Κυριακή 3-11-2013 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2013 • Αρ. φ. 1175 • 2 €

Η πολιτική της λιτότητας σκοτώνει κάθε προοπτική ανάκαμψης Γ. ΣΤΑΘΑΚΗΣ

Σελ. 6, 7

Χρειαζόμαστε ιδεολογικές πυξίδες

Η. ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ

Η επιστήμη μάς λέει να επαναστατήσουμε ΝΑΟΜΙ ΚΛΑΪΝ

Σελ. 9

Σελ. 30, 31

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΠΕΡΙΠΛΕΚΕΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Ποιος ωφελείται; Κ. ΗΣΥΧΟΣ

Νέο μετεκλογικό τοπίο στην Αργεντινή Σελίδες 12, 13

Θ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ

Η αντιστροφή των πραγμάτων στο αντίθετό τους Σελίδες 28, 29

Σ. ΡΟΥΣΣΟΣ

Κυβερνοκατασκοπία και ηγεμονικοί ανταγωνισμοί Σελίδα 10

Γ. ΜΠΑΛΙΑΣ

Πόσο «πράσινη» θα είναι η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική; Σελίδα 21

∆. ∆ΑΜΙΓΟΣ

Παραβιάζεται το Σύνταγμα προκειμένου να εξυπηρετηθεί η διαθεσιμότητα; Σελίδα 19

ΤΟ ΘΕΜΑ

Στο σφυρί η ζωή χιλιάδων χρεωμένων πολιτών Σελίδες 16, 17

∆ώδεκα δολοφονικές σφαίρες για τρεις ανθρώπινες ζωές (δύο απ’ τις οποίες ήδη χάθηκαν) έρχονται να περιπλέξουν την ήδη φορτισμένη πολιτική κατάσταση. Την ώρα που οι διωκτικές αρχές αναζητούν τους δράστες, οι πολιτικές δυνάμεις αναμετρούν τις συνέπειες της δολοφονικής δράσης τους. Αν το ερώτημα «ποιος ωφελείται;» από τις συνέπειές της αξιοποιηθεί για την ορθή ανάλυση της κατάστασης όπως διαμορφώνεται τώρα, και όχι για συνωμοσιολογικές ή αστυνομικού τύπου αναζητήσεις, μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο για μια ακριβή καταγραφή του νέου πολιτικού σκηνικού. Η Χρυσή Αυγή, που είχε βρεθεί μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα στο στόχαστρο και έτεινε να απομονωθεί ως πολιτική δύναμη που εγκολπώνεται μια εγκληματική οργάνωση, απαξιωμένη στα μάτια της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού, έχει τη δυνατότητα να μεταπέσει από την κατάσταση του θύτη στην κατάσταση του θύματος, εξουδετερώνοντας σε μεγάλο βαθμό τις σοβαρές πολιτικές απώλειες που σημείωσε. Ήδη από τους πρώτους χειρισμούς της ηγεσίας της διαφαίνεται η προσεκτική προσπάθεια να ανακτήσει το χαμένο έδαφος και να προχωρήσει σε μια συγκρατημένη για την ώρα αντεπίθεση. Μια τέτοια εξέλιξη είναι αναμενόμενο να προκαλέσει αναθεωρήσεις τακτικής στο κυβερνητικό στρατόπεδο και ιδίως στη Ν∆. Η οποία, ήδη, δεν έβλεπε να έχει τα θετικά γι’ αυτήν δημοσκοπικά αποτελέσματα που περίμενε. Σήμερα, είναι δυνατό να κινδυνεύσουν ακόμη και αυτά, εάν η αντεπίθεση κατά της ναζιστικής ΧΑ δεν αποφέρει τα αναμενόμενα. Κι αυτό είναι πολύ πιθανό, καθώς, μέχρι στιγμής, τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση της εγκληματικής δράσης της, ήταν κυρίως αστυνομικά και δικαστικά και ελάχιστα πολιτικά, ιδεολογικά ή θεσμικά. Ποιές απόψεις θα πρυτανεύσουν στην κυβέρνηση και στα δύο κόμματα που τη συναπαρτίζουν, δεν είναι ακόμα σαφές. Η εύκολη λύση θα ήταν η επιστροφή στην πεπατημένη της «θεωρίας» των δύο άκρων, ώστε να αντληθεί το (αβέβαιο) όφελος

Την Κυριακή αργία, την Τετάρτη απεργία

Για πρώτη φορά από το 1908 επιχειρείται η κατάργηση της Κυριακάτικης αργίας. Γι’ αυτό η αυριανή μέρα έχει προκηρυχθεί σε απεργία, καλώντας τους εργαζόμενους να μην δουλέψουν την Κυριακή, τους μαγαζάτορες να μην ανοίξουν τα καταστήματά τους και τον κόσμο να κρατήσει τη λίστα για τα ψώνια του (αν έχει τα χρήματα να τα καλύψει) για μία ακόμα μέρα, μέχρι τη Δευτέρα που είναι εργάσιμη. Την Τετάρτη συμμετέχουμε στην απεργία που έχουν προκηρύξει ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ. Λέμε όχι στο ξεχαρβάλωμα της δημοκρατίας, στην κρατική και εργοδοτική τρομοκρατία, τον αυταρχισμό και την καταστολή, στο φασισμό και την εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής, στο φόβο και το διχασμό. Προσυγκέντρωση στο Μουσείο στις 11 π.μ.

Προς αναζήτηση συμβιβασμού Σημεία για την επίτευξη ενός αξιοπρεπούς συμβιβασμού με την τρόικα αναζητούσε η κυβέρνηση ολόκληρη την προηγούμενη εβδομάδα, ενόψει της επανόδου της αντιπροσωπείας της την Τρίτη. Οι πληροφορίες ανέφεραν ότι το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής διάνυσε η κυβέρνηση. Η τρόικα, αντίθετα, διατηρεί όλο το περιθώριο να επανέλθει δίνοντας στην κυβέρνηση την πολιτική ευχέρεια τώρα να ισχυριστεί ότι δεν πήρε νέα οριζόντια μέτρα. Εντελώς διαφορετικός υπολογισμός, ωστόσο, γίνεται από την πλειοψηφία του κόσμου, ιδίως τα αδύνατα οικονομικά στρώματα που θα κριθούν να καλύψουν από τον τραγικά ελλειμματικό οικογενειακό προϋπολογισμό τους το θρυλούμενο δημοσιονομικό κενό, που θα συμφωνήσουν οι Στουρνάρας – Τόμσεν για το 2014. Οι αναταράξεις στις κοινοβουλευτικές ομάδες της Ν∆ και του ΠΑΣΟΚ υπήρξαν πολύ αποκαλυπτικές.

από την εμφάνισή της ως μόνης σταθεροποιητικής δύναμης που μπορεί να επιβάλει «το νόμο και την τάξη». Το αδύναμο σημείο

μιας τέτοιας επιλογής είναι ότι δεν μπορεί πειστικά να στοχεύσει κατά του επικίνδυνου –για το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα– αν-

τιπάλου, του ΣΥΡΙΖΑ. Η δολοφονική ενέργεια κατά μελών της ΧΑ είναι τόσο εκτός οποιασδήποτε πολιτικής λογικής πράξη, που δεν μπορεί να συσχετισθεί κατά οποιοδήποτε τρόπο με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και με άλλο πολιτικό σχηματισμό της αριστεράς. Έναντι της τρόικας –που με τίποτα δεν μπορούμε να ξεχνάμε– η κυβέρνηση μπορεί τώρα να προσέλθει με ένα ακόμα επιχείρημα υπέρ της «πολιτικής διαπραγμάτευσης», που δεν θα αφήσει ίσως ασυγκίνητους του «εταίρους», όχι όμως και τους «δανειστές» απαραίτητα. Και οι δύο, πάντως, έχουν αποδειχθεί πολύ σκληροί ακόμα και για τους «υποδειγματικούς κρατούμενους», και δεν είναι εύκολο να αλλάξουν στάση εξ αιτίας μιας εξέλιξης κρίσιμης μεν για την Ελλάδα, όχι όμως αποφασιστικής σημασίας για τα γενικότερα συμφέροντά τους, με βάση τα οποία σχεδιάζουν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τη συμπεριφορά τους. Εκείνο που αξίζει να σημειώσουμε, πάντως, είναι ότι, σε ένα Συνέχεια στη σελίδα 3

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Noεμβρίου 2013

Οι αριθμοί Η αγάπη τελικά είναι mαθηματικά ένα κι ένα κάνουν δύο Ή αλλάζεις ή αντίο (δις) Κώστας Μαρτάκης, «Μαθηματικά» «Μάθε επιτέλους να μετράς», από παιδί του φώναζε ο πατέρας κι αυτός προσπαθούσε τόσο που όταν ο πατέρας πέθανε έσκυψε πάνω απ' το φέρετρο και του ’πε: «Πέθανες στις τρεις και τέταρτο ακριβώς. Ζύγιζες εβδομήντα έξι κιλά. Ως ώρας έκλαψα δώδεκα λίτρα δάκρυ. Απέχεις τετρακόσια είκοσι μέτρα από το μνήμα. Σου έφεραν εξακόσια δεκαοχτώ τριαντάφυλλα. Είδες πατέρα; Τα υπολόγισα όλα». και τον κοίταξε για τελευταία φορά. Με μια λύπη αμέτρητη. Αντιγόνη Βουτσινά, «Οι αριθμοί»

ο τελευταίο που φανταζόμουν –αλλά στο γράψιμο όλα γίνονται, έστω και υπό το πρίσμα του δαμόκλειου ερωτήματος του Μανόλη Αναγνωστάκη «Το θέμα είναι τώρα τι λες…»– ήταν να μιλήσω κάποια στιγμή για την ποίηση των λογαρίθμων, την άλγεβρα και τις τρεις άγριες γεωμετρίες τού Έκτορα Κακναβάτου, τους «αριθμούς και τις άλλες μαθηματικές ψηφίδες στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη» με τις μαθηματικές ιχνηλασίες σε μη μαθηματικά κείμενα του Θανάση Τριανταφύλλου, ή το Ποίημα αριθμός μηδέν του Σωτήρη Παστάκα. Όχι πως στη λογοτεχνία δεν υπάρχουν

αναλογίες με τα μαθηματικά, όπως τουλάχιστον υπονοούν/υποψιάζουν οι ρητοί και άρρητοι αριθμοί, οι υπερπραγματικοί που χρησιμοποιούνται στη μη τυπική ανάλυση, οι πραγματικοί ή οι υπερβατοί –με όλες τις ενστάσεις προσδιορισμού μιας πραγματικότητας ή μιας υπερβατικότητας ακόμα και από τις στήλες μιας εφημερίδας, ή ενός περιοδικού. Συγχωρήστε μου μια ακόμη περιαυτολογία αλλά καθώς η πρόσβαση στα ΜΜΕ όσο πάει και λιγοστεύει –ραδιοφωνικά και έντυπα ακόμα και της Αριστεράς που σε ξεπετάνε αδιάβαστο αν δεν φιλοξενείς συνέντευξη Τσίπρα, ή συνεργασίες τουλάχιστον των Ηλία Μαμαλάκη-Βαγγέλη Ραπτόπουλου–, και καθώς το θυμοσοφικό «σήμερα είμαστε αύριο δεν είμαστε» τρομάζει όλο και περισσότερο τους Έλληνες –τέταρτος πιο δυστυχισμένος λαός στον κόσμο– και ασφαλώς και τη στήλη, σκέφτηκα να αδράξω την ευκαιρία και να μεταφέρω το γράμμα σύνταξης από τον υπό έκδοση 49ο Μανδραγόρα που αυτή τη φορά, πέραν των άλλων εστιάζεται στους Νίκο Γκάτσο, Γιάννη ∆άλλα, Μαγιακόφσκι, Καβάφη, ενώ φιλοξενεί έργα, κείμενα και μια γενικότερου ενδιαφέροντος συζήτηση με τον ζωγράφο Σωτήρη Σόρογκα, (που αποσπάσματα θα μεταφέρω την άλλη βδομάδα). Περί αριθμών, λοιπόν, ο λόγος για να καταμετρήσουμε το τι σημαίνει σε μια αγορά, σ’ έναν κύκλο φανατικών αναγνωστών (στην καλύτερη), ενημερωμένων (στη συνήθη: «Τον ξέρω τον Μανδραγόρα, αλλά δεν έτυχε να τον αγοράσω»), ή αδιάφορων περί τα καλλιτεχνικά (στη χειρότερη: «Ο Μανδραγόρας δεν είναι ένα μαγαζί με βότανα στον Πειραιά;»), η συμ-

πλήρωση 20 χρόνων ζωής, ή ο στόχος των 50 τευχών; Εδώ ο σύντροφός μας Χρήστος Ηλιόπουλος έκλεισε τα μάτια του πριν τα 44, με τον (δικό μας) Μανδραγόρα να ’χε τότε προσμετρήσει ζωή μόλις τριών χρόνων. Ποια σημασία και βαρύτητα για μια ολόκληρη κοινωνία που λειτουργεί σε τέτοια μεγέθη, όπου διακυβεύονται τόσα συμφέροντα, και ενσκήπτουν τόσες συγκρούσεις, μπορεί να έχει η αγωνία της στοιχειοθεσίας, ο αριθμός των 8σελιδων, το κόστος των τσίγκων, η προαγορά του χαρτιού, ή η αύξηση κατά 150% των ταχυδρομικών τελών; Ποιον ενδιαφέρουν τα χιλιάδες χαμένα βράδια, τα κουβαλήματα, οι επιστροφές, η υπερκοστολόγηση του πρακτορείου διανομής «Ευρώπη», τα απλήρωτα τεύχη από την Εστία και τον Τούμπα, τα πολυσέλιδα αναποτελεσματικά κείμενα που περισσότερο κανακεύουν τον ναρκισσισμό τού συγγραφέα παρά απαντούν/συναντιούνται στα (ουσιώδη) ερωτήματα ενός αναγνώστη. «Όπως οι καλλιτέχνες έτσι και οι μαθηματικοί ξεκινούν με μια σύλληψη που προσπαθούν εκ των υστέρων να την αποδείξουν. Τόσο στα μαθηματικά όσο και στην τέχνη ο δρόμος είναι το απόλυτο σκοτάδι», έλεγε ο Iάννης Ξενάκης, επιβεβαιώνοντας το αβέβαιο και των δύο που τελούν υπό το διαρκές βάρος της επαλήθευσης (όσων προτείνουν), καταδικασμένα δίχως τη συναίνεση/αποδοχή να περνούν απαρατήρητα και χάνονται. Μαθηματικά και τέχνη διαμορφώνουν ανθρώπους στοχαστικούς, κριτικούς έναντι όλων, απαιτητικούς στη ζωή, τολμηρούς στη δημιουργία ενός κόσμου φανταστικού που μπορεί να μη λύνει προβλήματα, αλλά τουλάχιστον μέσα απ’ τ’ όνειρο και τη δημιουργία –ή έστω την

έντιμη απόπειρα της έκφρασής της– κάνουν λιγότερο σκληρή κι απάνθρωπη την καθημερινότητά μας. Χωρίς τη μαθηματική τάξη, δεν στέκει/ τίποτε: Ούτε ουρανός έναστρος,/ ούτε ρόδο. Προπαντός ένα ποίημα./ Κι ευτυχώς ότι μ’ έκανε η μοίρα μου/ γνώστη των μουσικών αριθμών,/ ότι κρέμασε μιαν αχτίνα επί πλέον/ το άστρο της ημέρας στην όρασή μου/ και κάνοντας τα γόνατά μου τραπέζι/ εργάζομαι, ως να ’ταν να φτιάξω/ έναν έναστρο ουρανό, ή ένα ρόδο, γράφει ο Νικηφόρος Βρεττάκος στους μουσικούς αριθμούς, ενώ η απόδειξη του Ευκλείδη ότι «οι πρώτοι αριθμοί είναι άπειροι» συγκαταλέγεται στα έργα τέχνης. Μπορεί να μην υπάρχουν τέλειοι άνθρωποι, τέλεια περιοδικά, ή τέλεια κοινωνία, υπάρχουν όμως τέλειοι αριθμοί κι αυτό είναι παρήγορο ακόμη και στις σκοτεινότερες εποχές σαν τις δικές μας που απ’ ό,τι φαίνεται κανένα περιοδικό και καμιά στήλη εφημερίδας δεν μπορεί να φωτίσει –τουλάχιστον όσο κυριαρχούν διάττοντες που μέχρι (και παρά) την πτώση τους εξακολουθούν να θορυβούν, να ασεβούν και να συσκοτίζουν. Ο Μανδραγόρας ξεκίνησε μέσα σε τέτοιες υποκειμενικές δυσκολίες που λίγο έλλειψε το 7ο πάτωμα (στη Θεμιστοκλέους 34) να αποβεί μοιραίο. Σήμερα κινδυνεύει ακόμα κι απ’ το ισόγειο. Μικρό το κακό συγκρινόμενος με τα υπεράριθμα θύματα που ο Μινώταυρος του συστήματος αφήνει καθημερινά στο διάβα του. Κώστας Κρεμμύδας mandragoras_magazine@yahoo.gr

ΑΦΡΟ∆ΙΧΤΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΟΧΘΗΣ Πάγκαλος περιέγραψε πώς η ΕΥΠ 0 Οπαρακολουθούσε τους αμερικάνους

πρέσβεις στην Αθήνα και Άγκυρα. – «Ήταν διασκεδαστικό να ακούς τον αµερικάνο πρέσβη να λέει στον συνάδελφό του στην Άγκυρα «What is this motherfucker Pangalos doing» ∆ηλαδή, περίπου έλεγαν «τι λέει αυτός ο μαλάκας ο Πάγκαλος» και έσπαγαν πλάκα. – Ανεξάρτητα αν τον έλεγαν µαλάκα ή son of a bitch, δηλαδή γιο της σκύλας, αυτός διασκέδαζε. Χροντρόπετσος.

– Από «µεγάλος τραγουδιστής» στην υπόθεση Οτσαλάν, έγινε µεγάλος «ωτακουστής». Άντε, και µατάκιας στου Φιλοπάππου. Οι Αμερικάνοι παρακολουθούν όλους τους πολιτικούς. Από τον Καραμανλή έως τη Μέρκελ. – Ακόµα και τον Πάπα και τους καρδινάλιους παρακολουθούν. Ήξεραν πολύ καλά την τεράστια ιδεολογική δύναμη που διαθέτει η θρησκεία και τους παρακολουθούν μήπως ξεφύγει κανείς από τη γραμμή ή για να τους έχουν στο χέρι εκμεταλλευόμενοι τις αδυναμίες τους. – Μόνο ο Στάλιν δεν είχε καταλάβει τη δύναµη του Πάπα. Όταν οι σύμμαχοι αποφάσιζαν την απόβαση στην Ιταλία, ο Τσόρτσιλ αναρωτήθηκε για το πώς θα αντιδράσει ο Πάπας. – Ο Στάλιν, τον έκοψε. «Ο Πάπας πόσες µεραρχίες έχει;» Με αφορμή την αναμενόμενη, λόγω κριτικής του στην ηγεσία, απόλυση του Μπογιόπουλου από τον «Ριζοσπάστη» και μάλιστα όχι με απόφαση της διεύθυνσης, άντε του κομματικού υπεύθυνου, αλλά με απόφαση της Κ.Ε, ο Θανάσης Καρτερός σχολίασε στην «Αυγή»: – «Φταίει η παραδοσιακή ανθρωποφάγος νοοτροπία, η οποία ζει και βασιλεύει στον Περισσό», έγραψε. Από εδώ το πήγε, από ‘κει το πήγε πού βρήκε τόση καλλιέπεια λόγου ο μπαγάσας; – Θα µπορούσε να το πει πολύ πιο α-

G 1

Να δούμε τον Πάγκαλο φυλακή και ψηφίζουμε τον πρόεδρο του Αρείου Πάγου για πρωθυπουργό πλά, κατανοητά και αποτελεσµατικά: Σταμετά ο Φαήλος Κρανιδιώτης τα mΚαι λινισµός. βάζει με τους αριστερούς αντί για Χάλασε και το ΚΚΕ. Αντί να τον διατους Κουρήδες, που είναι και αυτοί αντι8γράψει σαν αντικομμουνιστή, άντε μνημονιακοί.

για αντικομματική συμπεριφορά, τον διέγραψε για άρνηση αποδοχής ελαστικής σχέσης εργασίας. – Του πρότειναν να υπογράψει ατοµική σύµβαση εργασίας. Ακόµα και ο πρώτος διδάξας, ο Σκάι, τους χλεύασε. Εντάξει, υπερβολές. Η Cosco έχει απαγορεύσει τον συνδικαλισμό και δεν εφαρμόζει τη νομοθεσία για την υγιεινή και ασφάλεια. – Στο µόνο που µοιάζουν, είναι η µη εφαρµογή των Συλλογικών Συµβάσεων Εργασίας. Φαίνεται ότι μόνο ο τομέας της Υγείας πάει καλά στην Ελλάδα. – Μπορεί στον Ευαγγελισµό να µη λειτουργεί ο αξονικός τοµογράφος, αλλά οι ιδιωτικές κλινικές λειτουργούν µια χαρά. Το είπε και ο Άδωνις Γεωργιάδη: «Τα ιδιωτικά συστήματα Υγείας μας συμφέρουν περισσότερο από τα δημόσια». – Σωστά, υπάρχει και ιστορικό προηγούµενο. Το παντεσπάνι συνέφερε περισσότερο από το ψωµί. Μπορεί να περνάμε βαθιά κρίση, αλλά τα πρώτα άνθη της ανάκαμψης ήρθαν. – Ο Γ. Κουρής, ιδιοκτήτης της «Αυριανής», του «Φίλαθλου» και του «Alter», που πριν από την κρίση είχε φεσώσει τους εργαζόµενους τα Ταµεία, και την Εφορία, τώρα άνοιξε ένα ελπιδοφόρο, για το λαό, κεφάλαιο. Αφού αποφυλακίστηκε με εγγύηση, προσέλαβε 5.000 συνεργάτες για να βγάζει την εφημερίδα «Κόντρα News». – Ούτε η εφηµερίδα του ΕΑΜ «Ελεύθερη Ελλάδα» δεν είχε τόσους συνεργάτες, που της έδιναν πληροφορίες από τις περιοχές τους, αµισθί φυσικά.

]

D ,

– Έγραψε προς αριστερό στο Twitter «πήγαινε να καπνίσεις κανένα µπάφο µε τους συντρόφους σου, µέχρι να ‘ρθουν και τα δικά σας βραχιόλια». Ούτε καν έναν υπαινιγμό για τον άλλο σύμβουλο του πρωθυπουργού τον Μπαλτάκο, δεν έκανε. – Προφανώς για να µη φανεί ότι τον υπονοµεύει, για να του φάει τη θέση του γενικού γραµµατέα της κυβέρνησης. Ο υιός Μπαλτάκος έδωσε εξετάσεις για το Λιμενικό, αλλά δεν έπιασε τη βάση σ’ ένα από τα εξεταζόμενα μαθήματα και τον έκοψαν. – Προσέφυγε στο ∆ιοικητικό Εφετείο Πειραιά, που αποφάσισε να γίνει επαναβαθµολόγηση του γραπτού. Η επιτροπή αξιολόγησης συνήλθε εκ νέου, το οκτώ έκανε δέκα και ο υιός προσφέρει πλέον τις υπηρεσίες του στο Λιμάνι του Πειραιά. – Μπορεί να µην καταλαβαίνω πλήρως τον Φαήλο, αλλά στο Carrefour δίνω τα ρέστα µου. Εγκατέστησαν εντός των πολυκαταστημάτων τους ενεχυροδανειστήρια, αλλά δυστυχώς έγινε σάλος. – Μου κάνει εντύπωση. Τι πιο εξυπηρετικό να πηγαίνει ο καταναλωτής, να δίνει µια λίρα που πήρε δώρο όταν γεννήθηκε αγόρι και να ψωνίζει χωρίς πρόβληµα. Μετά πάει και στο περίπτερο, αγοράζει τσιγάρα και στο βενζινάδικο καύσιμα. – Στη χειρότερη, λόγω µικρής ανταλλακτικής αξίας, δίνει ένα χρυσό δόντι. Οι «58» της κεντροαριστεράς έχουν άλλες προδιαγραφές για την ανταλλακτική τους αξία.

– Το είπε περιφραστικά ο Νίκος Αλιβιζάτος: «Το κείµενο των 58 είναι πιο κοντά στη συντηρητική παράταξη, παρά προς τον ΣΥΡΙΖΑ». Τέτοια διαβάζει ο Κάρολος της Αγγλίας και τα παίρνει στο κρανίο. – Όπως αποκάλυψε η στήλη την προηγούµενη Κυριακή, τα έβαλε µε τους αντίστοιχους Γεωργιάδηδες και τους Βρούτσηδες για το ιδιωτικό σύστηµα Υγείας και τις συντάξεις. Προχθές ξεπέρασε ολοκληρωτικά την οικογενειακή προσδοκία προς τον ίδιο, λέγοντας «Βαριέμαι να γίνω βασιλιάς». – Να τον φέρουµε εδώ ως πρωθυπουργό. Θα είναι καλύτερος από τον Παπαδήμο και τον Σαμαρά, ενδεχομένως και από τον Γιώργο.

; l

Γεράσιμος ο Αλιεύς alieys@hotmail.gr

v c

x z

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε. Ακαδημίας 62, 5ος όροφος, Αθήνα 106 79 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702 3619513 - 3619514 FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 140 • Kύπρος: 240 • Ευρώπη: 240 • Λοιπός κόσμος: 240 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: A’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR 3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Noεμβρίου 2013

Παρών από την τρόικα

Του ΗΛΙΑ ΜΑΚΡΗ από την «Καθημερινή

Η τρόικα θα δηλώσει παρών από αύριο στην Αθήνα με τις πρώτες συσκέψεις να ξεκινούν την Τρίτη. Ίσως δοθούν και κάποιες απαντήσεις: για το τι ακριβώς συμβαίνει και πιέζει τόσο την κυβέρνηση; ∆εν φοβάται μήπως καταρρεύσει; Ή μήπως η κυβέρνηση δεν πιέζεται και τόσο; Υπάρχουν, βέβαια, και άρθρα σε προσκείμενες της κυβέρνησης εφημερίδες που προβλέπουν ακόμα και στην κατάρρευσή της. Τι αλλάζει; Και τι κινδύνους εγκυμονούν τα παιχνίδια που παίζονται για τους πολίτες και τη χώρα; Εκτιμούν και αποδέχονται, πλέον, ότι η παρτίδα δεν σώζεται και ότι ο ΣυΡιζΑ είναι η επόμενη κυβέρνηση; Ή είναι κινήσεις που μοναδικό σκοπό έχουν την προετοιμασία «ελεγχόμενου διεξόδου» ενόψει του διαφαινόμενου αδιεξόδου της σημερινής κυβέρνησης; Με μια ανειλικρινή παραδοχή [«στο παραπέντε της εξόδου από το μνημόνιο το τρέχον πολιτικό προ-

σωπικό είναι έτοιμο να κλοτσήσει την καρδάρα με το γάλα» -καμία χώρα, όμως, δεν βγαίνει από μνημόνιο καθώς θα παραμείνει υπό επιτήρηση μέχρι να αποπληρώσει το 75% του χρέους της, από το 2050, δηλαδή, και βλέπουμε] ο Αντ. Καρακούσης [ηλεκτρονικό Βήμα, 01.11.13] υποστηρίζει ότι «εγείρονται αμφιβολίες για την μακροημέρευση του συμμαχικού κυβερνητικού σχήματος και αμφισβητείται η δυνατότητα των κκ Σαμαρά και Βενιζέλου να διασφαλίσουν το αγαθό της πολιτικής σταθερότητας». Και προβλέπει ότι καθώς «το μείγμα είναι εκρηκτικό και τα χειρότερα μπορούν να συμβούν είναι φανερό ότι η κυβέρνηση, αν δεν πέσει για τον ενιαίο φόρο επί των ακινήτων, δεν μπορεί να συνεχίσει για πολύ έτσι». Το Βήμα, είναι γεγονός, ότι μας έχει συνηθίσει σε παλινωδίες. Ωστόσο στηρίζει σταθερά τη συγκυβέρνηση και το συγκεκριμένο κείμενο ξεπερνά τα «εσκαμμένα» του συστήματος. Ίδωμεν.

Η ΔΙΠΛΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΠΑΝΑΦΕΡΕΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗ ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ

Cui bono?

εριπλέκεται η πολιτική κατάσταση της χώρας, μετά την εκτέλεση δύο μελών της Χρυσής Αυγής έξω από τα γραφεία της, στο Ν. Ηράκλειο. Εκτέλεση, που εκ των πραγμάτων, «δημιουργεί κλίμα αποσταθεροποίησης και στοχεύει στη δημοκρατία» [ΣυΡιζΑ], ενώ εγείρει και «πολύ σοβαρά ερωτηματικά για τα κίνητρα και τους σκοπούς που υπηρετεί» [ΚΚΕ], καθώς δεν χτυπά το φασισμό αλλά αντίθετα τον τρέφει. Χρειάζεται πολιτική ψυχραιμία καθώς το χτύπημα [«επαναστατικό» ή μη] δίνει την ευκαιρία στη Χρυσή Αυγή να επανακάμψει, ενώ ήδη από μέλη της γίνεται προσπάθεια συμψηφισμού της δολοφονίας του Π. Φύσσα, στην Αμφιάλη, με τη διπλή εκτέλεση στο Ν. Ηράκλειο. Το χτύπημα στο Ν. Ηράκλειο επαναφέρει στο κέντρο της πολιτικής σκηνής τη ΧΑ [ήδη μέλη της ξεσαλώνουν στα τηλεοπτικά παράθυρα – έσπασε το άτυπο εμπάργκο], ενώ απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή προκειμένου να μην λειτουργήσει ως «πλυντήριο», ως όχημα διαφυγής, για να απαλλαγεί από την κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης και να αποφυλακισθεί η έγκλειστη η ηγεσία της που αντιμετωπίζει βαρύτατες κατηγορίες –ελπίζουμε να έχει «δέσει» την υπόθεση η δικαιοσύνη. Μετά από μια περίοδο όπου οι νεοναζιστές βρίσκονταν σε υποχώρηση επανέρχονται στο προσκήνιο. Σε καμία περίπτωση, βέβαια, δεν εκτιμάται ότι τα «μαύρα θυσίασαν δύο στρατιωτάκια για να σωθεί ο βασιλιάς» – αυτό μόνο στο σκάκι γίνεται. Χτύπημα παρέμβασης Το ερώτημα «ποιος ωφελείται;» [Cui bono?] επανέρχεται με τις όποιες απαντήσεις να δημιουργούν ακόμα μεγαλύτερα ερωτηματικά. Κατ’ αρχάς η εκτέλεση λειτουργεί παρεμβατικά στην πολιτική σκηνή του τόπου, ανεξαρτήτως προθέσεων, με τη Χρυσή Αυγή να βγαίνει ουσιαστικά ωφελημένη –έχει, πλέον, και αυτή θύματα. Η τελευταία εμφανίζεται, μάλιστα, ως υπερασπιστής του συστήματος καλώντας «όλους τους Έλληνες να παραμείνουν ψύχραιμοι και ενωμένοι αυτή την κρίσιμη για την Πατρίδα μας ώρα». Η αρχική αντίδραση της Χρυσής Αυγής θύμιζε τις «παλιές»

ημέρες της ξιφουλκώντας κατά του πολιτικού συστήματος και των μέσων ενημέρωσης. Η νεώτερη, όμως, ανακοίνωσή της έριχνε τους τόνους, πολιτικοποιώντας τις εκτελέσεις, συνεχίζοντας την «ήπια» τακτική που έχει επιλέξει από τη δολοφονία του Π. Φύσσα και μετά –όχι επεισόδια, όχι επιθέσεις σε αλλοδαπούς, κανένας «τσαμπουκάς» στη Βουλή, κ.λπ. Ακόμα και στο Ν. Ηράκλειο, όπου εκτελέστηκαν τα δύο μέλη της, η ένταση με την αστυνομία κράτησε ελάχιστα. «Μόλις έλαβα εντολή να μην μετακινηθεί κανείς. Θα υπάρξει ενημέρωση σχετικά από τους άνωθεν», έγραφε στο facebook μέλος της Χρυσής Αυγής. Η έγκλειστη ηγεσία της επιθυμεί μια «συστημική» συμπεριφορά που, πιθανόν, θα τους αποφυλακίσει. Άλλωστε η Χρυσή Αυγή έχει, πλέον, τους δικούς της «ήρωες», τους οποίους, μάλιστα, απέκτησε με τον πιο θεαματικό τρόπο… Ν∆ και ΣυΡιζΑ «στριμώχνονται» πολιτικά. ∆εν είναι ότι «επανέρχεται ο φαύλος κύκλος του αίματος», που σπεύδουν όλοι να καταδικάσουν, αλλά γιατί όταν ανατρέπονται οι όποιες σταθερές του συστήματος ωφελημένο βγαίνει το ίδιο το σύστημα που ελέγχει κρίσιμες υπηρεσίες –αστυνο-

μία, μυστικές υπηρεσίες, κ.λπ. [Παρόμοια ενέργεια, βέβαια, λειτουργεί τελείως διαφορετικά σε προεπαναστατική περίοδο, κατάσταση που σε καμιά περίπτωση δεν ισχύει σήμερα για την χώρα μας]. Ολική επαναφορά Η συγκυβέρνηση θα προσπαθήσει να εκμεταλλευθεί τη διπλή εκτέλεση, ενδεχομένως και με την πλήρη επαναφορά στο προσκήνιο της θεωρίας των δύο άκρων, που ποτέ δεν απεμπόλησε. Ακόμα θα την χρησιμοποιήσει απέναντι στην τρόικα [«η κοινωνική έκρηξη έχει ήδη νεκρούς»…], στο εσωτερικό της Ν∆ σε μια προσπάθεια να απορροφήσει τους κραδασμούς που δημιουργούν οι διαφοροποιήσεις βουλευτών απέναντι στο φόρο για τα ακίνητα [τουλάχιστον έξι βουλευτές επιμένουν ότι δεν θα τον ψηφίσουν –κάποιοι από αυτούς γιατί θέλουν να είναι υποψήφιοι δήμαρχοι], είτε απέναντι στην κοινωνία που σε ανάλογες περιπτώσεις, πίεσης από «τρομοκρατικές ενέργειες», λειτουργεί συντηρητικά. Αλλάζει, βέβαια, την πολιτική ατζέντα, για πόσο όμως; Η επίθεση, ωστόσο, γεννά και ερωτήματα στους πολίτες,

όπως το κατά πόσο η συγκυβέρνηση μπορεί να διασφαλίσει την πολιτική σταθερότητα, ενώ σίγουρα περιορίζονται οι χειρισμοί του Μαξίμου –με το κλίμα που διαμορφώνεται καθίσταται πολύ δύσκολο να προσφύγει στις κάλπες. Γεγονός, πάντως, είναι ότι η επίθεση από μόνη της λειτουργεί ενάντια στην «ομαλή ανατροπή» του πολιτικού συστήματος, που επιδιώκει ο ΣυΡιζΑ. Το κίνημα και οι συγκεντρώσεις των εργαζομένων θα αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη, όπως έγινε μετά την Marfin, που συνέβαλλε, σ΄ ένα βαθμό, στην ανακοπή των μεγάλων συγκεντρώσεων. Η διπλή εκτέλεση λοιπόν, λειτουργεί αντικειμενικά ενάντια στην ανάπτυξη του μαζικού κινήματος, την ένταση των κοινωνικών αγώνων, ακόμα και ως προς την πρόοδο των ερευνών για την εγκληματική οργάνωση Χρυσή Αυγή. Τις επόμενες μέρες θα γίνει προσπάθεια εξίσωσης των δύο άκρων, «που συγκλίνουν», όπως κατ’ επανάληψη τονίστηκε από «αναλυτές» και δημοσιογράφους αμέσως μόλις έγινε γνωστή η εκτέλεση στο Ν. Ηράκλειο. Στόχος ο ΣυΡιζΑ και ο αντιεξουσιαστικός χώρος. Ο ίδιος ο υπουργός Ν. ∆ένδιας, άλλωστε, μίλησε για «εκκαθάριση λογαριασμών»,

Η δολοφονική επίθεση περιπλέκει την πολιτική κατάσταση Συνέχεια από την 1η σελίδα

τέτοιο περιβάλλον, γίνεται ίσως πιο δύσκολη για την κυβέρνηση η επιλογή των πρόωρων εκλογών. Επειδή, όμως, τα κρίσιμα προβλήματα παραμένουν (νέα μέτρα, αντιδράσεις βουλευτών, αλλά και της πλειοψηφίας των πολιτών), δεν πρέπει να αποκλείσουμε ενδεχόμενα «ατυχήματα». Όσο, όμως, θα δυσκολεύουν οι χειρισμοί της κυβέρνησης, τόσο μπορεί να μπαίνει στον πειρασμό να αντιδρά με όλο και πιο αυταρχικές και κατασταλτικές μεθόδους σε βάρος όχι μόνο των κοινωνικών κινημάτων, αλλά και των δημοκρατικών θεσμών, της ποιότητας της δημοκρατίας. Από την άποψη αυτή η δράση των κοινωνικών κινημάτων και της αριστεράς αποκτά πολύ μεγάλη σημασία στην απόκρουση τέτοιων τάσεων και στην υπεράσπιση των δημοκρατικών κατακτήσεων και των κοινωνικών δικαιωμάτων. Στις συνθήκες που τείνουν να διαμορφωθούν, το αντιφασιστικό και αντιρατσιστικό κίνημα, που άρχισε να ανακάμπτει, θα αντιμετωπίσει δυσκολότερες συνθήκες, εφόσον αποδώσει η προσπάθεια μετάπτωσης της ΧΑ από τη θέση του θύτη στη θέση του θύματος. Αλλά και χωρίς αυτό το ενδεχόμενο, δεν αποκλείεται να αντιμετωπίσει πράξεις αντεκδίκησης ή απόπειρες να ανοίξουν νέοι «κύκλοι αίματος», από δυνάμεις που δεν ελέγ-

χονται απαραίτητα από τη ΧΑ. Από την πλευρά της αριστεράς, και ειδικότερα του ΣΥΡΙΖΑ, η ανάγκη για αποφασιστική και προσεκτική αντίδραση σε πιθανά σχέδια που εξυφαίνονται συνήθως σε περιόδους αστάθειας, γίνεται ακόμα πιο απαραίτητη αυτή τη στιγμή. Η μέχρι τώρα στάση της, στο σύνολό της, μπορεί να κριθεί γενικά ικανοποιητική. Η καταδίκη της δολοφονικής ενέργειας και η απόκρουση κάθε προσπάθειας να συσχετιστεί με τη δυναμική του κοινωνικού κινήματος ήταν οι αναγκαίες πρώτες ενέργειες από την πλευρά της. Το έδαφος στο οποίο βαδίζουμε όλοι, όμως, δεν παύει να είναι σπαρμένο από εμπόδια και ναρκοθετημένο από τις δυνάμεις της συντήρησης, που επιχειρούν να αξιοποιήσουν προς όφελός τους κάθε εξέλιξη, ακόμη και δυσμενή κατ’ αρχήν, γι’ αυτές. Χωρίς να βγάλει από την ατζέντα της τον αγώνα εναντίον της μνημονιακής πολιτικής της λιτότητας, την ενίσχυση της δράσης του μαζικού λαϊκού κινήματος και την απαίτηση για δημοκρατική ανατροπή της κυβέρνησης, οφείλει να αναδειχθεί σε κύρια δύναμη δημοκρατικής διεξόδου από την πολύπλευρη κρίση, όπου μας έχουν ρίξει οι σπασμοί ενός συστήματος, που απειλεί να συμπαρασύρει τα πάντα στην πτωτική πορεία του. •

δήλωση που παραπέμπει και στη θεωρία των δύο άκρων. Ο άκρως επαγγελματικός [;] τρόπος της εκτέλεσης [σύμφωνα με την αστυνομία ένας πυροβόλησε 12 φορές], το «καθαρό όπλο», που δεν ταυτοποιήθηκε με προηγούμενη υπόθεση [Zastava 9 mm], προβληματίζει. Ο στόχος ήταν σαφής: η Χρυσή Αυγή -τυχαία ήταν τα θύματα. Το αποτέλεσμα αντικειμενικά γνωστό: άνοιγε διάπλατο παράθυρο για ολική επαναφορά του νεοναζιστικού μορφώματος. Τα δελτία των οκτώ Η εκδοχή της «αριστερής τρομοκρατίας» -αρκετά δύσκολη επιχείρηση- είχε συμπτωματικά [;] καλλιεργηθεί τις προηγούμενες μέρες. Ο Ν. Μαζιώτης φερόταν από την αντιτρομοκρατική εν δράσει ως υπεύθυνος για μια σειρά ληστειών, ενώ στελέχη της ΕΛΑΣ δήλωναν [Βήμα, Παρασκευή βράδυ] ότι «έγινε αυτό που φοβόμασταν τον τελευταίο καιρό, όταν και αναμέναμε ένοπλη αιματηρή επίθεση μεγάλου βεληνεκούς από οργάνωση αντάρτικου πόλης»! Ο ίδιος ο Ν. ∆ένδιας, μάλιστα, είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο για επικείμενο τρομοκρατικό χτύπημα δηλώνοντας [Realnews, 22.09.13] ότι «όσον αφορά την τρομοκρατία περνάμε ιδιαίτερα επικίνδυνη περίοδο. ∆εν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η τρομοκρατία ποτέ δεν εξαλείφθηκε από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα στη χώρα μας […] Σήμερα, όχι απλώς δεν πρέπει να εφησυχάζουμε, αλλά ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Πρέπει να είμαστε σε πλήρη εγρήγορση». Τα δελτία των «οκτώ», πάντως, έβγαλαν εξ αρχής το συμπέρασμα ότι πρόκειται για αριστερή τρομοκρατία. Μίλησαν για «θύματα αριστερών τρομοκρατών», συμπαρουσιαστής εκτίμησε ότι πρόκειται για «πολιτική αντεκδίκηση», ενώ μέλη της Χρυσής Αυγής τόνιζαν ότι «έχουμε και εμείς μανούλες». Φρόντισαν, μάλιστα, να μας θυμίσουν ότι ο Ν. Μαζιώτης κυκλοφορεί ελεύθερος, ενώ η εκτέλεση των δύο μελών της ΧΑ χρησιμοποιήθηκε, από τα πρώτα κιόλας λεπτά, απ’ όσους προπαγανδίζουν τη θεωρία των δύο άκρων. Θ. Μιχόπουλος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Γιατί κανένας δεν μιλάει για το περιουσιολόγιο;

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

* Πόσο ταξική είναι η φορολόγηση της μεμονωμένης ιδιοκτησίας αντί του συνόλου της περιουσίας του ιδιοκτήτη

ν πιστέψουμε τα σχετικά ρεπορτάζ, στη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη στο υπουργείο Οικονομικών με τη συμμετοχή βουλευτών της Ν∆, κάποια στιγμή έτειναν να διαμορφωθούν δύο αντιπαρατιθέμενες παρατάξεις: των βουλευτών που υποστήριζαν τα συμφέροντα των ιδιοκτητών ακινήτων των αστικών κέντρων και των βουλευτών που υποστήριζαν τα συμφέροντα των ιδιοκτητών αγροτικών εκτάσεων. Ένας τέτοιου τύπου διαχωρισμός είναι καταφανώς συνέπεια της ρητής ή μή παραδοχής της συλλογιστικής του κ. Στουρνάρα και των πολιτικών προϊσταμένων του. Αυτοί είναι που υποστηρίζουν ότι η μετάβαση από το «έκτακτο» χαράτσι του κ. Βενιζέλου στο μόνιμο φόρο ακινήτων επιβάλλεται για να μην επιβαρύνονται μόνο οι ιδιοκτήτες αστικών ακινήτων. Μόλις αποδεχτείς αυτή τη συλλογιστική, είσαι αναγκασμένος να πάρεις μέρος στο καλοστημένο παιχνίδι των φορομανδαρίνων, που δεν ξέρουν άλλο καλύτερο τρόπο για να αποκρούουν τις πιέσεις των άδικα φορολογούμενων την ενεργοποίηση των μηχανισμών του κοινωνικού αυτοματισμού. Γι’ αυτό και η «αποστομωτική» απάντηση του κ. Στουρνάρα στις ενστάσεις των βουλευτών, ήταν, όπως λέγεται, «φέρτε μου ισοδύναμα, που θα αντικαταστήσουν αυτά που σας βρίσκουν αντίθετους».

που αποτελεί και ορθό κριτήριο της φοροδοτικής ικανότητάς του. Μια λογική, ωστόσο, που απουσιάζει –όλως… τυχαίως– όχι μόνο από το νέο φορολογικό νομοσχέδιο, αλλά και από την πρόσφατη προγραμματική συμφωνία Ν∆ΠΑΣΟΚ. Αποδεικνύοντας ότι δεν είναι θέμα τεχνικό, αλλά θέμα πολιτικής επιλογής: στόχος τους είναι οι άδικοι φόροι, όχι οι δίκαιοι. Γιατί οι άδικοι φόροι επιβαρύνουν πιο πολύ τους μη έχοντες, επιβάλλονται τυφλά, κατ’ αποκοπήν, όπως οι έμμεσοι φόροι, για παράδειγμα, και γι’ αυτό ευνοούν τους έχοντες.

παρατιθέμενες τάχα ομάδες, χωρίς να χρησιμοποιείται το κριτήριο της ταξικής, ή κοινωνικοοικονομικής αν προτιμάτε, κατάστασής τους, γίνεται για ένα και μοναδικό λόγο: για να συσκοτίσει την απλή πραγματικότητα ότι, για παράδειγμα, η ουσιαστική αντίθεση δεν υπάρχει ανάμεσα στον ιδιοκτήτη του χωριού και τον ιδιοκτήτη της πόλης, αλλά ανάμεσα στον μεγαλοϊδιοκτήτη και τον μικροϊδιοκτήτη, ανάμεσα σ’ αυτόν που διαθέτει μόλις και μετά βίας τα μέσα επιβίωσης του ίδιου και της οικογένειάς του, και σε εκείνον που έχει σωρεύσει περιουσιακά στοιχεία που αποκτούν το χαρακτήρα σημαντικού κεφαλαίου, είτε αυτά βρίσκονται στην πόλη είτε στην ύπαιθρο.

Οι πραγματικές διαχωριστικές γραμμές

Φορολόγηση του ιδιοκτήτη ή της ιδιοκτησίας;

Όλη αυτή η διαδικασία είναι μια διαδικασία απόκρυψης της πραγματικότητας: η ελληνική κοινωνία ξαφνικά χωρίζεται σε δύο βασικές και, υποτίθεται, συγκρουόμενες ομάδες, τους ιδιοκτήτες των πόλεων και τους ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων. Οι άλλες κατηγορίες εντός της ελληνικής κοινωνίας εξαφανίζονται τεχνηέντως. ∆εν εμφανίζονται, για παράδειγμα, οι δύο τεράστιες κατηγορίες των ιδιοκτητών κεφαλαίου και των ιδιοκτητών της προσωπικής εργατικής δύναμης (και των περιορισμένων μέσων που χρειάζονται για την αναπαραγωγή αυτής της δύναμης). ∆εν σκέφτηκε κανείς απ’ όλους αυτούς που στήνουν το σχετικό σκηνικό και αυτούς που δέχονται να ερμηνεύσουν ρόλους στο εσωτερικό του ότι δεν είναι όλοι οι ιδιοκτήτες αστικών ακινήτων ίδιοι κι όμοιοι μεταξύ τους, ούτε όλοι οι ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων; ∆εν πέρασε από το μυαλό κανενός από αυτούς ότι μπορεί ιδιοκτήτες αστικών ακινήτων να είναι και οι ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων και, συνεπώς, εδώ δεν πρόκειται για τη δίκαιη φορολόγηση των ιδιοκτητών της μιας ή της άλλης κατηγορίας, αλλά για την τυφλή, δηλαδή αδιάκριτη, φορολόγηση του αντικειμένου της ιδιοκτησίας –που μπορεί να ανήκει σε κάποιον πολύ πλούσιο, λιγότερο πλούσιο, καθόλου πλούσιο ή πολύ φτωχό. Η σκόπιμη τεχνητή διαίρεση του πληθυσμού σε μεγάλες αντι-

Η φορολόγηση της μεμονωμένης ιδιοκτησίας και όχι του ιδιοκτήτη (με βάση τη συνολική περιουσία του) δεν αποδεικνύεται απλώς άδικη. Αποτελεί έναν ακόμη τρόπο συσκότισης των πραγματικών αντιθέσεων και των κοινωνικών ομάδων, που βρίσκονται στα χαμηλά στρώματα της πυραμίδας της εκμετάλλευσης. Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι αν με το νέο φόρο ακίνητης πε-

Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεχνάει τα όπλα του… ριουσίας θα πληρώσουν όλοι, αλλά αν θα πληρώσουν με βάση τη φοροδοτική ικανότητά τους – όπως επιτάσσει όχι μόνο η κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά και ο συνταγματικός χάρτης της χώρας. ∆εν μπορεί, δηλαδή, να χαρακτηριστεί δίκαιος ή άδικος ο φόρος με βάση το αν επιβαρύνονται όλα τα ακίνητα, αστικά και μη, με τον ίδιο αναλογικά φόρο. Ουσιαστικό κριτήριο δικαιοσύνης ή αδικίας είναι το αν πληρώνει περισσότερο αναλογικά φόρο αυτός που έχει μεγαλύτερη ακίνητη (και κινητή…) περιουσία, είτε στην πόλη είτε στο χωριό, και λιγότερο ή και καθόλου όποιος έχει μικρότερη ή ελάχιστη, είτε στην πόλη είτε στο χωριό. Τα ισοδύναμα, λοιπόν, που ζητάει ο κ. Στουρνάρας, ξέρει πολύ καλά που θα τα βρει. Αν δεν το είχε αφομοιώσει, κατά το πέρασμά του από την ΚΝΕ, σίγουρα θα του το έχουν μάθει οι εν Λονδίνω δάσκαλοί του: μπορεί να τα αναζητήσει με την ανακατανομή των βαρών εντός των ίδιων κατηγοριών, εφαρμόζοντας επί του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων προοδευτική φορολόγηση. Αυτό, όμως, δεν το επιλέγει, γιατί, αφενός, θα επιβαρύνει περισσότερο τους πλουσιότερους, αφετέρου δεν θα του επιτρέπει να παίξει με τους στημένους κοι-

νωνικούς αυτοματισμούς, ενώ θα επιτρέψει τη λειτουργία του μόνου ηθικά δικαιολογημένου κοινωνικού «αυτοματισμού»: φτωχο έναντι πλουσίων. Λιγότεροι φόροι για τους πιο πλούσιους Σε άλλη σελίδα της «Εποχής» θα διαβάσετε ένα εκπληκτικό παράδειγμα εφαρμογής του νέου φόρου, όπου ο ιδιοκτήτης ενός διαμερίσματος υποχρεώνεται με τη νέα ρύθμιση να πληρώσει περισσότερα απ’ ό,τι πλήρωνε με το χαράτσι, ενώ ένας που έχει στην ιδιοκτησία του δέκα ίδια διαμερίσματα, θα πληρώσει 40% λιγότερα απ’ ό,τι πλήρωνε με το χαράτσι και τον ΦΑΠ. Κι αυτό γιατί φορολογούνται και οι δύο για κάθε ένα ακίνητο μεμονωμένα. Έτσι, ο κατά δέκα φορές πλουσιότερος, γλιτώνοντας τον ΦΑΠ που πλήρωνε γιατί ξεπερνούσε το αφορολόγητο όριο των 200.000 ευρώ, πληρώνει πια λιγότερα –και ο κατά δέκα φορές φτωχότερος περισσότερα! Να πού θα μπορούσε να βρει τα ισοδύναμα που γυρεύει ο κ. Στουρνάρας. Αν ήθελε… Όμως, για να το κάνει αυτό, θα έπρεπε να αποδεχτεί τη λογική του περιουσιολογίου, της αποτίμησης δηλαδή της συνολικής περιουσίας του φορολογούμενου,

Απορίας άξιον, πάντως, δεν είναι γιατί ο κ. Στουρνάρας –και οι πάτρονές του Σαμαράς και Βενιζέλος– δεν μιλούν για φορολόγηση με βάση τη συνολική περιουσία, αλλά γιατί όσοι δημοσίως εκπροσωπούν τον ΣΥΡΙΖΑ σ’ αυτή την ουσιώδη αντιπαράθεση, ξεχνούν να προτάξουν τη δική του θέση, το δικό του ατράνταχτο επιχείρημα, τη δική του λογική. Με αποτέλεσμα να εμπλέκονται και οι ίδιοι –και να εμπλέκουν και τον ΣΥΡΙΖΑ– στην αναζήτηση απαντήσεων σε ερωτήματα που γεννά η κυρίαρχη λογική της φορολόγησης μεμονωμένων περιουσιακών στοιχείων, και μάλιστα αποκλειστικά των ακινήτων. Κρίμα, γιατί είναι μια πολύ καλή ευκαιρία τώρα να αναπτύξει ο ΣΥΡΙΖΑ με τεκμηριωμένο τρόπο τη δική του απάντηση στο ερώτημα που όλοι του θέτουν: «Εσείς τι θα κάνατε με τη φορολογία ακινήτων, αν ήσαστε κυβέρνηση;» Μια απάντηση που δεν θα παρέβλεπε ότι ο φόρος μεγάλης περιουσίας είναι για την αριστερά ένας φόρος προοδευτικός, καθότι ευνοϊκά αναδιανεμητικός για τους φτωχότερους, αν εφαρμοστεί προς όφελος των οικονομικά αδύναμων και όχι των ισχυρών.

