΜΑΡ και της 21μελούς Εκτελεστικής Επιτροπής. Η επιλογή του Φ. Κουβέλη να προτείνει για τη θέση του γραμματέα με το επιχείρημα της ανανέωσης τον κ. Θ. Θεοχαρόπουλου, -είχε διατελέσει στέλεχος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης - δημιουργεί πολλά ερωτηματικά και αρκετή γκρίνια. Απέναντι στην επιλογή αυτή, η πλευρά που επιδιώκει τη σύμπλευση με τους «58» και το ΠΑΣΟΚ φαίνεται να επιλέγει το λευκό, ενώ το αριστερό δίκτυο θα στηρίξει κριτικά την επιλογή του προέδρου. Στην ΕΕ αναμένεται οι μεν πρώτοι να κατεβάσουν ξεχωριστή λίστα και να πριμοδοτήσουν τα δικά τους στελέχη, ενώ η αριστερή πτέρυγα θα ακολουθήσει την ίδια τακτική με το θέμα του γραμματέα. Για το «αριστερό δίκτυο» πάντως «δεν υπάρχει θέμα αντιπαράθεσης στο θέμα του γραμματέα», μας δήλωσε στέλεχός του. Νέα αφορμή κριτικής, από τον πρώην γραμματέα Σ. Λυκούδη, έδωσε η απουσία του Φ. Κουβέλη στην τελετή για την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ, παρά την προσπάθειά του να πείσει ότι είχε ανειλημμένες υποχρεώσεις. Επανατοποθέτηση στελεχών με αφορμή τον γραμματέα Η αντιπαράθεση όμως στο πρόσωπο του γραμματέα φαίνεται να επανατοποθετεί τις σχέσεις των ομάδων και των προσώπων ακόμα και όσων βρίσκονταν πολύ κοντά στον Φ. Κουβέλη. Ενώ οι περισσότεροι ανέμεναν για τη θέση του γραμματέα υποψηφιότητες στελεχών που στήριζαν με συνέπεια τις επιλογές του Φ. Κουβέλη, αλλά και ήταν γνώστες του εσωκομματικού τοπίου, όπως οι Θ. Μαργαρίτης, ∆. Χατζησωκράτης, η συγκεκριμένη πρόταση δημιουργεί τουλάχιστον «γκρίνια» και προβληματισμό. Ο Θ. Μαργαρίτης έχει δηλώσει ότι πλέον δεν ενδιαφέρεται για τη θέση του γραμματέα, ενώ το ίδιο αναμένεται-εάν δεν υπάρξει κάποια έκπληξη – να πράξουν και άλλα προβεβλημένα στελέχη. Ο ∆. Χατζησωκράτης, χωρίς ο ίδιος να έχει πολιτική διαφωνία με την επιλογή Θεοχαρόπουλου, μας τόνισε από την άλλη: «η επιλογή Θεοχαρόπουλου αναμένεται να συγκεντρώσει περισσότερα λευκά από τον αριθμό των μελών της μειοψηφίας στο όργανο λόγω των ερωτημάτων που εγείρει μια παρόμοια επιλογή». Ο πρόεδρος της ∆ΗΜΑΡ προσανατολίζεται να ζητήσει από τους βουλευτές να μην συμμετέχουν στο ανώτατο καθοδηγητικό όργανο, γεγονός που ενδέχεται να προκαλέσει νέες τριβές, τουλάχιστον στα μέλη που ανήκουν στην πτέρυγα της πλειοψηφίας. Ιδέα η οποία αν υλοποιηθεί, θα αφήσει εκτός οργάνου τους Σ. Λυκούδη, Γ. Ψαριανό, περιορίζοντας τη δυναμική της μειοψηφούσας άποψης, αλλά και στελέχη που βρίσκονται κοντά του, ανάμεσα στους οποίους οι Γ. Πανούσης, Μ. Ρεπούση. Σε μια δύσκολη στιγμή για μέλλον της ∆ΗΜΑΡ λόγω των χαμηλών πτήσεων της στις δημοσκοπήσεις, και μάλιστα σε μια περίοδο που ο πρόεδρός της Φ. Κουβέλης δηλώνει σε συνέντευξή του στον Real Fm: «∆εν αποκλείω, αντίθετα πιθανολογώ, ότι μέσα στο 2014 είναι δυνατό να έχουμε και εθνικές εκλογές» η επιλογή Θεοχαρόπουλου δεν επιτρέπει ιδιαίτερη αισιοδοξία. Η επιλογή του Φ. Κουβέλη επιχειρεί να περιορίσει τις φωνές της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, τη στιγμή που ξεδιπλώνονται κινήσεις είτε από τους «58», είτε από το ΠΑΣΟΚ που διεκδικούν την πρωτοκαθεδρία στο χώρο της κεντροαριστεράς.

Σ.Κ.

22

ΙΣΤΟΡΙΑ

«Να φέρω στο φως παρουσίες, να προκαλέσω ερωτήματα, να παλέψω ενάντια στη λήθη, αφήνοντας να λειτουργήσει η δύναμη της ποιητικής φαντασίας». Με τα παραπάνω λόγια συνοψίζει την επιδίωξή του για την ταινία «Σαν πέτρινα λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας» ο σκηνοθέτης Ολιβιέ Ζισουά (σε συνέντευξή του στον Κώστα Τερζή, «Η Αυγή»,14.4.2013). Η ταινία, ένα ντοκιμαντέρ «ποιητικής φαντασίας», έχει θέμα τη Μακρόνησο, αντιπαραθέτοντας ποιήματα (κυρίως του Ρίτσου, αλλά και του Λειβαδίτη, του Αλεξάνδρου, του Λουντέμη κ.ά.) που γράφτηκαν στο στρατόπεδο, με επίσημα προπαγανδιστικά κείμενα. Στις γραμμές που ακολουθούν, προσπαθώ να συνοψίσω την ιδιαιτερότητα του ιστορικού φαινομένου της Μακρονήσου. Γιατί όσο κι αν ο σκηνοθέτης, «κινηματογραφική αδεία», μπορεί να χειριστεί με μεγάλα περιθώρια ελευθερίας το θέμα, η Ιστορία, η ιστορική πραγματικότητα της Μακρονήσου τού θέτει, αν μη τι άλλο, το πλαίσιο. «Ο σκηνοθέτης δεν είναι ελεύθερος, παραλύει από το βάρος και την πολυπλοκότητα όσων συνέβησαν», λέει χαρακτηριστικά ο Ζισουά στην ίδια συνέντευξη.

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Σκαπανείς του Β΄ Τάγματος φιλοτεχνούν ομοίωμα Παρθενώνα. Προπαγανδιστική φωτογραφία του Απόστολου Βερβέρη.

Η Μακρόνησος του Ολιβιέ Ζισουά και το βάρος της Ιστορίας Με αφορμή την ταινία “Σαν πέτρινα λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας”

Τ

α στρατόπεδο της Μακρονήσου συνιστά ένα ιδιαίτερο ιστορικό φαινόμενο: η ίδρυση και λειτουργία του αποτελεί τομή για τα δεδομένα των τόπων εξορίας στον ελληνικό χώρο: ένας τόπος ακατοίκητος θα «κατοικηθεί» αποκλειστικά από εξόριστους, πολίτες και οπλίτες, για την «αναμόρφωση» των οποίων θα εφαρμοστεί ένα πρωτοφανές σχέδιο προπαγάνδας, ψυχολογικού πολέμου και βασανισμού. Το σχέδιο έχει δύο στόχους, έναν ομολογημένο, την επαναφορά των κρατουμένων στον «υγιή εθνικό κορμό», και ένα δεύτερο, ανομολόγητο: τη συντριβή τους, έτσι ώστε να καταστεί αδύνατον, μετά την απελευθέρωσή τους, να συνεχίσουν την πολιτική τους δράση. Μπορούμε να συνοψίσουμε την ιδιαιτερότητα της Μακρονήσου σε πέντε βασικά σημεία, που συνθέτουν την ειδοποιό διαφορά της από άλλους τόπους εξορίας, παλαιότερους, σύγχρονους και μεταγενέστερους. α) Ο πολύ μεγάλος αριθμός εξορίστων, πολιτών και στρατιωτών. ∆εν υπάρχουν στη διάθεσή μας ακριβή αριθμητικά δεδομένα. Οι κρατούμενοι κάνουν λόγο για πάνω από 100.000, όλο το διάστημα της λειτουργίας του στρατοπέδου, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Επίσημες πηγές, όπως τα στοιχεία που δίνουν στη Βουλή, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1950, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος και ο Γ. Παπανδρέου κάνουν για 40.000 περίπου κρατούμενους το διάστημα της «ακμής» της Μακρονήσου, από τα μέσα του 1947 μέχρι τα μέσα του 1950. Θεωρώ ότι ο αριθμός συνιστά με ασφάλεια το όριο προς τα κάτω, ενώ, ταυτόχρονα, δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, όσον αφορά τουλάχιστον την τριετία αυτή. β) Ο τόπος: σε αντίθεση με τους άλλους τόπους εξορίας, πρόκειται για έναν τόπο ξερό, έρημο, άνυδρο, χωρίς κατοίκους, στον οποίο θα μεταφερθούν και θα συμβιώσουν πολίτες και στρατιώτες μαζί, κάτι που επίσης δεν το συναντάμε αλλού. γ) Η έκταση και η ένταση των ατομικών και συλλογικών βασανιστηρίων. Ξεκινώντας από καψώνια, βαναυσότητες και στερήσεις το 1947, πολύ γρήγορα στο στρατόπεδο θα αναπτυχθεί ένα σύστημα οργανωμένου βασανισμού, σωματικού και ψυχολογικού, που φτάνει σε ακραίες μορφές. Για τη λειτουργία αλλά και την κατανόησή του, ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι ο μηχανισμός ελέγχου, πειθάρχησης και βασανισμού στελεχώνεται, σε μεγάλο βαθμό, από «αναμορφωθέντες» και «ανανήψαντες», πρώην κρατούμενους που υπέγραψαν «δήλωση». δ) Ο κεντρικός ρόλος τον οποίο καταλαμβάνει στην κρατική προπαγάνδα.

Από το νησί παρελαύνουν το βασιλικό ζεύγος, υπουργοί, ανώτατοι στρατιωτικοί, ιεράρχες, καθηγητές πανεπιστημίου και λογοτέχνες, έλληνες και ξένοι δημοσιογράφοι, πρεσβευτές, οι οποίοι συναγωνίζονται σε δηλώσεις ενθουσιασμού. Ταυτόχρονα, πραγματοποιούνται παρελάσεις «ανανηψάντων» στην Αθήνα, μια μεγάλη έκθεση στο Ζάππειο, εκδόσεις κ.ά. Η Μακρόνησος αναγορεύεται, έτσι, σε εθνικό σύμβολο, σε πρότυπο με παγκόσμια εμβέλεια για τον αντικομμουνιστικό αγώνα, αποτελώντας τον «νέο Παρθενώνα»: ο διαβόητος χαρακτηρισμός που αποδίδεται στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, αν και κατά πάσα πιθα-

“

Ένας τόπος ακατοίκητος θα “κατοικηθεί” αποκλειστικά από εξόριστους, για την «αναμόρφωση» των οποίων θα εφαρμοστεί ένα πρωτοφανές σχέδιο προπαγάνδας, ψυχολογικού πολέμου και βασανισμού, με δύο στόχους: έναν ομολογημένο, την επαναφορά των κρατουμένων στον “υγιή εθνικό κορμό”, και έναν ανομολόγητο: τη συντριβή τους. νότητα δεν ειπώθηκε ποτέ (δεν τον έχουμε εντοπίσει, παρά τις έρευνες, σε κανένα έντυπο ή συγκεκριμένη μαρτυρία), είναι δηλαδή κατά γράμμα μάλλον ανακριβής, ως προς το πνεύμα είναι ακριβέστατος: συμπυκνώνει και αποδίδει εμβληματικά όλο το κλίμα θαυμασμού. Άλλωστε, όσον αφορά ειδικά τον Π. Κανελλόπουλο, γνωρίζουμε πολλές δηλώσεις του, ίσως λιγότερο εντυπωσιακές φραστικά, αλλά ισοδύναμες επί της ουσίας: αποκαλεί λ.χ. τη Μακρόνησο «σύμβολον του αιώνος μας» ή αποφαίνεται ότι «η ιστορία θα γράψη πως η στροφή της παγκοσμίου

καταστάσεως άρχισε στη Μακρόνησο». ε) Το στρατόπεδο αποτελεί το μεγαλύτερο έμπεδο του εθνικού στρατού. Εκτός του ότι ο περιορισμός στο νησί χιλιάδων «υπόπτων» νέων στερούσε τον ∆ΣΕ από μια μεγάλη δεξαμενή στρατολόγησης, το στρατόπεδο τροφοδότησε με σημαντικό αριθμό τον εθνικό στρατό. Πρόκειται για τα «τάγματα αναμορφωμένων» (περίπου 17.000 άτομα, τα έτη 1948-1949), που στάλθηκαν στο μέτωπο –γεγονός το οποίο, πέρα από την ψυχολογική και προπαγανδιστική αξία του, είχε και στρατιωτική σημασία.

Η αποτελεσματικότητα

Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του συστήματος (αναφέρομαι στα άμεσα αποτελέσματα, όχι στα πιο έμμεσα και μακροπρόθεσμα, την επίδραση δηλαδή στον ψυχισμό των Μακρονησιωτών, ζήτημα εξαιρετικά δύσκολο να ανιχνευθεί) χαρακτηριστικά είναι δύο στοιχεία. Από τη μια, η ένταση των βασανιστηρίων είναι τέτοια, που η συντριπτική πλειονότητα, ποσοστά κοντά το 90%, υπογράφουν «δήλωση». Από εκεί και πέρα, από την απλή δήλωση μέχρι τη μαχητική αποκήρυξη του κομμουνισμού, τις διάφορες μορφές συνεργασίας με τη διοίκηση, τη στελέχωση του μηχανισμού προπαγάνδας και βασανισμού, η γκάμα είναι πολύ μεγάλη. Από την άλλη, η άμεση αποτελεσματικότητα του μηχανισμού της Μακρονήσου τίθεται εν αμφιβόλω, με εντυπωσιακό τρόπο, στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950. Στη Μακρόνησο ψηφίζουν 10.036 άτομα, οι περισσότεροι στρατιώτες. Τα αποτελέσματα συνιστούν κόλαφο, ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι το σύνολο σχεδόν των ψηφισάντων έχουν υπογράψει «δήλωση»: πρώτο κόμμα αναδεικνύεται η ∆ημοκρατική Παράταξη (ο συνασπισμός της Αριστεράς, δηλαδή) με 35,3% και δεύτερο η κεντρώα ΕΠΕΚ του Ν. Πλαστήρα, με 24,7%. Στρατής Μπουρνάζος

Ο Στρατής Μπουρνάζος ήταν ιστορικός σύμβουλος της ταινίας «Σαν πέτρινα λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας». Το άρθρο βασίζεται στην ομιλία του, μετά την προβολή της ταινίας («Τριανόν», 11.12.2013), που οργάνωσε το ∆ίκτυο αλληλεγγύης 6ης ∆ημοτικής Κοινότητας Αθήνας «Mυρμήγκι». Άλλοι ομιλητές, στην ίδια εκδήλωση ήταν ο Θάνος Λαμπρόπουλος και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος. Αναλυτικά στοιχεία για την ταινία και γενικότερα τη Μακρόνησο μπορεί να βρει κανείς στο σάιτ της ταινίας: commedeslionsdepierre.net.

Το τρίπτυχο της επιτυχίας του σκηνοθέτη

Ο

ταν το 2009 πρωτοσυνάντησα την Ελένη Γιώτη (τη βοηθό σκηνοθέτη, η οποία έκανε και την έρευνα, με καθοριστική συμβολή στο επιτυχημένο αποτέλεσμα) άκουσα μάλλον με δυσπιστία ότι ένας γαλλοελβετός σκηνοθέτης, παρακινημένος από την ανάγνωση των ποιημάτων του Ρίτσου, θέλει να γυρίσει μια ταινία για τη Μακρόνησο. Σκεφτόμουν ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο, ειδικά κάποιος ξένος, χωρίς καμιά σχέση με την Ελλάδα, να κατανοήσει τη σύνθετη ιδιαιτερότητα της Μακρονήσου και μάλιστα να την κάνει ταινία. Το αποτέλεσμα με διέψευσε πανηγυρικά, καθώς τα «Πέτρινα Λιοντάρια» είναι μια σπουδαία ταινία, και ως προς την προσέγγιση του ιστορικού φαινομένου της Μακρονήσου. Τρεις είναι, κατά τη γνώμη μου, οι λόγοι της επιτυχίας αυτής. Ο πρώτος είναι η ευαισθησία του Ζισουά, η πολιτική ευαισθησία και η αντιληπτική του ικανότητα – γνωρίσματα τα οποία υπεραναπλήρωσαν την αρχική άγνοιά του για το ζήτημα. ∆ηλωτικό της ευαισθησίας αυτής είναι ότι η προηγούμενη ταινία του αφορά ένα προσφυγικό στρατόπεδο στο Νταρφούρ του Σουδάν, ενώ η πρώτη του ταινία ασχολείται με το χρέος του Νότου και το ρόλο των ελβετικών τραπεζών. Ο δεύτερος λόγος είναι η εξαιρετικά συστηματική έρευνα. Είχα την ευκαιρία να δω από κοντά πώς δούλεψαν η Ελένη και ο Ολιβιέ στα ΑΣΚΙ: είδαν χιλιάδες φωτογραφίες, διάβασαν χιλιάδες σελίδες, μίλησαν με δεκάδες ανθρώπους – ένας μόχθος και μια έφεση που δεν μπορεί να αποτιμηθεί μόνο ποσοτικά. Ο τρίτος λόγος, βέβαια, είναι το ταλέντο του Ζισουά. Χάρη σε αυτό, η ευαισθησία, η γνώση που σωρεύτηκε, οι γόνιμες ιδέες μετουσιώθηκαν κινηματογραφικά σε μια σπουδαία ταινία. Ο Ολιβιέ Ζισουά είναι μεγάλος σκηνοθέτης –και τα «Πέτρινα Λιοντάρια» αποτελούν μια ακόμα απόδειξη.

