Κυριακή 14-6-2015

Page 1

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 14 Ιουνίου 2015 • Αρ. φ. 1255 • 2 €

Γ. Αγγέλης: Οριακή διαπραγμάτευση

Οι κινήσεις της ελληνικής πλευράς και των δανειστών στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης σελ. 7

...

∆. Σμυρναίος: Οι ρόλοι άλλαξαν, τα τελεσίγραφα συνεχίστηκαν Αυτή τη φορά το ρόλο του “θυμωμένου” ανέλαβε το ∆ΝΤ σελ. 6

...

Μ. Μπαρσέφσκι: Μπροστά σε κρίσιμα διλήμματα και δύσκολες επιλογές

Η ενότητα του κόμματος αποτελεί στρατηγική παράμετρο σελ. 10

...

TTIP: Υπό το φόβο της καταψήφισης, αναβλήθηκε η συζήτηση

Σημαντική επιτυχία του κινήματος ενάντια στη συμφωνία σελ. 8

...

Τουρκία: Το τέλος της παντοδυναμίας του Ερντογάν;

ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΑΠΕΙΛΕΣ, Η ∆ΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

∆εν υπάρχουν περιθώρια για άλλες υποχωρήσεις Η τακτική των δανειστών «μια ζεστό, μια κρύο», που παρακολουθούμε τα τελευταία εικοσιτετράωρα, δεν αφήνει περιθώρια για αμφιβολίες ως προς το στρατηγικό στόχο των εκπροσώπων τους. Αυτό που επιζητούν, δεν είναι ο συμβιβασμός, αλλά η εξώθηση σε μια στενωπό, όπου δεν θα υπάρχουν περιθώρια ελιγμών για την ελληνική κυβέρνηση. Μόνο έτσι εξηγείται η φαινομενικά αλλοπρόσαλλη στάση τους να κάνουν πως δεν υπάρχει το κείμενο των 47 σελίδων που κατέθεσε η ελληνική πλευρά και, επιπλέον, ουσιαστικά να απορρίπτουν κάθε «βελτιωτική» πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης, που επιχειρεί να κρατήσει τη διαπραγμάτευση ενεργή. Η Αθήνα πράττει ορθά που, παρά τις απειλές για τελεσίγραφα, ελίσσεται φέρνοντας εναλλακτικές προτάσεις, αποκρούοντας έτσι την τεράστια επικοινωνιακή επιχείρηση να υποδειχθεί σαν υπεύθυνη για την αποτυχία της διαπραγμάτευσης εξαιτίας της «αδιαλλαξίας» της και των «εκβιασμών» της. Οφείλει, όμως, να το κάνει με πλήρη συνείδηση ότι σε αυτή τη

διαδικασία κινδυνεύει σε κάθε βήμα να αποκλειστεί σε αδιέξοδα που θα την υποχρεώσουν σε παράδοση άνευ όρων. Η σταθερή της στάση στις διακηρυγμένες γραμμές άμυνάς της, όπως δείχνουν και οι πρόσφατες εξελίξεις που υποχρεώνουν τους δανειστές σε κάποιους ελιγμούς της τελευταίας στιγμής, είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για να οδηγηθεί η διαπραγμάτευση σε έναν αποδεκτό συμβιβασμό. Εδώ που έχουμε φτάσει, μόνο όποιος δεν θέλει (κάνει πως) δεν καταλαβαίνει ποιος δεν επιθυμεί συμφωνία. Όσο κι αν την επιθυμεί, όμως, η ελληνική πλευρά, δεν θα πρέπει να προβάλλει τις επιθυμίες της πάνω στην πραγματικότητα: συμφωνία μπορεί να υπάρξει μόνο αν την επιδιώκουν σταθερά όλες οι πλευρές. Χωρίς διάθεση για παραδοξολογίες, η μπάλα βρίσκεται πραγματικά στα καρέ των δανειστών και όχι της Αθήνας, όπως ισχυρίζονται.

ΕΡΤ: Το μαύρο πήρε χρώμα!

Σαφές μήνυμα για την ενίσχυση της δημοκρατίας, το αποτέλεσμα των εκλογών σελ. 20

Θέατρο: Ενώ το πλοίο ταξιδεύει

72 χρόνια μετά το πρώτο του ανέβασμα έρχεται πάλι στη σκηνή το έργο της Γαλάτειας Καζαντζάκη σελ. 25

Η καυτή πατάτα των ιδιωτικοποιήσεων

Ρεπορτάζ, κείμενα των Ορέστη Φ. Αθανασίου, Γιώργου Βελεγράκη, ∆ανάης Ψωμοπούλου

σελ. 16, 17

Σύνοδος Κορυφής των Λαών Της Ελένης Σταματάκη*

Ε

κατοντάδες ακτιβιστές, διανοούμενοι και βουλευτές από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Καραϊβικής και της Ευρώπης που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η διεθνής αλληλεγγύη, το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα ΜΜΕ, συναντηθήκαμε στις Βρυξέλλες παράλληλα με τη Σύνοδο Κορυφής των Λαών, προκειμένου να δείξουμε την αλληλεγγύη μας στους δοκιμαζόμενους λαούς της Λατινικής Αμερικής, να οργανώσουμε τον αγώνα μας ενάντια στη λαίλαπα του καπιταλισμού, να διεκδικήσουμε αυτό που μας ανήκει, το φυσικό ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

Φωτο: Μάριος Λώλος

...

Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: Το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι είναι εκκρεμές Σελίδες 30, 31

Λουτσιάνα Καστελίνα: Η Ελλάδα δίνει στην Ευρώπη μια μοναδική ευκαιρία Πιερ Καλφά: Η μάχη του ελληνικού λαού, είναι η δική μας μάχη

Σελίδα 12

Σελίδες 8, 9

«Ιστορική η ημέρα. Την ΕΡΤ άνοιξαν οι εργαζόμενοι, όχι η κυβέρνηση», δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας στη μεγάλη γιορτή για την επαναλειτουργία της δημόσιας τηλεόρασης, δύο χρόνια μετά το αυταρχικό μαύρο που είχε επιβάλει η κυβέρνηση Σαμαρά. Τουλάχιστον 4.000 άνθρωποι κατέκλυσαν το βράδυ της Πέμπτης τον προαύλιο χώρο του Ραδιομεγάρου, για να γιορτάσουν μαζί με τους εργαζομένους την αποκατάσταση του θεσμού και τη δικαίωση ενός αγώνα που δόθηκε από την πρώτη στιγμή από την πλειονότητα της κοινωνίας. Με τη σειρά μας να ευχηθούμε στους δημοσιογράφους και στους τεχνικούς που επέστρεψαν στα πόστα τους, καλή αρχή για μια δημοκρατική δημόσια τηλεόραση. •


2 Σύνοδος Κορυφής των Λαών ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

Το σημείο ΕΡΤ: υποχρέωση για κάτι νέο Του Θωμά Τσαλαπάτη

μας πλούτο, την εθνική μας κυριαρχία και φυσικά να καταστρώσουμε σχέδιο ενάντια στις ύπουλες μεθόδους προπαγάνδας και την τεχνική πλύσης εγκεφάλου των ΜΜΕ. Μια μεγάλη επιθυμία του Ούγκο Τζάβες, η κοινή πλεύση Λατινικής Αμερικής και Ευρώπης παίρνει τώρα σάρκα και οστά. Εκατοντάδες συμμετείχαν στη μεγάλη πορεία αλληλεγγύης στην Βενεζουέλα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Συνόδου των Λαών, την Τετάρτη 10 Ιουνίου. Οι διαδηλωτές διέσχισαν τις κεντρικές λεωφόρους της βελγικής πρωτεύουσας, κρατώντας σημαίες, πανό και φωνάζοντας συνθήματα κατέληξαν στην πλατεία Σιμόν Μπολιβάρ, όπου βρίσκεται το άγαλμα του Σιμόν Χοσέ Αντόνιο Μπολίβαρ. Η Σύνοδος των Λαών περιελάμβανε διαλέξεις, συζητήσεις και συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης. Βασικά θέματα αποτέλεσαν η κλιματική αλλαγή, οι συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και η παγκόσμια δύναμη των ΜΜΕ. Έχουμε πολλά να μάθουμε από τις διεργασίες που αναπτύσσονται στη Λατινική Αμερική, προκειμένου κι εμείς να πείσουμε τους πολίτες για την αναγκαιότητα της κοινωνικής αλλαγής. Είναι πολύ σημαντικό να σταθούμε ενωμένοι ενάντια στην καταστροφή που συντελείται.

Παρών και ο Ραφαέλ Κορέα

Η τελετή λήξης της Συνόδου Kορυφής των Λαών, την Πέμπτη 11 Ιουνίου, έγινε παρουσία του προέδρου του Ισημερινου, Ραφαέλ Κορέα. Ηρθε σαν τον άνεμο, υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, προκειμένου να απευθύνει χαιρετισμό, έφυγε σαν την αστραπή και στο πέρασμά του σάρωσε τα πάντα. Ο άνθρωπος που «ελευθέρωσε» τον Ισημερινό από το ∆ΝΤ, που δεν δίστασε να προσφέρει καταφύγιο στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο στον νούμερο ένα καταζητούμενο των ΗΠΑ, τον ιδρυτή του Wikileaks Τζούλιαν Ασάνζ, ήταν ποταμός αποκαλύψεων, τα έβαλε με όλους και με όλα, με το οργανωμένο έγκλημα και με τις πολυεθνικές, χρησιμοποιώντας τη γνωστή, επαναστατική, αντιαμερικανική πολιτική του. Πανέξυπνος και χαρισματικός, δεν δίστασε λίγους μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας το 2006 να απελάσει τον εκπρόσωπο της Παγκόσμιας Τράπεζας και να απομακρύνει τις ναυτικές βάσεις των ΗΠΑ. Το μέρος του κρατικού προϋπολογισμού που πήγαινε στην αποπληρωμή του χρέους μειώθηκε στο μισό, ενώ οι πόροι για τις κοινωνικές δαπάνες υπερδιπλασιάστηκαν. Με τη στάση του αυτή έγινε εξαιρετικά δημοφιλής, κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια να φέρει μια οικονομική αναγέννηση στη χώρα και ηγείται πλέον του αντιαμερικανικού μπλοκ στη Λατινική Αμερική. «Έχω χάσει τον ύπνο μου, η απόφαση αυτή μας κόστισε δάκρυα και ιδρώτα, αλλά πιστεύω ότι κάνουμε το σωστό. Κάποια κράτη δεν μπορούν να δεχτούν ότι θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι. Η ζωή για εμάς είναι πάνω από το χρέος. Όλοι ενωμένοι, αλληλεγγύη για όλους». Αλληλεγγύη στην Βενεζουέλα, ο πρόεδρος της οποίας θέλει να προωθήσει την περιφερειακή συνεργασία μεταξύ των χωρών της Λατινικής Αμερικής και την απαγκίστρωσή τους από τους βόρειους γείτονές τους, μέσω της αύξησης των εσόδων από την πώληση του πετρελαίου. Μια τέτοια πολιτική παραπέμπει στο πρόβλημα της ανακατανομής του παραγόμενου πλούτου σε παγκόσμια κλίμακα. Αλληλεγγύη στην Κούβα. Η ΕΕ επιμένει στη διατήρηση της λεγόμενης «κοινής θέσης» που στοχεύει στην απομόνωση της σοσιαλιστικής επανάστασης της Κούβας. Αυτή η κοινή θέση εφαρμόζεται παράλληλα με το συνεχιζόμενο οικονομικό, χρηματοπιστωτικό και εμπορικό αποκλεισμό των ΗΠΑ κατά της Κούβας. Ο σκοπός αυτών των πολιτικών ήταν και εξακολουθεί να είναι η διατήρηση μιας ασφυκτικής πίεσης ενάντια στο λαό της Κούβας προκειμένου να απεμπολήσει την ανεξαρτησία του και τη σοσιαλιστική του επανάσταση.

Φωτογραφίες: Ελένη Γρηγοριάδου

* H E. Σταματάκη είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Α’ Πειραιά και Νήσων.

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Ας ξεκινήσουμε με μια αναγκαία και ευχάριστη παραδοχή: το ότι άνοιξε η νέα ΕΡΤ είναι σίγουρα μια ευτυχής εξέλιξη. Και ας συνεχίσουμε με μια ακόμη: το ότι έκλεισε η ΝΕΡΙΤ είναι μία ευτυχής εξέλιξη. ∆εν είμαι, άλλωστε, σίγουρος αν τα δύο γεγονότα πρέπει να ταυτίζονται. Από δω και πέρα πρέπει νομίζω να ζυγίσουμε το πόσο νέα είναι η ΕΡΤ και το πόσο έκλεισε η ΝΕΡΙΤ. Ή για να είμαστε συγκεκριμένοι: το κατά πόσο το νέο αυτό δημόσιο δίκτυο ενημέρωσης θα διαφέρει από το παλιό και θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τις χρόνιες παθογένειες (παθογένειες που έχω την αίσθηση πως δεν υπήρξε ούτε ένας αλληλέγγυος που δεν τις αναγνώριζε) διαμορφώνοντας και προσφέροντας κάτι -στη βάση του και όχι στην επιφάνεια- καινούριο. Και ταυτόχρονα πως θα παύσει το τραγούδι της η σοδειά των καταφατικών κεφαλών, του δημοσιογράφου ως ντουντούκα της κυβέρνησης, των κρατικών καναλιών σε θέση μπαλκονιών της εκάστοτε εξουσίας.