Χ. Γεωργούλας

Κρυφές μειώσεις κατά 22% επιβλήθηκαν Tου Κώστα Νικολάου*

∆

όλιες και μουλωχτές μειώσεις των επικουρικών συντάξεων, μάλιστα κατά 22%, επιβλήθηκαν στο μεγαλύτερο Επικουρικό Ταμείο το ΕΤΕΑΜ λίγο πριν την μετεξέλιξή του σε ΕΤΕΑ (Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης). Με το καλημέρα, το νέο ταμείο, θα χορηγεί συντάξεις (κατ΄ ώρας σε όσους προέρχονται από το ΕΤΕΑΜ) μειωμένες κατά 22%!! Όμως, να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πρώτον: Το επικουρικό ταμείο ΙΚΑ ΤΕΑΜ ιδρύθηκε το 1983 με σκοπό να ασφαλίσει όσους δεν είχαν τότε επικουρική ασφάλιση, έγινε η κολυμπήθρα του Σιλωάμ… αφού, σε αυτό εντασσόταν κάθε προβληματικό ταμείο, του οποίου τα αποθεματικά τους είχαν ήδη καταληστευτεί από τους εργοδότες και το κράτος. Με τον Ν. Ρέππα (3029/2002), το ταμείο μετεξελίσσεται σε Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής

Ασφάλισης Μισθωτών (ΕΤΕΑΜ). Το 2008 με το Ν. Πετραλιά (3655), στο ΕΤΕΑΜ εντάσσονται και άλλα ακόμα προβληματικά ταμεία. Τα υπόλοιπα του Ιδιωτικού Τομέα ενοποιούνται στο ΤΕΑΙΤ, της κοινής ωφέλειας τραπεζών στο ΤΑΥΤΕΚΩ, ενώ των δημοσίων

υπάλληλων στο ΤΕΑ∆Υ. Το 2012, με το Νόμο 4052, το ΕΤΕΑΜ μετεξελίσσεται σε Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ), και με καταληκτική ημερομηνία την 28/2/2013, σε αυτό θα έπρεπε να ενταχτούν όλα τα επικουρικά ταμεία, (του

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Βαρύτεροι φόροι για τους πολλούς, ελαφρύνσεις για τους λίγους

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

* Οι ισχυρισμοί του υπουργείου Οικονομικών και η αλήθεια για το νέο φόρο ακινήτων * «Ο νέος Ενιαίος Φόρος Ακινήτων και η διαστρέβλωση της πραγματικότητας εκ μέρους του Υπουργείου Οικονομικών» Του Βαγγέλη Καραγρηγορίου*

ν διαβάσει κανείς την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου που τέθηκε σε διαβούλευση για το νέο Φόρο Ακινήτων, καθώς και το σχετικό δελτίο τύπου που εκδόθηκε από το υπουργείο Οικονομικών, θα διαπιστώσει ότι πρόκειται για ένα μνημείο αμετροέπειας και γκεμπελικών ανακριβειών, με πλήρη αντιστροφή των εννοιών, το οποίο προσπαθεί να μας πείσει για το δίκαιο χαρακτήρα του νέου φόρου. Έτσι, το υπουργείο Οικονομικών μας λέει με πομπώδες ύφος: • «Ο νέος φόρος ακινήτων είναι μεσοσταθμικά μειωμένος κατά 16% σε σχέση με τον προηγούμενο φόρο» Ο παραπάνω ισχυρισμός είναι απολύτως ψευδής, αφού ο προηγούμενος φόρος είναι ο Φ.Α.Π., από τον οποίο βεβαιώνονταν ετησίως περίπου 500 εκατ. ευρώ, ενώ με το νέο φόρο ακινήτων θα βεβαιωθούν έσοδα 4 – 4,5 δισ. ευρώ. Εδώ το υπουργείο Οικονομικών (όπως και σε πολλά ρεπορτάζ που γίνονται αυτές τις ημέρες στα Μ.Μ.Ε., τα οποία έχουν υιοθετήσει άκριτα έναν πλήρη παραλογισμό) κάνει τη μέγιστη λαθροχειρία να συγκρίνει το νέο φόρο με το χαράτσι, δηλαδή ένα έκτακτο τέλος, που σύμφωνα με δικές τους τοποθετήσεις είχε επιβληθεί για να ενισχύσει τα φορολογικά έσοδα σε καιρό κρίσης. Όμως, με αυτό τον τρόπο έρχεται και μονιμοποιεί το χαράτσι, αλλά και το επεκτείνει, προσπαθώντας παράλληλα αυτή τη λαθροχειρία να τη νομιμοποιήσει επικοινωνιακά και πολιτικά. Έτσι, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι και να λέμε και ευχαριστώ γιατί σε κάποιες περιπτώσει μας «μειώνει» κατά 5 – 10% το χαράτσι ανά ακίνητο (χωρίς να μας λέει ότι βάζει και άλλα ακίνητα στο φόρο π.χ. αγροτεμάχια, μη ηλεκτροδοτού-

“

μενα κ.λ.π. που μπορεί εν τέλει και συνολικά να μας επιβαρύνουν) και εν τέλει να αφήσουμε ασχολίαστο και πέραν κριτικής ότι το έκτακτο γίνεται μόνιμο. • «Ο ενιαίος φόρος ακινήτων κινείται στην κατεύθυνση των λιγότερων χρημάτων από περισσότερους πολίτες … Είναι έναν δικαιότερος φόρος καθώς υπάρχει διεύρυνση της φορολογικής βάσης καθώς και μέσω του περιορισμού των φοροαπαλλαγών.» Εδώ το υπουργείο ισχυρίζεται και επαίρεται ότι ο νέος φόρος θα έχει πιο διευρυμένη βάση. Όμως δεν μας λέει ότι αυτή η διεύρυνση είναι εντελώς άδικη, γιατί προέρχεται από την κατάργηση του αφορολογήτου των 200.000 ευρώ που ίσχυε για τον ΦΑΠ, δηλαδή από όσους δεν πλήρωναν γιατί είχαν μικρή ακίνητη περιουσία. ∆ηλαδή οι φοροαπαλλαγές που ξορκίζουν ως κάτι απευκταίο δεν είναι τίποτε άλλο από την προστασία της πρώτης κατοικίας, αλλά και οι απαλλαγές για ανάπηρους, ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες κ.λ.π. Αντίθετα, η δίκαιη αντιμετώπιση του φόρου που θα βασιζόταν στη φοροδοτική ικανότητα των πολιτών θα έπρεπε να δίνεται από τον κανόνα στο «περισσότερα χρήματα από τους λιγότερους και πιο πλούσιους συμπολίτες μας.» • «∆εν πρόκειται να πληρώσουν πολίτες που αντικειμενικά

δεν μπορούν … Αντίθετα απαλλάσσονται από το φόρο ή πληρώνουν με μεγάλη έκπτωση οι οικονομικά ασθενέστερες τάξεις.» Εδώ μιλάμε για την πλήρη διαστρέβλωση, αφού ανάμεσα στις άλλες άδικες προϋποθέσεις για την έκπτωση 50 % από τον Ενιαίο Φόρο Ακινήτων είναι το εξής παράλογο : το να μην έχει ληξιπρόθεσμα χρέη προς το ∆ημόσιο!!! Σημειωτέον ότι περίπου 2,7 εκατ. Έλληνες έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη προς το ∆ημόσιο. Εν τέλει, το να εξαιρεθεί κάποιος από τον φόρο αποτελεί στην πράξη ένα σπάνιο θεωρητικό ενδεχόμενο. • «Επιβαρύνεται περισσότερο η μεγάλη ακίνητη περιουσία και τα ακίνητα στις ακριβές περιοχές» Ο νέος φόρος σύμφωνα με το υπουργείο έρχεται και αντικαθιστά τόσο το ΦΑΠ όσο και το ΕΕΤΑ (χαράτσι), και άρα οι επιτελείς του εάν ήθελαν να είναι συνεπείς, θα έπρεπε να μας παρουσιάζουν συγκρίσεις για περιπτώσεις που πληρωνόταν και ο ΦΑΠ και το χαράτσι. Όμως σε όλα τα παραδείγματα που παρουσιάζονται εντέχνως και υιοθετούνται από τα περισσότερα Μ.Μ.Ε. εμφανίζεται η επιβάρυνση ανά ένα και μόνο ακίνητο (όπου συνήθως ο ΦΑΠ ήταν μηδενικός λόγω αφορολογήτου). Ας δούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα:

Ιδιοκτήτης διαμερίσματος 100 τ.μ., 2ου ορόφου, 15ετίας στο Π. Φάληρο με τιμή ζώνης 1750 ευρώ ΕΕΤΑ (χαράτσι).................561 € ΦΑΠ.........................................0 € Νέος Φόρος.........................416 € ∆ιαφορά: ελάφρυνση.........144 € Ιδιοκτήτης δέκα (10) διαμερισμάτων ίδιων με το ανωτέρω στο Π.Φάληρο ΕΕΤΑ (χαράτσι)..............5.610 € ΦΑΠ..................................8.181 € Νέος Φόρος......................4.160 € ∆ιαφορά .......ελάφρυνση 9.631 € Αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου το υπουργείο Οικονομικών θέλοντας με το ζόρι να αποδείξει μέσω κατασκευασμένων παραδειγμάτων ότι με τον νέο Φόρο Ακινήτων επιβαρύνονται τα ακριβά ακίνητα, «ξεχνάει» να συνυπολογίσει στη σύγκρισή του το ΦΑΠ στην παλιά επιβάρυνση, παρότι το 2013 το συγκεκριμένο ακίνητο επιβαρύνθηκε φέτος και με ΦΑΠ και με χαράτσι (ΕΕΤΑ) (βλ. πίνακα). Συνεπώς, συμπεραίνουμε ότι όχι μόνο δεν επιβαρύνεται η μεγάλη ακίνητη περιουσία, αλλά οι κάτοχοι μεγάλης ακίνητης περιουσίας θα απαλλάσσονται από τις επιβαρύνσεις του ΦΑΠ, και ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά ευ-

στις επικουρικές συντάξεις του ΕΤΕΑΜ ΤΕΑΙΤ, ΤΑΥΕΚΟ, και ΤΕΑ∆Υ. ∆ηλαδή όλα τα επικουρικά του Ιδιωτικού και του ∆ημόσιου Τομέα συμπεριλαμβανομένων και των ∆ΕΚΟ και Τραπεζών. ∆εύτερον: Όπως είναι γνωστό, οι συντάξεις που χορηγεί το ΕΤΕΑΜ (μισθωτών) εξαρτώνται πλήρως και αποκλειστικά από το κατώτατο ημερομίσθιο της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Κατά συνέπεια, όταν το κατώτατο ημερομίσθιο μειώθηκε στα 26,18 από τα 33,57 ευρώ που ήταν, οι συντάξεις του ΕΤΕΑΜ βρέθηκαν εκτεθειμένες, όπως και κάθε τι που συνδέονται με το κατώτατο ημερομίσθιο όπως, εξαγορές πλασματικών, εργασία συνταξιούχων κλπ. Μετά τις μειώσεις του κατώτατου ημερομισθίου, το Υπουργείο είχε εξαγγείλει ότι εκτός από το επίδομα ανεργίας, ό,τι άλλο συνδέεται με τον κατώτατο μισθό θα παραμείνει στα προηγούμενα επίπεδα, δηλαδή στα 33,57 ευρώ. Πράγματι, αυτό έγινε όχι όμως και για τους ασφαλισμένους του ΕΤΕΑΜ οι οποίοι εξαπατήθηκαν! Με την εγκύκλιο του υπουργείου εργασίας την

Φ.80000/6680/474/11/4/2012, που ρύθμισε και ανέφερε τις περιπτώσεις που διατηρούν το ημερομίσθιο των 33.57 ευρώ, το ΕΤΕΑΜ, με έντεχνο τρόπο εξαιρέθηκε. Οι ασφαλισμένοι του ΕΤΕΑΜ, εκτός την εξαπάτηση εμπαίζονται κιόλας, καθώς στην ίδια εγκύκλιο, μέσα σε ένα πλήθος, νόμων, άρθρον, παραγράφων, προεδρικών διαταγμάτων, κανονισμών παροχών και καταστατικών, στις επεξηγήσεις αναφέρει και τα επικουρικά. Πηγαίνοντας όμως στους νόμους και άρθρα πίσω από τα επικουρικά ανακαλύπτεται ότι αυτοί που εξαιρούνται δεν είναι το επικουρικό του ΕΤΕΑΜ παρά μόνο τα επικουρικά του ΟΓΑ!! Τρίτον: Κατά την διάρκεια της μετεξέλιξης του ΕΤΕΑΜ σε ΕΤΕΑ και πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία ένταξης των επικουρικών ταμείων σε αυτό, και πριν ακόμα καταρτιστεί ο νέος Κανονισμός Ασφάλισης και Παροχών του ΕΤΕΑ, το ΕΤΕΑΜ προχώρησε σε μειώσεις καθώς με εγκύκλιό του καλεί όπως οι αιτήσεις συνταξιοδότησης που έγιναν μετά τις 14/2/12, ως κατώτατο ημερομίσθιο να θεω-

ρούν το ποσό των 26,18 ευρώ και με βάσει το ποσό αυτό να υπολογίζονται οι συντάξεις!! Αποτέλεσμα οι συντάξεις μετά την ημερομηνία αυτή είναι μειωμένες κατά 22%. Ποιος αποκλείει ότι αργότερα δεν θα επεκταθούν και στους ήδη συνταξιούχους η μείωση; Έτσι, οι ασφαλισμένοι του ΕΤΕΑΜ, τώρα του ΕΤΕΑ, εκτός από την διάκριση μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, αποτελούν και την παγκόσμια πρωτοτυπία καθώς όταν εξαγοράζουν πλασματικούς χρόνους ασφάλισης, υπολογίζονται με το κατώτατο ημερομίσθιο των 33,57 ευρώ, όταν όμως πρόκειται για σύνταξη αυτή υπολογίζεται με κατώτατο 26,18 ευρώ!! Αυτό θα πρέπει να σταματήσει και να δοθεί ένα τέλος στον εμπαιγμό και την ταπείνωση των ασφαλισμένων του τέως ΕΤΕΑΜ. Ο υπουργός Εργασίας κ. Βρούτσης οφείλει να αποκαταστήσει τη διάκριση και την αδικία αυτή. Οι ασφαλισμένοι αξίζουν μια καλύτερη μεταχείριση. * Κώστας Νικολάου, μέλος της ∆ιοικούσας Επιτροπής ΚΕΠΕΑ/ΓΣΕΕ

Το υπουργείο Οικονομικών θέλοντας με το ζόρι να αποδείξει μέσω κατασκευασμένων παραδειγμάτων ότι με τον νέο Φόρο Ακινήτων επιβαρύνονται τα ακριβά ακίνητα, «ξεχνάει» να συνυπολογίσει στη σύγκρισή του το ΦΑΠ στην παλιά επιβάρυνση, παρότι το 2013 το συγκεκριμένο ακίνητο επιβαρύνθηκε φέτος και με ΦΑΠ και με χαράτσι (ΕΕΤΑ).

νοημένοι. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της φορολογίας ανά ακίνητο αντί για μια προοδευτική κλίμακα όπου φορολογείται το σύνολο της περιουσίας κάθε φορολογούμενου. Εν τέλει, όσα φτιασιδώματα και εάν επιχειρήσει η κυβέρνηση μέχρι την τελική ψήφιση του νομοσχεδίου, ο Ενιαίος Φόρος Ακινήτων θα παραμείνει εξαιρετικά άδικος και ταξικός, οδηγώντας στη δήμευση της μικρής και μεσαίας ακίνητης περιουσίας και αφήνοντας ανέγγιχτη την μεγάλη ακίνητη περιουσία. Μόνο με μια συνολική φορολογική μεταρρύθμιση, όπως αποτυπώνεται στην πρόταση φορολογικής πολιτικής που έχει επεξεργαστεί ο ΣΥΡΙΖΑ, θα εμπεδωθεί η φορολογική δικαιοσύνη και θα φορολογηθεί ο πραγματικός πλούτος. Μέρος και απαραίτητος όρος ενός νέους απλού, δίκαιου, σταθερού και αποτελεσματικού φορολογικού συστήματος αποτελεί η θέσπιση ενός περιουσιολογίου στο οποίο θα αποτυπώνεται η πλήρη εικόνα της ακίνητης και κινητής περιουσίας που κατέχουν οι φορολογούμενοι, σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ταυτόχρονα, αξιοποιώντας το εργαλείο αυτό, θα πρέπει να καθιερωθεί ένα Φόρος Μεγάλης Περιουσίας ο οποίος θα έχει υψηλά αφορολόγητα όρια για το σύνολο της περιουσίας και θα έχει προοδευτική κλίμακα τουλάχιστον στο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. *Ο Βαγγέλης Καραγρηγορίου είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

Η πολιτική της λιτότητας * Συνέντευξη με τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργο Σταθάκη

“

Το μνημόνιο δεν είναι μόνο η δημοσιονομική προσαρμογή, η οποία γίνεται με αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών. Προσδοκούσαν την άνοδο των επενδύσεων εξαιτίας της πτώσης των μισθών και της διάλυσης των εργασιακών σχέσεων, αύξηση των επενδύσεων λόγω των ιδιωτικοποιήσεων και εκποίησης δημόσιας γης, καθώς και από ορισμένα άλλα μέτρα προσέλκυσης επενδύσεων από εξαιρετικά ευνοϊκές φορολογικές ή άλλες διαδικασίες όπως, πχ, τα fast truck. Αυτή η αναπτυξιακή ατζέντα του μνημονίου απέτυχε παταγωδώς.

Ζούμε άλλη μια ακόμη «διαπραγμάτευση» μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας. Ποια είναι τα επίδικα ζητήματα; Είναι τρία, επί της ουσίας. Το πρώτο, είναι το ασφαλιστικό, στο σκέλος των εισφορών, εάν δηλαδή θα υπάρχουν έσοδα ενός δισ. που έχει προεγγράψει η κυβέρνηση, εξαιτίας της σταθεροποίησης, όπως ελπίζει, της οικονομίας. Εάν αυτό δεν ισχύει, στο άλλο σκέλος, τις δαπάνες, θα γίνουν προσαρμογές, πχ περικοπές συντάξεων ειδικών κατηγοριών κτλ. Το δεύτερο, είναι οι επιχειρήσεις της αμυντικής βιομηχανίας. Το τρίτο, αφορά κατηγορίες φορολογικών εσόδων, περίπου 400 – 450 εκατ. τα οποία επίσης έχει προεγγράψει η κυβέρνηση ως έσοδα από την πάταξη της φοροδιαφυγής. ∆ημιουργείται έτσι ένα πολιτικό πρόβλημα στην κυβέρνηση από τα «νέα μέτρα». Η τρόικα πόσο το υπολογίζει; Νομίζω, ότι η διαφορά, ποσοτικά, μπορεί να προσδιοριστεί περί τα δύο δισ. ευρώ και μάλλον θα καταλήξουν σε ένα συμβιβαστικό νούμερο λίγο πάνω από ένα δισ. Η τρόικα, μην ξεχνάμε, έχει αποδεχθεί την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2013. Το πρόβλημα της κυβέρνησης προέκυψε επειδή προέγραψε το πλεόνασμα του 2013 και το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2014 και το ανέδειξε ως πολιτικό θέμα. Αυτή η εκτίμηση της κυβέρνησης ήταν από παραπλανητική ως λανθασμένη και συνεπώς η προεγγραφή που έκανε η κυβέρνηση έπεσε στο κενό. Η πρόβλεψή μου, όμως, είναι ότι θα βρεθεί, παρά τη «διαμάχη», ένα σημείο συμβιβασμού. Ασφαλώς και ενδιαφέρουν την τρόικα και οι πολιτικές εξελίξεις. ∆εν πιστεύω στην ιδέα ότι αυτή τη στιγμή η τρόικα είναι σκληρή απέναντι στην κυβέρνηση. Η τρόικα προφανώς έχει πολιτικό κριτήριο και θα συμβιβαστεί, νομίζω, με βάση αυτό. Υπάρχει, όμως, και ένας πολιτικός εγκλωβισμός της κυβέρνησης με όσα λέει, ή τροφοδοτεί τον Τύπο, με τους βουλευτές από τη μια μεριά, την τρόικα από την άλλη. Ο πολιτικός εγκλωβισμός της κυβέρνησης προέκυψε επειδή βγήκε να πει ότι το μνημόνιο τέλειωσε, τα μέτρα τέλειωσαν, η Ελλάδα ολοκλήρωσε τις υποχρεώσεις της, τώρα οι εταίροι πρέπει να δώσουν αυτά που είχαν υποσχεθεί για την ελάφρυνση του χρέους και για μια ήπια αναπτυξιακή ατζέντα. Αυτό δεν ισχύει. Η Ευρώπη απάντησε ότι έχει χρόνο πολύ, έως τον Μάιο, για να διαχειριστεί το όλο ζήτημα. Φυσικά αυτό είναι αφόρητο για την κυβέρνηση. Προσδοκούσε, ότι μετά τις γερμανικές εκλογές θα υπάρξουν άμεσες εξελίξεις. ∆εν συνέβη σε πρώτη φάση, μπορεί να συμβεί, όμως, σε δεύτερη και για το χρέος. Εξαρτάται από τον χειρισμό που θα κάνουν

για το σκληρό σήμερα και το αβέβαιο αύριο, αναζητήσαμε πειστικές απαντήσεις συζητώντας με τον Γιώργο Σταθάκη. Τη συνέντευξη πήραν οι Παύλος Κλαυδιανός και Μάκης Μπαλαούρας

Tου Κώστα Μητρόπουλου

Έχει πειστική οικονομική πρόταση ο ΣΥΡΙΖΑ; Σε τι διαφέρει από την τρέχουσα ρητορική της «σκληρής διαπραγμάτευσης»; Αυτό που μπορεί να αρχίσει και με ποιες προϋποθέσεις η εφαρμογή ενός νέου παραγωγικού μοντέλου; Και, τελικά, πού υπάρχουν και πώς θα βρεθούν τα «λεφτά» που χρειάζονται για την ανάδυση από το βυθό της ύφεσης; Στα πιεστικά ερωτήματα των ανθρώπων που αγωνιούν

συνολικά οι Ευρωπαίοι, ενόψει ευρωεκλογών, για το σύνολο των χωρών, και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Η Γερμανία εκπέμπει αταλάντευτα το ίδιο μήνυμα: πλήρης εφαρμογή των πολιτικών λιτότητας στον Νότο, παράταση του τρόπου διαχείρισης των πραγμάτων και η ενοποίηση η οποία θα μπορούσε να διευκολύνει κάποιες από τις χώρες του Νότου – τραπεζική ενοποίηση και ορισμένα άλλα μέτρα – θα γίνουν με όρους τήρησης της δημοσιονομικής πειθαρχίας, που ως μοντέλο παραμένει αμετάβλητο. Αυτό έχει διαφοροποιήσεις, όμως, σε σχέση με την αναπτυξιακή ατζέντα που διαπραγματεύονται οι Σοσιαλδημοκράτες, και το θέμα της πολιτικής απασχόλησης και στήριξης της ανεργίας το οποίο επίσης είναι ανοιχτό. Το μείζον θέμα το οποίο δεν μπορεί να α-

ποφύγει η Γερμανία, είναι η κρίση του δημοσίου χρέους, που δεν θεραπεύεται με όλα τα παραπάνω. Είμαστε μάρτυρες, πλέον, πολλών φαύλων κύκλων στην οικονομική πολιτική. Πχ πιέζουν για την καταβολή φόρων, μειώνονται οι καταθέσεις κ.τ.λ., κ.τ.λ. Νομίζω ότι σ’ αυτό που έχει αποτύχει πλήρως, είναι στην «κρυφή» αναπτυξιακή ατζέντα του μνημονίου. Το μνημόνιο, ως γνωστό, δεν είναι μόνο η δημοσιονομική προσαρμογή η οποία γίνεται με αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών. Προσδοκούσαν την άνοδο των επενδύσεων εξαιτίας της πτώσης των μισθών και της διάλυσης των εργασιακών σχέσεων, αύξηση των επενδύσεων λόγω των ιδιωτικοποιήσεων και εκποίησης δημόσιας γης, καθώς και από ορισμένα άλλα μέτρα προσέλκυσης επενδύ-

Γιατί δεν χτυπιέται η φοροδιαφυγή; Η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής δεν προχωρά, ενώ και η κυβέρνηση έχει ανάγκη εσόδων και η τρόικα πιέζει. Γιατί; Η φοροδιαφυγή δεν μπορεί να συλληφθεί με το ισχύον φορολογικό σύστημα. Θέλει ένα ριζικό μετασχηματισμό,το ισχύον σύστημα είναι για πέταμα. Πάνω του γίνονται αλλαγές τα τελευταία τριάντα χρόνια, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα, καθώς δεν έχει αρχές και κανόνες. ∆εν είναι μόνο παθητικό στη φοροδιαφυγή, αλλά ενισχυτικό. Κάθε κλάδος οικονομικός είχε δικό του καθεστώς, βιομηχανία, εφοπλιστές, κατασκευαστικές εταιρίες, τράπεζες, αγρότες κ.τ.λ. Ήταν ταυτόχρονα ένα γενικό φορολογικό καθεστώς που αφήνει πάρα πολλά ανοιχτά παράθυρα για όσους βγάζουν χρήματα. Άρα, είναι ένα σύστημα που δεν μπορεί να θεραπεύσει την ασθένεια. Εντέλει, είναι πολιτική επιλογή. Γι’ αυτό και εμείς, ως ΣΥΡΙΖΑ, δώσαμε τόση έμφαση στην ανάδειξη ενός νέου φορολογικού συστήματος. Αλλάζουμε άρδην το σύστημα, πετάμε το παλιό και στη θέση του βάζουμε ένα νέο, που είναι απλό, δίκαιο, λειτουργικό. Η τρόικα και η κυβέρνηση επιχειρούν θεραπεία διατηρώντας τις σταθερές συντεταγμένες του. Είναι ρητορική η πίεση για πάταξη της φοροδιαφυγής επειδή εκπορεύεται από μια καθολική αποδοχή, ότι οι ηγεμονικές οικονομικές τάξεις στην Ελλάδα απολαμβάνουν προνόμια ανύπαρκτα για το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών. Αν δεν το ανέχονταν τα τρία αυτά χρόνια, κάτι θα γινόταν. ∆ύο βασικές ιδέες, που υπάρχουν στις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, είναι το περιουσιολόγιο, ως βάση όπου πρέπει να πατήσεις και δεύτερον ότι η έμφαση πρέπει να δοθεί στους φόρους εισοδήματος και νέου πλούτου.

σεων από εξαιρετικά ευνοϊκές φορολογικές ή άλλες διαδικασίες όπως, πχ, τα fast truck. Αυτή η αναπτυξιακή ατζέντα του μνημονίου απέτυχε παταγωδώς. Γι’ αυτό και οι συνέπειες της δημοσιονομικής προσαρμογής είναι τόσο μεγάλες, διότι το αντίβαρο δεν δουλεύει καθόλου. Ο κ. Σαμαράς επιχειρεί να το σπάσει αυτό με τις επαφές του, τα ταξίδια του κ.τ.λ. Όμως γιατί δεν προχωρά; Η απάντηση, νομίζω, είναι απλή. Είναι λανθασμένη όλη η ιδέα ότι η ελληνική οικονομία υπέφερε από τους υψηλούς μισθούς και ότι η πτώση των μισθών θα έφερνε την ανάπτυξη. Ή ότι η ελληνική οικονομία δεν ήταν αρκετά ιδιωτικοποιημένη. Ήταν. Είχε ρεκόρ ιδιωτικοποιήσεων την περίοδο Σημίτη, απελευθερώθηκαν οι αγορές κτλ. Γι’ αυτό και το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων έχει παταγώδη αποτυχία διότι πλησιάζει τον σκληρό πυρήνα που δεν ιδιωτικοποιείται εύκολα, όπως ενέργεια, νερό κτλ. Ή αλλού αποϊδιωτικοποιούνται. Ακριβώς, με προεξάρχουσα τη Γερμανία. Και η αξιοποίηση της δημόσιας γης ήταν επίσης παραπλανητική, γιατί το ∆ημόσιο δεν είχε αυτό που θεωρούσαν «αξιοποιήσιμα» οικόπεδα. Άρα δεν υπήρχε κανένας αυτοματισμός και αυτή η πλήρης αποτυχία έχει οδηγήσει στην πλήρη αδυναμία του μνημονίου να λειτουργήσει σε οποιοδήποτε επίπεδο συγκράτησης της πραγματικής οικονομίας. Γι’ αυτό είναι τόσο μεγάλη η ύφεση. Πολλά ειπώθηκαν για το πρωτογενές πλεόνασμα. Τι θα σήμαινε αν προέκυπτε το 2014; Νομίζω το πρωτογενές πλεόνασμα ή μάλλον ο ισοσκελισμένος προϋπολογισμός είναι μια διαδικασία η οποία πρέπει να αποτελεί και τη βάση προσέγγισης της Αριστεράς για τα επόμενα χρόνια, αναδιανέμοντας όμως τόσο τα φορολογικά βάρη όσο και τις δαπάνες. Προέχει η δικαιότερη φορολογική επιβάρυνση, άρα απελευθέρωση ενός κομματιού της κοινωνίας από φορολογικά βάρη, και συγκεκριμένα τα χαμηλότερα οικονομικοκοινωνικά στρώματα, και δημόσιες δαπάνες προς αναδιανομή προκειμένου να αντιμετωπίσουμε, τον νούμερο ένα στρατηγικό μας στόχο, την ανθρωπιστική κρίση και τη στήριξη των βασικών κοινωνικών υποδομών. Άρα, η ιδέα αυτή είναι θεμελιακή και εφικτή και αναδεικνύει την πολιτική της Αριστεράς στον αντίποδα των μνημονιακών πολιτικών. Αναφέρθηκες στις επενδύσεις προηγουμένως. Γιατί, όμως, θα πετυχαίναμε εμείς στον τομέα αυτό; Η δυσκολία γίνεται βαθμιαία και δομική. Νομίζω, υπάρχουν τρία διαφορετικά επίπεδα και όλα έχουν τη σημασία τους. Το πρώτο, είναι η ιδέα ότι χωρίς να ανακοπεί η ύ-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

σκοτώνει κάθε προοπτική ανάκαμψης “

Του Πάνου Μαραγκου

φεση. σε μια οικονομία που συρρικνώνεται, γενικώς, δεν γίνονται επενδύσεις. ∆εύτερον, για να σταματήσει η ύφεση της οικονομίας, κατά προτεραιότητα πρέπει να υπάρξει αποκατάσταση και σταθεροποίηση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Να επανέλθουμε κατεπειγόντως σε ένα σύστημα κατώτατου μισθού και συλλογικών διαπραγματεύσεων. Τρίτον, πρέπει να γίνουν προφανώς οι θεσμικές αλλαγές που περιλαμβάνουν ένα νέο αναπτυξιακό νόμο ο οποίος να προσανατολίζει τους διαθέσιμους εγχώριους και ευρωπαϊκούς πόρους προς συγκεκριμένες στοχεύσεις και όχι αδιακρίτως. Πρέπει να γίνουν τομές και να απλοποιηθούν οι κανόνες με τους οποίους δουλεύει ο ιδιωτικός τομέας, και αυτό αναφέρεται στο φορολογικό σύστημα και στο θεσμικό (δημόσια διοίκηση). Τέταρτο και σπουδαιότερο, η χώρα δεν μπορεί να βγει από την ύφεση, αν δεν υπάρξει ένα στοχευμένο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και στήριξης της απασχόλησης, της κοινωνικής απασχόλησης. Κεντρική ιδέα ενός Προγράμματος ∆ημόσιων Επενδύσεων (Π∆Ε), σε αντίθεση με το υπάρχον που για δέκα πέντε χρόνια ήταν προσανατολισμένο στα μεγάλα τσιμεντοβόρα έργα, είναι να προσανατολίζει στις υποδομές σε μεσαία – μικρή κλίμακα και πιο συμβατές με τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας, που οραματιζόμαστε να είναι η ελληνική οικονομία σε πέντε – δέκα χρόνια. Συμβατές με το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας και το περιβάλλον. Ο κόσμος επιμένει να ρωτά πώς θα δώσουν όλα αυτά το μέγεθος της απασχόλησης που χρειαζόμαστε με πάνω από 30% ανεργία. Αρκεί η αύξηση του ΑΕΠ; Νομίζω ότι ένα πρόγραμμα κοινωνικής απασχόλησης πρέπει να είναι διευρυμένο, να έχει και τα τρία σκέλη. Πρώτον, να δημιουργεί χώρο στο ∆ημόσιο για απασχόληση, δεύτερον να έχει ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα, ειδικά στον παραγωγικό και τρίτον είναι το πολύ σημαντικό εργαλείο της κοινωνικής οικονομίας με την πιο ευρεία έννοια. ∆ηλαδή, οτιδήποτε μη αυστηρά κρατικό ή ιδιωτικό – συνεταιριστικό, δημοτικό κ.τ.λ– έχει δυναμική. Πώς όλα αυτά και με τι πόρους; Τι περιθώρια υπάρχουν να πείσουμε και να πιέσουμε; Απαιτείται τριπλή απάντηση. Πρώτον, η επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης. Η Ελλάδα, ουσιαστικά, έχει μπροστά της ένα σχετικά εξομαλυμένο δημόσιο χρέος σε βάθος 30 χρόνων, κάπου 8 δισ. ετησίως με εξαίρεση το 2014-15, που απαιτείται ένα τεράστιο ποσό 42 δισ. (προβλέπεται η πληρωμή των 31 και αναζητούν τα 11). Η επαναδιαπραγμάτευση, λοιπόν, της δανειακής σύμβασης έχει νόημα να αποδεσμεύσει πόρους, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν, για την ανάκαμψή της. Η δεύτερη πηγή, είναι η συνήθης, δηλαδή ο συνδυασμός Π.∆.Ε και ευρωπαϊκών πόρων. Θα γίνει προσπάθεια να αυξηθούν ειδικά οι πόροι του Π.∆.Ε. Η τρίτη πηγή χρηματοδότησης εκπορεύεται από το τραπεζικό σύστημα, το οποίο είναι αναντι-

Γιατί απορρίπτουμε το νέο φόρο ακινήτων Το φόρο ακίνητης περιουσίας που εξαγγέλθηκε πώς τον κρίνεις; Έχει πολύ βασικά προβλήματα. Πρώτον, εισάγεται εν μέσω μιας κατάστασης που αδυνατούν να πληρωθούν οι άλλοι φόροι, κι έρχεται και προστίθεται ένας νέος φόρος, τεσσάρων δισ. ευρώ. ∆εύτερον, φορολογεί αδιακρίτως εισοδηματοφόρα και μη περιουσιακά στοιχεία. Τρίτον, φορολογεί την αγροτική γη που είναι εργαλείο παραγωγής, είναι σαν να φορολογείς ένα μηχάνημα μέσα στο εργοστάσιο! Τέταρτον, θεωρείται άδικος φόρος, διότι επιβάλλεται όχι στο σύνολο της περιουσίας αλλά σε μεμονωμένα ακίνητα, άρα δεν έχει κανέκατάστατο στο ρόλο του αυτό. Θέλουμε σταθεροποίησή του, κάνουμε δριμεία κριτική στον τρόπο που κεφαλαιοποιείται και στο γεγονός ότι όλη η έκθεσή του με τα κόκκινα δάνεια έχει αποσυνδεθεί από το πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης. Έτσι, ακόμη και μετά την ανακεφαλαιοποίηση, οι τράπεζες, εφόσον δεν μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα της αντιστοίχησης με τα σημερινά κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα, θα βρίσκονται σε μια κατάσταση παράλυσης. Σε τι κλίμα, να προβλέψουμε, θα γίνεται αυτή η διαπραγμάτευση; Η επιδιωκόμενη συμφωνία θα έχει δύο σκέλη. Το πρώτο, για ένα βιώσιμο, χρέος. Αυτό είναι πολύ σημαντικό από μόνο του. Το δεύτερο, είναι, οι όποιες συμφωνίες γίνουν για θέματα που αφορούν το αναπτυξιακό κομμάτι, νέες πρωτοβουλίες για τις υποδομές, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και την απασχόληση στις χώρες του Νότου. Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ αφορά το χρέος και τις νέες συμφωνίες με δανειστές, αλλά και μια κοινωνική –οικονομική πολιτική. Πού κατά τη γνώμη σου θα συναντήσει τις ισχυρότερες αντιστάσεις; Οι δύο τομείς έχουν τις ιδιαίτερες δυσκολίες τους. Οι Ευρωπαίοι, πάντως, από μια σειρά ενδείξεις φαίνεται πια να αποδέχονται την πραγματικότητα του ΣΥΡΙΖΑ. ∆εν εγκαταλείπουν, βέβαια, τη σκληρή γραμμή τους, αλλά δεν έχουν και την άνεση που ίσως νόμιζαν. Ούτε τα αποτελέσματα της ως τώρα πολιτικής τους, απομακρύνουν το ενδεχό-

να στοιχείο φορολογικής δικαιοσύνης. Πέμπτον, και βασικό, δεν φοροαπαλλάσσει στρώματα κοινωνικά, που έχουν μικρή ακίνητη περιουσία και δεν πρέπει να φορολογηθεί για κοινωνικούς λόγους. Ουσιαστικά, μας είπες πώς βλέπει τον φόρο ακίνητης περιουσίας ο ΣΥΡΙΖΑ. Ναι, θέλουμε να είναι δίκαιος, δηλαδή θα αναφέρεται στο σύνολο σύνολο της ακίνητης περιουσίας κάθε φυσικού προσώπου, αναπτυξιακός, θα εξαιρεί την παραγωγική γη, τη μεταποίηση κτλ, και ως νόμος θα είναι υλοποιήσιμος, δηλαδή θα μπορεί να φέρει αποτέλεσμα.

μενο έκρηξης στην ευρωζώνη. Πάντως, καθώς συζητάμε αυτά, πού ούτως ή άλλως είναι καθοριστικά, συχνά ξεχνάμε την επερχόμενη σύγκρουση και με τις εγχώριες ελίτ, που μπορεί να είναι και πιο οξεία, διότι θα έρθει ως κάτι αναγκαίο εξ αντικειμένου. Ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται με αυτοπεποίθηση όσον αφορά τη νίκη του στις εκλογές. Υπάρχουν όντως θετικές ενδείξεις, όχι όμως και ένα καθαρό ρεύμα. Ποια η γνώμη σου; Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να εκφράσει καθολικά αιτήματα ριζικών αλλαγών στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. Που ενώνουν και συγχρόνως βελτιώνουν τις συνθήκες ζωής ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων. Θα πρέπει να αποφύγει να επενδύσει στην ιδέα του αθροίσματος κατακερματισμένων συμφερόντων μικρών ομάδων, αντιφατικών. Η έμφαση στα καθολικά αιτήματα, στα οποία καλεί ο ΣΥΡΙΖΑ να υπάρχει μια

ευρεία κοινωνική και πολιτική συσπείρωση, είναι οι αλλαγές και μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα, την υγεία, τη δημόσια διοίκηση, την αναδιάταξη των δαπανών και εσόδων του φορολογικού συστήματος, τη στρατηγική μιας ανάπτυξης ενός νέου μοντέλου παραγωγικής ανασυγκρότησης που να είναι συμβατό με τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά δεδομένα, και εργασιακές σχέσεις για τον κόσμο της εργασίας που να εξασφαλίζουν αξιοπρέπεια, με το ανθρώπινο δυναμικό της που είναι ο ένας στους δύο απόφοιτοι ΑΕΙ ή ΤΕΙ κ.τ.λ. Όλο αυτό το σύστημα πρέπει να είναι επικεντρωμένο σε τέσσερα-πέντε καθολικά αιτήματα. Μ’ αυτά θα βγει στην κυβέρνηση. Αυτός ο προγραμματικός λόγος έχει κάνει ήδη βήματα σημαντικά τον τελευταίο έναν – ενάμιση χρόνο και το εγχείρημα της ενοποίησης του ΣΥΡΙΖΑ διευκόλυνε πολύ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να εκφράσει καθολικά αιτήματα ριζικών αλλαγών στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. Που ενώνουν και συγχρόνως βελτιώνουν τις συνθήκες ζωής ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων. Θα πρέπει να αποφύγει να επενδύσει στην ιδέα του αθροίσματος κατακερματισμένων συμφερόντων μικρών ομάδων, αντιφατικών.

Συχνά μας τίθεται –από τον απλό πολίτη– και το ζήτημα της ενιαίας δημόσιας παρουσίασης της γραμμής. Θεωρείται στοιχείο αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης του κόσμου στην ικανότητά μας να κυβερνήσουμε. Η πολυφωνία είναι βασικό προσόν του ΣΥΡΙΖΑ και πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων κομμάτων. ∆εν πρέπει να χάσουμε το χαρακτηριστικό των πολλών απόψεων, ρευμάτων σκέψης, πολιτικές λογικές, κινηματικές και άλλες. Από την άλλη, υπάρχει, προφανώς, η κατάληξη σε ένα πλαίσιο στρατηγικής, το οποίο αποτελεί την κύρια στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ εδώ και δύο χρόνια. Γύρω απ’ αυτό το βασικό πόλο της στρατηγικής του νομίζω ότι πρέπει να συναινέσουμε όλοι, χωρίς να εμποδιστούν να ακούγονται όλες οι γνώμες. Στον κεντρικό όμως πόλο της στρατηγικής μας πρέπει να υπάρχει ευρύτερη συναίνεση και αποδοχή. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, έχει επιτευχθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τον τελευταίο ένα χρόνο, χωρίς να χαθεί το στοιχείο της πολυφωνίας. •

Μπορεί να σωθεί η Ευρωζώνη;

υνέδριο με θέμα "Μπορεί να σωθεί η Ευρωζώνη;", διοργανώνει το LBJ School of Public Affairs, στο Τέξας, των ΗΠΑ. Στο συνέδριο, "Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες και πολιτικοί εμπειρογνώμονες, συναντιούνται στο Austin", προκειμένου να συζητήσουν "τη μοίρα της Ευρωζώνης" και να εξετάσουν "εναλλακτικές πολιτικές για να διατηρήσουν την Ευρωζώνη άθικτη", σημειώνουν οι διοργανωτές, καθηγητές James Galbraith και Γιάννης Βαρουφάκης. Στο Συνέδριο θα συμμετάσχει και ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας. Εισηγητές θα είναι οι: Yves Leterme, Αναπλητωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ, Monica Frassoni, Συν-πρόεδρος του Ευρωπαϊκού κόμμα-

τος των Πρασίνων, Αλέξης Τσίπρας, Ηγέτης της αντιπολίτευσης, στην Ελλάδα. Επίσης, το συνέδριο θα συγκεντρώσει εμπειρογνώμονες μεταξύ των οποίων οι: Stuard Holland, αρχιτέκτονας της Εθρωπαϊκής Ένωσης, Heiner Flassbeck, σύμβουλος του Όσκαρ Λαφοντέν, Jorge Braga De Macedo, πρώην υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας. Μεταξύ των Αμερικανών συμμετεχόντων, θα είναι οι: Robert Kuttner από το The American Prospect, Landon Thomas, του The New York Times, Richard Parker, από το Harvard, Michale Lind, από το New America Foundation, Damon Silvers, ∆ιευθυντής Πολιτικής του AFL-CIO. •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

TA ΛΑΘΡΑΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

Το success story των 2,80 ευρώ

Κάτι ψείρες σαν ελέφαντες * Η οριστική πολιτική απαξίωση του πρωθυπουργού στις Βρυξέλλες σβήνει κάθε ελπίδα πολιτικής διαπραγμάτευσης της συγκυβέρνησης με τους ευρωπαίους εταίρους

Στα όρια εξαθλίωσης ευρύτατα στρώματα Της Αννέτας Καββαδία

Του ∆ΗΜΗΤΡΗ ΠΕΤΣΕΤΙ∆Η

Του Νίκου Τσαγκρή

ρχεται η τρόικα από ∆ευτέρα και πρέπει να τη συναντήσει ο Σαμαράς, όπως του είπε η κ. Μέρκελ: «Σ’ αγαπώ, σ’ εκτιμώ, είσαι το καλύτερο παιδί», του είπε, «αλλά πολιτικά δεν μιλάω μαζί σου. Ό,τι έχεις να πεις, να το πεις με την τρόικα». Και του είπε, (τον άφησε να υποθέσει, λέω εγώ) πως δεν τον έχει για πολιτικό, για ενοχλητικό διαπραγματευτή, αλλά για επαίτη, παράσιτο... Όμως, ο Σαμαράς είναι ο έλληνας πρωθυπουργός και η κ. Μέρκελ η γερμανίδα ομόλογός του. Τίποτε παραπάνω. Και είναι να απορείς πώς γίνεται ο ομόλογος και ομότιμος της Μέρκελ, ο Αντώνης Σαμαράς, να τρώει και να καταπίνει μια τέτοια προσβολή –έναν πεντάλεπτο εξευτελισμό. Λες και δεν είναι ο πρωθυπουργός, ο πρεσβευτής ενός περήφανου και ένδοξου λαού, μα ένας επαίτης μόνο, ένα παράσιτο. Όπως το περιγράφει ο ποιητής Λοτρεαμόν: Υπάρχει ένα παράσιτο που οι άνθρωποι τρέφουν με έξοδα δικά τους. ∆εν του χρωστάνε τίποτα, μα το φοβούνται. Κι αυτό, που δεν του αρέσει το κρασί, που προτιμά το αίμα, μπορεί, λένε, μ' απόκρυφη δύναμη, μέγα να γίνει, ίδιος ελέφας, κι ως στάχυα τους ανθρώπους να συνθλίψει. Για δέστε σέβας πόσο του κρατούν, πόσο υψηλή είναι η εκτίμηση που του τρέφουν, της ∆ημιουργίας τα ζώντα όλα. Την κεφαλή για θρόνο του ορίζουν, κι αυτό, μ' αξιοπρέπεια, στις ρίζες των μαλλιών τα νύχια του γαντζώνει... *** Έτσι! Ένα παράσιτο με φάτσα ψείρας, που έταζε λαγούς με πετραχήλια, μέχρι να του προσφέρουν οι Έλληνες το «σχήμα». Και, όταν το εξασφάλισε, μας κάθισε στο σβέρκο κι άρχισε να απομυζά ζωή απ' τη ζωή μας, «κι ως στάχυα, τους ανθρώπους, να συνθλίβει». Καθώς δε ετράφη απ’ το αίμα μας, «μεγάλωσε» και «βάρυνε» και από ψείρα άρχισε να ποζάρει σαν… ελέφας, έτοιμος κιόλας για να πει το «όχι» στην κ. Μέρκελ, τη μεγάλη ελεφαντίνα, στις Βρυξέλλες. Μα όταν ήρθε η ώρα για να δείξει μπόι (προχτές, στη σύνοδο των ελεφάντων που είναι, στην πλειοψηφία, ψείρες), από ελέφαντας έγινε πάλι μια ξεφτιλισμένη ψείρα. Που σωπαίνει κι ακολουθεί πιστά τις οδηγίες της ελεφαντίνας Μέρκελ …

Αυτός είναι ο μύθος, μα η πραγματικότητα του μοιάζει. Ειδικά όπως την είδε ο Αλέξης Τσίπρας: ο εξευτελισμός του κ. Σαμαρά από την γερμανίδα Καγκελάριο στη Σύνοδο Κορυφής δεν αφορά μόνο τον ίδιο και την κυβέρνηση, αφορά τη χώρα. Η πλήρης απαξίωση του πρωθυπουργού (που, ενάμισι χρόνο τώρα, γίνεται χαλί να τον πατήσει η κ. Μέρκελ) δεν είναι κατάντια μόνο για τον κ. Σαμαρά, είναι και ντροπή για τη χώρα. *** Όμως έρχεται η τρόικα από ∆ευτέρα, και ο Σαμαράς οφείλει να την συναντήσει, όπως τον διέταξε η Μέρκελ: όχι για να πει το «όχι» ως… ελέφας, μα το «ναι» να πει σαν ψείρα που είναι, νέο αίμα να απομυζήσει από τον αναιμικό, τον πτωχευμένο πλήρως, πολίτη. Με τις άλλες ψείρες, τα παράσιτα των media, πολιτικής τε και δημοσιογραφίας, να του κάνουν πλάτες: κι ούτε λόγος, ούτε μια απορία για την νέα μεταμόρφωση του… ελέφαντα σε ψείρα. Μόνο κάτι λίγοι και κακοί, πολύ κακοί δημοσιογράφοι, λένε την αλήθεια: Λένε, ας πούμε, πως η Μέρκελ (και οι δανειστές, εν γένει) δεν μασάνε πια στις απειλές και τους εκβιασμούς των Σαμαρά και Βενιζέλου περί εκλογών, απειλές του τύπου «έρχεται ο Τσίπρας» κλπ. Λένε ακόμα πως η Μέρκελ (και οι δανειστές, εν γένει) δεν αρνούνται μόνο την πολιτική διαπραγμάτευση με τους Σαμαρά και Βενιζέλο, μα τους αρνούνται ακόμα και την πολιτική ιδιότητα: καθώς δεσμεύονται, λέει, με φαρδιές – πλατιές υπογραφές, ότι καθήκον τους είναι να φέρουν σε πέρας αυτό που οι ίδιοι έχουν χαρακτηρίσει ως «το μόνο πολιτικό σχέδιο που υπάρχει», το μνημόνιο. Τους θεωρούν πελάτες–δανειολήπτες: ισόβιους αποπληρωτές ενός ισόβιου χρέους. Τίποτε άλλο, όμως κάτι ακόμα: ως ο κάκιστος των δημοσιογράφων, που είμαι, θέλω να σας πω και κάτι, που το ξέρετε κι εσείς, φαντάζομαι, μα δεν το λέτε: Σαμαράς και Βενιζέλος ως πολιτικοί δεν κάνουν μία, έχουν απολέσει και το ελάχιστο πολιτικό κεφάλαιο που κατείχαν, και όσο δεν βλέπουν το πολιτικό αδιέξοδό τους, δυο ψείρες σαν ελέφαντες θα είναι. Θα υπονομεύουν κάθε περιθώριο πολιτικής διαπραγμάτευσης της χώρας και η διακυβέρνησή της θα ασκείται όπως τώρα: με μπροστινή την τρόικα και πίσω της τη Μέρκελ. •

ο περιστατικό είναι, πέρα για πέρα, αληθινό και εκτυλίχθηκε στη Ρόδο. ∆εν βρήκε, βεβαίως, τη θέση που του αρμόζει στα δελτία ειδήσεων – πώς θα μπορούσε, άλλωστε; Οι προτεραιότητες των… «ταγών» της δημοσιογραφίας δεν επιτρέπουν την ενασχόληση με τα…μικρά και ασήμαντα! Η τοπική εφημερίδα «Ροδιακή» αποκάλυψε την περίπτωση νεαρού πατέρα, ο οποίος, ευρισκόμενος σε τεράστιο οικονομικό αδιέξοδο, πήγε σε υποκατάστημα τράπεζας της Ρόδου κρατώντας τρία βιβλιάρια καταθέσεων. Αφού περίμενε επί δύο ώρες για να φύγει όλος ο κόσμος, κατευθύνθηκε προς τον ταμία, του ζήτησε να κάνει αρχικά ενημέρωση και στη συνέχεια ανάληψη όλων των ποσών που υπήρχαν στους τραπεζικούς λογαριασμούς. Ο ταμίας με έκπληξη διαπίστωσε ότι συνολικά τα βιβλιάρια είχαν μέσα το ποσό των 2 ευρώ και 80 λεπτών! «Τα βιβλιάριά σας είναι άδεια», είπε ο ταμίας της τράπεζας θεωρώντας προφανώς ότι το ποσό αυτό ήταν μη «αναλήψιμο». Ο νεαρός πατέρας πλησίασε στο γκισέ και χαμηλόφωνα είπε στον υπάλληλο: «Γι' αυτό το ποσό έχω έρθει και περιμένω εδώ σήμερα. Με 2,80 ευρώ θα αγοράσω το γάλα για το παιδί μου». Ενδεχομένως κάποιοι να σπεύσουν να μιλήσουν για μεμονωμένη περίπτωση. Κάποιοι άλλοι για λαϊκισμό. Και, ίσως, κάποιοι να θεωρήσουν υπερβολική τη γνωστοποίησή του. Είναι, όμως, έτσι; Ας μιλήσουμε, λοιπόν, με αριθμούς στους οποίους τόσο αρέσκονται οι κυβερνώντες. Με τη γλώσσα των αριθμών Όπως τονίζει το Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων του ΙΝΕ –ΓΣΕΕ , τα στοιχεία της Eurostat (με βάση τη σχετική δειγματοληπτική έρευνα του 2012), αποκαλύπτουν δραματική επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών στην Ελλάδα, όπως επίσης και άνιση κατανομή των βαρών στον πληθυσμό. Μεταξύ των σοκαριστικών στοιχείων είναι ότι η φτώχεια αυξήθηκε από 20,1% το 2008 σε 35,8% το 2011. Ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ανήλθε σε 34,6% από 31%, αποκαλυπτικό, δε, των επιπτώσεων από τις βίαιες μειώσεις μισθών είναι ότι οι φτωχοί εργαζόμενοι αυξήθηκαν από 11,9% το 2010 σε 15,1% το 2011. Ο δείκτης υλικής αποστέρησης, δηλαδή το ποσοστό των νοικοκυριών που αδυνατούν να καλύψουν τουλάχιστον 3 από 9 βασικές ανάγκες, ανήλθε στο 33,7%

το 2012 σε σχέση με 21,8% το 2008. Επίσης, ο δείκτης ανισότητας Gini αυξήθηκε από 0,335 το 2010 σε 0,343 το 2011. Αύξηση παρουσίασε την ίδια περίοδο και ο δείκτης που αποτυπώνει τη σχέση του εισοδήματος του 20% του πλουσιότερου πληθυσμού με το 20% του φτωχότερου. «Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι η οικονομική κρίση, τα μέτρα δημοσιονομικής λιτότητας και η απορύθμιση της αγοράς εργασίας όχι μόνο έχουν επιδεινώσει σημαντικά τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού στην Ελλάδα, αλλά, σε αντίθεση με την επίσημη κυβερνητική ρητορεία, έχουν οδηγήσει και σε διεύρυνση των ανισοτήτων», τονίζει το ΙΝΕΓΣΕΕ. Όπως προσθέτει, «τον πρώτο 1,5 χρόνο εφαρμογής του μνημονίου τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα υπέστησαν σημαντικότερες απώλειες συγκριτικά με τα υψηλότερα στρώματα». Επίσης, το Ινστιτούτο εξηγεί ότι «με δεδομένο ότι το 2012 και το 2013 οι επιπτώσεις του μνημονίου στα εισοδήματα των νοικοκυριών ήταν περισσότερο έντονες, εκτιμάται ότι τα τωρινά επίπεδα φτώχειας είναι πολύ υψηλότερα και οι συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυριών αρκετά πιο δυσμενείς». Καταστροφολογικό σκηνικό Ενδεχομένως να μη χρειαζόταν η παράθεση των παραπάνω στοιχείων για να αντιληφθεί κανείς τη νέα πραγματικότητα. Μια ματιά στις δραματικές αλλαγές που έχει υποστεί η καθημερινότητα χιλιάδων συμπολιτών μας, η καθημερινότητα όλων μας, αρκεί για να πείσει και τον πλέον καλόπιστο (αν έχει απομείνει κανείς), για το…εύρος(!) του κυβερνητικού success story. Κι αν ξαφνικά, γινόμαστε μάρτυρες μιας έντονης κινητικότητας, από πλευράς κυβερνώντων, μιας κινητικότητας που συνίσταται σε αλλεπάλληλες συσκέψεις στο Μέγαρο Μαξίμου, στο υπουργείο Οικονομικών, σε συνεχείς συναντήσεις Σαμαρά-Βενιζέλου, ακόμη και σε «λεονταρισμούς» προς την τρόικα, δεν πρέπει να μας διαφεύγει τούτο: χρόνο θέλουν να αγοράσουν. Θα τα καταφέρουν; Εξαρτάται. Γιατί ας μην υπάρχει καμιά αμφιβολία πως στο πίσω μέρος του μυαλού των κυβερνητικών εταίρων, ένα πράγμα κυριαρχεί: η ενδεχόμενη λαϊκή αντίδραση. Ο τρόμος που νιώθουν μπροστά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι απείρως μεγαλύτερος από το φόβο που τους γεννούν οι απαιτήσεις των δανειστών. Γι΄ αυτό και στήνουν, για μια φορά ακόμη, το χιλιοκακοπαιγμένο σκηνικό των αδιεξόδων και της καταστροφής «εάν δεν συμμορφωθώμεν προς τας υποδείξεις». Θα τους αφήσουμε;

ΠOΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΑ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟ, ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ

Χρειαζόμαστε ιδεολογικές πυξίδες στο ταξίδι μας κασίας. Ο κρατικός αυταρχισμός αντιμετωπίζει σχεδόν με μένος τους νέους: αστυνομική αυθαιρεσία, διώξεις μαθητών, χημικά, επίθεση στο άσυλο κλπ. Χιλιάδες νέοι και νέες οδηγούνται στο εξωτερικό. Τα ήδη αποδυναμωμένα συνδικάτα ως επί τω πλείστον έχουν κλειστές τις πόρτες στους νέους, ενώ ο κατακερματισμός του χώρου και του χρόνου κάνει ακόμα πιο δύσκολη τη συλλογική οργάνωση. Όλα τα παραπάνω, δεν μας δείχνουν απλώς ότι χρειαζόμαστε μια αυτόνομη στρατηγική και οργάνωση για τα ιδιαίτερα προβλήματα της νεολαίας, αλλά και ότι είναι εξαιρετικής σημασίας.

Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης

Το 1ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε τη συγκρότηση Νεολαίας μέσα στο 2013. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η διαδικασία; Η Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ έχει πολλά βήματα να κάνει. Τόσο ως προς τις διαδικασίες συγκρότησής της, όσο και ως προς την πολιτική της δράση, τη συμβολή της στο νεολαιίστικο κίνημα σήμερα. Τα βήματα δεν μπορούν να γίνουν με διαδικασία συγκόλλησης των ήδη υπαρχουσών συλλογικοτήτων, κυρίως γιατί η κατάσταση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι πολύπλοκη. Χρειαζόμαστε βαθιά και πολιτική διαδικασία που να εμπλέκει μαζικά νέο κόσμο, συνδεδεμένη με τις μάχες και τους αγώνες που δίνουμε, με τα πρωτότυπα εγχειρήματα δημοκρατίας, αλληλεγγύης και δημιουργίας, η οποία θα μας δώσει τη δυνατότητα να φτιάξουμε μια μαχητική, ριζοσπαστική οργάνωση νεολαίας για τον σοσιαλισμό του 21ου αιώνα. Με αυτή τη λογική το Συντονιστικό Νέων ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να προχωρήσουμε τον ∆εκέμβρη στην ιδρυτική διαδικασία της οργάνωσης ως ένα πρώτο βήμα και όχι ως το τελικό. ∆ηλαδή; Υπήρχαν σκέψεις να κάνουμε κατευθείαν Συνέδριο «για να τελειώνουμε». Αποφασίσαμε όμως να πάμε με σταθερά και όχι βεβιασμένα βήματα. Τον ∆εκέμβρη συγκροτούμαστε ως ενιαία οργάνωση, με όργανα, με συντεταγμένες διαδικασίες και οργανώσεις μελών. Στη συνέχεια θα βαδίσουμε προς το Ιδρυτικό Συνέδριο, μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες και με την εμπειρία που θα έχουμε συσσωρεύσει. Θα είμαστε πιο ώριμοι και ώριμες να απαντήσουμε στα μεγάλα ερωτήματα: ποια στρατηγική για τη Νεολαία; Πως αντιστοιχίζεται σε μια τέτοια στρατηγική μια οργάνωση σήμερα; Τι πρακτικές υιοθετεί; Ποια η σχέση της με την κοινωνία, τα κινήματα, αλλά και με μια αριστερή κυβέρνηση. Υπάρχει το διαπιστωμένο πρόβλημα της αρνητικής στάσης των νέων προς τα κόμματα. Πως θα το αντιμετωπίσετε; Είναι σημαντικό ζήτημα. Η κρίση εκπροσώπησης, η κρίση του κομματικού φαινομένου, «χτυπάει κόκκινο» στις νέες γενιές. Όταν συναντιέται το χειραφετητικό πρόταγμα με μια καθημερινή εμπνευστική πρακτική, που παλεύει στο σήμερα και δεν μεταθέτει τις συγκρούσεις στο άγνωστο μέλλον, το αποτέλεσμα είναι εκρηκτικό. Πρέπει να δουλέψουμε με βάση τις αξίες της Αριστεράς. Για παράδειγμα, να βρούμε τους τρόπους, έτσι ώστε, να ενταχθούν στις οργανώσεις μας οι «από κάτω», όπως νέοι μετανάστες/τριες, εργαζόμενοι μαθητές, νέοι άνθρωποι που αποκλείονται λόγω σεξουαλικής ταυτότητας και προσανατολισμού κ.λπ. Πρέπει να είναι πανταχού παρούσα η ρήξη, όχι μόνο στα

“

Η νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι τα μέλη του κόμματος που δεν έχουν γκριζάρει τα μαλλιά τους, αλλά διακριτό ρεύμα μέσα στη κοινωνία, με διακριτή πολιτική και πολιτιστική ταυτότητα. Άρα, ναι είμαστε κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας όμως και τη δική μας αυτόνομη στρατηγική στα ζητήματα της νεολαίας. λόγια, με τον αστικό τρόπο άσκησης πολιτικής, με την ανάθεση και την ιδιοτέλεια. Όχι από κάποια ιδεοληψία, αλλά γιατί αν δεν κοιτάς εκεί που θέλεις να πας, θα πας εκεί που κοιτάς. Μια σύγχρονη ριζοσπαστική οργάνωση νεολαίας πρέπει να χαρακτηρίζεται από ελκτική εσωτερική ζωή, που θα εμπνέει τη συμμετοχή, θα απελευθερώνει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία των μελών. ∆είτε, για παράδειγμα, μια σειρά από εγχειρήματα που στηρίζονται στις αξίες της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας και της δημοκρατίας, πως συσπειρώνουν κόσμο μέσα από την έμπνευση. Τέτοια εγχειρήματα μπορεί να εφάπτονται ή και να μην εφάπτονται στενά με την πολιτική Αριστερά, αλλά εκεί συναντάς τις δικές μας αξίες, τις αξίες που μπορούν να εμπνεύσουν τους νέους ανθρώπους. Ο αγώνας για την ανατροπή, για να σταματήσουμε την καταστροφή, ως δημιουργική διαδικασία και όχι ως στείρα άρνηση του παρόντος, ως διαδικασία που θα βρει τρόπους να εμπλακεί ο νέος κόσμος, μπορεί να συμβάλλει στη συγκρότηση ενός μαζικού νεολαιίστικού αριστερού ρεύματος. Η δημοκρατία, η αλληλεγγύη, ο πολιτισμός, η μάχη κατά του φασισμού, η μάχη ενάντια στην εργοδοτική αυθαιρεσία, ενάντια στην έμφυλη καταπίεση, ο αγώνας για την προστασία του περιβάλλοντος, η μάχη δηλαδή για έναν πλούσιο, κατά Μαρξ, άνθρωπο, είναι αυτή που μπορεί να εμπνεύσει και να δημιουργήσει ένα νεολαιίστικο κίνημα, απαραίτητο για την μάχη της ανατροπής, για το όραμα του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού. Υπάρχει πάντως και μια άποψη που λεει ότι προκειμένου να μπορέσει ο νέος κόσμος να ενταχθεί στην Αριστερά θα πρέπει να μινιμαριστεί το ιδεολο-

γικό πλαίσιο. Η Μάρτα Χάρνεκερ στο βιβλίο της «Πραγματοποιώντας το αδύνατο» λεει ότι η ήττα της Αριστεράς, δημιούργησε εσωτερικές κρίσεις και οδήγησε σε μια υπεριδεολογικοποίηση που «δικαιολογούσε» τον κατακερματισμό της Αριστεράς, κάτι που έχουμε βιώσει και στην Ελλάδα. Πολλές φορές προκρίνεται ως κατάλληλη μέθοδος για την ενότητα να βάζουμε τα ιδεολογικά ζητήματα κάτω από το χαλί. ∆εν είναι σωστή μέθοδος, όπως ούτε και αυτή της υπερ-ιδεολογικοποίησης. Συνήθως η υπεριδεολογικοποίηση φτιάχνει στεγανά στην ερμηνεία της πραγματικότητας και σε αποκόβει από αυτήν. Ορισμένες φορές γίνεται τόσο εργαλειακή, που μπορεί να δικαιολογήσει τα πάντα στο όνομα μάλιστα της επιστήμης! Από την πιο δεξιά μέχρι την πιο αριστερή γραμμή. Από την άλλη, δεν υπάρχει πολιτική ξεκομμένη από την ιδεολογία και όποιος το ισχυρίζεται πέφτει στην παγίδα του αντιπάλου, εκεί που η πολιτική είναι «ουδέτερη» και βασιλεύει ο τεχνοκρατισμός. Σε μια διαδικασία ανασυνθετική, η οποία αναγνωρίζει ότι τα εργαλεία του κάθε ρεύματος μέχρι σήμερα δεν είναι αρκετά, που αναγνωρίζει την ανάγκη να συγκροτήσουμε μια νέα αριστερά, που δε θα καθορίζεται με βάση τις διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος, αλλά θα δημιουργεί συγκλίσεις και αποκλίσεις σύγχρονες με την εποχή μας, δεν μπορούμε να προσποιηθούμε πως δεν υπάρχει ιδεολογία. Με μια νέα λαϊκότητα, να βρούμε τους τρόπους να συζητάμε και να αποφασίζουμε. Χρειαζόμαστε, όμως, ιδεολογικές πυξίδες στο ταξίδι μας για τον σοσιαλισμό του 21ου αιώνα. Υπάρχει μια πρόταση για Συνδιάσκεψη ολομελειακού χαρακτήρα με μέτρο 1 προς 1. ∆ιαφωνώ. Τα φεστιβάλ της

αριστεράς επιβάλλεται να έχουν έναν πιο πανηγυρικό χαρακτήρα. Οι εσωτερικές μας διαδικασίες, όμως, οφείλουν να έχουν άλλες μέριμνες. Πρέπει να είναι πολιτικές, να διαπαιδαγωγούν στις αριστερές αξίες και στη δημοκρατική λειτουργία. Μην υποτιμήσουμε τις διαδικασίες προετοιμασίας της Συνδιάσκεψης στις οργανώσεις και φτιάξουμε μια αρένα για τρεις μέρες. Παρόλα αυτά η συζήτηση αυτή δεν έχει ξεκινήσει στις διαδικασίες των Νέων ΣΥΡΙΖΑ. Είναι από τα θέματα όπου η παρέμβαση των «μεγαλύτερων» μπορεί να λειτουργήσει εκφυλιστικά παρά να βοηθήσει την πορεία συγκρότησης. Ευτυχώς στην Πολιτική Γραμματεία του κόμματος δεν επικράτησε αυτή η λογική. Αντιθέτως η απόφαση για τη νεολαία λήφθηκε με εντυπωσιακά ευρεία συναίνεση στην κατεύθυνση που έβαζαν οι ίδιοι οι νέοι. Το θετικό είναι ότι στο συντονιστικό των Νέων ΣΥΡΙΖΑ διεξάγεται πλούσια συζήτηση με ευρεία συναίνεση. Ποια θα είναι η σχέση της οργάνωσης νέων με το κόμμα; Βάσει της συνεδριακής απόφασης, η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ θα έχει πλήρη οργανωτική αυτονομία, κινούμενη στο πλαίσιο των στρατηγικών επιλογών του ΣΥΡΙΖΑ. Η νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι τα μέλη του κόμματος που δεν έχουν γκριζάρει τα μαλλιά τους, αλλά διακριτό ρεύμα μέσα στη κοινωνία, με διακριτή πολιτική και πολιτιστική ταυτότητα. Άρα, ναι είμαστε κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας όμως και τη δική μας αυτόνομη στρατηγική στα ζητήματα της νεολαίας. ∆ύο στους τρεις νέους είναι άνεργοι και ένας στους τρεις εργάζεται χωρίς δικαιώματα για ένα χαρτζιλίκι. Η παιδεία συρρικνώνεται και εμπορευματοποιείται πετώντας χιλιάδες νέους και νέες εκτός εκπαιδευτικής διαδι-

Μπορεί δηλαδή να σκεφτείτε και άλλο όνομα; Θα μπορούσε να γίνει. Η παράδοση της ελληνικής Αριστεράς άλλωστε είναι πλούσια και δείχνει ότι πολλές φορές μπορεί να είναι και προωθητικό. ∆εν είναι ανάγκη όμως να βιαστούμε για τέτοια ζητήματα τώρα. Αυτό μπορεί να μας απασχολήσει στο δρόμο προς το Ιδρυτικό Συνέδριο. Σε φοβίζει η προοπτική της κυβέρνησης της Αριστεράς, σε σχέση με τη δουλειά που έχει να κάνει μια αριστερή νεολαία; Θα ήταν τρελό κάποιος να μην αναγνωρίζει τις δυσκολίες του εγχειρήματος. Θα ήταν όμως πιο τρελό να μην αντιλαμβάνεται την άμεση ανάγκη να σταματήσουμε τις πολιτικές των μνημονίων και να αναδείξουμε μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Για τη νεολαία της ανεργίας, της οργής, της θλίψης, της μετανάστευσης, της σκληρής εκμετάλλευσης, των αποκλεισμών και της καταπίεσης, το να σταματήσει η καταστροφική πολιτική των μνημονίων και να αρχίσει μια πορεία διαφορετική είναι ζήτημα επιβίωσης. ∆εν μας φοβίζει αυτή η προοπτική, αλλά μας δημιουργεί περισσότερες ευθύνες. Η σχέση αριστερής κυβέρνησης με το λαό θα είναι διαφορετική. Για παράδειγμα η οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και πολιτική ανασυγκρότηση θα πρέπει να στηριχτεί στους νέους ανθρώπους και τις ικανότητες τους, δίνοντας τους προοπτική για τον μέλλον τους, μέσα από την αλληλέγγυα και συνεργατική οικονομία. Ή ακόμα γνωρίζουμε καλά πως τόσο εγχώρια όσο και διεθνώς θα υπάρξουν πιέσεις από το κατεστημένο προκειμένου να καταρρεύσει μια διαφορετική προοπτική. Εκεί ο ίδιος ο λαός θα πρέπει να πρωτοστατήσει. Η Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ ανυπομονεί για την ανατροπή και ξέρει ότι τότε δεν τελειώνει τίποτα, αλλά θα πρέπει να συνεχίσει ακόμα πιο μαχητικά και δημιουργικά, να συμβάλλει στην κοινωνική οργάνωση και αυτοργάνωση των νέων ανθρώπων. Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη τη συνέντευξη, χωρίς τις αναγκαίες περικοπές για λόγους χώρου, στο epohi.gr.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Εντάσεις στη ∆ΗΜΑΡ ενόψει Συνεδρίου

“ Ο όλος θόρυβος δεν γίνεται

για την περιστολή αυτών των παρακολουθήσεων, αλλά για την “διακυβέρνησή” τους, όπως είναι ο όρος του συρμού, δηλαδή τη δημιουργία όρων και προϋποθέσεων ελέγχου όχι βέβαια από τις κοινωνίες ή από αντιπροσωπευτικούς θεσμούς, αλλά από υπερεθνικά σώματα, παρασάγγες μακριά από κάθε κοινωνικό έλεγχο.

ε κλίμα έντασης ξεκίνησε χθες και ολοκληρώνεται σήμερα η συζήτηση στην ΚΕ της ∆ΗΜΑΡ για τις πολιτικές θέσεις για το 2ο συνέδριο, ένα μήνα πριν τη διεξαγωγή του. Η προσπάθεια που καταβάλλει εδώ και καιρό ο Φ. Κουβέλης να μειώσει την ένταση και τις αναταράξεις στο εσωτερικό του κόμματος, που εντάθηκαν με τη δημοσίευση του κειμένου των «58», δεν έχει φέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Οι αφορμές συνεχίζουν να υφίστανται και να δίνουν με κάθε ευκαιρία λαβή για έντονες συζητήσεις στο εσωτερικό του κόμματος. Την υπογραφή του κειμένου των 58 από στελέχη της ΚΕ ακολούθησε η συμμετοχή δύο μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής, των Γ. Γεωργάτου και Σ. Λιβαδά, στην εννεαμελή Συντονιστική Επιτροπή της Πρωτοβουλίας για την κεντροαριστερά. Αυτό θεωρήθηκε unfair από την πλειοψηφία της ΕΕ, διότι «η συμμετοχή τους υπηρετεί διαφορετικό πολιτικό σχέδιο από αυτό της ∆ΗΜΑΡ». Αν και η στάση τους επικρίθηκε, θέμα διαγραφής δεν τίθεται. Οι διαγραφές στελεχών δεν συμβαδίζουν με την κουλτούρα της ∆ΗΜΑΡ μας λένε από την Αγ. Κωνσταντίνου. Όμως, η συνύπαρξη δεν είναι καθόλου εύκολη. Μάλιστα, το «Αριστερό ∆ίκτυο» (Θρ. Φωτεινός, Βαγ. Ζορκάδης), με ανακοίνωσή του πιέζει προς την κατεύθυνση της ρήξης: «Τα δύο μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ∆ημοκρατικής Αριστεράς οφείλουν να επιλέξουν ποιο πολιτικό σχέδιο θέλουν να υπηρετήσουν και ποια συλλογικότητα τους εκφράζει». Ιδιαίτερα επικριτικός ως προς τους συμμετέχοντες στη Συντονιστική Επιτροπή, ήταν ο υπεύθυνος του Πολιτικού Σχεδιασμού, Σάκης Παπαθανασίου, ο οποίος μάλιστα φέρεται να μοίρασε ηλεκτρονικά κείμενο, μέσω facebook. Σε αυτό, άφηνε αιχμές τόσο για τη στάση των δύο μελών της ΚΕ για τη όσο και για το γενικό γραμματέα της ∆ΗΜΑΡ, Σ. Λυκούδη, που επίσης ασκεί κριτική στη ∆ΗΜΑΡ για τη στάση της έναντι των 58. Με νεότερο κείμενο που ανέβασε στο facebook, επιχείρησε να ρίξει τους τόνους της αντιπαράθεσης. Το κείμενο εστιάζει στη συγκρότηση του τρίτου πόλου και στον πολιτικό του ρόλο, «ο οποίος δεν αφορά ούτε στην πιστή εφαρμογή του μνημονίου ούτε στην ανέξοδη και λαϊκιστική μονομερή καταγγελία του, που αρνείται κάθε αλλαγή». Στη συζήτηση γύρω από το κείμενο των ‘58’ μπήκε και το στέλεχος της ανανεωτικής αριστεράς Σωτήρης Βαλντέν με άρθρο του στην Εφημερίδα των Συντακτών, με το οποίο ασκεί έντονη κριτική στους 58, ενώ δικαιολογεί τη στάση της ∆ΗΜΑΡ. Οι 58 εκτιμά ότι παρά τις διακηρυγμένες προθέσεις τους, δεν λαμβάνουν ίσες αποστάσεις έναντι του νέου «δικομματισμού», αλλά κλίνουν εμφανώς προς την πλευρά των δυνάμεων του μνημονίου και του ΠΑΣΟΚ. Ιδιαίτερη συμβολή στη σύγχυση του χώρου είναι και η συνέντευξη του πρώην υπουργού της κυβέρνησης της ∆ΗΜΑΡ, Αντώνη Μανιτάκη, στο «Projectpress», που λαμβάνει σαφείς αποστάσεις από την τακτική της ∆ΗΜΑΡ ως προς την απομάκρυνσή της από την κυβέρνηση. «Για την αποχώρησή μας από την κυβέρνηση θα πω αυτό που είπε ο Σπύρος Λυκούδης. Η αποχώρηση της ∆ΗΜΑΡ από την κυβέρνηση έγινε σε λάθος χρόνο, με λάθος τρόπο και με λάθος αφορμή». Αυστηρή έναντι των 58 ήταν και η «Αριστερή Προοπτική» (όσοι απομακρύνθηκαν από τη ∆ΗΜΑΡ). Θέτουν έναν ευρύτερο προβληματισμό σχετικά με τα κεντρικού τύπου διλήμματα που έχει να αντιμετωπίσει η ∆ΗΜΑΡ και η κεντροαριστερά. Ο Ανδρέας Νεφελούδης με κείμενό του στο μπλογκ της πρωτοβουλίας αναρωτιέται: «Ποιο θα είναι το πολιτικό αύριο της κεντροαριστεράς; Θα είναι η συγκρότηση μιας ακόμα τρικομματικής με τον Σαμαρά και τον Λαζαρίδη; Ή η σύμπλευση με μια αριστερή και προοδευτική κυβέρνηση μεταρρύθμισης και ανατροπής»; Σ.Κ.

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΟΥΣΣΟΣ

Κυβερνο-κατασκοπία και ηγεμονικοί ανταγωνισμοί Τι κρύβεται πίσω από τις διεθνείς παρακολουθήσεις

αποπνικτική μυρωδιά της κατασκοπίας δηλητηρίασε και πάλι την πολιτική ζωή της Γερμανίας και της Ευρώπης. Μόνο που τώρα αυτή η μυρωδιά δεν προερχόταν από δωμάτια παρακολούθησης της Στάζι, όπως αυτά που περιγράφονταν στην ταινία “Οι ζωές των άλλων”, αλλά από τη σύμμαχο και εταίρο Αμερική. Μετά τις αποκαλύψεις του πρώην στελέχους της αμερικανικής υπερ-υπηρεσίας NSA (National Security Agency), Έντουαρντ Σνόουντεν, έγινε σε μεγάλη έκταση γνωστή η χρήση της υψηλής τεχνολογίας στην κατασκοπία μεταξύ εταίρων και συμμάχων στο πιο υψηλό επίπεδο της πολιτικής ηγεσίας αλλά και σε βάρος μεγάλου αριθμού ευρωπαίων πολιτών. Η NSA σε συνεργασία με τη βρετανική αντίστοιχη υπηρεσία GCHQ (Government Communication Headquarters) “διαχειρίζονται” περί τα 600 εκατομμύρια τηλεφωνικά “γεγονότα”, την ημέρα και στις δύο ακτές του Ατλαντικού. Το πρόβλημα μεγαλώνει περισσότερο αν σκεφτούμε ότι αυτό που συλλαμβάνουν τα σύγχρονα μέσα παρακολούθησης, δεν είναι τόσο το περιεχόμενο αλλά τα μεταδεδομένα, “κάθε ψηφιακό σήμα κάθε στιγμή”. ∆ηλαδή ολόκληρη την ηλεκτρονική ζωή κάποιου, περιλαμβανομένων όλων των αναζητήσεων στο ∆ιαδίκτυο, των τηλεφωνημάτων, των γραπτών μηνυμάτων, των ηλεκτρονικών μηνυμάτων προς όλους. Τα μεταδεδομένα λένε τα πάντα για τη ζωή ενός ανθρώπου και αν κάποιος έχει αρκετά μεταδεδομένα, δεν χρειάζεται να γνωρίζει το περιεχόμενο των μηνυμάτων. Είναι μάλλον τρομακτικό, σημειώνει ένας πρώην αξιωματούχος της NSA, “το πόσο προβλέψιμοι είναι οι άνθρωποι”. Γιατί ο ξαφνικός θόρυβος; Είναι προφανές ότι οι μυστικές υπηρεσίες της Γαλλίας, της Γερμανίας και βέβαια της Μ. Βρετανίας γνώριζαν τις τεχνολογικές δυνατότητες των αμερικανικών υπηρεσιών και μπορεί κάποιος με σχετική βεβαιότητα να υποθέσει ότι είχαν στοιχεία για παρακολουθήσεις ευαίσθητων στόχων στην χώρα τους. Η εμπειρία και τα δίκτυα αυτών των υπηρεσιών, αν και δεν έχουν την τεχνολογική δυνατότητα να αποτρέψουν τις παρακολουθήσεις, έχουν τις “κεραίες” για να αντιληφθούν ότι πραγματοποιούνται. Είχε μάλιστα δημοσιευτεί ήδη από τον Ιούνιο 2013 ότι κάθε μήνα οι υπηρεσίες των ΗΠΑ απορροφούσαν ψηφιακά από το Ιράν 14 εκατομμύρια πληροφορίες, από το Πακιστάν 13,5 εκατομμύρια, από την Ιορδανία 12,7, από την Αίγυπτο 7,6

και από την Ινδία 6,3 εκατομύρια πληροφορίες. Γιατί λοιπόν τώρα όλος αυτός ο θόρυβος; Μια πρώτη εξήγηση είναι η εκμετάλλευση της υπόθεσης των παρακολουθήσεων στον αυξανόμενο ανταγωνισμό των ΗΠΑ με δυνάμεις που αναδύονται ως διεκδικητές περιφερειακής ηγεμονίας, όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Γερμανία. Οι αποκαλύψεις και οι διαρροές του Σνόουντεν προξένησαν ένταση στις σχέσεις Γερμανίας και ΗΠΑ αλλά και έδωσαν την ευκαιρία στο Βερολίνο να βάλει ίσως τα θεμέλια για μια νέα ηγεμονία στην Ευρώπη στο όνομα της προστασίας από την τεχνολογική “εισβολή” των Αμερικανών. Θα ήταν πολύ προβληματικό για την Άγκελα Μέρκελ και τους Χριστιανοδημοκράτες να άνοιγαν αυτό το θέμα μεσούσης της μακράς προεκλογικής περίοδου. Μετά τη νίκη της, η Γερμανίδα Καγκελάριος μπορούσε να κινήσει το θέμα και να συσπειρώσει τους Ευρωπαίους γύρω από την ανάγκη για προστασία από την παράνομη και χωρίς άδεια συλλογή δεδομένων από την υπερδύναμη. Πιθανόν να δούμε και μια αναζωπύρωση της συζήτησης για ευρωπαϊκή υπηρεσία πληροφοριών με γερμανική πρωτοβουλία και σφραγίδα. Ευάλωτη η υψηλή τεχνολογία Από την άλλη πλευρά, η Κίνα και η Ρωσία επιλέγουν τον ΟΗΕ για να καταθέσουν κοινό σχέδιο απόφασης για την προστασία από την κυβερνο-κατασκοπεία. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η Βραζιλία. ∆εν υπάρχει αμφιβολία ότι η υπόθεση αποτελεί σαφή τραυματισμό του αμερικανικού γοήτρου. Γενικότερα η αμφιταλάντευση στο θέμα της Συρίας, η υπόθεση της κυβερνο-κατασκοπείας κια κυρίως τα οικονομικά προβλήματα έχουν δημιουργήσει ρωγμές στο ηγεμονικό προφίλ των ΗΠΑ. Μια δεύτερη εξήγηση είναι ότι αυτό το σύστημα, παρά την υψηλότατη τεχνολογία του, είναι ευάλωτο όταν κάποιος από την ανθρώπινη αλυσίδα σπάσει και αποχωρήσει (Σνόουντεν, Wikileaks). Τότε, λόγω της φύσης του συστήματος είναι δυνατόν να διοχετεύσει τεράστιο όγκο κρίσιμων πληροφοριών στο διαδίκτυο, δηλαδή να τα καταστήσει γνωστά στην κοινωνίας. Πριν από δύο δεκαετίες η διαχείριση αυτών των πληροφοριών, ακόμη και όταν διέρρεαν, ήταν κυρίως έργο των μυστικών υπηρεσιών και των σχέσεων μεταξύ τους ή στην καλύτερη περίπτωση κάποιων δημοσιογράφων και εφημερίδων που μπορούσαν να διαδώσουν πολύ πιο περιορισμένο όγκο πληροφοριών από ό,τι το διαδίκτυο και

ήταν δυνατόν να υποχωρήσουν σε κρατικές πιέσεις και επιχειρηματικά συμφέροντα. Τα κράτη και οι επιχειρήσεις μπορούν δηλαδή να κατασκοπεύουν αλλήλους, αλλά το νέο πρόβλημα που δημιουργείται, είναι η δημοσιοποίηση των κρίσιμων πληροφοριών στο διαδίκτυο, η γνώση της κοινωνίας. Κατά συνέπεια, ο όλος θόρυβος δεν γίνεται για την περιστολή αυτών των παρακολουθήσεων, αλλά για την “διακυβέρνησή” τους, όπως είναι ο όρος του συρμού, δηλαδή τη δημιουργία όρων και προϋποθέσεων ελέγχου όχι βέβαια από τις κοινωνίες ή από αντιπροσωπευτικούς θεσμούς, αλλά από υπερεθνικά σώματα, παρασάγγες μακριά από κάθε κοινωνικό έλεγχο. Άλλωστε, ο αρπακτικός χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός και οι παγκοσμιοποιημένες ελίτ του έχουν ανάγκη τέτοιου είδους βιοπολιτικού ελέγχου των κοινωνιών και ιδιαίτερα των εξεγερμένων τμημάτων τους όχι τόσο μέσω της παρακολούθησης των πολιτικών μηνυμάτων όσο των μεταδεδομένων της καθημερινότητάς τους. Τεχνολογικός ολοκληρωτισμός; Τέλος, πρέπει να αναλογιστούμε ότι η τεράστια εξάπλωση της απόσπασης των μεταδεδομένων και η νομιμοποίησή της έγινε στο όνομα της ασφάλειας των πολιτών από τον κίνδυνο της τρομοκρατίας και μάλιστα της τζιχαντικής τρομοκρατίας μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Ουσιαστικά οι κοινωνίες έπεσαν στην παγίδα της περιστολής της δημοκρατίας και του ελέγχου της ίδιας της καθημερινής ζωής των πολιτών. Σήμερα η συζήτηση για την κυβερνο-κατασκοπεία και η απόσπαση των μεταδεδομένων δεν ξαναγυρνά στην πηγή της νομιμοποίησης τους, αλλά περιστρέφεται στους τρόπους ελέγχου και οριοθέτησής τους. Μόνο η ριζική επαναδιατύπωση της σχέσης κοινωνίας, δημοκρατίας και ασφάλειας μπορεί να απαντήσει στην απειλή του τεχνολογικού ολοκληρωτισμού. Πιο απλά, αυτή την χρονιά στις ΗΠΑ σκοτώθηκαν πολύ περισσότεροι από νήπια που πυροβόλησαν με τα όπλα των γονιών τους λόγω της εκτεταμένης οπλοκατοχής, παρά από τους τζιχαντιστές τρομοκράτες της Βοστώνης. * Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, www.cemmis.edu.gr

∆ΙΕΘΝΗ

Η κληρονομιά του Σόιμπλε Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

ρώγοντας έρχεται η όρεξη φαίνεται να σκέφτηκαν γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες και αποφάσισαν να αρχίσουν να λύνουν τα μικρά θέματα ως ορεκτικό για τα μεγάλα που έρχονται και τα οποία θα είναι που θα καθυστερήσουν τις διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης. Αποφάσισαν, λοιπόν, να ανεβάσουν τις αστείες αμοιβές για τους ασκούμενους σε πρακτική εργασία που κυμαίνονται σήμερα στα 300 ευρώ και να δείξουν έτσι και ένα κοινωνικό πρόσωπο σε μια χώρα που μπορεί οι δείκτες της να ευημερούν, αλλά είναι και εκατομύρια οι πολίτες της που ζουν στα όρια της φτώχειας. Τα ταμεία του κράτους μπορεί να είναι γεμάτα, αλλά όλοι παραδέχονται ότι θα είναι αδύνατο να υλοποιηθούν οι υποσχέσεις, που αμφότερα τα δύο πρώτα σε επιρροή κόμματα είχαν δώσει στην εκλογική τους πελατεία πριν από τις 22 Σεπτεμβρίου. Τα δύσκολα που έρχονται αφορούν κυρίως την κατοχύρωση του χαμηλότερου ωρομισθίου στα 8,5 ευρώ, κάτι που το SPD είχε κάνει σημαία του προεκλογικά και θέλει να το έχει και δεμένο στην προγραμματική κυβερνητική συμφωνία μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, όταν και το συνέδριό του θα πρέ-

ΤΣΕΧΙΑ

πει να επικυρώσει την πορεία προς την επανεκκίνηση του μεγάλου συνασπισμού . Οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι θα μπορούσαν να το δεχτούν υπό όρους. Πιθανότατα ένας από τους όρους αυτούς θα είναι να παραμείνει φύλακας του μεγάλου ταμείου του κράτους ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ο υπουργός Οικονομικών δεν κρύβει σε όλες του τις εμφανίσεις το τελευταίο διάστημα την πρόθεση του να παραμείνει σε αυτή τη θέση και φαίνεται ότι οι Σοσιαλδημοκράτες το έχουν πάρει απόφαση ότι αυτό το υπουργείο είναι λίγο μακριά από εκεί που φτάνει το χέρι τους. Και μπορεί, βεβαίως, να μην κάνουν οι άνθρωποι τα υπουργεία, αλλά ο συμβολισμός και μόνο που θα σταλεί από την παραμονή του Β. Σόιμπλε στο ισχυρότερο ίσως υπουρ-

γείο της ηπειρωτικής Ευρώπης είναι ενδεικτικός και ιδανικός για να καταστρέψει τις ψευδαισθήσεις εκείνων, που περίμεναν ότι μετά τις γερμανικές εκλογές κάτι μπορεί να αλλάξει στην μέχρι τώρα στάση του Βερολίνου απέναντι στο Νότο. Ακόμα και αν τελικά ο Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός αποφασίσει να αποχωρήσει η κληρονομιά του θα παραμείνει βαριά να καθορίζει την οικονομική πολιτική και στο μέλλον. Πάντως, η γενική γραμματέας των Σοσιαλδημοκρατών Αντρέα Νάλες διέψευσε στις αρχές της εβδομάδας πληροφορίες που έλεγαν ότι το κόμμα της ενδιαφέρεται για την κατάληψη επτά έως οκτώ υπουργείων, λέγοντας ότι τέτοια θέματα μοιράσματος της πίτας δεν έχουν πέσει ακόμα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Και ο επικεφαλής του κόμματος και της ομάδας των διαπραγματεύσεων Ζίγκμαρ Γκάμπριελ σε ιδιαίτερα αγωνιστικούς τόνους έθετε τις περιβόητες κόκκινες γραμμές για το κόμμα του μιλώντας για σκληρές διαπραγματεύσεις. Ετσι κι αλλιώς, το όριο που άτυπα έχει μπει για την παρουσίαση της νέας ντρημ τημ στο Βερολίνο αφορά τα... Χριστούγεννα. Αλλοι είναι αυτοί, που καίγονται και όχι οι Γερμανοί... Ως τότε οι φτωχοί συγγενείς από το Νότο θα μπορούν να ονειρεύονται χαλαρωτικές αποφάσεις από την επόμενη γερμανική κυβέρνηση και να καθησυχάζουν τους ιθαγενείς, παραμυθιάζοντάς τους για γεμάτες κατανόηση ανταλλαγές απόψεων με την Ανγκέλα Μέρκελ.

του Κόσμου

www.reconoci.do

∆ώστε ιθαγένεια, τώρα ε συνεχόμενες κινητοΜ ποιήσεις χιλιάδες άνθρωποι διαμαρτύρονται για

την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της ∆ομινικανής ∆ημοκρατίας να αφαιρέσει την ιθαγένεια σε όποιον γεννήθηκε από μετανάστες που εισήλθαν «παράνομα» στην χώρα από την Αϊτή. Με την απόφαση αυτή 244.151 άνθρωποι χαρακτηρίζονται ως απάτριδες, παρόλο που έχουν ζήσει όλη τη ζωή τους στη ∆ομινικανή ∆ημοκρατία, ενώ οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν πάει ποτέ στην γειτονική Αϊτή, με την οποία οι δύο χώρες μοιράζονται το νησί της Ισπανιόλας, ούτε έχουν οικογένεια εκεί. www.facebook.com/pages/Jotamb%C3%A9-s%C3%B3c-CarlesMateu/462622320464523

Λευτεριά στον Carles Mateu

Η Αριστερά στους νικητές των εκλογών Σ

Στις μετεκλογικές συζητήσεις που συνεχίζονται, το CSSD με τις 50 έδρες που έχει χρειάζεται την στήριξη δύο κομμάτων για να σχηματίσει κυβέρνηση. Πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι οι πιθανότεροι κυβερνητικοί εταίροι θα είναι το ANO και το Χριστιανοδημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα.

Στα ∆ίκτυα

Η ΕΠΟΧΗ 3 Noεμβρίου 2013

ε το ΑΝΟ του Αντρέι Μπάμπιτς και το Κομμουνιστικό Κόμμα Βοημίας Μοραβίας (KSCM) να είναι οι ουσιαστικοί νικητές, ολοκληρώθηκαν οι εκλογές στην Τσεχία, σε μια εκλογική διαδικασία που αποτυπώθηκε η πλήρης απονομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος (χαμηλή συμμετοχή, άνοδος κομμάτων διαμαρτυρίας, κλπ). Οι σοσιαλδημοκράτες (CSSD) πήραν 20,4%, όμως ο στόχος της αυτοδυναμίας που προσδοκούσαν μετά από εφτά χρόνια στην αντιπολίτευση δεν επιτεύχθηκε, ενώ το ποσοστό τους είναι το χαμηλότερο που παίρνουν τα τελευταία είκοσι χρόνια. Παράλληλα, η εσωτερική αντιπολίτευση ζητά την παραίτηση του ηγέτη του κόμματος Μποχούσλαβ Σομπότκα, ενώ αυξάνονται οι φωνές που κάνουν έντονη κριτική για την προεκλογική εκστρατεία του ακολουθήθηκε, στην οποία αποτυπώθηκε όλη η αδυναμία της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας να διαφοροποιηθεί ουσιαστικά από τον νεοφιλελευθερισμό. Το πρωτοεμφανιζόμενο ΑΝΟ έφτασε στο 18,6%, κεφαλαιοποιώντας την αγανάκτηση της τσέχικης κοινωνίας από την πολιτική της σκληρής λιτότητας των τελευταίων χρόνων και έχοντας τη στήριξη μεγάλων τμημάτων του κεφαλαίου, που στο πρόσωπο του Μπάμπις, του δεύτερου πλουσιότερου ανθρώπου στην Τσεχία, είδαν την ευκαιρία ανάδειξης ενός «τίμιου» επιχειρηματία απέναντι στη διαφθορά των πολιτικών συλλήβδην. Ο Μπάμπις έχει αγοράσει δύο από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Τσεχίας και αποκαλείται περιπαικτικά Μπαμπισκόνι, ενώ οι θέσεις του χαρακτηρίζονται από ακραίο λαϊκισμό και διακρίνονται από επιτηδευμένη ασάφεια και έντονο αντικομμουνισμό (σημ: όπως έχει δηλώσει μπορεί να συμμαχήσει με όλους εκτός από τους κομμουνιστές). Να σημειωθεί, ότι πρόσφατα το Εθνικό Ινστιτούτο Μνήμης αποκάλυψε πως επί «υπαρκτού» ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και συγχρόνως πράκτορας της μυστικής αστυνομίας. Η στροφή προς τα αριστερά δεν αποτυπώθηκε τελικά στον βαθμό που έδει-

χναν οι δημοσκοπήσεις, όμως το KSCM έφτασε 14,9% αυξάνοντας το ποσοστό του κατά 32% και παίρνοντας 151.279 περισσότερες ψήφους. Στελέχη του κόμματος εκτιμούν ότι το αποτέλεσμα είναι θετικό και λένε ότι θα συνεχίσουν να προωθούν το πρόγραμμά τους κρατώντας τις προεκλογικές υποσχέσεις τους. Παράλληλα, αναφέρονται στην αναγκαιότητα μιας αριστερής εναλλακτικής λύσης που θα δώσει προοπτική για μια κοινωνική διέξοδο από την κρίση, και επισημαίνουν ότι οι σοσιαλδημοκράτες με τις παλινωδίες τους αποδυνάμωσαν το ενδεχόμενο μιας κυβερνητικής λύσης με προοδευτικό πρόσημο. Το φιλελεύθερο TOP09 έπεσε στο 12%, ενώ το ∆ημοκρατικό Κόμμα Πολιτών του πρώην πρωθυπουργού Πετρ Νέτσας κατέρρευσε, αφού από το 20,2% του 2010 έπεσε στο 7,7%. Τη νέα Βουλή συμπληρώνουν το εθνικιστικό, αντιρομά και ξενόφοβο Ξημέρωμα της Άμεσης ∆ημοκρατίας με 6,9% και το Χριστιανοδημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα με 6,8%. Στις μετεκλογικές συζητήσεις που συνεχίζονται, το CSSD με τις 50 έδρες που έχει χρειάζεται την στήριξη δύο κομμάτων για να σχηματίσει κυβέρνηση. Πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι οι πιθανότεροι κυβερνητικοί εταίροι θα είναι το ANO και το Χριστιανοδημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα. Μέχρι σήμερα, ο Μπάμπις λέει ότι δεν θα συνεργαστεί με τους σοσιαλδημοκράτες, αλλά πολλοί εκτιμούν ότι είναι μια κίνηση τακτικής προκειμένου να μην κατηγορηθεί για κυβερνητισμό. Όσο για το προεκλογικό σενάριο μιας κυβέρνησης μειοψηφίας του CSSD με τη στήριξη του KSCM, αυτό δεν μπορεί να υλοποιηθεί, αφού δεν υπάρχει ο «μαγικός» αριθμός των 101 βουλευτών. ∆ημήτρης Γκιβίσης Ο αντικομμουνισμός συναντά την γελοιότητα. Πανό με τον Πούτιν ντυμένο Στάλιν προειδοποιεί ότι αν ψηφιστεί το KSCM η Τσεχία θα βρεθεί στην αγκαλιά της Ρωσίας.

υνεχίζονται οι αντιδράσεις για την εξάμηνη φυλάκιση του Carles Mateu, ενός οδηγού από την Βαλένθια που καταδικάστηκε με την κατηγορία της «περιφρόνησης της αρχής», επειδή σε έλεγχο της τροχαίας αρνήθηκε να μιλήσει στα ισπανικά και προτίμησε να μιλήσει στα καταλανικά. Πολλοί θεωρούν ότι η καταδίκη του αποτελεί μια ακόμα περίπτωση των γλωσσικών διακρίσεων από το ισπανικό κράτος, ενώ να σημειωθεί ότι αρχικά ο Carles είχε αθωωθεί, αλλά ο εισαγγελέας άσκησε έφεση.

www.voiceofbalochistan.com

Στον δρόμο για το Καράτσι ορεία 700 χιλιομέτρων Π προς το Καράτσι ξεκίνησαν την Κυριακή δεκάδες

γυναίκες για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στις 18.000 απαγωγές Μπαλόχ την τελευταία δεκαετία από τον κυβερνητικό στρατό, με τους περισσότερους από αυτούς να βρίσκονται φυλακισμένοι, ενώ αρκετοί έχουν σκοτωθεί. Οι Μπαλόχ εδώ και χρόνια ζητούν αυτοδιάθεση και ζουν στο Βελουχιστάν, μια περιοχή με ορυκτό πλούτο αλλά και το χαμηλότερο δείκτη αναλφαβητισμού στο Πακιστάν, στην οποία γίνονται σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. ∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

∆ΙΕΘΝΗ

Tου Κώστα Ήσυχου*

πρόσφατος εορτασμός τριάντα συναπτών ετών δημοκρατίας χωρίς πραξικοπήματα είναι από μόνος του ένα ιστορικό φαινόμενο χωρίς προηγούμενο στην ιστορία της χώρας και δίνει τη νέα εικόνα της Λατινικής Αμερικής στον 21ο αιώνα, που συνεχώς αυτονομείται σε πολλαπλά πεδία, από την πατροπαράδοτη Βόρειο-Αμερικανική επικυριαρχία και κηδεμονία. Οι όροι αυτονόμησης, όπως και τα ιδεολογικά και προγραμματικά προστάγματα δεν είναι «γραμμικές εξισώσεις» για όλες τις χώρες στην περιοχή, που αναπτύσσουν διαφορετικές ταχύτητες με δημοκρατικές, αριστερόστροφες ή και επαναστατικές ρήξεις, όπως στην περίπτωση της Βενεζουέλας, Βολιβίας και Κούβας. ∆υο νέα στοιχεία, που δεν πρέπει να τα προσπερνά κανείς με ευκολία, είναι ότι ψήφισαν για πρώτη φορά οι 16άρηδες και τα ψηφοδέλτια μαζί με το όλο το εκλογικό υλικό σε περιοχές με έντονο ιθαγενικό δημογραφικό στοιχείο, ήταν γραμμένα στις γλώσσες, κέτσουα, μαπούτσε, μοκόβι, κομ και πιλάγα. Αδιανόητες κατακτήσεις από την εποχή των «πέτρινων χρονών» του ∆ΝΤ. Η Αργεντινή γνώρισε ένα νέο εκλογικό τοπίο την περασμένη Κυριακή, προμηνύοντας, ίσως, αλλαγές στην ηγεσία της χώρας σε μεσοπρόθεσμο διάστημα, αλλά όχι βαθιές και δομικές μεταρρυθμίσεις που θα μεταβάλλουν τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται η πολιτική δραστηριότητα στη χώρα. Οι βουλευτικές εκλογές ανανέωσαν το ήμισυ των 257 βουλευτών και το ένα τρίτο των 72 γερουσιαστών και δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως νίκη για την πρόεδρο Χριστίνα Φερνάντες, ώστε να της δοθεί η δυνατότητα αναζητήσει μια σειρά από στρατηγικού τύπου συνταγματικές τροπολογίες. Το αποτέλεσμα αυτό, δημιουργεί βάσιμες ελπίδες στον Σέρτζιο Μάσσα, πρώην συνεργάτη της και πρώην συντονιστή του Υπουργικού συμβουλίου, ο οποίος ενδεχόμενα να μετατρέπεται σε ανερχόμενη ανταγωνιστική δύναμη, ενώ είναι πλέον πιθανό να φθάσει στην Casa Rosada το 2015. Ποτέ δεν είναι εύκολη η απόπειρα εκλαΐκευσης μιας μετεκλογικής ανάλυσης, μετά τις ενδιάμεσες εκλογές για την εκλογή γερουσιαστών στην Αργεντινή που πραγματοποιήθηκαν στις 27 του Οκτώβρη. Πόσο μάλλον που η μοναδικότητα του «περονισμού», ως πολιτικό-κοινωνικό φαινόμενο και πολιτικό μοντέλοκόμματος, που δεν αφήνει περιθώρια επιδερμικών παραλληλισμών με άλλες χώρες και κοινωνίες. Νέοι «παίκτες» Ενόψει των προεδρικών εκλογών το 2015, η πολιτική γεωγραφία στην Αργεντινή αποκτά νέους «παίκτες», ενώ εμπεδώνονται νέες ισορροπίες. Η έως τώρα πορεία της κυβέρνησης, που συνεχίζει ένα έργο ανοικοδόμησης, μετά την ολική κοινωνική και οικονομική καταστροφή της χώρας από το 2001 με την «έξοδο του ∆ΝΤ», πραγματοποιείται μέσα από αντιφάσεις και τεράστιες δυσκολίες. Η ανοικοδόμηση γίνεται μέσα σε συστημικό πλαίσιο και δεν πρέπει να τρέφει κανείς αυταπάτες για το εύρος και το βάθος των ρήξεων. Παρόλα αυτά η ανεργία μειώθηκε δραματικά (31% - 2001, 7.1% 2013), εθνικοποιήσεις ψηφίστηκαν σε τομείς στρατηγικής σημασίας, τα εργασιακά δικαιώματα διευρύνθηκαν, με το «μέτρο» να βρίσκεται στην γραμμή μη αμφισβήτησης της πλουτοκρατίας. Ιδιωτικοποιημένα πρώην κρατικά εργοστάσια αεροσκαφών και ναυπηγεία ξανάνοιξαν μετά την επανακρατικοποίησή τους, ενώ η παραδοσιακή μεγάλη κτηνοτροφική εξαγωγική δραστηριότητα έδωσε τα πρωτεία στην εξαγωγή της μεταλλαγμένης σόγιας, πανάκριβο και επικερδέστατο διατροφικό προϊόν σε μεγάλες αγορές, όπως Κίνα και Ινδία. Η πρόσφατη εθνικοποιημένη μονάδα της κρατικής εταιρίας πετρελαίου απέκτησε νέο μεγάλο- μέτοχο την Αμερικανική Σέβρον. Οι αντιφάσεις είναι

Η ΕΠΟΧΗ 3 Noεμβρίου 2013

Νέο μετεκλογικό τοπίο στην Αργεντινή Πίνακας αποτελεσμάτων για τις ενδιάμεσες εκλογές για Γερουσία και Βουλή

υπαρκτές και ο κοινωνικό-πολιτικός συσχετισμός των κινημάτων και των συνδικάτων παραμένει ισχυρός και παράγοντας σοβαρού επηρεασμού τελικών αποφάσεων. Ο παραδοσιακός πόλος της φίλο-αμερικανικής ολιγαρχίας σήμερα συγκεντρώνεται στην «Ένωση Κοινωνικού Ριζοσπαστισμού» σε συμμαχία με νέες συντηρητικές δυνάμεις («ΠΡΟ – Μαουρίσιο Μάκρι- Πρόεδρος και Μπόκα Τζούνιορς και μεγάλο-εκδότης) που βασίζονται στο Μπερλουσκονικό μοντέλο και το Ανανεωτικό Περονιστικό σχίσμα (Ανανεωτικό Μέτωπο), το κέντρο- αριστερό νέο σχήμα αυτό, αναπτύσσει τάσεις σοβαρής ανταγωνιστικότητας για τον προεδρικό θώκο από τον επικεφαλής Σέρχιο Μάσσα στις επόμενες προεδρικές εκλογές. Το κυβερνητικό «Μέτωπο για τη Νίκη» παραμένει η μεγάλη πολιτική δύναμη της χώρας, ενώ για πρώτη φορά το Μέτωπο της Αριστεράς κατάφερε να κερδίσει την παρουσία του στη Γερουσία με τρεις έδρες με επικεφαλής το Χ. Αλταμιράνο, σημάδι ότι σε μεγάλους κοινωνικούς και αντί-ιμπεριαλιστικούς αγώνες ήταν πάντα

μαζί και μέσα στην κοινωνία. Ανοιχτοί δίαυλοι Έχει ιδιαίτερη σημασία η ανάγνωση των αποτελεσμάτων αυτών, όπως και οι διαγραφόμενες τάσεις στην πολιτική ζωή της χώρας να πάρουν σοβαρά υπόψη την πολιτικό- οικονομική και κοινωνική ολοκλήρωση που συντελείται στην ήπειρο με την Βενεζουέλα, Κούβα, Βραζιλία, Βολιβία και Αργεντινή να παίζουν ρόλο πρωταγωνιστικό, με δυναμικά στοιχεία αλληλοεπηρεασμού στην προσδοκώμενη κοινή εξωτερική πολιτική έναντι των ΗΠΑ και την Ε.Ε. Ίσως το ρητό «έξω πάμε καλά αλλά μέσα όχι και τόσο» να έχει μια σχετικότητα με τα συμβαίνοντα στην Αργεντινή και όχι μόνο. Σημασία έχει η Ριζοσπαστική αριστερά στη χώρα μας να κρατά ισχυρούς διαύλους ανοιχτούς με τις πολλαπλές ιστορικές αλλαγές που πραγματοποιούνται στην ήπειρο. Να κρατά ζωντανές σχέσεις συμπόρευσης και κοινής δράσης με όλες τις επαναστατικές, δημοκρατικές και προοδευτικές δυνάμεις στην πε-

ΕΚΟΥΑ∆ΟΡ

Η έκτρωση παραμένει έγκλημα * Ο Ρ. Κορέα απειλεί με παραίτηση, αν ψηφιστεί περιορισμένη αποποινικοποίηση

“

Το Εκουαδόρ δεν είναι, δυστυχώς, η μόνη χώρα της Λατινικής Αμερικής Καραϊβικής όπου οι γυναίκες υφίσταται τις θανατηφόρες επιπτώσεις της ποινικοποίησης της έκτρωσης. Το δικαίωμα των γυναικών στη μητρότητα αναγνωρίζεται μόνο στην Κούβα, το Πουέρτο Ρίκο και την Περιφέρεια της πόλης του Μεξικού.

“

Το κυβερνητικό «Μέτωπο για τη Νίκη» παραμένει η μεγάλη πολιτική δύναμη της χώρας, ενώ για πρώτη φορά το Μέτωπο της Αριστεράς κατάφερε να κερδίσει την παρουσία του στη Γερουσία με τρεις έδρες με επικεφαλής το Χ. Αλταμιράνο, σημάδι ότι σε μεγάλους κοινωνικούς και αντιιμπεριαλιστικούς αγώνες ήταν πάντα μαζί και μέσα στην κοινωνία.

ριοχή. Μακριά από λογικές ιστορικών μαθημάτων από την πλευρά μας, αλλά με ισότιμες, αδελφικές και συντροφικές σχέσεις. Ίσως είναι καιρός να μελετάμε τις αρνητικές και θετικές εμπειρίες χωρών που ξέφυγαν από τα δεσμά των παγκόσμιων ιμπεριαλιστικών πολιτικών και χρηματοπιστωτικών εργαλείων , σε μια «μετά-νεοφιλελεύθερηη εποχή» και να δυναμώνουμε από κοινού νέους δρόμος χειραφέτησης, αρκεί κάνεις να μην ξεχνά τον τελικό «προορισμό». Το Σοσιαλισμό του 21ου αιώνα.

* Ο Κώστας Ήσυχος είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ, υπεύθυνος για την εξωτερική πολιτική και άμυνα.

τη Βουλή του Εκουαδόρ διεξάγεται συζήτηση για αναθεώρηση του ισχύοντα εδώ και 70 χρόνια Ποινικού Κώδικα. Η πρόταση για αποποινικοποίηση της έκτρωσης σε περίπτωση βιασμού ή σοβαρού κινδύνου για τη ζωή της εγκύου από τη βουλευτίνα του κυβερνώντος κόμματος Πάολα Παβόν που συνυπέγραψαν 20 βουλευτές (της πλειοψηφίας και της αντιπολίτευσης), προκάλεσε μεγάλη αναταραχή (9/10/2013). Η αντίδραση του Ραφαέλ Κορέα, πρόεδρος της χώρας και του κυβερνώντος κόμματος (Πατριωτική Συμμαχία), ήταν ακαριαία, κατηγορηματική και πολεμική. Χαρακτήρισε την πρόταση των βουλευτών/τριών «προδοσία της επαναστατικής διαδικασίας και του προέδρου προσωπικά». Επεσήμανε δε ότι «το Εθνικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα που προωθεί η Πατριωτική Συμμαχία δεν εμπεριέχει την αποποινικοποίηση της έκτρωσης, αλλά αντίθετα προσβλέπει στην υπεράσπιση της ζωής». «∆εν θα αποδεχτώ ποτέ την αποποινικοποίηση της έκτρωσης», δήλωσε κατηγορηματικά και απείλησε ότι «αν περάσει αυτή η τροποποίηση θα παραιτηθώ και η ιστορία θα με κρίνει». Την επόμενη μέρα, η βουλευτίνα Παβόν απέσυρε την... προδοτική πρόταση ζητώντας συγγνώμη από τη Βουλή, αλλά και από τον Ρ. Κορέα: «με την απέραντη αφοσίωση που σου έχουμε, σου λέμε ότι αυτή τη φορά σφάλεις. Όμως, για την ενότητα της παράταξης, για την ενότητα των 100 συντρόφων βουλευτών, αποσύρω την πρόταση ώστε να μην υπάρξει το ενδεχόμενο ρήξης». Η έκτρωση, τελικά, θα εξακολουθήσει και στο νέο Π.Κ να χαρακτηρίζεται έγκλημα κατά της ζωής (του εμβρύου) και να τιμωρούνται οι συμμετέχοντες/ουσες σ’ αυτό με ποινές φυλάκισης από 6 μήνες έως 5 χρόνια: γυναίκες, ακόμα και ανήλικα κορίτσια ή έφηβες, γιατροί/ίνες και μαίες. Η ζοφερή πραγματικότητα Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία (ΙΝΕC), στο Εκουαδόρ των 4 εκατ. γυναικών σε παραγωγική ηλικία, πραγματοποιούνται 125.000 εκτρώσεις το χρόνο, σε επικίνδυνες κατά κανόνα συνθήκες για την υγεία και τη ζωή των γυναικών και κοστίζουν από 150-600 δολάρια. Οι παράνομες εκτρώσεις αποτελούν τη δεύτερη αιτία θανάτου των γυναικών και προκαλούν το 18% των συνολικών θανάτων στη χώρα. Επίσημα στοιχεία καταγράφουν, με βάση μόνο τις καταγγελίες, 14 βιασμούς την ημέρα, κατά κανόνα φτωχών γυναικών/κοριτσιών. Εκτιμάται ότι το 16-18% των βιασμένων γυναι-

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Noεμβρίου 2013

“

Αυτό το είδος ιερωμένου δεν είναι κάτι καινούργιο για την Ιταλία. Η καθολική εκκλησία είχε πάντοτε ιερωμένους που με το έργο τους ήταν κοντά στις ιδέες της αριστεράς για ισότητα, αλληλεγγύη, κοινωνική δικαιοσύνη, όπως είχε και αυτούς που διαπλέκονταν με τις συντηρητικές δυνάμεις. Ο δον Τσότι, πρόεδρος της οργάνωσης Libera, είναι ένας ιερωμένος που συμμετέχει στην προσπάθεια για την υπεράσπιση των κοινωνικών αγαθών και για έναν άλλο εφικτό κόσμο μαζί με τα κινήματα και την ιταλική αριστερά. Συνεχίζει την παράδοση ενός κομματιού της καθολικής εκκλησίας, όπως ο δον Μιλάνι, που πραγματικά πιστεύει στην κοινωνική δικαιοσύνη και αγωνίζεται γι’ αυτήν. Συμμετείχε στη μεγάλη διαδήλωση της 12ης Οκτωβρίου για την υπεράσπιση του Συντάγματος και μαζί με την ομάδα Abele προωθεί την καμπάνια «Miseria Ladra» κατά της φτώχειας. Παράλληλα, μιλάει για τη «λέπρα του Βατικανού», τη δημιουργία αυλής με στόχο την εξουσία, την οποία στηλιτεύει ο ίδιος ο Μπεργκόλιο, ο νέος Πάπας.