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

23

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Από θεατρική δράση του «Οδυσσέα».

Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Άνεργης Νεολαίας

Ε

Αλληλεγγύη στο Σχολείο Μεταναστών «Οδυσσέας» Άδικη επίθεση με εξοντωτικά πρόστιμα και δίωξη

Μ

έσα στη βαθιά ρατσιστική νύχτα της δεκαετίας του ’90, όταν οι «Αλβανοί» εκτελούνταν για πλάκα στα χωράφια και τα σύνορα, το σχολείο του «Οδυσσέα» ήταν από μία από τις πρώτες φωνές που τόλμησαν να μιλήσουν για τα δικαιώματα των μεταναστών, των φτωχών και των αποκλεισμένων. Κι όχι μόνο μίλησε, αλλά οργάνωσε με πολλή δουλειά και πάθος μια πρότυπη δομή αυτοοργάνωσης και έμπρακτης αλληλεγγύης για να δώσει στους μετανάστες ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα που τους στερούσαν, την πρόσβαση στις πιο αναγκαίες γνώσεις. Από τότε ο «Οδυσσέας» αποτελεί για τη Θεσσαλονίκη ένα ορόσημο στους αγώνες για το δικαίωμα στην εκπαίδευση, την κοινωνική εξίσωση των μεταναστών και μεταναστριών, την «από τα κάτω» πολιτιστική δημιουργία. Ιδιαίτερα σήμερα, όταν απέναντι στην κρίση και τη φτώχεια που μας επιβάλουν δεκάδες αυτοοργανωμένα εγχειρήματα έμπρακτης κοινωνικής αλληλεγγύης -εθελοντικά σχολεία, κοινωνικά ιατρεία, στέκια και κουζίνες αλληλεγγύης- ξεπηδούν σε κάθε πόλη και γειτονιά, το παράδειγμα κι η εμπειρία του «Οδυσσέα» -που έκανε πρώτος και με μεγάλη επιτυχία αυτό που σήμερα προσπαθούμε να κάνουμε όλοι μας- έχει μεγάλη πολιτική και

συμβολική αξία για όλα τα αγωνιζόμενα κομμάτια της κοινωνίας. Για αυτό ίσως και δέχθηκε αυτή την άδικη επίθεση. Χωρίς να υπάρχει κανένα απολύτως ζήτημα χρεών, καταχρήσεων ή κερδοφορίας, χωρίς να έχει διαχειριστεί κονδύλια και προγράμματα, ο «Οδυσσέας» χρεώθηκε με μια δέσμη εξοντωτικών προστίμων συνολικού ύψους περίπου 64.000 ευρώ (γύρω στις 76.000 πλέον, λόγω των προσαυξήσεων) για αστείους, γραφειοκρατικούς λόγους. Τη στιγμή που τα έσοδά του ήταν και είναι οι συνεισφορές των μελών και των υποστηρικτών του, που μετά βίας κάλυπταν τα λειτουργικά του έξοδα, ο «Οδυσσέας» δεν είχε την πρακτική δυνατότητα να τηρεί τους λογιστικούς κανόνες που αντιστοιχούν σε κερδοσκοπικές εταιρείες και δεν έπρεπε να αντιμετωπιστεί ως τέτοια. Παρόλα αυτά, οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές φαίνεται ότι επέλεξαν αυτήν ακριβώς την περίπτωση για να εξαντλήσουν την αυστηρότητα των νόμων, επιβάλλοντας όχι μόνο τεράστια πρόστιμα για κάθε πιθανό και απίθανο λογιστικό παράπτωμα, αλλά διώκοντας κιόλας ποινικά τον πρόεδρο του σχολείου κι εκπαιδευτικό, Αντώνη Γαζάκη. Μπροστά στο ενδεχόμενο ποινικής καταδίκης και απόλυσης του διωκόμενου εκπαιδευ-

τικού αλλά και διάλυσης του σχολείου, ο «Οδυσσέας» ζητά, αφενός, την κατάργηση του άδικου προστίμου, αφετέρου είναι υποχρεωμένος να προχωρά μέχρι τότε στη μηνιαία αποπληρωμή του. Γι’ αυτό χρειάζεται σήμερα η έμπρακτη, πολιτική, ηθική και οικονομική υποστήριξη όλων μας. Αυτή η κυβέρνηση κι αυτό το κράτος μισεί κι εχθρεύεται τους φτωχούς, τους αποκλεισμένους, τους μετανάστες. Τους κλέβει το μισθό ή το σπίτι, τους αποκλείει από την εκπαίδευση και την υγεία, τους κυνηγά και τους συκοφαντεί. ∆εν θα κάνουμε πίσω και δεν θα αφήσουμε κανένα μόνο απέναντι σε αυτή την επίθεση. Αν τα δικά τους όπλα είναι οι διώξεις, ο φόβος, η αμορφωσιά, το δικό μας είναι η αλληλεγγύη. Για αυτό και στο τέλος θα νικήσουμε. Για περισσότερες πληροφορίες ή προσφορά οικονομικής ενίσχυσης απευθυνθείτε στη γραμματεία του σχολείου στο τηλέφωνο: 6974517418, στο odisseasmet@yahoo.com, στην επίσημη σελίδα του «Οδυσσέα», sxoleioodysseas.weebly.com ή στη σελίδα του στο facebook, www.facebook.com/Odysseasmet. Κοινωνικό Κέντρο - Στέκι Μεταναστών

Oι χαμένες αξίες του ποδοσφαίρου ∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

Η

Προοδευτική Τούμπας είναι μια αναρχική ομάδα ποδοσφαίρου στην Θεσσαλονίκη. Με αντιεξουσιαστική δομή, χωρίς παράγοντες κι αφεντικά επαναφέρει στο ποδόσφαιρο την ουσία του λαϊκού παιχνιδιού. Οι οπαδοί της ομάδας αναδεικνύουν με τα πανό τους κινητοποιήσεις, συμπαρίστανται σε κοινωνικούς αγώνες και διατηρούν επαφές με οπαδούς άλλων ομάδων με ανάλογες λογικές (Παναιτωλικός, Θύρα 10 του Ηρακλή, ΠΑΣ Γιάννινα). Ένα παλιότερο κείμενο του Απόστολου Λυκεσά φωτίζει θαυμάσια αυτή την ιδιαίτερη ομάδα της πόλης μας: «Είναι... αντιεξουσιαστές, αλλά δεν έχουν δημιουργήσει ούτε ένα επεισόδιο. Στις μεγάλες νίκες πίνουν απλώς μπίρες και στις ήττες κάνουν πάλι το ίδιο. Εφαρμόζουν στην πράξη το σύνθημα «Χάσουμε, κερδίσουμε, εμείς θα το γλεντήσουμε». Στην εξέδρα δεν βρίζουν με σεξιστικά σλόγκαν ή τα θεία και προτιμούν συνθήματα για τους φυλακισμένους συντρόφους τους. Ο πρόεδρος πιάνει τη σκούπα όταν τελειώνει το ματς, για να καθαρίσει τα χαρτάκια που πετούν οι οπαδοί. Αν για τον Αλμπέρ Καμί το ποδόσφαιρο ή-

ταν ο χώρος όπου έμαθε ηθική και υψηλά ιδανικά, για τους Προοδευτικάριους είναι ο τόπος για να τα εφαρμόσουν. Λατινοαμερικάνικη φαντασία και οριζόντια δημοκρατία. Η Προοδευτική είναι η δεύτερη παλαιότερη (1952) ομάδα της Τούμπας μετά τον ΠΑΟΚ. Την είχανε φτιάξει παλιά αριστεροί της γειτονιάς κι έπαιζε στην Α’ Ερασιτεχνική Κατηγορία. Αλλά παρέλυσε όταν φτιάχτηκε το κέντρο αθλητισμού στην αλάνα της Τούμπας. Έχασε, λοιπόν, το γήπεδό της και το εντευκτήριο, ενώ ως αντάλλαγμα της παραχωρήθηκαν γραφεία πολιτισμού... που δεν της δόθηκαν ακόμη. Τότε εμφανίστηκαν οι αναρχικοί που τους άρεσε η μπαλίτσα. «Τι να παίζουμε στις καταλήψεις μεταξύ μας (ΥΦΑΝΕΤ - Ορφανοτροφείο) τι στο πρωτάθλημα», λέει ο Γιάννης στο εντευκτήριό τους σε ένα ημιυπόγειο στο κέντρο της Τούμπας στην οδό Υπατίας -τυχαία η αναφορά στη φιλόσοφο ή απλώς σύμπτωση; ∆ιόλου τυχαία, πάντως, η επιλογή του χρώματος στις φανέλες (μοβμαύρο). Το μοβ είναι χρώμα του φεμινιστικού κινήματος, αφαιρούμε το ματσό χαρακτήρα του ποδοσφαίρου, γι’ αυτό και έχουμε πολλές γυναίκες οπαδούς που έρχονται στο γή-

πεδο όπως και παιδιά. Κι από λεφτά; «Μπατίρια. Βγάζουμε τα τρέχοντα από κάρτες μέλους, μπλουζάκια, κασκόλ, κάνα πάρτι στα πανεπιστήμια, κάτι από τη Γ.Γ. Αθλητισμού, πέρυσι και από τον δήμο (1.000 ευρώ)». Πιο πολύ σκέφτονται τα παιδιά που τραυματίζονται και πώς να τους καλύπτουν τα νοσήλια, αφού έτσι κι αλλιώς δεν αμείβονται. Το θέμα είναι να δημιουργούνται σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και να ξεπερνιούνται οι κρίσεις με δημοκρατική και οριζόντια συζήτηση. ∆ιακόσια μέτρα πιο πάνω από την Υπατίας έμενε όσο ζούσε μια μυθική φυσιογνωμία του αναρχικού χώρου, ο Γιάννης Ταμτάκος, που ήθελε να κάνει «τα γήπεδα ελαιώνες να έχει ο κοσμάκης το λαδάκι του», όπως έλεγε. Ο Μιχάλης απαντά ευθέως: «Ποδόσφαιρο και πολιτική για εμάς συμβαδίζουν. Βάζουμε το ένα μέσα στο άλλο. Αυτό είναι το πείραμά μας. ∆εν έχουμε προέδρους, παράγοντες, χρήματα, χορηγούς. Όλα αποφασίζονται από τη γενική συνέλευση. ∆εν είμαστε μόνο ποδοσφαιρική ομάδα. ∆ιαθέτουμε κοινωνική και πολιτική συνειδητοποίηση». Ο δικηγόρος του διαβόλου

υρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νεολαίας 2014 είναι εδώ και μερικές μέρες η Θεσσαλονίκη, με τον δήμο να προσπαθεί να προσελκύσει με φιέστες της πλάκας νεολαίους απ’ όλο τον κόσμο να έρθουν να γιορτάσουν το γεγονός ότι ζουν σε μία πόλη με 60% ανεργία στους νέους. Ο δήμος Θεσσαλονίκης δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το ότι στη Θεσσαλονίκη δεν υπάρχει μισός δημόσιος χώρος που να λειτουργεί ως δομή ουσιαστικής υποστήριξης των νέων, που όχι μόνο δεν μπορούν να ξεκινήσουν προγράμματα επιχειρηματικότητας, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Νεολαίας 2014, αλλά ζουν σε ένα επιβεβλημένο από τις οικονομικές συνθήκες καθεστώς απομόνωσης από κάθε είδους κοινωνική ζωή που το μοναδικό αίσθημα που προκαλεί είναι αυτό της κατάθλιψης. Που ακόμη και το εισιτήριο του ΟΑΣΘ για τον οποίο κομπάζει ο δήμος ότι αποτελεί ένα από τα σύγχρονα δίκτυα μετακίνησης στην πόλη, είναι απαγορευτικό για τους χιλιάδες ανέργους της πόλης. Γιατί η νεολαία όχι απλά δυσκολεύεται να διασκεδάσει στην πλούσια από μπαρ Θεσσαλονίκη -όπως επίσης διαφημίζει η επίσημη ιστοσελίδα-, αλλά ζει ακόμη με τους γονείς της σε σπίτια χωρίς ρεύμα, σε σπίτια που απειλούνται με πλειστηριασμό σε σπίτια παγωμένα, σε ένα τοπίο γεμάτο από το νέφος της φτώχειας που κατακλύζει αυτή την πόλη. Όσο για αυτούς που σπουδάζουν, κάνουν μάθημα σε αίθουσες χωρίς θέρμανση σε ένα πανεπιστήμιο χωρίς διοικητικούς υπαλλήλους και χωρίς κανένα κίνητρο να «φωτίζει» τη μετά σπουδών ζωή τους.

“

24

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Σημασία δεν έχουν τα μεγάλα γεγονότα και οι “επώνυμοι” της ιστορίας, αλλά η συμβολή των πολλών. Στους πολλούς, στους ανώνυμους και τους ξεχασμένους από την ιστορία, ο συγγραφέας στρέφει το βλέμμα του, στα βήματα των εκτελεσμένων που στοιχειώνουν τη μνήμη, στη θυσία όσων κίνησαν την ιστορία.

Μία συμβολή στην ιστορία των συμπεριφορών

Για το βιβλίο του Περικλή Κοροβέση “Παράπλευρες καθημερινές απώλειες” Του Κώστα Κατσάπη*

«Ε

ν αρχή ην η επιθυμία», και στην επιθυμία του Περικλή Κοροβέση να γράψει ένα βιβλίο βρίσκονται θαμμένα καλά πολλά από τα μυστικά του τελευταίου του μικρού αριστουργήματος με τίτλο «Παράπλευρες καθημερινές απώλειες». Είναι γνωστό, εξάλλου, πως υπάρχουν πολλά και ετερόκλητα κίνητρα για μια σειρά από βιβλία που κοσμούν ή «κοσμούν» (ενίοτε, αν όχι συνήθως) τις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Στην περίπτωση των Παράπλευρων καθημερινών απωλειών, το κίνητρο του συγγραφέα είναι ξεκάθαρο από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα. Το γράφει εξάλλου στην εισαγωγή, όταν και περιγράφει την ανάγκη του να συνομιλήσει με την «Αγγελική», μια νέα κοπέλα που θα μπορούσε να είναι ο καθένας και η καθεμία από εμάς. Το γράφει επίσης, με τον πλέον σαφή τρόπο, στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, όπου επισημαίνει με τρόπο λιτό και λακωνικό: «Συνομιλητές υπάρχουν. Αρκεί να μπορείς να μιλήσεις». Ο Περικλής Κοροβέσης δεν είναι μια τυχαία περίπτωση ανθρώπου. Να πω μονάχα ότι ανήκει σε μια εξαιρετικά σπάνια κατηγορία ανθρώπων που κατάφεραν να διατηρήσουν αλώβητη τη φρεσκάδα της νιότης τους και την ικμάδα του μυαλού τους. Έχοντας την πραγματική τύχη να θητεύσω δίπλα σε έναν τέτοιας ποιότητας άνθρωπο, συνομήλικο και φίλο του Κοροβέση, αλλά και με την επαγγελματική διαστροφή του ιστορικού που ασχολείται με το αποτύπωμα των νέων ανθρώπων στο «κοινωνικό γίγνεσθαι», όπως έλεγαν οι παλαιότεροι, μπορώ να διαβεβαιώσω ότι η νεότητα δεν έχει να κάνει με την ηλικία του ανθρώπου, όσο με την ικανότητά του να ονειρεύεται. Υπάρχουν άνθρωποι που γερνάνε χωρίς να έχουν υπάρξει νέοι ποτέ και άνθρωποι που γερνάνε και γίνονται χρόνο με το χρόνο καλύτεροι, πιο σοφοί και πιο δοτικοί. Ο Περικλής Κοροβέσης ανήκει, λοιπόν, σε αυτή την ξεχωριστή όσο και σπάνια κατηγορία ανθρώπων, που στο βάθος της ψυχής τους είναι και θα είναι για πάντα νέοι. Μπορεί να είναι ηλεκτρονικά αναλφάβητος όπως παραδέχεται, μπορεί να μη συ-

χνάζει στα στέκια της Αγγελικής, μοιράζεται ωστόσο τις ίδιες ανησυχίες και τα ίδια όνειρα με τους νέους ανθρώπους. Νιώθει την ανάγκη να τους μεταδώσει τη σοφία του, να πάρει από τη φρεσκάδα τους, να δώσει διέξοδο σε άγχη και φοβίες ανθρώπων με γεμάτα τα βιογραφικά, αλλά με τσαλαπατημένα τα όνειρα.

Έτσι, ο Κοροβέσης δίνει φωνή στους κατατρεγμένους, σε αυτούς που κινούνται στο περιθώριο, σε όσους έδωσαν πολλά χωρίς να ζητούν αντάλλαγμα. Καλή ώρα όπως έπραξε και ο ίδιος. Οι οφειλές του πολλές. Ο ίδιος άλλωστε τις κατονομάζει στον πρόλογό του.

Ως συνέπεια βίου έντιμου

Παρατηρητής και μάστορας των λέξεων

Το βιβλίο αποτελεί μια συλλογή μικρών και εύστοχων σχολίων, γραμμένων σε ένα διάστημα περίπου δέκα επτά ετών, από το 1995 ίσαμε σήμερα. Οι σκέψεις αυτές είναι ταξινομημένες σε κατηγορίες ανάλογα με το θέμα τους. Άλλες μιλούν για τις γυναίκες και τον έρωτα, άλλες για τους ξεχασμένους, άλλες για ιστορικά πρόσωπα και καταστάσεις, άλλες για την εξουσία και τη διαχρονική βία της. Κινούμενος με βάση το ένστικτο και την εμπειρία του, ο Περικλής Κοροβέσης προσεγγίζει μικρές στιγμές της καθημερινότητας ή της ιστορίας, με μια ωριμότητα που προκύπτει φυσιολογικά ως συνέπεια ενός βίου έντιμου, με την αυθεντική σημασία της λέξης. Στα ζητήματα της ιστορίας π.χ., ο Κοροβέσης αν και δεν είναι επαγγελματίας ιστορικός, ίσως όμως ακριβώς γι’ αυτό, ξέρει που να στρέψει το βλέμμα του. Σημασία δεν έχουν τα μεγάλα γεγονότα και οι «επώνυμοι» της ιστορίας, αλλά η συμβολή των πολλών. Και αυτό μας δίνεται με εκφραστική λιτότητα κι όχι με την αλαζονεία που κρύβει το ψευτοδιδακτικό ύφος του «ειδικού». Ο Ντομίνγκο Μπιόχο π.χ., μας λέει, ποτέ δεν πεθαίνει. Είναι αθάνατος. Γιατί; Επειδή κάθε φορά που τον δολοφονούν, κάποιος άλλος από τη συνέλευση των Ινδιάνων παίρνει το όνομά του και συνεχίζει το έργο του. Στους πολλούς, λοιπόν, στους ανώνυμους και τους ξεχασμένους από την ιστορία, ο συγγραφέας στρέφει το βλέμμα του, στα βήματα των εκτελεσμένων που στοιχειώνουν τη μνήμη, στη θυσία όσων κίνησαν την ιστορία, είτε αυτοί ήσαν οι μαύροι αθλητές που ύψωσαν περήφανα τη γροθιά τους στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968, είτε η όμορφη Νάνι που της έλαχε μοίρα να γεννάει σκλάβους...