Α

ς είμαστε αισιόδοξοι όπως σε κάθε καινούριο ξεκίνημα έχοντας γνώση πως είναι αρκετά αυτά που συνηγορούν προς το γεγονός πως θα φάμε τα μούτρα μας. Και ας μην ξεχνάμε ποτέ-άσχετα με την οποιαδήποτε εξέλιξη της νέας ΕΡΤ- πως το κλείσιμο της δημόσιας τηλεόρασης ήταν μια πράξη αντιδημοκρατική, αλαζονική και βαθύτατα αυταρχική, ταυτισμένη σε απόλυτο βαθμό με τη συγκυβέρνηση Ν∆-ΠΑΣΟΚ και την περαιτέρω πολιτική τους. Ας μη βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα, λοιπόν. Ακόμη και αν το δίδυμο Τσακνής-Ταγματάρχης μας φαίνεται απογοητευτικό (σίγουρα θα προτιμούσαμε το ΤσακνήςΜαχαιρίτσας. Την άποψή μας για τον Ταγματάρχη την εκφράσαμε και σε προηγούμενα άρθρα), ακόμη και αν τόσα από τα πρόσωπα που αντικρίσαμε αυτές τις πρώτες μέρες μας θύμιζαν ό,τι πιο λάθος, τόσο στην ΕΡΤ όσο και στη ΝΕΡΙΤ (στο μυαλό μου έρχονται κατευθείαν οι δύο δημοσιογράφοι-μαϊντανοί από το τελευταίο διάγγελμα του Αντώνη Σαμαρά). Ακόμη και αν η ΠΟΣΠΕΡΤ έβγαλε την ανεκδιήγητη ανακοίνωση πως πρέπει να υπάρξουν επιπλέον προσλήψεις για «συγγενείς Α’ βαθμού των νεκρών μας και μικρό αριθμό εργαζόμενων αλληλέγγυων», ταυτίζοντας ουσιαστικά την αλληλεγγύη με το διορισμό, κουρελιάζοντας την πρώτη και θέτοντας σε μια θολή αμφιβολία τα κριτήρια με τα οποία συμβαίνει ο δεύτερος (στο σημείο αυτό και για να μην μπερδευόμαστε ας δηλώσουμε αλληλέγγυοι προς τον αγώνα των εργαζομένων της ΕΡΤ αλλά όχι και στον πρόεδρο της ΠΟΣΠΕΡΤ, Παναγιώτη Καλφαγιάννη. Και να ξεκαθαρίσουμε πως αν και αλληλέγγυοι δεν επιθυμούμε διορισμό). Ας μην βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα ακόμα και όταν οι εξελίξεις μας ξαφνιάζουν θετικά, όπως π.χ. η τοποθέτηση του Πάνου Χαρίτου ως παρουσιαστή του κεντρικού δελτίου ειδήσεων της ΕΡΤ.

τερο αίτημα προς μια αντικειμενική ενημέρωση. Το κατά πόσο κάτι τέτοιο επιτυγχάνεται (αν υποθέσουμε πως υπάρχει κάτι τέτοιο, αλλά αυτό είναι το θέμα μιας άλλης συζήτησης) δεν θα κριθεί -μόνο- από τον τρόπο αντιμετώπισης των κομμάτων τις αντιπολίτευσης, από το κατά πόσο θα κρατηθούν ίσες αποστάσεις, ή από το κατά πόσο θα αποφευχθεί κάθε στάση, σχόλιο ή καταγραφή ρεβανσισμού, αλλά αντίθετα από το κατά πόσο το κρατικό δίκτυο θα μπορέσει να λειτουργήσει ακόμη και κόντρα στο συμφέρον της κυβέρνησης σε περιπτώσεις που το επιτάσσει η δημοσιογραφική δεοντολογία και το δημόσιο αίσθημα. Γιατί ένας δημόσιος χώρος δεν έχει ως πρώτο μέλημα τη νομή του χρόνου και της αλήθειας ανάμεσα στα διάφορα κομματικά επιτελεία, αλλά ορίζεται πρωτίστως ως ένας χώρος σε ευθύ διάλογο με την κοινωνία, ως προϊόν της. Αυτό που θα καθιστούσε, λοιπόν, νέα τη Νέα Ελληνική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση θα ήταν μια νέα ανοιχτότερη δομή προς την κοινωνία (δεν γράφουμε ανοιχτή για να μην κατηγορηθούμε ως ουτοπιστές). Όσο μια πλεύση προς αυτή την κατεύθυνση δεν καταγράφεται, λίγη σημασία θα παίζουν τα πρόσωπα (θετικά ή αρνητικά) και οι αποκλίσεις από το παλαιό και γερασμένο χαρακτήρα της -τότε- ΕΡΤ θα είναι μάλλον μικρές και μετρήσιμες.

Περισσότερο από μια χαμένη ευκαιρία

Πρέπει, άλλωστε, να αντιληφθούμε πως το στοίχημα της ΕΡΤ είναι πολύ σημαντικότερο για την κυβέρνηση απ’ όσο φαίνεται. Όχι μόνο γιατί ο φορέας αναδείχθηκε ως κεντρικό σύνθημα και αίτημα μέσα στην εποχή των μνημονίων (πρώτο στη σειρά μιας σειράς αιτημάτων όπως οι καθαρίστριες, η εξόρυξη στις Σκουριές κτλ όπου η πρακτική σημασία δημιούργησε εν πολλοίς και έναν ταυτόχρονο συμβολισμό, ο οποίος σε κάποιες περιπτώσεις ξεπέρασε τον ίδιο τον πρακτικό χαρακτήρα του αιτήματος). Αλλά γιατί το όποιο αποτέλεσμα θα λειτουργήσει ως το πιο εξωστρεφές αποτύπωμα της κυβέρνησης. Όχι μόνο ως ένα αποτύπωμα που θα μας επισκέπτεται ανά πάσα στιγμή στις τηλεοράσεις και τα σαλόνια μας, αλλά ταυτόχρονα ως ένα αποτύπωμα που θα κουβαλά και όλα τα υπόλοιπα αποτυπώματα. Οι ισορροπίες που πρέπει να κρατηθούν είναι, λοιπόν, πολλές και οι κίνδυνοι ακόμη περισσότεροι. Αλλά ακριβώς λόγω αυτών των συνθηκών, το σημείο ΕΡΤ ορίζεται ως ένα σημείο αποδείξεων. Και ακόμη περισσότερο ως ένα σημείο δυνητικών ρήξεων και αναδιαμορφώσεων από το οποίο θα ξεπηδήσει το νέο. Σε διαφορετική περίπτωση θα κάνουμε λόγο για κάτι πολύ περισσότερο από απλά μια χαμένη ευκαιρία. tsalapatis.blogspot.gr

Αίτημα για αντικειμενική ενημέρωση

Αν κάτι μπορούμε να εξάγουμε ως συμπέρασμα από τα ευχητήρια, τις δηλώσεις και τις υποσχέσεις αυτό είναι ένα γενικό-

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3630523, 3619513 - 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR 3801107200000072038528658

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341 ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΚΛΕΝΙΚ Ε.Ε.



4

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ακόμα ονειρεύονται διάσπαση ΣΥΡΙΖΑ!

Ενώ οι επιλογές του σκληρού πυρήνα των πιστωτών περιορίζονται μεταξύ ήττας ή καταστροφής, το σχέδιο με τον κωδικό “Εθνική Συνεννόηση” παραμένει ενεργό. Του Νίκου Τσαγκρή

Π

αρατηρώντας, με ανθρωπολογική διάθεση, τον αέναο δημόσιο διάλογο για τη διαπραγμάτευση (στη Βουλή, στα κανάλια, στον Τύπο, στα social media), βλέπω τους ηττημένους να ζωντανεύουν, να σηκώνουν κεφάλι. Και να μιλούν, να βγάζουν γλώσσα, να αγορεύουν σαν τιμητές των νικητών: είδα τον ηττημένο σφαγέα μισθωτών και συνταξιούχων, Γιάννη Βρούτση, ας πούμε, να στηλιτεύει τον νικητή και λυτρωτή χιλιάδων απολυμένων του ∆ημοσίου, Γιώργο Κατρούγκαλο. Ένας άλλος, κατά κράτος ηττημένος αυτός (κορυφαίος αξιωματούχος πασών των μνημονιακών κυβερνήσεων, που βαρύνεται με αναρίθμητες πολιτικές πράξεις κινούμενες στο πεδίο της εσχάτης προδοσίας), καθώς αγόρευε στη Βουλή έμοιαζε σαν χοντρό φίδι, που το πατούν στο κεφάλι και χύνει από τη διχαλωτή γλώσσα του το τελευταίο δηλητήριο κατά του, οριστικού πια, νικητή του. Η τελευταία αυτή παρατήρηση, που, υπερβαίνοντας την πολιτική ανθρωπολογία, φαντασιώνεται ερπετά της πολιτικής ζωολογίας, μου έφερε στο νου μια πρωτόγονη ανάλυση για το δέον των νικητών: «όταν νικάς έναν εχθρό, του τρως την καρδιά. Έτσι οι Θεοί κατακυρώνουν τη νίκη σου. Έτσι οι Θεοί εξασφαλίζουν τη συνέχιση της διασκέδασής τους: καταναλώνεις την καρδιά του εχθρού σου, έτσι ώστε να μην μπορεί να ειπωθεί ότι ο εχθρός σου υπάρχει». «Εκτός απ’ το βαθμό όπου εκείνος υπάρχει μέσα σου», σημειώνει εν κατακλείδι με φροϋδική σοφία ο… πρωτόγονος αναλυτής.

Σενάρια διάσπασης

Του ∆ΗΜΗΤΡΗ ΠΕΤΣΕΤΙ∆Η

Η αλήθεια είναι ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, ελάχιστα είναι τα συμπτώματα ανθρωποφαγίας στις τάξεις των «νικητών». Και ίσως αυτός είναι ο λόγος, που οι «ηττημένοι» ζουν και ευδοκιμούν και σηκώνουν κεφάλι. Και μιλούν, και βγάζουν γλώσσα, και αγορεύουν σαν τιμητές των «νικητών». Και παίζουν παιγνίδια με το ΣΥΡΙΖΑ, στήνουν παγίδες στην κυβέρνηση και υπονομεύουν με χίλιους δύο τρόπους τη διαπραγμάτευση. Και απεργάζονται σχέδια αποδόμησης του Αλέξη Τσίπρα, ακόμα και διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ: «στο εσωτερικό της γερμανικής κυβέρνησης και του ∆ΝΤ εκπονήθηκε σχέδιο διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ», αποκαλύπτει ο δημοσιογράφος του Channel 4, Πολ Μέισον. «Σιγά μη χρειάζεται σχέδιο της γερμανικής κυβέρνησης και του ∆ΝΤ για

Η 18η ΚΑΙ Η 30η ΙΟΥΝΙΟΥ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

Το φάντασμα δύο αλληλοσυνδεόμενων η

να ανακατευτεί ο ΣΥΡΙΖΑ», σκεφτόμουν καθώς διάβαζα την συγκεκριμένη «αποκάλυψη». Μόλις προχτές, άλλωστε, σε κείμενό μου (σε αριστερόστροφο blog) για τις ενδοκυβερνητικές και εσωκομματικές φουσκοθαλασσιές γύρω απ’ τη διαπραγμάτευση, έγραφα τα εξής: πολλοί δεν έχουν το προτέρημα της ατομικής αυτογνωσίας και, καταλαβαίνετε, είναι αδύνατον να συμβάλλουν στην κατάκτηση της συλλογικής πολιτικής αυτογνωσίας ιδιαίτερα σε ένα «κόμμα» που δεν έστερξε να γίνει κόμμα πριν κυβερνήσει – βρέθηκε να κυβερνά με ένα κορμό πολιτικά συντεταγμένων δυνάμεων στηριζόμενο σε ασταθή άκρα, αποτελούμενα από ένα συνονθύλευμα ασύντακτων ιδεολογικών αποκλίσεων, ανήμπορων να κατανοήσουν και να αναλύσουν την παρούσα κοινωνική πραγματικότητα: να προσλάβουν το συλλογικό πολιτικό «θέλω» των Ελλήνων, το πλειοψηφικό κοινωνικό «θέλω», να το εκφράσουν στο επίπεδο της κυβερνητικής πολιτικής, της εφαρμοσμένης, δηλαδή, πολιτικής.