ννιάμισι εκατομμύρια Ιταλοί ζουν σε συνθήκες φτώχειας, με λιγότερο από 506 ευρώ το μήνα. Σ’ αυτά προστίθενται 4.814.000 άτομα που ζουν στην απόλυτη φτώχεια και σ’ αυτή την κατάσταση ζει το 7% των ανηλίκων. Υπάρχει όμως και η πολιτιστική φτώχεια: 6 εκατομμύρια αναλφάβητοι και τα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου είναι τα υψηλότερα της Ευρώπης. Με την ευκαιρία της παγκόσμιας ημέρας αγώνα ενάντια στη φτώχεια, η οργάνωση Libera, της οποίας είναι πρόεδρος ο δον Τσότι, προωθεί στην Ιταλία την καμπάνια «Miseria Ladra», ενάντια σε όλες τις μορφές φτώ-

ΙΤΑΛΙΑ

Ο δον Τσότι, ο Πάπας και η «λέπρα της εξουσίας» χειας. «Ο αγώνας κατά της φτώχειας ξεκινάει από την κοινωνική δικαιοσύνη», ισχυρίζεται ο δον Τσότι. Όμως «δεν πρέπει να ξεχνάμε και την άυλη φτώχεια: τη φτώχεια νοημάτων, την πολιτιστική φτώχεια, την πολιτική φτώχεια». Ο δον Τσότι εξηγεί ότι «η οικονομική εξυγίανση δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη από μια βαθιά ηθική ανανέωση, από την υπέρβαση των εγωισμών, από την αναγνώριση των κοινωνικών δεσμών». Η οργάνωση Libera και η ομάδα Abele ζητούν άμεσες πληρωμές για όσους παρέχουν υπηρεσίες, κοινωνική γεωργία, οικολογική στροφή των παραγωγικών διαδικασιών και περικοπές στις στρατιωτικές δαπάνες, στα άχρηστα μεγάλα έργα και κατάργηση των Κέντρων Υποδοχής και Απέλασης μεταναστών. Επίσης, ζητούν το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για όλους τους πολίτες, την αναστολή των εξώσεων και τη χρησιμοποίηση των ξενοίκιαστων διαμερισμάτων, καθώς και αυτών που έχουν κατασχεθεί από το οργανωμένο έγκλημα, για την περίθαλψη των αστέγων και για άλλες κοινωνικές υπηρεσίες. Η καμπάνια προωθεί, εκτός των άλλων,

την υπεράσπιση των κοινών αγαθών, των βασικών κοινωνικών υπηρεσιών και την αναδιαπραγμάτευση του χρέους. Η παράδοση των φωτισμένων κληρικών Ο δον Τσότι συμμετείχε στη δημιουργία ενός κοινού μετώπου για την υπεράσπιση του Συντάγματος και στη μεγάλη διαδήλωση της 12ης Οκτωβρίου, μαζί με τον Μαουρίτσιο Λαντίνι, τον Στέφανο Ροντοτά και τον Γκουστάβο Ζαγκρεμπέλσκι. Αυτό το είδος ιερωμένου δεν είναι κάτι καινούργιο για την Ιταλία. Η καθολική εκκλησία είχε πάντοτε ιερωμένους που με το έργο τους ήταν κοντά στις ιδέες της αριστεράς για ισότητα, αλληλεγγύη, κοινωνική δικαιοσύνη, όπως είχε και αυτούς που διαπλέκονταν με τις συντηρητικές δυνάμεις. Ο νέος Πάπας, παρ’ όλες τις ισορροπίες που πρέπει να τηρεί λόγω της θέσης του, δεν διστάζει να πει ότι «η δημιουργία αυλής είναι η λέπρα της παπικής εξουσίας». Σχολιάζοντας μια συνέντευξη που έδωσε ο Πάπας στον Εουτζένιο Σκάλφαρι της Repubblica, ο δον Τσότι λέει: «Τα λόγια αυτά του Πάπα, κατά τη γνώμη μου, δεν απευθύνονται μόνο στο

ασκούμε τον έλεγχο της αναπαραγωγικής μας ικανότητας. Μας μετέτρεψαν σε εγκληματίες επειδή αντιλαμβανόμαστε τη μητρότητα ως μια απόφαση που πρέπει να λαμβάνεται ελεύθερα». Πατριαρχική ιδεολογία Το Εκουαδόρ δεν είναι, δυστυχώς, η μόνη χώρα της Λατινικής Αμερικής - Καραϊβικής όπου οι γυναίκες υφίσταται τις –στην κυριολεξία- θανατηφόρες επιπτώσεις της ποινικοποίησης της έκτρωσης. Το δικαίωμα των γυναικών στη μητρότητα αναγνωρίζεται μόνο στην Κούβα (από το 1965!), το Πουέρτο Ρίκο και σχετικά πρόσφατα στην Περιφέρεια της πόλης του Μεξικού (2007). Στις υπόλοιπες χώρες, η έκτρωση είναι κατά κανόνα νόμιμη σε δύο μόνο περιπτώσεις: βιασμός ή σοβαρός κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου. Ελάχιστες είναι οι νομοθεσίες που προβλέπουν νόμιμη έκτρωση σε διευρυμένες περιπτώσεις, ενώ σε 6 χώρες η έκτρωση είναι ολοσχερώς παράνομη. Η ανάδειξη στις κυβερνήσεις ορισμένων χωρών της περιοχής κεντροαριστερών δυνάμεων και πρώην ένοπλων, επαναστατικών κινημάτων, δεν άλλαξαν την υφιστάμενη κατάσταση σε βάρος των γυναικών, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις τη χειροτέρεψαν (Σαλβαδόρ 1997, Νικαράγουα 2006, Ουρουγουάη 2007). κών έμειναν έγκυες. Επίσης, το Εκουαδόρ έχει το υψηλότερο στη Λατινική Αμερική ποσοστό εγκυμοσύνης μικρών κοριτσιών και εφήβων, που αυξήθηκε κατά 74% τη 10ετία 2000-2010. Οι επιπτώσεις από την ποινικοποίηση της έκτρωσης δεν είναι ταξικά ουδέτερες. Οι εύπορες γυναίκες έχουν τη δυνατότητα έκτρωσης σε ασφαλείς συνθήκες, ενώ αυτές που πεθαίνουν ή σακατεύεται η υγεία τους είναι οι φτωχές και οι γυναίκες κατώτερων οικονομικά κοινωνικών στρωμάτων. Το δικαίωμα στη μητρότητα Αντιδράσεις για τη συζήτηση και τις αποφάσεις της κυβέρνησης και της Βουλής υπήρξαν από πολλές οργανώσεις γυναικών, όπως το «Κίνημα Γυναικών και Φεμινιστριών του Εκουαδόρ» και «Γυναίκες για την Υγεία», που αμφισβητούν την ηθικολογική σκοπιά από την οποία συζητούνται τα σοβαρά ζητήματα της χώρας, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές κοινωνικές συνθήκες. Συνεχίζουν να «μετατρέπουν σε εγκληματική πράξη το να αποφασίζουμε εμείς για το σώμα μας και να

O ι αγώνες των γυναικών Το γυναικείο/φεμινιστικό κίνημα στη Λατινική Αμερική αγωνίζεται εδώ και πολλά χρόνια για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών και τη νομιμοποίηση της έκτρωσης. Η σύγκρουση με την ιεραρχία της εκκλησίας, αλλά και τις κυβερνήσεις των διαφορετικών χρωμάτων εξακολουθεί να είναι μετωπική. Στην 5η Φεμινιστική Συνάντηση γυναικών της Λατινικής Αμερικής-Καραϊβικής το 1990, ορίστηκε συμβολικά η 28η Σεπτεμβρίου, ημέρα που καταργήθηκε η δουλεία στη Βραζιλία, ως ημέρα κινητοποιήσεων σε όλη την περιοχή για τη νομιμοποίηση της έκτρωσης και των δικαιωμάτων-ελευθεριών στην έκφραση της σεξουαλικότητας των γυναικών. Και τούτη τη χρονιά οι διαδηλώσεις ήταν μαζικές με κύρια συνθήματα , πέραν της αποποινικοποίησης της έκτρωσης, την άμεση απελευθέρωση των φυλακισμένων γυναικών για έκτρωση και το σεβασμό του λαϊκού κράτους. Γεωργία Ντούσια

Βατικανό. Είναι η ανθρώπινη καρδιά που μπαίνει στον πειρασμό της εξουσίας. Και πολλά μέτρια άτομα, που δεν μπορούν να φθάσουν τα ίδια την εξουσία, αρκούνται στο να βρίσκονται κοντά στον ισχυρό και να γίνονται δούλοι του για όσο χρόνο διαρκεί η εξουσία του. Αυτό είναι λέπρα». Ο Πάπας ισχυρίζεται ότι η εκκλησία δεν πρέπει να κάνει πολιτική. Ο δον Τσότι , όμως, θεωρεί ότι το νόημα των λόγων του είναι πως δεν πρέπει να υπάρχει διαπλοκή μεταξύ πολιτικών και εκκλησιαστικής ιεραρχίας. «Μια υγιής ανεξαρτησία ανάμεσα στην πολιτική και στην εκκλησία, μας κάνει όλους πιο αληθινούς και πιο ελεύθερους». Και συνεχίζει: «∆εν νομίζω ότι ο Πάπας θέλει να ωθήσει την εκκλησία προς τον ουρανό και την πολιτική στη γη. Απλά ζητάει να αναλάβουν τις ευθύνες τους όσοι ασχολούνται με τη γη, χωρίς να χρησιμοποιούν τον ουρανό ως ασπίδα». Ο Πάπας Φραγκίσκος, στη συγκεκριμένη συνέντευξη, είπε ότι η ανεργία των νέων και η μοναξιά των ηλικιωμένων είναι το μεγάλο πρόβλημα της εκκλησίας. Κατά τον δον Τσότι ίσως να χρειαζόταν ένας λατινοαμερικάνος πάπας για να το πει αυτό, επειδή, κατά τη γνώμη του, «εμείς είμαστε μια γηραιά ήπειρος. Τείνουμε να αντιπαραθέτουμε τους μεγάλους στους νέους και να θυσιάζουμε τους τελευταίους για να υπερασπίσουμε τα δικαιώματα και τα προνόμια των προχωρημένων ηλικιών. Στη νότια πλευρά του κόσμου δεν είναι έτσι. Οι πλατείες μας είναι γεμάτες από άσπρα μαλλιά. Στη Λατινική Αμερική οι πλατείες και οι δρόμοι ανήκουν στα παιδιά. Ο μόνος τρόπος για να μη θέτουμε σε αντιπαράθεση τα δικαιώματα και τις γενιές, είναι να ξεκινάμε από τους νέους, χωρίς να ξεχνάμε τους ηλικιωμένους». Ιερωμένοι και αριστερά Αυτά μας λέει ο δον Τσότι, ένας παπάς που θέλει να δώσει νέο νόημα στην πολιτική. Ακόμη και αν ως αριστεροί βλέπουμε με δυσπιστία αυτούς τους ιερωμένους, γνωρίζοντας ότι η εκκλησία αποτελούσε πάντοτε το στήριγμα του συστήματος, δεν μπορούμε να μη δεχτούμε ότι οι συγκεκριμένοι ιερείς ασπάζονται κάποιες αρχές που είναι κοινές με τις δικές μας και ότι αγωνίζονται γι’ αυτές με όλες τους τις δυνάμεις. Είναι τρομερά δύσκολο το καθήκον της επανίδρυσης της ιταλικής αριστεράς. Φαίνεται πως θ’ αρχίσει με τη συμμαχία ετερόκλητων δυνάμεων, ολιγάριθμων κομμουνιστικών κομμάτων, κινημάτων ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού, ενάντια στα τρένα υψηλής ταχύτητας, για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και του Συντάγματος, για το ελάχιστο εισόδημα. Εν τέλει, για να ξαναβρεί νόημα η ηθική υπόσταση της πολιτικής δράσης. Καλώς να έρθουν και οι ρασοφόροι σαν τον δον Τσότι σ’ αυτήν την προσπάθεια.

Τόνια Τσίτσοβιτς

∆ΙΕΘΝΗ

Του

Στέφαν Τάσνερ

Berliner Energietisch είναι μια ευρεία κοινωνική συμμαχία και ένα κοινωνικοοικολογικό κίνημα που αποτελείται από τοπικές πρωτοβουλίες και οργανώσεις του Βερολίνου και πολλούς ενεργούς πολίτες. Ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 2011, ως αντίδραση στις προγραμματισμένες δράσεις της νέας τοπικής αυτοδιοίκησης του Βερολίνου, που προέκυψε μετά τις εκλογές του 2011. Η ιστορία της Berliner Energietisch, ωστόσο, ξεκινάει πάνω από ένα χρόνο πριν την ίδρυσή της. Στο τέλος του 2010, τρεις πρωτοβουλίες -η AttacBerlin, η B rgerBegehren Klimaschutz και η Powershift- συνεργάστηκαν για να συζητήσουν τη δυνατότητα ενός νέου προσανατολισμού στην προμήθεια ενέργειας στο Βερολίνο. Η μη κομματική συμμαχία αυτοπροσδιορίζεται ως ανοιχτή πλατφόρμα, όπου είναι ευπρόσδεκτοι όλοι όσοι θέλουν να συνδράμουν στον επανασχεδιασμό του δικτύου διανομής ενέργειας του Βερολίνου. Σήμερα, η Berliner Energietisch αποτελείται από 55 τοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που υποστηρίζουν όλες ενεργά την καμπάνια της. Τα μέλη της συμμαχίας ποικίλλουν, από μεγάλες οργανώσεις έως μικρές πρωτοβουλίες, από όλο το φάσμα των κοινωνικών και οικολογικών κινημάτων και των δικτύων ακτιβιστών. Στη συμμαχία συμμετέχουν ομάδες που πρόσκεινται στην Εκκλησία, φιλανθρωπικές οργανώσεις, συμβουλευτικές οργανώσεις κατοίκων και πολιτιστικές ενώσεις, καθώς και οι αναμενόμενες περιβαλλοντικές και κοινωνικές συλλογικότητες. Κατά γενική συμφωνία, οι οικολογικές, δημοκρατικές και κοινωνικές συλλογικότητες ανακηρύχτηκαν ως ισότιμοι, βασικοί πυλώνες για τη νέα προμήθεια ενέργειας στο Βερολίνο. Πρόγραμμα δράσης Η διαδικασία επανασχεδιασμού του τρόπου διανομής ενέργειας στο Βερολίνο θεωρήθηκε σημαντικότερη από την απλή άσκηση πίεσης στη νεοεκλεγείσα τοπική αυτοδιοίκηση. Με τον τρόπο αυτό, η Berliner Energietisch επέλεξε το δρόμο της άμεσης δημοκρατίας. Το νέο πλαίσιο διανομής ενέργειας θα πρέπει να οριστεί με δημοψήφισμα. Για το λόγο αυτό διαμορφώθηκε ένα νομοσχέδιο που θέτει κάποιες θεμελιώδεις αρχές. Εκτός από το να δημοτικοποιηθεί το δίκτυο ηλεκτρισμού, πρέπει να ιδρυθεί και μία δημοτική υπηρεσία διανομής ενέργειας με σύγχρονο σχεδιασμό. Επιπλέον, για να γίνουν σεβαστές οι οικολογικές, δημοκρατικές και κοινωνικές παράμετροι κατά την οργάνωση, απαιτούνται κάποια συγκεκριμένα βήματα. Οικολογική παράμετρος Ο σκοπός είναι να προμηθεύεται το Βερολίνο, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ενέργεια αποκλειστικά αποκεντρωμένης παραγωγής και πλήρως ανανεώσιμη. Η δημοτική υπηρεσία διανομής, λοιπόν, θα

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

Ανακτώντας τον έλεγχο της προμήθειας ενέργειας * Πώς οργανώνει η Berliner Energietisch την εκστρατεία εκδημοκρατισμού του τοπικού ενεργειακού τομέα εν όψει του δημοψηφίσματος στο Βερολίνο, σήμερα Τη δεκαετία του ’90, πολλοί, ιδιαίτερα οι υπερχρεωμένοι, δήμοι της Γερμανίας, παρασυρμένοι από το κύμα της απελευθέρωσης και των ιδιωτικοποιήσεων, αποσύρθηκαν από τους τομείς των τοπικών δημοσίων αγαθών (ενέργεια, νερό, διαχείριση απορριμμάτων, δημόσιες συγκοινωνίες) και άρχισαν να τους ιδιωτικοποιούν, γεγονός που ενθάρρυνε η Ευρωπαϊκή Ένωση της φιλελεύθερης οικονομίας της αγοράς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα κάποιο εισόδημα για τους δήμους, χάρη στις πωλήσεις, το οποίο όμως ήταν προσωρινό. Με πρόσχημα την καλύτερη αποτελεσματικότητα των ιδιωτικών φορέων και τον αυξανόμενο ανταγωνισμό, δόθηκαν υποσχέσεις στους καταναλωτές για χαμηλότερες τιμές, υψηλότερη ποιότητα και υπηρεσίες που θα εστιάζουν στον χρήστη. Ωστόσο, καμία από αυτές τις υποσχέσεις δεν τηρήθηκε. Μιάμιση δεκαετία μετά, η κατάσταση αρχίζει να αντιστρέφεται. Κυρίως τα τελευταία χρόνια σημειώνεται μια σαφής τάση επαναδημοτικοποιήσεων στον τομέα της προμήθειας προσφέρει μόνο πραγματικά πράσινο ηλεκτρισμό από μονάδες παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας της περιοχής Βερολίνου-Βρανδεμβούργου. Νέες επενδύσεις σε πυρηνικούς σταθμούς και μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα θα απαγορευθούν. Η προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και της βελτιωμένης ενεργειακής απόδοσης αποτελεί επίσης θεμελιώδη στόχο. Η υπηρεσία πρέπει ακόμα να αναλάβει το έργο της ενθάρρυνσης των δημοτών του Βερολίνου να ιδρύουν μικρές κοινωφελείς επιχειρήσεις. Αυτό θα εγγυηθεί το ότι η παραγωγή ενέργειας θα βρίσκεται στα χέρια των πολλών και όχι των λίγων. Κοινωνική παράμετρος Μία δημοτική υπηρεσία διανομής ενέργειας οφείλει να συμβάλει στην κοινωνική ανάπτυξη κατά την ενεργειακή μετάβαση. Κυρίως στο Βερολίνο, η μετάβαση αυτή πρέπει να έχει σαφή κοινωνικό προσανατολισμό, ενάντια στην ενεργειακή φτώχια. Ένας πιθανός χώρος δράσης είναι, για παράδειγμα, η στοχευμένη συμβουλευτική των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα. Η αντικατάσταση των οικιακών συσκευών με άλλες πιο αποδοτικές πρέπει να ενθαρρυνθεί. Απαραίτητη είναι η υποστήριξη πολιτικών επανεξοπλισμού των κατοικιών με τρόπο δίκαιο προς τους ενοίκους, χωρίς να χρειαστεί ο εκτοπισμός τους. Η νέα υπηρεσία πρέπει επίσης να δεσμευθεί να προσφέρει θέσεις εργασίας, με ύπαρξη σωματείου, σε όλους τους εργαζόμενους της παρούσας επιχείρησης ηλεκτρισμού, ώστε να διασφαλιστεί μία ομαλή μετάβαση και η διατήρηση του εργατικού δυναμικού ως το 2020. Το νομοσχέδιο ορίζει κανονισμούς πλήρους διαφάνειας και πολυάριθμες ευκαιρίες για τη συμμετοχή των δημοτών

ενέργειας, μετά τη λήξη των συμβάσεων εκχώρησης της διανομής ρεύματος και φυσικού αερίου σε ιδιώτες, σε πολυάριθμους δήμους ανά την επικράτεια. Η προοπτική ανανέωσης των συμβάσεων οδήγησε πολλούς δήμους σε διάλογο για το θέμα της παροχής ενέργειας στο μέλλον. Σε πολλές περιπτώσεις ο διάλογος αυτός δεν περιορίστηκε μόνο στο θέμα των συμβάσεων με ιδιώτες, αλλά επεκτάθηκε και στη δυνατότητα διανομής ενέργειας από κάποιον δημοτικό φορέα. Στη συνέχεια, διοργανώθηκαν δημοψηφίσματα, όπως στο Αμβούργο, όπου οι πολίτες αποφάνθηκαν υπέρ της επαναδημοτικοποίησης, αλλά και στο Βερολίνο, που διοργανώνεται σήμερα Κυριακή. Στις συζητήσεις δεν συμμετέχουν μόνο η τοπική αυτοδιοίκηση και τα δημοτικά συμβούλια, αλλά και διάφοροι φορείς της κοινωνίας των πολιτών. Στο Βερολίνο το έργο αυτό ανέλαβε η Berliner Energie sch, (Στρογγυλή Τράπεζα Ενέργειας του Βερολίνου), της οποίας μέλος είναι ο Στέφαν Τάσνερ.

του Βερολίνου στις διαδικασίες. Ο μηχανισμός συμμετοχής των πολιτών, όπως έχει διατυπωθεί, θα υπερβαίνει κατά πολύ το γνωστό κοινοβουλευτικό έλεγχο που γίνεται σε κρατικές επιχειρήσεις. ∆ημοκρατική παράμετρος Θα διεξάγονται άμεσες εκλογές εκπροσώπων των πολιτών στο διοικητικό συμβούλιο, ώστε να γίνουν και οι δύο φορείς πιο δημοκρατικοί. Συγκεκριμένα, το προτεινόμενο νομοσχέδιο προβλέπει να εκλέγονται άμεσα, από όλους τους δημότες του Βερολίνου, έξι μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Οι εργαζόμενοι της επιχείρησης θα εκλέγουν άλλους επτά και άλλες δύο θέσεις θα καταλαμβάνονται από τους υπουργούς Περιβάλλοντος και Οικονομικών του κρατιδίου του Βερολίνου. Ο νόμος επιτρέπει, επιπλέον, την άμεση συμμετοχή στα πράγματα της επιχείρησης. Μέσα από ετήσιες συνελεύσεις γειτονιάς οι δημότες του Βερολίνου θα συναντούν τον εκπρόσωπό τους στο συμβούλιο, θα ενημερώνονται για τις πολιτικές της επιχείρησης και θα εισηγούνται νέες προτάσεις και πρωτοβουλίες. Κάθε πρωτοβουλία που συγκεντρώνει πάνω από 5.000 υπογραφές θα υποχρεώνει την εταιρεία να συμβουλευτεί τους καταναλωτές για το συγκεκριμένο ζήτημα. Θα υπάρχει, ακόμα, η δυνατότητα υποβολής υπομνημάτων στο συμβούλιο, εκτός των συνελεύσεων, και ο συνήγορος του πολίτη, που θα συμμετέχει στο συμβούλιο χωρίς δικαίωμα ψήφου, θα συγκεντρώνει και θα μεταφέρει τα παράπονα των χρηστών. Επειδή δεν μας είναι γνωστή καμία δημόσια υπηρεσία με παρόμοια μορφή δημοσίου ελέγχου στη Γερμανία ή στην Ευρώπη, το μοντέλο υιοθετήθηκε στο μεγαλύ-

τερο μέρος του από τη ∆ημοτική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού του Σακραμέντο (Sacramento Municipal Utility District). Οδικός χάρτης υλοποίησης ιδεών Η καμπάνια της Berliner Energietisch ζητάει από τους Βερολινέζους τίποτα λιγότερο από το να «ανακτήσουν» την ενέργεια της πόλης. Για το σκοπό αυτό έχει επιλεγεί μία δημοκρατική οδός με τρία στάδια. Το πρώτο στάδιο είναι μια πρόταση για συλλογή υπογραφών, ώστε να γίνει δημοψήφισμα. Πρέπει να συγκεντρωθούν 20.000 έγκυρες υπογραφές σε έξι μήνες. Αφού ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο, το δεύτερο βήμα είναι το υπόμνημα για το δημοψήφισμα. 173.000 υπογραφές πρέπει να συγκεντρωθούν σε έξι μήνες. Τέλος, πρέπει να διενεργηθεί δημοψήφισμα. Καθώς ο πρώτος και ο δεύτερος κύκλος συλλογής υπογραφών έχουν ολοκληρωθεί, η τοπική αυτοδιοίκηση του Βερολίνου έχει ορίσει την ημερομηνία διεξαγωγής δημοψηφίσματος για τις 3 Νοεμβρίου. Για να ψηφιστεί η πρόταση της πρωτοβουλίας ως νόμος δεν αρκεί η πλειοψηφία. Πρέπει επίσης να υπερψηφιστεί από το 25% των δημοτών που έχουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι. Αυτό σημαίνει ότι απαιτούνται τουλάχιστον 630.000 θετικές ψήφοι. Η επιτυχία του εγχειρήματος δεν είναι εύκολη και μέχρι στιγμής μόνο μία πρωτοβουλία στο Βερολίνο έχει καταφέρει να φέρει τη διαδικασία εις πέρας. Εάν κερδηθεί το δημοψήφισμα, ο νόμος θα τεθεί σε εφαρμογή. Το Βερολίνο θα πρέπει να ιδρύσει μία επιχείρηση ενέργειας και να ξαναγοράσει το ενεργειακό δίκτυο. Ένα επιτυχημένο δημοψήφισμα θα αποτελέσει το θεμέλιο για την αντικατάσταση του νεοφιλελεύθερου ιδιωτικοποιημένου μοντέλου με ένα πραγματικά δημοκρατικό και συμμετοχικό μοντέλο. Θα δώσει νέο νόημα στον όρο «δημόσια επιχείρηση». * Το κείμενο αποτελεί κομμάτι της εισήγησης του Στέφαν Τάσνερ στο ∆ιεθνές Συνέδριο του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ στην Αθήνα, με θέμα «Εναλλακτικές Στρατηγικ, συνετν??x.gr ιακρές για τον Ενεργειακό Τομέα» (1012.10.2013). Πλούσιο υλικό, συνεντεύξεις, αρθρογραφία για το συνέδριο στο www.rosalux.gr Επιπλέον πληροφορίες για το δημοψήφισμα στα αγγλικά: www.democracyatwork.info/articles/2013/03 /referendum-movement-in-berlin-aims-todemocratize-entire-energy-sector/ www.municipalservicesproject.org/blog/gaining-public-ownership-electricity-berlin

Μετάφραση: Ματίνα Καραγιαννίδου-Σταμπουλή Επιμέλεια: Γιάννης Μάργαρης

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η Γιακούζα «σώζει» τη Φουκοσίμα

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

* Η εμπλοκή της γιαπωνέζικης μαφίας στις προσπάθειες απολύμανσης του πυρηνικού εργοστασίου

«Α

υτή τη φορά, κανένας δεν μας έριξε βόμβα, δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις και διαπράξαμε το έγκλημα με τα ίδια μας τα χέρια. Καταστρέφουμε την γη και τις ίδιες τις ζωές μας. Είμαστε τα θύματα και είμαστε και οι δράστες». Αυτά ήταν τα λόγια του Ιάπωνα συγγραφέα Χαρούκι Μουρακάμι λίγους μήνες μετά την καταστροφή στην Φουκουσίμα τον Μάρτιο 2011. ∆υόμιση χρόνια αργότερα, η περιοχή αλλά και η χώρα -αν όχι ολόκληρος ο κόσμος-, αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα απ’ όσα έχουν λύσει. Επανεξέταση της νομοθεσίας, αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων, άμεση δράση για τις ανεξέλεγκτες απορρίψεις και διαρροές ραδιενεργών αποβλήτων στον Ειρηνικό, συνεργασία με ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες από άλλες χώρες, διαφάνεια στις αναθέσεις εργασιών σε τρίτους. Αυτά είναι όσα ζητούν στο υπόμνημα που απευθύνουν προς τον πρωθυπουργό, τον υπουργό οικονομίας και τον πρόεδρο της Ρυθμιστικής Αρχής Πυρηνικών (NRA), περιβαλλοντικές οργανώσεις, νομικές ενώσεις, ΜΚΟ και σωματεία, με διαδικτυακή συλλογή υπογραφών που θα συνεχιστεί μέχρι το τέλος του χρόνου.1 Επιπλέον, ζητούν εξηγήσεις για τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού Σίνζο Άμπε προς την

∆ιεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή -η οποία ανέθεσε την διεξαγωγή των Ολυμπιακών 2020 στο Τόκυο- . Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός είχε τότε διαβεβαιώσει πως: «Η κατάσταση βρίσκεται υπό έλεγχο» και «Οι επιπτώσεις των απορρίψεων ραδιενεργών, έχουν περιοριστεί μέσα στο λιμάνι του εργοστασίου της Φουκουσίμα». Η εθνικοποιημένη εταιρία Tokyo Electric Power Co (Tepco), ως υπεύθυνη για την κρίση, έχει αναλάβει την διαχείριση των έργων απολύμανσης του πυρηνικού εργοστασίου Νταϊίτσι-Φουκουσίμα και της πληγείσας από την ραδιενέργεια περιοχής. Οι εργασίες στεγανοποίησης, ασφαλούς αποθήκευσης ραδιενεργών υδάτων, παροπλισμού και αποσυναρμολόγησης των κατεστραμμένων αντιδραστήρων, αναμένεται να διαρκέσουν ως και τριάντα χρόνια. Ο καθαρισμός ραδιενεργής σκόνης από κτήρια, δέντρα και δρόμους και η απομάκρυνση μολυσμένου εδάφους και συντριμμιών από την περιοχή συνεχίζονται, πολύ πίσω όμως από το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Το κράτος καθοδηγεί και χρηματοδοτεί τις εργασίες, μπορεί όμως να ζητήσει την πληρωμή εκ των υστέρων από την εταιρία. Ο κυβερνητικός προϋπολογισμός έργων ανήλθε σε 1,3 τρισ. γιέν (9,62 δισ. ευρώ), από τα οποία 470 δισ. έχουν χρησιμοποιηθεί. Ωστόσο, αφενός η Tepco αρνεί-

ται να αποδώσει το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών, αφετέρου η κυβέρνηση αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα, την συνέπεια και την ακεραιότητα της. Ενόψει της μεταφοράς 1.300 ράβδων ραδιενεργού καυσίμου ισοδύναμου με 14.000 βόμβες όπως της Χιροσίμα, τον Νοέμβριο, επιτροπή του φιλελεύθερου κυβερνώντος κόμματος της Ιαπωνίας (LDP), θα καταθέσει άμεσα πρόταση για αφαίρεση των αρμοδιοτήτων από την Tepco, ενώ η NRA τής απαγόρευσε ήδη την επανεκκίνηση πυρηνικών αντιδραστήρων άλλου εργοστασίου και της συνέστησε να βελτιώσει πρώτα την διαχείρισή της στο εργοστάσιο της Φουκουσίμα. Ενώ οι διαρροές μολύνουν τον

υδροφόρο ορίζοντα, την καλλιεργήσιμη γη, τον ωκεανό και την τροφική αλυσίδα, έρευνες του Reuters και του δικτύου Global Research αποκαλύπτουν και την εμπλοκή του ιαπωνικού οργανωμένου εγκλήματος, της Γιακούζα, στις προσλήψεις εργατικού δυναμικού στις εργασίες απολύμανσης. Η προσπάθεια μείωσης του κόστους και η έλλειψη προσφοράς για συγκεκριμένες εργασίες, ευνόησαν την εμπλοκή της Γιακούζα «η οποία διατηρεί κύκλωμα εργατικών εκβιασμών, για πολλές γενεές», σύμφωνα με το Reuters. Στο μεταξύ η κυβέρνηση μελετά την κατασκευή τείχους από πάγο γύρω από τις εγκαταστάσεις, για να εμποδίσει τις διαρροές προς την θάλασσα.

Η πυραμίδα των εργασιών έχει στην κορυφή την Tepco η οποία συνεργάζεται με τις «μεγάλες τέσσερις» κατασκευαστικές εταιρίες της Ιαπωνίας. Αυτές στην συνέχεια αναθέτουν τμήματα των έργων σε ένα δίκτυο εκατοντάδων υπεργολάβων που αναλαμβάνουν τις προσλήψεις και μέσω των οποίων, με την συμβολή διεφθαρμένων σωματείων, η εγκληματική οργάνωση παρέχει φθηνά εργατικά χέρια. Συγχρόνως υφαρπάζει μεγάλο μέρος των αμοιβών των, ανειδίκευτων σε επικίνδυνο βαθμό, εργαζομένων, που υποχρεώνονται να δουλέψουν σε επισφαλείς συνθήκες, διαφορετικές από αυτές που συμφωνούνται. Τα υπουργεία, οι κατασκευαστικές εταιρίες και η αστυνομία, δημιούργησαν μια ομάδα εναντίον του οργανωμένου εγκλήματος στο σχέδιο καθαρισμού, όμως η διαπλοκή της Γιακούζα φαίνεται να εκτείνεται ως την Tepco ή ακόμα και σε κυβερνητικές υπηρεσίες. Αξιωματούχος της αστυνομίας χαρακτήρισε την καταδίκη στελέχους της οργάνωσης για παραβιάσεις εργασιακών νόμων τον περασμένο Μάρτιο, ως την «κορυφή του παγόβουνου» από πλευράς εμπλοκής του οργανωμένου εγκλήματος στον καθαρισμό. Ελισάβετ Πετρίδου 1.http://www.greenactionjapan.org/modules/wordpress0/index. php?p=111

«Ανάπτυξη» με κάθε τρόπο; * Με αφορμή τη διαρροή επικίνδυνων και τοξικών συμπυκνωμάτων στη Ρεντίνα Θεσσαλονίκης

ο ατύχημα κατά τη μεταφορά των επικίνδυνων και τοξικών συμπυκνωμάτων της HELLAS GOLD στις 12/9 στη Ρεντίνα Θεσσαλονίκης, ανέδειξε εκτός όλων των άλλων και το ζήτημα της εφαρμογή της Οδηγίας SEVESO για τις εγκαταστάσεις που εμπίπτουν σ’ αυτήν. Ο ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης με ανακοίνωσή του στις 26/9 κατήγγειλε τόσο την παραβίαση των οριζόμενων στην Ευρωπαϊκή Συμφωνία σχετικά με τις ∆ιεθνείς Μεταφορές Επικίνδυνων Εμπορευμάτων που πραγματοποιούνται οδικώς (ADR 2011ΚΥΑ 52167/4683/2012), όσο και το ζήτημα της λειτουργίας της Balcan Logistics, που παραλαμβάνει, αποθηκεύει, μεταφορτώνει στη ΒΙΠΕ Σίνδου και προωθεί για εξαγωγή τα παραπάνω μεταλλεύματα. Η εγκατάσταση υπάγεται στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας για την αντιμετώπιση των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων σχετιζόμενων με επικίνδυνες ουσίες (Οδηγία SEVESO –ΚΥΑ 12044/2007) και σύμφωνα με την τροποποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της ∆ημοτικής Ενότητας Εχεδώρου του δήμου ∆έλτα υπάρχει ρητή «απαγόρευση της εγκατάστασης οποιασδήποτε νέας μονάδας SEVESO στα όρια της ∆ημοτικής Ενότητας Εχεδώρου» (ΦΕΚ 304 ΑΑΠ 7-11-2011). Θα πρέπει να επισημανθεί ότι είναι η μοναδική νομοθετική αποτύπωση μέχρι στιγμής, που ρυθμίζει χρήσεις γης για πρόληψη βιομηχανικού ατυχήματος μεγάλης έκτασης. Χωροταξική πολιτική Παρ’ όλα αυτά Επιτροπή της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας με ομόφωνη απόφασή της, γνωμοδότησε θετικά για την περιβαλλοντική αδειοδότηση της Balcan Logistics. Παρομοίως και το ΥΠΕΚΑ ενέκρινε τους περιβαλλοντικούς όρους, διότι «η προτεινόμενη δραστηριότητα στην αιτούμενη περιοχή είναι σύμφωνη με τις κατευθύνσεις του χωροταξι-

κού σχεδιασμού σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο». Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξήγηση που δόθηκε σε σχετική ερώτησή μας, από το ΥΠΕΚΑ, στο Περιφερειακό Συμβούλιο, η οποία κατέληγε ότι «νομίμως είναι σε ισχύ η Α.Ε.ΠΟ.» Η λειτουργία, λοιπόν, της ΒΙΠΕΘ είναι κατά το ΥΠΕΚΑ, έξω από το πλαίσιο του υφιστάμενου πολεοδομικού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού και των Οδηγιών της ΕΕ για την αντιμετώπιση ατυχημάτων μεγάλης έκτασης από επικίνδυνες ουσίες. Λογική, βέβαια, που αντιβαίνει κατάφωρα στο Ν.4014/21-9-2011 για την “περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων” που περιλαμβάνει στα κριτήρια κατάταξης των έργων και δραστηριοτήτων στο παράρτημα Ι, τα παρακάτω: (1) ο κίνδυνος σοβαρού ατυχήματος, ιδίως ως προς χρησιμοποιούμενες ουσίες ή τεχνολογίες (2) την υπάρχουσα χρήση γης με έμφαση τα θεσμοθετημένα σχέδια χωροταξικής οργάνωσης. Αλλά και στο αρ.2 παρ.7.α : «Σε κάθε περίπτωση, οι όροι θα πρέπει να είναι: α)Συμβατοί με την ισχύουσα περιβαλλοντική ή άλλη νομοθεσία και το χωροταξικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό» Απεμπολεί, επίσης, τις ρυθμίσεις του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για την Βιομηχανία (ΚΥΑ 11508/13-4-2009), όπου σχετικά

προβλέπονται: Άρ. 5 παρ.7 Μονάδες της Οδηγίας SEVESO. Η χωροθέτηση μονάδων που εμπίπτουν στην εφαρμογή της Οδηγίας SEVESO επιτρέπεται σε περιοχές που έχουν καθορισθεί για το σκοπό αυτό από το χωροταξικό ή τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Άρ. 13 παρ.2 «οργανωμένοι υποδοχείς εξακολουθούν να λειτουργούν, επεκτείνονται και εκσυγχρονίζονται με τους όρους υπό τους οποίους ιδρύθηκαν, με εξαίρεση τις περιπτώσεις για τις οποίες υπάρχει διαφορετική πρόβλεψη από το παρόν». Ακόμη, πιο συγκεκριμένα για την περιοχή της Θεσσαλονίκης, με το Ν/σχ του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα (11-9-2013) από το ΥΠΕΚΑ , προτείνεται: Άρ. 15 παρ.2. (γ) Για την ασφάλεια και προστασία από βιομηχανικά ατυχήματα, και με βάση την ανάγκη για πρόληψη, ενημέρωση και συντονισμένη δράση, ορίζεται: i. Η πρόληψη βασίζεται στον έλεγχο της χωροθέτησης νέων «εγκαταστάσεων» και «μονάδων» και στην μετεγκατάσταση του συνόλου των υφισταμένων «εγκαταστάσεων» και «μονάδων» που εμπίπτουν στις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας (ΚΥΑ 12044/613/2007, ΦΕΚ 376 Β΄/19-3-2007), όπως αυτή εκάστοτε ισχύει, εκτός αστικών περιοχών. vi. Απαγορεύεται η εγκατάσταση οποιασδήποτε νέας «εγκατάστασης» και «μονάδας» που εμπεριέχεται στις ρυθμίσεις της ΚΥΑ 12044/613/2007 (ΦΕΚ 376 Β΄/193-2007), στη χωρική ενότητα Μητροπολιτικού Κέντρου. Επιτρέπεται ο εκσυγχρονισμός των υπαρχουσών «εγκαταστάσεων» και «μονάδων» Seveso όταν ο εκσυγχρονισμός αυτός βελτιώνει τις παραμέτρους επικινδυνότητας της εγκατάστασης σημαντικά (μείωση ζωνών επικινδυνότητας κατά 1/3). Επιβάλλεται η σημαντική μείωση των παραμέτρων επικινδυνότητας για όλες τις υφιστάμενες «εγκαταστάσεις» και «μονάδες» Seveso εντός δεκαετίας (μείωση

ζωνών επικινδυνότητας κατά 1/3) από την ισχύ του παρόντος. Σε αντίθετη περίπτωση δεν χορηγείται καμία άδεια έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή άδεια παράτασης λειτουργίας. Σε κίνδυνο η ασφάλεια πολιτών Η κατάφωρη και απροσχημάτιστη καταστρατήγηση της νομοθετημένης απαγόρευσης εγκατάστασης της Balcan Logistics, σε μια περιοχή (Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης) με μεγάλη συσσώρευση εγκαταστάσεων SEVESO, δεν είναι μια περίπτωση κακοδιοίκησης ή της συνήθους διαχρονικής, δικομματικής (Ν∆, ΠΑΣΟΚ) ασυδοσίας. Εντάσσεται στη μνημονιακή αντίληψη και πολιτική που θεωρεί «πολυτέλεια» και «εμπόδιο» τις κοινωνικές κατακτήσεις για ποιότητα ζωής και δημόσια ασφάλεια, που υποβαθμίζει θεσμικά και αναιρεί στην πράξη το πλαίσιο του περιβαλλοντικού, χωροταξικού, πολεοδομικού σχεδιασμού και τα εργαλεία τους, ακυρώνοντας τις θετικές παρεμβάσεις και το δεσμευτικό χαρακτήρα τους με τις διαδικασίες fast track και τις απροκάλυπτες αυθαιρεσίες , όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση. Αυτό το μοντέλο ανάπτυξης που προωθείται, δεν είναι καταστροφικό μόνο οικονομικά και περιβαλλοντικά, αλλά θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών γιατί έχει σε αποκλειστική προτεραιότητα τα συμφέροντα των μεγαλοεπιχειρηματιών σε βάρος της κοινωνίας. Η αποτροπή αυτής της πολιτικής με την αναπτυξιολάγνα ιδεολογική τρομοκρατία που τη διαπερνά και η διαμόρφωση και εφαρμογή μιας εναλλακτικής που θα μετασχηματίσει οικολογικά την οικονομία, την κοινωνία, τους θεσμούς και τους κρατικούς μηχανισμούς είναι άμεσο, ζωτικό καθήκον των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς. Γιάννης Γρηγοριάδης, μέλος γραμματείας τμήματος Οικολογίας - Περιβάλλοντος ΣΥΡΙΖΑ

ΤΟ ΘΕΜΑ

Η ΕΠΟΧΗ 3 N

ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΙ: ΟΤΑΝ Η ΚΥΒΕΡΝΗ

Στο σφυ χιλιάδων χρεω

* Μιλούν στην «Εποχή» φορείς και πολίτες,

Δεκάδες χιλιάδες σπίτια ή περιουσιακά στοιχεία πολιτών βγαίνουν στο σφυρί γιατί οι ιδιο τες τους αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Σήμερα, σύμφωνα με τη Eurostat, η ανε έχει φτάσει στο 55,3% ενώ το 34,6% των πολιτών ζει στο όριο της φτώχειας, παρά τη μείωση ορίου για ένα μονομελές νοικοκυριό από 549 ευρώ το 2010 σε 476 ευρώ το 2011. Οι οφειλ λόγω της μακροχρόνιας ύφεσης, αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους και αντί η κυ νηση να εστιάσει σε αυτό συζητά ακόμα και την άρση της απαγόρευσης πλειστηριασμών από νουαρίου 2014 για οφειλές σε τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία –γιατί το δημόσιο εξαίρετα

συζήτηση για τους πλειστηριασμούς «περιορίζεται στο ζήτημα της άρσης της απαγόρευσης, παραβλέποντας το γεγονός ότι πλειστηριασμοί γίνονταν πάντα, απλά με εξαιρέσεις», όπως μας εξηγεί ο Θανάσης Αλεξάνδρου, μέλος τους ∆ικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης Εξαρχείων. Μόλις την περασμένη βδομάδα στον Πύργο Ηλείας η Wind προσπάθησε να βγάλει στο σφυρί σπίτι αξίας 90.000 ευρώ για χρέος 200 ευρώ στην εταιρεία. Η κινητοποίηση του κόσμου που μπλόκαρε την είσοδο στο Ειρηνοδικείο και η δημοσιοποίηση του θέματος ανάγκασε την εταιρεία να σταματήσει τον πλειστηριασμό και να δηλώσει ότι «η διαδικασία έγινε εκ παραδρομής από το περιφερειακό δικηγορικό γραφείο που είχε αναλάβει την υπόθεση». Κίνημα αντίστασης Φαίνεται ότι η κινητοποίηση του κόσμου είναι αυτή που καταφέρνει στις περισσότερες περιπτώσεις να αποτρέψει τους πλειστηριασμούς σπιτιών. Η ομάδα Λαϊκής Στάσης Πληρωμών Ηρακλείου Κρήτης, δίνει ραντεβού κάθε Τετάρτη στις 3.15 μ.μ έξω από το Ειρηνοδικείο, προσπαθώντας με την ειρηνική τους διαμαρτυρία να αποτρέψουν πλειστηριασμούς που γίνονται με εντολή τραπεζών. Η ομάδα αυτή καλεί τον κόσμο «να σταματήσει να τροφοδοτεί το κράτος πληρώνοντας ∆ΕΚΟ ή την εφορία, προκειμένου να σταματήσει η κτηνωδία και να σωθεί ο ελληνικός λαός», όπως μας εξηγεί η Σοφία Κριτσινάκη. ∆υστυχώς, οι πολίτες κάθε εβδομάδα έρχονται αντιμέτωποι με τα ΜΑΤ που προσπαθούν να τους αποτρέψουν την είσοδο στο Ειρηνοδικείο, γεγονός που έχει κάμψει το κίνημα καθώς «κάποιοι φοβήθηκαν ή ντράπηκαν και σταμάτησαν να έρχονταν». Όμως, το ραντεβού παραμένει σταθερό και η Ομάδα έχει καταφέρει να αποτρέψει δεκάδες

Ιταλία: ∆ιαδηλώσεις ενάντια στις εξώσεις

Η επίθεση των πλειστηριασμών, δυστυχώς, δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Στην Ισπανία από το 2008 έχουν κατασχεθεί 400.000 κατοικίες και ο ρυθμός των κατασχέσεων μπορεί να φτάσει και τις 206 την ημέρα. Στην Ιταλία, η κυβέρνηση συζητά αλλαγή νομοθεσίας ώστε να απαγορεύονται οι πλειστηριασμοί και να παραμένουν οι οφειλέτες στα σπίτια τους με μια ευνοϊκή ρύθμιση για την αποπληρωμή. Στην Πορτογαλία το 13% των νοικοκυριών έχει δανειακή δόση που ξεπερνά το 40% του εισοδήματός του. Όμως τα κινήματα κατά των εξώσεων στην Ευρώπη φουντώνουν. Στην Ιταλία εκατοντάδες ακτιβιστές πλημμύρισαν την περασμένη βδομάδα τους δρόμους της Ρώμης κατά τη διάρκεια υπουργικής σύσκεψης για το ζήτημα των εξώσεων. Η διαδήλωση μετεξελίχθηκε σε μια σειρά οδομαχιών μετά τις επιθέσεις της αστυνομίας λίγα μέτρα από την έδρα της ιταλικής κυβέρνησης.

πλειστηριασμούς. Από τη στιγμή που υπάρχει η απαγόρευση για πλειστηριασμό περιουσιακών στοιχείων κάτω από 200.000 ευρώ, η τράπεζα ένωσε δύο σπίτια στην Κρήτη προκειμένου να καταφέρει να τα παρουσιάσει εξ’ αδιαιρέτου και να προχωρήσει σε πλειστηριασμό των σπιτιών, για να αποπληρωθεί στεγαστικό δάνειο 220.000 ευρώ. Ο πολίτης βρέθηκε έξω από το Ειρηνοδικείο Ηρακλείου και με τη στήριξη της Λαϊκής Στάσης Πληρωμών κατάφερε να πείσει τον τραπεζοϋπάλληλο να μην υπογράψει τον πλειστηριασμό. «Το ένα σπίτι είναι δικό μου και το άλλο της 92χρονης μητέρας μου», μας εξηγεί ο πολίτης και συμπληρώνει «είμαι άνεργος και έχω βηματοδότη. Αν δεν ήταν η ομάδα έξω από το Ειρηνοδικείο θα το είχα χάσει το σπίτι. Γι’ αυτό τώρα πηγαίνω μαζί τους έξω από το δικαστήριο κάθε Τετάρτη». Μπας και τους προλάβουμε «Ο πολίτης έχασε τον αδερφό του πριν από ένα χρόνο που αυτοκτόνησε για χρέη στην ίδια τράπεζα», τονίζει η Σ. Κριτσινάκη. «Κάποια στιγμή ίσως βρεθούμε όλοι σε αυτή την κατάσταση, γι’ αυτό πρέπει να δυναμώσουμε τις παρεμβάσεις μας», καταλήγει. Ο πολίτης δεν έχει καταφέρει ακόμα να γλιτώσει το σπίτι του. «Περιμένω τον επόμενο πλειστηριασμό. Κάναμε αίτηση να υπαχθούμε στο νόμο Κατσέλη μπας και τους προλάβουμε πριν μας προλάβουν», υπογραμμίζει. Ο νόμος 3869/2010 (γνωστός ως νόμος Κατσέλη) είναι «η μοναδική διέξοδος που υπάρχει αυτή τη στιγμή προκειμένου να ρυθμίσει κανείς τις οφειλές του», μας λέει η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, γενική διευθύντρια του ΕΚΠΟΙΖΩ και πρόεδρος της ΠΟΜΕΚ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών, «Η Παρέμβαση»). Ωστόσο, αυτός ο νόμος «θεσπίστηκε

για να αντιμετωπίσει την υπερχρέωση που μπορεί να έχει μια χώρα, όχι για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που βιώνει η ελληνική κοινωνία. Σήμερα, 80.000 νοικοκυριά έχουν αιτηθεί να υπαχθούν στο νόμο 3869 και μέχρι στιγμής έχουν εκδικαστεί μερικές δεκάδες υποθέσεις. Σύμφωνα, με τις προβλέψεις οι περισσότερες υποθέσεις προσδιορίζονται για το 2020, αν αναλογιστούμε ότι τα Ειρηνοδικεία δεν μπορούν να εκδικάσουν πάνω από 10.000 υποθέσεις το χρόνο. Και να σημειώσουμε ότι αυτός ο νόμος δεν αφορά μικροεπιχειρηματίες, που αντιμετωπίζουν σήμερα τεράστια οικονομικά προβλήματα, αλλά μόνο φυσικά πρόσωπα και ελεύθερους επαγγελματίες. Συλλογή υπογραφών «Πρέπει να υπάρξει καθολική προστασία από την πολιτεία, μέχρι να αρθούν οι παράγοντες που έχουν δημιουργηθεί από την κρίση», τονίζει η Π. Καλαποθαράτου. Η απελευθέρωση των πλειστηριασμών, σύμφωνα με την γενική διευθύντρια του ΕΚΠΟΙΖΩ, «θα είναι καταστροφική για την ελληνική κοινωνία. Θα υπάρξει μαζική περιθωριοποίηση, μεγάλη αύξηση του αριθμού των αστέγων, εξαθλίωση των οικογενειών με ανυπολόγιστες επιπτώσεις στην ψυχολογική και κοινωνική ακεραιότητα των ευαίσθητων μελών της οικογένειας (παιδιά, ηλικιωμένοι, άνεργοι κλπ), θα καταρρεύσει η καθημερινότητα των νοικοκυριών, θα χάσουν οι μικρέμποροι τα μαγαζιά τους». Ακόμα, προσθέτει, «θα είναι καταστροφική για την αγορά ακινήτων και για τις ίδιες τις τράπεζες. Θα υπάρξει κερδοσκοπική εκμετάλλευση από τις εταιρείες που θα συσταθούν γι’ αυτό το σκοπό, θα υπερφορτωθούν τα δικαστήρια από οφειλέτες που θα προσφύγουν στη δικαιοσύνη, θα υπάρξουν κοινωνικές συγκρούσεις ανάμεσα στους δανειολήπτες και τους νέους ιδιοκτήτες».

Tου Γιώργου Μ. Χατζηστεργίου*

Περισσότερες πληροφορίες: www.ekpizo.gr www.solidarity4all.gr www.laikistasipliromon.wordpress.c Γραμμή καταγγελιών ΕΚΠΟΙΖΩ: 210-3304444 Γραμμή αλληλεγγύης: 211-8002025

Για την αποτροπή των παραπάνω η ΕΚΠ έχει ξεκινήσει ηλεκτρονική καμπάνια συ υπογραφών για την αναστολή των πλει σμών για τουλάχιστον τρία χρόνια [π τερα στο www.ekpizo.gr] Την ενημέρωση των πολιτών προσπα η Ένωση Προστασίας Καταναλωτών Κ που λειτουργεί πανελλαδικά και προσπ παρέχει και νομικές συμβουλές. «Ζητά την πολιτεία την αναστολή των πλειστηρ όσο διαρκεί η ύφεση», μας λέει η πρόεδ Ένωσης Ιωάννα Μελάκη. Όπως δημο ησε η Ένωση αφού η τράπεζα κατέσχεσ δανειολήπτριας για χρέος 15.000 ευρώ, τησε να το νοικιάσει για να συνεχίσει να

Κατασχέσεις και απογυμν

υτή την περίοδο στην Ελλάδα ένας εξολοθρευτής άγγελος πλανάται πάνω από τα κτίρια, με αιχμή το επαπειλούμενο πλυμμηρικό κύμα κατασχέσεων, ακόμα και της πρώτης κατοικίας, μετατρέποντας έτσι όσους έμειναν άνεργοι τώρα και σε άστεγους –ρίχνοντάς τους πρακτικά στην κοινωνική χωματερή. Οι εξελίξεις είναι δραματικές. Αλλά τί συμβαίνει ακριβώς στη χώρα μας με τη γη και τα ακίνητα; Αναρωτιούνται πολλοί, μες στη σκόνη και τα χαλάσματα: «Σε τι μπορεί να φανεί χρήσιμο σε μια τράπεζα ή στο κράτος ένα παλιωμένο διαμέρισμα στην Κυψέλη ή στο Παγκράτι;», «Μήπως θέλουν να αποκτήσουν τα παλιά κτίρια για να κερδοσκοπήσουν, γκρεμίζοντάς τα και ξαναχτίζοντας καινούργιες πολυτελείς πόλεις για "τους δικούς τους";». Όμως, ακόμα και η πιθανότητα να κατεδαφιστούν οι ελληνικές πόλεις – με πρώτη την Αθήνα – ώστε να ξανακτιστούν με ελκυστικό τρόπο για τους εύπορους του πλανήτη μοιάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας, τουλάχιστον για επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας. Είναι κρίσιμο να κατανοηθεί ότι η παραγωγή έχει περάσει σε κατώτερη μοίρα την εποχή του «καπιταλισμού του καζίνου». Η παραγωγή –και η παραγωγή κτιρίων– απαιτεί οργάνωση, προγραμματισμό, κάποιου είδους συντεταγμένη συνεννόηση με τους «από κάτω» και πάντως αποδίδει, εάν αποδώσει, μεσοπρόθεσμα, όχι άμεσα. Οπότε, τι θα κάνουν με τα κατασχεμένα διαμερίσματα της Κυψέλης ή του Παγκρατίου; Το πιθανότερο είναι να λειτουργήσουν ως το υλικό υπόβαθρο άυλων τίτλων που θα πωλούνται ως «ακίνητα Αθηνών» στα χρηματιστήρια του πλανήτη. Με άλλα λόγια, θα περιφερόμαστε ανάμεσα σε χαλάσματα, τα οποία δεν θα μας ανήκουν! Είναι χαρακτηριστικό της φύσης αυτής της εξέλιξης ότι οι νομικοί ονομάζουν αυτή

∆εδομένου στήλη της οικο των απασχολο ως βάσης για ουσίας" των νο νεπάγεται τόσ κής βάσης και ώθηση οποιου και της κατασ τος συναλλαγώ χώρας. Πρόκε απόψεις χειρό σματος της Ελ

Να βγούμε α τη διαδικασία «εξαΰλωση του εμπράγματος δικαιώματος»! Τι επιδιώκουν με αυτό; Οι κατασχέσεις συνδέονται στενά με την ήδη σε πλήρη εξέλιξη ισοπέδωση της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, η βιομηχανία και η αγορά της οικοδομής έχουν καταρρεύσει – όχι εξ αιτίας της λειτουργίας της αγοράς, καθώς μάλιστα οι κατασκευές στην Ελλάδα συνδέονται πολύ περισσότερο με την πραγματική οικονομία από ότι π.χ. οι «φούσκες» στις ΗΠΑ, αλλά με κυβερνητικούς νόμους στα πλαίσια των μνημονίων – και οι κάτοχοι γης ή ακινήτων διώκονται με την επιβολή χαρατσιών επί της ιδιοκτησίας, με τακτικές που προσομοιάζουν με τον τρόπο που η τουρκική κυβέρνηση έπληξε καίρια τις κοινότητες ελλήνων, αρμενίων και εβραίων, μεσούντος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου με το ληστρικό νόμο της περιουσίας Βαρλίκ Βεργκισί.

Ζούμε στην μόνο στις χώρ κλωσης, η οπο λεφτά, τα σπίτ στο να δημιου τρέπουν στου προς το συμφέ Με την εργ κεντρικότητά τ και στην Ευρώ χώρου κατοίκ στάσεων κατά σκονται εξαιρ κατά τον ιταλό εξουσίας. Πρό χωρίς χρήση σ

ΤΟ ΘΕΜΑ

3 Noεμβρίου 2013

ΝΗΣΗ ΡΙΧΝΕΙ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΣΤΟΥΣ ΟΦΕΙΛΕΤΕΣ

φυρί οι ζωές εωμένων πολιτών

ες, των οποίων τα σπίτια βγήκαν στον πλειστηριασμό

ι ιδιοκτήη ανεργία ίωση του φειλέτες, η κυβέραπό 1 Ιαρεται της

απαγόρευσης- όταν αφορά περιουσιακά στοιχεία έως 200.000 ευρώ ή την πρώτη κατοικία. Το 2012, 26.000 σπίτια βγήκαν σε πλειστηριασμό, ενώ για το 2013 δεν υπάρχει πλήρης εικόνα αλλά υπολογίζεται ότι μέχρι τον Αύγουστο, που έκλεισαν τα Ειρηνοδικεία για το καλοκαίρι, είχαν παραπεμφθεί 16.000 υποθέσεις. Σε περίπτωση απελευθέρωσης των πλειστηριασμών 62.000 σπίτια θα βγουν στο σφυρί ήδη από την πρώτη μέρα του χρόνου, ενώ εκτιμάται ότι η άρση απαγόρευσης αφορά τουλάχιστον 180.000 νοικοκυριά. Eπιμέλεια:Ιωάννα ∆ρόσου

ress.com ΖΩ:

ΕΚΠΟΙΖΩ νια συλλογής πλειστηριαα [περισσό-

οσπαθεί και τών Κρήτης, ροσπαθεί να Ζητάμε από ιστηριασμών ρόεδρος της δημοσιοποίέσχεσε σπίτι υρώ, της ζήσει να ζει στο

σπίτι της. «Προσπαθούμε να εμψυχώσουμε τους πολίτες και να δείξουμε την αλληλεγγύη μας. Ζητάμε κούρεμα του χρέους, γιατί μόνο έτσι θα ανακάμψει η ελληνική κοινωνία. Κούρεμα των στεγαστικών δανείων στην αξία που έχουν σήμερα τα σπίτια και ολική διαγραφή των καταναλωτικών δανείων», τονίζει η Ι. Μελάκη. Να οργανωθούμε Τον τελευταίο καιρό έχει συσταθεί παναττικό συντονιστικό ενάντια στους πλειστηριασμούς που αποτελείται από λαϊκές συνελεύσεις 14 γειτονιών. Το συντονιστικό έχει ενεργοποιήσει γραμμή αλληλεγγύης [211-8002025] όπου μπορούν να απευθύνονται οι πολίτες προκειμένου να αποτραπεί ο πλειστηριασμός του σπιτιού τους. «Όταν κάποιος απευθυνθεί στο συντονιστικό τότε ενεργοποιούμε τη συλλογικότητα της

υμνωμένη ζωή

ένου όμως ότι η οικοδομή υπήρξε η σπονδυλική οικονομίας, τόσο με την έννοια της παραγωγής και σχολούμενων σ’ αυτή όσο και της λειτουργίας της για τις συναλλαγές και ως υπόβαθρου της "περιων νοικοκυριών, η ολοσχερής καταστροφή της συι τόσο την καταστροφή της μέχρι τώρα παραγωγις και της συνακόλουθης τεχνογνωσίας (χωρίς προποιουδήποτε άλλου αναπτυξιακού προτύπου), όσο αταστροφής του ισχύοντος «ισοδύναμου νομίσμαλλαγών», που ήταν η οικοδομή, στο εσωτερικό της ρόκειται για μια δραματική εξέλιξη, από πολλές χειρότερης και από μία βαριά υποτίμηση του νομίης Ελλάδας.