Ωστόσο, αυτό που θεωρώ εκπληκτικό στο βιβλίο του Κοροβέση δεν είναι άλλο από τα σχόλιά του για τους απλούς, «ανώνυμους» ανθρώπους, τις συμπεριφορές και την καθημερινότητά τους. Ο Περικλής Κοροβέσης είναι εξαίρετος παρατηρητής και μάστορας των λέξεων και λειτουργεί όπως το διαμάντι που κόβει, με λεπτομέρεια χειρουργικής επέμβασης, το κρύσταλλο της σύγχρονης κοινωνικής και πολιτισμικής πραγματικότητας. Ο λόγος του, πότε λακωνικός, πότε συγκινητικός, ενίοτε υπαινικτικά ειρωνικός: ο φίλος από τα παλιά βρίσκεται στο Σισμανόγλειο με χαρτί απορίας. Μέλος του «εθνικού κορμού», «πατριώτης» του μέσου όρου και του συμφέροντος, βρίσκεται σε κωματώδη κατάσταση. Ο συγγραφέας τον επισκέπτεται στο νοσοκομείο και τον παρατηρεί με συμπόνια. Μια βλάσφημη σκέψη τού έρχεται στο μυαλό: άραγε, ο φίλος είχε ποτέ στη ζωή του επαφή με το περιβάλλον; Θεωρώ ότι τα κεφάλαια που αγγίζουν τον άνθρωπο και τις συμπεριφορές του είναι πραγματικά αριστουργήματα. Θα μπορούσα να αναφερθώ εκτεταμμένα σε αυτά και να αναφέρω κομμάτια που μιλάνε για τον «κυρίαρχο λαό», για τους χτεσινούς αγωνιστές, πολιτικάντηδες του σήμερα, που δεν πάνε πουθενά αν δεν υπάρχει κάμερα, για τους έντιμους ιερείς και τους αρχομανείς υποκριτές παπάδες που συνεργάζονται με τις χούντες, για τον εκμαυλισμό των Ελλήνων και των Ελληνίδων που σηκώνουν τα duty free της Βαρσοβίας κάνοντας τον αφηγητή, σιωπηλό παρατηρητή της συμπεριφοράς τους, να νιώθει ντροπή που είναι Έλληνας. Για τα αδίστακτα κορίτσια από την επαρχία και τους γάμους καριέρας, για τον γείτονα και το σιδερένιο κλουβί

του. Για τον θαρραλέο επαρχιώτη που δεν φοβήθηκε τη βία της εξουσίας αλλά παραδόθηκε στο εύκολο χρήμα. Για τα δωμάτια που κάποτε υπήρξαν άσυλο για τους κατατρεγμένους και μετατράπηκαν σε rooms to let και πηγή εύκολου χρήματος. Αυτά τα μικρά αριστουργήματα, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι παρέχουν την πρώτη ύλη όχι μόνο για σκέψη, αλλά και για μια πιο συστηματική να το πούμε έτσι, μελέτη του μικροαστισμού. Και υπό την έννοια αυτή, αποτελούν εγχείρημα ανάλογο με αυτό που έφερε εις πέρας στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ο Γιάννης Νεγρεπόντης με τα Μικροαστικά του, τμήμα των οποίων μελοποίησε έξοχα, όπως είναι γνωστό, ο Λουκιανός Κηλαϊδόνης στον ομώνυμο δίσκο του.

Ιδίως για τους νέους

Ε ν κατακλείδι. Ο Περικλής Κοροβέσης μάς έδωσε ένα μικρό αριστούργημα, απόλυτα συνεπές σε μια ζωή έντιμη και πάνω απ’ όλα αξιοπρεπή. Είμαι βέβαιος ότι το βιβλίο θα το συναντήσουν οι «Αγγελικές» των ημερών μας, παρά το γεγονός ότι δεν θα υποκινήσει το ειλικρινές ενδιαφέρον των εφημερίδων. Ωστόσο, είμαι επίσης βέβαιος ότι μέσα από υπόγειες διαδρομές όσοι ενδιαφέρονται για κάτι γνήσιο και αυθεντικό θα το γνωρίσουν. Ιδίως οι νέοι άνθρωποι, αφού στα χρόνια που ζούμε όλο και περισσότεροι αναζητούν παραδείγματα ήθους, ικανά να μεταδώσουν σοφία και φως το οποίο μπορεί, όπως έξοχα γράφει ο συγγραφέας, «να νικήσει ακόμη και το πιο αδιαπέραστο σκοτάδι». Του αφιερώνω κάποιους στίχους, που μοιάζουν λες και γράφτηκαν γι’ αυτόν ή για ανθρώπους σαν κι αυτόν: στίχους από τον Μανιάτικο Εσπερινό, λόγια ενός άλλου μάστορα των λέξεων και των εικόνων, του ποιητή Νίκου Γκάτσου: Πάντα στον κόσμο θα ’ρχεται Παρασκευή Μεγάλη και κάποιος θα σταυρώνεται για να σωθούν οι άλλοι... * Ο Κώστας Κατσάπης είναι ιστορικός. Το παρόν αποτελεί επεξεργασμένη μορφή κειμένου που ανακοινώθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου «Παράπλευρες καθημερινές απώλειες» του Περικλή Κοροβέση (Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, Αθήνα 2013).

ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΙ∆Η, «ΤΟΝ ΑΥΛΟ ΕΣΕΝΑ», ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΛΟΥΜΠΗ, ΣΤΟ ΥΠΟΓΕΙΟ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΕΧΝΗΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Καλλιτέχνης, αυτός ο άγνωστος

“

Ο Θάνος Αλεξίου και ο Νίκος Νίκας (από αριστερά προς δεξιά).

Όσο πιο σπουδαίος ο καλλιτέχνης τόσο πιο δραστήριο και εφευρετικό υποσυνείδητο έχει. Τόσο πιο απρόβλεπτα τα έργα του. Το ότι δεν έχει συνείδηση, γνώση, του πώς τα δημιουργεί και τα φέρνει στον κόσμο του αισθητού, δεν τον κάνει λιγότερο σπουδαίο. Απλώς αγνοεί. (Από το έργο)

Ο Σολ ενδιαφέρεται για τη βράβευση, πάση θυσία για τη βράβευση. Αντίθετα, αυτός που είναι παθιασμένος με την τέχνη είναι ο ειδικός τεχνοκριτικός, ο Μπορκ -ενδιαφέρουσα αναπαράσταση των ειδικών της τέχνης, με την αλαζονεία, την περιφρόνηση των άλλων ως αδαών, την έπαρση…

Τ

ο μονόπρακτο του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη «Τον άυλο εσένα» είναι ένα από τα οχτώ θεατρικά έργα που παραγγέλθηκαν από το Θέατρο Τέχνης σε έλληνες συγγραφείς με θέματα από τις σύγχρονες καταστάσεις, τα νέα φαινόμενα και τις διαμορφούμενες σχέσεις εντός της ελληνικής κοινωνίας για να παιχτούν στο Υπόγειο. Όλα είναι μονόωρης διάρκειας και παρουσιάζονται σε κοινή παράσταση ανά δύο. Μέχρι σήμερα έχουν ανέβει τα πρώτα τέσσερα. Η κόλαση της εργασίας στον κόσμο της κρίσης και η ίδια η τέχνη αποτελούν τους προνομιακούς τόπους αναφοράς των συγγραφέων. Η προσπάθεια είναι σημαντική και η πρωτοβουλία του Θεάτρου Τέχνης αξιέπαινη και ανάλογη της παράδοσής του στην προώθηση της νεοελληνικής δραματουργίας: να αρθρωθεί ένας νέος σύγχρονος θεατρικός λόγος που να βάλει το κέντρο της θεατρικής δημιουργίας το σήμερα και τα προβλήματά του. Φαίνεται πάντως πως οι συγγραφείς ακόμα ψάχνουν το βηματισμό τους, να ξεφύγουν από το αποσπασματικό και αόριστο, το ιδεολογικά αλλά και μορφολογικά νεφελώδες, να περάσουν από την πρωτογενή σύλληψη, στην κατεργασμένη θεατρική ύλη, το ρωμαλέο δραματικό λόγο που θα ανατάμει και θα αποκαλύψει, να ισορροπήσουν, τέλος, ανάμεσα στο συμβολικό και το ρεαλισμό. Οι επιρροές επίσης είναι φανερές. Προέρχονται κυρίως από το ευρωπαϊκό θέατρο -του ελληνικού συμπεριλαμβανομένου σε λεπτές πάντως πινελιέςαλλά και το αμερικάνικο κάνει αισθητή την παρουσία του: Μπέκετ και Καμπανέλλης, Μπάρτλετ και Γκαλθεράν, Μπάρκερ και Ιονέσκο…

Είναι αυθύπαρκτο το έργο τέχνης;

«Τον άυλο εσένα» είναι το

πιο ζυγιασμένο και εύρυθμο από όσα παρουσιάστηκαν μέχρι τώρα. Το κείμενο είναι μια σπουδή της τέχνης με αρκετό χιούμορ και καλή διαγραφή των χαρακτήρων των δύο ηρώων: του καλλιτέχνη και του τεχνοκριτικού. Υπάρχει πράγματι το έργο τέχνης ως αυθύπαρκτη οντότητα; Ή μήπως αυτό είναι απλώς η ανάγνωσή μας; Πόσο λαμβάνουμε υπόψη την πρόθεση του καλλιτέχνη -υποτιθέσθω ότι υπάρχει μια κατά το μάλλον ή ήττον ξεκάθαρη πρόθεση- όσο κι αν αυτή -κατά τον Χατζηγιαννίδη έτσι συμβαίνει- κρύβει τις ασύνειδες διαδικασίες που οδήγησαν στη συγκεκριμένη δημιουργία. Και η επιθυμία του καλλιτέχνη; Η διάθεση του για προβολή και αναγνώριση; Η έννοια της βράβευσης με όλες τις συμβάσεις, τις υπερβολές και τις θολές εξυπηρετήσεις συμφερόντων, το πάρε-δώσε που πολλές φορές ρυθμίζει το παράλογο χρηματιστήριο της τέχνης; Η εικόνα του καλλιτέχνη που σκιαγραφεί δεν είναι το θείο και λαμπερό πλάσμα ή ο σκοτεινός δαίμονας των καταραμένων καλλιτεχνών… Ο Σολ (καθόλου τυχαίο που το όνομά του πλησιάζει ηχητικά λέξεις σύγχρονων ευρωπαϊκών γλωσσών για την «ψυχή») έφτασε σε μια υψηλή δημιουργία, χωρίς να μπορεί καλά-καλά να εξηγήσει τον τρόπο και τη διαδρομή. Μα μήπως είναι παράξενο κάτι τέτοιο; Ο καλλιτέχνης δημιουργεί, δεν ερμηνεύει. Ο Σολ ενδιαφέρεται για τη βράβευση, πάση θυσία για τη βράβευση. Αντίθετα, αυτός που είναι παθιασμένος με την τέχνη είναι ο ειδικός τεχνοκριτικός, ο Μπορκ -ενδιαφέρουσα αναπαράσταση των ειδικών της τέχνης, με την αλαζονεία, την περιφρόνηση των άλλων ως αδαών, την έπαρση… Αυτός, μέσα στο έργο που ονομάζεται «Κύβος των ψευδαισθήσεων», νομίζει ή πείθεται γι’ αυτό που ήδη είναι η πεποίθησή του: πως η

τέχνη είναι μια κάθοδος στον εαυτό μας, η συνάντηση με την ψυχή μας, τρομαχτική και γοητευτική, οριακή, καμιά φορά και οριστική. Ανάμεσά τους αναπτύσσεται μια βίαιη σχέση: όσο περνάει η ώρα μπλέκονται και οι δυο σε ένα δίχτυ που τους βυθίζει σε άγνωστα, επικίνδυνα νερά και το από το οποίο δεν μπορούν να ξεφύγουν γιατί αυτό συντελεί τη σχέση. Η αφοπλιστική και εκνευριστική ευθύτητα του αιτήματος του καλλιτέχνη να βραβευθεί το έργο του συναντά την ηθική στερεότητα και την κεκρυμμένη αλλά σαφή δολιότητα του τεχνοκριτικού που έχει συντάξει ένα πολύπλοκο κανονισμό βράβευσης, ώστε να έχει πάντα τον τελευταίο λόγο μέσα στην επιτροπή βράβευσης. Κι όμως το διακύβευμα είναι τόσο μικρό και για τους δύο. Η ουσία είναι αλλού. Και για τους δύο.

Εύστοχη και εύχυμη παράσταση

Ο σκηνοθέτης Γιώργος Παλούμπης είδε πολυεδρικά το έργο. Ανέδειξε το χιούμορ, τις αντιφάσεις, τις εξάρσεις και τις σιωπές, ιδίως τις σιωπές. ∆ιέγραψε ευχύμως τους χαρακτήρες και τη σχέση. Τη διάθεση του συγγραφέα να σαρκάσει τη σοβαροφάνεια αλλά και να αναδείξει με πλήρη επίγνωση την πολλαπλότητα και τη δυσκολία προσέγγισης και ερμηνείας ενός έργου: «Σολ. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να μη νιώσουν τίποτα. Μπορκ. Πώς γίνεται; Σολ. ∆εν βλέπουν όλοι το ίδιο». Ενδιαφέροντες οι φωτισμοί του Κωστή Καπελώνη, ο Λεωνίδας Μαριδάκης, που αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια σε μια από τις ευφυέστερες μουσικές γραφές στο θέατρο, έντυσε την παράσταση με την ενδεδειγμένη αλλά καθόλου αναμενόμενη μουσική, στέλνοντας σήματα ερμηνείας μέσα από τις νότες. Ο Θάνος Αλεξίου απέδωσε εύστοχα την επιμονή αν όχι την εμμονή του Σολ αλλά και την ανάγκη του να εκμαιεύσει μια ερμηνεία για το έργο του, όταν εκείνος δεν μπορεί να διατυπώσει ένα πραγματικό ερμηνευτικό σχήμα ούτε ένα σκοπό. Ο Νίκος Νίκας, σε μια πολύ ώριμη και παραγωγική στιγμή της καριέρας του, ύστερα από τον ευαίσθητο Γκαμπριέλε της «Ξεχωριστής Μέρας», απέδωσε τον εστέτ Μπορκ με πλήρη έλεγχο των εκφραστικών του μέσων, έπαιξε με τους χρόνους -επιταχύνσεις και επιβραδύνσειςκαι με τις αποστάσεις, οικοδομώντας με ελεγχόμενο αυθορμητισμό ένα ολοκληρωμένο χαρακτήρα και μια δύσκολη σχέση. Η παράσταση παρουσιάζεται κάθε ∆ευτέρα και Τρίτη έως και την Τρίτη 28 Ιανουαρίου. Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

«Μηχανή Άμλετ»

25

του Χάινερ Μίλερ

* Θέατρο Θησείον (Τουρναβίτου 7, Θησείο, τηλ. 210 3255444)

Μ

ε συνεχείς αναφορές στη σαιξπηρική δραματουργία, σε έργα της ευρωπαϊκής γραμματείας, αλλά και στην ευρωπαική Ιστορία, η «Μηχανή Άμλετ» είναι ένα έργο που βυθίζεται στις προσδοκίες και τις απογοητεύσεις της Ιστορίας. Tο σκηνικό υποκείμενο, καταρρέοντας κάτω από το βάρος της Ιστορίας, αφήνει πίσω του το αυτόνομο υποκείμενο της εσωτερικότητας του Άμλετ για να εμπλακεί σε ένα αέναο σχιζοειδές γίγνεσθαι. Το σώμα γίνεται ο Άμλετ, η ηθοποιός που παίζει τον Άμλετ, γίνεται ο Μακμπέθ, η Οφηλία, η Ηλέκτρα, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, η Ούλρικε Μάινχοφ, και πολλοί άλλοι. Μια πολιτική παράσταση των deviant GaZe με τη μορφή human installation που βασίζεται στα πρωτογενή υλικά του θεάτρου -σώμα, ενέργεια, φωνή, μεταμόρφωσηπου παρουσιάζει μια Ευρώπη που διαλύεται... Μεταφραση Ελένης Βαροπούλου, σκηνοθεσία Γιώργου Ζαμπουλάκη και ερμηνεία από την Μαριάννα ∆ημητρίου. Παραστάσεις: ∆ευτέρα, 9μ.μ. και Παρασκευή ένα τέταρτο πριν από τα μεσάνυχτα.