Κι αυτοί… «καρφώνονται»

Αλλά αυτά είναι εσωστρεφή πράγματα, πολυτελείς παρατηρήσεις, που περισσεύουν εκεί έξω, στα χαρακώματα της εμπόλεμης ευρωζώνης. Εκεί, η «εκπόνηση σχεδίου διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ στο εσωτερικό της γερμανικής κυβέρνησης και του ∆ΝΤ» δεν είναι θεωρία συνωμοσίας, αλλά γεγονός: «στόχος τους, να καταστήσουν τον Τσίπρα επικεφαλής μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας με ένα κομμάτι της Νέας ∆ημοκρατίας, που, όπως ένας από αυτούς μου είπε, θα ήθελε να βοηθήσει τον Αλέξη», ολοκληρώνει την αποκάλυψή του, ο Πολ Μέισον (Αυγή 8/6/2015). «Το σενάριο αυτό τέλειωσε αυτή την εβδομάδα», ευελπιστεί, εν κατακλείδι, ο ξένος συνάδελφος, αλλά επιτρέψτε μου να αμφιβάλλω. Όχι μόνον με βάση εισαγόμενες πληροφορίες, που θέλουν το σκληρό πυρήνα του γερμανικού διευθυντηρίου να υποστηρίζει το συγκεκριμένο σενάριο, ως «τη μόνη συνταγή προστασίας της ευρωζώνης από τον ιό του ΣΥΡΙΖΑ», αλλά και με ανοιχτές εντόπιες, προφορικές (Σαμαράς – Στ. Θεοδωράκης) και γραπτές, αιτιάσεις: μετά τη συναινετική στάση Σαμαρά στη Βουλή «δεν πρέπει η Εθνική Συνεννόηση να θεωρείται άπιαστος στόχος», «καρφώνεται» ο Σταύρος Ψυχάρης στο τελευταίο άρθρο του στο Βήμα της Κυριακής. Ε, λοιπόν, η «Εθνική Συνεννόηση», δηλαδή το «σχέδιο διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ» που, σύμφωνα με τον Πολ Μέισον εκπονήθηκε στο εσωτερικό της γερμανικής κυβέρνησης και του ∆ΝΤ με στόχο, κλπ. κλπ. κλπ.» πρέπει να θεωρείται άπιαστος στόχος, λέω εγώ. Και λέω ότι τις προηγούμενες δυο – τρεις μέρες παρακολουθήσαμε τις τελευταίες πράξεις του συγκεκριμένου δράματος Τώρα ο συνωμοτικός τους χρόνος τελειώνει – οι επιλογές τους περιορίζονται ανάμεσα στην ήττα ή την καταστροφή: μια υποχώρησή τους(το πιθανότερο) μπρος στην Αθήνα θα είναι μια πολιτική ήττα – μια ώθηση προς ένα Grexit θα είναι καταστροφή».

Η

τελευταία σημαντική γνωστή πρωτοβουλία, όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές την Παρασκευή το βράδυ, ήταν η επικοινωνία του έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον πρόεδρο της Κομισιόν κ. Γιούνγκερ και η συγκρότηση -διευρυμένης μάλιστα- αντιπροσωπείας που θα πήγαινε στις Βρυξέλλες για συνέχιση των διαπραγματεύσεων, χθες Σάββατο. Ύστερα από τη στασιμότητα στις συζητήσεις των Βρυξελλών και την αποχώρηση του ∆ΝΤ, ασυνήθιστα θορυβωδώς, από τις διαπραγματεύσεις, η εξέλιξη αυτή, με πρωτοβουλία μάλλον της ελληνικής πλευράς, δημιουργούσε μια κάποια ελπίδα για προσέγγιση και επίτευξη συμφωνίας. Η οποία, όμως, όταν εξέταζε κανείς τις τελευταίες εξελίξεις γινόταν εξαιρετικά αμυδρή.

Τα πάντα μπορεί να συμβούν

Ο λόγος είναι ότι κανένα από τα μείζονα προβλήματα, που ανέκυψαν κατά τις ως τώρα διαπραγματεύσεις, και καμία από τις μείζονες διαφωνίες είναι εύκολο να γεφυρωθούν, με βάση τα όσα έχουν γίνει γνωστά. Ούτε, όμως, από όσα πληροφορούμαστε για το περιεχόμενο των νέων ελληνικών προτάσεων που θα έφερνε στις Βρυξέλλες η αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο Γιάννη ∆ραγασάκη, είναι πολύ πιθανό να αλλάξει αισθητά το κλίμα. Ωστόσο, η κατάσταση δεν μπορεί να μείνει στάσιμη εσαεί. ∆ύο ημερομηνίες, η 18η Ιουνίου που συνεδριά-

ζει το Γιούρογκρουπ και η 30η Ιουνίου, που η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλλει 1,6 δισ. ευρώ στο ∆ΝΤ και, όπως είναι γνωστό σε όλους, δεν τα διαθέτει, λειτουργούν πιεστικά και για την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και για τους δανειστές, ιδίως για το ∆ΝΤ. Το φάντασμα των δύο αυτών ημερομηνιών είναι πάνω από τα κεφάλια των διαπραγματευτών και κανείς δεν μπορεί να προφασιστεί ότι δεν νιώθει τη σκιά του. Επομένως, κάτω από αυτό το βάρος τα πάντα μπορεί να συμβούν ή να δρομολογήσουν παρεμβάσεις για να μη συμβούν. Και οι δύο πλευρές προσέρχονται με τις δικές τους ανελαστικότητες. Πλέον, έχουν και μια εξόφθαλμα κοινή βάση, ότι δηλαδή και οι δύο πλευρές αντιλαμβάνονται πως τον πρώτο λόγο έχει η πολιτική, για να παρθούν αποφάσεις, που θα είναι συμβατές με την ιστορικότητα της εποχής και τις ανάγκες της Ευρώπης. Ως τώρα το έλεγε φανερά η ελληνική πλευρά, όμως και οι δανειστές, όπως φάνηκε και με τη στάση του ∆ΝΤ, δεν μπορούν πια να κρύψουν ότι τα κίνητρά τους είναι πολιτικά.

Χωρίς περιθώρια υποχωρήσεων

Εξετάζοντας τις θέσεις των δύο πλευρών, οι πλέον ανελαστικές είναι αυτές της ελληνικής πλευράς. Προσήλθε στις διαπραγματεύσεις με τις θέσεις της και στη συνέχεια πρότεινε τη δική της άποψη για μια συνθετική

Είναι, πραγματικά, σπάνιο ιστορικά να μιλούν για συνέχιση του διαλόγου οι δανειστές, εμμένοντας σταθερά και προκλητικά, ως χθες Σάββατο, στην κοινή επεξεργασία τους όπως την παρουσίασε ο κ. Γιούνγκερ πριν δέκα μέρες!


μερομηνιών πρόταση, κάνοντας προς τούτο ουσιώδεις υποχωρήσεις. Όχι μόνο δεν έχει περιθώρια να κάνει άλλες υποχωρήσεις στο δημοσιονομικό, αλλά επιπλέον προσέρχεται με προτάσεις για το χρέος, την ανάπτυξη και τα εργασιακά, ενώ δεν δέχεται, σ’ αυτή τη φάση, συζήτηση για το ασφαλιστικό, πέραν του περιορισμού των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων. Το κρίσιμο είναι, μ’ άλλα λόγια, ότι δεν μπορεί να αποδεχθεί μέτρα που μας παγιδεύουν στην ύφεση, μέτρα που δεν έχουν έστω και περιορισμένα το στοιχείο της αναδιανομής και ταυτόχρονα να αφήσει απ’ έξω το μέγα πρόβλημα του χρέους και το εργασιακό. Πρόκειται για μίνιμουμ εξασφαλίσεις, που το μόνο που φιλοδοξούν είναι να σηματοδοτούν την αρχή της αντιστροφής του καθοδικού σπιράλ και την έναρξη, έστω περιορισμένα της ανόδου. Μπροστά σ’ αυτές τις μίνιμουμ προτάσεις που, όπως προκύπτει από τις τοποθετήσεις εξεχουσών προσωπικοτήτων σε Ευρώπη και ΗΠΑ, συγκεντρώνουν και την ηθική πέρα από την πολιτική στήριξη έρχονται οι δανειστές με προτάσεις, που ολόκληρη η ελληνική Βουλή συμφώνησε ότι δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές. Είναι, πραγματικά, σπάνιο ιστορικά να μιλούν για συνέχιση του διαλόγου οι δανειστές, εμμένοντας σταθερά και προκλητικά, ως χθες Σάββατο, στην κοινή επεξεργασία τους όπως την παρουσίασε ο κ. Γιούνγκερ πριν δέκα μέρες!

Μείζον σφάλμα

Αν κάποιος, εντούτοις, έχει περιθώριο να υποχωρήσει είναι οι δανειστές. Βρίσκεται στο τραπέζι μια πρόταση που τους εξασφαλίζει ως δανειστές μακροπρόθεσμα. Ιδιαίτερα, η πρόταση για παράταση εννέα μηνών της συμφωνίας, χωρίς καθόλου νέο δανεισμό αυτό το διάστημα (το αναλύει ο συνάδελφος Γ. Αγγέλης στη συνέντευξή του στη σελίδα 7) είναι μια πρόταση λογική και προετοιμαστική για την τελική συζήτηση για το χρέος. Από αυτή την άποψη δεν μπορεί να είναι κανείς αισιόδοξος ότι χθες ή σήμερα στις Βρυξέλλες θα γίνουν ανατροπές. Η μεν ελληνική πλευρά, όπως προκύπτει και από τις προτάσεις που κομίζει, θα επιμείνει στις απόψεις της. Οι δε δανειστές, ιδίως σε αυτή τη φάση που το ∆ΝΤ ασκεί πιέσεις, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην ευρωζώνη και αποστασιοποιείται για να «κληθεί» εκ νέου -Σόιμπλε, Ντάισελμπλουμ και σία το εξέφρασαν ήδη- κατακτώντας έτσι πιο προωθημένες θέσεις, δεν αναμένεται να αλλάξουν ριζικά στάση. Όμως, υπάρχει πολύς χρόνος μέχρι τις 30 Ιουνίου, την ημερομηνία δηλαδή που θα αποδειχθεί, αν δεν το προνοήσουν έγκαιρα, ότι οι δανειστές έκαναν ένα μείζον σφάλμα. Τόσος είναι ο χρόνος, που αρκεί και για τους δανειστές, επομένως, να αλλάξουν στάση και να δεχθούν τον πυρήνα των ελληνικών προτάσεων. Παύλος Κλαυδιανός

5

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ρητορική της αλήθειας ή της απελπισίας;

∆εν απαιτούν από τον ΣΥΡΙΖΑ να πει συγγνώμη, από το λαό την απαιτούν

Ο

ταν απορούμε για την άτεγκτη στάση των δανειστών στη διαπραγμάτευση, συχνά ακούμε ως εξήγηση ότι αυτό που θέλουν είναι να κατασταλεί κατά οποιοδήποτε τρόπο η ελληνική απόπειρα αναζήτησης άλλου τρόπου και δρόμου. Γι’ αυτό επιμένουν τόσο. Από την πλευρά των δανειστών θα μπορούσε η στάση αυτή να θεωρηθεί αναμενόμενη. Το εκ πρώτης όψεως παράδοξο είναι ότι υπάρχουν και οφειλέτες που θεωρούν τη στάση αυτή των δανειστών ορθή και σωτήρια. Καθώς, μάλιστα, κορυφώνεται η διαπραγματευτική διαδικασία, υψώνουν ακόμη περισσότερο τη φωνή τους εναντίον όσων επιμένουν να αμφισβητούν τη λογική του μνημονιακού μονόδρομου της λιτότητας και της εσωτερικής υποτίμησης. ∆εν ήταν πάντοτε έτσι. Το πρώτο και το δεύτερο μνημόνιο επιβλήθηκαν και εφαρμόστηκαν από τις διαδοχικές κυβερνήσεις και συγκυβερνήσεις με το πρόσχημα ότι δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς και ότι κανείς από τους τότε κυβερνώντες δεν ήταν ανόητος να θέλει να επωμιστεί το καταστροφικό πολιτικό κόστος μιας τόσο «αντιδημοφιλούς» πολιτικής.