με από το φαύλο κύκλο

στην Ελλάδα, αλλά και παντού στην Ευρώπη – όχι ς χώρες του μνημονίου – μία κατάσταση περικύοποία δεν αποσκοπεί απλά στο «να μας πάρουν τα σπίτια, τα πολύτιμα μέταλλα ή την ενέργεια», αλλά ημιουργηθούν μόνιμες συνθήκες που δεν θα επιστους κατοίκους αυτής της χώρας να παράγουν υμφέρον τους. εργασία και την παραγωγή να έχουν χάσει την τητά τους, μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού, ακόμα Ευρώπη, αποστερημένα από την ιδιοκτησία του ατοίκησής τους – κατάκτηση των αστικών επανακατά της φεουδαρχίας, κάποιους αιώνες πριν – βρίεξαιρετικά εκτεθειμένοι ως «γυμνοί άνθρωποι», ιταλό φιλόσοφο Αγκάμπεν, στις όποιες ορέξεις της Πρόκειται για μια βίαια –πολεμικής φύσης, αλλά ήση συμβατικών όπλων– διαδικασία υπερσυγκέν-

γειτονιάς του, προκειμένου να παρίσταται στο Ειρηνοδικείο ώστε να αποτρέψει την εκδίκαση της υπόθεσης», μας λέει ο Θ. Αλεξάνδρου. «Χρειάζεται να οργανωθεί ο κόσμος και να συσπειρωθεί προκειμένου να σταματήσουμε τη λαίλαπα». Την ανάγκη οργάνωσης των πολιτών τονίζει και ο Νίκος Γιαννέλης από τη Μυτιλήνη. Τον περασμένο μήνα η εφορία έβγαλε σε πλειστηριασμό το σπίτι όπου κατοικεί με τη γυναίκα του και τα 4 ανήλικα παιδιά τους για χρέος 2.200 ευρώ. Ο έφορος απαίτησε από τον Ν. Γιαννέλη να πληρώσει εφάπαξ το ποσό για να σταματήσει η διαδικασία του πλειστηριασμού. Τη λύση στο πρόβλημά του την έδωσε ο δήμος, ο οποίος, ύστερα από την κινητοποίηση της τοπικής κοινότητας, ανέλαβε να αποπληρώσει το χρέος του. «Εγώ γλίτωσα, αλλά δεν ξέρω αν θα μπορέσουν να γλιτώσουν και άλλοι», μας λέει και προσθέτει: «Μας πίνουν το αίμα και μας παίρνουν τα σπίτια. Αν δεν βρισκόταν λύση, σήμερα θα ήμουν φυλακή γιατί θα πυροβολούσα όποιον ερχόταν να μου πάρει το σπίτι. Πρέπει να σηκωθούμε από τον καναπέ, να οργανωθούμε και να αντισταθούμε». «Για να οργανωθεί ο κόσμος πρέπει πρώτα να είναι πληροφορημένος», τονίζει η Τόνια Κατερίνη εκ μέρους της Αλληλεγγύης για όλους, που ξεκίνησε καμπάνια ενημέρωσης εκδίδοντας έναν οδηγό για τους πλειστηριασμούς. «Το 2014 θα έχουμε ένα καινούριο κύμα πλειστηριασμών που θα αφορά ανθρώπους που οφείλουν σε τράπεζες ή ασφαλιστικά ταμεία. Η συλλογική αντίδραση θα βοηθήσει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν το φόβο, την απόγνωση και την ενοχή που προσπαθεί η κυβέρνηση να τους χρεώσει ότι είναι δική τους ευθύνη. Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται μια προσπάθεια συντονισμού ομάδων κοινωνικής αλληλεγγύης προκειμένου να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την επερχόμενη επίθεση».

τρωσης πόρων και εξουσίας, η οποία σε επίπεδο διαχείρισης των ανθρώπων δεν μπορεί παρά να αντιστοιχεί σε ένα καθεστώς παροξυσματικού ολοκληρωτισμού. ∆εν είναι μια συνηθισμένη κρίση, αλλά μια άγρια τομή μετά την οποία τίποτα δεν θα μοιάζει με το «πριν». Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως η κατάσταση δεν είναι κανονική. Είναι κατεπείγον να πάρουμε την πρωτοβουλία από τα χέρια ενός συστήματος που έφερε τη χώρα μας και τον κόσμο ολόκληρο σ’ αυτή τη δεινή θέση, προτείνοντας – με βάση τις εμπειρίες μας και τις γνώσεις μας– ένα συγκεκριμένο σχέδιο ανάταξης της ελληνικής οικονομίας, που δεν θα έχει σχέση με το πρόγραμμα λαφυραγώγησης που μας προτείνουν με το περιτύλιγμα της «ανάπτυξης». Μαζί με το σχέδιο όμως, πρέπει να σπάσουμε εδώ και τώρα το σπιράλ του θανάτου, τραβώντας μία «κόκκινη γραμμή» που να σταματάει όχι μόνο τις κατασχέσεις, αλλά και τα χαράτσια λαφυραγώγησης του πλούτου της χώρας. Παράλληλα, έχουμε ανάγκη να δουλέψουμε συστηματικά για να χτίσουμε ισχυρές συμμαχίες πανευρωπαϊκά με την πλειοψηφία του πληττόμενου πληθυσμού της ηπείρου, στη βάση όχι ενός γενικού προγράμματος που μπορεί να μην έλθει ποτέ, αλλά καθιστώντας αναπαλλοτρίωτα τα στοιχειώδη δικαιώματα κάθε ανθρώπου στην τροφή, τη στέγαση, την παιδεία, την υγεία. Το παιχνίδι δεν είναι χαμένο. Είναι πολλές και μεγάλες οι δυνάμεις που έχουν συμφέρον να αντισταθούν. Αυτό που σήμερα εμφανίζεται ως ανερμάτιστο και κατ’ εξοχήν ευάλωτο σύνολο μοναχικών (πρώην) καταναλωτών μπορεί τελικά να αναπτύξει μια αδιανόητη δυναμική υπέρ του κοινού συμφέροντος. * Ο Γ.Μ. Χατζηστεργίου είναι συγγραφέας και πολιτικός μηχανικός. Τα βιβλία του "Έξοδος", "Σου έχει μείνει καθόλου περιουσία;" και "Η Γη τρέμει!" κυκλοφορούν από τις εκδόσεις "Αλεξάνδρεια".

Για την εξασφάλιση αξιοπρεπούς κατοικίας * Συλλογικές επεξεργασίες για το δικαίωμα στην κατοικία και την πόλη

ο στεγαστικό ζήτημα στην Ελλάδα επανέρχεται με δραματικούς όρους, κυρίως υπό την πίεση των πολιτικών λιτότητας και των επιλογών των διαχειριστών του χρέους για τον άγριο εκσυγχρονισμό και την επαγγελματικοποίηση του τομέα των ακινήτων. Το ελληνικό στεγαστικό μοντέλο βασίστηκε στη μικρο-ιδιοκτησία και τη μικρο-επιχειρηματικότητα, τα οικογενειακά δίκτυα και τον ιδιότυπο λαϊκό καπιταλισμό , με χαρακτηριστικό την ενσωμάτωση των συγκρούσεων και την απουσία διεκδικήσεων για κατοικία - παρά τις εντεινόμενες ανισότητες των τελευταίων χρόνων. Ο καθοριστικός ρόλος του κράτους στη βιωσιμότητα του μοντέλου αυτού αποκαλύπτεται σήμερα καθώς παρατηρούμε μια σαφή στροφή απομάκρυνσης από τις πολιτικές στήριξης της μικρο-ιδιοκτησίας, που αφήνει πίσω ένα τεράστιο κενό και οδηγεί σε στεγαστική επισφάλεια τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού. Αυτονόητο πρώτο βήμα Η ανοιχτή συνέλευση για το δικαίωμα στην πόλη και την κατοικία, που πραγματοποιήθηκε στις 19 Οκτωβρίου (encounterathens.wordpress.com) ανέδειξε την επιτακτική ανάγκη που υπάρχει για συλλογικές επεξεργασίες που θα συμβάλουν στην ανάδειξη των διαφορετικών πτυχών του προβλήματος της κατοικίας σήμερα, καθώς και στην ενημέρωση και συσπείρωση του κόσμου για τη διεκδίκηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου στην Ελλάδα δικαιώματος στην κατοικία. Η αντίσταση ενάντια στους πλειστηριασμούς και τις εξώσεις είναι ένα αυτονόητο πρώτο βήμα ενάντια στην πλήρη αποδυνάμωση της κοινωνίας που εκτός από την ανεργία και τη φτώχεια, θα χάσει τις ελάχιστες υλικές προϋποθέσεις για επιβίωση και για μελλοντική ανάκαμψη. Πέρα, όμως, από την αυτονόητη ανάγκη άμεσης οργάνωσης της συλλογικής αντίστασης ενάντια στην απώλεια της πρώτης κατοικίας, είναι απαραίτητο να ξεκινήσει και ένας διευρυμένος κοινωνικός διάλογος για τη διεκδίκηση μιας μακροπρόθεσμης δημόσιας πολιτικής κατοικίας που θα εγγυάται αξιοπρεπή, επαρκή και προσβάσιμη κατοικία με δικαιοσύνη, που θα αναπτύξει διαφοροποιημένα εργαλεία πρόληψης και πρόνοιας, που θα στηρίξει ισότιμα ιδιοκτήτες, ενοικιαστές και αστέγους, μετανάστες και ντόπιους. Ο κοινωνικός ρόλος της ιδιοκτησίας, ο κοινωνικός έλεγχος της γης και της κατοικίας, το περιεχόμενο της κοινωνικής κατοικίας σήμερα και η ανάπτυξη εναλλακτικών συλλογικών πρακτικών και εγχειρημάτων πρόσβασης στην κατοικία είναι κάποια από τα κεντρικά ζητούμενα μιας τέτοιας συζήτησης. Επιμέρους ερωτήματα είναι ήδη ανοιχτά στη δημόσια συζήτηση και πρέπει άμεσα η κοινωνία και τα κινήματα να επεξεργαστούν και να επιβάλλουν τη δική τους ατζέντα. Νέες υποκειμενικότητες και συνειδήσεις Πώς να διαφυλάξουμε την κοινωνική διασπορά των πόρων, πώς μπορούμε να ανακόψουμε τη συγκέντρωση της ιδιωτικής και δημόσιας ακίνητης περιουσίας σε χέρια κερδοσκοπικών εταιριών; Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη δημόσια περιουσία σε οικιστικά και άλλα ακίνητα στην κατεύθυνση μιας συνολικής στεγαστικής πολιτικής και ρύθμισης της αγοράς ακινήτων; Πώς να αξιοποιήσουμε κοινωνικά το διαθέσιμο κενό οικιστικό απόθεμα; Ποια είναι μια δίκαιη φορολογική πολιτική για την ακίνητη περιουσία, πώς μπορεί αυτή να συνδυαστεί με μια δημόσια πολιτική διαχείρισης του οικιστικού αποθέματος; Πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η προηγούμενη τεχνογνωσία, το ανθρώπινο δυναμικό και οι πόροι δημόσιων φορέων -όπως ο ΟΕΚ, τα δημόσια ιδρύματα στεγαστικής πίστης και κοινωνικής πρόνοιας - και κοινωνικών οργανώσεων; Κυρίως όμως, ποιες διεργασίες πρέπει να γίνουν από τα κινήματα ώστε να αποτελέσουν τον καταλύτη για μια ριζοσπαστική, δημοκρατική νέα θέσμιση του μοντέλου πρόσβασης στη κατοικία; Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τους διαθέσιμους πόρους στην κατεύθυνση κοινών εγχειρημάτων και μορφών συλλογικής ιδιοκτησίας και συλλογικής κατοίκησης; Σε κάθε περίπτωση, η αυτο-οργάνωση και η συγκρότηση αλληλέγγυων πρακτικών για την υπεράσπιση της κατοικίας του καθενός, διαμορφώνει νέες υποκειμενικότητες και συνειδήσεις που ανοίγουν το δρόμο για πιο συλλογικές επεξεργασίες και πειραματισμούς -με δημοκρατικές διαδικασίες, συμμετοχή στην παραγωγή και διαχείριση, συλλογικές μορφές ιδιοκτησίας, διασφάλιση χαμηλού κόστους και υψηλής ποιότητας κατοίκηση, μη-κερδοσκοπικούς στόχους και παραγωγή κοινωνικής υπεραξίας - για την εξασφάλιση αξιοπρεπούς κατοικίας για όλους και όλες. Σιατίτσα ∆ήμητρα, αρχιτέκτονας, υπ.διδ ΕΜΠ

ΕΡΓΑΣΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

“

2,2 δισ. ευρώ «μαχαίρι» έχει προϋπολογίσει η κυβέρνηση για το 2014 σε μισθούς, συντάξεις, κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη, ενώ οι αρμόδιοι υπουργοί για λόγους επικοινωνιακής τακτικής μιλούν για «μαύρη τρύπα» μόλις 500 εκατ. ευρώ.

Πού «πάει» το ασφαλιστικό * Ποιες δραστικές μειώσεις θεωρούνται δεδομένες με βάση τα συμφωνηθέντα στο μνημόνιο Του

Νάσου Χατζητσάκου

Σε προσβλητικά για την ανθρώπινη νοημοσύνη επικοινωνιακά παιχνίδια προχωρά η κυβέρνηση επιχειρώντας να κάνει το μαύρο άσπρο σε σχέση με τις δεσμεύσεις που έχει λάβει για την περαιτέρω περικοπή των συντάξεων, των εφάπαξ και των παροχών του ασφαλιστικού συστήματος για τον αμέσως επόμενο χρόνο. Το νομοσχέδιο το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση αποτελεί μόνο το «καρότο» και σύντομα θα ακολουθήσει το «μαστίγιο». Αν και οι αρμόδιοι υπουργοί διατείνονται ότι η «μαύρη τρύπα» του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης το 2014 θα κυμανθεί στα 500 εκατ. ευρώ, οι τροϊκανοί επιμένουν ότι μόνο για του χρόνου θα απαιτηθούν περικοπές της τάξης των 2 δισ. ευρώ.

οιος λέει αλήθεια και ποιος ψέματα; ∆υστυχώς, για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται ότι η κυβέρνηση τάζει «φύκια για μεταξωτές κορδέλες» στους πολίτες και στην προκειμένη στους συνταξιούχους και όσους βρίσκονται πλησίον της συνταξιοδότησης μετά από δεκαετίες μόχθου –και καταβολής υπέρογκων εισφορών– στο «στίβο της εργασίας» (ένα «γήπεδο» το οποίο ελάχιστοι από τους σημερινούς υπουργούς της κυβέρνησης Ν∆ και ΠΑΣΟΚ έχουν έστω οσμιστεί λίγο…). Από την ανάλυση του προσχεδίου του κρατικού προϋπολογισμού για το 2014, ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας έχει μειώσει τις δαπάνες για τους μισθούς, τις συντάξεις, την κοινωνική ασφάλιση και την περίθαλψη κατά 2,25 δισ. ευρώ, συνολικά! Αρα, το ερώτημα για το «ποιος λέει αλήθεια και ποιος ψέματα» λαμβάνει καθαρά ρητορικό χαρακτήρα, αφού αποτελεί δεδομένο ότι από τη μια πλευρά η κυβέρνηση έχει προϋπολογίσει τις περικοπές της τάξης των 2 δισ. ευρώ, στις οποίες αναφέρονται και οι αξιωματούχοι της τρόικας για το 2014, και από την άλλη, με νομοσχέδια - «βιτρίνα» προσπαθεί να κρατήσει χαμηλά τις κοινωνικές αντιδράσεις. Νομοσχέδιο - «βιτρίνα» Εν προκειμένω, ρόλο «βιτρίνας» διαδραματίζει το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στα μέσα της εβδομάδας, αφού προηγήθηκε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι με τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Η προβολή του θέματος σε ένα βαθμό ήταν παρελκυστική. Γιατί; Πρώτον, επειδή στη συντριπτική τους πλειονότητα οι διατάξεις

πρόωρης συνταξιοδότησης ήδη έχουν καταργηθεί και, δεύτερον, το αποτέλεσμα για τα δημόσια οικονομικά δεν θα ήταν ούτε άμεσο, ούτε θα μπορούσε –έστω και κατ’ ελάχιστον– να καλύψει τις ανάγκες περικοπών ύψους 2,2 δισ. ευρώ μέσα στο 2014. Σε αυτή τη φάση, οι «πρόωρες συνταξιοδοτήσεις» έπαιξαν το ρόλο που είχαν οι στάνες για την υπερφορολόγηση – δήμευση των ακίνητων περιουσιακών στοιχείων του κάθε πολίτη. Όπως η κυβέρνηση επιχείρησε να παρουσιάσει σαν κατόρθωμα το γεγονός ότι, τελικά, οι στάνες δεν θα φορολογηθούν, το ίδιο προσπάθησε να πετύχει επικοινωνιακά και με τη δήθεν απόσυρση του ενδεχόμενου κατάργησης των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων. Ετσι, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, σύμφωνα με τα όσα ισχυρίζονται τα κυβερνητικά στελέχη δημόσια, «προβάλει» μόνο ρυθμίσεις, μερίδα των οποίων θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν τουλάχιστον σαν «ουδέτερες». Μεταξύ άλλων, στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνεται: * ∆ιάταξη για την προσαύξηση του ποσού των προσωρινών συντάξεων στο 95% της τελικής κύριας σύνταξης του δικαιούχου, * Βελτίωση των πόρων συνταξιοδότησης για τους αγρότες (δυνατότητα λήψεως κύριας σύνταξης γήρατος με τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας και 40 ετών ασφάλισης), * Ρύθμιση των επιδοτούμενων τραπεζικών δανείων του πρώην Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (από πέρυσι έχει συγχωνευτεί με τον ΟΑΕ∆), * Επιβολή προστίμων για τη μη κατα-

γραφή στο σύστημα των Αναλυτικών Περιοδικών ∆ηλώσεων (ΑΠ∆) εργαζομένων που έχουν δηλωθεί στο σύστημα καταμέτρησης της μισθωτής εργασίας («Εργάνη»), * Ενίσχυση του μηχανισμού ελέγχου δηλωθεισών – καταβληθεισών εισφορών και * Ρύθμιση θεμάτων διαδοχικής ασφάλισης σε επικουρικά ταμεία του ∆ημοσίου και Ταμείων Επαγγελματικής Υποχρεωτικής Ασφάλισης. Από το «καρότο» στο «μαστίγιο» Εντούτοις, το εν λόγω νομοσχέδιο θεωρείται βέβαιο ότι είτε, όταν φτάσει στην Ολομέλεια της Βουλής προς ψήφιση, θα έχει «διανθιστεί» με νέες διατάξεις οι οποίες θα προκαλούν περικοπές, είτε θα ακολουθήσει στη συνέχεια ένα ακόμη το οποίο θα συμπεριλαμβάνει τα απαραίτητα για τις περικοπές του 2014 δρεπανηφόρα μέτρα. Άλλωστε, οι περισσότερες από τις δεδομένες για τον επόμενο χρόνο νέες μειώσεις στις συντάξεις και στα εφάπαξ μπορούν να γίνουν με μια απλή Υπουργική Απόφαση ή μια απόφαση των διοικητικών συμβουλίων, τα οποία έχουν την εποπτεία ασφαλιστικών ταμείων που βρίσκονται στο «κόκκινο» (ξεπερνούν το 90% του συνόλου). Συγκεκριμένα, όσον αφορά στις επικουρικές, που αποτελούν και το μεγάλο πρόβλημα για τον προϋπολογισμό, την κυβέρνηση και τους δανειστές, ο νόμος ψηφίστηκε το 2012 δίνοντας τη δυνατότητα στους αρμόδιους υπουργούς Οικονομικών και Εργασίας με αποφάσεις τους να προχωρούν ακόμη και ανά τρίμηνο σε περι-

Μειώσεις επικουρικών συντάξεων από το 2011 μέχρι σήμερα 1ο κύμα περικοπών Η πρώτη μείωση επιβλήθηκε με το Ν.3986/2011 όπου θεσπίστηκε η ειδική εισφορά συνταξιούχων επικουρικής ασφάλισης με απόδοση στο ΑΚΑΓΕ, από 1/9/2011 για όλα τα Ταμεία για επικουρικές συντάξεις άνω των 300 ευρώ με κλιμακούμενο ποσοστό παρακράτησης: 301-350 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3% 351-400 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4% 401-450 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5% 451-500 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6% 501-550 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7% 551-600 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8% 601-650 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9% 651 και άνω.. . . . . . . . . . . . . . . . . . .10% 2ο κύμα περικοπών ∆εύτερη μείωση από 1-11-2011 με το Ν.4024/2011:

* Για το ΕΤΕΑΜ 30% για ποσό σύνταξης άνω των 150 ευρώ. * Για ∆ΕΗ, ΟΤΕ κ.λπ. 15% για όλο το ποσό της επικουρικής σύνταξης. * Για το ΜΤΠΥ 20% και για το ποσό άνω των 500 ευρώ σε 50% 3ο κύμα περικοπών Τρίτη μείωση από 1/1/2012 με το Ν. 4051/2012 για ποσά σύνταξης: * Από 200 - 250 . . . . . . . . . . . . . .σε 10% * 250,01 - 300 . . . . . . . . . . . . . . .σε 15% * Άνω των 300,01 . . . . . . . . . . . .σε 20% Οι μειώσεις των επικουρικών συντάξεων και για το 2013 συνεχίστηκαν με το Ν.4093/2012 διότι και στις κύριες συντάξεις, η όποια μείωση πάει αθροιστικά στα ποσά κύριας – επικουρικής – επιδομάτων – βοηθημάτων κ.λπ. •

κοπές εφόσον, πολύ απλά, τα έξοδα ενός επικουρικού ταμείου ξεπερνούν τα έσοδα του από εισφορές. Με δεδομένο ότι οι φορείς χορήγησης αυτής της κατηγορίας συντάξεων είναι σχεδόν στο σύνολο τους στο «κόκκινο» γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το 2014 μια νέα «σφαγή των επικουρικών» είναι αναπόφευκτη, εάν μέχρι τότε δεν υπάρξει άμεση στροφή στην ασκούμενη οικονομική πολιτική. Επικουρικές «τέλος» από το 2015 Σε πολλές περιπτώσεις, νομικοί και συνδικαλιστικοί κύκλοι αναφέρουν ότι σε αρκετά ταμεία της κατηγορίας αυτής απαιτείται περικοπή των χορηγούμενων συντάξεων πάνω και από το 50%, σε σχέση με τα ποσά που χορηγούνται μέχρι στιγμής, και παρά τις διαδοχικές μειώσεις που δέχθηκαν τα προηγούμενα δύο χρόνια. Στη βάση αυτή, εκτιμάται ότι η κυβέρνηση αποσκοπεί στη διαμόρφωση συνθηκών που θα «ανοίξουν το δρόμο» για να συγχωνευτεί ένα ποσό από τις υφιστάμενες επικουρικές συντάξεις μέσα στις κύριες το αργότερο μέσα στο 2015. Ετσι, ο θεσμός των επικουρικών θα περάσει στο χρονοντούλαπο συμπαρασύροντας στον «καιάδα» των ανικανοποίητων επιθυμιών της τρόικας και τις εισφορές που κατέβαλλαν επί σειρά δεκαετιών συνταξιούχοι αλλά και νυν εργαζόμενοι. Αναδρομικό «μαχαίρι» στα εφάπαξ Ανάλογη τύχη θα έχουν αναπόφευκτα και τα εφάπαξ σε σχέση με τα οποία απαιτείται νέα νομοθετική ρύθμιση για να περικοπούν περαιτέρω. Κύκλοι του Ταμείου Πρόνοιας ∆ημόσιων Υπαλλήλων (ΤΠ∆Υ) και συνδικαλιστικά στελέχη εκτιμούν ότι, με βάση τα οικονομικά του φορέα, οι παροχές του θα πρέπει μέσα στους αμέσως επόμενους μήνες να συρρικνωθούν στο επίπεδο των 5.000 έως και 15.000 ευρώ. Λίγο πολύ αυτό θα σημαίνει ότι όσοι συνταξιοδοτούνται από το ∆ημόσιο ή φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα οι οποίοι χορηγούν εφάπαξ, δεν θα λαμβάνουν με την ολοκλήρωση του επαγγελματικού τους βίου ούτε τις εισφορές τις οποίες κατέβαλλαν επί σειρά ετών. Μάλιστα, ακολουθώντας την πεπατημένη των πρώτων δύο μνημονιακών χρόνων, η κυβέρνηση αναμένεται να συμπεριλάβει στις νέες μειώσεις των εφάπαξ όχι μόνο όσους καταθέσουν σχετική αίτηση μετά τις αναμενόμενες, νέες αλλαγές, αλλά και όλους όσοι ήδη έχουν υποβάλει αίτημα στο ΤΠ∆Υ και ακόμη περιμένουν. Σημειώνεται ότι, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του ΤΠ∆Υ, υπό εξέταση αυτή την περίοδο βρίσκονται οι αιτήσεις χορήγησης εφάπαξ που υποβλήθηκαν στις… 20 Φεβρουαρίου του 2012.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

«∆ημιουργική λογιστική» αναφέρεται στο «χειρισμό» των λογιστικών μεγεθών ενός φορέα ώστε να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντά του, με χρήση παραπλανητικών μεθόδων εντός του πνεύματος του ρυθμιστικού πλαισίου. Υπάρχει συνεπώς μια σημαντική διαφορά σε σχέση με την «απάτη», η οποία αναφέρεται στο «χειρισμό» των λογιστικών στοιχείων για τον ίδιο σκοπό (την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του φορέα) αλλά λοξοδρομώντας από το ρυθμιστικό πλαίσιο. Τι σχέση όμως μπορεί να έχουν όροι και έννοιες της λογιστικής και της χρηματοοικονομικής σε ένα κείμενο που αφορά στα Πανεπιστήμια και το μέτρο της διαθεσιμότητας; Πριν λίγες μέρες ο Υπουργός ΠΑΙΘ κατέθεσε στη Βουλή, καθυστερημένα και κατόπιν αιτημάτων των κομμάτων της αντιπολίτευσης, την Ειδική Έκθεση Τεκμηρίωσης Εισήγησης της Ομάδας ∆ιοίκησης Έργου (Ο∆Ε) για την αναδιοργάνωση των δομών των Α.Ε.Ι., η οποία συγκροτήθηκε με απόφασή του. Πρόκειται για την εισήγηση που δεν κοινοποιούταν στα ΑΕΙ παρά τις επανειλημμένες αιτήσεις τους, βάσει της οποίας καταργήθηκαν 1.349 θέσεις μόνιμου και με σχέση εργασίας Ι∆ΑΧ (Ιδιωτικό ∆ίκαιο Αορίστου Χρόνου)διοικητικού προσωπικού από οκτώ Πανεπιστήμια (ΕΚΠΑ, ΕΜΠ, ΑΠΘ, Ιωαννίνων, Κρήτης, Πάτρας, Θεσσαλίας και ΟΠΑ), εκ των οποίων οι 900 περίπου από το ΕΚΠΑ και το ΕΜΠ. Σύμφωνα με δηλώσεις του Υπουργού και άλλων παραγόντων του ΥΠΑΙΘ καθώς και στελεχών της Κυβέρνησης σε ΜΜΕ, η διαδικασία υπολογισμού του πλεονάζοντος προσωπικού στηρίχθηκε σε διεθνώς αναγνωρισμένη μεθοδολογία. Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι στην εισήγηση δεν υπάρχει καμία βιβλιογραφική πηγή που να τεκμηριώνει την προέλευση και την εγκυρότητα της μεθοδολογίας, των κριτηρίων και των ποσοτικών δεικτών που εφαρμόζονται. Αντιθέτως, τόσο η μεθοδολογία όσο και τα κριτήρια χαρακτηρίζονται από αυθαιρεσία και αδιαφάνεια σε ορισμένα σημεία, όπως περιγράφεται παρακάτω. Η Ο∆Ε χρησιμοποίησε ένα μοντέλο με εξαιρετικά χαμηλούς δείκτες αναλογίας για το διοικητικό προσωπικό προκειμένου να προκύψει το «πλεόνασμα» προσωπικού. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής: Η Ο∆Ε έχει υπολογίσει 1,5 διοικητικούς υπαλλήλους ανά 100 φοιτητές για όλα τα ΑΕΙ, με εξαίρεση τα δύο Πολυτεχνεία (ΕΜΠ και Κρήτης), την ΑΣΚΤ και τη Γε-

∆ημιουργική λογιστική ή «απάτη»; Παραβιάζεται το Σύνταγμα προκειμένου να εξυπηρετηθεί η διαθεσιμότητα;

ωπονική, για τα οποία υπολογίζει 4,5 διοικητικούς υπαλλήλους ανά 100 φοιτητές, λόγω του καθολικού εργαστηριακού χαρακτήρα των Τμημάτων τους. Με βάση τα στατιστικά στοιχεία της UK Higher Education Statistics Agency, στα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Ηνωμένου Βασιλείου (για το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012), αναλογούν, κατά μέσο όρο, 10,2 υπάλληλοι υποστηρικτικού προσωπικού ανά 100 φοιτητές. Η Ο∆Ε έχει υπολογίσει 1 διοικητικό υπάλληλο ανά 100 μέλη ∆ΕΠ για όλα τα ΑΕΙ. Με βάση τα στατιστικά στοιχεία της ως άνω υπηρεσίας, στα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Ηνωμένου Βασιλείου (για το ακαδημαϊκό έτος 20112012), ο αριθμός του διδακτικού-ερευνητικού προσωπικού ήταν 181.385 άτομα (πλήρους και μερικής απασχόλησης), ενώ του λοιπού υποστηρικτικού προσωπικού 196.860 άτομα, δηλ. αναλογούν πολλαπλάσιες θέσεις υποστηρικτικού προσωπικού ανά 100 μέλη ∆ΕΠ, από αυτές που θέτει ως δείκτη η Ο∆Ε. Στη μεθοδολογία υπάρχουν, επιπλέον, αυθαίρετοι και ατεκμηρίωτοι συντελεστές, όπως π.χ. οι συντελεστές πολλαπλασιασμού του υπολογιζόμενου φοιτητικού πληθυσμού (για να εκτιμηθούν μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές, μετεγγραφές, κλπ.), οι απαιτήσεις διοικητικών υπαλλήλων ανά Τμήμα, οι συντελεστές γεωγραφικής διασποράς και, κυρίως, οι συντελεστές βαρύτητας υπολογισμού των μέσων σταθμικών απαι-

τήσεων σε διοικητικούς υπαλλήλους. Θα πρέπει, επίσης, να επισημανθεί ότι παρατηρούνται σημαντικές ασυνέπειες κατά τους υπολογισμούς. Για παράδειγμα, τα Πολυτεχνικά Τμήματα Πανεπιστημίων όπως του ΑΠΘ ή του ∆ΠΘ ή Τμήματα με καθολικό εργαστηριακό χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα αυτά της Βιολογίας και της Χημείας του ΕΚΠΑ, λαμβάνονται στους υπολογισμούς με 15 διοικητικούς υπαλλήλους αντί των 30 που χρησιμοποιούνται για το ΕΜΠ και το Πολυτεχνείο Κρήτης λόγω του εργαστηριακού χαρακτήρα τους. Τέλος, ένα ενδιαφέρον σημείο της μεθοδολογίας είναι το «Βήμα 3» (σελ. 12 της από 20.9.2013 Εισήγησης). Το ενδιαφέρον έγκειται σε δύο ζητήματα: (α) Οι παράμετροι που επιδρούν στον καθορισμό του τελικού αποτελέσματος είναι δηλωτικές της κυβερνητικής πολιτικής για την ανώτατη εκπαίδευση, π.χ. περαιτέρω συρρίκνωση μέσα από καταργήσεις/συγχωνεύσεις Τμημάτων, Σχολών, κ.λπ. και αναθέσεις κομβικών υπηρεσιών των ΑΕΙ, όπως π.χ. η φύλαξη, σε ιδιωτικές εργολαβικές εταιρείες. Θεωρείται λοιπόν δεδομένο ότι θα ασκηθεί περαιτέρω πίεση στους ήδη αναιμικούς προϋπολογισμούς των ΑΕΙ λόγω της επιβάρυνσής τους με νέες δαπάνες για υπηρεσίες που καλύπτονταν μέχρι τώρα από μόνιμο προσωπικό. Αυτό θα οδηγήσει, τελικά, στην εισαγωγή διδάκτρων και θα ωθήσει μεγάλο τμήμα του φοιτητικού πληθυσμού είτε στα

δάνεια, είτε στη διακοπή των σπουδών. (β) Πρόκειται για μια απολύτως αδιαφανή διαδικασία, καθώς υπάρχουν παράγοντες που διαμορφώνουν το τελικό αποτέλεσμα, χωρίς να διευκρινίζεται η επιμέρους σημασία κάθε παράγοντα. Είναι χαρακτηριστικό, για παράδειγμα, ότι μετά την εφαρμογή του «Βήματος 3», οι 510 θέσεις «πλεονάζοντος» προσωπικού για το ΕΜΠ μειώνονται σε 399 (μείωση 21,8% περίπου), οι 710 θέσεις «πλεονάζοντος» προσωπικού για το ΕΚΠΑ μειώνονται σε 498 (μείωση 29,9% περίπου), ενώ οι 132 θέσεις «πλεονάζοντος» προσωπικού για το ΑΠΘ αυξάνονται σε 169 (αύξηση 28% περίπου), χωρίς καμία τεκμηρίωση! Το «Βήμα 3», συνεπώς, παρέχει απόλυτη ελευθερία για αυθαίρετες εκτιμήσεις που θα καταλήγουν πάντα στο επιθυμητό αποτέλεσμα, εξυπηρετώντας απόλυτα και τις προτεινόμενες παρεμβάσεις του ΜΠ∆Σ 2013-2016 για μείωση λειτουργικών δαπανών ΑΕΙ - ΤΕΙ με συγχωνεύσεις, κατά 37 εκατ. ευρώ το 2014 (από 24 εκατ. ευρώ το 2013) και επιπλέον 10 εκατ. ευρώ το 2015, μέσα από ένα νέο, σαρωτικό, σχέδιο «Αθηνά» που θα αγγίξει, όπως όλα δείχνουν μέλη ∆ΕΠ, ΕΕ∆ΙΠ και ΕΤΕΠ. Η μεθοδολογία της Ο∆Ε δεν στηρίζεται σε κανένα διεθνές πρότυπο και ενέχει σημαντικά σφάλματα και ασυνέπειες, τόσο στη διαμόρφωσή της (π.χ. αυθαίρετοι συντελεστές βαρύτητας, υπερβολικά χαμηλοί δείκτες με βάση τη διεθνή πραγματικότητα, κ.ά.) όσο και στην εφαρμογή της (π.χ. παραγνώριση του εργαστηριακού χαρακτήρα ορισμένων Τμημάτων των πανεπιστημίων). Κατά συνέπεια, οι καταργούμενες θέσεις διοικητικού προσωπικού από τα οκτώ Πανεπιστήμια είναι είτε απόρροια μιας εσφαλμένης μεθοδολογίας, είτε προϊόν μιας προσχηματικής διαδικασίας με προαποφασισμένο αποτέλεσμα, το οποίο εξυπηρετεί συγκεκριμένες πολιτικές. Είναι, με άλλα λόγια, προϊόν «∆ημιουργικής Λογιστικής» ή ακόμη και «Απάτης», εάν αποδειχτεί ότι η ΚΥΑ για τη διαθεσιμότητα στα ΑΕΙ παραβιάζει μια σειρά άρθρων του Συντάγματος και αρχών του ∆ικαίου και εμφανίζει νομικές παραλήψεις. Ακόμη και αν δεν υπάρχει σκοπιμότητα, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι επ’ ουδενί δεν τεκμηριώνεται η ύπαρξη «πλεονάζοντος» προσωπικού στα ήδη υποστελεχωμένα ΑΕΙ.

Εργαζόμενοι προς ενοικίαση και εν δυνάμει άνεργοι

Να καταδικαστούν οι εισβολείς της Ομάδας ∆έλτα

Συνέντευξη Τύπου των εργαζόμενων σε Wind, Vodafone, Ethnodata και των διοικητικών υπαλλήλων του ΕΚΠΑ

∆

όθηκε την περασμένη Τετάρτη, στην Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), συνέντευξη τύπου όπου εκπρόσωποι των επισφαλώς εργαζομένων στις εταιρείες Wind, Vodafone και Ethnοdata καθώς και των διοικητικών υπαλλήλων του ΕΚΠΑ και του ΕΜΠ ανέδειξαν ότι η αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων που επιβάλλεται από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης, σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, αφήνει επί ξύλου κρεμάμενους εργαζόμενους σε μια σειρά από εργασιακούς τομείς. Οι εργαζόμενοι ανέδειξαν την καταπάτηση των εργασιακών τους δικαιωμάτων και των συλλογικών συμβάσεων, μετατρέποντας τους σε είδος προς ενοικίαση και εν δυνάμει ανέργους. Οι αντιπρόσωποι, ο καθένας για το δικό του χώρο εργασίας, αναφέρθηκαν στις καταπιεστικές συνθήκες και την εντατικοποίηση της εργασίας καθώς και στην αντιμετώπιση των εργαζομένων ως αντικείμενο εκμετάλλευσης. Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε ότι πριν τρία χρόνια στη Wind απασχολούνταν 2.000 εργαζόμενοι, ενώ σήμερα απασχολούνται σχεδόν οι μισοί. Αντί-

τευξη τύπου παρευρέθηκαν και εκδήλωσαν την συμπαράστασή τους οι Σ. Τραχανατζής γενικός γραμματέας του Εργατικού Κέντρου Αθηνών και το μέλος της διοίκησής του Γρηγοριάδης καθώς και η Μ. Μπόλαρη, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.

στοιχα, στη Vodafone οι 2.800 που εργάζονταν πριν πέντε χρόνια έχουν φτάσει σήμερα τους 1.700. Παρόμοια στοιχεία παρουσιάστηκαν και για την Ethnοdata. Όσο για τους διοικητικούς του ΕΚΠΑ αναφέρθηκε ότι ο αριθμός τους ανέρχεται σε 1.968. Η διαθεσιμότητα των υπαλλήλων αυτών θα δυσχεράνει τη λειτουργία των τμημάτων. Χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι στο Οικονομικό Τμήμα η αναλογία ενός υπαλλήλου προς 100 φοιτητές

είναι 0,6, όταν στις ΗΠΑ η αντίστοιχη αναλογία είναι 9,5. Σχετικά με την φημολογία ότι οι απεργοί συνεχίζουν να λαμβάνουν τις αποδοχές τους, ο Πρύτανης σε σχετικό έγγραφο στις 8/10, δηλώνει ότι οι ημέρες της απεργίας θα αφαιρεθούν από τον μισθό τους. Τέλος, πέραν των άλλων σκοπός των απεργών είναι η διάδοση του αγώνα τους ζητώντας να τους ακολουθήσουν όλοι οι πληττόμενοι κλάδοι. Στην συνέν-

∆. ∆αμίγος, Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ

Προηγουμένως, στον ίδιο χώρο έλαβε χώραν μια ακόμη Γενική Συνέλευση των διοικητικών υπαλλήλων του Ιδρύματος. Στη συνέλευση εκφράστηκαν έντονες αντιδράσεις κατά του πρώην Γενικού Γραμματέα της Ένωσης ∆ιοικητικών Υπαλλήλων του ΕΚΠΑ,∆. Σακκάτου. Οι αντιδράσεις αφορούσαν δηλώσεις του κ.Σακάτου, με τις οποίες τάχθηκε υπέρ της απογραφής των διοικητικών βοηθώντας έτσι τους σχεδιασμούς και τις επιδιώξεις της μνημονιακής κυβέρνησης. Στη συνέλευση εξέφρασαν την ενεργητική συμπαράστασή τους εκπρόσωποι των φοιτητικών συλλόγων του ΕΚΠΑ. Τελική απόφαση της συνέλευσης, η οποία λήφθηκε ομόφωνα, είναι η συνέχιση των απεργιακών κινητοποιήσεων μπαίνοντας, έτσι, στην ένατη εβδομάδα απεργίας. Ίρις Νικολοπούλου

∆ευτέρα 4 Νοεμβρίου, 9 π.μ., ∆ικαστήρια Ευελπίδων, Κτίριο Προκάτ 2

η ∆ευτέρα 4 Νοεμβρίου συνεχίζεται η δίκη των αστυνομικών της Ομάδας ∆έλτα, οι οποίοι στις 5 Μαΐου 2010 εισέβαλαν απρόκλητα στα γραφεία του ∆ικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά ∆ικαιώματα και του ∆ικτύου Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών, στον 1o όροφο του κτιρίου της οδού Τσαμαδού 13 στα Εξάρχεια, τραυματίζοντας σοβαρά μέλη μας και προκαλώντας καταστροφές στο χώρο. Η δίκη άρχισε την Τετάρτη 23 Οκτωβρίου με την εξέταση του πρώτου μάρτυρα κατηγορίας, διαλύοντας τον ανεκδιήγητο ισχυρισμό των αστυνομικών ότι δέχθηκαν επίθεση 30-50 κουκουλοφόρων και ουδέποτε εισέβαλαν στο κτίριο, ενώ από το φωτογραφικό υλικό και μόνο αποδεικνύονται τόσο η αναίτια επίθεση όσο και οι τραυματισμοί και οι καταστροφές.

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

“ Πέραν από την αδιαμφισβήτητη «γλύκα» της υπεροπροβολής που

απολαμβάνουν Μαρινάκης και Αλαφούζος, το γεγονός ότι ηγούνται ομάδων με μεγάλη λαϊκή απήχηση, τους επιτρέπει να χρησιμοποιούν την όποια δυναμική τους προκειμένου να ενισχύουν την επιρροή τους σε κέντρα αποφάσεων και εξουσιών.

Η ΜΑΧΗ ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΥ - ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟ ΠΡΟΕΔΡΟΥΣ

ταν στις αρχές Αυγούστου έγινε η φετινή κλήρωση του πρωταθλήματος της Superleague, οι περισσότεροι ποδοσφαιρόφιλοι υπογράμμισαν στο ημερολόγιό τους την δέκατη αγωνιστική. Μπορεί το ντέρμπι Παναθηναϊκού – Ολυμπιακού (που έγινε χθες το βράδυ) να μην έχει την αίγλη των προηγούμενων δεκαετιών, αλλά δεν παύει να είναι το παιχνίδι ορόσημο κάθε ποδοσφαιρικής χρονιάς. Πέραν όμως από την σύγκρουση εντός των τεσσάρων γραμμών του γηπέδου υπάρχει και η μεγάλη κόντρα των «ισχυρών αντρών» - όπως αρέσκονται να λένε οι αθλητικογράφοι- των δύο ΠΑΕ. Μια σύγκρουση που ξεπερνάει τον ποδοσφαιρικό κόσμο, με προεκτάσεις επιχειρηματικές αλλά και πολιτικές. Η σύγκρουση των προηγούμενων χρόνων Τις προηγούμενες δύο δεκαετίες η κόντρα Κόκκαλη – Βαρδινογιάννη επισκίαζε τις αναμετρήσεις των δύο αιωνίων. Ο τότε μεγαλομέτοχος του Ολυμπιακού έσωσε την ομάδα του Πειραιά από την χρεωκοπία και, αξιοποιώντας την λατρεία των οπαδών αλλά και τις εξαιρετικές διασυνδέσεις του στους κρατικούς μηχανισμούς, κατάφερε, για χρόνια, να κυριαρχήσει στο ποδοσφαιρικό και επιχειρηματικό τοπίο, αλλά και να συνάψει μια συμφωνία ανακαίνισης του «Καραϊσκάκης», η οποία χαρακτηρίστηκε από πολλούς σκανδαλώδης. Από την πλευρά του ο Γιάννης Βαρδινογιάννης πήρε τα ηνία από τον θείο του Γιώργο, αλλά δεν κατάφερε ποτέ να σπάσει την κυριαρχία του Ολυμπιακού, με αποτέλεσμα νωρίς να έρθει σε σύγκρουση με τους οργανωμένους και τελικά να αποχωρήσει από το «τριφύλλι». Οι οπαδοί των πρασίνων καταλόγιζαν στην οικογένεια Βαρδινογιάννη ότι δεν προφύλαξε την ομάδα από την περιβόητη «παράγκα», η οποία τότε θεωρήθηκε, ότι έδινε τα πρωταθλήματα στην ομάδα του Σωκράτη Κόκκαλη. Οι νέοι ηγέτες Ο Βαγγέλης Μαρινάκης μπήκε στη ζωή του Ολυμπιακού το καλοκαίρι του 2010 όταν με 50 εκ. ευρώ έγινε μεγαλομέτοχος της πειραϊκής ΠΑΕ και ταυτόχρονα του 50% του «Καραϊσκάκης». Αφού αφήνει για ένα εξάμηνο τον Σωκράτη Κόκκαλη στην προεδρία, αναλαμβάνει και τυπικά τα ηνία τον ∆εκέμβριο του ίδιου έτους.Έτσι, ο Ολυμπιακός περνάει από την «περίοδο Κόκκαλη, στην περίοδο Μαρινάκη». Υπενθυμίζουμε, ότι η λαοφιλέστατη ομάδα είχε δεινοπαθήσει στο παρελθόν από «αυτοκρατορίες» τύπου Κοσκωτά και Σαλιαρέλη. Από την πλευρά του ο Γιάννης Αλαφούζος βρέθηκε να διοικεί τον Παναθηναϊκό μέσω της περίφημης Παναθηναϊκής Συμμαχίας. Ήταν την περίοδο που η πολυμετοχικότητα διαλυόταν κάτω από το βάρος των συγκρούσεων των Βαρδινογιάννη – Βγενόπουλου και η ομάδα της Αθήνας περνούσε περίοδο «απείρου κάλλους» με τον Βλάσση Τσάκα να περιφέρει διάφορους Σαουδάραβες πρίγκιπες ως υποτιθέμενους αγοραστές της ΠΑΕ. Κάπου εκεί ο μεγαλομέτοχος του Σκάι, με άρθρο του στην εφημερίδα «Καθημερινή», επικαλείται το πρότυπο Μπαρτσελόνα και Ρεάλ Μαδρίτης και προτείνει ο Παναθηναϊκός να διοικηθεί από τη βάση του. Αξίζει εδώ να σημει-

Οι «πατερούληδες» των δύο αιωνίων ωθεί ότι το άρθρο του κ. Αλαφούζου ήταν γραμμένο σε άμεση γλώσσα και εμφάνιζε τον εαυτό του ως ένα απλό φίλαθλο. Αφού αναφέρεται στην αποτυχία των μοντέλων διοίκησης από μεγάλους επιχειρηματίες, προτείνει: «Φέρνοντας το “παιχνίδι στο γήπεδο μας” μπορεί να δημιουργηθούν μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, οι οποίοι να ανήκουν ιδιοκτησιακά στους οπαδούς και οι οποίοι θα χρηματοδοτούν άμεσα την ομάδας τους».1 Ο κ.Αλαφούζος προέβλεψε ότι με αυτή τη κίνηση θα μαζευτούν πάνω από 50 εκ. ευρώ, αλλά τελικά μαζεύτηκαν μόλις 2,5 εκ. Επιπλέον, η κίνηση δεν είχε τόση απήχηση στον κόσμο της ομάδας, καθώς η Παναθηναϊκή Συμμαχία κατάφερε να εγγράψει μόλις 8.893 μέλη. Παρ’ όλα αυτά ο κ. Αλαφούζος γίνεται πρόεδρος της ΠΑΕ, καθώς η Παναθηναϊκή Συμμαχία καταφέρνει να αποκτήσει (μέσω των αποχωρήσεων διαφόρων πρώην μετόχων) το 70% των μετοχών της ΠΑΕ. Η κόντρα των δύο Αλαφούζος και Μαρινάκης συνυπήρξαν για μια περίοδο ως μέτοχοι του Σκάι. Η σύγκρουση των δύο άρχισε να φαίνεται, όταν ο Σκάι σε ντοκιμαντέρ, δικής του παραγωγής, για το ελληνικό ποδόσφαιρο, δίνει μεγάλη έμφαση στην «παράγκα», αλλά και στις ήττες του Ολυμπιακού στην Ευρώπη και όχι στους τίτλους που έχει κατακτήσει η ομάδα του Πειραιά. Η πλευρά Μαρινάκη «απαντά» με ένα καθόλου κολακευτικό ρεπορτάζ για τον Αλαφούζο στην εφημερίδα Metro, συμφερόντων του προέδρου του Ολυμπιακού. Τον Φεβρουάριο του 2011 επέρχεται η οριστική ρήξη και η αποχώρηση του Μαρινάκη από τον Σκάι. Αφορμή υπήρξε ο τρόπος παρουσίασης από τον τηλεοπτικό σταθμό, των όσων ακολούθησαν το ντέρμπι των αιωνίων της 19ης Φεβρουαρίου. Σε αυτό, οι οπαδοί του Ολυμπιακού επιτίθενται στον τότε επιθετικό του Παναθηναϊκού, Τζιμπρίλ Σισέ, τα μεγάφωνα του Καραϊσκάκης παίζουν σεξιστικά τραγούδια κατά του Γάλλου σταρ και ο Βαγγέλης Μαρινάκης κάνει, στο τέλος του αγώνα, την περίφημη δήλωση «σήμερα διδάξαμε ήθος».2 Σε αθλητική εκπομπή της επόμενη μέρας, το τότε στέλεχος του Σκάι, Χρήστος Παναγόπουλος, επιτίθεται στη διοίκηση του Ολυμπιακού και λίγες μέρες αργότερα ο Μαρινάκης ανακοινώνει την αποχώρησή του από τον Σκάι. Η κατάσταση σήμερα έχει ως εξής: ο Μαρινάκης είναι απόλυτος κυρίαρχος στο

χώρο του ποδοσφαίρου και ο μόνος που μπορεί να τον απειλήσει, αυτή τη στιγμή, είναι ο Ιβάν Σαββίδης. Ο πρόεδρος του Ολυμπιακού φτιάχνει τις σχέσεις του με διάφορες επαρχιακές ομάδες, κυρίως μέσα από τους πολλούς δανεικούς, δείχνει να ελέγχει την Superleague, ενώ και ο πρόεδρος της ΕΠΟ, Γιώργος Σαρρής, θεωρείται δικής του επιρροής. Στα μίντια ο Μαρινάκης επιχειρεί άνοιγμα κυρίως μέσα από την εφημερίδα «Παραπολιτικά», ενώ φήμες τον θέλουν να ψάχνει χώρο και στο τηλεοπτικό πεδίο. Από την πλευρά του, ο Αλαφούζος βρίσκεται απομονωμένος στους ποδοσφαιρικούς μηχανισμούς και ελπίζει ότι η παρουσία Ιβάν Σαββίδη στον ΠΑΟΚ μπορεί να του προσφέρει ένα καλό σύμμαχο στην μάχη κατά του Ολυμπιακού. Και η πολιτική στο παιχνίδι Οι οργανωμένοι του Ολυμπιακού έχουν υιοθετήσει τα τελευταία χρόνια το περίφημο σύνθημα «Νo Politica» ως ένδειξη απροϋπόθετης στήριξης στην ομάδα τους. Οι ανησυχίες πολλών ότι πίσω από το σύνθημα κρύβεται μια καλά οργανωμένη διείσδυση της ΧΑ ενισχύθηκε με τη στάση των περισσότερων συνδέσμων του Ολυμπιακού μετά την δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Επιπλέον, στο διοικητικό συμβούλιο του Ολυμπιακού βρίσκεται ο γνωστός βασιλόφρων ιστορικός Κώστας Μπαρμπής, ενώ γεγονός είναι και η συχνή παρουσία του Τάκη Μιχαλόλια (αδερφού του αρχηγού της ΧΑ) ως νομικού εκπροσώπου σε διάφορες δίκες, που έμμεσα ή άμεσα αφορούν τον Ολυμπιακό. Παράλληλα, η παρουσία γνωστών χρυσαυγιτών στις τάξεις των οργανωμένων του Ολυμπιακού είναι κάτι που ενισχύει τις ανησυχίες των υγιών φιλάθλων μιας ομάδας, που έχει συνδυάσει το όνομά της με τις λαϊκές μάζες του Πειραιά και όχι μόνο. Ο επίσημος Ολυμπιακός πάντως διαψεύδει οποιαδήποτε σχέση με το νεοναζιστικό μόρφωμα και υπενθυμίζει τις φιλανθρωπικές ενέργειες του συλλόγου με τελευταία την άρνηση χορηγίας του ΟΠΑΠ (λόγω παρουσίας Μελισσανίδη) και την άνευ αντιτίμου χορηγία της Unicef στις εμφανίσεις των Πειραιωτών. Όσον αφορά τον επικεφαλής του Παναθηναϊκού ερωτηματικά προκαλεί η στάση του καναλιού του στα ζητήματα που αφορούν την ΧΑ. Υπενθυμίζουμε ότι το ΣΚΑΙ, μέσω των εκπομπών του κ. Τράγκα, πρωτοστάτησε στο ξέπλυμα των ναζιστών. Παράλληλα, ο δημοσιογράφος του σταθμού

και της «Καθημερινής», Μπάμπης Παπαδημητρίου ήταν αυτός που πρότεινε την συνεργασία της Ν∆ με μια «σοβαρή Χρυσή Αυγή», ενώ ο επίσης δημοσιογράφος Άρης Πορτοσάλτε παρότρυνε τον Ηλία Κασιδιάρη να κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να μην μπορούν «να τους πιάνουν στο στόμα τους». Τέλος, η ενημερωτική ζώνη του σταθμού ήταν αυτή που ακόμα και όταν ήταν γνωστό ότι ο Παύλος Φύσσας δολοφονήθηκε από χρυσαυγίτες, είχε τίτλο στο θέμα: «Τον σκότωσαν για το ποδόσφαιρο». Πάντως, γεγονός είναι ότι και οι δύο διατηρούν άριστες σχέσεις με την οικογένεια Μητσοτάκη. Ο «ερυθρόλευκος» είναι άλλωστε κουμπάρος με τον Ισίδωρο Κούβελο (σύζυγο της Ντόρας) τον οποίο είχε φροντίσει να προστατεύσει μέσω των «Παραπολιτικών» στην ιστορία με το 1εκ. ευρώ που βρέθηκε στο εξωτερικό. Όσο αφορά τον «πράσινο», χαρακτηριστικό είναι το γεγονός του καλοκαιριού, όταν μέσω του αγαπημένου του twitter υπερασπίστηκε τον Κυριάκο Μητσοτάκη για σχόλιο που έκανε ο δημοσιογράφος Αντώνης Καρακούσης: «Αγαπητέ Αντώνη! Είναι απαράδεκτο να υπονομεύεις νέους πολιτικούς εκμεταλλευόμενος γονέα κλπ. Ποιος ο σκοπός σου;» Και το ποδόσφαιρο; Όπως γίνεται αντιληπτό όσοι και όσες αγαπούν το ποδόσφαιρο αλλά και τις δύο αυτές ομάδες δεν έχουν και πολλά κοινά με τους δύο ηγέτες. Πέραν από την αδιαμφισβήτητη «γλύκα» της υπεροπροβολής που απολαμβάνουν Μαρινάκης και Αλαφούζος, το γεγονός ότι ηγούνται ομάδων με μεγάλη λαϊκή απήχηση, τους επιτρέπει να χρησιμοποιούν την όποια δυναμική τους προκειμένου να ενισχύουν την επιρροή τους σε κέντρα αποφάσεων και εξουσιών. Με άλλα λόγια αν κάποιος αύριο-μεθαύριο προσπαθήσει να τα βάλει με τον Μαρινάκη ή με τον Αλαφούζο, πολλοί είναι αυτοί που θα θεωρήσουν ότι θέλει να πλήξει τον Ολυμπιακό ή τον Παναθηναϊκό. Όσο για μας, τους απλούς ποδοσφαιρόφιλους, μπορούμε να απολαύσουμε για μιάμιση ώρα τους ποδοσφαιριστές των δύο αιωνίων και μετά να συνεχίσουμε να ασχολούμαστε με τα καθημερινά προβλήματα των «κοινών θνητών».