«Βρώμικες λέξεις»

από την ομάδα Difunta Correa

Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (Κύπρου 91Α & Σικίνου 35Α, Κυψέλη, τηλ: 213 0040496 και 6945 348445)

Μ

ια παράσταση βασισμένη στο «Παιχνίδι με τις λέξεις» της βερολινέζας συγγραφέως Τζένι Έρπενμπεκ και στο «∆όγμα του σοκ» της καναδής δημοσιογράφου και ακτιβίστριας Ναόμι Κλάιν. «Πολιτική ονειροπόληση, παιχνίδι με τις λέξεις του κυρίαρχου οικονομικού λόγου, η παράσταση μάς καλεί σ’ ένα ταξίδι στην καρδιά της πιο σύγχρονής μας ιστορίας: από την Πολωνία της μετά-σοβιετικής εποχής μέχρι τη Λατινική Αμερική της δεκαετίας του ’70, από την Αγγλία της Μάργκαρετ Θάτσερ μέχρι το Ιράκ των πολέμων του πετρελαίου. Ξεκινώντας από την ιστορία των κλεμμένων παιδιών της Αργεντινής -παιδιών αντιφρονούντων που, κατά τη χούντα του Χόρχε Βιντέλα (1976 - 1981), κλάπηκαν και παραδόθηκαν σε ανθρώπους φιλικά προσκείμενους προς το στρατιωτικό καθεστώς-, η ομάδα, ανάμεσα στο ποιητικό και το γκροτέσκο, μιλά για την εποχή μας όπου «η ιστορία δεν γράφεται πια από τους ανθρώπους, αλλά από τους δείκτες των αγορών». Κείμενα: Τζένι Έρπενμπεκ, Ρηνιώ Κυριαζή. Σκηνοθεσία: Νίκος Καμόντος. Σκηνικά, κοστούμια: Λίνα Μότσιου. Μουσική: Νίκος Βελιώτης. Φωτισμοί: Λίνος Μεϊτάνης. Παίζουν: Άρης Αρμαγανίδης, Νίκος Καμόντος, Ρηνιώ Κυριαζή, Αγγελική Παπαθεμελή, Βάσια Χρήστου. Κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, στις 9μ.μ. Μέχρι 26 Γενάρη.

•

26

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

«Μάκμπεθ» του Βέρντι: όπερα με μπαλέτο

Μ

ε μία από τις συναρπαστικότερες όπερες του Βέρντι, τον «Μάκμπεθ», υποδέχεται η Εθνική Λυρική Σκηνή το 2014. Η εντυπωσιακή παραγωγή με θεαματικά σκηνικά και συντελεστές διεθνούς ακτινοβολίας για τη σημαντικότερη νεανική όπερα του Βέρντι, βασισμένη στο ομότιτλο θεατρικό του Σαίξπηρ, προσφέρει σπάνια ψυχογραφήματα κυρίως των βασικών ρόλων, του στρατηγού Μάκμπεθ και της συζύγου του, δύο αδίστακτων χαρακτήρων, που μετέρχονται κάθε μέσου προκειμένου να αναρριχηθούν στο θρόνο της Σκωτίας. Έντονα δραματική μουσική μεγάλης δύναμης, σκιαγραφεί πρόσωπα και καταστάσεις. Το έργο θα παρουσιαστεί μαζί με το μπαλέτο που συνέθεσε ο σπουδαίος Ιταλός συνθέτης για την αναθεωρημένη εκδοχή της Όπερας που παρουσιάστηκε στο Παρίσι. Ο «Μάκμπεθ» θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του είδους -στην εποχή τους θεωρήθηκε πρωτοποριακό έργο-, ενώ λόγω των σχεδόν υπεράνθρωπων ερμηνευτικών του απαιτήσεων αποτελεί την υπέρτατη πρόκληση για τους ερμηνευτές των βασικών ρόλων. Η Εθνική Λυρική Σκηνή έχει εξασφαλίσει μια διανομή διεθνούς επιπέδου. Τον ομώνυμο ρόλο θα ερμηνεύσουν οι τρεις διαπρεπέστεροι έλληνες βαρύτονοι με διεθνή καριέρα: οι ∆ημήτρης Τηλιακός, ∆ημήτρης Πλατανιάς και Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ενώ στο ρόλο της Λαίδης Μάκμπεθ η διεθνώς αναγνωρισμένη ελληνίδα υψίφωνος ∆ήμητρα Θεοδοσίου και η διαπρεπής ουκρανή σοπράνο Τατιάνα Μελνιτσένκο. Ο Βέρντι και ο λιμπρετίστας του Φραντσέσκο-Μαρία Πιάβε ακολούθησαν σε γενικές γραμμές την αφήγηση της σαιξπηρικής τραγωδίας, μπολιάζοντας, ωστόσο, το λιμπρέτο με στοιχεία έντασης και θεατρικότητας που άρμοζαν στο ιλουζιονιστικό θέατρο του 19ου αιώνα. Έτσι, οι τρεις μάγισσες του πρωτοτύπου μετατράπηκαν σε ένα χορό μαγισσών, για τον οποίο ο Βέρντι έγραψε ορισμένες από τις ωραιότερες χορωδιακές του σελίδες, ενώ ο συνθέτης έγραψε συγκλονιστική μουσική για τις σκηνές μεγάλης θεατρικότητας, όπως η σκηνή της υπνοβασίας της Λαίδης Μάκμπεθ. Τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο διακεκριμένος ιταλός σκηνοθέτης και θεωρητικός της όπερας Λορένζο Μαριάνι, Το σκηνικό αποδίδει ένα τόπο στο πουθενά, μια «απεικόνιση» των σκοτεινών σημείων του μυαλού μας. Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνή θα διευθύνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του οργανισμού Μύρων Μιχαηλίδης, ενώ τη Χορωδία της ΕΛΣ ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος. Το μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε πλήρη σύνθεση θα χορογραφήσει ο Ρενάτο Τζανέλα. Από τις 17 Ιανουαρίου και για οκτώ μόνο παραστάσεις, στις 17, 18, 19, 21, 22, 24, 25, 26 Ιανουαρίου, στις 8μ.μ., στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (αίθουσα Α. Τριάντη). Τιμές εισιτηρίων: 22, 40, 55, 70 ευρώ. Τιμή παιδικού και φοιτητικού εισιτηρίου: 13 ευρώ.

•

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

 «Ε∆Ω ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ Ρασούλη...»

Η τέχνη γένους θηλυκού

Η παράσταση «Εδώ είναι του Ρασούλη» είναι ένα μεγάλο αφιέρωμα – γιορτή στο οποίο θα ακουστούν πολύ αγαπημένα τραγούδια του, που ερμήνευσε ο ίδιος, αλλά και μεγάλες φωνές, σηματοδοτώντας για πάντα το ελληνικό τραγούδι! Τραγουδοποιός, τραγουδιστής, συγγραφέας και δημοσιογράφος με δεκάδες τραγούδια, εκατοντάδες άρθρα, ραδιοφωνικές εκπομπές, τηλεοπτικές συνεντεύξεις και αφιερώματα, έχει χαρακτηριστεί ως ο καλύτερος στιχουργός των τελευταίων ετών. Εμβληματικά τραγούδια του έχουν τραγουδηθεί από τις σημαντικότερες φωνές μας. Ο δίσκος «Η εκδίκηση της γυφτιάς» που έφτιαξε με τον Νίκο Ξυδάκη και τον Νίκο Παπάζογλου άλλαξε την πορεία του λαϊκού τραγουδιού στην Ελλάδα για πάντα. Γνωστός για τις ανεξάρτητες ιδέες του, γεφύρωσε το πιο αυθεντικό, βαθύ και λαϊκό στοιχείο του Έλληνα με τα πιο υγιή οικουμενικά ρεύματα, πυροδοτώντας με αυτό τον τρόπο μια ιδεολογική επανάσταση, που ήταν σαφής μέσα από τους στίχους και τα τραγούδια του και μέσα από τα βιβλία του. Με διαλεγμένους μουσικούς και υπό την επιμέλεια του Λάζαρου Σαμαρά και με ένα μοναδικό οπτικό υλικό – ντοκιμαντέρ που

θα μας φέρει τον Ρασούλη αναπάντεχα κοντά μας, σαν να είναι εδώ, σαν να κοιτά και να συμμετέχει στη γιορτή... Στις παραστάσεις τραγουδούν και συμμετέχουν σημαντικοί συνθέτες, ερμηνευτές, φίλοι και συνοδοιπόροι, αλλά και νεότεροι δημιουργοί και καλλιτέχνες που τον ένοιωσαν και επηρεάστηκαν από το έργο του. Σάββατο 18 Ιανουαρίου: Παντελής Θεοχαρίδης, Βασίλης Λέκκας, Μανώλης Λιδάκης, Λόλεκ, Σοφία Παπάζογλου, Ναταλία Ρασούλη. Σάββατο 25 Ιανουαρίου: Βάσω Αλαγιάννη, Νένα Βενετσάνου, Γιώργος Γαβαλάς, Παντελής Θεοχαρίδης, Μαρία Κώτη και ∆ημήτρης Ζαχαριουδάκης (Χαΐνηδες), Σοφία Παπάζογλου, Ναταλία Ρασούλη, Γιώργος Σαρρής. Σάββατο 1 Φεβρουαρίου: Πέτρος Βαγιόπουλος, Σπύρος Γραμμένος, Παντελής Θεοχαρίδης, Λιζέτα Καλημέρη, Magic De Spell, Ζωή Παπαδοπούλου, Ναταλία Ρασούλη. Υπεύθυνος ήχου: Θανάσης Γκίκας, οπτικό υλικό: Θανάσης Γκίκας & Έλενα Χριστάκου. Για τρεις μοναδικές παραστάσεις, στο Ρυθμός Stage (Μαρίνου Αντύπα 38, Ηλιούπολη), στις 10.30μ.μ. Είσοδος: 12 ευρώ (με μπίρα ή κρασί).

Σε κείμενο και αφήγηση της Μάγδας Μαυραγάνη το κοινό θα παρακολουθήσει ένα μουσικοθεατρικό αναλόγιο στο οποίο ξεδιπλώνεται μέσα από τη ματιά μιας ψυχολόγου η ζωή, το ταλέντο, το πάθος, η θρησκεία και η ευαισθησία δύο γυναικών που υπηρέτησαν την τέχνη των εικαστικών τεχνών και που ακροβάτησαν μεταξύ έκστασης και ψυχασθένειας, της γλύπτριας Camille Claudel και της ζωγράφου Seraphine Louis. Ένας διάλογος με γαλλική μουσική Debussy, Ravel, Franck, Poulenc, Hahn θα συμπληρώσει την ιστορία των δύο αυτών ταλαντούχων γυναικών, που δυστυχώς έφτασαν σε ψυχικό αδιέξοδο. Τη Μάγδα Μαυρογιάννη πλαισιώνουν η Χριστίνα Γιαννακοπούλου σοπράνο και ο Κάρολος Ζουγανέλης στο πιάνο. Την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου, στις 8.30μ.μ., στο Αμφιθέατρο Ιδρύματος Β. & Μ. Θεοχαράκη (Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1). Τιμές εισιτηρίων: 20, 15, 10 ευρώ.

Ουτοπία κρυμμένη στο σώμα της πόλης Ο μουσικός κόσμος του Μίκη Θεοδωράκη και η εποχή του ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΤΗΣ «ΕΠΟΧΗΣ»

ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ ΚΕ

ΙΣ ΣΕ

Ι

MOYΣΙΚΗ

Κ

υκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ianos» το βιβλίο του Ανδρέα Μαράτου «Ουτοπία κρυμμένη στο σώμα της πόλης. Ο μουσικός κόσμος του Μίκη Θεοδωράκη και η εποχή του» (προλογίζει ο Αριστείδης Μπαλτάς. Επίμετρο: Μίκης Θεοδωράκης, σελ. 232, τιμή 10 ευρώ). Ο Ανδρέας Μαράτος αντιμετωπίζει το έργο του Μίκη Θεοδωράκη ως ένα μοναδικό και ολοκληρωμένο μουσικό κόσμο, ως τεκμήριο της δυναμικής και των μετέωρων αιτημάτων μιας ολόκληρης εποχής. Από την εισαγωγή του βιβλίου: «Ο μουσικός κόσμος του Μίκη Θεοδωράκη. Ο βαθιά λυρικός αλλά και εξεγερσιακός, διονυσιακός χαρακτήρας του. Οι ισχυροί δεσμοί του με τις τραγικές και τις μεγαλειώδεις στιγμές της μεταπολεμικής ιστορίας. Κυρίως με το απελευθερωτικό και χειραφετητικό εγχείρημα που διαπέρασε σαν ρίγος και σφράγισε όλο τον εικοστό αιώνα. Η Ουτοπία δεν αφορά στον υποτιθέμενο απατηλό χαρακτήρα του εγχειρήματος ούτε θρηνεί εκ του ασφαλούς για τη ματαίωσή του. Αφορά στην κατάδειξη της έκτασης και της έντασης της δυναμικής του, στις υποθήκες του για το μέλλον. Στην προκειμένη περίπτωση αναφέρεται στην άρρηκτη, λυτρωτική και ανοιχτή στον ιστορικό χρόνο σχέση μιας τέχνης υψηλής και του διαρκούς αιτήματος απελευθέρωσης, προσωπικής και κοινωνικής. Ο θεοδωρακικός μουσικός κόσμος αποτελεί μια σύγχρονη ελεγεία ουτοπίας. Είναι η ελεγεία ενός Όχι ακόμη-τόπου». Ο Ανδρέας Μαράτος γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Είναι ζωγράφος και υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστήμιου. Σπούδασε στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Σχεδιασμός-Χώρος-Πολιτισμός» της Αρχιτεκτονικής Ε.Μ.Π., στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας (Ζωγραφική και Τέχνη του βιβλίου) και στο Τμήμα Φυσικής Α.Π.Θ. Στον ίδιο ανήκει το έργο του εξωφύλλου του βιβλίου. Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Τετάρτη 15 Ιανουαρίου, στις 6μ.μ., στο Kαφέ του Ιανού. Θα μιλήσουν οι: Μικης Θεοδωράκης, Αριστείδης Μπαλτάς ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, Γιώργος Φουρτούνης, επίτιμος καθηγητής Πάντειου Πανεπιστημίου, Λιάνα Θεοδωράτου υπεύθυνη προγράμματος Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Ν. Υόρκης και ο Ανδρέας Μαράτος. Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει η Μαρία Φαραντούρη.

1036

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

27

ΒΙΒΛΙΟ

Στον αστερισμό των απατεώνων

Ο κ. ∆ιοσκουρίδης Θέμης Πάνου «Vita Brevis Ιστορίες για αχρείους» Σκίτσα: Θανάσης ∆ήμου Εκδόσεις Καστανιώτη ∆εκέμβριος 2013

Ο

Θεμιστοκλής Πάνου, δεκατρία συναπτά έτη μετά την πρώτη εμφάνισή του στην πεζογραφία, επανέρχεται με μία δεύτερη συλλογή ιστοριών. Πολλά έχουν αλλάξει στο ενδιάμεσο. Κάποια δείχνουν σαν μικρές απιστίες στον Κωνσταντινουπολίτη εαυτό του. Το Θεμιστοκλής συντομεύτηκε σε Θέμης. Όπως φαίνεται, προ του διεθνούς κλέους, το αρχαιοελληνικό του βαπτιστικού περιττεύει. Το βιογραφικό προσαρμόστηκε στις κρατούσες αντιλήψεις περί του τι συνιστά προσόν και τι μειονέκτημα. Για παράδειγμα, το έτος γέννησης απαλείφθηκε, πανεπιστημιακές σπουδές μαζί με θέσεις σε κρατικά ιδρύματα προτάσσονται, η θητεία της τελευταίας δεκαετίας στο ποιοτικό θέατρο εξαίρεται, ενώ η προηγούμενη εικοσαετία σε παραστάσεις του εμπορικού θεάτρου αποσιωπάται, και τέλος, οι βραβεύσεις στο χώρο του κινηματογράφου παρατίθενται αναλυτικά. Αφήνοντας, δηλαδή, πίσω την θάλλουσα νεότητα, συμμορφώνεται και όλα τα φώτα εστιάζονται στην εικόνα του σταρ.

Το πρώτο Βόλπι

Και δικαίως. Το βραβείο καλύτερης ανδρικής ερμηνείας στο 70ο Φεστιβάλ της Βενετίας, το Κύπελλο Βόλπι, όπως είναι η ονομασία του προς τιμή του ιδρυτή τού Φεστιβάλ κόμητα Τζουζέππε Βόλπι, που απέσπασε ο Πάνου, είναι το πρώτο που απονέμεται σε Έλληνα ηθοποιό. Από το 1935, όταν το εν λόγω βραβείο θεσμοθετήθηκε, στα 56 ανδρικού ρόλου που απονεμήθηκαν, 112 εάν συμψηφίσουμε και τα γυναικείου ρόλου, αυτό είναι το πρώτο ελληνικό “Coppa Volpi”. Ενώ, Αργυρός, αλλά και Χρυσός, Λέων σε Έλληνα σκηνοθέτη είχε δοθεί. Ήδη, από τη δεκαετία του ’80, στον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Πρώτα, ο Χρυσός για τον «Μέγα Αλέξανδρο», μετά ο Αργυρός, για το «Τοπίο στην ομίχλη». Σε εκείνη την ταινία, ο Αγγελόπουλος έδινε ιδιαίτερη διάσταση στην έννοια του πατέρα, συμβολική, έξω από τον ρεαλισμό. Ο Αγγελόπουλος απεβίωσε στις 24 Ιαν. 2012 και μαζί του έσβησε ο κινηματογράφος με τις συμβολικές προεκτάσεις. Συμπτωματικά, στο φετινό Φεστιβάλ Βενετίας, αφιερωμένο σε εκείνον, ο Αργυρός Λέων και το Κύπελλο Βόλπι απονέμονται σε μία ρεαλιστική ταινία, όπου τίποτα δεν μένει θολό, όλα εμφανίζονται γυμνά. Χαρακτηριστικό το χάσμα, που χωρίζει τους δυο τίτλους. Στην «Miss Violence», η οικογένεια παρουσιάζεται ως εστία κακών, με τον πατέρα εξουσιαστή να φτάνει στην αιμομιξία. Πρόκειται και εδώ για μία ελληνική οικογένεια, που προβάλλεται ως αντιπροσωπευτική, ασχέτως αν το σενάριο βασίστηκε στο ιστορικό μίας οικογένειας Γερμανών. Ο Πάνου, στο ρόλο του πατέρα, δείχνει την γκάμα του ταλέντου του, με δομικό στοιχείο την πειθαρχία. Αντιθέτως, στη συγγραφή, φαίνεται να διατηρεί την αντισυμβατική συμπεριφορά των νεανικών του χρόνων. Ήταν ο πιο κακός ο μαθητής. Όπως εξομολογείται, δυο φορές έκανε την ίδια τάξη, αν και δεν μνημονεύει τις συνθήκες της αποτυχίας του. ∆υο φορές την πρώτη γυμνασίου, που συνέπεσε με την μετεγκατάσταση από την Κωνσταντινούπολη στα Πατήσια. ∆υο φορές την έκτη, αρχές Μεταπολίτευσης, όταν έπνεε επαναστατικός αέρας. Λίγο αργότερα, έχοντας μείνει εκτός των επίσημων σχολών θεάτρου, ανακάλυψε χάρις σε μία “θεατροπαρέα”, τον θεατρίνο εντός του.