«Πείτε την αλήθεια»

Αυτή η ρητορική τούς εξυπηρετούσε και τους φαινόταν επαρκής, όσο η πλειονότητα του εκλογικού σώματος πειθόταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να τους υπερψηφίζει, ώστε να μπορούν να συνεχίζουν ανενόχλητοι την πολιτική που υποτίθεται ότι δεν επιθυμούσαν. Μόλις, όμως, δόθηκε η δυνατότητα να δοκιμαστεί μια διαφορετική πολιτική, η ρητορική τους έγινε επιθετική αλλάζοντας επιχειρηματολογική βάση. Στην πολιτική τής νέας κυβέρνησης που προέκυψε από τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, δεν είδαν μια νομιμοποιημένη από τη λαϊκή ψήφο αναζήτηση εναλλακτικής λύσης στο υπαρκτό πρόβλημα. Είδαν μια απειλή: αν η νέα πολιτική αποκτούσε ελπίδες επιτυχίας, τότε το πολιτικό οικοδόμημά τους κινδύνευε σοβαρά να υποστεί μακροχρόνια βλάβη. Καθώς, μάλιστα, άρχισε η νέα κυβέρνηση να συναντάει όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες στη διαπραγμάτευση, αναθάρρησαν. Από ένα σημείο και μετά, με αποκορύφωμα τη πρόσφατη συζήτηση προ ημερήσιας διάταξης στη Βουλή, άρχισαν συστηματικά να καλλιεργούν τη ρητορική της αλήθειας και του ψεύδους. Τώρα, δεν εμφανίζονται ως πολιτικές δυνάμεις που νιώθουν, έστω και προσχηματικά, την ανάγκη να απολογηθούν για τις επιλογές τους. Είναι οι ιεροκήρυκες που καλούν τη νέα κυβέρνηση «να πει την αλήθεια στο λαό» και ταυτόχρονα «να ζητήσει συγγνώμη για τα ψέματα που του είπε» προεκλογικά, για να τον εξαπατήσει. Αυτόν τον βασικό όρο έθεσε ο κ. Σαμαράς, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η «μεγάλη εθνική συνεννόηση». Ίσως πει κάποιος ότι αναμενόμενο είναι η αντιπολίτευση να πιέζει την κυβέρνηση, ώστε να μετακινηθεί προς το μέρος της. ∆υστυχώς δεν πρόκειται περί αυτού. Η ρητορική τής αλήθειας και του ψεύδους πάει πολύ βαθύτερα και μακρύτερα.

δοκίες και «αν ο κ. Τσίπρας δεν εξηγή-

Του ΣΤΑΘΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

Ποιος θα ζητήσει συγγνώμη από ποιον; Όταν ο κ. Σαμαράς και ο κ. Βενιζέλος ζητούν από τον ΣΥΡΙΖΑ «να πει την αλήθεια» απαιτούν ρητά να δεχθεί τη μόνη αλήθεια: ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το δρόμο των μνημονίων, της λιτότητας, της εσωτερικής υποτίμησης. Και όταν του ζητούν να παραδεχθεί ότι «είπε ψέματα στο λαό», απαιτούν να ομολογήσει ότι συνειδητά τον παραπλάνησε και ότι τώρα, βλέποντας την αλήθεια, ζητάει συγγνώμη και τον καλεί να δεχθεί κι αυτός το φως το αληθινό: είναι αδύνατο ένας λαός, μια κυβέρνηση, μια κοινωνία να διεκδικήσει ένα διαφορετικό μέλλον από αυτό που τους επιφυλάσσει η παραδοχή της μόνης αλήθειας. Η ρητορική της αλήθειας μεταμορφώνεται έτσι σε ρητορική της απελπισίας. Όποιος δέχεται την αλήθεια και ομολογεί τα ψεύδη, περνάει στο βασίλειο της απελπισίας. Κατά την είσοδό του εκεί διαβάζει την ίδια επιγραφή που δέσποζε στην πύλη της Κόλασης του ∆άντη: «Αφήστε έξω κάθε ελπίδα…» Τετάρτη βράδυ, στην εκπομπή Online του Μέγκα, ο κ. Βενιζέλος αποφαινόταν ότι «η πλειοψηφία στηρίζει ακόμα την κυβέρνηση, γιατί η κοινωνία δεν θέλει να παραδεχθεί ότι έκανε λάθος»! Με άλλα λόγια, αυτός που πρέπει να ζητήσει, τελικά, συγγνώμη, δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι ο λαός. Αυτός πρέπει να ομολογήσει ότι έζησε μέσα στο ψέμα. Και, προφανώς, να υποσχεθεί ότι δεν θα το ξανακάνει. Γιατί η παραδοχή του αμαρτήματος συνεπάγεται και έμπρακτη μετάνοια. Και δεν είναι μόνο ο κ. Βενιζέλος και ο κ. Σαμαράς. Οι σύμμαχοί τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης τούς συντρέχουν με συνέπεια στην καλλιέργεια της εθνικής απελπισίας. Ο κ. Παπαχελάς της «Καθημερινής» (10/6), αφού διεκτραγωδεί όσα πάθαμε και μάθαμε επί πέντε μήνες από τις 25 Ιανουαρίου, εκτιμά ότι βρισκόμαστε πια ξανά στην αδιατάρακτη «γραμμική πορεία των πραγμάτων», χωρίς επικίνδυνες εξάρσεις. Έχουν διαψευστεί όλες οι προσ-

σει την πραγματικότητα [το άλλο όνομα της αλήθειας…] στο λαό, δεν έχει κανένα μέλλον». Τον παροτρύνει δε «να πάει κόντρα στο ρεύμα», «να εξηγήσει δύσκολες αλήθειες». ∆ιότι «κάπου εδώ τελειώνει το τετράμηνο εθνικό μας φροντιστήριο» και αυτό που θα έπρεπε να έχουμε, κατά τη γνώμη του, διδαχθεί, είναι πως ό,τι δεν αποτελεί παραδεδεγμένη «πραγματικότητα» ή «δύσκολη αλήθεια», είναι επικίνδυνος «μύθος».

«Αλήθεια» εναντίον προσδοκιών

Έχουν εσωτερικεύσει τόσο το λόγο και τη λογική των δανειστών, που ο κ. Παπαδημητρίου, στο ίδιο φύλλο της «Κ» μιλάει για την ευρωπαϊκή « κρίση που έχει προκαλέσει ο ελληνικός εκβιασμός»! Ο κ. Σόιμπλε θα το διατύπωνε, ίσως, λίγο πιο ευγενικά… Είναι ο ίδιος άνθρωπος που από το δελτίο ειδήσεων του Σκάι κάλεσε το ∆ΝΤ να επιμείνει μέχρι τέλους στην κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και τη μείωση του κατώτατου μισθού, για να μη γυρίσει τριάντα χρόνια πίσω! Ας μην αναζητούν άλλες ερμηνείες για την όλο και διευρυνόμενη απόσταση μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Ν∆ στις δημοσκοπήσεις. Όσο πιο βαθιά χώνονται στην αφομοίωση της πολιτικής των δανειστών, τόσο πιο μακριά θα βρίσκονται από την πλειοψηφία. Ακόμη κι όταν αυτή η πλειοψηφία δεν θα νιώθει πλήρως ικανοποιημένη από την κυβέρνηση. Όσο θα της διδάσκουν τη «ρεαλιστική» απελπισία, τόσο θα την απωθούν. Χωρίς ελπίδα δεν έζησε ποτέ κανείς. Πεθαίνει τελευταία, γιατί σβήνει με τη γέννηση των απελπισμένων. Έτσι ακριβώς μας θέλουν όσοι επικαλούνται την αλήθεια σαν αντίδοτο στην ειλικρίνεια των μικρών και μεγάλων προσδοκιών. Αλλά ακόμη και οι προσδοκίες που διαψεύδονται σε κάποιες φάσεις της μάχης, μπορεί να αποδειχθούν ισχυρότερες και αποτελεσματικότερες από την πρόσκληση σε παραδοχή της απελπισίας. Χ. Γεωργούλας


6

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

Τελικά, ποιός κοροϊδεύει ποιόν; Εννοεί πραγματικά η κυρία Μέρκελ όσα λέει, όταν μιλά για ανάγκη να αποφευχθεί πάση θυσία μια έξωση της Ελλάδας από την ευρωζώνη; Και αν ναι, μέχρι πού μπορεί να φτάσει;

Πολλοί μιλούν για απεξάρτηση από το ∆ΝΤ. Αυτό, βέβαια, απαιτεί χρόνο ή ταχύτατες αντδράσεις που, μέχρι τώρα, ποτέ δεν έχει δείξει η γερμανίδα καγκελάριος.

Οι ρόλοι άλλαξαν, τα τελεσίγραφα συνεχίστηκαν

Ο Γιούνκερ μίλησε πάλι στον Τσίπρα, η Μέρκελ και ο Ολάντ ξενύχτησαν πάλι μαζί του, αλλά αυτή τη φορά το ρόλο του “θυμωμένου” τον ανέλαβε το ∆ΝΤ, δίνοντας πάσα στους σκληροπυρηνικούς να απαιτήσουν το Grexit Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

Α

ν κάποιοι είχαν πιστέψει ότι οι διαφωνίες μεταξύ των θεσμών θα μπορούσαν να αποβούν χρήσιμοι για την Αθήνα, σε αυτή τη δίχως προηγούμενο διαπραγμάτευση, το βράδυ της Πέμπτης αποδείχτηκε για μια ακόμα φορά ακριβώς το αντίθετο. Μετά τον κ. Γιούνκερ που το περασμένο Σαββατοκύριακο δήλωνε «εκνευρισμένος με την Ελλάδα», τώρα το ρόλο του κακού που έφυγε σε ένδειξη... διαμαρτυρίας από τις συνομιλίες των Βρυξελλών ανέλαβε να παίξει το ∆ΝΤ. Οι εκπρόσωποί του ανακοίνωσαν ότι η απόσταση που τους χωρίζει από την ελληνική πλευρά είναι πολύ μεγάλη και αποχώρησαν με θόρυβο από το τραπέζι των συνομιλιών. Την ίδια στιγμή, οι οπαδοί του Grexit στο Βερολίνο πανηγύριζαν και δήλωναν σε όλους τους τόνους, ότι η στιγμή εκπλήρωσης των ονείρων τους έχει έρθει πιο κοντά. Ο γνωστός για τις σκληρές του θέσεις οικονομολόγος, Γιούργκεν Σταρκ, έγραφε στην «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε» ότι «δεν είναι η πιθανή έξοδος της Ελλάδας που απειλεί την ευρωζώνη, αλλά η παραμονή της σε αυτή πάση θυσία». Και εξηγούσε ότι η απόφαση του ∆ΝΤ ουσιαστικά θέτει τους Ευρωπαίους προ των ευθυνών τους για να πάρουν τη σκληρή απόφαση. Αφού χαρακτήριζε την Ελλάδα «αποτυχημένο κράτος που δεν διαθέτει ούτε την πολιτική βούληση για μεταρρυθμίσεις, ούτε τα θεσμικά εργαλεία για να τις υλοποιήσει», έκλεινε το άρθρο του λέγοντας πως «πραγματική πολιτική ηγεσία για την Ευρώπη σημαίνει να έχει κανείς το θάρρος να δώσει τέλος σε όλο αυτό το παιχνίδι». ∆ϊχως αμφιβολία ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θα πρέπει να χαμογελούσε διαβάζοντας μια τέτοια ανάλυση, την ώρα που ο φίλος του Γενς Βάιντμαν, κεντρικός τραπεζίτης της Γερμανίας, απολάμβανε να υπενθυμίζει ότι ο «ο χρόνος τελειώνει». Το μαρτύριο «κρύο-ζέστη» συνεχίστηκε, λοιπόν, μετά από μια τριμερή στις Βρυξέλλες, που έδειξε προς στιγμή να ξεμπλοκάρει τα αδιέξοδα για να φτάσουμε πάλι το πρωί της Παρασκευής να ακούμε από πολλές πλευρές να γίνεται λόγος για την απόλυτη εμπλοκή. Από ένα σημείο και μετά, το ερώτημα είναι θεμιτό. Τελικά, ποιός κοροϊδεύει

ποιόν; Εννοεί πραγματικά η κυρία Μέρκελ όσα λέει, όταν μιλά για ανάγκη να αποφευχθεί πάση θυσία μια έξωση της Ελλάδας από την ευρωζώνη; Και αν ναι, μέχρι πού μπορεί να φτάσει; Είναι έτοιμη να κάμψει ή να παρακάμψει τις περιβόητες αντιδράσεις μέσα στην κοινοβουλευτική της ομάδα, για τις οποίες τόσα πολλά έχουν γραφτεί; Θέλει να διακινδυνεύσει τη σχέση της με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε; Και, κυρίως, μπορεί να αναλάβει το βάρος για μια πολιτική λύση που θα ξεπερνούσε τις «αγκυλώσεις» του ∆ΝΤ ως τεχνικού θεσμού; Ετσι κι αλλιώς υπάρχουν αρκετές φωνές που μιλούν για απεξάρτηση από τον οργανισμό με έδρα την Ουάσιγκτον και για ανάληψη της ευθύνης, αλλά και του κόστους της λύσης, αποκλειστικά από τους Ευρωπαίους. Ολα αυτά, βέβαια, απαιτούν χρόνο ή ταχύτατες αντδράσεις που, μέχρι τώρα, ποτέ δεν έχει δείξει η γερμανίδα καγκελάριος. Θα ήταν, μάλλον, υπερβολικά αισιόδοξος, λοιπόν, όποιος περίμενε να συμβεί έτσι ξαφνικά κάτι τέτοιο.