Αδάμος Ζαχαριάδης

“ Πέραν από την

σύγκρουση εντός των τεσσάρων γραμμών του γηπέδου υπάρχει και η μεγάλη κόντρα των «ισχυρών αντρών» - όπως αρέσκονται να λένε οι αθλητικογράφοι- των δύο ΠΑΕ. Μια σύγκρουση που ξεπερνάει τον ποδοσφαιρικό κόσμο, με προεκτάσεις επιχειρηματικές αλλά και πολιτικές.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

Πόσο «πράσινη» θα είναι η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική; * Ανασταλτικός παράγοντας η διατήρηση του μοντέλου εντατικής καλλιέργειας

“

Του

Γιώργου Μπάλια*

Η πλήρης μορφή των μεταρρυθμίσεων δεν υπάρχει ακόμη. Αναμένουμε την οριστικοποίησή τους και την αποσαφήνιση όλων των ρυθμίσεων για να γίνει μια σφαιρική αξιολόγηση. Το ερώτημα κατά πόσο οι προτεινόμενες ρυθμίσεις θα ανατρέψουν την προϊούσα απομείωση της γεωργικής βιοποικιλότητας, την οποία παρατηρούμε τα τελευταία 30 χρόνια, μένει ακόμη να αποδειχθεί.

προ πολλού αναμενόμενη άρση του αδιεξόδου σχετικά με το μέλλον των γεωργικών επιδοτήσεων φαίνεται σιγάσιγά να πραγματοποιείται. Μετά από μακροχρόνιες και σκληρές διαπραγματεύσεις, επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία (αρχικά στις 26-6-2013 και στη συνέχεια στις 24-9-2013) μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τις βασικές παραμέτρους της μεταρρύθμισης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και κυρίως του καθεστώτος των άμεσων ενισχύσεων, που θα τεθεί σε ισχύ από το 2015. Οι παράμετροι αυτές θα επηρεάσουν σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπιστούν οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εντατική καλλιέργεια. Η ανάγκη μιας «πράσινης» ΚΑΠ είχε αναγνωριστεί εδώ και πολύ καιρό, καθώς στοιχεία της βρίσκονται στον Κανονισμό 2078/1992, στην Ατζέντα 2000 και στον Κανονισμό 73/2009. Στον τελευταίο, οι ενισχύσεις που υπάγονται στον Πυλώνα 1 της ΚΑΠ, καταβάλλονται στους αγρότες, εφόσον τηρούνται οι όροι περιβαλλοντικής διαχείρισης μέσω της πολλαπλής συμμόρφωσης (άρθρα 4 και 6 του Κανονισμού).Σ’ αυτά γίνεται λόγος για συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις της νομοθεσίας για την προστασία των πουλιών, των ειδών και των ενδιαιτημάτων τους και για την ανάγκη να παραμείνει η γεωργική γη σε καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση. Ο «οικολογικός συντελεστής» Η συζήτηση για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις συνεχιζόταν όλα αυτά τα χρόνια, για να λάβει τη μορφή προτάσεων αρχικά στην Ανακοίνωση της Επιτροπής το 2010 «Η ΚΑΠ με χρονικό ορίζοντα το 2020» [COM (2010) 672]. Εκεί γίνεται λόγος «για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής διάστασης της ΚΑΠ μέσω ενός «οικολογικού» συντελεστή των άμεσων ενισχύσεων μέσω της στήριξης περιβαλλοντικών μέτρων, που θα εφαρμόζονται σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια.»Έτσι, προτείνεται π.χ. ότι η ικανοποίηση των απαιτήσεων για την προστασία των περιοχών του δικτύου NATURA 2000 αποτελεί την «πράσινη» προϋπόθεση για τη διατήρηση του καθεστώτος των άμεσων ενισχύσεων των παραγωγών. Αυτή η «πράσινη» διάσταση των άμεσων ενισχύσεων συγκεκριμενοποιείται ακόμη περισσότερο στην τελευταία πρόταση Κανονισμού για τις άμεσες ενισχύσεις το 2011 [COM (2011) 625]. Στο εν λόγω κείμενο αναφέρεται ότι οι γεωργοί δικαιούνται άμεσες ενισχύσεις εφόσον, μεταξύ των άλλων, διαθέτουν περιοχή οικολογικής εστίασης σε ποσοστό τουλάχιστον 7% από το σύνολο της γεωργικής έκτασης. Στην περιοχή οικολογικής εστίασης περιλαμβάνονται ακαλλιέρ-

γητες εκτάσεις, ζώνες ανάσχεσης και αναδασωμένες περιοχές. Η πρόσφατη πολιτική συμφωνία στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω στηρίζεται στην πρόταση Κανονισμού του 2011 με σημαντικές όμως αλλαγές, που κατατείνουν στην απομείωση της περιβαλλοντικής διάστασης της ευρωπαϊκής γεωργίας. Έτσι, η ενιαία βάση ενίσχυσης αντικαθίσταται από το «καθεστώς βασικής ενίσχυσης», το οποίο θα καλύπτει το 70% του συνόλου των ενισχύσεων του πυλώνα 1 του κάθε κράτους μέλους.Το υπόλοιπο 30% θα πρέπει να χρησιμοποιείται για ενισχύσεις που θα συνδέονται με τρεις επωφελείς για το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές: τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών, τη διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων και τη διατήρηση του 5% και στη συνέχεια του 7% περιοχών οικολογικής εστίασης. Μειώνεται η γεωργική βιοποικιλότητα Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην ως άνω πολιτική συμφωνία υπάρχουν σημαντικές αλλαγές σε σχέση με την πρόταση του 2011 αναφορικά με τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών. Συγκεκριμένα, για να λάβει οικονομική ενίσχυση ένας γεωργός θα πρέπει να διαθέτει δύο καλλιέργειες όταν η αρόσιμη γη είναι πάνω από 10 εκτάρια και τουλάχιστον τρεις καλλιέργειες, όταν η αρόσιμη γη είναι πάνω από 30 εκτάρια. Η βασική καλλιέργεια πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 75% της αρόσιμης γης και οι δύο κύριες καλλιέργειες το 95% της αρόσιμης γης. Αντίθετα, στην πρόταση του 2011 οι γεωργοί που δικαιούνται ενίσχυση, πρέπει να έχουν τρεις διαφορετικές καλλιέργειες στην αρόσιμη γη τους, όταν αυτή καλύπτει περισσότερα από 3 εκτάρια. Η πλήρης μορφή των μεταρρυθμίσεων στις οποίες αναφερθήκαμε, δεν υπάρχει ακόμη. Αναμένουμε, λοιπόν, την οριστικοποίησή τους και την αποσαφήνιση όλων των ρυθμίσεων για να γίνει μια σφαιρική αξιολόγηση. Το ερώτημα κατά πόσο οι προτεινόμενες ρυθμίσεις θα ανατρέψουν την προϊούσα απομείωση της γεωργικής βιοποικιλότητας, την οποία παρατηρούμε τα τελευταία 30 χρόνια, μένει ακόμη να αποδειχθεί. Ωστόσο, υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για τους οποίους πρέπει να είμαστε αρκετά επιφυλακτικοί σχετικά με την προωθούμενη «οικολογικοποί-

ηση» της γεωργίας στην Ευρώπη. Ειδικότερα, αρκετές από τις προτάσεις για το «πρασίνισμα» της ΚΑΠ δεν λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες προστασίας των απειλούμενων οικοτόπων και ειδών. Η προϋπόθεση που τέθηκε για την καταβολή ενισχύσεων ότι δηλαδή χρειάζεται να έχει καθοριστεί περιοχή οικολογικής εστίασης σε ποσοστό 5% για όλες ανεξαιρέτως τις καλλιεργούμενες γαίες, ανεξάρτητα από το μέγεθος και την περιβαλλοντική σημασία των φυσικών τους χαρακτηριστικών, είναι άκαμπτη και παραβλέπει την ανάγκη για δημιουργία ή την αποκατάσταση τόπων υψηλής οικολογικής αξίας, ώστε να υπάρξει διατήρηση, αποκατάσταση ή και βελτίωση της άγριας ζωής. Περαιτέρω, η παρεχόμενη από τη νομοθεσία δυνατότητα καλλιέργειας γενετικά τροποποιημένων οργανισμών κοντά σε περιοχές οικολογικής εστίασης θέτει σε κίνδυνο οποιαδήποτε ωφελήματα προκύψουν από την προωθούμενη πολιτική. Εάν θα επιχειρούσαμε μια πρώτη αξιολόγηση των προτεινόμενων πολιτικών για μια «πράσινη» ΚΑΠ, θα εντοπίζαμε τον αποσπασματικό, κυρίως, χαρακτήρα τους. Ειδικότερα, πρόκειται για πρόχειρες εμβαλωματικές λύσεις, οι οποίες δεν μπορούν να δώσουν απάντηση στην εντεινόμενη ελάττωση της γεωργικής βιοποικιλότητας. Να σημειωθεί ότι μεταξύ των ετών 1970 και 2010, οι πληθυσμοί των πουλιών στις γεωργικές εκτάσεις έχουν μειωθεί κατά 50%, ενώ οι πληθυσμοί των πουλιών των δασικών περιοχών μειώθηκαν σε ποσοστό

14%. Μόνο από το 2000 και εντεύθεν οι πληθυσμοί των πουλιών αναπαραγωγής που βρίσκονται σε γεωργικές εκτάσεις μειώθηκαν κατά 14%. Οι κίνδυνοι, λοιπόν, της γεωργικής βιοποικιλότητας είναι πραγματικοί και, κυρίως, πολύ σοβαροί και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τις ρυθμίσεις που προβλέπονται στις συμφωνίες των Βρυξελλών τον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο του 2013. Αναιμική η ελληνική παρουσία Από την άλλη πλευρά, η συνεχιζόμενη επέκταση της χρηματοδότησης για τον Πυλώνα 2 (αγροτική ανάπτυξη) βρίσκεται προς τη σωστή κατεύθυνση. Μεταξύ των έξι προτεραιοτήτων που θέτει η συγκεκριμένη πολιτική, είναι η ενίσχυση και μεταφορά γνώσης, η βιώσιμη διαχείριση των δασών, η αποκατάσταση, η διατήρηση και η βελτίωση των οικοσυστημάτων, καθώς και η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η καταπολέμηση της φτώχειας στις αγροτικές περιοχές. Στα πλαίσια αυτά τα κράτη μέλη πρέπει να ξοδεύουν τουλάχιστον το 30% της χρηματοδότησης από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τον Πυλώνα 2 και το 5% από το πρόγραμμα LEADER για την υλοποίηση μέτρων που σχετίζονται με τη διαχείριση της γεωργικής γης και τον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σε όλες τις μέχρι τώρα συζητήσεις για τη νέα ΚΑΠ και ιδίως για το περιβαλλοντικό

σκέλος της η παρουσία της Ελλάδας ήταν αναιμική έως ανύπαρκτη. ∆εν κατέθεσε καμία συγκεκριμένη πρόταση και περιορίστηκε να ακολουθεί τους ισχυρούς της Ένωσης για τους οποίους το «πρασίνισμα» της ΚΑΠ πρέπει να γίνεται σε μικρές δόσεις, ώστε να μη θιγούν τα συμφέροντα των μεγάλων παραγωγών εντατικών καλλιεργειών της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Οι συντηρητικές δυνάμεις της Ευρώπης δεν μπορούν (και δεν θέλουν) να προωθήσουν και να υλοποιήσουν μια «πράσινη» ΚΑΠ γιατί είναι δέσμιες της πολιτικής τους, που στοχεύει στη διατήρηση του υπάρχοντος μοντέλου εντατικής καλλιέργειας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Η «πράσινη»λοιπόν ΚΑΠ θα πρέπει να αποτελέσει το σημείο συνάντησης των δυνάμεων της αριστεράς και της οικολογίας, καθώς και των αυτόνομων κινημάτων των ευρωπαίων αγροτών, ώστε να προσλάβει τα στοιχεία που θα την καταστήσουν πραγματικά πράσινη: την ποιοτική γεωργία, την τοπική διάσταση της παραγωγής και κατανάλωσης και την οργανική σύνδεση των τοπικών γεωργικών πρακτικών με τοπικές δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και για την κλιματική αλλαγή.

* Ο Γιώργος Μπάλιας διδάσκει πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

Συλλαλητήριο ενάντια στις εξορύξεις χρυσού

υλλαλητήριο διαμαρτυρίας, διεκδίκησης και αλληλεγγύης διοργανώνουν οι Επιτροπές Αγώνα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού Χαλκιδικής και Θεσσαλονίκης το Σάββατο 9 Νοέμβρη, καλώντας τους πολίτες της Θεσσαλονίκης σε συγκέντρωση στις 11 π.μ. στην πλατεία της ΧΑΝΘ. Οι επιτροπές αγώνα τονίζουν στην ανακοίνωση τους: «Εμείς, οι άνθρωποι του κινήματος ενάντια στις καταστροφικές εξορύξεις στη Χαλκιδική, απευθυνόμαστε γι’ άλλη μια φορά σε εσάς, τους συμπολίτες μας, συναγωνιστές μας, συνανθρώπους μας. Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας στους αγώνες που διεκδικούν το δικαίωμα στη ζωή, την αξιοπρέπεια και ένα καλύτερο μέλλον. Οι ρίζες των προβλημάτων που ο καθένας μας αντιμετωπίζει σήμερα, είναι κοινές για όλους μας. Εκπτώσεις στη δημοκρατία, άγρια καταστολή κάθε αντίδρασης, ποινικοποίηση των κοινωνικών αγώνων, καταπάτηση ατομικών, πολιτικών, συνταγματικών, εργατικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η λεηλασία της Χαλκιδικής είναι μέρος της γενικότερης εκποίησης δημόσιας περιουσίας και φυσικών πόρων. Η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι μέρος της θυσίας της φύσης και της ποιότητας ζωής στο βωμό επιχειρηματικών συμφερόντων. Η χυδαία προπαγάνδα είναι μέρος μιας οργανωμένης προσπάθειας διαπλεκόμενων ΜΜΕ να συκοφαντηθεί κάθε κίνημα αντίστασης ώστε να καταδικαστεί στα τηλεδικεία και την κοινή γνώμη. Οι προφυλακίσεις αγωνιστών και οι διώξεις με ανυπόστατες κατηγορίες είναι εργαλεία στα χέρια της εξουσίας ώστε να τεθούν υπό ομηρία τα κινήματα, να ποινικοποιηθούν οι κοινωνικοί αγώνες και να τρομοκρατηθούν οι πολίτες. Η εξομοίωση κοινωνικών κινημάτων με φασιστικές και ρατσιστικές συμμορίες, επιδιώκει να εξισώσει – υπό καθεστώς ιστορικής λήθης – τη ρατσιστική βία με τους δίκαιους κοινωνικούς αγώνες διεκδίκησης. Η αποδόμηση της Παιδείας, της Υγείας, της Κοινωνικής Πρόνοιας, των δομών στήριξης, της ενημέρωσης, της κοινωνικής συνοχής είναι το έσχατο μέσο εξόντωσης και υποταγής. ∆εν θα παραμείνουμε αδρανείς, παρά τη λυσσαλέα προσπάθεια καταστολής και φίμωσης κάθε αντίδρασης στα καταστροφικά σχέδια ξεπουλήματος και υποταγής. Θα παραμείνουμε ενωμένοι και συνοδοιπόροι σ’ έναν κοινό αγώνα και θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε. Η αλληλεγγύη και η συστράτευση σ’ ένα κοινό αγώνα διεκδίκησης, όχι μόνο του αυτονόητου, αλλά και του ονείρου θεωρούμε ότι αποτελεί καθήκον όλων μας. Έχουμε δικαίωμα να διεκδικούμε ένα αξιοπρεπές παρόν και υποχρέωση να ονειρευόμαστε ένα καλύτερο μέλλον».

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ∆ιεθνές Βραβείο σε ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ3

την πατρίδα τους, η ελληνική κυβέρνηση τούς τιμώρησε απολύοντάς τους μαζί με δυόμισι χιλιάδες ακόμη συναδέλφους τους, της ΕΡΤ και της ΕΡΤ3. Στο Λονδίνο, πριν από λίγες ημέρες, η πολυβραβευμένη σκηνοθέτης της ΕΡΤ3 Κυριακή Μάλαμα κατέκτησε μία ακόμη διεθνή διάκριση για την σειρά ντοκιμαντέρ «Μια Κληρονομιά». Κατέκτησε το πρώτο Βραβείο Οδυσσέας του Φεστιβάλ Ελληνικών Ταινιών του Λονδίνου στην κατηγορία Καλύτερου ∆ημιουργικού Ντοκιμαντέρ. Πρόκειται για μία σειρά δραματοποιημένων ντοκιμαντέρ, δείγματα εξαιρετικής ευαισθησίας και τηλεοπτικής καταγραφής, ενταγμένα στην παράδοση που είχε δημιουργήσει η ΕΡΤ3 στην παραγωγή Ντοκιμαντέρ που κοσμούν την ελληνική φιλμογραφία. Η ταινία “Ξένη χώρα” διαγωνίσθηκε μαζί με δεκάδες ακόμη δημιουργούς σε ένα από τα πλέον έγκυρα και με διεθνή φήμη διαγωνιστικά φεστιβάλ. ∆ιοργανώθηκε για έκτη χρονιά και φέτος το θέμα ήταν η καταγραφή μέσα από την κινηματογραφική τέχνη, των θεμάτων που συγκροτούν την σύγχρονη πραγματικότητα της Ελλάδας. Η Κυριακή Μάλαμα ταξίδεψε μέχρι το Λονδίνο μεταφέροντας

στους συναδέλφους της που συμμετείχαν στο Φεστιβάλ των Ελληνικών Φιλμ, και την προσδοκία των ανθρώπων της 7ης Τέχνης να ανατραπεί η αντιδημοκρατική απόφαση για το κλείσιμο της ΕΡΤ. Λουκέτο που έπληξε και πλήττει τους έλληνες δημιουργούς, στερώντας την αρωγή της ΕΡΤ στον ελληνική κινηματογράφο και την ελληνική παραγωγή ντοκιμαντέρ. Για πολλά χρόνια η ΕΡΤ3, με εξαιρετικά ταλαντούχους συνεργάτες και συντελεστές, συμμετείχε συστηματικά και επίμονα στην προσπάθεια το ελληνικό ντοκιμαντέρ να αποκτήσει υπόσταση και προοπτική στην σκληρή αγορά του θεάματος. Εντασσόμενο σε μία πρωτοβουλία που εκτός της Θέασης θα συνεισέφερε στην πολιτιστική δημιουργία της χώρας. Αξίες που γκρεμίστηκαν με αυταρχισμό και βιαιότητα λόγω της Παγκοσμίως καταδικαστέας απόφασης της ελληνικής κυβέρνησης να κλείσει σε λίγα λεπτά την ∆ημόσια Ραδιοτηλεόραση. ∆εν ήταν τυχαίο που η Κυριακή Μάλαμα, έχει βραβευτεί για την προσφορά της στην τέχνη του Ντοκιμαντέρ, έχει αποσπάσει το Βραβείο Κοινού στο ∆ιεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και αρκετές ακόμη διακρίσεις για την ποιότητα των ντοκιμαντέρ που υπέγραψε στην ΕΡΤ3.

Η σκηνοθέτης Κυριακή Μάλαμα αναφέρθηκε, καθ’ όλη την διάρκεια του Φεστιβάλ του Λονδίνου, στον συγκινητικό αγώνα των συναδέλφων της στην Ελεύθερη ΕΡΤ και ΕΡΤ3 που εδώ και 4 μήνες παράγουν υψηλής επαγγελματικής ποιότητας πρόγραμμα. Κομμάτι αυτής της προσπάθειας και η ίδια, δεν παρέλειψε να αφιερώσει αυτό το βραβείο στους «αδικοχαμένους» συναδέλφους της. Την Γιάννα της ΕΡΤ3 που έβαλε τέλος στην ζωή της και τον Αχιλλέα, υποστηρικτή των εργαζομένων της ΕΡΤ. Από τις 4 έως τις 8 ∆εκεμβρίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης στην Αθήνα θα προβληθούν οι ταινίες που κατέκτησαν τα πρώτα βραβεία του Φεστιβάλ του Λονδίνου καθώς επίσης θα απονεμηθούν τα βραβεία Οδυσσέας σε όσους δημιουργούς δεν κατάφεραν να παραστούν στο Λονδίνο. Στο Φεστιβάλ συμμετείχαν ακόμη 3 παραγωγές της ΕΡΤ3: «Ενθύμιον Θεσσαλονίκης» , «Οι μεγάλες μεταμορφώσεις- Όψεις της Θεσσαλονίκης στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα» και «People tell the story» από τη σειρά «Ο Αιώνας της Θεσσαλονίκης». Στράτος Κερσανίδης

ΑΙΜΟΝΙΚΑ

Για ένα μεσημεριανό απεργιακό τσίπουρο!

ωπάστε παιδιά, ξύπνησε η ΓΣΕΕ! Μας καλεί, μαζί με την Α∆Ε∆Υ, για μια εντυπωσιακή κι αποτελεσματική γενική(!) 24ωρη απεργία στις 6 Νοέμβρη. Πέρσι τέτοιο καιρό, στην 48ωρη απεργία στις 6 και 7 Νοέμβρη, ο αγωνιστικός οίστρος των συνδικαλιστικών μας ηγεσιών ήταν αυξημένος κατά 100% σε σχέση με φέτος! Λογικό, μιας και φέτος έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα και δεν πρέπει να ζορίσουμε πολύ την περήφανη κυβέρνησή μας που μοχθεί για την ανάκαμψη της οικονομίας και το ελληνικό success story. Ωραία η πλάκα, δυστυχώς όμως η αλήθεια είναι σκληρή. Μια 24ωρη φτάνει μόνο για το «ξεκάρφωμα» της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας που κυριαρχείται από την βαθιά ριζωμένη, για πολλά χρόνια, πλειοψηφία ΠΑΣΚ και ∆ΑΚΕ. Μια γραφειοκρατία απόλυτα συμβιβασμένη με την εξουσία η οποία δεν φαίνεται να απειλείται ούτε από τον ανάδελφο

απομονωτισμό του βαθιά συντηρητικού ΠΑΜΕ ούτε από τον θεσμικό εγκλωβισμό της Αυτόνομης Παρέμβασης ούτε από τον σεχταρισμό και τους λεονταρισμούς των παρατάξεων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Κι εμείς; Τελικά θα απεργήσουμε γι’ άλλη μια φορά δεμένοι στο άρμα ενός χρέους που μας ξεπερνά, μιας ασαφούς κι υπερβατικής στοχοπροσήλωσης και των απαιτητικών φαντασμάτων της αριστερής μας συνείδησης. Ευτυχώς που μετά τη βαρετή βόλτα στο κέντρο της πόλης και την επαναστατική εκτόνωση μέσω των γνωστών συνθημάτων, θα αποζημιωθούμε με το μεσημεριανό απεργιακό τσίπουρο. Κάτι είναι κι αυτό… Ως συμβολή στον παραπάνω προβληματισμό, παραθέτω το παρακάτω κείμενο που στάλθηκε στο μέιλ της στήλης: «Αν τα πράγματα δεν ήταν τραγικά, θα μπορούσα και να γελάσω. Η απεργία των

εκπαιδευτικών του Σεπτέμβρη, έγινε μια ανάμνηση κιτρινισμένη. Οι ηγεσίες των κομμάτων της αντίστασης και της ανατροπής τη γράψανε "μελαγχολικά" στο παρελθόν και μας καλούν να ξανασυρθούμε πίσω από τις "αντιμνημονιακές" δυνάμεις της ΠΑΣΚ-∆ΑΚΕ, στην τακτική που χαράζει το ΠΑΜΕ. Κάθε ξεφτιλισμένη απεργία θεοποιείται και εκείνη όπου θα έπρεπε να είμαστε όλοι και να τα ανατρέψουμε όλα , ξεχάστηκε! Φτάνει ρε! Όχι άλλο εμπαιγμό! Να την καταγγείλουμε και τη ντουφεκιά της 24ωρης απεργίας και τους τυφεκιοφόρους της. Επιτέλους να ορθώσουμε ανάστημα. Εμείς είμαστε οι φορείς της ανατροπής κι όχι η ουρά των αξιοθρήνητων επαγγελματιών συνδικαλιστών της ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ. Ως πότε θα φαινόμαστε συνένοχοι; Ως πότε θα αναμασάμε τα ίδια και τα ίδια, όπως: "Η απεργία στις 6 Νοέμβρη να γίνει

υπόθεση όλων των εργαζομένων, των ανέργων, των απολυμένων, των νέων και παρά τις δικαιολογημένες επιφυλάξειςαντιρρήσεις που υπάρχουν απέναντι στη πλειοψηφία της ηγεσίας του συνδικαλιστικού κινήματος, μπορούμε να την μετατρέψουμε με τη συμμετοχή μας σε απεργία πολιτικής αντίστασης και ανατροπής στο μνημονιακό καθεστώς". Άντε και καλή 24ωρη ανατρεπτική απεργία κι αν παρ' ελπίδα μετά τον τόσο σκληρό αγώνα δεν πέσει η Νέα ΠΑΣΟΚρατία, εμπρός για 3ωρη στάση ανυπακοής, αντίστασης κι ανατροπής! Αναρωτιέστε μετά γιατί δεν μας ακολουθούν και μας βαφτίζουν "ίδιους" οι εργαζόμενοι;»

Ο δικηγόρος του διαβόλου

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«A walk on the wild side»

ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΞΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΚΑΙ ΒΡΑΒΕΥΕΤΑΙ

* Για τον Λου Ριντ που έφυγε

Όταν οι μαθητές καταφέρνουν να εκφραστούν..! «Ονειρεύομαι ότι ζωγραφίζω και μετά ζωγραφίζω αυτό που ονειρεύομαι» Βίνσεντ Βαν Γκογκ

Στο γκαράζ, ο γκάνγκστερ Έντι συνεννοείται με τον Πιτ για την επιδιόρθωση της κάντιλακ του. Και ενώ φεύγει ο Πιτ κοιτάζει την Άλις να βγαίνει από το αμάξι. Ο χρόνος διαστέλλεται και η κίνηση γίνεται αργή, στο βυθό της όρασης, ανάμεσα σε δύο βλέμματα διακριτικά γατζωμένα κάπου ανάμεσα στο φόβο και την επιθυμία. Λίγα ακόρντα, το κομμάτι να εξιστορεί αυτό που εμείς βλέπουμε κρυφά, αυτό που ο Πιτ και η Άλις ακούνε σιωπηλά χωρίς λέξεις: This magic moment/ So diﬀerent and so new/ Was like any other/ Un l I met you/ And then it happened/ It took me by suprise/ I knew that you felt it too/ I could see it by the look in your eyes/ Sweeter than wine… Του Θωμά Τσαλαπάτη

ίναι στιγμές που χαράσσονται, όχι γιατί είναι ξεχωριστές ή ιδιαίτερες (που με τον τρόπο τους είναι), αλλά γιατί συμπυκνωμένες μπορούν και εξηγούν. Όπως η παραπάνω σκηνή από την «Χαμένη λεωφόρο» του Ντέιβιντ Λιντς, που ενώ ανταλλάσεις βλέμματα με την Πατρίσια Αρκέτ, μπαίνει το κομμάτι του Λου Ριντ, όχι για να συνοδέψει, όχι για να περιγράψει, αλλά για να εξιστορήσει το κάθε βλέμμα που θα ανταλλάξεις στο μέλλον, το βάρος της κάθε παρόμοιας στιγμής απλωμένης στην ατελείωτη σκηνή της πραγματικότητας, το μούδιασμα στις παλάμες όταν Εκείνη βγαίνει απ’ το αμάξι κοιτάζοντάς σε. Και ακόμα περισσότερο, τον τρόπο που αγαπήσαμε τις ταινίες. Χωρίς να γνωρίζουμε την κινηματογραφική γλώσσα, τα

αμερικανικά πλάνα, τα αξελερέ και τα jump cut. Αδιαφορώντας για την αρτιότητα των σεναρίων, ζητώντας απλά ιστορίες, έναν μύθο να μας περικλείει. Τον τρόπο που αγαπήσαμε τα τραγούδια. Χωρίς να γνωρίζουμε μουσική (ακόμα να μάθεις εκείνα τα τρία καταραμένα ακόρντα), ενώ τα τραγούδια μιλούσαν αποκλειστικά γα εμάς παρόλο που είχαμε κάποιες άγνωστες λέξεις, τραγουδώντας τα χαμηλά με την απαράδεκτη προφορά μας. Γατζωμένα στη δικιά μας εμπειρία, προσωπική μας ιδιοκτησία, όμοια με τις στιγμές. Ήταν όλη αυτή η οικειότητα που μάτωσε πρόσφατα όταν η ροή των ειδήσεων σιώπησε για λίγο ώστε να υπάρξει μονάχα μια είδηση: Στις 27 Οκτώβρη, στα 71 του, στο σπίτι του τη Νέα Υόρκη. Γιατί το παράδειγμα του Λου Ριντ είναι ένα παράδειγμα που ή θα υπάρξει στην αποδοχή της οικειότητας ή θα μείνει για πάντα ψυχρό και ξένο. Χωρίς εύκολες ποπ επιτυχίες, κοινότοπες καταγραφές κοινότοπων συναισθημάτων, χωρίς μελωδίες που να χωρούν σε σφηνάκια. Γιατί ήδη από τις μέρες των Velvet Underground, η μουσική του Λου Ριντ φλέρταρε εντονότερα με τα αυριανά πάρτι που αργούσαν να έρθουν και όχι με τα χίπικα πανηγυράκια της δεκαετίας. Τον Άντι Γουόρχολ, τις εξελίξεις στη «σοβαρή μουσική» -με τους πειραματισμούς να φτάνουν στα όρια του θορύβου- και την ποίηση μιας ροκ που δεν ντρεπόταν για τον εαυτό της ούτε προσπαθούσε να υποδυθεί κάτι που δεν ήταν. Μέσα από τους στίχους και τις ιστορίες των τραγουδιών, οι άνθρωποι του περιθωρίου εμφανίζονταν όχι ποδοπατημένοι από μια ηθική υστερία, αλλά ταυτόχρονα ούτε μεγαλοποιημένοι στη χιλιοειπωμένη γοητεία της αυτοκαταστροφής. Βλέποντάς τους στις πραγματικές τους διαστάσεις, τελικά μάθαινες να τους δέχεσαι όπως είναι. Η συμβολή του Λου Ριντ στη μουσική, μπορεί να μετρηθεί σε βραβεία, πωλήσεις δίσκων, σημαντικά βιογραφικά στοιχεία και συνεργασίες, αναφορές από μεταγενέστερα συγκροτήματα ως βασική επιρροή τους κτλ. Στην πραγματικότητα όμως, η όποια προσφορά δικαιώνεται με ένα ελάχιστο σιωπηλό χαμόγελο από μέρους μας, ενώ η μουσική χάνεται (τουλάχιστον μέχρι το επόμενο κομμάτι του δίσκου): She said, hey babe, take a walk on the wild side I said, hey honey, take a walk on the wild side And the colored girls say Doo doo doo doo doo doo doo doo doo •

ταν οι μαθητές καταφέρνουν να εκφραστούν συντελούνται μικρά θαύματα. Λέμε καταφέρνουν γιατί, σε αυτήν την περίοδο που τους έλαχε να μεγαλώσουν, στερούνται πολλά, από κοινωνικές παροχές μέχρι στοιχειώδη κάλυψη βιολογικών αναγκών. Το να τους δοθεί, λοιπόν, το βήμα να εκφραστούν, μάλλον πολυτέλεια θέλουν κάποιοι να το θεωρούμε πλέον. Επίσης, τις περισσότερες φορές δεν συμφέρει να εκφράζονται, γιατί είναι αθώα παιδιά και λένε πάντα αλήθειες και αυτό είναι δύσκολο να το ανέχεται ένα κράτος που συνεχώς καταστέλει και περικόπτει μισθούς, παιδεία και δημοκρατία. Παρόλ’ αυτά όταν καμιά φορά ξεκλέβουν κανέναν σπόρο, τον κάνουν να ανθίσει. Τέτοιο παράδειγμα αποτελούν οι μαθητές του δημόσιου Γυμνασίου - Λυκείου Παξών που κατέκτησε τη μια από τις δύο θέσεις, που θα βραβευτούν την ερχόμενη εβδομάδα, στο διεθνή διαγωνισμό Media Literacy Awards της Αυστρίας, με ένα ταινιάκι μικρού μήκους. Στο διαγωνισμό συμμετείχαν γύρω στις 450 ταινίες. Το «Eπείγον περιστατικό», όπως είναι ο τίτλος της ταινίας, είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής προσπάθειας των μαθητών της κινηματογραφικής ομάδας του σχολείου. Η ιστορία, με μηνύμα αντιρατσιστικό, εξελίσσεται στο σχολείο, όπου ένας αλλοδαπός μαθητής βιώνει την περιθωριοποίηση απ’ τους συμμαθητές του. Μετά από ένα ατύχημα, εκείνοι, αντιλαμβανόμενοι και την κρισιμότητα της κατάστασης, στέκονται αλληλέγγυοι προς αυτόν και την οικογένεια του. Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε από την καθηγήτρια του σχολείου Π. Λύχνου που εξασφάλισε μια επιδότηση με το Πρόγραμμα Νέας Γενιάς, για να φτιαχτεί κινηματογραφικό εργαστήρι. Οι καθηγητές όρισαν «τα δικαιώματα του παιδιού» σαν θέμα για το φιλμάκι και ξεκίνησαν τον Απρίλη δεκαήμερο σεμινάριο προετοιμασίας. Επίσης, σε συνεργασία με την Camera Zizanio, ο σκηνοθέτης Ν. Θεοδοσίου τους έδειξε σε δύο μέρες τα μυστικά του σεναρίου και της σκηνοθεσίας. Οι μαθητές έφτιαξαν το ταινιάκι εξ ολοκλήρου μόνοι τους. Χωρίστηκαν σε ομάδες και έγραψαν σενάρια από τα οποία εν τέλει διάλεξαν και συνδιαμόρφωσαν το επικρατέστερο. Γύρισαν το ταινιάκι και ακολούθησε το μοντάζ. Μέσα σε μια εβδομάδα είχαν τελειώσει. Τα παιδιά ανέπτυξαν το σενάριο με βάση τους προβληματισμούς τους για το ρατσισμό, που βιώνουν πολλές φορές οι συνομίλικοι τους, και την περιθωριοποίηση τους στην κλειστή κοινωνία, την ξενοφοβία που καλλιεργείται χρόνια στην κοινωνία, την ενδοοικογενιακή βία και, τέλος, τις αντίξοες συνθηκες που είναι αναγκασμένοι να αντιμετωπίζουν λόγω της επιλογής τους να μένουν σε αυτό το μικρό νησάκι, της αραιής ή και καθόλου συγκοινωνίας του χειμώνα (κακοκαιρία ή μη οικονομικά συμφέροντα δρομολόγια) και του ιατρικού κέντρου με τις ελάχιστες παροχές. Όταν οι μαθητές, τελικά, καταφέρνουν να εκφραστούν παράγουν πολιτισμό.΄Εναν πολιτισμό, που μπορεί να μην έχει προλάβει να επηρεαστεί απο τα κινήματα της τέχνης και να προσαρμόσει τεχνικές και τεχνοτροπίες, αλλά είναι αυθεντικός, τραχύς και άμεσος, με ξεκάθαρο μήνυμα και ξεκάθαρο αποδέκτη. Που εκφράζει μια κουλτούρα η οποία αξιώνει την αλληλεγγύη, το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και επαναδιεκδικεί τα κοινωνικά κεκτημένα, κόντρα στην κουλτούρα των στρατιωτικά χτισμένων κορμιών που ξυλοφορτώνουν κόσμο ανεξαιρέτως, ή της ιλαρής προσέγγισης της πραγματικότητας που θέλει τους νέους να πίνουν μόνο coctail στα beach-bars. Γι’ αυτό, όταν οι μαθητές καταφέρνουν να εκφραστούν παράγουν πολιτική -και ας μην το ξέρουν. Παράγουν πολιτική απαντώντας στην πολιτική της απαξίωσης, του εκφασισμού και του εκφοβισμού. Και απαντούν ότι θέλουν να διεκδικήσουν αυτήν τη ζωή με ισότιμους όρους. Όπως άλλοι το εκφράζουν μέσα από τις μαθητικές καταλήψεις, από τις αντιφαστικές διαδηλώσεις ακόμη και μέσα απ’ την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου. Γιατί, αν και ζουν σε ένα παραμυθένιο νησί, η ζωή τους δεν προβλέπεται παραμυθένια. Ωστόσο, η σημασία της έκφρασης των μαθητών δεν είναι ζωτική μόνο για τους ίδιους, είναι πολλαπλά απελευθερωτική για την κοινωνία, που τους αφουγκράζεται και έχει την ευκαιρία να διαμορφώνεται μέσα από αυτούς. Είναι πολλαπλά απελευθερωτική, λοιπόν, η έκφραση, πόσο μάλλον όταν γίνεται μέσω της τέχνης με αυτήν την ανυπέρβλητη ικανότητα να μετουσιώνει την ιδέα, διαδίδοντάς την με τον πιο εκκωφαντικό και ευφάνταστο τρόπο. Γι’ αυτό κάντε χώρο! Έρχονται οι μαθητές! Κατερίνα Αργυρού

ΘΕΑΤΡΟ

Ας ξεκινήσουμε με την πιο τυπική ερώτηση: Γιατί ανεβάζετε τον «Βόυτσεκ»; Σάββας Στρούμπος: Ο Μπύχνερ με τον «Βόυτσεκ» δημιουργεί ένα ζήτημα: για πρώτη φορά γράφεται μια τραγωδία που δεν μιλά για βασιλιάδες και αυλές, αλλά για έναν παρία, ένα φτωχοδιάβολο και τη γυναίκα του, που ανήκουν στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα και μας πηγαίνει στην τραγική κλίμακα των παθών και της αγωνίας αυτών των στρωμάτων. Μιλάει για την τρέλα, τη βία και το θάνατο. Αναρωτιέται τι γεννά την τρέλα, τη βία και το θάνατο… Μήπως κι εμείς σήμερα τα ίδια ερωτήματα δεν έχουμε; ∆εν τον ενδιαφέρει η προσωπική περίπτωση, αλλά το άτομο μέσα σε συγκεκριμένους κοινωνικούς μηχανισμούς, κοινωνικές, πολιτικές και ιστορικές συνθήκες, με συγκεκριμένη ταξική προέλευση, το οποίο υφίσταται τέτοια πίεση από το περιβάλλον του, που προοδευτικά τον ωθεί στο αδιέξοδο της τρέλας. Ο Βόυτσεκ βαδίζει από τη φυλακή της κοινωνίας στη φυλακή του μυαλού του. Έτσι γεννιέται η βία, έτσι φτάνει στο φόνο. Η βία που ωθεί τον Βόυτσεκ να σκοτώσει, δεν δημιουργείται σε κενό αέρος. Είναι αποτέλεσμα της βίας που εισπράττει καθημερινά στη ζωή του, στις συνθήκες της ύπαρξής του. Ποια ήταν η ερμηνευτική γραμμή με την οποία αναγνώσατε και παρουσιάσατε το κείμενο; Σ.Σ.: Ο «Βόυτσεκ» είναι αποσπασματικό κείμενο, αποτελείται από 25 σκηνές μερικές από τις οποίες είναι πολύ μικρές. Μπορείς να αντιμετωπίσεις αυτές τις σκηνές αναπαραστατικά: φυλακή, ταβέρνα, ή συμβολικά… ∆ιαισθητικά πιστεύω ότι δεν είναι αυτή η πρόθεση του Μπύχνερ. Ο ρυθμός γραφής είναι ο ρυθμός του παραληρήματος του ήρωα. Στη δική μας προσέγγιση πάμε μέσα στη φυλακή του μυαλού του. Τα πάντα συμβολοποιούνται και η συμβολοποίηση είναι πρόθεσή μας. Παρακολουθώντας την παράσταση βρήκα πολύ ενδιαφέρον ότι ο γιατρός και ο λοχαγός είναι κοντά συνέχεια, σαν να είναι οι δύο πλευρές ενός νομίσματος. Είναι, νομίζω, ένα νέο στοιχείο που φέρνει η παράστασή σας. Εκεί που εισβάλλει το σήμερα στον τρόπο που βλέπετε τον «Βόυτσεκ» είναι ακριβώς ο γιατρός, που καθοδηγεί διανοητικά και ψυχικά αυτόν τον άνθρωπο… Μίλτος Φιορέντζης: Ο Μπύχνερ, ένα αιώνα πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δείχνει πόσο η επιστήμη είναι επενδυμένη με εξουσία. Μπορεί να καναλιζάρει τους ανθρώπους. Να τους οδηγήσει στην τρέλα και το θάνατο. Ο τρόπος που επιλέξαμε να παρουσιαστεί ο γιατρός δημιουργεί ιδιαίτερες υποδηλώσεις. Η ∆έσποινα Χατζηπαυλίδου, που ερμηνεύει τον γιατρό, φορά ένα σακάκι και εκφέρει δύο σελίδες απλών λόγων, που όμως πάνω σε μένα, τον Βόυτσεκ, μετατρέπονται σε μια τρομερή πίεση. Αν ο γιατρός ήταν αλλιώς, πάνω σ’ ένα βάθρο, φωτισμένος από κόκκινο φως κι ένα μαστίγιο στο χέρι, θα ήταν πιο εύκολο να αντιληφθώ τη δύναμη της εξουσίας. Τώρα όμως στεκόμαστε στο ίδιο επίπεδο, μας διαχωρίζει ένα σακάκι, είμαι ψηλότερος από την ηθοποιό που κάνει το γιατρό, έχει μια αντίφαση όλο αυτό, που με ιντριγκάρει υποκριτικά. Είναι το συμβολικό για το οποίο μίλησε ο Σάβ-

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

Πώς γεννιέται η βία; * H «Eποχή» συζητά με την Oμάδα «Σημείο Μηδέν» για τον «Βόυτσεκ» του Μπύχνερ και τα ερωτήματα που θέτει

Ο νεαρός Γκέοργκ Μπύχνερ γράφει τον «Βόυτσεκ» το 1836, δίνοντας μια νέα διάσταση στην τραγωδία ή, αλλιώς ειπωμένο, δίνοντας για πρώτη φορά στο θέατρο την τραγική διάσταση της ταξικότητας. Αινιγματικός, πολυσήμαντος, με πολλά επίπεδα ανάγνωσης, ο «Βόυτσεκ» επηρέασε πολύ το μοντέρνο θέατρο, του οποίου θεωρείται εξάλλου και μια εμβληματική απαρχή. Η ομάδα «Σημείο Μηδέν» συνεχίζοντας την ερευνητική πορεία της σε μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα αλλά και σε ένα αγωνιώδες ψάξιμο της καλλιτεχνικής φόρμας με κέντρο το σώμα, ανεβάζει φέτος το έργο του Μπύχνερ βάζοντας στο κέντρο των προβληματισμών της το ερώτημα, τόσο επίκαιρο και τόσο επιτακτικό: Πώς γεννιέται η βία; Πώς η εξουσία, με όποια μορφή, συνθλίβει τον άνθρωπο, τον απανθρωποποιεί και τον οδηγεί στην τρέλα και το θάνατο. Μαρώ Τριανταφύλλου maro@otenet.gr

“

Toν Μπύχνερ τον ενδιαφέρει το άτομο μέσα σε συγκεκριμένους κοινωνικούς μηχανισμούς, κοινωνικές, πολιτικές και ιστορικές συνθήκες, με συγκεκριμένη ταξική προέλευση, το οποίο υφίσταται τέτοια πίεση από το περιβάλλον του, που προοδευτικά τον ωθεί στο αδιέξοδο της τρέλας. Ο Βόυτσεκ βαδίζει από τη φυλακή της κοινωνίας στη φυλακή του μυαλού του.

βας: το ίδιο το ανθρώπινο σώμα είναι ένα σύμβολο. ∆αυίδ Μαλτέζε: Άλλωστε είναι μέσα στη φιλοσοφία της ομάδας: η συμβολική αξία που δημιουργεί η σωματική στάση κι η γλώσσα του σώματος. Παρόλο που η βασική ερμηνευτική πρόθεση της ομάδας ήταν η μεταγραφή μέσα στο παραλήρημα και τον εφιάλτη, δεν μείναμε μακριά από ερεθίσματα των ημερών μας, τα πολιτικά και τα κοινωνικά. Άλλωστε το έργο αυτό έχει μια διαχρονικότητα. Σ.Σ.: Είτε το θέλουμε είτε όχι μάς επηρεάζει το γίγνεσθαι, κοινωνικό και πολιτικό, γιατί κι εμείς ζούμε μέσα σ’ αυτήν κοινωνία κι υφιστάμεθα ό,τι ο κάθε άνθρωπος έξω από το θέατρο. Το θέμα είναι πώς ο καλλιτέχνης είναι ανοιχτός κι αφουγκράζεται τις δονήσεις, τις αγωνίες, τους παλμούς που φέρνουν αυτές οι δονήσεις… πώς αυτό κινητοποιεί συναισθήματα, ένστικτα, σκέψη, συνείδηση και τροφοδοτείται το έργο του. Με την έννοια αυτή είναι πολύ σημαντικό να μπορέσουμε να σκεφτούμε πώς γεννιέ-

ται αυτή η βία. Από πού γεννιέται η βία στην κοινωνία, η εγκληματικότητα, η οργή, οι 4.000 αυτοκτονίες από πού γεννιούνται; Η αγανάκτηση του κόσμου από πού γεννιέται; Είναι η περίπτωση του συγκεκριμένου ατόμου; Ο Μπύχνερ θέτει ακριβώς αυτά τα ερωτήματα. Στην περίπτωση αυτού του κειμένου το πολιτικό στοιχείο δεν έχει θετικό πρόσημο. Το έργο, αλλά και η παράστασή μας, δεν προτείνουν λύσεις. Μας ενδιαφέρει η αρνητική διάσταση του πολιτικού στην τέχνη, η κατάδειξη του τραύματος. Ο Βόυτσεκ είναι το τραυματισμένο σώμα, το τραυματισμένο κείμενο. Η παράσταση είναι η κατάδειξη αυτού του τραύματος. Μέσα από την ανάδειξη αυτής της σύγκρουσης είναι που μπορεί να προκύψουν σκέψεις και ερωτήματα, διαστάσεις με θετικά πρόσημα –πώς μπορεί να ζει μια κοινωνία συλλογικά, αυτόνομα, ελεύθερα, να αποφασίζει για το μέλλον της, να επιλύει τα προβλήματά της με υγιή τρόπο χειραφετημένη από κάθε μορφής καταπίεση.

Στη δουλειά σας υπάρχει πάντα μια πολυπρισματικότητα. ∆εν υπάρχει εστίαση, μια οπτική γωνία από την οποία βλέπετε την εξέλιξη της αφήγησης. Εδώ ένιωθα κάτι ακόμα, πως δεν μπορούσατε να ταυτιστείτε με κανένα, άρα να έχετε ένα στέρεο σημείο εκκίνησης, αυτό τι προβλήματα σας δημιούργησε και σε τι σκέψεις σας οδήγησε; Σ.Σ.: Ούτε μπορούσα ούτε ήθελα να ταυτιστώ, γιατί νομίζω ότι και ο Βόυτσεκ και τα άλλα πρόσωπα δεν έχουν θετικό πρόσημο είναι θύτες και θύματα εαυτών και αλλήλων, του ίδιου τους του εαυτού κάθε στιγμή. Κάποιοι παλιοί μελετητές λέγανε το Βόυτσεκ συνειδητό προλετάριο. Εγώ τον θεωρώ ένα τρελό, παραληρηματικό υπάνθρωπο. Τον αποκαλέσατε υπάνθρωπο. Γιατί; Σ.Σ.: Όλα παλεύουν να καταργήσουν μέσα του το ανθρώπινο, να καταργήσουν δηλαδή το ανθρώπινο από τον άνθρωπο. Για να συνεχίσω στο προηγούμενο, αυτή η ιδέα ότι όλοι είναι αρνητικά πρόσωπα και όλοι θύτες και

θύματα με ενδιέφερε πολύ γιατί πολλές φορές σκέφτομαι πως αν ένα μικρό κομματάκι ήταν διαφορετικό σ’ αυτή τη μηχανή βίας και πίεσης και αλλοτρίωσης που ασκείται πάνω στον Βόυτσεκ δεν θα υπήρχε τραγωδία. Αν ένας από όλους, που ασκούν πάνω του εξουσία, του άπλωνε το χέρι, θα καταργούταν η κλίμακα της τραγωδίας. Αν ο ίδιος είχε σκεφτεί τι ακριβώς κάνει και είχε προσπαθήσει ν’ αλλάξει, θα έπαυε το τραγικό στοιχείο, το συγκρουσιακό και παραληρηματικό. Ήθελα να υπάρχει ένα παγωμένο συγκρουσιακό στοιχείο. Ελεάννα Γεωργούλη (Ε.Γ.): ∆εν υπάρχει αρκετό δραματικό υλικό, είναι τόσο μικρής έκτασης αυτό που υπάρχει κειμενικά, που, με εξαίρεση τον Βόυτσεκ, σε όλους τους άλλους δεν προλαβαίνεις να αναπτύξεις το αντανακλαστικό της ταύτισης, το υλικό σε πετάει έξω. Και αυτό το αποσπασματικό ως προς την ερμηνεία, απλώνεται και στις σχέσεις. ∆εν αρθρώνεται τίποτα, δεν σου λέει πουθενά ξεκάθαρα ότι αυτός είναι το πειραματόζωο του γιατρού κι όμως είναι, δεν σου λέει πουθενά ότι είναι υποχρεωμένος να ξυρίζει το λοχαγό κι όμως είναι υποχρεωμένος μ’ ένα τρόπο να το κάνει. ∆εν λέει πουθενά ότι είναι ένα νόμιμο ζευγάρι με τη Μαρία, αλλά την σκοτώνει γιατί τον απάτησε. Θέλω να πω ότι όλα είναι θραύσματα, οι σχέσεις δεν αρθρώνονται και ποτέ δεν υπάρχει μια νύξη στο κείμενο ότι αυτό είναι αυτό. Όλα είναι μια διαρκής άρση. Ερμηνεύσατε τη Μαρία με έμφαση στην σεξουαλικότητά της, σαν να επρόκειτο για ένα πλάσμα που προσδιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά από αυτό το στοιχείο. Γιατί; Ε.Γ.: Όταν πρωτοδιάβασα το κείμενο, με τρόμαξε πάρα πολύ το ερωτικό στοιχείο, το πάθος αποδιοργανώνει. Συνειδητοποίησα ότι η Μαρία και ο τρόπος που ο Μπύχνερ την χειρίζεται έχει να κάνει πολλά με την ιστορία του γυναικείου κινήματος. Σε μια πατριαρχική κοινωνία που όλα δομούνται γύρω από την εξουσία του άντρα, όπου η γυναίκα δεν υπάρχει και δεν αναγνωρίζεται ως υποκείμενο, μια δυνατότητα διαφυγής από τη θέση του θύματος είναι να χειριστεί την εξουσία που βγαίνει μέσα από το φύλο της, από τη σεξουαλικότητά της. Πρόκειται για μια στοιχειώδη διεκδίκηση της αυτοδιάθεσης του σώματός της. Ο μόνος τρόπος για να υπάρξει η Μαρία είναι μέσα από τη γυναικεία της φύση και το πάει στα άκρα. Είναι θύμα των αποφάσεών της, αλλά ο τρόπος που επιβιώνει την κάνει μοχλό πίεσης του Βουτσεκ. Έτσι αναπαράγεται η εξουσία από τον ένα στον άλλο. * Ταυτότητα της παράστασης: Μετάφραση: Ιωάννα Μεϊτάνη, σκηνοθεσία: Σάββας Στρούμπος, δραματουργική επεξεργασία: Ομάδα Σημείο Μηδέν, μουσική: ∆αυίδ Μαλτέζε, σκηνική εγκατάσταση – κοστούμια: Γιώργος Κολιός, φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα. Παίζουν οι ηθοποιοί: Ελεάνα Γεωργούλη, ∆αυίδ Μαλτέζε, Μιλτιάδης Φιορέντζης, ∆έσποινα Χατζηπαυλίδου. Παραστάσεις: κάθε Παρασκευή και Σάββατο, στις 8.30μ.μ. και Κυριακή, στις 7.30μ.μ., στο Νέο Χώρο του Θεάτρου Άττις, Λεωνίδου 12 (κοντά στον σταθμό μετρό Μεταξουργείο). •

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

54ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Κοινός άξονας η ανατροπή Του Στράτου Κερσανίδη

∆

ιανύουμε ήδη την τρίτη ημέρα του Φεστιβάλ και οι πρώτες ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές όσον αφορά την προσέλευση των θεατών στις αίθουσες, παρά το γεγονός πως από φέτος οι κάτοχοι της κάρτας φίλων του Φεστιβάλ, επιβαρύνονται με το ποσό των 2 ευρώ ανά προβολή, ενέργεια άστοχη, αν πάρουμε υπόψη την οικονομική συγκυρία. Η έναρξη της 54ης διοργάνωσης έγινε με την προβολή της τελευταίας ταινία του σκηνοθέτη - θρύλου Τζιμ Τζάρμους, «Μόνον οι εραστές μένουν ζωντανοί» (Only lovers left alive). Η ταινία βασίζεται σε έναν βαμπιρικό μύθο, με ήρωες δύο βρικόλακες, την Ιβ και τον Άνταμ. Αυτοί οι δύο περιπλανώνται ανά τους αιώνες, εντελώς περιθωριοποιημένοι σε έναν κόσμο που τους προκαλεί σύγχυση. Ο Τζάρμους μέσα από το μύθο των βρικολάκων επιχειρεί να μιλήσει -και το κάνει με επιτυχία- για την παντοτινή αγάπη. Σε 150 ανέρχονται οι ταινίες οι οποίες θα προβληθούν στο 54ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου το οποίο ξεκίνησε την Παρασκευή και θα διαρκέσει ως την ερχόμενη Κυριακή. Σύμφωνα με το διευθυντή κ. Εϊπίδη, φέτος είναι μία από τις καλύτερες χρονιές για το φεστιβάλ, ενώ, όπως είπε, ο άξονας ο οποίος συνδέει τις ταινίες είναι η ανατροπή! Το ∆ιεθνές ∆ιαγωνιστικό τμήμα απαρτίζουν 14 ταινίες. Ανάμεσά τους, είναι και οι ελληνικές «Wild duck» του Γιάννη Σακαρίδη και «Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά» της Ελίνας Ψύκου, μια συμπαραγωγή με την Τσεχία. Ελληνικές συμμετοχές και αφιερώματα Στο πρόγραμμα των ελληνικών ταινιών θα προβληθούν 8 ταινίες: «Η τελευταία φάρσα» του Βασίλη Ραΐση, «Ο χειμώνας» του Κωνσταντίνου Κουτσολιώτα, «Ο προφήτης» του ∆ημήτρη Πούλου, «Goldfish» του Θάνου Τσαβλή, «Miss Violence» του Αλέξανδρου Αβρανά, «Να κάθεσαι και να κοιτάς» του Γιώργου Σερβετά, καθώς και οι δύο που συμμετέχουν στο ∆ιεθνές ∆ιαγωνιστικό. Το αφιέρωμα στον Αλέν Γκοντρί περιλαμβάνει 6 ταινίες, ανάμεσα στις οποίες και την

«Μόνον οι εραστές μένουν ζωντανοί» τελευταία του «Ο άγνωστος της λίμνης», η οποία κέρδισε το βραβείο σκηνοθεσίας στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα, στις Κάνες. Το αφιέρωμα στην Κλερ Σιμόν περιλαμβάνει 4 ταινίες, ανάμεσα στις οποίες και η πρόσφατη «Σταθμός του Βορρά» που θα κάνει πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται το αφιέρωμα στο σύγχρονο αργεντίνικο κινηματογράφο, με 7 ταινίες, οι οποίες αποκαλύπτουν την πολύμορφη εικονογραφία μιας χώρας μέσα από τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. 20 χρόνια Ματιές στα Βαλκάνια Ένα από τα πλέον δημοφιλή τμήματα του φεστιβάλ είναι οι Ανοιχτοί Ορίζοντες, που και φέτος είναι προσανατολισμένοι στην παγκόσμια ανεξάρτητη κινηματογραφική σκηνή, με 41 ταινίες στον κύριο κορμό του προγράμματος. Από φέτος οι Νέοι Ορίζοντες εγκαινιάζουν την ενότητα Ρεύματα, στην οποία προβάλλονται 7 ταινίες πειραματικού ύφους και ριζοσπαστική αφήγηση.