Αλλά για να επανέλθουμε στο βιβλίο, όταν πρόκειται για το βιογραφικό στο “αυτάκι”, η ιδιότητα του συγγραφέα έχει το μεγαλύτερο βάρος. Εδώ, ίσα που μνημονεύεται ο τίτλος του πρώτου βιβλίου, «Αιφνιδίως... και μία επιστροφή», και μάλιστα, με παραλλαγμένη τη χρονολογία έκδοσης. Κάτι σαν παλαιά αμαρτία. Από μία άποψη, αυτές είναι αναμενόμενες απώλειες, όταν ο συγγραφέας επιλέγει τον μεγάλο εκδοτικό οίκο. Σε τελευταία ανάλυση, ασήμαντες, σε σχέση με τα όποια οφέλη εξασφαλίζει η μετοικεσία. Ο Πάνου, πάντως, στον πρώτο εκδότη του, “τον εξαίρετον κ. ∆ιοσκουρίδη”, όπως τον αποκαλεί, οφείλει μέρος της πρωτοτυπίας εκείνου του βιβλίου. Για παράδειγμα, το εμπροσθόφυλλο να μετατρέπεται σε οπισθόφυλλο και τούμπαλιν. Άλλωστε, χάρις σε εκείνον, γράφει τρία διηγήματα. Το πρώτο συνοδεύει το βιβλίο δίκην δελτίου Τύπου. Καινοτομία του κ. ∆ιοσκουρίδη προς αντικατάσταση του στερεότυπου βιογραφικού. Ήθελε λευκό το “αυτάκι” του βιβλίου, για να αποφεύγεται η χειραγώγηση του αναγνώστη. Το δεύτερο υποτίθεται ότι ήταν το πρώτο του πεζό, που υπερέβαινε τις δυο σελίδες. Είναι το καταληκτικό του βιβλίου, σαν συμπλήρωμα στα δεκαέξι σύντομα διηγήματα, δεκατρία της μίας σελίδας και τρία της μίας και μερικών σειρών. Μένει το τρίτο διήγημα, που γράφτηκε αργότερα και αναφέρεται “στο μεγαλείο του ελάχιστου”, κατά τον υπότιτλο. Σε εκείνο ανιστορεί μετά φαντασίας τα «Tragici minoris» της πρώτης εκδοτικής του εμπειρίας. ∆ημοσιεύτηκε Ιούν. 2004. Είναι η μοναδική συνεργασία του Πάνου στο περιοδικό της γενιάς του, το «Να ένα μήλο», που έσβησε άδοξα, γιατί το βαρέθηκε η μάνα του, τουτέστιν η εκδότρια και διευθύντριά του. Σε αντίθεση με άλλους διηγηματογράφους, οι συνεργασίες του Πάνου σε λογοτεχνικά περιοδικά, από όσο τουλάχιστον γνωρίζουμε, είναι μόλις δυο. Του διηγήματος είχε προηγηθεί, ∆εκ. 2003, η δημοσίευση «Τριών πεζών ποιημάτων» στο περιοδικό της Εταιρείας Μελέτης της καθ’ ημάς Ανατολής, «Η Κινστέρνα». Το μεσαίο ποίημα, «Θεαταί», ξεκινάει απολογιστικά, “Ολίγα πράγματα. Ολίγα επράξαμεν. Σχεδόν τα ελάχιστα, τα ει δυνατόν.” και τελειώνει απολογητικά, “Βεβαίως εις την πρώτην σειράν, / εκ του σύνεγγυς, εις την πρώτην γραμμή και τα / τοιαύτα... παρόλα αυτά... απλώς θεαταί. / Τίποτε άλλο.” Κι όμως, δέκα χρόνια αργότερα, ο ποιητής βρέθηκε, σχεδόν χωρίς να το επιδιώξει, στο κέντρο της σκηνής. Τελικά, “τα ει δυνατόν” αποδείχθηκαν πολύ περισσότερα. Όχι μόνο πέτυχε έναν κινηματογραφικό θρίαμβο, αλλά παράλληλα, παρουσιάζεται με το δεύτερο βιβλίο του ως μία ισχυρή υποψηφιότητα για το βραβείο διηγήματος 2013. Στα καθ’ ημάς, μία όχι ευκαταφρόνητη διάκριση. Ισχυρή υποψηφιότητα για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου είχε αποτελέσει και το πρώτο του βιβλίο. Τότε ακόμη, δεν είχε τεθεί ηλικιακός φραγμός στους διεκδικητές του εν λόγω βραβείου. Μπορούσε να απονεμηθεί και σε έναν σαραντάρη όπως ήταν ο Πάνου. Εκείνη τη χρονιά είχε απονεμηθεί σε έναν πρωτοεμφνιζόμενο, που ήταν επίσης ηθοποιός. Μάλιστα,

στεγαζόταν και εκείνος στον εκδοτικό οίκο του κ. ∆ιοσκουρίδη.

πής, με κοσμοπολίτικο προφίλ και δράση, που εξαπλώνεται ανά τις ηπείρους.

∆ιαχρονικώς αχρείοι

Τα καρτάλια

∆ιαφορετικό το δεύτερο βιβλίο του Πάνου, αλλά κι αυτό πρωτότυπο ως σύλληψη. Οι λατινικοί χαρακτήρες του τίτλου, σε συνδυασμό με τον αγγλόγλωσσο τίτλο της ταινίας, δημιουργούν αρχικά την εντύπωση πως ο συγγραφέας ακολουθεί τον συρμό και απαρνείται την ελληνική. Λανθασμένη εντύπωση. Όσο ελληνικός είναι ο τίτλος του πρώτου βιβλίου, με εκείνο το καθαρευουσιάνικο “αιφνιδίως”, άλλο τόσο είναι και ο καινούριος. Αντλείται από το πρώτο παράγγελμα των αφορισμών του Ιπποκράτους, “ο βίος βραχύς η δε τέχνη μακρά”, αλλά αντεστραμμένο, όπως το απέδωσαν οι Ρωμαίοι, “Ars longa, vita brevis”. Ασχέτως αν ο συγγραφέας, παρότι γνωρίζει πως η εκμάθηση μίας τέχνης απαιτεί μακρύ χρόνο, επιδίδεται σε δυο ταυτοχρόνως. Κάτι σαν το “από δω η γυναίκα μου κι από δω το αίσθημά μου”. Το 2000, στα σαράντα του, πριν σκάσει μύτη στον κινηματογράφο, εκδίδει την πρώτη συλλογή διηγημάτων. Τρία χρόνια αργότερα ξεκινάει σπουδές θεατρολογίας. Στα 53 του, επανεμφανίζεται με πολυσέλιδες, τουλάχιστον για τα δικά του μέτρα, “ιστορίες για αχρείους”. Ο πρώτος συνειρμός είναι ότι πρόκειται για τους σημερινούς αχρείους. Με άλλα λόγια, για ένα ακόμη βιβλίο γύρω από την κρίση και τα τρέχοντα δεινά. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε μία σχεδόν αυτονόητη μεταπήδηση από την οικογενειακή βία της βραβευμένης ταινίας, που οδηγεί τα θύματα στην αυτοκτονία, στην πολιτική και οικονομική βία, με τις ίδιες συνέπειες για τους αδύναμους. Έτσι κι αλλιώς, και στις δυο περιπτώσεις για αχρείους πρόκειται. Μόνο που ένας συγγραφέας της στόφας του Πάνου δεν καταφεύγει στην ρεαλιστική απόδοση του εδώ και τώρα. Αντί της ηθογραφίζουσας συγχρονίας, συλλαμβάνει τις μακρινές καταβολές της νοοτροπίας των Νεοελλήνων, που επικροτεί την καπατσοσύνη μέχρι και την μετά δόλου τελούμενη, αφήνοντας χαλαρά τα όρια προς την απατεωνιά. Οι ιστορίες του Πάνου φέρνουν στις αγγλικές χιουμοριστικές ιστορίες, κυρίως, τις παλαιότερες. Μοναδικό κίνητρο για όσα συμβαίνουν είναι το χρήμα. Αμιγώς ανδρικός ο θίασος, μόνο κάποιες κόρες εμπλέκονται, λόγω του δούναι και λαβείν της προίκας, καθώς και η ερωμένη ενός αχρείου, που αυτοκτονεί μετά την εγκατάλειψή της από εκείνον. Πρόκειται για τέσσερις περίπου ισομήκεις ιστορίες. Ακριβέστερα, για τρεις, όπου η πρώτη χωρίζεται σε δυο μέρη, που εκτυλίσσονται σε διαφορετικούς χρόνους και τοποθετούνται στην αρχή και το τέλος του βιβλίου. Επακριβώς, ο χρόνος των δρώμενων δεν προσδιορίζεται. Σκόρπιες και έμμεσες αναφορές τοποθετούν τη δράση σε μία μακρά περίοδο του 20ου αιώνα, αρχής γενομένης με τους Βαλκανικούς Πολέμους, από τους οποίους είναι εμπνευσμένη η πρώτη σκηνή του βιβλίου, μέχρι την αρχή της Μεταπολίτευσης, όταν ανοίγουν, με την παρέλευση εξηκονταετίας, τα αρχεία των εν λόγω Πολέμων. Αντίστοιχη ασάφεια χαρακτηρίζει και τον προσδιορισμό του τόπου. Εντός της ελληνικής επικράτειας εδράζονται οι ιστορίες. Πολλά, όμως, επεισόδια διαδραματίζονται στην αλλοδαπή, καθόσον οι ήρωες είναι αχρείοι περιω-

Όλα αυτά, αλλά, προ πάντων, ο τρόπος της αφήγησης, δίνουν διαχρονικό χαρακτήρα στις ατιμίες ή και τις εγκληματικές πράξεις που τελούνται. Παράδειγμα, η βεβιασμένη εξασφάλιση μίας διαθήκης, στο ομότιτλο, τρίτο στη σειρά παράταξης, διήγημα, για την οποία ο ευνοούμενος κληρονόμος συνεργάζεται με παρακατιανούς, που κάνουν τη βρώμικη δουλειά, αλλά και με κοινωνικούς λειτουργούς, όπως ο γιατρός και ο δικηγόρος, πρόσωπα χωρίς ηθικούς φραγμούς. Επίσης, το τρίτο στη σειρά διήγημα, παρότι ο τίτλος του, «Λίμπερτι», το περιορίζει χρονικά στα μεθεόρτια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, ο αφηγηματικός χειρισμός του τρόπου που δόθηκαν σε “εφοπλιστές της συφοράς” και στη συνέχεια, πέρασαν δολίως σε “καρτάλια”, με τη συνεργεία “υπαλλήλου του Υπουργείου Εξωτερικών”, που πήρε “το δωράκι του”, αντανακλά το πρότυπο για στημένες εκχωρήσεις και αγοροπωλησίες. Όσο για τη διμερή ιστορία, «Ορντινάτσα» - «Πανσιόν», με το πρώτο μέρος στην μεσοπολεμική Αλεξάνδρεια, θυμίζει αστυνομικό εποχής με ιστορικό βάθος. Στην εμπόλεμη περίοδο, κάποιοι αχρείοι αυτομολούν στον εχθρό και προδίδουν μυστικά, ενώ, οι ίδιοι, σε καιρό ειρήνης, κυνηγούν τον εύκολο πλουτισμό. Ο Πάνου έχει προβλέψει ένα τελευταίο μέρος μεταμοντέρνας σύλληψης, που εξάρει την χιουμοριστική πλευρά των ιστοριών. Σε αυτό συγκεντρώνονται πληροφοριακές σημειώσεις, που συνοδεύουν την κάθε ιστορία, για πρόσωπα, συμβάντα και χώρους, δίνοντας έτσι επίχρισμα ντοκουμέντου. Σύμφωνα με το κειμενάκι του οπισθόφυλλου, διά χειρός συγγραφέα, πρώτα προέκυψαν οι ήρωες και μετά οι ιστορίες. ∆ηλαδή, πρώτα τους σκιτσάρισε ο Θανάσης ∆ήμου, τους είδε ο Πάνου, ξετρελάθηκε και έγραψε τις ιστορίες του. ∆εν πρέπει, ωστόσο, να δίνει κανείς βάση στους ισχυρισμούς του, καθώς αρέσκεται σε παρόμοιες αντιστροφές της ορθόδοξης σειράς των πραγμάτων. Η γελοιογραφική, πάντως, απόδοση των χαρακτηριστικών των προσώπων ανταποκρίνεται στα βιογραφικά τους. Από την άλλη, οι ήρωες προεξάρχουν, με την αφήγηση, σε γρήγορο ρυθμό, να ακολουθεί την τυχοδιωκτική δράση τους. Ήδη, από το προηγούμενο βιβλίο του Πάνου, είχαμε επισημάνει την επίνοια που δείχνει κατά την ονοματοθεσία, με μοναδικούς συνδυασμούς βαπτιστικού και επιθέτου. Επίσης, την λειασμένη γλώσσα, πλούσια σε λόγια στοιχεία και πολίτικο ιδιόλεκτο. Στις ιστορίες του, τους πρωταγωνιστικούς ρόλους τους δίνει σε ανθρώπους του θεάματος και της διασκέδασης. Ανάμεσα σε αυτούς, ένας μοναδικός έντιμος, με ζωομορφικά χαρακτηριστικά, καθόσον φύλακας ζωολογικού κήπου, αλλά όχι και ζωώδη ένστικτα, που επιλέγεται ως εικόνα εξωφύλλου. Ενώ, ένας άλλος, ονόματι Αλέξανδρος Βακάφης, εμποροϋπάλληλος, “ελάσσων ποιητής της Αιγύπτου”, κάποιας ηλικίας, “με στρογγυλά γυαλάκια και μια χωρίστρα έντονη στο πλάι, μεγάλη μύτη και ευγενικό πρόσωπο”, αποτελεί την βλάσφημη συμβολή του συγγραφέα στο εκπνεύσαν καβαφικό έτος. Από μία άποψη, ο ομοφυλόφιλος Βακάφης, που, πριν πατήσει την σκανδάλη, αποχαιρετάει τον εραστή του, που τον απάτησε, με τον επαυξημένο στίχο “βρώμα... αποχαιρέτα την την Αλεξάνδρεια που χάνεις”, και ο αιμομίκτης πατέρας του «Miss Violence», δεν είναι παρά οι ακραίες εκφάνσεις μίας ανθούσας, τα τελευταία χρόνια, ελευθεριότητας. Μ. Θεοδοσοπούλου

“

28

ΘΕΜΑΤΑ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

εκδηλώσεων

* Ετήσια απολογιστική συνέλευση του ∆ικτύου Αλληλεγγύης 6ης Κοινότητας, το Μυρμήγκι, (Επτανήσου και Τενέδου, Κυψέλη) την Κυριακή 12 Ιανουαρίου στις 12 το μεσημέρι. Ακολουθεί το πρώτο γλέντι της χρονιάς. * Ιδρυτική συνέλευση νέας δημοτικής κίνησης στη Γλυφάδα, την Κυριακή 12 Ιανουαρίου, στις 6 μ.μ. στην αίθουσα του δημαρχείου Γλυφάδας. * Προβολή της ταινίας του Α. Μποσκοΐτη «Κατερίνα Γώγου: Για την αποκατάσταση του μαύρου» διοργανώνει η κινηματογραφική λέσχη Ηλιούπολης την Κυριακή 12 Ιανουαρίου, στις 8 μ.μ, στον ΟΠΕ (Μ. Αντύπα 86). Μιλούν Α. Μποσκοΐτης, Γ. Χρονάς, ∆. Αθηνάκης. Ακόμα, σε πρώτη προβολή η ταινία «Προσεχώς» του Εργαστηρίου για το Ντοκιμαντέρ, που αφιερώνεται στη μνήμη της ∆ήμητρας Οικονόμου. * Γιορταστική συνάντηση με κοπή πίτας διοργανώνει η ηλεκτρονική φεμινιστική εφημερίδα «Φύλο Συκής» (Ρεθύμνου και Ιουλιανού) τη ∆ευτέρα 13 Ιανουαρίου, στις 7 μ.μ., * Αφιέρωμα στον Μάνο Ελευθερίου διοργανώνει ο

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

δήμος Αγίων Αναργύρων Καματερού και το πολιτιστικό κέντρο εργαζομένων ΟΤΕ νομού Αττικής τη ∆ευτέρα 13 Ιανουαρίου, στις 7.30 μ.μ., στο Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού. Συμμετέχουν οι Γ. Νέγκα, Μ. ∆ημητριάδης, Μπ. Στόκας, Π. Καρποδίνης, Τζ. Καλομοίρη, Θ. Παπαβασιλείου, Κ. Γιαμπουρά, Α. Κόλια και Χρ. Γαλιάτσου. Προλογίζει ο Στ. Ελληνιάδης. * Παρουσίαση του βιβλίου της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη «Ο ύπατης της Σμύρνης» τη ∆ευτέρα 13 Ιανουαρίου, στις 7 μ.μ., στο Jazzpoint (Ακαδημίας 18). Μιλούν οι Θ. Γρηγοριάδης και Α. Κώττη. * Εκδήλωση με θέμα «Οι προκλήσεις για την Αριστερά σε Ελλάδα και Ευρώπη και το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ» διοργανώνει το ecoleft.gr την Τετάρτη 15 Ιανουαρίου, στις 7 μ.μ., στο ξενοδοχείο Αμαλία (Λ. Αμαλίας 10). Μιλούν οι Γ. ∆ραγασάκης, Κ. Τσουκαλάς, Σ. Αναγνωστοπούλου. Συντονίζει ο Χ. Γολέμης. * Συζήτηση με θέμα τη νεολαία και τα εργασιακά αδιέξοδα διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Αργυρούπολης (Κύπρου και Πολεμιστών) την Τετάρτη 15 Ιανουαρίου, στις 7 μ.μ.. Μιλούν οι Σ. Γαλέου, Α. Καψάλης και Β. Λυσικάτου. * Παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Ατζακά «Φως της φονιάς» την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου στις 8.30 μ.μ. στο βιβλιοπωλείο Ιανός (Σταδίου 24). Μιλούν Μ. Κορομηλά και Μ. Χαρτουλάρη. * Αντιφασιστική εκδήλωση διοργανώνει η Κίνηση Αλληλεγγύης και Πολιτισμού «Ομπρέλες» την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου, στις 7.30 μ.μ. στην αίθουσα του ΜΕΟ (25η Μαρτίου 19, Ν. Ψυχικό). Μιλούν οι ∆. Ψαρράς και Γ. Μποτονάκης. * Αφιέρωμα στον Τ. Λειβαδίτη διοργανώνει ο

πολυχώρος Ανοιχτή Πόλη (Πανεπιστημίου 56) την Παρασκευή 17 Ιανουαρίου στις 8 μ.μ. Μιλούν οι Κ. Γεωργουσόπουλος, Λ. Τσιριμώκου, Ε. Φιλοκύπρου. Συντονίζει η Ε. Πατρικίου.