Η ώρα της αλήθειας

Αντίθετα, αυτό που φαίνεται να συμβαίνει, είναι ότι η σκλήρυνση της στάσης του ∆ΝΤ βολεύει πολύ όσους ήθελαν, έτσι κι αλλιώς, να κρυφτούν πίσω του και να έχουν ένα άλλοθι σε περίπτωση ρήξης. Βεβαίως, αυτή η εξέλιξη διαψεύδει και την αισιόδοξη προφητεία της καγκελαρίου Μέρκελ ότι «όπου υπάρχει θέληση υπάρχει και ο δρόμος», την οποία είχε κάνει από τις Βρυξέλλες. Ταυτόχρονα διαψεύδει και τις διαρροές περί τμηματικής καταβολής δόσεων προς την Ελλάδα, αν γίνει έστω και μια σημαντική μεταρρύθμιση. Από την άλλη, οι συνεργάτες της γερμανίδας καγκελαρίου φρόντιζαν να διαρρεύσουν σε διάφορους έμπιστους δημοσιογράφους τις αμφιβολίες της «σιδηράς κυρίας» για το αν μπορεί να εμπιστευτεί την κυβέρνηση Τσίπρα. Θεωρεί ότι οι αντιδράσεις που θα συναντήσει η κυβέρνηση στο εσωτερικό της χώρας για να περάσει μια συμφωνία που θα ικανοποιεί τους δανειστές, θα είναι τεράστιες και θα την εμποδίσουν, αν όχι να την περάσει από τη Βουλή, σίγουρα να την εφαρμόσει. Η ώρα της αλήθειας, πάντως, δεν φτά-

νει μόνο για την κυρία Μέρκελ, αλλά και για την ελληνική κυβέρνηση, που βλέπει ότι κάθε φορά που αποφασίζει να κάνει ένα βήμα «καλής θέλησης» βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπη και με νέα τελεσίγραφα και με νέες απαιτήσεις. Ηδη, η συμπεριφορά του κυρίου Γιούνκερ, που θυμίζει τη μια παρεξηγημένο έφηβο και την άλλη γεμάτο κατανόηση πατερούλη, είχε προβληματίσει πολλούς και έχει γκρεμίσει και κάποιες ψευδαισθήσεις. Οπως και οι συνεχείς παραινέσεις προς τον Ελληνα πρωθυπουργό να αλλάξει κυβέρνηση. Παραινέσεις που συνέχισε και αυτή την εβδομάδα ο πρώτος διδάξας του είδους Μάρτιν Σουλτς, ο οποίος έχει μετατρέψει σε όνειρο ζωής να κάνει «συγκυβερνήτη» το κόμμα που θεωρεί πιο εύκολα χειραγωγίσιμο και απολύτως

ελεγχόμενο από τις διαθέσεις του, δηλαδή, το Ποτάμι. Οσο και αν απεχθάνεται κανείς τις δραματοποιήσεις, η κατάσταση που διαμορφώνεται πλέον φέρνει στο νου το μύθο με τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Οι επιλογές που προτείνονται από τους «εταίρους μας», όταν μονότονα επαναλαμβάνουν πως «η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο της Ελλάδας», είναι δύο. Έξωση ή υποταγή. Αποχαιρετισμός στην ευρωζώνη ή σχηματισμός μιας νέας τεχνητής πλειοψηφίας γερμανικών προδιαγραφών. Μόνο που η κυβέρνηση, αλλά και ολόκληρη η κοινωνία, μοιάζουν ακόμα ανέτοιμες να απαντήσουν σε ένα τέτοιο δίλημμα.

∆ιεθνής συνάντηση αλληλεγγύης

Τετραήμερη διεθνή συνάντηση με τίτλο «Αλληλεγγύη και κοινός αγώνας κατά των πολιτικών λιτότητας, των πλειστηριασμών και των εξώσεων στην Ευρώπη», διοργανώνουν οι : Αλληλεγγύη για όλους, Encounter Athens, Platform against Auctions, European Coalition for the Right to Housing and the City, Rosa Luxemburg Foundations Brussels office, στην Αρχιτεκτονική σχολή του ΕΜΠ. Την πρώτη μέρα (20/6, 12-8 μ.μ.) θα πραγματοποιηθούν τα εξής σεμινάρια: 1) Κατοικία και υφαρπαγή γης (νεοφιλελεύθερες πολιτικές για τον αστικό χώρο), 2) Το χρέος ως μέσο κοινωνικού ελέγχου (πλειστηριασμοί και εξώσεις) και 3) Άμεσες ανάγκες στέγασης: υποδοχή μεταναστών στον ευρωπαϊκό νότο. Τη δεύτερη μέρα (21/6) τα εξής: 1) Εναλλακτικές πολιτικές στέγασης, 2) Συλλογικές μορφές ιδιοκτησίας, ο αστικός χώρος ως κοινό αγαθό και 3) Σχεδιάζοντας και συντονίζοντας τις δράσεις μας. Στις 22 και 23 Ιουνίου θα πραγματοποιηθεί η ετήσια συνάντηση του Ευρωπαϊκού Συντονισμού - Γενική συνέλευση και ομάδες εργασίας (δράσεις κατά των εξώσεων, έρευνα στην χρηματιστικοποίηση), χάρτα του European Coalition for the Right to Housing and the City.


ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

Οριακή διαπραγμάτευση με πιεσμένους τους δανειστές ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΑΓΓΕΛΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΑΝΑΛΥΤΗ

7

Ο πολιτικός αναλυτής Γιάννης Αγγέλης μιλά στην Εποχή για τις κινήσεις της ελληνικής πλευράς και των δανειστών στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, αναλύοντας τις πιέσεις που ασκούνται εκατέρωθεν. Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός Άκρως αντιφατικές οι εξελίξεις, εξαιρετικά σύνθετο το παιχνίδι. Τι βλέπεις με βάση την μεγάλη εμπειρία σου; Ένα πράγμα, εν τούτοις, είναι σαφές. Πλησιάζουμε, έτσι κι αλλιώς, σ’ ένα οριακό τέλος μιας διαπραγμάτευσης τεσσάρων μηνών και ούτως ή άλλως όλες οι πλευρές, σε μια τέτοια στιγμή, τραβάνε τα πιο ισχυρά χαρτιά τους. Επομένως είναι αναμενόμενο να εμφανίζεται μία σκλήρυνση όλων των πλευρών. Εννοώ και της κυβέρνησης καθώς η στάση της, τελευταία, δείχνει ότι είναι σταθερή η τοποθέτησή της για πολιτική διαπραγμάτευση. Έχει, μάλιστα, και ένα προηγούμενο στοιχείο, τη μετάθεση της δόσης προς το ∆ΝΤ και το πακετάρισμα για το τέλος του μήνα. Αυτό ήταν, κατά τη γνώμη μου, πολύ σοβαρό στοιχείο. Πράγματι. Παραδόξως, ήταν και μια αναγκαία ανάπαυλα για όλους, γιατί αυτομάτως η κίνηση αυτή έδινε χρόνο ως το τέλος του μήνα. ∆ιαφορετικά ο χρόνος θα μέτραγε ως τις 12 του μηνός. Όλοι κέρδισαν χρόνο. Βέβαια, κανένας δεν ξεχνά τις αγκωνιές του άλλου. Το ∆ΝΤ θεώρησε την ελληνική απόφαση γερή αγκωνιά. Η αποχώρηση από τη διαπραγμάτευση έχει σχέση μ’ αυτό.

Το ∆ΝΤ και η ΕΚΤ υπό πίεση

Πώς θα κινηθεί τώρα το ∆ΝΤ; Το ∆ΝΤ, έχω αναφέρει και παλαιότερα, είναι σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στην περίπτωση της Ελλάδας όχι μόνο γενικά, αλλά και πολύ συγκεκριμένα. Η κ. Λαγκάρντ και ο κ. Τόμσεν είναι σε πολύ δύσκολη θέση αν στο τέλος του μήνα δεν πληρωθεί το 1,6 δισ. ευρώ. Είναι απολύτως εκτεθειμένοι απέναντι στο Ταμείο και είναι υποχρεωμένοι να δώσουν εξηγήσεις. Ο κ. Τόμσεν, ως υπεύθυνος της Ευρώπης, και η κ. Λαγκάρντ, προφανώς, η οποία ετοιμάζεται για μια δεύτερη θητεία και αυτό μπορεί να της στοιχίσει. Κατά συνέπεια, πιστεύω, ότι από τώρα μέχρι και την τελευταία στιγμή η κ. Λαγκάρντ θα κάνει τα αδύνατα δυνατά, και προς τις δύο πλευρές για να εξασφαλισθεί το ποσό των 1,6 δισ. ευρώ. Με τα δεδομένα της Ελλάδας αυτό είναι αδύνατο και το γνωρίζουν πολύ καλά όλοι. Ακριβώς, και αυτό είναι και το καινούργιο στοιχείο. Άρα το βλέμμα οδηγείται προς τη μεριά της ευρωζώνης. Εκεί είναι τα πράγματα και επίκειται μια πολύ σκληρή εβδομάδα. Γι’ αυτό ίσως και η ΕΚΤ πρόλαβε, με την αύξηση της ρευστότητας μέσω ΕLA, να καλύψει συσσωρευμένες υστερήσεις στις τράπεζες. Εί-

μαστε, λοιπόν, στο σημείο, που όλες οι πλευρές είναι υποχρεωμένες να χτυπήσουν το χέρι στο τραπέζι και γι’ αυτό οι επικοινωνίες μπορεί να πάρουν ως και τελεσιγραφικό χαρακτήρα. Τα σημερινά (σ.σ. Παρασκευή μεσημέρι) τηλεγραφήματα δίνουν χαλαρότερο τόνο. Είναι σαφές αυτό, γιατί υπάρχει και ένα άλλο στοιχείο, το οποίο προκύπτει, με μεγάλη καθυστέρηση βέβαια, ως πληροφορία από τη συνάντηση των πέντε της προηγούμενης ∆ευτέρας στο Βερολίνο, στο πλαίσιο της οποίας ανάμεσα στ’ άλλα που συζητήθηκαν ήταν ότι, πρώτον, δεν πρέπει να συμβεί Grexit και δεύτερον, ότι αν τυχόν συμβεί, να γίνει κατανοητό στην κοινή γνώμη ότι δεν φταίνε οι δανειστές. Πρόκειται για ένα παράγοντα αρκετά ισχυρό. Μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και το εσωτερικό κλίμα κάθε πλευράς. Υπήρξε, βέβαια, μια διαρροή την Παρασκευή από το Γιουρογουορκινκ Γκρουπ, στην οποία αναφέρεται, σύμφωνα με το Ρόϊτερ, ότι για πρώτη φορά συζητήθηκε ακόμη και το ενδεχόμενο ατυχήματος, δηλαδή χρεοστασίου, Βέβαια, το ίδιο τηλεγράφημα δεν διευκρινίζει αν υπήρξαν προτάσεις και συζήτηση επ’ αυτού. Πρόκειται για θέμα, βεβαίως, που αν συζητήθηκε, συζητήθηκε για πρώτη φορά (σ.σ. διαψεύστηκε από το Μαξίμου) και πιέζει την ελληνική πλευρά.

Προωθητική πρόταση της ελληνικής πλευράς

Περιμένουν από την Ελλάδα καινούργιες προτάσεις; Έχουν γίνει καινούργιες προτάσεις. Πιστεύω, όμως, ότι δεν έχει γίνει αρκετά σαφές τι ακριβώς ειπώθηκε. Η έννοια της παράτασης του προηγούμενου προγράμματος έχει δύο εκδοχές. Η μία, είναι αυτή της τρίμηνης παράτασης, που προτείνει η Κομισιόν και απηχεί και τις από-

Πλησιάζουμε σ’ ένα οριακό τέλος μιας διαπραγμάτευσης τεσσάρων μηνών και ούτως ή άλλως όλες οι πλευρές, σε μια τέτοια στιγμή, τραβάνε τα πιο ισχυρά χαρτιά τους.