Στο πλαίσιο των Ανοιχτών Οριζόντων περιλαμβάνονται και οι Ειδικές Προβολές, με 14 ταινίες καταξιωμένων σκηνοθετών, κάποιες από τις οποίες κάνουν πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσα σε αυτές είναι «Η Αφροδίτη με τη γούνα» του Ρομάν Πολάνσκι, «Ο Παράδεισος της ελπίδας» του Ούρλιχ Ζάιντλ, «Ένας πύργος στην Ιταλία» της Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι, «Ιστορία ενός θανάτου» του Πάβελ Παβλικόφσκι. Το δικό του φανατικό κοινό έχουν οι Ματιές στα Βαλκάνια, που φέτος γιορτάζουν τα 20χρονά τους, με ένα επετειακό αφιέρωμα στο οποίο θα προβληθούν ταινίες καταξιωμένων βαλκάνιων σκηνοθετών. Στο κύριο μέρος του τμήματος θα προβληθούν 8 ταινίες μεγάλου και 7 μικρού μήκους, μέσα από τις οποίες αναδεικνύεται η ιδιαίτερη ματιά των κινηματογραφιστών της βαλκανικής. Ο προϋπολογισμός του 54ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ανέρχεται σε 1,8 εκατομμύρια ευρώ. •

Non grata η ΠΕΚΚ για το Φεστιβάλ

τη μη παρουσία μέλους της ΠΕΚΚ (Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου) στη φετινή κριτική επιτροπή της FIPRESCI (∆ιεθνής Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου) αναφέρθηκε ο διευθυντής του φεστιβάλ, μετά από σχετική ερώτηση. Σύμφωνα με τον κ. Εϊπίδη ο αποκλεισμός οφείλεται στο γεγονός η ΠΕΚΚ φέρθηκε απρεπώς και καταφέρθηκε εναντίον του Φεστιβάλ, αναφερόμενος στην απονομή του βραβείου FIPRESCI στο τελευταίο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ όταν ο έλληνας εκπρόσωπoς, κ. Νίκος Τσαγκαράκης δίνοντας το βραβείο, αναφέρθηκε στον αποκλεισμό του συναδέλφου κ. Νίκου Αλέτρα από το φεστιβάλ. Ένας αποκλεισμός ο οποίος έγινε επειδή στην απονομή των βραβείων της ΠΕΚΚ του 53ου Φεστιβάλ, ο τελευταίος αναφέρθηκε στην εξορία των βραβείων της ΠΕΚΚ από την επίσημη τελετή λήξης. Επιπλέον ο κ. Εϊπιδης χαρακτήρισε τη στάση της ΠΕΚΚ ανατρεπτική (!) και ανθελληνική (!!!), η οποία παραβαίνει τους κανονισμούς της FIPRESCI. Στο σημείο εκείνο ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης και πρόεδρος του Φεστιβάλ, κ. Γιάννης Μπουτάρης, υπερθεμάτισε λέγοντας πως η στάση της ΠΕΚΚ αποτελεί σαφέστατη παραβίαση του κανονισμού. Κατά την άποψη της διοίκησης του Φεστιβάλ, ο μοναδικός ρόλος που έχει η ΠΕΚΚ είναι να απονέμει το βραβείο και όχι να κάνει πολιτική. Γι’ αυτό το λόγο η FIPRESCI

ζήτησε από την ΠΕΚΚ να ζητήσει συγγνώμη και να απολογηθεί, πράγμα που δεν έπραξε και ως εκ τούτου, δεν είναι απαραίτητη η πρόσκλησή της. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, όμως, η FIPRESCI όχι μόνο δεν ζήτησε από την ΠΕΚΚ να απολογηθεί, αλλά αντιθέτως παρακάλεσε με επιστολή της τόσο τη διοίκηση του φεστιβάλ όσο και την ΠΕΚΚ να τα βρουν και να οριστεί το συντομότερο δυνατό έλληνας εκπρόσωπος για την κριτική επιτροπή, μέλος της ΠΕΚΚ, περίπου 20 μέρες πριν την έναρξη της 54ης διοργάνωσης. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε γιατί δεν «θέλησε» το ίδιο το φεστιβάλ. Εν τέλει, η ΠΕΚΚ πήρε την πρωτοβουλία για τη συνάντηση την οποία αρνήθηκε με απαράδεκτο τρόπο η διοίκηση του φεστιβάλ, ώστε να αποφύγει τον ορισμό μέλους τη ΠΕΚΚ, κάτι που γίνεται παραδοσιακά 20 χρόνια τώρα. Πώς όμως φτάσαμε ως εδώ; Καταφανέστατα ενοχλημένη από το λόγο του προέδρου της ΠΕΚΚ, κ. Ανδρέα Τύρου, στη διάρκεια της απονομής του βραβείου των ελλήνων κριτικών (κι όχι της FIPRESCI) στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 2011, η διεύθυνση του Φεστιβάλ εντελώς απροειδοποίητα ανακοίνωσε στην ΠΕΚΚ, την τελευταία στιγμή και ενώ εξελισσόταν η διοργάνωση του 2012, πως στο εξής δεν θα απονέμει το -καθιερωμένο από το 1977- βραβείο της στην τελετή λήξης. Η Ένωση θεώρησε πως αυτό αποτελεί προσπάθεια φίμωσης και έμμεσης λογοκρισίας,

πράγμα που διατύπωσε με δημόσια ανακοίνωσή της. Αυτή η εξέλιξη ώθησε -με δική τους πρωτοβουλία- τους έλληνες εκπροσώπους στις επιτροπές FIPRESCI του 53ου ΦΚΘ και 15oυ ΦΝΘ να το καταγγέλλουν επί σκηνής (αρχικά ο Νίκος Αλέτρας και μετά ο Νίκος Τσαγκαράκης). Η αντίδραση του φεστιβάλ ήταν άμεση και εκδηλώθηκε αρχικά με τον αποκλεισμό του προέδρου της ΠΕΚΚ, Ανδρέα Τύρου, του γ.γ. Νέστορα Πουλάκου και εν συνεχεία των κριτικών - «κακών παιδιών», μελών της ΠΕΚΚ, Νίκου Αλέτρα και Νίκου Τσαγκαράκη. Τιμωρήθηκαν δηλαδή για την αντίθετη άποψη τους! Για την ιστορία να θυμίσουμε πως η ΠΕΚΚ, όταν ανέπτυσσε το σκεπτικό της για την απονομή των βραβείων, συνήθισε να διατυπώνει και θέσεις για τη διοργάνωση και το πρόγραμμα του Φεστιβάλ, πάντοτε μέσα σε ένα πνεύμα καλοπροαίρετης και εποικοδομητικής κριτικής, καθότι πρόκειται για πνευματικό σωματείο κριτικών κινηματογράφου κι όχι ταινιών. Θεωρώ πως η αντίθεση ανάμεσα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και την ΠΕΚΚ πρέπει να τελειώσει για το καλό του φεστιβάλ αλλά και του ελληνικού κινηματογράφου.

«Η ζωή της Αντέλ» (La vie d’ Adele), του Αμπντελατίφ Κεσίς: Η 15χρονη Αντέλ ονειρεύεται τον έρωτα και εξερευνά τη σεξουαλικότητά της. Η σχέση της με ένα συμμαθητή της είναι απογοητευτική. Όλα θα αλλάξουν όταν θα συναντήσει την Έμα με την οποία θα ζήσει μια έντονη ερωτική σχέση. Χρυσός Φοίνικας και βραβείο FIPRESCI στο 66ο Φεστιβάλ των Κανών. «Κον-Τίκι» (Kon-Tiki) των Γιοακίμ Ρόνινγκ και Έσπεν Σάντμπεργκ: Ο νορβηγός Θορ Χέγερνταλ ταξιδεύει 4.300 ναυτικά μίλια με την ξύλινη σχεδία Κον –Τίκι για να αποδείξει πως η Πολυνησία κατοικήθηκε από Περουβιανούς και όχι από Ασιάτες. Θαυμάσια περιπέτεια που καταγράφει το μυθικό ταξίδι του Χέγερνταλ. «Machete: Η επιστροφή» (Machete kills), του Ρόμπερτ Ροντρίγκεζ: Ο πρώην ομοσπονδιακός πράκτορας Ματσέτε επιστρατεύεται από τον πρόεδρο των ΗΠΑ για να εξολοθρεύσει έναν έμπορο όπλων που απειλεί την ανθρωπότητα. «Σχέδιο απόδρασης» (Escape plan), του Μίκαελ Χάφστρομ: Ο Σιλβέστερ Σταλόνε και ο Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ σκαρώνουν ένα ασύλληπτο σχέδιο απόδρασης από τις πιο ασφαλείς φυλακές του κόσμου! «Παγιδευμένη ψυχή: Κεφάλαιο 2» (Insidious: Chapter 2) του Τζέιμς Γουάν: Φόνοι, τρόμος και μυστήριο, σε ένα θρίλερ που κόβει την ανάσα. «Στη μάχη του χορού» (Ba le of the year: The dream team), του Μπένσον Λι: Οι ετήσιοι αγώνες μπρέικ ντάνσινγκ αποτελούν στόχο για την ομάδα των ΗΠΑ, η οποία δεν έχει κερδίσει εδώ και 15 χρόνια. Ένας προπονητής, ο Μπλέικ, αναλαμβάνει να οδηγήσει την ομάδα στον παγκόσμιο τίτλο. «Liberal arts» του Τζος Ράντφορντ: Ο 30χρονος Τζέσε, επιστρέφει στο σχολείο που τελείωσε και ερωτεύεται μια 19χρονη φοιτήτρια. Αισθηματική κωμωδία. «Last Vegas» του Τζον Τερτελτάουμπ: Στα 60 τους, ο Μπίλι, ο Πάντι, ο Άρτσι και ο Σαμ παραμένουν φίλοι από τα παιδικά τους χρόνια. Όταν ο ορκισμένος εργένης Μπίλι αποφασίζει να παντρευτεί μια 30ρα, η παρέα ταξιδεύει στο Λας Βέγκας για το τελευταίο πάρτι εργένηδων. Σινεφίλ

Σ.Κ.

ΜΟΥΣΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

μ ΟΥΣΙΚΕΣ π ΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επιμέλεια: Λιάνα Μαλανδρενιώτη - lianam@otenet.gr

MEΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

CLUB ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ

Ο Τσαμπρόπουλος ερμηνεύει Ραχμάνινοφ

Μ. Παπαγεωργίου: Αλήθειες που γίνονται τραγούδια

Βασίλης Τσαμπρόπουλος, στο ρεσιτάλ του, που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της σειράς Ειδικές Εμφανίσεις, θα παρουσιάσει συνθέσεις του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, του οποίου θεωρείται ιδεώδης ερμηνευτής. Ο Σεργκέι Βασίλιεβιτς Ραχμάνινοφ (1873-1943), εκτός του ότι υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες όλων των εποχών, ήταν αυτός που, μετά τον Λιστ, εξερεύνησε με τόλμη ως συνθέτης τις εκφραστικές δυνατότητες του πιάνου και διαμόρφωσε ένα εντελώς ιδιαίτερο προσωπικό ιδίωμα με άκρως δεξιοτεχνικές συνθέσεις που χαρακτηρίζονται από ευφάνταστο λυρισμό, πρωτοτυπία ως προς τη δομή τους και πλούσιο, σχεδόν ορχηστρικό, ηχόχρωμα. Ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος, θα ερμηνεύσει με τη σειρά: τις Παραλλαγές σε ένα θέμα του Κορέλι, έργο 42, οι οποίες γράφτηκαν το 1931. Οι Παραλλαγές είναι 20, βασίζονται στο θέμα La Folia του ιταλού μπαρόκ συνθέτη Αρκάντζελο Κορέλι (θέμα που είχε χρησιμοποιηθεί και από τον Φραντς Λιστ το 1863 στην «Ισπανική ραψωδία» του), και είναι αφιερωμένες στον φίλο του Ραχμάνινοφ και διακεκριμένο βιολονίστα Φριτς Κράισλερ. Στη συνέχεια, τις tudes-tableaux, έργο 39, αποσπάσματα (αρ. 1, 2, 3, 4, 5, 9). Το δεύτερο μέρος του ρεσιτάλ θα αρχίσει με την Ελεγεία, έργο 3 αρ. 1. Είναι η πρώτη από το πενταμερές έργο Κομμάτια Φαντασίας για σόλο πιάνο που γράφτηκε από τον Σεργκέι Ραχμάνινοφ το 1892 και είναι αφιερωμένο στον καθηγητή αρμονίας του συνθέτη Άντον Αρένσκι. Θα ακουστεί επίσης το Πρελούδιο σε ντο δίεση ελάσσονα από την ίδια σύνθεση, μία από τις πιο διάσημες μελωδίες του Ρώσου συνθέτη, μαέστρου και βιρτουόζου του πιάνου. Στο τέλος θα ακουστούν τα αποσπάσματα αρ. 1, 3, 5 και 7 από το έργο 23 και αρ. 9, 10, 11, 12 και 13 από το έργο 32. Ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος είναι ένας πολύπλευρος καλλιτέχνης πιανίστας, συνθέτης και μαέστρος. Ως πιανίστας, ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος έχει ερμηνεύσει δεκάδες έργα της πιανιστικής φιλολογίας σε ρεσιτάλ και κοντσέρτα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2009, ο Τσαμπρόπουλος έγινε δεκτός ως επίτιμο μέλος στην ∆ιεθνή Εταιρεία Ραχμάνινοφ. Επιπλέον, την ίδια χρονιά, ο φημισμένος έλληνας καλλιτέχνης έγινε αποδέκτης διθυραμβικών σχολίων ως σολίστ για την ερμηνεία του στα πρελούδια του Ραχμάνινοφ στο Λονδίνο, αλλά και ως μαέστρος για την προσέγγιση των συμφωνικών δημιουργιών του συνθέτη, ιδιαιτέρως, δε, της ∆εύτερης Συμφωνίας. Την Πέμπτη 7 Νοεμβρίου, στις 8.30μ.μ. Τιμές εισιτηρίων: 8, 13, 19 και 25 ευρώ, 5 (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, Α.Μ.Ε.Α.) και 7 ευρώ (65+, πολύτεκνοι).

ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΙΑΝΟΣ

Βαγγέλης Μπουντούνης: 100 κιθάρες Ο Βαγγέλης Μπουντούνης παρουσιάζει το νέο του cd «100 κιθάρες» που κυκλοφορεί από την Sui Generis Music. Συμμετέχουν: Μάρω Ραζή, Κωνσταντίνος Μπουντούνης στο βιολοντσέλο, Λυδία Μπουντούνη στο βιολί, η εξαιρετική ερμηνεύτρια Βασιλική Καρακώστα, η σοπράνο Ελπινίκη Ζερβού. Από την ίδρυση της ορχήστρας των «Κιθαριστών» που όλοι ονομάζουμε «100 κιθάρες» ακόμα και αν είναι πολλοί περισσότεροι οι συντελεστές αλλά και ο ιδρυτής Βαγγέλης Μπουντούνης μιλούν για τη δυσκολία συντονισμού και κουρδίσματος μιας ορχήστρας νυκτών εγχόρδων αλλά και το «παράδοξο» να παίζουν οι σολίστες, δάσκαλοι και μαθητές μαζί. Η εξαιρετική τους συναυλία στο Μέγαρο Μουσική Αθηνών τον ∆εκέμβριο του 2012 ηχογραφήθηκε, μαγνητοσκοπήθηκε και κυκλοφορεί σε διπλό CD και DVD από τη SuiGenerisMusic. Συμμετέχουν 210 κιθαριστές: σολίστες, καθηγητές και μαθητές 30 ωδείων απ’ όλη τη χώρα. Πρόκειται για μια πραγματικά μοναδική προσπάθεια που αξίζει τα συγχαρητήρια όλων μας. Στην προσεγμένη έκδοση που κυκλοφορεί θα απολαύσετε εξαίσιες μελωδίες από το κλασικό ρεπερτόριο, από τον παγκόσμιο κινηματογράφο, αγαπημένες μελωδίες του Μάνου Χατζιδάκι, παραδοσιακά τραγούδια από τον Πόντο, την Θράκη αλλά και από την Ισπανία και το Μεξικό, κ.ά. Την ∆ευτέρα 4 Νοεμβρίου, 8μ.μ. Είσοδος ελεύθερη.

Η νεαρή ταλαντούχα τραγουδοποιός σε μία παράσταση με δικά της τραγούδια αλλά και σε απρόβλεπτες διασκευές. Ζητήσαμε από την Μαρία Παπαγεωργίου να μας μιλήσει για τις νέες της εμφανίσεις. Κι εκείνη μας έστειλε το εξής e-mail: «Είμαι η Μαρία. Αυτή που γράφει μουσικές στο δωμάτιό της. Η συνοδοιπόρος του Αλέξανδρου που μαζί φτιάξαμε τόσα τραγούδια. Η Μαρία -μικρή- που χόρευε την αμερικάνικη ποπ των 90's. Η ενήλικη που λάτρεψε τον ερωτικό Θεοδωράκη και τον γεμάτο εικόνες Θανάση Παπακωνσταντίνου. Εκείνη πού ’χει ρίζες από τον Πόντο, μεγάλωσε στα Γρεβενά και στη διαδρομή προς Αθήνα, γνώρισε την Camille και τον Jackson, χόρεψε σε funk ρυθμούς και λάτρεψε τις απρόσμενες διασκευές. Κουβαλώ και μεταφέρω

όσα με μεγάλωσαν και στο πέρασμα του χρόνου κρατήθηκαν ζωντανά μέσα μου. Και για τρεις Κυριακές όλες οι αλήθειες μου γίνονται παράσταση και ανεβαίνουν στο club του Σταυρού του Νότου. Με τη βοήθεια και την υποστήριξη 4 εξαιρετικών μουσι-

κών: Νίκος Παπαβρανούσης: τύμπανα, Άγγελος Παπαδάτος: κοντραμπάσο, Σταύρος Ρουμελιώτης: ηλεκτρική κιθάρα, Χρήστος Τόλης: πιάνο, πλήκτρα. Κυριακές 3, 10 και 17 Νοεμβρίου, στις 9.30μ.μ. Είσοδος: 10 ευρώ

ΡΥΘΜΟΣ STAGE

Οι Χαΐνηδες σε μουσικούς δρόμους Η μουσική ομάδα Χαΐνηδες αποτελεί ένα ανοιχτό σύνολο, που ανακαλύπτει μουσικούς δρόμους από την Κρήτη ως τη Μικρασία και από την Ανατολή πάλι πίσω στα Βαλκάνια. Ακολουθώντας μουσικά μονοπάτια, οι Χαΐνηδες τολμούν και δημιουργούν νέες μουσικές και λόγους, που παρουσιάζουν μεστά τον πληθωρικό πόθο της ζωής, την αίσθηση του ωραίου ή του χαμένου. Ο έρωτας και ο θάνατος, οι υπέρτατες δυνάμεις, αποτυπώνονται σε μέτρο και ορίζουν «…όλα όσα είδες και έχεις ποθήσει και όσα ποτέ δε θα δεις». Με τραγούδια όπως τα «Ακροβάτης», «Συνταγές μαγειρικής», «Η Τίγρη», «Το καπηλειό» και πολλά άλλα θα μας προσφέρουν μια αξέχαστη βραδιά με έντονα συναισθήματα. ∆ημήτρης Αποστολάκης – λύρα, φωνή, ∆ημήτρης Ζαχαριουδάκης – ακουστική κιθάρα, φωνή, Μαρία Κώτη – φωνή, Αλέξης Νόνης – νταούλι, νταρμπούκα, νταφ, καχάν, ∆ημήτρης Μπρέντας – πλήκτρα, καβάλι, κλαρίνο, γκάιντα, Αντώνης Σκαμνάκης – μπάσο, Μιχάλης Νικόπουλος – μπουζούκι, μαντολίνο, λαούτο, φωνή, Τάκης Κανέλλος – ντραμς, Κλέων Αντωνίου – ηλεκτρική κιθάρα. Το Σάββατο 9 Νοεμβρίου, στις 10.30μ.μ. Είσοδος: 12 ευρώ (με μπύρα ή κρασί).

ΟΙ ΑΚΡΟΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Iannis Xenakis «Zyia – Six chansons grecques – Psappha – Persephassa» Saphir productions Από τη γαλλική εταιρεία Saphir έχουμε σε πρώτη παγκόσμια δισκογραφική εμφάνιση τέσσερα έργα ενός «στοχαστή» της μουσικής και από τους πιο πρωτοποριακούς συνθέτες του 20ού αιώνα., του έλληνα Γιάννη Ξενάκη. Η προσέγγιση στο μουσικό σύμπαν του Ξενάκη αποτελεί δύσκολο εγχείρημα ακόμα και για τους πλέον επαΐοντες της σύγχρονης μουσικής. Οι μουσικοί ήχοι των έργων του προκύπτουν από το μετασχηματισμό διαφόρων μαθηματικών σχέσεων και επιπλέον οι πρωτοποριακές συνθετικές μέθοδοι που ανέπτυξε συσχέτιζαν τη μουσική με τα μαθηματικά και τη φυσική, μέσω της χρήσης μοντέλων από τη θεωρία των συνόλων, τη θεωρία των πιθανοτήτων, τη θερμοδυναμική, κ.λπ. Πράγμα που του απέδωσε και τον χαρακτηρισμό «νεοπυθαγόρειος». Ο ίδιος, με αυτό το σκεπτικό, κατευθύνθηκε σε μία «τυποποίηση» της μουσικής, με τη μαθηματική έννοια του όρου, εισάγοντας τον όρο «στοχαστική μουσική». Ανάμεσα στα περίπου 130 έργα του περιλαμβάνονται και τα: «Ζυγιά», «Έξι ελληνικά τραγούδια» Ψάφπα» και «Περσέφασσα» που στο παρόν ηχογράφημα τα ακούμε στις αυθεντικές τους εκδοχές. Το έργο «Zyia» (Ζυγιά), για μεσόφωνο, φλάουτο και πιάνο, γράφτηκε το 1952 και διαφέρει εμφανώς από την υπόλοιπη παραγωγή του συνθέτη, σε αυτό ο Ξενάκης αντλεί έμπνευση από την παράδοση και γράφει τους στίχους ο ίδιος. Ερμηνεύεται ιδανικά από την Αγγελική Καθαρίου, την C cile Daroux και τον ∆ημήτρη Βασιλάκη. Η φλαουτίστα C cile Daroux υπήρξε στενή φίλη του Ξενάκη και, τον Ιούλιο του 2010, οργάνωσε τη συγκεκριμένη πρώτη παγκόσμια ηχογράφηση. Η σπουδαία φλαουτίστα δυστυχώς πέθανε απροσδόκητα (τον Ιανουάριο του 2011), προτού εκδοθεί ο δίσκος και για αυτό οι υπόλοιποι μουσικοί τον αφιερώνουν στη μνήμη της. Η γεμάτη ηχοχρώματα και με αβίαστη εκφραστικότητα φωνή της Αγγελικής Καθαρίου ανοίγει διάπλατα την πόρτα για την κατανόηση του λυρικού Ξενάκη και συγχρόνως μας αιχμαλωτίζει στο μουσικό του σύμπαν. Εδώ δικαιώνει για ακόμα μία φορά τη διεθνή φήμη της ως ιδανική ερμηνεύτρια συγχρόνων συνθετών. Στα «6 Ελληνικά Τραγούδια» για πιάνο, του 1951, ο πιανίστας Νίκος Σαμαλτάνος, γνωστός και αυτός για τις υψηλές επιδόσεις του στο σύγχρονο ρεπερτόριο. Να θυμίσουμε πως με την Αγγελική Καθαρίου παρουσίασαν σε δισκογραφικά παγκόσμια πρώτη το σύνολο των 16 τραγουδιών ενός άλλου μεγάλου έλληνα συνθέτη, του Νίκου Σκαλκώτα. Με την εταιρεία BIS. Τα έργα: «Psappha» (Σαπφώ, στην αιολική διάλεκτο) και «Persephassa» (η κατά τον Αισχύλο Περσεφόνη), έργα για κρουστά που αποδίδει ο Daniel Ciampolini, ολοκληρώνουν ένα μουσικό άκουσμα που αποτελεί λαμπρό στοιχείο του μουσικού μας πολιτισμού. Ένας δίσκος συλλεκτικός, απαραίτητος στη δισκοθήκη μας. Καλή ακρόαση!

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

1029

Η ευπρέπεια του καβαφικού Έτους

τις 30 ∆εκ. 2012, με την ανακοίνωση της Γραμματείας Πολιτισμού - τότε, λόγω της συγχώνευσης Υπουργείων, δεν υπήρχε ούτε Υπουργείο ούτε Υπουργός Πολιτισμού – ότι το 2013 θα είναι Έτος Καβάφη, είχαμε εκφράσει κάποιους φόβους. Αυτοί αφορούσαν, κυρίως, την αλλαγή ιδιοκτήτη του καβαφικού Αρχείου, από την οικογένεια Γ. Π. Σαββίδη στο Ίδρυμα Ωνάση, που είχε ανακοινωθεί στις αρχές Νοε. Οι ασχολούμενοι με τον Καβάφη και το έργο του σιωπούσαν, δημιουργώντας την εντύπωση ότι την θεωρούσαν γεγονός ήσσονος σημασίας, ενώ τα ΜΜΕ την παρουσίαζαν με υπερβάλλοντα ενθουσιασμό. Καθώς το Έτος Καβάφη εκπνέει, πυκνώνουν οι ενδείξεις ότι η μεταβίβαση του Αρχείου σε άλλα χέρια θα έχει βαρύνουσα σημασία για την τύχες του Καβάφη. Πάντως, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος είχε προϊδεάσει για τη σύλληψη της αξιοποίησης του Αρχείου. Με την παραλαβή του και εν όψει του Έτους Καβάφη, είχε ανακοινώσει ότι “δεν θα κάνουνε συνέδριο Καβάφη αλλά κάτι που θα ανοίξει τον κόσμο προς τον ποιητή”. Πράγματι, Συνέδριο δεν έκαναν και στο πρόγραμμα της Στέγης για την “σεζόν 2013-14”, όπως παρουσιάστηκε στις 23 Σεπ., προβλέπεται “κύκλος Καβάφη”, με σειρά διαλέξεων γύρω από τον ίδιον, το έργο του και τη διασύνδεσή του με τη σύγχρονη εποχή. Ξεκινούν στις 21 Ιαν. 2014, με “συζήτηση” του αμερικανού μεταφραστή του συνόλου των καβαφικών ποιημάτων (έκδ. 2009) Ντάνιελ Μέντελσον με τον λέκτορα νεοελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ∆ημήτρη Παπανικολάου. Να θυμίσουμε ότι ο δεύτερος είναι ο Επιστημονικός Σύμβουλος του Αρχείου Καβάφη στη νέα του στέγη και μέλος της εννεαμελούς “επιστημονικήςοργανωτικής επιτροπής” του Έτους Καβάφη. ∆ιαφωτιστικό της καβαφικής του θεώρησης είναι το άρθρο του «Ο Καβάφης στον 21ο αιώνα» (Φεβ. 2011), με τον πλαγιότιτλο, “ένας διεθνής, πολυφωνικός, πολυπρισματικός και σίγουρα ομοφυλόφιλος Καβάφης”. Στις 29 Οκτ., σε δεύτερη συνέντευξη Τύπου, ανακοινώθηκε Συνέδριο για τον Ιούν. του 2014, όχι επικεντρωμένο στον Καβάφη, αλλά στη διαχείριση Αρχείων με αφορμή το συγκεκριμένο αρχειακό υλικό. Επίσης, οι “συζητήσεις”, πλήθυναν, με πρώτη τώρα στις 10 ∆εκ., έχοντας θέμα «Ο Καβάφης σήμερα».

∆ιαφημιστική καμπάνια Όσο για το τι θα έκαναν για το ευρύ κοινό, “τον κόσμο”, εκείνη η αρχική διατύπωση ήταν μάλλον σιβυλλική. Χρειάστηκε να περιμένουμε μέχρι τις 16 Σεπ., που εμφανίστηκαν οι πρώτες νέου τύπου αστικές “δράσεις” της Στέγης για την προβολή του σύγχρονου πολιτισμού, ώστε να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε πως νοείται αυτό το “άνοιγμα”. Τότε, στα τέσσερα συγκοινωνιακά μέσα της Αθήνας, εμφανίστηκαν, σε περίοπτες θέσεις, έντεκα καλλιτέχνες που θα εκθέσουν τη δουλειά τους στη Στέγη. Με τη συμπλήρωση ενός μηνός, αυτή η “δράση” ή, για να μας καταλαβαίνει και ο “κόσμος”, η διαφημιστική καμπάνια, ολοκληρώθηκε, και στις 14 Οκτ. ήρθε η βασιλεία του Καβάφη σε συγκοινωνιακά μέσα του κλεινού άστεως. Μόνο που αυτή η “δράση”, όπως ανακοινώθηκε, θα διαρκέσει όχι έναν αλλά τρεις μήνες, τουτέστιν μέχρι τέλους του Έτους Καβάφη. Το υψηλό κόστος της δεν στάθηκε απαγορευτικό, αφού το Ίδρυμα, ήδη από την απόκτηση του Αρχείου, έδειξε, πως όταν πρόκειται για Καβάφη, δεν κάνει τσιγκουνιές. Γιατί ο Καβάφης, με την κατάλληλη αξιοποίηση, μπορεί να προσφέρει διεθνές κύρος σε ένα Ίδρυμα. Κατά την πρόσφατη, συμπληρωματική συνέντευξη Τύπου, οι πληθωρικές “δράσεις” που ανακοινώθηκαν καλύπτουν τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα (Αθήνα-Οξφόρδη-Νέα Υόρκη-Σαντιάγκο).

Στην καμπάνια ο Καβάφης δεν εμφανίζεται μόνος στις περίβλεπτες θέσεις αλλά μετά στίχων του, που αναμένεται να μαγνητίσουν το βλέμμα. Στο πορτρέτο εικονίζεται ως διοπτροφόρος νεαρός, με εμφανή ζωγραφικά στοιχεία γκράφιτι. Είναι έργο της θεσσαλονικιώτικης σχεδιαστικής ομάδας Beetroot, ελληνιστί παντζαρόριζα, που έχει αναλάβει από πέρυσι τη διαφημιστική προώθηση των εκδηλώσεων της Στέγης. Στα συνολικά εννέα διαφημιστικά ταμπλό, το σκίτσο συνοδεύεται και από έναν διαφορετικό στίχο. Κάποτε διαφήμιση χρειάζονταν τα μακαρόνια Μίσκο, σήμερα την θέλει και το καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό έργο, καθόσον η αξία των πάντων ανάγεται στην εμπορική τους αποτίμηση. Ο Ακαδημαϊκός Σύμβουλος του Αρχείου Καβάφη, ομότιμος καθηγητής Αναστάσιος - Ιωάννης (Γιάννης ως ποιητής, επιφυλλιδογράφος και μελετητής) Μεταξάς περιμένει να δει στις πωλήσεις των έργων του ποιητή τα αποτελέσματα της καμπάνιας.

Κοντή μνήμη Οι εμπνευστές της καμπάνιας την παρουσιάζουν ως “νέου τύπου αστική δράση” και οι αποδέκτες, δημοσιογράφοι και τα αποκαλούμενα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την αντιμετωπίζουν ως πρωτοφανέρωτη ιδέα. Παρόλο που στις μεγαλουπόλεις αυτού του κόσμου συνιστά συνήθη διαφημιστικό τρόπο. Αφού εισάγουμε τα πάντα, διαφημιστικές ιδέες δεν θα αντιγράψουμε! Το κακό με μας είναι ο υπερβολικός τρόπος με τον οποίο κάθε φορά αντιδρούμε και η κοντή μνήμη μας. Να θυμίσουμε πως πολύ πριν σκάσουν μύτη οι Beetroot, η διευθύντρια του Ε.ΚΕ.ΒΙ. έφερνε για πρώτη φορά, με μια παρόμοια καμπάνια, τους Αθηναίους σε επαφή με την ποίηση. Ο πρώτος που “ταξίδεψε” στα λεωφορεία ήταν ο Σολωμός, εν έτει 1997. Τότε δεν είχαμε ούτε Μετρό ούτε Τραμ Για να μην δημιουργηθεί παρεξήγηση, στόχος των Ιδρυμάτων, τότε και τώρα, παραμένει η εξοικείωση του κοινού με την ποίηση. Η υπεύθυνη του Σχεδιασμού δράσεων για “το άνοιγμα του κόσμου προς τον ποιητή” Αφροδίτη Παναγιωτάκου, υπερασπιζόμενη το καβαφικό σκίτσο της καμπάνιας, εξομολογείται πως επιτυχία γι’ αυτούς είναι τα σημερινά παιδιά να αντιληφθούν τον Καβάφη σαν ήρωα κόμικς και τους στίχους του σαν χιπ-χοπ τραγούδια. Άλλωστε, αναδιφώντας το Αρχείο Καβάφη για να εμπνευστεί “δράσεις”, μεταξύ άλλων και εκπαιδευτικά προγράμματα, της αποκαλύφθηκε ο “μπλόγκερ” Καβάφης. Μπλογκ εμείς, μονόφυλλα εκείνος. Τουλάχιστον το ένα τρίτο από τις επαυξημένες “δράσεις”, που προσώρας φθάνουν τις 19, απευθύνονται στα παιδιά. Εξ απαλών ονύχων, λοιπόν, Καβάφης αντί για Βαλαωρήτιδες και Παλαμάδες. Να σημειώσουμε ότι, τελικά, η τριμελής ομάδα υπευθύνων για το Αρχείο Καβάφη και τις σχετικές “δράσεις” έγινε τετραμελής, αποκτώντας και “project manager” τον διδάσκοντα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Θοδωρή Χιώτη. Τουτέστιν Αθηνά-Οξφόρδη 2-2 για τη φροντίδα ενός ελληνοαγγλικού Καβάφη.

Ερωτικοί στίχοι Οι στίχοι της καμπάνιας ανασύρθηκαν από οκτώ “ποιήματα του κανόνα” και ένα από τα “κρυμμένα”, με πρόθεση να ταυτιστούν νοηματικά με τρέχουσες ανησυχίες υπό τύπον σλόγκαν. Κατά τον Ακαδημαϊκό Σύμβουλο, η επιλογή έγινε από “μια ομάδα ευπρεπών και κατάλληλων ανθρώπων”. Αν αυτή η διατύπωση δεν έχει δημοσιογραφικά παραφθαρεί, απορούμε πως εννοεί το “ευπρεπείς”. ∆ηλαδή θα μπορούσε να γίνει και από απρεπείς, τουτέστιν ανθρώπους που θα πρόσβαλαν την κοινή αισθητική και ηθική; Ή μήπως με το “ευπρεπείς” υπαινίσσεται συζητήσεις των μελών της ομάδας γύρω από το κατά πόσο θα έπρεπε να συμπεριληφθούν ερωτικοί στίχοι και αν ναι, πόσοι και πόσο τολμηροί. Γιατί μία διαφορετική ιδέα θα ήταν μία καμπάνια με αποκλειστικά ερωτικούς στίχους ενόψει και της Ημερίδας του Γαλλικού Ινστιτούτου «Ο ομοφυλόφιλος Καβάφης» στις 19 Νοε. Όταν, μάλιστα, το Ίδρυμα προ ολίγων ημερών ανακοίνωσε “συζήτηση”, με θέμα «Ο ερωτικός Καβάφης» για τις 28 Ιαν. Πάντως, με την επικρατούσα διεθνώς σεξολαγνεία, καλύτερα θα έδεναν οι προκλητικότεροι στίχοι. Οπότε χαρακτηρίζονται “ευπρεπείς”, γιατί επέλεξαν μόνο δυο στίχους ερωτικού περιεχομένου από ποιήματα του 1911-12 κι αυτοί άτολμοι για τα σημερινά γούστα. “Το σώμα μου στες ηδονές θα δώσω”, από το ποίημα, «Τα επικίνδυνα», και ο δεύτερος ή ακριβέστερα ο ένας και μισός “Επέστρεφε συχνά και παίρνε με, / αγαπημένη αίσθησις...”, από το ποίημα «Επέστρεφε». Οι ανθολόγοι προχώρησαν και στην αποκοπή στιχικών τεμαχιδίων, όπου το έκριναν απαραίτητο. Πάντως, στάθηκαν “ευπρεπείς”, καθώς δεν μπήκαν στον πειρασμό να συμπληρώσουν τους στίχους με ερεθιστικότερους από τα ίδια ποιήματα. Από την άλλη, ουδείς θα χαρακτήριζε μη “ευπρεπές”, τουτέστιν ανάρμοστο, το κείμενο του Αλέξη Καλοκαιρινού, που επικεντρώνεται σε ένα από τα “κρυμμένα” του 1919, καταταγμένο από τον ποιητή στον φάκελο «Πάθη», το ποίημα «Ο δεμένος ώμος». Καθώς, δημοσιευμένο στο πρόσφατο αφιέρωμα στον Καβάφη του περιοδικού «Το ∆έντρο» (τχ. 193194, Οκτ. 2013), απευθύνεται στους ολίγους, που μπορούν να εκτιμήσουν ένα ξεκίνημα in medias res, “Το ερωτικό πρόβλημα στον Καβάφη δεν είναι ο έρωτας γενικά, αλλά το σεξ ειδικά.” Λίγο προγενέστερο, του 1917, είναι το “κρυμμένο” από το οποίο αποσπάστηκε ο στίχος της καμπάνιας, “∆εν έχω σήμερα κεφάλι για δουλειά.-” Ένας από τους στίχους, που ήταν προφανές, πως θα λειτουργήσει με διαφορετικό νόημα από εκείνο που έχει στο ποίημα. ∆ιαφορετικό έως και βλαπτικό, καθώς αποδίδοντας στον ποιητή μια φράση, που την λέμε συχνά όταν βαριόμαστε, συνώνυμη του δεν έχω διάθεση, απαλλασσόμαστε από τυχόν ενοχές για οκνηρία και χαλαρότητα. Στο ποίημα, εκείνος που “μονολογεί” ή και γράφει επιστολή σε φίλο “δεν έχει κεφάλι για δουλειά”, τουτέστιν για ποίηση, “γιατ’ είναι κάπως ταραγμένος” από την προηγούμενη, που ή-

ταν “κάτω απ’ του Συμεών τον στύλο” και φανταζόταν τον ασκητή “τριάντα πέντε χρόνια επάνω σ’ έναν στύλο να ζει και να μαρτυρεί”. Αυτά, το 450 μ.Χ., και όχι το 350 μ.Χ., όπως από τυπογραφικό λάθος αναφέρεται στις σημειώσεις του βιβλίου με τα «Κρυμμένα ποιήματα 1877;-1923». Άλλοι στίχοι της καμπάνιας διατηρούν μέρος του νοήματός τους. Όπως ο στίχος “Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι” από το ποίημα, «Το πρώτο σκαλί», το πρωιμότερο από τα επιλεχθέντα, δημοσιευμένο στο τέλος του προπερασμένου αιώνα ή και δυο μεταγενέστεροι, από το ποίημα «Μάρτιαι Ειδοί» του 1911, “Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ώ ψυχή” και από το ποίημα «Ένας νέος, της τέχνης του λόγου – στο 24ον έτος του» του 1928, “Όπως μπορείς πια δούλεψε, μυαλό.-”. Σε καμιά, όμως, περίπτωση δεν συνοψίζουν το ποίημα, όπως ισχυρίστηκε ο Ακαδημαϊκός Σύμβουλος.

Μεγάλη ελληνική αποικία Οι έξι στίχοι της καμπάνιας που αναφέραμε, αποκομμένοι από τον ποιητικό τους κορμό, προσλαμβάνονται οι δυο ερωτικά και οι άλλοι τέσσερις υπαρξιακά. Ένας έβδομος στίχος ανευρέθη, σχεδόν στανικά, για να καλυφθεί το μείζον πρόβλημα της μετανάστευσης. Για την ακρίβεια πρόκειται για στιχικό απόξεσμα με την επίμαχη λέξη, “Ξένος εγώ, ξένος πολύ”, από το «Μύρης. Αλεξάνδρεια του 340 μ.Χ.» του 1929. Χρειάζονταν, όμως, και δυο στίχοι, που να εκφράζουν το σώμα των πολιτών. Για παρόμοιες ζητήσεις ανέκαθεν πρόσφορο είναι το ποίημα «Εν μεγάλη ελληνική αποικία, 200 π.Χ.». Γραμμένο Απρ. 1928, αρχικά θεωρήθηκε προφητικό για την κατάσταση στην ελληνική παροικία της Αιγύπτου και μετά, για την σημερινή “μεγάλη ελληνική αποικία” του διεθνούς δανειστικού τζετ-σετ. Οι ανθολόγοι επέλεξαν τον τελευταίο στίχο “Και τέλος πάντων, να, τραβουμ’ εμπρός”, σίγουροι πως ο “κόσμος” θα κρατήσει την αισιόδοξη νότα, αγνοώντας, δηλαδή μη γνωρίζοντας και όχι αδιαφορώντας για την καβαφική ειρωνεία. Αναζητώντας έναν δεύτερο στίχο ή έστω στιχικό απόξεσμα με λέξη υψηλής συχνότητας στον επικαιρικό θόρυβο, αλίευσαν τον δεύτερο στίχο του τελευταίου εξάστιχου “Να μη βιαζόμεθα· είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία”. Ακέραιος ο στίχος ταιριάζει στις σπασμωδικές κινήσεις των κυβερνόντων σήμερα. Ωστόσο, οι εμπνευστές της καμπάνιας ήθελαν μάλλον να εστιάσουν την προσοχή στη λέξη βία που εντέχνως σκιάζει τις μέρες μας και όχι βεβαίως, στη βιά, γι’ αυτό και κράτησαν κολοβό το στίχο, “Είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία”. Κι όμως, δεν έχει περάσει και τόσος καιρός από το πολυσυζητημένο περιστατικό που προέκυψε με τη σολωμική βία. Οραματιζόμενος την Ελευθερία ο Επτανήσιος ποιητής, τη βιασύνη είχε κι αυτός κατά νου, αλλά ένας βουλευτής είχε ερμηνεύσει τη λέξη βιά στο στίχο του Εθνικού Ύμνου ως άσκηση σωματικής βίας. Όπως, τότε, ο βουλευτής υπερασπίστηκε με σθένος την άποψή του, το ίδιο έπραξε ο Ακαδημαϊκός Σύμβουλος για τη εν λόγω επιλογή της καμπάνιας: “Είναι ένας στίχος που προκαλεί ανησυχία διότι ο κόσμος δεν ξέρει ότι ο ποιητής εννοεί τη βιασύνη κι έτσι συνεχίζεται ο διάλογος.” Παρόμοιες απόψεις τον αδικούν ως μελετητή, αλλά αυτά παθαίνουν οι πανεπιστημιακοί, που αναλαμβάνουν θέσεις συμβούλων και προέδρων. Πάντως, τα επίμαχα ταμπλό άλλαξαν τάχιστα και ο στίχος αποκαταστάθηκε. Μόνο που ο πρόεδρος του Ιδρύματος επέμεινε πως αυτό δεν έγινε προς διόρθωση αλλά για να ησυχάσει τις αντιδράσεις μικρής μερίδας του ΣΥΡΙΖΑ. Η Αριστερά φημίζεται για το πολιτιστικό της επίπεδο, ωστόσο το σλόγκαν παραμένει σλόγκαν με τις σημερινές γλωσσικές προσλήψεις. Όσο για τα πρώτα Συνέχεια στη σελίδα 28

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Noεμβρίου 2013

“

Ημερολόγιο Εκδηλώσεων ** Παζάρι χωρίς μεσάζοντες διοργανώνουν οι Ομπρέλες την Κυριακή 3 Νοεμβρίου στις 8.30 π.μ. έως 1.30 μ.μ. πίσω από το 1ο ∆ημοτικό σχολείο Ν. Ψυχικού (Ομήρου, Καλαβρύτων και Σολωμού). ** Η Πρωτοβουλία Κατοίκων Τούμπας διοργανώνει στο στέκι της (∆ερκών 32, Κ. Τούμπα) την Κυριακή 3 Νοεμβρίου στις 11 π.μ. το κουκλοθέατρο «Ντενεκεδούπολη». Παράλληλα, θα υπάρχει ανταλλακτικό-χαριστικό παζάρι. ** Ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Η πολιτική συγκυρία και η απάντηση της Αριστεράς» διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Εξαρχείων την Κυριακή 3 Νοεμβρίου στις 6 μ.μ. στη Μουριά (Χ. Τρικούπη και Καλλιδρομίου). Μιλούν οι Ν. Βούτσης, Ζ. Κωνσταντοπούλου, Μ. Μπόλαρη. ** Ανοιχτή εκδήλωση – φόρο τιμής στην Αλίντα ∆ημητρίου με θέμα «Οι γυναίκες στον αντιφασιστικό αγώνα, τότε και τώρα» διοργανώνει το Φύλο Συκής την Κυριακή 3 Νοεμβρίου στις 7 μ.μ. στο θέατρο Εξαρχείων (Θεμιστοκλέους 69). Θα προβληθεί η ταινία της Α. ∆ημητρίου «Πουλιά στο βάλτο». Ακολουθεί συζήτηση με ομιλήτριες την Έλλη Νικολάου και Αγγελική Βαλσαμάκη. Συντονίζει η Ελένη Λάλου. ** Σε ανοιχτή συνέλευση καλεί η Ανεξάρτητη Πρωτοβουλία Νάουσας τη ∆ευτέρα 4 Νοεμβρίου στις 6 μ.μ .στο Πνευματικό Κέντρο της Επισκοπής για τη διοργάνωση εκδήλωσης για τη 17η Νοέμβρη. ** Ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Γυναίκες και ναζιστική ιδεολογία» διοργανώνει η

ομάδα Φύλου της Νομαρχιακής Α΄ Αθήνας ΣΥΡΙΖΑ τη ∆ευτέρα 4 Νοεμβρίου στις 7 μ.μ. στον Πολυχώρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Πολιτισμού «Ανοιχτή Πόλη» (Πανεπιστημίου 56). Μιλούν οι Τ. Βερβενιώτη, Α. Κοσυφολόγου, ∆. Λεβεντάκος. ** Παρουσίαση του βιβλίου του Λουκά Αξελού «Ξαναδιαβάζοντας τον Γκράμσι» στο χώρο ∆ιαλόγου και Πολιτισμού «Ιδεοδρόμιο» (Π.Π. Γερμανού 3, Κατερίνη) την Τετάρτη 6 Νοεμβρίου στις 7.30 μ.μ Μιλούν Λουκάς Αξελός και Αντώνης Κάλφας. ** Η παράσταση «Η νοσταλγία ενός ρεμπέτη» σε σενάριο και σκηνοθεσία του Jean-Jacques Tesson θα παρουσιαστεί την Τετάρτη 6 Νοεμβρίου και στις 13 Νοεμβρίου στις 8.30 μ.μ. στο cabaret Voltaire (Μαραθώνος 30- Μεταξουργείο). Παίζουν (ηθοποιοί και μουσικοί) με αλφαβητική σειρά: Αναστοπούλου Φραντζέσκα, Καράμπαμπα Φωτεινή, Κωσταράς Γιάννης, Μακρής Γιώργος, Πάτερος Ισίδωρος, Στρούλιου Ρένα, Tesson JeanJacques, Τσόπελας Κώστας, Χαρατσής Γιώργος. ** Ημερίδα στη μνήμη του Έρικ Χομπσμπάουμ διοργανώνουν οι εκδόσεις «Θεμέλιο» την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου στις 5.30 μ.μ. στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5 και Σταδίου). Στις 5.30 μ.μ. ξεκινά η συζήτηση «Αναφορές σε μια μακρά διαδρομή». Μιλούν οι Σπ. Ασδραχάς, Β. Καραμανωλάκης, Ε. Ζέη, ∆. Λαμπροπούλου, Ε. Γαζή, Π. Βόγλης. Συντονίζει η Α. Ματθαίου. Στις 8 μ.μ. ξεκινά στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Ο Έρικ Χομπσμπάουμ χθές και σήμερα». Μιλούν οι Χρ.

Προσφορά Ο Τάκης Μαστρογιαννόπουλος προσφέρει στην «Εποχή» 50 ευρώ στη μνήμη της Αλίντας ∆ημητρίου.

Αγριαντώνη, Ν. Θεοτοκάς, Χρ. Χατζηιωσήφ. Συντονίζει ο Θ. Γιαλκέτσης. ** Το πολιτιστικό στέκι του ΚΕΘΕΑ ∆ιάβαση (Σταυροπούλου 29, πλατεία Αμερικής) και το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών παρουσιάζει την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου στις 6.30 μ.μ. το ντοκιμαντέρ «Ίμβρος-Τένεδος: Της μνήμης και της λήθης». Κρατήσεις θέσεων στο τηλέφωνο 210 – 8653960 / 111 εσωτερικό (θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας). ** Ανοιχτή εκδήλωση με θέμα «28η Οκτωβρίου 1940- Εθνική Αντίσταση: Το ΕΑΜ και ο δημοκρατικός πατριωτισμός» διοργανώνει την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου στις 6.30 μ.μ. ο Πολυχώρος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Πολιτισμού «Ανοιχτή Πόλη» (Πανεπιστημίου 56). Μιλούν οι Μ. Λυμπεράτος, Μ. Χαραλαμπίδης, Π. Παπαστρατής, Στ. ∆ημητρίου, Στρ. Μπουρνάζος. ** Αντιφασιστική διαδήλωση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 9 Νοεμβρίου στις 12 το μεσημέρι στην πλατεία ∆ημαρχείου του Περιστερίου. Τη συγκέντρωση καλούν σωματεία, φορείς, συλλογικότητες.

** Σεμινάριο Σαπωνοποιίας στην κατάληψη του Βοτανικού Κήπου Πετρούπολης (πλατεία Αγ. ∆ημητρίου, Πετρούπολη) το Σάββατο 9 Νοεμβρίου στις 6.30 μ.μ. ** Ιδρυτική συνέλευση Ριζοσπαστικής Κίνησης Πολιτών Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης την Κυριακή 10 Νοεμβρίου στις 11 π.μ. στην αίθουσα «Ιωνία» της Βούλας. ** 8η διανομή τροφίμων από το «Μαζί... να τα φάμε» την Κυριακή 10 Νοεμβρίου (8 π.μ. έως 1 μ.μ.) στο 4ο ∆ημοτικό Σχολείο (Αριστοφάνους και Σαλαμίνος) στο Κάτω Χαλάνδρι. ** Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Καβάφη διοργανώνει ο Πολυχώρος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Πολιτισμού «Ανοιχτή Πόλη» (Πανεπιστημίου 56) την Κυριακή 10 Νοεμβρίου στις 8 μ.μ. Θα προβληθεί η ταινία μικρού μήκους του Κ. Γιάνναρη «Τρώες», την οποία προλογίζει ο Γ. Κόρρας και η ταινία «Εις το φως της ημέρας» του Τ. Σπετσιώτη, την οποία προλογίζει ο σκηνοθέτης. Είσοδος 2 ευρώ. •

ΦΥΓΗ

(casa – chiesa – casino) Η ποιητική του χώρου. Φάκελοι που αναζητάνε παραλήπτη. Φωτογραφία η ζωή. Όλα ατάκτως ερριμένα. Ο κύβος ερρίφθη. Γι’ αυτούς. Μοναξια. Η ερημιά της ανυπότακτης ζωής. Η ψυχή του ποιητή. Το όνειρο που αρνείται να πεθάνει. Μεταναστεύει. Κάπως έτσι αρχίζει και τελειώνει η ζωή. Θαμπώνει ο καθρέφτης από τον αφρό των ημερών. Κρύσταλλο ιδεών. Η διαλεκτική της ανακύκλωσης. Χαμένος χρόνος. Αδιάλλακτα διαφορετική θα μείνω να σου θυμίζω ότι όταν κοντοστέκεσαι στην πόρτα ακυρώνεις την ίδια τη ζωή. Η πόρτα εμποδίζει τη φυγή σου. Γκέλλυ Κωστάκου

Η ένσταση για την ταύτιση του νεοναζισμού με την Ακροδεξιά δεν είναι σχολαστική. Έχει να κάνει με το ερώτημα, αν ο αυταρχισμός, η πολιτισμική ξενοφοβία και ο εθνικισμός είναι, όπως ισχυρίζεται η συγγραφέας, αναχρονιστικά φαινόμενα ή έχουν τη θέση τους στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία.

ο βιβλίο της Άννας Φραγκουδάκη Ο εθνικισμός και η άνοδος της ακροδεξιάς, που κυκλοφόρησε φέτος το Μάιο από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, προδιαθέτει με τον τίτλο του ότι θέλει να καταπιαστεί με μία πλευρά ενός φλέγοντος ζητήματος, δηλαδή τον εθνικισμό και τη σύνδεσή του με την άνοδο της Ακροδεξιάς στην Ελλάδα, στην οποία η συγγραφέας κατατάσσει και τη ναζιστική Χρυσή Αυγή. Το επιστημονικό έργο της Άννας Φραγκουδάκη, ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου δίδαξε Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, είναι σε μεγάλο βαθμό αφιερωμένο στο φαινόμενο του εθνικισμού στις διάφορες εκφάνσεις του, προπάντων στην εκπαίδευση, το ίδιο και η αρθρογραφία της στα Νέα. Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο η Φραγκουδάκη επιχειρεί να περιγράψει την ελληνική Ακροδεξιά (κατά την ίδια: ΛΑΟΣ και Χρυσή Αυγή)· στο δεύτερο επιχειρεί να ανιχνεύσει «τα αίτια της ακροδεξιάς ανόδου», κοινωνικά, πολιτικά και ιδεολογικά και στο τρίτο: «Ο καθοριστικός ρόλος των εθνικών ιδεών» να συνδέσει τις πολιτικές εξελίξεις της τελευταίας πενταετίας, κυρίως το αντιμνημονιακό κίνημα και (υπόρρητα) την πολιτική της Αριστεράς με την άνοδο της Χρυσής Αυγής. Αναχρονιστικό φαινόμενο;

Η ευπρέπεια του καβαφικού Έτους Συνέχεια από τη σελίδα 27

αποτελέσματα της “δράσης” στα συγκοινωνιακά μέσα, αυτά θα διερευνηθούν αύριο, σε τάχιστα διοργανωθείσα συζήτηση, «Τι συμβαίνει όταν ο Καβάφης μπαίνει στο Μετρό», στη νέα καβαφική Στέγη.