Κ. Καραμάνης: Αγωνιστής μέχρι το τέλος!

Π

αραμονές πρωτοχρονιάς, «έφυγε» από κοντά μας σε ηλικία 59 ετών, έπειτα από μάχη με τoν καρκίνο ο σύντροφος μας Κώστας Καραμάνης. Ο Κώστας Καραμάνης αγωνίστηκε με συνέπεια και ανιδιοτέλεια μέσα στο αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα. Πίστευε στο όραμα της ενότητας της Αριστεράς και γι’ αυτό από την πρώτη στιγμή συνέβαλλε στη συγκρότηση του τοπικού ΣΥΡΙΖΑ. Μέχρι πολύ πρόσφατα, διετέλεσε μέλος της Γραμματείας της Ν. Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ήταν και μέλος της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Καρδίτσας και πρόεδρος του Σωματείου Εργατών Μετάλλου στο νομό. Σε ανακοίνωσή της η ΝΕ Καρδίτσας αναφέρει: «Αποχαιρετάμε το σύντροφό μας με επίγνωση του κενού που αφήνει στο συνδικαλιστικό κίνημα και στο κόμμα. Σήμερα που οι εργαζόμενοι μένουν ‘γυμνοί’ από δικαιώματα. Από τις βάρβαρες πολιτικές ανθρώπων ανάλγητων και κυνικών. Αυτό που μας στεναχωρεί είναι ότι δεν πρόλαβε να ζήσει την Ανατροπή που έρχεται. ∆εν πρόλαβε να δει να γίνονται πράξη αυτά για τα οποία σε όλη του τη ζωή και

μέχρι το τέλος αγωνίστηκε. Για μια κοινωνία με δημοκρατία, ελευθερία, αλληλεγγύη και κοινωνική δικαιοσύνη. Για μια ζωή με αξιοπρέπεια! Όμως δε του λέμε το «αντίο». Γιατί θα είναι ωσεί παρών στους αγώνες του αύριο». Η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ Καρδίτσας εκφράζει τα θερμά συλλυπητήρια στα αγαπημένα του παιδιά Στέφανο, Εύη και Αποστόλη, στη σύζυγό του Μαρία και στους οικείους του. Αντί για στεφάνι καταθέτει χρηματικό ποσό για την ενίσχυση των εφημερίδων «ΑΥΓΗ», «Εποχή» και «∆ρόμος της Αριστεράς», ενώ στη μνήμη του ο ΣΥΡΙΖΑ Καρδίτσας προσφέρει 50 ευρώ στην Εποχή.

Έφυγε η Βάσω Σταυροπούλου

E

φυγε από κοντά μας η συντρόφισσα Βάσω Σταυροπούλου, μέλος της ΟΜ ΣΥΡΙΖΑ Πατησίων, δραστήριο μέλος και υποψήφια δημοτική σύμβουλος της παράταξης του δήμου Νέας Φιλαδέλφειας «∆ύναμη Πολιτών». Αγωνίστηκε για τις αξίες και τα ιδανικά της αριστεράς μέχρι και

την τελευταία της πνοή, παρούσα σε όλα τα κινήματα και τους αγώνες. Η κηδεία της έγινε την Παρασκευή στις 2:30μμ στο νεκροταφείο της Μεταμόρφωσης. Από την ΟΜ ΣΥΡΙΖΑ Πατησίων θέλουμε να εκφράσουμε στην οικογένειά της τα θερμά μας συλλυπητήρια.

Σ

Στον σύντροφο των αγώνων και των θυσιών

τις 12 Ιανουαρίου μας αποχαιρέτησε για πάντα ο σύντροφος των αγώνων και των θυσιών Τάσος Χατζηευστρατιάδης. Γεννημένος στη Βέροια το 1930 με καταγωγή από την Προύσα, στην εφηβεία του πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών και από νωρίς, εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κί-

νημα. Μέλος της Ε.∆.Α και του Κ.Κ.Ε κατά την διάρκεια της δικτατορίας ήταν σε συνεχή παρακολούθηση και περιορισμό. Από το 1974 μέλος και στέλεχος του Κ.Κ.Ε εσωτερικού και της συνέχειάς του, της Α.Κ.Ο.Α, με την οποία, με τη συνεχή, συνεπή και ανιδιοτελή στάση και δράση του συνέβαλε τα μέγιστα στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ του οποίου υπήρξε και μέλος μέχρι την απώλειά του. Οι σύντροφοί του, σ΄ αυτή την κοινή πορεία υποσχόμαστε ότι θα τον θυμόμαστε και ότι θα δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις ώστε το όραμά του, που με ανιδιοτέλεια, συνέπεια και αγωνιστικά υπηρέτησε, για την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό της Αριστεράς, με χαρακτηριστικά τη δημοκρατία, την ελευθερία , τη δικαιοσύνη και την ισότητα, να το κάνουμε πραγματικότητα. Στη σύντροφο της ζωής του Σούλα και συνοδοιπόρο των αγώνων του στο κίνημα, καθώς και στην οικογένεια του, στους συντρόφους και συνεχιστές της δράσης του και της προσφοράς του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια .

•

29

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

«ΡΕΝΟΥΑΡ»

Πατέρας και γιος

Του Στράτου Κερσανίδη

∆

ύο διάσημοι άνδρες με κοινό επίθετο. Όχι τυχαία, καθότι υπήρξαν πατέρας και γιος. Έτσι και ο σκηνοθέτης της ταινίας, ο Ζιλ Μπουρντό, δεν διευκρινίζει σε ποιον από τους δύο αναφέρεται: στο ζωγράφο πατέρα ή στο σκηνοθέτη γιο; Οπότε ο τίτλος «Ρενουάρ» (Renoir), μάλλον πηγαίνει και στους δύο αφού δεν πρόκειται για τη βιογραφία κανενός από τους δύο αλλά για μια περίοδο της ζωής τους κατά την οποία συνυπήρξαν. Και το πιο σημαντικό, έχοντας ως κοινό σημείο μια γυναίκα, η οποία υπήρξε μούσα και των δύο. Ο πατέρας, Πιερ Ογκίστ, γεννήθηκε το 1841 και πέθανε το 1919. Είναι γνωστός ως ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους, «δάσκαλος» του ιμπρεσιονισμού, ο οποίος φιλοτέχνησε περισσότερους από 4.000 πίνακες. Ο γιος, Ζαν, γεννήθηκε το 1894 και πέθανε το 1979. Σκηνοθέτης σεναριογρά-

Μ

φος ηθοποιός και παραγωγός του κινηματογράφου, συνέδεσε το όνομά του με τον ποιητικό ρεαλισμό, ένα από τα σημαντικότερα ρεύματα -μαζί με το νουβέλ βαγκ (νέο κύμα)- στο γαλλικό σινεμά.

Η μούσα τους

Το 1915 ο Πιέρ Ογκίστ Ρενουάρ, ζει στην έπαυλή του στην Κυανή Ακτή. Είναι πλέον 74 ετών και βασανίζεται από αρθριτικά. Παρόλα αυτό δεν το βάζει κάτω και, παρά τους πόνους, εξακολουθεί να ζωγραφίζει. Εκτός, όμως, από τους σωματικούς πόνους βιώνει και τον πόνο της πρόσφατης απώλειας της γυναίκας του αλλά και τον τραυματισμό του γιου του, Ζαν, στο πόλεμο. Κάτι όμως θα αρχίσει να αλλάζει στη διάθεσή του όταν θα φθάσει στην έπαυλη μια νεαρή ηθοποιός, η Αντρέ, για να ποζάρει ως μοντέλο. Η όμορφη και γεμάτη ζωή κοπέλα θα ανανεώσει τη διάθεσή του για ζωή και δημιουργία.

Στο μεταξύ θα επιστρέψει με αναρρωτική άδεια από το μέτωπο και ο Ζαν. Σύντομα ο νεαρός γιος του ζωγράφου θα γοητευτεί κι αυτός με τη σειρά του από την Αντρέ. Ο Ζαν θα ερωτευτεί την Αντρέ και η κοπέλα θα αποτελέσει και τη δική του μούσα, καθώς για χάρη της θα αποφασίσει να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο, ενώ αρχικά σκόπευε να ασχοληθεί με την αγγειοπλαστική. Γύρισε την πρώτη του ταινία «Ζωή χωρίς χαρά» το 1924, πέντε χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα του, έχοντας ως πρωταγωνίστρια την αγαπημένη του Αντρέ, η οποία έγινε γνωστή με το όνομα Κατρίν Εσλίνγκ. Χώρισαν το 1931 και ενώ η Αντρέ χάθηκε, ο Ζαν συνέχισε τη μεγάλη του καριέρα. Στην ταινία παρακολουθούμε την περίοδο που ο Πιερ Ογκίστ ζωγραφίζει την Αντρέ, που ο Ζαν φθάνει τραυματισμένος για να αναρρώσει στο σπίτι, που ερωτεύεται την Αντρέ, μέχρι τη στιγμή που θα ξαναφύγει για το μέτωπο.

Στιλιζαρισμένη σκηνοθεσία

Ο σκηνοθέτης επιχειρεί να σκιαγραφήσει από τη μια τους χαρακτήρες των δύο ανδρών κι από την άλλη τη μεταξύ τους σχέση. Αυτό που αποκομίζει ο θεατής -και που είναι η πραγματικότητα- είναι πως πρόκειται για δύο πολύ δυνατούς χαρακτήρες, κάτι που φαίνεται και από την πορεία του καθενός στην τέχνη. Η σχέση τους, όπως την παρουσιάζει και ο Ζιλ Μπουρντό, χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις. Φαίνεται πως οι δύο άνδρες ποτέ δεν ανέπτυξαν μια πολύ στενή σχέση, αλλά φαίνεται επίσης πως ανάμεσά τους υπάρχει αγάπη η οποία όμως δεν εκδηλώνεται με έντονα συναισθήματα. Η Αντρέ μοιάζει με το «μήλο της έριδος», καθώς ο πατέρας δυσαρεστείται όταν ο γιος του την ερωτεύεται. Αλλά ούτε κι εδώ η αντίδρασή του είναι έντονη, παρα-

μένει υπόγεια και τελικά όλα παίρνουν το φυσιολογικό δρόμο. Η ταινία διαθέτει πολύ καλά σκηνικά και κουστούμια αναπαράγοντας έτσι με επιτυχία την εποχή. Πολύ καλοί είναι οι φωτισμοί και η φωτογραφία, όπως αρμόζει σε μια ταινία η οποία έχει ως θέμα ένα μεγάλο ζωγράφο. Εδώ θα ήθελα να προσθέσω πως μου άρεσε και η ερμηνεία του Μισέλ Μπουκέ στο ρόλο του Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ. Η σκηνοθεσία είναι συμβατική και στιλιζαρισμένη και δεν χαρακτηρίζεται ούτε από εξάρσεις ούτε από καινοτομίες. Επίπεδη και με ένα σενάριο απλό, δεν εμβαθύνει ιδιαίτερα στα συναισθήματα και τις εσωτερικές συγκρούσεις των ηρώων. Παραμένει, όμως, μία ταινία αρκούντως χρήσιμη για λόγους εκπαιδευτικούς. Γι’ αυτό το λόγο δεν μπορώ να σταθώ μηδενιστικά απέναντί της ούτε να την κρίνω ιδιαίτερα αυστηρά. Επειδή κι αν ακόμη κινηματογραφικά δεν προσφέρει κάτι το ιδιαίτερο, το γεγονός πως μας φέρνει σε επαφή με δύο γίγαντες της τέχνης, είναι κατά την άποψή μου αρκετά σημαντικό ώστε να την αντιμετωπίσω με συμπάθεια. Μόνο και μόνο το γεγονός πως αναζήτησα στο διαδίκτυο πίνακες του Ρενουάρ, ξεκινώντας από τις «Λουόμενες», αλλά και ταινίες του Ζαν, που δεν έχω δει, σημαίνει πως η ταινία έπαιξε το ρόλο της. Η ταινία «Ρενουάρ», του Ζιλ Μπουρντό, πήρε τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου στην Ελλάδα το 2013 και είναι η επίσημη υποψηφιότητα της Γαλλίας για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας 2014. strakertsan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

πορεί η τρέχουσα κινηματογραφική εβδομάδα να περιλαμβάνει μόνο τρεις νέες ταινίες, αλλά οι σινεφίλ δεν πρόκειται να απογοητευθούν, καθώς οι δύο ταινίες που παρουσιάζουμε σε τούτη τη στήλη ικανοποιούν και τα πιο απαιτητικά γούστα.  «Οδηγός διαπλοκής» (American hustle) του Ντέιβιντ Ο Ράσελ: Αρχίζοντας από το «Fighter», συνεχίζοντας με τον «Οδηγό Αισιοδοξίας» και προχωρώντας σε ένα ακόμη μεγαλύτερο και πρωτόγνωρο καμβά με τον «Οδηγό ∆ιαπλοκής», ο O Ράσελ επικεντρώνεται σε χαρακτήρες που προσπαθούν να αλλάξουν τη ζωή τους μέσα από τη διαδικασία του επαναπροσδιορισμού. «Πρόκειται για ταινίες που αφορούν ανθρώπους, η ζωή των οποίων δεν πήρε την τροπή που επιθυμούσαν ή προσδοκούσαν», μας εξηγεί. Όπως και στις δύο προηγούμενες ταινίες του, αψηφά το είδος για να αφηγηθεί μια ιστορία έρωτα, επαναπροσδιορισμού και επιβίωσης. Ο Ίρβιν Ρόζενφελντ, ένας πανέξυπνος απατεώνας και η γοητευτική συνεταίρος του Σίντνεϊ Πρόσερ, συνεργάζονται με τον Ρίτσι Ντι Μάσιο, πράκτορα του Εφ Μπι Άι για να βάλουν στο χέρι κάποιους μαφιόζους και πολιτικούς που ήταν βυθισμένοι στην παρανομία. Ταινία η οποία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα χρηματισμού, διαφθοράς και κατάχρησης που συγκλόνισαν τις ΗΠΑ στη δεκαετία του 1970. Το πραγματικό σκάνδαλο Abscam ξεκίνησε ως επιχείρηση του Εφ Μπι Άι. Αφορούσε στο οικονομικό έγκλημα και κατά συνέπεια στην πολιτική διαφθορά. Οι Ομοσπονδιακοί Τζον Γκουντ και Άντονι Αμορόσο συνεργάστηκαν με έναν απατεώνα, τον Μελ Γουέινμπεργκ, σε μια αστυνομική επιχείρηση. Ο Γουέινμπεργκ και το Εφ Μπι Άι δημιούργησε μια πλασματική εταιρεία, με επικεφαλής έναν δήθεν άραβα σεΐχη, προκειμένου να δωροδοκεί αξιωματούχους με αντάλλαγμα πολιτικές χάρες. Ο Γουέινμπεργκ έγινε ο βασικός μάρτυρας κατά έξι μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, και ενός γερουσιαστή, που καταδικάστηκαν με διάφορες κατηγορίες στο σκάνδαλο. Επιπλέον, καταδικάστηκαν και άλλοι τοπικοί άρχοντες, συμπεριλαμβανομένου και του δημάρχου του Κάμντεν, στο Νιού Τζέρσεϊ. Εξαιρετικό σενάριο, δυνατή σκηνοθεσία, έξυπνοι διάλογοι, σε μια ταινία απολαυστική και όχι μόνο.  «Inside Llewyn Davis» των Τζόελ και Ίθαν Κοέν: Εμπνευσμένοι από την πραγματική ιστορία του Βαν Ρονκ και της μουσικής του, οι φοβεροί και τρομεροί αδερφοί Κοέν μας ταξιδεύουν στις αρχές των 60’s, την περίοδο

«Οδηγός διαπλοκής»

όπου ξεκινάει να αναδύεται η φολκ (λαϊκή) μουσική. Η ταινία εστιάζει στην ιστορία του Λιούιν Ντέιβις (Όσκαρ Άιζακ), ο οποίος αγωνίζεται να κάνει καριέρα στη φολκ μουσική σκηνή και να βρει την τύχη του μέσα από τα μποέμικα καφέ του Γκρίνουιτς Βίλατζ. Όμως το ταλέντο του και οι προσδοκίες του σαμποτάρονται διαρκώς από τις λανθασμένες επιλογές του, τους προσωπικούς του δαίμονες και την αντίξοη μοίρα του, αναγκάζοντας τον να ζει χάρη στην ευγνωμοσύνη φίλων και γνωστών. Με την αφηγηματική της δομή να σχηματίζει ένα νοητό κύκλο, η ταινία ξεκινά και καταλήγει στο ίδιο κλαμπ όπου γνωρίζουμε για πρώτη φορά τον Λιούιν Ντέιβις, δημιουργώντας στο ενδιάμεσο τις συνθήκες για ένα μυσταγωγικό ταξίδι στη φολκ μουσική, με φόντο τον γκρίζο νεοϋορκέζικο χειμώνα. Ο Λιούιν Ντέιβις αντιπροσωπεύει την ενθουσιώδη και γεμάτη όνειρα γενιά της δεκαετίας και ο Όσκαρ Άιζακ στο ρόλο αυτό δίνει μια καταπληκτική λιτή ερμηνεία. Σινεφίλ

30

“

ΘΕΩΡΙΑ

Με παρηγορεί η σκέψη πως κάθε πλειοψηφία στην ιστορία ξεκίνησε ως μειοψηφία κι έτσι το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τις κινήσεις που αναφέραμε. ∆εν έχω δυστυχώς άλλο όραμα να σας προσφέρω.