ψεις του Βερολίνου. Αυτό είναι εξαιρετικά σκληρό πολιτικά, γιατί θα εφαρμοστούν, σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, μέτρα που δεν άντεξαν ούτε οι προηγούμενες κυβερνήσεις, πόσο μάλλον αυτή, για να αποφευχθεί το χρεοστάσιο. Η άλλη είναι η πρόταση παράτασης, από την ελληνική πλευρά, για εννέα μήνες, όπως παρουσιάστηκε στον Τύπο, αλλά έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, το οποίο δεν επισημάνθηκε και ίσως είναι το καταλυτικότερο. Η πρόταση αφορούσε μια παράταση του προγράμματος για εννέα μήνες, τα χρηματοδοτικά εργαλεία της οποίας –και αυτό είναι το άγνωστο στοιχείο– προέβλεπαν ότι δεν θα χρειαζόταν να γίνει δανεισμός από την πλευρά της ευρωζώνης. Και αυτό για να διευκολυνθεί η υιοθέτησή της. Είναι δυνατόν αυτό; Ναι, είναι και μπορεί να υποστηριχθεί τεχνοκρατικά. Αυτό πιέζει και πολιτικά; Ασφαλώς, μία συμφωνία για ένα εννεάμηνο έχει πίσω της πολιτικό επιχείρημα. ∆ιότι μια πολιτική θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά πολιτικά διαχειρίσιμη στο εννεάμηνο απ’ ότι στο τρίμηνο. Πολύ περισσότερο αν υπάρξουν φυσιολογικές

ροές χρηματοδότησης, ας το πούμε έτσι, που να μην έχουν, δηλαδή, σχέση με δάνεια κτλ. Αυτό που γνωρίζουμε ως τώρα, δυστυχώς, είναι ότι αυτό το τμήμα της πρότασης δεν έγινε αποδεκτό ούτε από την Κομισιόν, ούτε από το ∆ΝΤ. ∆εν έχει απορριφθεί, αλλά δεν αποτελεί και αντικείμενο συζήτησης.

Πιθανός νέος κύκλος διαπραγματεύσεων

Αυτό, όμως διευκολύνει τους δανειστές και στη συζήτηση για το χρέος καθώς εμπεριέχει ένα είδος μορατόριουμ. ∆εν είναι κίνητρο; Βεβαίως, αυτή ήταν, εξάλλου, και η σκοπιμότητα της πρόταση. Άρα, τα περιθώρια να γνωρίσουμε και νέους διαπραγματευτικούς κύκλους, κάτω απ’ αυτή την πίεση που ασκούν όλες οι πλευρές, δεν έχουν εξαφανισθεί. Ναι, αλλά στις 18 Ιουνίου το Γιούρογκρουπ πρέπει να αποφασίσει, για να να πληρωθούν τα 1,6 δισ. ευρώ στις 30 Ιουνίου. Το διαπραγματευτικό παιχνίδι που παίζεται αυτή τη στιγμή, είναι συνθετότερο. Μην ξεχνάμε ότι στις 18 του μήνα, που λέγαμε πριν ότι θα συνεδριάζει το Γιούρογκρουπ, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα είναι στην Πετρούπολη σε συνάντηση με το Ρώσο πρόεδρο Βλ. Πούτιν. Τυχαίο ή όχι έχει πάντως το βάρος του ως γεγονός. Οι στιγμές, οπωσδήποτε, είναι πολύ κρίσιμες! Σίγουρα, οι εξελίξεις πυκνώνουν εξαιρετικά. Όταν συζητάμε, πάντως, για τις τράπεζες, άποψή μου είναι, ότι η ΕΚΤ, δεν θα κάνει τίποτε πριν αποφασίσουν οι πολιτικοί. Σε καμία περίπτωση. Έστω και αν η ΕΚΤ είναι υποχρεωμένη να λειτουργεί προληπτικά. Γι’ αυτό, εξάλλου, την προηγούμενη Τετάρτη διοχέτευσε τα 2,3 δισ. ευρώ, μέσω ELA. Είναι αποτέλεσμα της προληπτικής δραστηριότητάς της. Ο κ. Σόιμπλε εξακολουθεί, τις τελευταίες μέρες, να μην μιλά. Είναι σύμπτωση; Νομίζω ότι ούτε αυτό είναι τυχαίο. Επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε τι ακριβώς ισχύει, ως προς τις σχέσεις του με την κ. Μέρκελ, και το αποτέλεσμα ήταν δύο εκδοχές. Η μία που έλεγε ότι δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα παιχνίδι πολιτικής μεταξύ Μέρκελ και Σόιμπλε, για το θέμα της Ελλάδας. Η άλλη λέει ότι η πολιτική προσέγγιση της Μέρκελ έχει πλευρές, που δεν περιλαμβάνονται στη λογική του κ. Σόιμπλε, όπως π.χ. τα γεωπολιτικά. Όμως, δεν πρόκειται να διαταράξουν την υπάρχουσα συναίνεση, σε καμία περίπτωση.


8

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

Εάν η ελληνική κυβέρνηση υποκύψει στις επιταγές των ευρωπαϊκών θεσμών, κάθε πολιτική εναλλακτική στην Ευρώπη θα πεθάνει.

Την συνέντευξη πήρε η ∆ανάη Ψωμοπούλου

Υπό το φόβο της καταψήφισης, αναβλήθηκε η συζήτηση

Σημαντική επιτυχία του κινήματος ενάντια στη συμφωνία

ς πρώτη σημαντική επιτυχία του κινήματος ενάντια στην αμφιλεγόμενη ∆ιατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP), μπορεί να θεωρηθεί η αναβολή ψηφοφορίας της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 10/6, ύστερα από απόφαση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς. Ο λόγος που επικαλέστηκε είναι ο μεγάλος αριθμός τροπολογιών που κατατέθηκαν για το κείμενο ψηφίσματος. Οι ευρωομάδες της Αριστεράς, GUE/NGL, και των Πρασίνων αντέδρασαν στην αναβολή της συζήτησης, ενώ την απόφαση καταψήφισαν και 41 ευρωβουλευτές της ομάδας των Σοσιαλιστών ∆ημοκρατών. Λίγο πριν την απόφαση για την αναβολή της ψηφοφορίας είχαν συγκεντρωθεί πάνω από 2.000.000 υπογραφές, πολιτών από κράτη - μέλη της ΕΕ, ενάντια στην TTIP. Οι υπογράφοντες εξέφραζαν την αντίθεση τους και στη CETA, την αντίστοιχη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Καναδά. Στη Γερμανία, όπου μόνο το 18% των πολιτών υποστηρίζει την TTIP, έχουν συγκεντρωθεί πάνω από 1.000.000 υπογραφές ενάντια στις δύο συμφωνίες. Η μυστικότητα με την οποία διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις για τη διατλαντική συμφωνία τα δύο τελευταία χρόνια, δημιουργεί ανησυχία σε μεγάλο αριθμό ευρωπαίων πολιτών.

Κίνδυνος για περαιτέρω ηγεμονία των αγορών

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η διάταξη για τη δημιουργία μηχανισμού Επίλυσης ∆ιαφορών Επενδυτή Κράτους. Ο ISDS( Investor State Dispute Settlement) δίνει τη δυνατότητα σε ιδιωτικές εταιρείες να προσφεύγουν σε διεθνείς μηχανισμούς διαιτησίας ενάντια σε κράτη, όταν κρίνουν ότι το νομοθετικό έργο των κυβερνήσεων οδηγεί σε μείωση των κερδών τους. Ενδεικτική περίπτωση για τους κινδύνους που κρύβει αυτός ο μηχανισμός, είναι η υπόθεση της Vattenfall.Η σουηδική ενεργειακή εταιρείας μήνυσε το 2011 τη γερμανική κυβέρνηση για την απόφαση να τερματίσει το πυρηνικό της πρόγραμμα μέχρι το 2022. Θεωρώντας ότι θα ζημιωνόταν από το κλείσιμο των πυρηνικών εργοστασίων, απαίτησε αποζημίωση 3,7 δισεκατομμυρίων ευρώ από το γερμανικό κράτος. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η μεταστροφή της ενεργειακής πολιτικής της Γερμανίας ήταν αναγκαία μετά το ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα, στην Ιαπωνία, το 2011. Το τμήμα Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ εξέφρασε με ανακοίνωσή του έντονη αντίθεση απέναντι στη συγκεκριμένη συμφωνία. «Η TTIP θέτει υπό αμφισβήτηση όχι μόνο τους δασμούς στα διάφορα προϊόντα, αλλά και τις διάφορες προδιαγραφές (περιβαλλοντικές, υγειονομικές) που πρέπει να τηρούν οι εταιρείες προκειμένου να παράγουν και να εμπορεύονται τα προϊόντα τους , αφού με την TTIP οι προδιαγραφές θα περιοριστούν στο ελάχιστο κοινό παρονομαστή των προδιαγραφών που ισχύουν σε ΕΕ και ΗΠΑ». Τονίζεται, επίσης, ο κίνδυνος πλήρους ιδιωτικοποίησης δημόσιων υπηρεσιών, όπως η υγεία και η παιδεία. Από την πλευρά της κυβέρνησης ο υπουργός Οικονο-

μίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, Γιώργος Σταθάκης, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστα Λαπαβίτσα, για το αν έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες κυβερνητικές ενέργειες για να αποτραπεί η έγκριση της TTIP από τα κράτη - μέλη ήταν ιδιαίτερα επικριτικός. «Έχουν πραγματοποιηθεί 9 γύροι διαπραγματεύσεων. Η συμφωνία αυτή γίνεται και προχωρά υπό ένα αυστηρό καθεστώς αδιαφάνειας. Την περιβάλλει υπερβολική μυστικότητα». Ο ίδιος εκτίμησε ότι η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων θα καθυστερήσει και δεν θα έχει ολοκληρωθεί πριν τη λήξη της τρέχουσας αμερικανικής Προεδρίας. Τόνισε, επίσης, ότι η κυβέρνηση λόγω της αδιαφάνειας της διαδικασίας, της προβλεπόμενης δημιουργίας του ISDS, αλλά και της υποβάθμισης των εθνικών προτεραιοτήτων κάθε κράτους – μέλους, διαφωνεί με την έγκριση της συμφωνίας. «Έχουμε διατυπώσει τις επιφυλάξεις μας για οποιαδήποτε συνέχιση της διαδικασίας με τους όρους που γίνεται σήμερα. Αν και δύσκολα θα ολοκληρωθεί το επόμενο χρονικό διάστημα, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να παραμείνει σε εγρήγορση, ώστε να μην επιτραπεί χαλάρωση των ρυθμιστικών κανόνων». Αλέξανδρος Μαυρογένης

Ν. ΧΟΥΝΤΗΣ

Η κυβέρνηση συμπαρατάσσεται στον αγώνα ενάντια στην ΤΤΙΡ

«Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση, διατυπώνοντας σε κάθε επίπεδο τις αμφιβολίες της για τις πραγματικές στοχεύσεις της συμφωνίας ΤΤΙΡ που προωθούνται εδώ και 2 χρόνια, προσπαθεί να συνδιαμορφώσει συμμαχίες με άλλα κράτη-μέλη, για την απαλοιφή των όρων εκείνων, με τους οποίους διακυβεύεται το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο και τίθενται σε κίνδυνο τα εργασιακά δικαιώματα, τα προσωπικά δεδομένα, η διατροφική ασφάλεια, το περιβάλλον, η δημοκρατία, προς όφελος των πολυεθνικών. Συμπαρατάσσεται με όλες τις κοινωνικές και δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις που θεωρούν αδιαπραγμάτευτο το δικαίωμα κάθε κυβέρνησης να νομοθετεί και να αποφασίζει τους κανόνες της επενδυτικής δραστηριότητας, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον», όπως δήλωσε στην «Εποχή» ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Ν. Χουντής.

Πιστεύετε ότι η Ευρώπη είναι σήμερα ασύμβατη με μια άλλη πολιτική εκτός από εκείνη του νεοφιλελευθερισμού; Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα γνώρισε μια στροφή το 1986 με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη και από τότε, συνθήκη με συνθήκη, οδηγία με οδηγία, οι μηχανισμοί της Ευρώπης κατέληξαν να αποκλείσουν την οικονομική και κοινωνική πολιτική από το δημοκρατικό διάλογο και την απόφαση των πολιτών. Υπήρξε επίσης μια αμφισβήτηση της λαϊκής κυριαρχίας. Αυτό που η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ αμφισβητεί, πέρα από την ίδια την πολιτική της λιτότητας, είναι ακριβώς αυτός ο τρόπος οικοδόμησης της Ευρώπης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, η αντιπαράθεση που λαμβάνει χώρα σήμερα ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση, τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις διαφορετικές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν αφορά κατά βάση οικονομικά ζητήματα, αλλά έχει μια πολιτική διάσταση. Η οικονομία είναι αυτό που φαίνεται. Συζητάμε για το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος ή για την μεταρρύθμιση των συντάξεων, τις ιδιωτικοποιήσεις κλπ. Αλλά στο βάθος το ζήτημα είναι το εξής: Είναι ικανή η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποδεχθεί το γεγονός ότι ο λαός μιας χώρας ξαναπαίρνει στα χέρια του την κυριαρχία; Και αν το αποδεχθεί, υπάρχει προφανώς ο κίνδυνος της μετάδοσης σε όλη την Ευρώπη και ειδικότερα στην Ισπανία με την άνοδο των Podemos. Αυτό που διακυβεύεται είναι το τι είδους ευρωπαϊκό οικοδόμημα, τι είδους Ευρώπη θέλουμε. Για αυτόν τον λόγο η αντιπαράθεση σήμερα είναι τόσο δύσκολη και τόσο σκληρή. Το ζήτημα που αναδείχθηκε με την νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ότι δεν θέλουμε απλώς να εφαρμόζουμε τους αριθμούς και τους κανόνες. Θέλουμε να συζητάμε και να αποφασίζουμε για την οικονομική πολιτική που θα εφαρμόσουμε. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε προφανώς υπάρχει μια σοβαρή δυσκολία επίλυσης της κατάστασης… Πρόκειται για ένα συσχετισμό δυνάμεων, ένα μπρα-ντε-φερ. Θα υπήρχε –ή τουλάχιστον αυτό υποστηρίζουν κάποιοι- μια απλή λύση, που θα συνίστατο στο να βγει η Ελλάδα από το ευρώ. Ωστόσο, μια τέτοια λύση είναι απρόβλεπτη. Μια έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα είχε ανεξέλεγκτες συνέπειες. Θα σήμαινε μια τεράστια υποτίμηση του νέου νομίσματος και άρα μια περαιτέρω εξαθλίωση του ελληνικού λαού. Θα σήμαινε επίσης μια αύξηση στις τιμές των εισαγωγών και πιθανώς μια κερδοσκοπική επίθεση στο νέο νόμισμα. Μια έξοδος από το ευρώ διατρέχει τον κίνδυνο να είναι χαώδης. Βεβαίως, η υποτίμηση του νομίσματος θα βελτίωνε την ανταγωνιστικότητα, ωστόσο η χώρα δεν έχει και πολλά πράγματα να εξάγει. Μια έξοδος από το ευρώ θα σήμαινε ακόμη –και αυτό είναι το ενδιαφέρον στοιχείο- ότι η Ελλάδα θα αποκτούσε και πάλι τον έλεγχο στο τύπωμα χρήματος και θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει τις απαραίτητες επενδύσεις για την αναθέρμανση της οικονομίας. Από την άλλη, θα έπρεπε η χώρα να βρει εξωτερική χρη-


ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

Η μάχη του ελληνικού λαού, είναι η δική μας μάχη ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΙΕΡ ΚΑΛΦΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΟ ΤΗΣ ATTAC

9

Ο Πιέρ Καλφά, γάλλος συνδικαλιστής, μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του ATTAC και συν-πρόεδρος του Iδρύματος Kοπέρνικος (Fondation Copernic) συνομιλεί με την Εποχή περιγράφοντας τις προοπτικές αλλαγής του συσχετισμού δυνάμεων και του κυρίαρχου υποδείγματος στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα δίνει και μια διαφορετική εκδοχή της διαπραγματευτικής τακτικής, που θα μπορούσε να ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση στο υπάρχον αρνητικό πλαίσιο.

ματοδότηση, προκειμένου να ισορροπήσει το εμπορικό ισοζύγιο, που θα είναι ελλειμματικό και δεν βλέπω πως θα μπορούσε να βρει αυτήν την εξωτερική χρηματοδότηση. Επιπρόσθετα, δεδομένου ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δεσμευθεί να μείνει εντός ευρώ, θα απαιτείτο ένα δημοψήφισμα για να αλλάξει αυτή η εντολή. Υπάρχει η δυνατότητα μιας αλλαγής του συσχετισμού δυνάμεων στην Ευρώπη στο μέλλον; ∆εν θα υπήρχε μέλλον στην Ευρώπη χωρίς μια μεγάλη πολιτική κρίση. Αυτή η κρίση ξεκίνησε στην Ελλάδα με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Γι’ αυτό πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να επιτύχει. Επειδή μια αποτυχία της ελληνικής κυβέρνησης θα είναι μια αποτυχία για όλους. Θα ήταν το τέλος κάθε ελπίδας πολιτικής αλλαγής στην Ευρώπη. Αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που οι νεοφιλελεύθερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θέλουν να αποτύχει η ελληνική κυβέρνηση, είτε εξερχόμενη από το ευρώ, είτε υποχωρώντας από το πρόγραμμά της. Πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να πετύχει. Είναι το πρώτο βήμα που μπορεί να οδηγήσει και σε άλλα. Αυτό που διακυβεύεται σήμερα δεν είναι απλώς η μοίρα του ελληνικού λαού. Είναι η μοίρα ολόκληρης της Ευρώπης. Εάν η ελληνική κυβέρνηση υποκύψει στις επιταγές των ευρωπαϊκών θεσμών, κάθε πολιτική εναλλακτική στην Ευρώπη θα πεθάνει. Η ελληνική κυβέρνηση έχει προφανώς μια ευθύνη απέναντι στο λαό της, έχει όμως επίσης μια ευθύνη απέναντι στους λαούς όλης της Ευρώπης. Και για αυτόν τον λόγο πρέπει σήμερα να εξηγήσουμε ότι η μάχη του ελληνικού λαού, είναι η δική μας μάχη. ∆εν είμαστε απλώς αλληλέγγυοι με τον ελληνικό λαό. Είμαστε μαζί του σε μια κοινή μάχη. Πώς θα περιγράφατε την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τους θεσμούς; Είναι αλήθεια ότι η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε μια κατάσταση πολύ δύσκολη. Σήμερα, βλέπουμε πως οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους θεσμούς και την Ελλάδα είναι ιδιαιτέρως ασύμμετρες. ∆εν υπάρχει στην Ευρώπη ένα σημαντικό λαϊκό κίνημα για να υποστηρίξει την ελληνική κυβέρνηση. Για την ώρα, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει σημαντικές ρωγμές στους αντιπάλους. Και έχει βρεθεί σχετικά απομονωμένη σε συνθήκες που ο συσχετισμός δυνάμεων είναι πολύ δυσμενής. Σε αυτό το πλαίσιο, ένας συμβιβασμός δεν μπορεί παρά να είναι κακός, αφού κάθε συμβιβασμός προϋποθέτει ένα συσχετισμό δυνάμεων και όταν αυτός ο τελευταίος είναι δυσμενής και ο ίδιος ο συμβιβασμός δεν θα είναι πολύ καλός. Θα πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να βελτιώσει το συσχετισμό δυνάμεων στη διαπραγμάτευση.

Υπάρχει άλλος δρόμος μεταξύ παράδοσης και εξόδου

Στο άρθρο σας «Ελλάδα, η ώρα των επιλογών», αναφέρεστε σε μια εναλλακτική τακτική, που θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτίωση του συσχετισμού δυνάμεων. Μπορείτε να μας εξηγήσετε λίγο περισσότερο αυτή σας τη θέση; Για να κάνει κάτι τέτοιο, θα πρέπει να βρει και πάλι περιθώρια ελιγμών και για αυτό πρέπει να κάνει μονομερείς ενέργειες. Υπάρχουν τριών ειδών δυνατές ενέργειες, κατά τη γνώμη μου. Η πρώτη είναι ένα μορατόριουμ στην αποπληρωμή του χρέους για το 2015. Να πει στους δανειστές «θέλουμε να διαπραγματευθούμε, θέλουμε ένα λογικό συμβιβασμό, αλλά αφού δεν θέλετε να διαπραγματευτείτε με λογικό τρόπο, θα προβούμε για την ώρα σε ένα μορατόριουμ». Το μορατόριουμ δεν σημαίνει ότι δεν θα πληρώσουμε ποτέ, αλλά ότι στην παρούσα φάση δεν πληρώνουμε. Ανοίγουμε τη συζήτηση για το χρέος. Προφανώς αυτό έχει συνέπειες. Αυτό σημαίνει ότι η αντιπαράθεση εντείνεται. Το δεύτερο σημείο είναι ότι πρέπει να σταματήσει η εκροή κεφαλαίων που οδηγεί σε μια αφαίμαξη της χώρας, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτήν την έκφραση. Χρειάζονται έλεγχοι κεφαλαίων. ∆εκάδες δισεκατομμύρια φεύγουν από τις τράπεζες στην Ελλάδα και τοποθετούνται πιθανότατα στο εξωτερικό ή στα στρώματα και αυτό πρέπει να σταματήσει. Οι έλεγχοι κεφαλαίων είναι αντίθετοι με τις ευρωπαϊκές συνθήκες, ωστόσο εφαρμόστηκαν στην περίπτωση της Κύπρου. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να βασιστεί στο προηγούμενο της Κύπρου. Τέλος –και αυτή είναι η τρίτη ενέργεια- θα πρέπει να επιλυθεί η κρίση ρευστότητας. ∆ιότι βλέπουμε ότι σήμερα, η Ελλάδα πάσχει βασικά από μια κρίση ρευστότητας. Τα φορολογικά έσοδα από την αρχή του χρόνου είναι κατώτερα κατά ένα δισεκατομμύριο περίπου από αυτό που περίμενε η ελληνική κυβέρνηση. Οι μισθοί πρέπει να συνεχίσουν να πληρώνονται κάθε μήνα και θα πρέπει να γίνουν επεν-

δύσεις για να ανακάμψει η οικονομική δραστηριότητα και να επιλυθεί η ανθρωπιστική κρίση. Πρέπει να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα της ρευστότητας. Για αυτό, ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν την έκδοση συμπληρωματικών τίτλων πληρωμής ή IOU («I owe you»), ένα «νόμισμα», του οποίου η αξία θα ήταν εγγυημένη από τα φορολογικά έσοδα. Θα επέτρεπε την αναθέρμανση της οικονομίας, την πληρωμή μισθών και συντάξεων και την αποκατάσταση των δημόσιων υπηρεσιών. ∆εδομένης της ανταλλαξιμότητας και της ευθυγράμμισης ενός τέτοιου τίτλου με το ευρώ, ένας τέτοιος μηχανισμός μοιάζει στην πραγματικότητα με μια βραχυπρόθεσμη πίστωση που δίνουν οι πολίτες στην κυβέρνησή τους. ∆εν έχουμε λοιπόν να κάνουμε με μια περίπτωση εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη, που θα ακολουθείτο από μια υποτίμηση του νέου νομίσματος, καθώς το ευρώ θα παρέμενε το εθνικό νόμισμα. Στην περίπτωση της Ελλάδας θα επρόκειτο για μια χειρονομία τόσο πολιτική όσο και οικονομική, που θα ενίσχυε σημαντικά την θέση της χώρας στις διαπραγματεύσεις. Μια τέτοια χειρονομία και μια τέτοια τακτική θα ήταν –κατά τη γνώμη σας- καλύτερες για τις διαπραγματεύσεις; Πιστεύω ότι θα δημιουργούσε έναν καλύτερο συσχετισμό δυνάμεων για την Ελλάδα. Πιστεύω ότι ο Γ. Βαρουφάκης είχε άδικο όταν έλεγε ότι η Ελλάδα δεν έχει plan B. ∆ιότι από τη στιγμή που λες ότι δεν υπάρχει plan B, αυτό σημαίνει ότι είσαι στα χέρια του πιο δυνατού. Αυτό που θα έπρεπε να πει είναι ότι θέλουμε να μείνουμε στο ευρώ. Αλλά δεν θέλουμε να υφιστάμεθα μια οικονομική ασφυξία και δεν θέλουμε ο λαός να συνεχίσει να υφίσταται μια κοινωνική καταστροφή. Και αφού τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη δεν θέλουν να διαπραγματευτούν έναν καλό συμβιβασμό, παίρνουμε μονομερή μέτρα. Μέτρα τα οποία είμαστε έτοιμοι να ανακαλέσουμε εάν οι διαπραγματεύσεις επιτύχουν. Αυτό που προσπαθήσαμε να δείξουμε με αυτό το κείμενο (το άρθρο «Ελλάδα, η ώρα των επιλογών» το οποίο συνυπογράφουν ο Π. Καλφά και ο Α. Κουκιέ και δημοσιεύθηκε στην Εποχή της 24ης Μαΐου), είναι ότι υπάρχει ένας δρόμος ανάμεσα στην παράδοση και την έξοδο από το ευρώ. Αν όμως αυτός δεν είναι εφαρμόσιμος, θα ήταν καλύτερη μια έξοδος από το ευρώ, παρά μια παράδοση που θα σκότωνε κάθε ιδέα ότι υπάρχει αριστερή εναλλακτική στην Ευρώπη. •


10

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Μπροστά σε κρίσιμα διλήμματα και δύσκολες επιλογές

Τ

ο σχέδιο της πολιτικής ήττας του ΣΥΡΙΖΑ και μέσω αυτού της ευρωπαϊκής αριστεράς, είτε με τη μορφή της σύντομης αριστερής παρένθεσης, είτε της ταπείνωσής του, διαμέσου της αποδοχής μνημονιακών δεσμεύσεων χειρότερων ακόμη κι από τα μέτρα που περιέχονταν στο διαβόητο «μέιλ Χαρδούβελη», ήταν ξεκάθαρο από την αρχή των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές. Όπως σαφής ήταν η πρόθεσή τους να μην αποδεχθούν τη λαϊκή εντολή, αλλά να μας οδηγήσουν σε μια κατάστασης πλήρους οικονομικής ασφυξίας, σε τέτοιο βαθμό ώστε τα περιθώρια αντίστασης της ελληνικής κυβέρνησης να είναι εξαιρετικά περιορισμένα.