Το μεγάλο ναι Κατά τα άλλα, το Αρχείο Καβάφη μένει μέχρι στιγμής ανενεργό. Ένα μοναδικό ίχνος χρήσης του από τον Ακαδημαϊκό Σύμβουλο συναντάμε στο πρόσφατο αφιέρωμα του περιοδικού «Το ∆έντρο». Αντλώντας θησαυρούς από την κεφαλλήνια καταγωγή του και την παρούσα θέση του, στο κείμενό του, θέτει εαυτόν “ενώπιον ενωπίοις” με Λασκαράτο και Καβάφη. ∆εν ερμηνεύει, αλλά επιδιώκει το “ενδοπαθητικό νιώσιμο” αλλιώς το erlebnis του Βίλχελμ Ντιλτάϋ. Σαν ποιητής

που έζησε εκ των έσω και ενεργά τον πολιτικό ανεμοστρόβιλο της ύστερης παπανδρεϊκής εποχής στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ανήκει “στους λίγους” που “το μπορούν”. Αν, όμως, ο Μεταξάς δείχνει καλός γνώστης της ιδεαλιστικής γερμανικής φιλοσοφίας στα χρόνια της καβαφικής ωριμότητας, η Λίτσα Χατζοπούλου, ανασύροντας δημοσίευμα του Γ. Π. Σαββίδη από τις 21 Ιουλ. 1973 για να δείξει την ευρεία χρήση του καβαφικού λόγου, επιδεικνύει όχι καλή μνήμη, μια και τότε ήταν ακόμη στο νηπιαγωγείο, αλλά καλή εποπτεία. Παραμονές του πολιτειακού δημοψηφίσματος, αγανακτούσε ο Σαββίδης με «ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΝΑΙ», που ήταν τοιχοκολλημένο σε “οδούς, πλατέες, και πύλες της περιώνυμης πόλεως Αντιοχείας”, παρμένο από το γνωστό καβαφικό ποίημα. Τότε, όμως, δεν αναφερόταν το όνομα Καβάφης. Στις “σκέψεις για την επικαιρότητα του Καβάφη”, η Χατζοπούλου σχολιάζει “την φωτογραφική ακρίβεια” με

την οποία το ποίημα περί της “μεγάλης ελληνικής αποικίας” αντανακλά τη σημερινή κατάσταση, προφητεύοντας τα σλόγκαν της καμπάνιας. Εκτός κι αν ανήκει “στην ομάδα των ευπρεπών και κατάλληλων που επέλεξαν τους στίχους”. Με τους ανώνυμους επιτροπών και δικτύων, ποτέ δεν ξέρεις. Βρισκόμαστε κοντά στον επίλογο του καβαφικού Έτους. Εάν εξαιρέσουμε τα “κινηματικά ιδεολογήματα”, τι, τελικά, ουσιαστικό θα κρατηθεί ως μελλοντική υποθήκη απ’ όσες “δράσεις” διεκπεραιώθηκαν γύρω από τον Aλεξανδρινό, παραμένει ακόμη ζητούμενο. Με τον τερματισμό των επετειακών εκδηλώσεων και αφού μεσολαβήσει κάποιο ικανό διάστημα αποτοξίνωσης, ίσως τότε να φανεί το απόσταγμα απ’ όσα συνέβησαν “μές στές πολλές κινήσεις κι ομιλίες”. Μ. Θεοδοσοπούλου

Η έκφραση «άνοδος της ακροδεξιάς» εννοεί, φαντάζομαι, την επανασύνταξή της σε αυτόνομο κόμμα και την είσοδό της στη Βουλή· η Ακροδεξιά, βλέπεις, υπήρξε αυτόνομη μετά τη δικτατορία, ενσωματώθηκε στη Νέα ∆ημοκρατία – αλλά υπό την ιδεολογική ηγεμονία του νεοκαραμανλισμού αρχικά και των φιλελεύθερων έπειτα, αποκόπηκε ξανά με την ίδρυση του ΛΑΟΣ, και επανενσωματώθηκε το 2012, ετούτη τη φορά όμως ηγεμονεύοντας η ίδια. Σε αυτή τη διαδικασία αποδείχτηκε, όπως άλλωστε σε ολόκληρη την Ευρώπη, ότι οι τρεις ιδεολογικοί πυλώνες της Ακροδεξιάς: αυταρχικό κράτος, πολιτισμική ξενοφοβία και εθνικισμός, είναι απολύτως συμβατοί με τον νεοφιλελευθερισμό.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Noεμβρίου 2013

Η αντιστροφή των πραγμάτων στο αντίθετό τους * Με αφορμή το βιβλίο της Άννας Φραγκουδάκη «Ο εθνικισμός και η άνοδος της ακροδεξιάς» Η ένσταση για την ταύτιση του νεοναζισμού με την Ακροδεξιά που εννοούν ο τίτλος και τα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου (παρότι η συγγραφέας αναφέρεται στις διαφορές μεταξύ ΛΑΟΣ και Χρυσής Αυγής) δεν είναι σχολαστική. Έχει να κάνει με το ερώτημα, αν ο αυταρχισμός, η πολιτισμική ξενοφοβία και ο εθνικισμός είναι, όπως ισχυρίζεται η συγγραφέας, τουλάχιστον για τον εθνικισμό που τον ανάγει στις επαναστάσεις και τους επεκτατικούς πολέμους του 19ου αιώνα, αναχρονιστικά φαινόμενα ή έχουν τη θέση τους στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία. Η ταύτιση του βιολογικού ρατσισμού των ναζί με την ακροδεξιά πολιτισμική ξενοφοβία μας εμποδίζει να διακρίνουμε ότι η δεύτερη, μπορεί να είναι επιστημονικά αστήριχτη (και αυτό το δείχνει πειστικά η συγγραφέας), αλλά δεν είναι αναχρονιστική, αντίθετα επιτελεί σπουδαία λειτουργία στη διαδικασία αναπαραγωγής του κεφαλαίου. Με τη βοήθειά της ρυθμίζεται η ροή εργατικού δυναμικού από τις φτωχές στις πλούσιες χώρες, συγκρατούνται οι μισθοί και μειώνεται το κόστος της ένταξης των μεταναστών στις κοινωνίες υποδοχής. Πέρα από τις πεποιθήσεις των πολιτικών προσώπων, η «εισβολή λαθρομεταναστών» του Σαμαρά, η «αποτυχία της πολυπολιτισμικής κοινωνίας» και η δεσμευτικότητα της «ηγετικής κουλτούρας» της Μέρκελ, η αντί-Ρομά υστερία της γαλλικής σοσιαλιστικής κυβέρνησης εξυπηρετούν ακριβώς αυτόν τον σκοπό. Την ίδια λειτουργία επιτελεί και η επιλογή των μεταναστών με τη «μπλε κάρτα», δηλαδή η προσέλκυση επιστημόνων και τεχνικών από φτωχές χώρες με χαμηλότερο μισθό και ρυθμισμένο χρόνο παραμονής, αντί για την ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα των παιδιών των μεταναστών που ήδη ζουν στις ευρωπαϊκές χώρες. Παρόμοια λειτουργία επιτελεί ο εθνικισμός. Πάλι υπόρρητα, η συγγραφέας συγχέει το εθνικό φρόνημα των επαναστάσεων του 19ου αιώνα με τον εθνικισμό. ∆εν εννοώ ότι έχει νόημα να αναπολούμε το εθνικό φρόνημα της γαλλικής και της ελληνικής επανάστασης – των αυθεντικότερων λαϊκών επαναστάσεων του 18ου και 19ου αιώνα – που συνδεόταν με τον δημοκρατικό κοσμοπολιτισμό του ∆ιαφωτισμού. Θέλω να πω ότι ο εθνικισμός που αναπτύσσεται στα τέλη του 19ου αιώνα, στην εποχή του κλασικού ιμπεριαλισμού και των μεγάλων πολέμων, είναι τελείως διαφορετικό πράγμα. Μπορεί κι αυτός, όπως η πολιτισμική ξενοφοβία, να είναι αντιφατικός και επιστημονικά αστήρικτος, κι αυτό επίσης το αναλύει με σχετική επάρκεια η συγγραφέας. Όμως, ο εθνικισμός δεν είναι αναχρονιστικός. Ας πούμε, η διένεξη για το Μακεδονικό δεν ήταν απλώς αναβίωση παλιών ιδεολογημάτων ή μονάχα αποτέλεσμα του πολιτικού αμοραλισμού του Ανδρέα Παπανδρέου και του Αντώνη Σαμαρά. Είχε να κάνει με την επι-

δίωξη να ηγεμονεύσει η Ελλάδα (και οι επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων) στη διαδικασία παλινόρθωσης του καπιταλισμού στα πρώην σοσιαλιστικά κράτη των Βαλκανίων. Χωρίς τον εθνικισμό δεν θα μπορούσαν, ακόμα, να δικαιολογηθούν οι υπέρογκες στρατιωτικές δαπάνες ούτε φαραωνικά εγχειρήματα σαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο αστικός ευρωπαϊσμός Μια ενδιαφέρουσα εθνικιστική πλευρά χαρακτηρίζει τον αστικό ευρωπαϊσμό στη χώρα μας. Για την είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ, την οποία η συγγραφέας θεωρεί επιτυχία της ελληνικής πολιτικής, δεν υπήρξε ποτέ σοβαρή επιστημονική θεμελίωση, το αντίθετο μάλιστα: από όλες τις σχολές της οικονομικής επιστήμης υπήρξαν τουλάχιστον ενστάσεις. Η αιτιολόγηση αυτού του, εκ πρώτης όψεως, άφρονος εγχειρήματος ήταν πολιτική και γεωπολιτική. Η μία είχε να κάνει με την υποτιθέμενη πολιτική υστέρηση της Ελλάδας έναντι των δυτικοευρωπαϊκών κρατών, αιτιολόγηση που περιέχει όλα τα συμπλέγματα κατωτερότητας που, δικαίως, η συγγραφέας καταλογίζει στους εθνικιστές. Η άλλη έλεγε ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα θα βρεθεί στον στενό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της ισχυρότερης πολιτικής και οικονομικής ένωσης στον κόσμο· η επιδίωξη προφανώς απέτυχε, αλλά αυτό δεν είναι τόσο σημαντικό όσο ότι ποτέ δεν τέθηκε το ερώτημα: «και τι να κάνει σε αυτόν τον σκληρό πυρήνα;» Η ένταξη, ωστόσο, δεν ήταν άσκοπη. Το ισχυρό νόμισμα έδωσε τη δυνατότητα στις πιο αναπτυγμένες ελληνικές επιχειρήσεις να βγουν στη διεθνή αγορά επί ίσοις όροις με τους ανταγωνιστές τους, ενώ η εκκαθάριση λιγότερο ισχυρών επιχειρήσεων παρείχε μεγαλύτερες δυνατότητες κερδοφορίας στο εμπορικό εισαγωγικό κεφάλαιο. Η άλλη πλευρά ήταν η πειθάρχηση της μισθωτής εργασίας για χάρη του «εθνικού σκοπού», η συγκράτηση των μισθών και η μείωση των κοινωνικών παροχών με διπλό όφελος: μείωση της φορολογίας και αποχώρηση του ∆ημοσίου από πεδίασ κερδοφόρας δραστηριότητας. Ο «εθνικός στόχος» της «ισχυρής Ελλάδας» είναι η πυκνή ομίχλη που καλείται να κρύψει ό,τι δεν μπορεί να λεχθεί. Είναι κάτι κούφιο και, για να πείσει, χρειάζεται, αλλά και αναπαράγει, τον λαϊκό εθνικισμό που πε-

ριγράφει η συγγραφέας. Η αφυδάτωση της δημοκρατίας Και η Χρυσή Αυγή; Πώς γίνεται ένας όμιλος δολοφονικών ψώνιων να εξελιχθεί σε κόμμα με σημαντική δύναμη; Η ναζιστική ιδεολογία: ο βιολογικός ρατσισμός, η μεταφορά της αρχής της αγέλης με τον αρσενικό αρχηγό στην κοινωνία των ανθρώπων, η ενσωμάτωση δεισιδαιμονιών και διαστρεβλωμένων θρύλων στον πολιτικό λόγο, είναι εξάμβλωμα, που στα μέσα του προηγούμενου αιώνα υπηρέτησε την εφόρμηση του γερμανικού ιμπεριαλισμού.

Το κοινό στοιχείο με την άνοδο του ελληνικού ναζισμού είναι η γενική αίσθηση της αδικίας και της αποτυχίας της δημοκρατίας. Η αίσθηση της αδικίας μετατοπίζεται από το αστικό κομματικό σύστημα στους «ξένους» και συναντά την εθνικιστική ιδεολογία (οι μνημονιακές υποχρεώσεις, οι διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας – λες και αυτές επιβλήθηκαν με στρατιωτική επέμβαση – με το εύκολο, αλλά αβαθές συμπέρασμα ότι μόνοι μας θα ήμαστε καλύτερα), ώστε οι εγχώριοι υπαίτιοι και ωφελημένοι της κρίσης να παραμένουν στο απυρόβλητο. Η αίσθηση, πάλι, ότι η δημοκρατία απέτυχε έχει δύο πλευρές. Η μία είναι η αφαίρεση του κοινωνικού περιεχόμενο της δημοκρατίας. Η συμβολή του ΠΑΣΟΚ στην εδραίωση της δημοκρατίας στην μεταχουντική Ελλάδα βρίσκεται ακριβώς εδώ: στην αίσθηση που αναπτύχθηκε στα 1981-1985 ότι οι λαϊκές κινητοποιήσεις και η ψήφος (και τα δύο χαρακτηριστικά της δημοκρατίας) μπορούν να επιφέρουν αλλαγές προς το καλύτερο. Με την κατάργηση της βεβαιότητας ότι υπάρχει πρόνοια για τις δύσκολες καμπές της ζωής (π.χ. αρρώστια, ανεργία, γερατειά), ότι προστατεύεσαι από την αυθαιρε-

σία των ισχυρών (π.χ. του εργοδότη ή της τράπεζας), ότι τα παιδιά σου θα πάνε σχολείο και θα βρουν δουλειά, οι άνθρωποι ζουν τη δημοκρατία σαν φκιασίδι που συγκαλύπτει την κοινωνική αδικία· σε αυτή την απαξίωση της δημοκρατίας οδήγησε η σύγκλιση των δύο μεγαλύτερων αστικών κομμάτων την τελευταία εικοσιπενταετία και συνέβαλε, μαζί με την κρατική πολιτισμική ξενοφοβία και τον κρατικό εθνικισμό, στην ανάπτυξη των ναζιστών, που ίσαμε τότε υπήρχαν στο περιθώριο. Η δεύτερη πλευρά είναι η πραγματική εκκένωση της δημοκρατίας, δηλαδή των θεσμών της λαϊκής κυριαρχίας από την πολιτική σύγκρουση και τη λήψη πολιτικών αποφάσεων· αυτό είναι συνέπεια της μεταφοράς του κέντρου αποφάσεων σε μια αδιαφανή και μη ελεγχόμενη δομή: τα ευρωπαϊκά όργανα. Τα εθνικά κοινοβούλια καλούνται να επικυρώνουν αποφάσεις, χωρίς να μπορούν καν να ελέγξουν τους εθνικούς εκπροσώπους που συνδιαμορφώνουν αυτές τις αποφάσεις. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η εντύπωση ότι η δημοκρατία είναι φκιασίδι και διευκολύνεται η αντιδημοκρατική προπαγάνδα των ναζί. Ακόμα και η συζήτηση για την «εθνική κυριαρχία» και την αναγκαστική παραίτηση από μέρος της για χάρη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι ψευδεπίγραφη. Ο προσδιορισμός «εθνική» συσκοτίζει τα πράγματα με την υπερκόσμια αχλή που σκοπίμως συνδέεται με το έθνος, η αντιπαράθεση μεταφέρεται από απτά πράγματα σε άλλα μυστηριώδη και η κριτική απευθύνεται πάλι στους «ξένους» και τους «προδότες». Στην πραγματικότητα αυτό που αποκαλείται «εκποίηση της εθνικής κυριαρχίας» και την οποία η συγγραφέας θεωρεί απαραίτητη για την «ισότιμη συμμετοχή στην ευρωπαϊκή ομοσπονδία κρατών» (που ωστόσο δεν αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως ομοσπονδία) είναι αφυδάτωση των θεσμών της λαϊκής κυριαρχίας, κι αυτή η αφυδάτωση αποξενώνει τους ανθρώπους των λαϊκών τάξεων από τη δημοκρατία και τροφοδοτεί την προπαγάνδα των εθνικιστών και των ναζί. Στο ύψος των περιστάσεων Θέλω να πω μ’ αυτά ότι όσα διεκτραγωδεί η συγγραφέας εις βάρος της Αριστεράς στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου της και προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να τα συνδέσει με το θέμα της: τη σχέση του εθνικισμού με την άνο-

δο της ακροδεξιάς, είναι άσχετα και εκτρέπουν από το ζητούμενο. Σε ένα έχει δίκιο η Άννα Φραγκουδάκη: ήταν λάθος του Αλέξη Τσίπρα να μιλήσει για Ολάντ και Ολαντρέου. Αλλά πού να φανταστεί τότε ο Τσίπρας το χάλι με το κυνήγι των Ρομά (σημειωτέον: πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης), ότι δηλαδή ο γάλλος Πρόεδρος θα γινόταν μάλλον Ολαντζαφέρης! Ενδιαφέρουσα είναι η αντίδραση γερμανών διπλωματικών κύκλων για τις κατηγορίες εναντίον της Άγκελας Μέρκελ, για τις οποίες επίσης μέμφεται την Αριστερά η συγγραφέας: «∆εν μας νοιάζει», έλεγαν, «αν καταφέρεστε εναντίον γερμανών πολιτικών. Εναντίον της Γερμανίας ως συνόλου να μην καταφέρεστε.» ∆εν είναι, άραγε, αυτές οι μεμψιμοιρίες της Φραγκουδάκη εκδηλώσεις του αισθήματος κατωτερότητας απέναντι στην υπόλοιπη Ευρώπη, που η ίδια επισημαίνει ως χαρακτηριστικό των εθνικιστών; Οι ιδιόρρυθμες απόψεις της συγγραφέως για τον τρόπο της πολιτικής συζήτησης στην Ευρώπη δεν είναι το σημαντικότερο. Το σημαντικό είναι η αντιστροφή των πραγμάτων στο αντίθετό τους. Η νεανική εξέγερση του ∆εκέμβρη 2008, οι μεγάλες απεργίες και διαδηλώσεις του 2010 και 2011, το «κίνημα των πλατειών» υπήρξαν η αντίδραση του λαού σε όλα αυτά που περιέγραψα πιο πάνω. Ήταν, δηλαδή, η αντίδραση της δημοκρατίας στην υπονόμευσή της. Ότι σε αυτή την αντίδραση θα υπήρχαν έκτροπα, εξτρεμιστικές ενέργειες και προκλήσεις ήταν αναμενόμενο. Νομίζω, όμως, ότι η Αριστερά βρέθηκε σε γενικές γραμμές στο ύψος των περιστάσεων: προσπάθησε να επικρατήσει η λογική, να απομονωθούν εξτρεμιστικά στοιχεία και προβοκάτορες, εμπρηστές και δολοφόνοι, χωρίς όμως να πάψει να συμμετέχει στις λαϊκές κινητοποιήσεις και να τις υπερασπίζεται, και χυτεύοντας την οργή του κόσμου σε πολιτικό πρόγραμμα. Εάν δεν είχε η Αριστερά αυτή τη στάση, δεν θα ορθωνόταν σε ηγετική δύναμη της κοινωνίας και, εάν δεν γινόταν αυτό, ο εθνικιστικός ανορθολογισμός και ο νεοναζισμός θα απειλούσαν σοβαρά τη δημοκρατία. Άλλωστε, είναι τυχαίο που οι ακροδεξιοί εξτρεμιστές και οι ναζί δεν πλησίαζαν καν αυτές τις κινητοποιήσεις; Είχα σκοπό να γράψω περισσότερα για τη μομφή της συγγραφέως ότι η Αριστερά, ιδίως ο ΣΥΡΙΖΑ, υπέθαλψε και υποθάλπει «την ανομία». ∆εν χρειάζεται: ήρθε το Πλημμελειοδικείο της Βέροιας και αθώωσε τον άνθρωπο που, παρανόμως, επανασύνδεσε την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος σε σπίτι ανέργου που το ρεύμα του το είχε κόψει, νομίμως, η ∆ΕΗ, επειδή της χρωστούσε λεφτά. Βλέπεις η απείθεια σε άδικους νόμους είναι καλή φιλελεύθερη δημοκρατική παράδοση – δεν την επινόησε η Αριστερά. Θόδωρος Παρασκευόπουλος

Ι∆ΕΕΣ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

Η επιστήμη μάς * Γιατί η αντιμετώπιση της κλιματικής απειλής δεν είναι απλώς ένα πολιτικό ή ιδεολογικό πρόταγμα H βραβευμένη καναδή δημοσιογράφος και συγγραφέας του πολυδιαβασμένου βιβλίου «Το δόγμα του σοκ», Ναόμι Κλάιν επιμένει, τελευταία, σε άρθρα, ομιλίες και ντοκιμαντέρ όπου περιγράφει και αποδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για αλλαγή τρόπου ζωής, για να μπορούμε να έχουμε ελπίδες ότι θα σωθεί ο πλανήτης και το είδος μας Της

Ναόμι Κλάιν

“

Επομένως, αυτό που στην πραγματικότητα λένε οι Άντερσον και Μπόους, είναι ότι υπάρχει ακόμα χρόνος να αποφύγουμε την καταστροφική υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά όχι στο πλαίσιο των κανόνων του καπιταλισμού όπως έχουν οριστεί σήμερα. Γεγονός που μπορεί να αποτελεί το καλύτερο επιχείρημα που είχαμε ποτέ για να αλλάξουμε τους κανόνες.

ον ∆εκέμβριο του 2012, στο Σαν Φρανσίσκο, ένας ερευνητής, ονόματι Μπραντ Γουέρνερ, άνοιγε δρόμο ανάμεσα στο πλήθος των 24.000 επιστημόνων, κατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής συνάντησης της Αμερικανικής Ένωσης Γεωφυσικών, για να φτάσει στο βήμα των ομιλητών (...) Η ομιλία του Γουέρνερ που κίνησε το ενδιαφέρον. Ο τίτλος ήταν «Είναι η Γη γαμ***νη;» (πλήρης τίτλος: « Είναι η Γη γαμ***νη; Η δυναμική ματαιότητα της παγκόσμιας περιβαλλοντικής διαχείρισης και οι δυνατότητες για αειφορία μέσω του ακτιβισμού άμεσης δράσης»). Μίλησε για τα όρια του συστήματος, για διαταραχές και άλλα ζητήματα κατά βάση ακατανόητα για όσους από εμάς δεν έχουμε σχέση με τη θεωρία των σύνθετων συστημάτων. Το συμπέρασμα, ωστόσο, ήταν αρκετά σαφές σε όλους: Ο παγκόσμιος καπιταλισμός έχει επιφέρει την εξάντληση των πηγών με τέτοια ταχύτητα, ανενόχλητα και χωρίς περιορισμούς, που ως συνέπεια τα «συστήματα γη – άνθρωπος» έχουν γίνει επικίνδυνα ασταθή. (...) Επιστήμη και ακτιβισμός Ωστόσο, υπήρχε μια δυναμική στο σχέδιο του Γουέρνερ που αφήνει περιθώριο για κάποια ελπίδα. Ο Γουέρνερ την ονόμασε «αντίσταση» - κινήματα «ανθρώπων ή συλλογικοτήτων» που «υιοθετούν μια συγκεκριμένη σειρά δυναμικών που δεν ταιριάζουν στην καπιταλιστική κουλτούρα». (...) Στο πλαίσιο σοβαρών επιστημονικών συναντήσεων δεν είθισται να απευθύνονται εκκλήσεις για μαζική πολιτική αντίσταση, πόσω δε μάλλον για άμεση αποτρεπτική δράση. Ωστόσο, ο Γουέρνερ δεν καλούσε ακριβώς για τα παραπάνω. Απλώς παρατηρούσε ότι οι μαζικές εξεγέρ-

μαζί του. Σε αυτό το άρθρο της, που δημοσίευσε το περιοδικό «New Statesman» στις 29 Οκτωβρίου, μεταφέρει τα ερευνητικά συμπεράσματα επιστημόνων στον τομέα του κλίματος, που καταλήγουν στη διαπίστωση ότι η ελπίδα βρίσκεται στην «αντίσταση», στα «κινήματα «ανθρώπων ή συλλογικοτήτων οι οποίοι υιοθετούν μια συγκεκριμένη

σεις των ανθρώπων –όπως το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και το κίνημα «Καταλάβατε τη Γουόλ Στριτ»– αντιπροσωπεύουν την πιθανότερη πηγή «τριβής», ώστε να επιβραδυνθεί μια οικονομική μηχανή που που βγαίνει με ταχύτητα εκτός ελέγχου. Γνωρίζουμε ότι κοινωνικά κινήματα του παρελθόντος «είχαν τεράστια επίδραση στον τρόπο με τον οποίο η ηγεμονεύουσα κουλτούρα εξελίχθηκε», σημείωσε. Άρα είναι λογικό ότι, «εάν σκεφτόμαστε το μέλλον του πλανήτη και το μέλλον της συμβίωσης μας με το περιβάλλον, πρέπει να συμπεριλάβουμε την αντίσταση ως μέρος αυτής της δυναμικής». Και αυτό, υποστήριξε ο Γουέρνερ, δεν είναι ζήτημα άποψης, αλλά «πραγματικό γεωφυσικό ζήτημα». (...) Τον Νοέμβριο του 2012, το περιοδικό «Νature» δημοσίευσε ένα σχόλιο του χρηματοδότη του περιβαλλοντικού κινήματος Τζέρεμι Γκράνθαμ, που προέτρεπε τους επιστήμονες να ακολουθήσουν αυτή την παράδοση και να «συλληφθούν αν χρειαστεί», διότι η κλιματική αλλαγή «δεν είναι μόνο η κρίση στις ζωές όλων μας, είναι επίσης η κρίση ύπαρξης του είδους μας». Από το ιδεολογικό στο υπαρξιακό ζήτημα Κάποιοι επιστημόνες δεν χρειάζεται να πειστούν. Ο νονός της σύγχρονης κλιματικής επιστήμης, Τζέιμς Χάνσεν, είναι ένας εξαίρετος ακτιβιστής, ο οποίος έχει συλληφθεί κάμποσες φορές, γιατί αντιστεκόταν στην καταστροφή βουνών για την εξόρυξη άνθρακα και στους αγωγούς μεταφοράς ορυκτών καυσίμων. Πριν ένας μελετητής παγετώνων, ονόματι Τζέισον Μποξ, ένας παγκοσμίου φήμης ειδικός για το λιώσιμο των πάγων στη Γροιλανδία μου εκμηστηρεύτηκε «∆εν μπορούσα να διατηρήσω τον αυτοσεβασμό μου, αν δεν έπαιρνα μέρος στο κίνημα. Το να ψηφίζω απλώς δεν φαίνεται αρκετό χρειάζεται να είμαι πολίτης ενεργός». Ο Γουέρνερ οδηγείται από την έρευνά του σε κάπως πιο διαφο-

σειρά δυναμικών που δεν ταιριάζουν μέσα στην καπιταλιστική κουλτούρα». Για να καταλήξει, με την παράθεση επιστημονικών άρθρων, ότι «υπάρχει ακόμα χρόνος να αποφύγουμε την καταστροφική υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά όχι στο πλαίσιο των κανόνων του καπιταλισμού, όπως έχουν οριστεί σήμερα».

ρετικό συμπέρασμα. ∆εν λέει ότι η έρευνά του τον οδήγησε να αναλάβει δράση για να πάψει κάποια συγκεκριμένη πολιτική, λέει ότι η έρευνά του δείχνει ότι ολόκληρο το οικονομικό μας μοντέλο είναι απειλή για την οικολογική ισορροπία. Και ότι το να αμφισβητήσουμε αυτό το οικονομικό μοντέλο με μαζικά κινήματα αντίστασης, ενισχύει την πιθανότητα που έχει η ανθρωπότητα να αποφύγει την καταστροφή. Αυτο που λέει είναι πολύ σοβαρό, αλλά δεν είναι μόνος του. Ο Γουέρνερ συμμετέχει σε μια μικρή, αλλά όλο και πιο ισχυρή ομάδα επιστημόνων, των οποίων η

Centre για την Έρευνα της Κλιματικής Αλλαγής, το οποίο έχει ταχύτατα καθιερωθεί ως ένα από τα κορυφαία ερευνητικά ιδρύματα για το κλίμα στη Βρετανία. Απευθυνόμενος σε όλους, από το Τμήμα για τη ∆ιεθνή Ανάπτυξη έως το ∆ημοτικό Συμβούλιο του Μάντσεστερ, ο Άντερσον έχει δαπανήσει περισσότερο από μία δεκαετία να εξηγεί υπομονετικά τις επιπτώσεις των επιστημονικών ευρημάτων σε πολιτικούς, οικονομολόγους και ακτιβιστές. Σε απλή και κατανοητή γλώσσα, δημοσιοποιεί ένα αυστηρό οδικό χάρτη για τη μείωση των αέριων ρύπων, που προτείνει μια αξιο-

“

Ο παγκόσμιος καπιταλισμός έχει επιφέρει την εξάντληση των πηγών με τέτοια ταχύτητα, ανενόχλητα και χωρίς περιορισμούς, που ως συνέπεια τα «συστήματα γη – άνθρωπος» έχουν γίνει επικίνδυνα ασταθή.

έρευνα στην αποσταθεροποίηση των φυσικών συστημάτων –ειδικά του κλιματικού συστήματος– οδηγεί σε ανάλογα ακόμα και επαναστατικά συμπεράσματα. Για κάθε απελπισμένο κρυφο-επαναστάτη που έχει ονειρευτεί την ανατροπή της παρούσας οικονομικής τάξης, αυτή η δουλειά πρέπει να έχει πολύ ενδιαφέρον. ∆ιότι αναγάγει το ξήλωμα αυτού του βάρβαρου συστήματος, για να αναδειχθεί κάτι νέο (ίσως, και κατά προτίμηση, με πολλή δουλειά), σε ζήτημα όχι απλώς ιδεολογικό, αλλά υπαρξιακό, που υπαγορεύεται από την αναγκαιότητα ύπαρξης των ειδών. Επιστήμονες - επαναστάτες Στην πρώτη γραμμή αυτών των επιστημόνων επαναστατών είναι ένας από τους κορυφαίους βρετανούς ειδικούς στην κλιματική αλλαγή, ο Κέβιν Άντερσον, αναπληρωτής διευθυντής του Tyndall

πρεπή πιθανότητα να συγκρατήσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη στους 2 βαθμούς Κελσίου, στόχο που οι περισσότερες κυβερνήσεις αναγνωρίζουν ότι θα απομακρύνει την καταστροφή. Τα τελευταία χρόνια οι επιστημονικές δημοσιεύσεις και παρουσιάσεις του Άντερσον τείνουν να χτυπάνε συναγερμό. Με τίτλους όπως «Κλιματική αλλαγή: Πέρα από την επικινδυνότητα. Βάρβαροι αριθμοί και πενιχρές ελπίδες», καταδεικνύει ότι οι πιθανότητες να παραμείνουμε σε ασφαλή επιπέδα θερμοκρασίας ελαχιστοποιούνται γρήγορα. Με την συνεργάτιδά του Άλις Μπόους, ειδική στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, επισημαίνουν ότι έχουμε χάσει τόσο χρόνο με πολιτική στασιμότητα και αδύναμες πολιτικές για το κλίμα –τη στιγμή που η παγκόσμια κατανάλωση (και εκπομπές) γιγαντώνονται– ώστε βρισκόμαστε αντιμέτωποι

Ι∆ΕΕΣ

Η ΕΠΟΧΗ 3 Νοεμβρίου 2013

λέει να επαναστατήσουμε με την αναγκαιότητα μειώσεων τόσο δραστικών, που θέτουν υπό αμφισβήτηση τη θεμελιώδη λογική της ιεράρχησης της αύξησης του ΑΕΠ. Ο Άντερσον και η Μπόους μας πληροφορούν ότι ο συνήθως αναφερόμενος μακροπρόθεσμος στόχος μετριασμού της κλιματικής αλλαγής (μείωση 80% από το επίπεδο του 1990 μέχρι το 2050) έχει επιλεγεί για λόγους αμιγώς πολιτικής σκοπιμότητας και δεν έχει καμιά επιστημονική βάση. Και αυτό γιατί οι επιπτώσεις στο κλίμα δεν προέρχονται μόνο από αυτό που εκπέμπουμε σήμερα ή αύριο, αλλά και από τη σωρευτική επίδραση στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο. Μας προειδοποιούν, λοιπόν, ότι εστιάζοντας σε στόχους τρεισήμισι δεκαετίες μπροστά, αντί να εστιάζουμε στο τι μπορούμε να κάνουμε τώρα άμεσα, κινδυνεύουμε σοβαρά να επιτρέψουμε στις εκπομπές να βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα για χρόνια ακόμα, θέτοντας τους εαυτούς μας στο φάσμα του ανέφικτου σύντομα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Άντερσον και Μπόους υποστηρίζουν ότι, αν οι κυβερνήσεις των αναπτυγμένων χωρών σοβαρολογούν για το συμφωνημένο διεθνή στόχομείωσης της θερμοκρασίας «όχι λιγότερο από τους 2 βαθμούς Κελσίου» και αν οι μειώσεις πρόκειται να σεβαστούν κάποιο είδος αρχής ισότητας (ουσιαστικά ότι οι χώρες που καταβροχθίζουν άνθρακα το μεγαλύτερο μέρος των δύο τελευταίων αιώνων χρειάζεται να περικόψουν τη χρήση του πριν απο τις χώρες όπου όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν ακόμα ηλεκτρικό ρεύμα), τότε οι μειώσεις πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερες και να γίνουν πολύ νωρίτερα. Νεοφιλελευθερισμός εναντίον πλανήτη Γη Για να έχουμε έστω μια πιθανότητα 50-50 να φτάσουμε το στόχο χρειάζεται οι βιομηχανικές χώρες να αρχίσουν αυτή τη στιγμή τη μείωση των εκπομπών αε-

“

Άρα είναι λογικό ότι, «εάν σκεφτόμαστε το μέλλον του πλανήτη και το μέλλον της συμβίωσης μας με το περιβάλλον, πρέπει να συμπεριλάβουμε την αντίσταση ως μέρος αυτής της δυναμικής». Και αυτό, υποστήριξε ο Γουέρνερ, δεν είναι ζήτημα άποψης, αλλά «πραγματικό γεωφυσικό ζήτημα».

“

Εάν θέλουμε να αποφύγουμε τέτοια σφαγή και παράλληλα να πετύχουμε τον επιστημονικά τεκμηριωμένο στόχο μας, πρέπει να διαχειριστούμε τη μείωση της χρήσης άνθρακα προσεκτικά, λαμβάνοντας υπόψη αυτό που οι Άντερσον και Μπόους περιγράφουν ως «ριζικές και άμεσες στρατηγικές απο-ανάπτυξης στις ΗΠΑ, την ΕΕ και άλλα εύρωστα κράτη». ρίων ρύπων περίπου 10% κάθε χρόνο. Αλλά οι Άντερσον και Μπόους πάνε ακόμα παραπέρα επισημαίνοντας ότι αυτός ο στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί με μετριοπαθείς τιμές στον άνθρακα και λύσεις πράσινης τεχνολογίας. Αυτά τα μέτρα θα βοηθήσουν οπωσδήποτε, αλλά απλώς δεν φτάνουν. Η πτώση της τάξης του 10% στις εκπομπές αερίων ρύπων κάθε χρόνο δεν έχει προηγούμενο από όταν αρχίσαμε να ενεργοδοτούμε τις οικονομίες μας με άνθρακα. Για την ακρίβεια, περικοπές πάνω από το 1% το χρόνο «έχουν ιστορικά συνδεθεί μόνο με περιόδους οικονομικής ύφεσης ή αναταραχής», όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος Νίκολας Στερν στην αναφορά του προς τη βρετανική κυβέρνηση, το 2006. Ακόμα και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, μειώσεις αυτής της κλίμακας δεν συνέβησαν (οι χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης είχαν μείωση της τάξης του 5% περίπου σε περίοδο 10 χρόνων). ∆εν συνέβησαν τέτοιες μειώσεις ούτε το 2008 με την κατάρρευση της Γουόλ Στριτ (οι εύρωστες χώρες είχαν πτώση των ρύπων περίπου 7% μεταξύ του 2008 και του 2009, αλλά οι εκπομπές άνθρακα γνώρισαν ζωηρή ανάκαμψη το 2010 και οι εκπομπές της Κίνας και της Ινδίας συνέχισαν να αυξάνονται). Μόνο στις άμεσες επιπτώσεις της χρεοκοπίας των αγορών του 1929, οι ΗΠΑ είδαν τις εκπομπές τους να μειώνονται για αρκετά χρόνια πάνω από 10% ετησίως, σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία από το Κέντρο Ανάλυσης και Πληροφόρησης ∆ιοξειδίου του Άνθρακα. Αλλά πρόκειται για τη χειρότερη οικονομική κρίση της σύγχρονης εποχής. Εάν θέλουμε να αποφύγουμε τέτοια σφαγή και παράλληλα να πετύχουμε τον επιστημονικά τεκμηριωμένο στόχο μας, πρέπει να διαχειριστούμε τη μείωση της χρήσης άνθρακα προσεκτικά, λαμβάνοντας υπόψη αυτό που οι Άντερσον και Μπόους περιγρά-

φουν ως «ριζικές και άμεσες στρατηγικές απο-ανάπτυξης στις ΗΠΑ, την ΕΕ και άλλα εύρωστα κράτη». Πράγμα το οποίο είναι ευκταίο, αν παρακάμψουμε το γεγονός ότι το οικονομικό μας σύστημα έχει ως φετίχ την αύξηση του ΑΕΠ, χωρίς να συνυπολογίζει τις ανθρώπινες και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, και ότι η νεοφιλελεύθερη πολιτική τάξη έχει εγκαταλείψει εντελώς την ευθύνη της να διαχειριστεί οτιδήποτε (εφόσον οι αγορές είναι η αόρατη αυθεντία στην οποία όλα πρέπει να επαφίενται). Επομένως, αυτό που στην πραγματικότητα λένε οι Άντερσον και Μπόους, είναι ότι υπάρχει ακόμα χρόνος να αποφύγουμε την καταστροφική υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά όχι στο πλαίσιο των κανόνων του καπιταλισμού όπως έχουν οριστεί σήμερα. Γεγονός που μπορεί να αποτελεί το καλύτερο επιχείρημα που είχαμε ποτέ για να αλλάξουμε τους κανόνες. Τυφλός καπιταλισμός Σε ένα δοκίμιο που δημοσιεύτηκε το 2012 στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Climate Change», οι Άντερσον και Μπόους πέταξαν το γάντι κατηγορώντας πολλούς από τους επιστήμονες συναδέλφους τους ότι παραλείπουν να ομολογήσουν το είδος των αλλαγών που η κλιματική αλλαγή απαιτεί από την ανθρωπότητα: Αναπτύσσοντας σενάρια για τις εκπομπές αερίων ρύπων, οι επιστήμονες επανειλημμένα και σοβαρά υπονομεύουν τα συμπεράσματα των δικών τους αναλύσεων. Όταν μιλάνε για αποφυγή της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη πάνω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, το «ανέφικτο» μεταφράζεται ως «δύσκολο αλλά εφικτό», ενώ το «επείγον και ριζικό» γίνεται «πρόκληση», ώστε να εξευμενιστεί ο θεός της οικονομίας (ή, πιο συγκεκριμένα, ο χρηματοπιστωτικός).

Με άλλα λόγια, επιδιώκοντας να φανούν συνετοί στους νεοφιλελεύθερους οικονομικούς κύκλους, οι επιστήμονες «απαλύνουν» δραματικά τα συμπεράσματα των ερευνών τους. Τον Αύγουστο του 2013, ο Άντερσον αποφάσισε να γίνει ακόμα πιο τραχύς, γράφοντας ότι το πλοίο έχει αποπλεύσει προς σταδιακή αλλαγή: Ίσως, το 1992, στη Σύνοδο της Γης, ή ακόμα και στην αλλαγή της χιλιετίας, το επίπεδο των 2 βαθμών Κελσίου μπορούσε να επιτευχθεί με σημαντικές αναπτυξιακές αλλαγές στο πλαίσιο της παρούσας πολιτικής και οικονομικής ηγεμονίας. Αλλά η κλιματική αλλαγή λειτουργεί σωρευτικά! Τώρα, στο 2013, εμείς που ζούμε σε μετάβιομηχανικές χώρες που υπέρ-εκπέμπουν, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πολύ διαφορετική προοπτική. Η συνεχής και συλλογική σπατάλη άνθρακα εξάντλησε κάθε ευκαιρία για «αναπτυξιακή αλλαγή», που ήταν δυνατή στον προηγούμενο (και πιο «γενναιόδωρο») σχεδιασμό με το όριο των 2 βαθμών Κελσίου. Σήμερα, μετά από δύο δεκαετίες μπλόφας και ψέματος, το ίδιο όριο απαιτεί επαναστατική αλλαγή στην πολιτική και οικονομική ηγεμονία» (οι υπογραμμίσεις δικές του). Ίσως δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι κάποιοι επιστήμονες που μελετούν το κλίμα μοιάζουν τρομαγμένοι από τα συμπεράσματα των ίδιων τους των ερευνών. Οι περισσότεροι απο αυτούς έκαναν ήσυχοι τη δουλειά τους μετρώντας παγόβουνα, τρέχοντας προγράμματα για το πλανητικό κλίμα και μελετώντας την οξύνιση των ωκεανών, για να ανακαλύψουν ότι, όπως το θέτει ο αυστραλός ειδικός στο κλίμα και συγγραφέας Κλάιβ Χάμιλτον, «ασυναίσθητα αποσταθεροποιούσαν την πολιτική και κοινωνική τάξη». Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν συνείδηση της επαναστατικής φύσης της κλιματικής επιστήμης. Αυτός είναι ο λόγος που οι κυβερνήσεις που αποφάσισαν να αγνοήσουν τις δεσμεύσεις τους για το κλίμα προς όφελος της εξόρυξης άνθρακα, χρειάστηκε να επιστρατεύσουν πιο τραμπούκικους τρόπους για να επιβάλουν σιωπή και φόβο στους επιστήμονες των χωρών τους. Στη Βρετανία, αυτή η στρατηγική εφαρμόζεται πλέον ανοιχτά, με τον Ίαν Μπόιντ, ανώτατο επιστημονικό σύμβουλο στο Τμήμα Περιβάλλοντος, Τροφής και Αγροτικών Υποθέσεων, να γράφει πρόσφατα ότι οι επι-

στήμονες θα πρέπει να αποφεύγουν «να υποδηλώνουν ότι οι πολιτικές είναι είτε σωστές είτε λάθος» και ότι θα πρέπει να εκφράζουν τις απόψεις τους «δουλεύοντας με αναγνωρισμένους συμβούλους (όπως εγώ), και με το να είναι η φωνή της λογικής, και όχι της διαφωνίας, στο δημόσιο χώρο». Εάν θέλετε να μάθετε πού οδηγεί αυτό, μπορείτε να πληροφορηθείτε τι συμβαίνει στον Καναδά όπου ζω. Η κυβέρνηση των Συντηρητικών του Στίβεν Χάρπερ έχει κάνει τόσο αποτελεσματική δουλειά στη φίμωση των επιστημόνων και στην παύση κρίσιμων ερευνητικών προγραμμάτων, που, τον Ιούλιο του 2012, περίπου 2.000 επιστήμονες και υποστηρικτές τέλεσαν μια κηδεία, στο Λόφο του Κοινοβουλίου στην Οτάβα, στη μνήμη «του θανάτου των αποδεικτικών στοιχείων». Τα πανό τους έγραφαν: «Χωρίς επιστήμη, δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία, δεν υπάρχει αλήθεια». Αλλά η αλήθεια αποκαλύπτεται έτσι κι αλλιώς. Το ότι το εξελισσόμενο κυνήγι του κέρδους και της ανάπτυξης αποσταθεροποιεί τη ζωή στον πλανήτη, δεν είναι ένα γεγονός που χρειάζεται να διαβάσουμε επιστημονικά περιοδικά για να το πληροφορηθούμε. Τα πρώτα σημάδια αποκαλύπτονται μπροστά στα μάτια μας και αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων αντιδρά όπως απαιτείται: εμποδίζοντας την υδραυλική εξόρυξη αερίου από σχιστόλιθο στο Μπαλκόμπ της Βρετανίας, τα εξορυκτικά σχέδια της Ρωσίας στην Αρκτική, οδηγώντας στο δικαστήριο διακινητές πετρελαϊκής άμμου για παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων ιθαγενών και με αμέτρητες άλλες δράσεις αντίστασης, μεγαλύτερες ή μικρότερες. Στο σχέδιο του Μπραντ Γουέρνερ, αυτή είναι η «τριβή» που απαιτείται για να κάμψει τις δυνάμεις της αποσταθεροποίησης. Ο σπουδαίος ακτιβιστής για το κλίμα Μπιλ Μακ Γκίμπεν καλεί τα «αντισώματα» να ξεσηκωθούν, για να συγκρουστούν με τον «πυρετό» που πλήττει τον πλανήτη. ∆εν είναι επανάσταση, αλλά είναι μια αρχή. Και ίσως έτσι κερδίσουμε αρκετό χρόνο μέχρι να βρούμε έναν τρόπο να ζούμε σε αυτόν τον πλανήτη χωρίς να τον γα**με.

•

Μόλις κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο της Έφης Αβδελά «Νέοι εν κινδύνω: επιτήρηση, αναµόρφωση και δικαιοσύνη» από τις εκδόσεις Πόλις. Το βιβλίο εξετάζει ορισµένες από τις µορφές που πήρε η πειθάρχηση των νέων µετά τον πόλεµο µέσα σε τρεις αλληλένδετες διαστάσεις: το διεθνές δηµόσιο ζήτηµα της «νεανικής παραβατικότητας» -και της ελληνικής εκδοχής της, της «παιδικής και νεανικής εγκληµατικότητας»· τη συγκρότηση και λειτουργία του µηχανισµού δικαιοσύνης ανηλίκων· και τις σχέσεις ανάµεσα στους επιµελητές και τις επιµελήτριες ανηλίκων, τους ανήλικους που είχαν αναλάβει να επιτηρήσουν και να αναµορφώσουν και τις οικογένειές τους σε µια περίοδο µεγάλων κοινωνικών και πολιτισµικών ανακατατάξεων.

“

NTOKOYMENTO

Σκοπός της Κίνησης ήταν: «ο αγώνας για την παράλυση και διάλυση των νεοφασιστικών και παρακρατικών οργανώσεων

Έτος: 1964: Ένα απόρρητο έγγραφο από την Γενική Διεύθυνση Εθνικής Ασφαλείας (ΓΔΕΑ) με γενικό τίτλο: Εισηγητικόν Σημείωμα και θέμα: ‘Μετωπική Οργάνωσις «Δημοκρατική Κίνησις Νέων: Γρηγόρης Λαμπράκης», φεύγει από την Γενική Διεύθυνση Εθνικής Ασφαλείας με ταξινομητικό αριθμό Α/Α/Ι και, ημερομηνία 20 Μαρτίου. Αποστέλλεται σε άγνωστους σε εμάς παραλήπτες, έναν χρόνο περίπου μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (28 Μαΐου 1963) και έναν μόλις χρόνο πριν το ξέσπασμα των Ιουλιανών του 1965, με σκοπό να επιστήσει την προσοχή στη δράση της οργάνωσης της νεοϊδρυθείσας Κίνησης «ΔΚΝ Γρηγόρης Λαμπράκης». Το κείμενο μέσα από τις λίγες σελίδες του (πέντε σελίδες εκτός του Καταστατικού της Κίνησης που επισυνάπτεται) αποκαλύπτει το μέγεθος του αστυνομοκρατούμενου κράτους, μέσα στο οποίο ανθούσαν ακραία συντηρητικές θέσεις, διατηρώντας ζωντανό το μετεμφυλιακό κλίμα. Το ότι το έγγραφο συντάσσεται στο πλαίσιο της ΓΔΕΑ, δείχνει ότι δεν βρισκόμαστε στην προηγούμενη περίοδο, της συνέχειας του παρακράτους που πολλές φορές γίνεται ανεκτό από την εξουσία. Αυτή τη φορά, η ίδια η εξουσία γεννά και αφομοιώνει τους παρακρατικούς μηχανισμούς. Είναι η περίοδος κατά την οποία το ίδιο το κράτος απαντά στη μαζικοποίηση του αριστερού κινήματος και των οργανώσεών του με συνθήκες «βίας και νοθείας». Το έδαφος προετοιμαζόταν για αυτό που θα επακολουθούσε αργότερα με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, παρά το γεγονός ότι μεσολάβησαν πολλά ακόμα, γεγονότα.

«Προσηλυτίζει αφελείς νέους εις τας τάξεις του κομμουνισμού» Απόρρητο έγγραφο αποκαλύπτει πώς η Ασφάλεια παρακολουθούσε τη Νεολαία Λαμπράκη Του Στάθη Κουτρουβίδη

ο πολυγραφημένο απόρρητο έγγραφο που βρέθηκε στα χέρια μας – ύστερα από την ευγενική προσφορά του Κωνσταντίνου Αποστολίδη αναφέρεται στη δράση της Κίνησης με την επωνυμία ∆ημοκρατική Κίνηση Νέων «Γρηγόρης Λαμπράκης». Με το κείμενο αυτό, μοιράζονται οδηγίες (εγχειρίδιο) προς τους ασφαλίτες, τις αστυνομικές υπηρεσίες για το τι πρέπει να κάνουν για να αντιμετωπίσουν την επικίνδυνη κατάσταση. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στην έντονη δραστηριότητα που είχαν αναπτύξει τα μέλη της οργάνωσης την περίοδο αυτή και στη μεγάλη απήχησή της. Ο συντάκτης του κειμένου φαίνεται να είναι καλά πληροφορημένος. «Η ∆ΚΝ ‘Γρηγόρης Λαμπράκης’ δεν είναι κόμμα, ούτε ανήκει σε κόμμα, καλεί όμως την πνευματική και πολιτική ηγεσία της χώρας να συμπαρασταθή στον αγώνα μας», δηλώνεται αντιγράφοντας την ιδρυτική διακήρυξη της Κίνησης. Βρισκόμαστε ακριβώς στο χρονικό μεταίχμιο όπου η Νεολαία Ε∆Α επιχειρεί να μαζικοποιηθεί συμμετέχοντας στην ίδρυση μιας ευρύτερης, μετωπικής θα λέγαμε σήμερα, Κίνησης, στην ∆ΚΝ «Γρηγόρης Λαμπράκης». Το έγγραφο αναφέρεται στην ιδρυτική διακήρυξη της Κίνησης στις 8 Ιουνίου 1963 (λίγες μόλις μέρες μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη), όταν δημοσιεύτηκε η ιδρυτική διακήρυξη που υπογράφτηκε από 28 μέλη. Την ίδια μέρα της κηδείας του Γρηγόρη Λαμπράκη οργανώνεται στα γραφεία της Ε∆Α συνάντηση με επικεφαλής τον Μίκη Θεοδωράκη και μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ε∆Α, από την οποία έλαβε το χρίσμα να αναλάβει την πρωτοβουλία για την ίδρυσή της. Μετά τη συνάντηση δρομολογείται η συγχώνευση της Ν. Ε∆Α και της ∆ημοκρατικής Κίνησης Νέων «Γρηγόρης Λαμπράκης». Ο συντάκτης του κειμένου είναι ενήμερος για τις πρωτοβουλίες της Ν. Ε∆Α να ενταχθεί στη μαζική οργάνωση. Συγκεκριμένα, αναφέρεται σε δύο περιστατικά. Στην ομιλία του Γ. Γιάνναρου σε στελέχη της Ν. Ε∆Α (10/9/1963), όπως και στις 1/3/1964. «Για να δουλέψουμε καλύτερα μπορούμε να βοηθήσουμε την Κίνηση Λαμπράκηδων, η οποία είναι οργάνωση εντελώς δική μας και η οποία επη-

ρεάζει νέες πλατειές μάζες νεολαίας και μπορεί να μας προσφέρη πάρα πολλά. Ευκολώτερο είναι να έλθη ένας Νεολαίος στους Λαμπράκηδες παρά στην Ε∆Α. Για πολλούς λόγους ο κάθε γονιός ανασκουμπώνεται όταν ακούη Ε∆Α, ενώ όταν μιλάμε για τους Λαμπράκηδες είναι διαφορετικά». Ο κομμουνισμός ήταν ο κίνδυνος Η οργάνωση δεν είχε λάβει ακόμα νομική υπόσταση και θεωρήθηκε από το συντάκτη της αναφοράς επικίνδυνη για την ομαλότητα του πολιτικού συστήματος. «Η οργάνωσις δεν έχει λάβει νομικήν υπόστασιν αναγνωρισμένου κατά νόμου Σωματείου». Η τακτική της οργάνωσης είχε στόχο, να επιλέξει «τα πιο δυναμικά στελέχη, τα οποία θα προορίζονταν να διεξάγουν την κομμουνιστική προπαγάνδα». Το πρόβλημα επομένως για την κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα ήταν ότι τα περισσότερα μέλη της οργάνωσης εμφορούνταν «από κομμουνιστικά φρονήματα και ιδέες που απειλούσαν την πολιτική τάξη του κράτους». Πολλές πληροφορίες συνάγονται και

για την οργανωτική δομή της Κίνησης. Αρχικά στην κορυφή της βρισκόταν ένα συμβούλιο με πέντε μέλη. «Γενικός γραμματέας» είχε αναλάβει ο Μίκης Θεοδωράκης, και μέλη: οι Γρηγόρης Γιάνναρος, Θόδωρος Πάγκαλος, Ανδρέας Λεντάκης και ∆ημήτρης Καραχάλιος. Τα πράγματα ακόμα και για τα «ξεφτέρια» της Ασφάλειας δεν ήταν ακριβώς έτσι. Ο Μίκης είχε αναλάβει πρόεδρος της Κίνησης, ενώ γραμματέας ήταν ο Τάκης Μπενάς ο οποίος δεν συμμετείχε στο πενταμελές εκτελεστικό Συμβούλιο. ∆ύο μέλη προέρχονταν από το ΚΣ της Νεολαίας Ε∆Α. Η πενταμελής επιτροπή αρχικά αναπλήρωνε τα μέλη της Ιδρυτικής ∆ιακήρυξης και οργάνωνε το σύνολο της δουλειάς. Η διάρθρωση της οργάνωσης βασιζόταν εκτός του Εκτελεστικού Συμβουλίου, στην Νομική Επιτροπή, στην Οικονομική Επιτροπή, στην Κεντρική Εκπολιτιστική Επιτροπή και στα περιφερειακά παραρτήματα. Οι περιφερειακές οργανώσεις με τη σειρά τους διαιρούνταν σε τομείς, δυνάμεις και ομάδες. Η ανάπτυξη της οργάνωσης στην Περιφέρεια ήταν μεγάλη με 52 παραρτήματα σε όλη τη χώρα. Ψυχή της κίνησης, ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης ο

Επιστημονική ημερίδα της ΕΜΙΑΝ για τη ∆ημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη

Πέμπτη 7 Νοεμβρίου 2013, από τις 16:00 μ.μ. στην Αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, Ακαδημίας 20.

Εργατικά στελέχη στο Α’ Συνέδριο ∆.Ν.Λ., Μάρτιος 1965. ∆ιακρίνονται όρθιοι στη τρίτη σειρά από αριστερά οι Γιάννης Πετρόπουλος, Νίκος Μπερτσάς, Τάκης Καράμπελας, Βασίλης Τριαντάφυλλος και Λαοκράτης Χαλβατζής. ∆εύτερη σειρά όρθιοι από αριστερά οι Γιώργος Αργύρης, Παναγιώτης Λυκούδης, Βαγγέλης Άνδροβικ, Θανάσης Τσουκνίδας, Μπάμπης Κοβάνης, Χρήστος Ρεκλείτης και Γιάννης Τζένας. Καθιστοί από αριστερά οι (τρίτος) Αντώνης Μάρης, ∆ημήτρης Κουτσούνης και (τελευταίος) Γιάννης Στεφανίδης. Φωτογραφικό Αρχείο ΕΜΙΑΝ. Φωτογραφική Συλλογή Χρήστου Ρεκλείτη και Αργυρώς Ζαννή.

οποίος στις πρόσφατες εκλογές είχε εκλεγεί βουλευτής και ήταν σύμφωνα με τη διάκριση της ασφάλειας κομμουνιστής Γ΄ κατηγορίας,. Η οργάνωση παραπλανά Πέρα από την πληροφόρηση του κειμένου, υπάρχουν και ορισμένες κρίσεις του συντάκτη όσον αφορά τη διάδοση των ιδεών της οργάνωσης, επιβεβαιώνοντας την απότομη μαζικοποίησή της: «Η Κίνησις παρουσιάζει ραγδαίαν εξέλιξιν εις αριθμόν οπαδών. Τα συνθήματα, άτινα χρησιμοποιεί, συγκοινούν τους νέους, οι οποίοι, ανύποπτοι ότι πρόκειται περί κομμουνιστικής Κινήσεως, εντάσσονται εις τας τάξεις αυτής και μετά φανατισμού εργάζονται εις αυτάς». Σκοπός της Κίνησης σύμφωνα με το επισυναπτόμενο καταστατικό της Κίνησης ήταν: «ο αγώνας για την παράλυση και διάλυση των νεοφασιστικών και παρακρατικών οργανώσεων και κομμάτων με ολοκληρωτικές και αντιδημοκρατικές τάσεις» (άρθρο 5). Το διακριτικό γνώρισμα της οργάνωσης ήταν το Ζ. Ένας από τους αναφερόμενους από τον συντάκτη 3 διακριτούς σκοπούς της οργάνωσης ήταν: «η αξιοποίησις του δυναμικού της Νεολαίας δια ποικιλομόρφου δραστηριοποιήσεως αυτής, τη υποκινήσει και καθοδηγήσει της Ε∆Α, προς εκμετάλλευσιν παντός προσφόρου θέματος και προπαγάνδισιν των θέσεων και συνθημάτων του Κόμματος, και κατ’ επέκτασιν, των τοιούτων του ΚΚΕ και του ∆ιεθνούς Κομμουνισμού». Στη συνέχεια ο συντάκτης αναρωτιέται: αν ο Άρειος Πάγος έχει αποφανθεί για τη νομιμότητα σχετικά με την εμφάνιση της οργάνωσης. Εάν η απάντηση σε αυτό ήταν καταφατική, αναρωτιόταν στη συνέχεια αν η οργάνωση μπορούσε να εισπράττει συνδρομές. Τέλος, καλεί σε λήψη μέτρων για τη μη περαιτέρω διείσδυση των κομμουνιστικών ιδεών στα σχολεία και στις ένοπλες δυνάμεις. Η ∆ημοκρατική Κίνηση Νέων «Γρηγόρης Λαμπράκης» όπως είναι γνωστό, γρήγορα στις 8 Σεπτεμβρίου 1964, συγχωνεύτηκε στην ∆ΝΛ (∆ημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη), μαζί με την νεολαία της Ε∆Α ενώ το Ιδρυτικό της Συνέδριο έγινε τον Μάρτιο του 1965. *Ολόκληρο το κείμενο του Ντοκουμέντου θα βρίσκεται στο σάιτ της «Εποχής».