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

Είμαι βραχυπρό αλλά μακροπρό Ο ΖΙΓΚΜΟΥΝΤ ΜΠΑΟΥΜΑΝ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΗΝ «ΕΠΟΧΗ»

Ένα χειμωνιάτικο απόγευμα στο σπίτι του στο χιονισμένο Λιντς, ο επίτιμος καθηγητής κοινωνιολογίας Ζίγκμουντ Μπάουμαν μάς μίλησε για την κρίση, τον καταναλωτισμό, τις μορφές αντίστασης, την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας και πώς βλέπει το μέλλον. Τη συνέντευξη πήραν η Ντίνα ∆αβάκη και ο ∆ημήτρης Μπούκας Η Ελλάδα και η Νότια Ευρώπη διέρχονται μια παρατεταμένη οικονομική κρίση και υφίστανται σκληρά μέτρα λιτότητας. Ποια η γνώμη σας; Τα μέτρα συνδέονται με τα δάνεια και είναι σημαντικό να δει κανείς για ποιο σκοπό χρησιμοποιούνται. Αν χρησιμοποιούνται για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τότε απλά τρέφεται η ρίζα του προβλήματος και οι πολιτικές λιτότητας θα συνεχιστούν αμείωτες. Οι οικονομικές κρίσεις έχουν να κάνουν όχι με καταστροφή του πλούτου, αλλά με αναδιανομή του. Σε κάθε κρίση υπάρχουν πάντα κάποιοι που κερδίζουν περισσότερα χρήματα σε βάρος των άλλων. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, μετά την κρίση έχει παρατηρηθεί μια αργή ανάκαμψη, όμως το 93% του επιπλέον ΑΕΠ που δημιουργήθηκε κατέληξε μόνο στο 1% του πληθυσμού. Στα βιβλία σας έχετε συχνά αναφερθεί στον καταναλωτισμό της σύγχρονης, μετανεωτερικής κοινωνίας. Σε ποιο βαθμό υπάρχει συμβατότητα μεταξύ καταναλωτισμού και μέτρων λιτότητας; Μέχρι το 1970, υπήρχε μια κυρίαρχη κουλτούρα αποταμίευσης και οι άνθρωποι δεν ξόδευαν χρήματα αν δεν τα είχαν κερδίσει. Αργότερα και με τη συνδρομή πολιτικών όπως ο Ρέιγκαν, η Θάτσερ και θεωρητικών όπως ο Φρίντμαν, το καπιταλιστικό σύστημα αντιλήφθηκε ότι υπήρχε παρθένο έδαφος,που μπορούσε να κατακτηθεί. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ ήταν αυτή που είχε πει ότι ο καπιταλισμός αναζωογονείται μέσω νέων παρθένων περιοχών. Αλλά προέβλεψε λανθασμένα ότι όταν το σύστημα κατακτήσει όλα τα παρθένα εδάφη θα καταρρεύσει. Αυτό που δεν προέβλεψε ήταν ότι ο καπιταλισμός θα αποκτούσε την ικανότητα να δημιουργεί τεχνητές παρθένες περιοχές και να τις κατακτά. Μία από αυτές είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν χρέη. Έτσι εφευρέθηκαν οι πιστωτικές κάρτες. ∆ιαμορφώθηκε, λοιπόν, μια κουλτούρα διαφορετική από αυτή της αποταμίευσης. Τώρα πλέον μπορούσε κανείς να ξοδεύει χρήματα που δεν είχε αποκτήσει. Η φάση μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης, που διήρκεσε από τα μέσα της

δεκαετίας του ’70 μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα, βασίστηκε σε αυτήν ακριβώς την πίεση για δανεισμό. Κι όταν κανείς χρωστούσε η αντίδραση των τραπεζών δεν ήταν, όπως παλιότερα, να στείλουν τον κλητήρα, αλλά το αντίθετο: έστελναν ένα πολύ ευγενικό γράμμα, με το οποίο προσέφεραν ένα νέο δάνειο για να αποπληρωθεί το προηγούμενο χρέος! Αυτό συνεχίστηκε για τριάντα χρόνια, μέχρι που ο Κλίντον εισήγαγε τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου που σήμαινε ότι ακόμη και οι άνθρωποι που δεν μπορούσαν να καλύψουν τα έξοδά τους με τα έσοδα μπορούσαν να πάρουν στεγαστικά δάνεια κλπ. Τελικά αυτή η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο και έτσι δημιουργήθηκε η χρηματοπιστωτική κρίση. Η καπιταλιστική οικονομία, όμως, φαίνεται να αντέχει… Ακριβώς. Είχαμε, για παράδειγμα, το κίνημα Καταλάβετε τη Wall Street, το οποίο έτυχε μεγάλης προσοχής από τα ΜΜΕ σε όλον τον κόσμο. Στο μόνο μέρος που δεν έγινε αισθητό ήταν στην ίδια τη Wall Street, η οποία λειτουργεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο! Και αυτό είναι το πρόβλημα. Κυριαρχεί η ιδέα, στο μυαλό της κας Μέρκελ και των άλλων πολιτικών, ότι ο μόνος τρόπος είναι να υποστηρίζονται οι τράπεζες για να μπορούν να δίνουν περισσότερα δάνεια. Αλλά αυτή είναι μια πολύ κοντόφθαλμη πολιτική, αφού αυτή η παρθένα περιοχή του καπιταλισμού έχει πια εξαντληθεί: Οποιοσδήποτε μπορούσε να χρεωθεί έχει χρεωθεί! Ακόμα και τα εγγόνια σας είναι ήδη χρεωμένα, δεν υπάρχει αμφιβολία. Αυτό που γίνεται στην Ελλάδα τώρα είναι ότι η χώρα επενδύει σε φαντάσματα, αυτό ακριβώς είναι οι τράπεζες που δίνουν δάνεια!

Κάθε αλλαγή είναι εφικτή

Ποια είναι η διέξοδος αν, όπως είπατε σε ομιλία σας, «έχει το μέλλον Αριστερά»; Μου ζητάτε να απαντήσω ένα ερώτημα το οποίο πολύ πιο έξυπνοι άνθρωποι, όπως ο Στίγκλιτς, δυσκολεύονται να απαντήσουν. Είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν ριζικές λύσεις. Κι εκείνο που με ανησυχεί, είναι ότι μεταξύ των πολιτικών θεσμών που έχουμε στη διάθεση μας δεν υπάρχει ούτε ένας που να είναι σε θέση να παράσχει μακροπρόθεσμες

λύσεις.Ολες οι κυβερνήσεις υπόκεινται στους, κατά τον R.D.Laing1, διπλούς δεσμούς, που στην περίπτωση των κυβερνήσεων, για να χρησιμοποιήσω μια αναλογία, συνίστανται στις πιέσεις που δέχονται. Από τη μία για να επανεκλεγούν πρέπει να αφουγκράζονται τα αιτήματα του λαού, εκούσια ή ακούσια, και να υποσχεθούν την ικανοποίησή τους. Από την άλλη, όλες οι κυβερνήσεις, δεξιές κι αριστερές,αδυνατούν να τηρήσουν τις προεκλογικές τους δεσμεύσεις λόγω των χρηματιστηρίων και των τραπεζών. Αυτό εννοώ με τον όρο διπλοί δεσμοί: την πίεση που ασκούν τόσο το εκλογικό σώμα όσο και το παγκόσμιο κεφάλαιο που υπερβαίνει οποιαδήποτε κυβέρνηση. Σε συνθήκες διπλών δεσμών δεν υπάρχει δυνατότητα διαφυγής αν δεν αλλάξει το σύστημα εκ βάθρων. Ποια η γνώμη σας για τα κινήματα στη Νότια Ευρώπη? Η αναβίωση των κινημάτων βάσης στην Ελλάδα της κρίσης θεωρούμε πως είναι καλός οιωνός. Είναι η μόνη ελπίδα. Στο «Ημερολόγιο μιας κακής χρονιάς» ο Νοτιοαφρικανός συγγραφέας Κούτσι επανεξετάζει τις βασικές αρχές που διέπουν τη σκέψη μας, τα θεμέλια του στοχασμού μας που θεωρούνται δεδομένα. Ο αρχαίος ελληνικός όρος είναι «δόξα» και υποδηλώνει τις ιδέες με βάση τις οποίες σκεπτόμαστε, που όμως δεν αμφισβητούμε (ΣτΜ «δοξασία» στα νέα ελληνικά). Ο Κούτσι τις θέτει σε αμφισβήτηση. Και λέει λοιπόν: «Αν θέλουμε πόλεμο, τον έχουμε. Αν επιθυμούμε ειρήνη, μπορούμε να την αποκτήσουμε. Αν αποφασίσουμε πως τα έθνη πρέπει να δρουν σε καθεστώς ανταγωνισμού και όχι φιλικής συνεργασίας, αυτό θα γίνει». Επομένως κάθε αλλαγή είναι εφικτή. Είναι θέμα πολιτικής βούλησης... Στη θέση των ιδιωτικών επιχειρήσεων, μπορούμε να έχουμε συνεταιρισμούς. Όταν έκανα την διατριβή μου στο LSE, το θέμα μου ήταν η κοινωνιολογική ανάλυση του βρετανικού εργατικού κινήματος. Πώς από την παρακμή του στο τέλος του 19ου αιώνα εδραιώθηκε και απέκτησε ισχύ τον 20ο. ∆εν έγινε χάρη στις τράπεζες, ούτε χρηματοδοτήθηκε από ιδρύματα. Ενισχύθηκε όμως από το συνεταιρισμό καταναλωτών Ροτσντέιλ, τα μέλη του οποίου αποφά-

σισαν να σταματήσουν να αγοράζουν από τα μαγαζιά, να μην πληρώνουν τους κεφαλαιούχους, αλλά να διανέμουν τα έσοδα του συνεταιρισμού στα μέλη του και στις τοπικές κοινότητες. Ο Ροτσντέιλ δεν ήταν ο μόνος. Υπήρχαν τα ταμεία αλληλοβοήθειας, που με μια μικρή συνδρομή, τα μέλη σε περίπτωση δυσκολίας μπορούσαν να δανειστούν χρήματα και να μην καταφύγουν στην τράπεζα. Αυτά τα ταμεία δεν ήταν κερδοσκοπικά. Επομένως δεν είναι αποκύημα της φαντασίας του Κούτσι, αλλά εφικτό το να γίνουν αλλαγές. Προϋποθέτουν όμως επανάσταση στο επίπεδο της κουλτούρας και νοοτροπίας. Το θέμα είναι το ποιος θα την κάνει. Μήπως οι αγανακτισμένοι πολίτες; Σίγουρα όχι τα πολιτικά κόμματα οποιασδήποτε απόχρωσης. Ούτε οι κυβερνήσεις, που δεν ελέγχουν την οικονομία, οι δυνάμεις της οποίας είναι παγκόσμιες. Τα κράτη είναι εξ ορισμού υποχρεωμένα να δρουν στο πλαίσιο της επικράτειάς τους. Η οικονομία δεν ασχολείται πλέον με το τοπικό επίπεδο, τη νομοθεσία του τόπου, τις προτιμήσεις ή σύστημα αξιών των κατοίκων του. Μόλις διαπιστωθεί σύγκρουση, παίρνουν τα λαπ τοπ, τα i-pad και i-phones και μετακομίζουν σε χώρες όπως το Μπανγκλαντές, όπου βρίσκουν απρόσκοπτη πρόσβαση σε εργατικά χέρια που κοστίζουν δύο δολάρια τη μέρα. Στις τελευταίες εκλογές στην Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε ποσοστό περίπου 27% για πρώτη φορά στην ιστορία. Η δέσμευσή του είναι ότι θα σταματήσει την αποπληρωμή του χρέους και τα μέτρα λιτότητας που έχουν επιβληθεί. Από μια άποψη ήταν ευτυχής συγκυρία που η Αριστερά δε μπόρεσε να γίνει κυβέρνηση. Μπορώ να φανταστώ τη δυσκολία της θέσης της απέναντι σε πολιτικές που έχουν επιβληθεί, όχι από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά από τις ανώνυμες δυνάμεις της αγοράς. Όσο ισχυρή θέληση και καλή οργάνωση και να έχουν τα κόμματα, δε νομίζω ότι μπορούν να καταφέρουν κάτι αν δεν αλλάξει το σύστημα. Όπως ανέφερα, εκείνο που παρατηρείται σήμερα είναι η αποκοπή της εξουσίας από την πολιτική. Ως εξουσία αντιλαμβάνομαι την ικανότητα να κάνει κανείς κάποια πράγματα. Ως πολιτική

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιανουαρίου 2014

θεσμα απαισιόδοξος, θεσμα αισιόδοξος αντιλαμβάνομαι την ικανότητα να αποφασίζει κανείς τι πρέπει να γίνει. Παλιότερα, το ζητούμενο ήταν να επιβάλλει κανείς τη δική του πολιτική ατζέντα. Ήταν δεδομένο ότι το κράτος θα υλοποιούσε την όποια ατζέντα. Σήμερα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. ∆εν εννοώ ότι το κράτος είναι τελείως ανίσχυρο, αλλά ότι έχει περιορισμένα περιθώρια ελιγμών. Έτσι, μπορεί π.χ. να αποφασίσει ποιούς θα φορολογήσει περισσότερο, αλλά δεν έχει λόγο στα μεγάλα προβλήματα. Όλοι οι πολιτικοί θεσμοί που δημιουργήθηκαν μεταπολεμικά βασίζονταν στην αντίληψη ότι το κράτος είναι ικανό να διαχειριστεί την οικονομία, την άμυνα, όπως και τις πολιτισμικές νόρμες μιας κοινωνίας. Αλλά τώρα πια η ιδέα της εθνικής κυριαρχίας είναι αυταπάτη, αφού δεν υπάρχει ούτε ένα έθνος που να είναι κυρίαρχο. Αντίθετα, κυριαρχούν τα χρηματιστήρια που δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να παρακολουθούν τις ισοτιμίες των νομισμάτων κι όταν εντοπίσουν μια αδυναμία να την διογκώνουν μέχρι να πάρει διαστάσεις τεράστιου προβλήματος μέσω των ΜΜΕ και της πληροφορικής, ώστε να οδηγήσουν σε πτώση των μετοχών και υποτιμήσεις και να δημιουργήσουν συνθήκες κερδοσκοπίας για το μεγάλο κεφάλαιο.

Αντίσταση στον καταναλωτισμό

Πώς μπορεί να επέλθει η αλλαγή; Πώς είναι δυνατόν το σύστημα της αγοράς να παραμένει τόσο σταθερό σ’ένα περιβάλλον γενικής ρευστότητας, για να χρησιμοποιήσουμε δικούς σας όρους. Όπως σάς είπα, δε βλέπω κάποια αρχή ικανή να επιβάλει κάτι διαφορετικό και πιστεύω ότι για να υπάρξει θα περάσουν δεκαετίες. Η μόνη ριζική λύση που βλέπω είναι να εδραιωθεί ένας τρόπος ζωής που θα καταστήσει το υπάρχον σύστημα έκπτωτο. ∆ηλαδή, να σταματήσει το σκεπτικό τού να δανείζεται κανείς για την απόκτηση αυτοκινήτου ή, σε επίπεδο κρατών, το να καταφεύγουν σε δανεισμό για να μειώσουν τους φόρους για τους πολύ πλούσιους, και να υιοθετηθεί ένας τρόπος ζωής, που θα παρέχει σε κάποιο βαθμό ασφάλεια σε όλους. ∆ηλαδή ένας αντικαταναλωτικός τρόπος ζωής. Ακριβώς. Το μισό πρόβλημα είναι ο υπερβολικός, καταναλωτισμός της σπατάλης, που κυριαρχεί. Γι’ αυτό και κανένα επίδοξο κόμμα εξουσίας δεν υπόσχεται στους ψηφοφόρους πως θα πατάξει τον καταναλωτισμό. ∆εν μιλάμε φυσικά για λιτότητα, αλλά για αλλαγή νοοτροπίας και τρόπου ζωής με έμφαση στην ικανοποίηση των αναγκών και όχι την ικανοποίηση των καταναλωτών. Όμως, απαιτείται θάρρος και αντοχή για να αντισταθεί κανείς στον καταναλωτισμό. Κάποιοι το κατορθώνουν και δημιουργούνται μικροί πυρήνες, όπως

“

Λείπουν οι διανοούμενοι με όραμα

Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος των διανοούμενων σε αυτήν την προσπάθεια; Η διανόηση έχει γίνει κι αυτή ένα προϊόν που πωλείται και αγοράζεται και αυτό ισχύει για όλους, τόσο συντηρητικούς όσο και προοδευτικούς. Παλιότερα, ας πούμε στη δεκαετία του ’30, υπήρχαν διανοούμενοι με κάποιο όραμα, κομμουνιστικό ή ακόμη και φασιστικό. Σήμερα, οι διανοούμενοι με όραμα είναι πολύ λίγοι. Ο Φουκώ έχει πει ότι δεν υπάρχουν πια ολοκληρωμένοι διανοούμενοι: οι πανεπιστημιακοί στηρίζουν τα πανεπιστήμια, οι καλλιτέχνες τα θέατρα, οι γιατροί τα νοσοκομεία, η κάθε κατηγορία τα δικά της επαγγελματικά συμφέροντα. Λείπουν οι διανοούμενοι που θα στοχαστούν με πλαίσιο αναφοράς την ανθρωπότητα. Αυτή η απουσία έχει να κάνει με τη σχετικοποίηση και την εμπορευματο-

Αυτό που γίνεται στην Ελλάδα τώρα είναι ότι η χώρα επενδύει σε φαντάσματα, αυτό ακριβώς είναι οι τράπεζες που δίνουν δάνεια! ρων. Στη διάρκεια του 20ου αιώνα, ούτε ένα από τα γεγονότα που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας δεν είχε προβλεφθεί. Όλα αποτέλεσαν εκπλήξεις και ο κόσμος δεν μπορούσε να πιστέψει, πως συνέβαιναν. Όταν μελετούσα την ιστορία του εργατικού κινήματος στη Βρετανία και έκανα έρευνα στα αρχεία της Γκάρντιαν στο Μάντσεστερ, διαπίστωσα πως ούτε μια φορά μέχρι το 1870 δεν είχε γίνει αναφορά στη βιομηχανική επανάσταση, ούτε στην κοιτίδα της, το Μάντσεστερ. Ο κόσμος δεν είχε αντιληφθεί πως ζούσε τη βιομηχανική επανάσταση. Επομένως, αν τώρα ζούμε μια μετα-ρευστή επανάσταση, μόνο τα παιδιά σας θα τη συνειδητοποιήσουν.

Αλλαγή νοοτροπίας και τρόπου ζωής με έμφαση στην ικανοποίηση των αναγκών και όχι στην ικανοποίηση των καταναλωτών. για παράδειγμα στην Ιταλία υπάρχει το κίνημα slow food, που έχει εξαπλωθεί σε 160 χώρες. Ή το Cittaslow, που αποσκοπεί στην επιβράδυνση του ρυθμού ζωής στα αστικά κέντρα και στη διασφάλιση της ποιότητας ζωής αντί για την ποιότητα της κατανάλωσης. Τέτοιες πρωτοβουλίες, αποτελούν «νησάκια» σε ένα αρχιπέλαγος. Από αυτό το σημείο ως τη ριζική αλλαγή νοοτροπίας είναι μακρύς ο δρόμος. Με παρηγορεί η σκέψη πως κάθε πλειοψηφία στην ιστορία ξεκίνησε ως μειοψηφία κι έτσι το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τις κινήσεις που αναφέραμε. ∆εν έχω δυστυχώς άλλο όραμα να σας προσφέρω.

“

31

ποίηση της γνώσης; Οι διαδικασίες της εμπορευματοποίησης, της απορρύθμισης, του ατομισμού χαρακτηρίζουν όλες τις πλευρές της σύγχρονης κοινωνίας. Έτσι δεν υπάρχουν πια «κέντρα βάρους», σημεία συνεύρεσης, και «εργοστάσια αλληλεγγύης». Όλα είναι σκόρπια, ρευστά. Συνεργαζόμαστε στιγμιαία για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος και στη συνέχεια μεταπηδάμε σε κάτι άλλο όταν βαρεθούμε και όχι όταν το πρόβλημα έχει επιλυθεί. ∆εν υπάρχει αγκυροβόλι.

Ριζοσπαστικές αλλαγές εν όψει

Αν λοιπόν, όπως περιγράφετε στα βιβλία σας, ζούμε πια σε ένα μεταμοντέρνο, ρευστό κόσμο, μια ρευστή μετανεωτερικότητα, ποιά θα είναι η διάδοχη κατάσταση; Χρησιμοποιώ, όπως ίσως ξέρετε, τον όρο interregnum, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Τίτο Λίβιο για να περιγράψει την κατάσταση στη Ρώμη μετά το θάνατο του Ρωμύλου, που βασίλεψε για 37 χρόνια, όσο ήταν τότε ο μέσος όρος ζωής. Μετά το θάνατό του, ελάχιστοι Ρωμαίοι θυμούνταν τη Ρώμη πριν το Ρωμύλο. Οπότε επικρατούσε μια κατάσταση τραγικής αβεβαιότητας και έλλειψης προσανατολισμού μέχρι βα βρεθεί βασιλιάς. Ο Γκράμσι δανείστηκε τον όρο και τον προσάρμοσε για να περιγράψει μια κατάσταση, όπου οι παλιές πρακτικές δεν είναι πια αποτελεσματικές, ενώ νέοι τρόποι δεν έχουν ακόμα εφευρεθεί. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψουμε ποιοί θα είναι αυτοί οι τρόποι. Ίσως σε άλλα σημεία της υδρογείου να έχουν ήδη βρεθεί και να μην το γνωρίζουμε. Αυτό το μαθαίνουμε πάντα εκ των υστέ-

Αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Ο συμπατριώτης σας Κορνήλιος Καστοριάδης όταν, λόγω των ριζοσπαστικών του θέσεων, ερωτήθηκε αν στόχος του ήταν να αλλάξει τον κόσμο απάντησε «Ούτε κατά διάνοια. Ποτέ δεν πέρασε από το μυαλό μου να αλλάξω τον κόσμο. Αυτό που επιθυμώ είναι να αλλάξει η ανθρωπότητα από μόνη της, όπως έκανε τόσες φορές στο παρελθόν». Αυτή είναι οπτική αισιόδοξου ανθρώπου. Την προσυπογράφετε σε τελική ανάλυση; ∆εν θα προλάβω να το δω γιατί είναι μακροπρόθεσμο. Όμως ελπίζω ο 21ος αιώνας να είναι αφιερωμένος στην επανασύνδεση εξουσίας και πολιτικής, μέσα από συλλογική δράση και κοινούς στόχους. Η διάκριση μεταξύ αισιόδοξης και απαισιόδοξης στάσης κατά τη γνώμη μου είναι λογικά εσφαλμένη, αφού δεν εξαντλεί όλες τις πιθανότητες. Ποιος είναι ο αισιόδοξος? Όποιος πιστεύει, πως ο κόσμος ως έχει εδώ και τώρα είναι ο καλύτερος δυνατός. Ποιος είναι ο απαισιόδοξος? Αυτός που σκέπτεται, πως ίσως ο αισιόδοξος να έχει δίκιο. Υπάρχει και ο Καστοριάδης μεταξύ των δύο θέσεων, που λέει πως ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός και έλπιζε πως κάποτε θα πραγματοποιηθεί. Όσον αφορά στο απώτερο μέλλον η άποψη του είναι σωστή, όχι όμως όσον αφορά στο άμεσο μέλλον. Όσο για μένα, είμαι βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξος και μακροπρόθεσμα αισιόδοξος. ∆εν βλέπω ριζοσπαστικές αλλαγές σύντομα, αλλά είμαι σίγουρος, πως είναι στο πρόγραμμα. Σημείωση: 1 Ο ψυχίατρος R.D. Laing, ορίζει ως «διπλούς δεσμούς», για να περιγράψει τα διαφορετικά αντιφατικά μηνύματα στα οποία είναι εκτεθειμένα τα μέλη της οικογένειας λόγω της ταυτόχρονης επιρροής της κοινωνίας και της οικογένειας και την ανάγκη να απαντήσουν σε πολύ συχνά παράλογες προκλήσεις για να μην τιμωρηθούν.

Ολόκληρη η συνέντευξη στον ιστότοπο της «Εποχής» (www.epohi.gr)

Του bananioti

Το ΠΑΣΟΚ και ο Σαίξπηρ Του Θωμά Τσαλαπάτη

Ας κάτσουμε κατάχαμα κι ας πούμε ιστορίες πικρές για το τέλος βασιλιάδων. (Ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ μιλά μέσα από το στόμα του Ριχάρδου του Β΄) Ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ, περιγράφει στον Μάκβεθ το ζήτημα της εξουσίας ως το «κυρίαρχο θέμα» (the imperial theme). Η μικρογεωγραφία της εξουσίας διαπερνά το κάθε σαιξπηρικό έργο, ειπωμένη σε όλες τις εκδοχές και τις παραλλαγές της ως επιθυμία, ως τιμωρία, ως απώλεια, ως παιχνίδι ή ως νέμεση, με όρους άλλοτε πολιτικούς, άλλοτε ηθικούς και άλλοτε υπαρξιακούς. ∆εν είναι παράλογο, λοιπόν, αν δεχτούμε το χαρακτηρισμό του ομότεχνου και φίλου του Μπεν Τζόνσον πως ο Σαίξπηρ ήταν ο ποιητής «όχι μιας εποχής αλλά όλων των καιρών»- να εξετάζουμε τις εκφάνσεις της εξουσίας στην εκάστοτε εποχή, υπό το πρίσμα του σαιξπηρικού λόγου, των χαρακτήρων, των δεσμών και των συγκρούσεων που κληροδότησε στην ανθρώπινη αφήγηση.

Κ

ατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, δεν υπήρξε φορέας που να ενσάρκωσε, να χειρίστηκε και να προσδιόρισε την εξουσία, εντονότερα από το ΠΑΣΟΚ. Μέσα από τις πρωτεϊκές του μεταμορφώσεις, το κόμμα μάς αφηγήθηκε την εξουσία ως πεπρωμένο, ως τρόπαιο, ως εκτέλεση, ως διάψευση, ως ομηρία, ως επιβολή και ως απώλεια. Σήμερα που το ΠΑΣΟΚ φτάνει στο βιολογικό του πέρας ή έστω στην απώλεια του μεγέθους που σηματοδοτούσε την ταυτότητα του, σήμερα που καμία αρετή δεν είναι ικανή να μπολιάσει τη γέρικη γενιά του (Άμλετ, III, 1, 117), το δράμα μπουσουλά προς την πέμπτη, την τελευταία του πράξη, το πρόσφατο παρελθόν περνά στην ιστορία και ο ελισαβετιανός ποιητής, μας απαγγέλλει πράσινες ομοιοκαταληξίες για το πώς οι βασιλιάδες χάνονται. Τυποποιημένες πομπώδεις φράσεις, όπως το δαχτυλίδι της διαδοχής, ο εμ-

“

Από τη Ρώμη του Ιουλίου Καίσαρα μέχρι τη ∆ανία του Άμλετ και από την Αγγλία του Ριχάρδου του Γ’ μέχρι την Ελλάδα του Παπανδρέου του Γ’, η διαφθορά, η ασυνειδησία και η κατάχρηση της δύναμης δεν αλλάζουν στο βάθος της εξουσίας, απλά της φορούνε νέες μάσκες.

φύλιος μεταξύ των βουλευτών και οι βαρόνοι του κόμματος, έρχονται να αποσπαστούν από τον κοινότοπο λόγο της τηλεοπτικής δημοσιογραφίας και να συναντήσουν την κυριολεξία τους στα θεατρικά αρχέτυπα του σαιξπηρικού έργου. Στην Ελλάδα του νεποτισμού και της οικογενειοκρατίας, όπου όμοια επώνυμα διαδέχονται το ένα το άλλο σε ίδιες πολιτικές θέσεις, αριθμούμε τους συνονόματους διαδόχους ώστε να μην τους μπερδεύουμε. Όμοια με τη ∆ούκισσα του Γιορκ στον Ριχάρδο τον Γ’ περιγράφουμε τη σκυταλοδρομία της στασιμότητας στη νομή της εξουσίας: Είχα έναν Εδουάρδο, κι ο Ριχάρδος τον σκότωσε, είχα έναν Ερρίκο, κι ο Ριχάρδος τον σκότωσε. Είχες έναν Εδουάρδο, κι ο Ριχάρδος τον σκότωσε. Είχες έναν Ριχάρδο κι ο Ριχάρδος τον σκότωσε.

Προσωπολατρεία

Μιλώντας για την ιστορία του ΠΑΣΟΚ, σε μεγάλο βαθμό μιλάμε για τον Ανδρέα Παπανδρέου (με σαιξπηρικούς όρους Παπανδρέου ο Β’), τον άνθρωπο που ίδρυσε, προσδιόρισε και ηγεμόνευσε στο κόμμα για 22 χρόνια. Ο τρόπος που άσκησε την ηγεμονία του στο ΠΑΣΟΚ, χωρίς περιθώρια οποιασδήποτε αμφισβήτησης, και η δημιουργία ενός κόμματος καθαρά αρχηγοκεντρικού έδωσαν στο πρόσωπο του Ανδρέα Παπανδρέου τις διαστάσεις σαιξπηρικού ηγεμόνα, ο οποίος κάθεται ολομόναχος στο θρόνο και δίπλα του ούτε σύμβουλος (Κοριολανός, IV,6,29). Το προφίλ του απόλυτου ηγέτη ήταν κάτι το οποίο παγιώθηκε ήδη από τις πρώτες εκκαθαρίσεις στο κόμμα με τις διαγραφές της ∆ημοκρατικής Άμυνας το 1975 και των τροτσκιστών το 1976, σε μια λιγότερο ματωμένη επανάληψη των εκκαθαρίσεων του Μάκβεθ στο δρόμο του προς την εξουσία. Και δίπλα στο σημείο που φυτεύεται ο θρόνος του ηγεμόνα, φύονται τα σφουγγάρια που ρουφάνε του βασιλιά την εύνοια, τα δώρα, τ’ αξιώματα (Άμλετ, IV, 2, 15), οι λειτουργικοί υπασπιστές σαν τον Ρόζενκραντς και τον Γκίλντενστερν ή σαν τον Άκη Τσοχατζόπουλο και τον Κώστα Λαλιώτη (2/3 της παλιάς «τρόικας» του ΠΑΣΟΚ) καθώς και πρόσωπα που διατρανώνουν την άνευ όρων αφοσίωση στον Αρχηγό σαν τον Κίμωνα Κουλούρη και τον Ευάγγελο Γιαννόπουλο, επιτρέποντας Του να πει σαν άλλος ∆ούκας του Μπάκιγχαμ: Τα κατάπληχτα βλέμματα και τα ψεύτικα χαμόγελα τα έχω στη διάθεσή μου, πάντοτε έτοιμα να υπηρετή-

σουν ό,τι ώρα θελήσω τα στρατηγήματά μου. (Ριχάρδος ο Γ, III, 5, 11).

Στην οροσειρά της διαφθοράς

Στα χαρακτηριστικά αυτά πρέπει να προστεθεί και η προσωπολατρία που ο Ανδρέας Παπανδρέου καλλιέργησε στη σχέση του με το λαό. Μια λατρεία που εύκολα θα συγχωρούσε τις ματαιωμένες υποσχέσεις για μια αλλαγή (κυρίαρχο σύνθημα των εκλογών του ’81) που δεν ήρθε, για μια αλλαγή, που τελικά αλλού κατέληξε [πως περιγελάνε οι τύχες, κι οι μεταβολές γεμίζουν της αλλαγής την κούπα με πιοτά διάφορα! (Ερρίκος ο ∆’, III, 1, 52-53)]. Είναι η λατρεία που του τρέφει ο πολύς λαός, έτοιμος να πνίξει τ’ αδικήματα του στης αγάπης τα νερά (Άμλετ, IV, 7,17) , η λατρεία που θα τον φέρει από το σκάνδαλο Κοσκωτά πίσω στο 47% των εκλογών του 1993. Η ΠΑΣΟΚική οροσειρά της διαφθοράς -της οποίας το σκάνδαλο Κοσκωτά υπήρξε ίσως η πιο ψηλή βουνοκορφήμπορεί να βρει αντιστοιχίες σε πολλούς στίχους του Σαίξπηρ. Έτσι διαβάζουμε για τη διαβρωτική δύναμη του χρήματος στον Τίμωνα τον Αθηναίο: Τούτος ο κίτρινος ο δούλος δένει λύνει νόμους. Ευλογάει καταραμένους. Κάνει λατρευτή τη λέπρα. ∆ίνει στους κλέφτες θέση πλάι σε γερουσιαστές και τίτλους, προσκυνήματα χειροκροτήματα (IV, 3, 26). Σε μια επίδειξη ενόρασης μάλιστα, ο Σαίξπηρ προβλέπει τον «Κουτσονόμο»: Στα ρεύματα της διαφθοράς τούτου του κόσμου, μπορεί της αμαρτίας το χρυσωμένο χέρι να παραπετάει το δίκιο και της παρανομίας τα λάφυρα συχνά θα δεις να εξαγοράζουνε τον νόμο (Άμλετ III, 3, 57).

Ο «επάρατος άλλος» Με την πτώση του Ανδρέα Παπανδρέου, αρχίζει ο πόλεμος της διαδοχής

(κάθε δάχτυλο και βασιλιάς θα σχολιάσει ο βασιλιάς Ληρ), ο οποίος είχε γίνει εμφανής ήδη από τα γεγονότα στο Πεντελικόν το 1990. Τελικά το 1996 πρωθυπουργός θα γίνει ο Κώστας Σημίτης. Ο Σημίτης ενσαρκώνει στο ΠΑΣΟΚ τον σαιξπηρικό ρόλο του «επάρατου άλλου», του ξένου σώματος μέσα στο «σοσιαλιστικό» και λαϊκίστικο ΠΑΣΟΚ, φιγούρα όμοια με τον Οθέλλο ή τον Σάυλοκ που αν και βρίσκονται ως ξένοι στο σύνολο, καταφέρνουν να του επιβληθούν και να κυριαρχήσουν. Αντίθετα ο διάδοχός του, Γιώργος Παπανδρέου, θυμίζει τον ανίκανο απόγονο των κραταιών ηγεμόνων, μια φιγούρα βγαλμένη από τα πιο φθαρμένα ιπποτικά ρομάντζα μια και η μόνη ιδιότητα που είχε να επιδείξει είναι ένα επώνυμο (Τ’ άσημο το όνομα απ’ τον τίτλο το μεγάλο μια φήμη μάταιη το χωρίζει, τίποτ’ άλλο (Ριχάρδος ο Γ’ I, 4, 78). Στην πινακοθήκη των ΠΑΣΟΚικών χαρακτήρων, θα μπορούσαμε να συναντήσουμε πολλές ακόμα αντιστοιχίες. Να δούμε τον Θόδωρο Πάγκαλο ως έναν ανεστραμμένο Φάλσταφ, που αντί για χωρατά διατυπώνει μισάνθρωπα ευφυολογήματα, τον Ευάγγελο Βενιζέλο να μιλάει ένα σωρό από τίποτα (Έμπορος της Βενετίας, I, 1, 114) και ίσως το γούστο μας, μας αποτρέψει από έναν παραλληλισμό της Λαίδης Μάκβεθ με την ∆ήμητρα Λιάνη. Από τη Ρώμη του Ιουλίου Καίσαρα μέχρι τη ∆ανία του Άμλετ και από την Αγγλία του Ριχάρδου του Γ’ μέχρι την Ελλάδα του Παπανδρέου του Γ’, η διαφθορά, η ασυνειδησία και η κατάχρηση της δύναμης δεν αλλάζουν στο βάθος της εξουσίας, απλά της φορούνε νέες μάσκες, κρύβουνε με νέες επιφάνειες ένα πρόσωπο παλαιό. Ας κλείσουμε λοιπόν (σε πείσμα όλου του προηγούμενου άρθρου) με μια ομηρική ευχή από την πρώτη ραψωδία της Οδύσσειας: Έτσι ας χαθεί όποιος παρόμοια πράξει. tsalapatis.blogspot.gr/