Αποδυναμώθηκαν τα διαπραγματευτικά πλεονεκτήματα

Ο επώδυνος συμβιβασμός που επιτεύχθηκε με την προσωρινή «συμφωνία-γέφυρα» απέτρεψε την προσπάθεια στραγγαλισμού μιας κυβέρνησης που δεν είχε προλάβει ακόμη να δώσει έμπρακτα «δείγματα γραφής», παρέχοντάς της χρόνο να διεξαγάγει μια σκληρή διαπραγμάτευση με τους «θεσμούς», διαπραγμάτευση που απέσπασε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αποδοχής από την ελληνική και τη διεθνή κοινωνία. Ωστόσο, έγιναν λάθη που αποδυνάμωσαν πολύτιμα διαπραγματευτικά πλεονεκτήματα. Το γεγονός ότι στα προαπαιτούμενα της συμφωνίας δεν τέθηκε ευθύς εξαρχής το θέμα της διασφάλισης της ρευστότητας για τη χρηματοδότηση της οικονομίας, η ατολμία λήψης μονομερώς νομοθετικών μέτρων που θα υλοποιούσαν σε ευρύτερη κλίμακα το πρόγραμμα της ∆ΕΘ, και, κυρίως, η εγκατάλειψη της προσπάθειας για μια μόνιμη διεκδικητική παρουσία του λαϊκού παράγοντα στο προσκήνιο, στοίχισαν στη δυναμική της διαπραγμάτευσης. Το ότι δεν θα υπήρχαν εύκολες ή ανώδυνες λύσεις και ότι η διαπραγμάτευση θα ήταν μια μακρόσυρτη διαδικασία που θα εμπεριείχε σημαντικές υποχωρήσεις και συμβιβασμούς, ήταν επίσης αναμενόμενο. Πράγματι, η ανάκτηση των απωλειών που έχει υποστεί η ελληνική κοινωνία και οικονομία προϋποθέτει ένα βάθος χρόνου, στο πλαίσιο του οποίου η κοινωνική «γείωση» του κόμματος και ο προωθητικός του ρόλος στα εργατικά και κοινωνικά κινήματα ανάγεται σε καθοριστικό παράγοντα. Από την άποψη αυτή, η απόφαση της ΚΕ, που θέτει «κόκκινες γραμμές», αλλά και παρέχει δυνατότητα ευελιξίας στη διαπραγματευτική ομάδα της κυβέρνησης, σε συνδυασμό με την προτροπή της για άνοιγμα προς τις κοινωνικές αντιστάσεις, είναι σωστή.

Τα όρια των υποχωρήσεων

Ωστόσο οι όποιες (θεμιτές) υποχωρήσεις έχουν και ανυπέρβλητα όρια. Όρια που, αν παραβιαστούν, οδηγούν, αντικειμενικά, σε απόπειρα διαχείρισης ενός εκ προοιμίου αδιέξοδου νεοφιλελεύθερου μοντέλου, χωρίς προοπτική εξόδου από την ύφεση και χωρίς αξιόπιστη δυνατότητα παραγωγικής ανασυγκρότησης. Η ελληνική συμβιβαστική πρόταση προς τους «θεσμούς», μία πρόταση που έχει ήδη ξεπεραστεί από την υπέρμετρη αδιαλλαξία των δανειστών, υπερβαίνει ήδη σε αρκετά σημεία τις «κόκκινες γραμμές», δημιουργώντας προβλήματα στη σχέση μας με κοινωνικά στρώματα των «από κάτω» που μας στήριξαν και δυσχεραίνοντας σοβαρά το έργο της ανασυγκρότησης. Κυρίως, όμως, αν η συμφω-

νία δεν συνοδευτεί από μια πραγματική αναδιάρθρωση του μη βιώσιμου χρέους, την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού και ένα αναπτυξιακό πακέτο για την επανεκκίνηση της οικονομίας, θα είναι ασύμβατη με τους στόχους μας. Μία αριστερή κυβέρνηση μπορεί να κάνει υποχωρήσεις, δεν μπορεί όμως να κάνει τα πάντα. Η διαπραγμάτευση ανάμεσα στην πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης και τις απαράδεκτες προτάσεις που γνωστοποίησε ο κ. Γιουνκέρ στον Έλληνα πρωθυπουργό είναι αδιανόητη. Το κυριότερο όπλο μας στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης υπήρξε το μήνυμα που εκπέμψαμε ότι αν αναγκαστούμε να διαλέξουμε μεταξύ μισθών /συντάξεων και της πληρωμής της δόσης του χρέους, θα διαλέξουμε τους μισθούς και τις συντάξεις. Η κίνηση αυτή ενέχει την προειδοποίηση προς τους δανειστές για την πιθανότητα μιας ρήξης και γνωρίζουμε ότι μια τέτοια ρήξη, που θα είχε ως ενδεχόμενο επακόλουθο ακόμη και μια έξοδο από το ευρώ, δεν θα ήταν επώδυνη μόνο για τη χώρα μας. Θα είχε τεράστιες συνέπειες τόσο για τις αγορές, που έχουν μεν περικόψει αλλά όχι και εκμηδενίσει τις απώλειες τους, όσο και για την ίδια την υπόσταση της ευρωζώνης. Θα είχε, επίσης, γεωστρατηγικές συνέπειες επ’ ουδενί αμελητέες. Αυτό, λοιπόν, το διαπραγματευτικό «χαρτί» πρέπει να αξιοποιήσουμε στο έπακρο. Γιατί, πράγματι, δεν μπορείς να διανοηθείς τη διαπραγμάτευση, αν δεν διανοηθείς, με πραγματικούς όρους, τη ρήξη.

∆ιαπραγματευτικό χαρτί

Η επιλογή αυτή είναι προτιμότερη από μια κακή συμφωνία, που και δεν θα έλυνε κανένα πρόβλημα και θα σηματοδοτούσε μια ενσωμάτωση της αριστεράς στο νεοφιλελεύθερο σχέδιο. Μία ενσωμάτωση που θα οδηγούσε στην πολιτική της ήττα και, εν τέλει, στην απαξίωση και στη διάλυση της. Το ενδεχόμενο να βρεθούμε μπροστά σε μια τέτοια κρίσιμη επιλογή δεν είναι διόλου απίθανο, δεδομένου ότι από την αντίσταση που προβάλλει ο ΣΥΡΙΖΑ κρίνεται όχι μόνο το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και των ευρωπαϊκών λαών. Κρίνεται το αν οι πολιτικές της ακραίας νεοφιλελεύθερης λιτότητας και η αποδόμηση των εργασιακών και κοινωνικών κατακτήσεων θα επιβληθούν ως κυρίαρχο υπόδειγμα για όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Η όποια στάση μας θα κρίνει και τη δυναμική των κινημάτων αντίστασης στην Ευρώπη. Σε περίπτωση αδιεξόδου, είναι πολύ πιθανό να χρειαστούμε μια νέα λαϊκή εντολή σκληρότερης διαπραγμάτευσης, η οποία θα εμπεριέχει, φανερά και ξεκάθαρα, όλα τα ενδεχόμενα. Μια ρήξη που θα συνοδευόταν και από έξοδο από το ευρώ είναι, αναμφίβολα, μια πολύ δύσκολα διαχειρίσιμη οικονομικά και κοινωνικά κατάσταση, τουλάχιστον στην αρχική της περίοδο. Και σίγουρα, είναι μια πολιτική επιλογή που προϋποθέτει σχέση ειλικρίνειας με την κοινωνία και ενεργή συναίνεση μεγάλου τμήματος της. Μία διολίσθηση, όμως, σε ένα μνημονιακό σενάριο, θα ήταν καταστροφική. Βρισκόμαστε μπροστά σε κρίσιμα διλήμματα και δύσκολες επιλογές, η αριστερά όμως έχει αποδείξει ότι δεν είναι για τα εύκολα, αλλά για τα δύσκολα. Και για να βγάλουμε πέρα σε αυτά τα δύσκολα, η ενεργή συμμετοχή και η ενότητα του κόμματος μας αποτελεί στρατηγική παράμετρο. Μάνια Μπαρσεφσκι

Η αριστερά έχει αποδείξει ότι δεν είναι για τα εύκολα, αλλά για τα δύσκολα. Και για να βγάλουμε πέρα σε αυτά τα δύσκολα, η ενεργή συμμετοχή και η ενότητα του κόμματος μας αποτελεί στρατηγική παράμετρο.

Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

Νέα ηγεσία στη ∆ΗΜΑΡ

Τ

ο προηγούμενο σαββατοκύριακο η ∆ΗΜΑΡ πραγματοποίησε το 4ο συνέδριο της από την ίδρυση της το 2010. Για πρώτη φορά όμως αλλάζει η ηγεσία της, μιας και ο Φώτης Κουβέλης δεν έθεσε υποψηφιότητα. Τα τελικά αποτελέσματα μεταξύ των 4 υποψήφιων, διαμορφώθηκαν ως εξής: Θανάσης Θεοχαρόπουλος 312 ψήφοι (52,88%), Μαρία Γιαννακάκη 241 ψήφοι (40,84%), Βαγγέλης Ιντζίδης 18 ψήφοι (3,05%), Αλέξανδρος Πολυχρονιάδης 6 ψήφοι (1,01%), Λευκά – άκυρα 13 (2,20%). Ο νέος πρόεδρος του κόμματος, Θανάσης Θεοχαρόπουλος, αφού ευχαρίστησε τους συνέδρους για την υποστήριξη τους, δήλωσε πως πρόκειται για μια εντολή ανανέωσης και επανεκκίνησης. Προσδιόρισε το πολιτικό στίγμα της ∆ΗΜΑΡ σε σχέση με δυο άκρα: «ρήξη του χώρου του δημοκρατικού σοσιαλισμού με τον νεοφιλελευθερισμό και ρήξη της κυβέρνησης με τον αριστερισμό και εθνικολαϊκισμό», ενώ τόνισε την ανάγκη εθνικής συνεννόησης ενάντια σε λαϊκισμό, πελατειακές σχέσεις και συντηρητικές πολιτικές. Ο 36χρονος νέος ηγέτης κάνει λόγο για ευρύτερες συμμαχίες, περιφρουρώντας την αυτονομία του κόμματος. Για την εκλογή του τον συνεχάρη το σύνολο του πολιτικού κόσμου. Στη νέα 83μελή κεντρική επιτροπή μεταξύ των πρώτων που εξελέγησαν, είναι πρώην βουλευτές του κόμματος και γνωστά στελέχη της όπως οι Ν. Τσούκαλης, ∆ημ. Χατζησωκράτης, Θ. Μαργαρίτης, Μαρία Κουβέλη, Σ. Παπαθανασίου, Στ. Μαλέλης, Θ. Ψύρρας, Χρ. Μαχαίρας κ.ά.

Αλλαγή σελίδας

Η ∆ΗΜΑΡ γύρισε σελίδα λοιπόν. Ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος συναντήθηκε την Πέμπτη με τον Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας. «Να ξαναβρεί η ∆ΗΜΑΡ τον δρόμο της, γιατί μπορεί να συμβάλλει, με βάση την παράδοσή της, στη σταθερή ευρωπαϊκή πορεία της χώρας», ευχήθηκε ο Προκόπης Παυλόπουλος στο νέο Πρόεδρο της ∆ΗΜΑΡ, τον οποίο δέχθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο. Από την πλευρά του ο κ. Θεοχαρόπουλος δήλωσε ότι «αυτός είναι ο στόχος, να μπορέσουμε να συμβάλουμε από την μεριά μας στην επίλυση των προβλημάτων της κοινωνίας, γιατί είναι κρίσιμες οι στιγμές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης - όπως πολύ σωστά είπατε - και της Ευρωζώνης, με στόχο να προχωρήσουμε μπροστά και να δούμε τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η χώρα». Και συμπλήρωσε λέγοντας ότι «χρειάζεται εθνική συνεννόηση για όλα αυτά τα ζητήματα». Τέλος στην πρώτη ανακοίνωση που εξέδωσε η ∆ΗΜΑΡ υπό τον νέα της ηγεσία χαιρετίζει την επαναλειτουργία του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα της ΕΡΤ, επισημαίνοντας πως το μαύρο στις οθόνες πριν από δύο χρόνια ήταν η αφορμή για την αποχώρησή της από την τρικομματική κυβέρνηση. Β.Ρ.


ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Το Ποτάμι αντιγράφει τη Νέα ∆ημοκρατία; Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

“∆ικαιολογημένη” χαρακτήρισε την “έκρηξη του κ. Ψαριανού” το Ποτάμι, την ίδια ώρα που πρότεινε χρονική επέκταση στην αναγνώριση της ιθαγένειας και κατήγγειλε την ΕΡΤ ως “γνωστή από τα παλαιά εικόνα”.

Η

αντιπολιτευτική τακτική του Ποταμιού τον τελευταίο καιρό έχει συγκροτηθεί περίπου όπως εκείνη της Νέας ∆ημοκρατίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι σχεδόν ταυτόσημες ανακοινώσεις των δυο κόμματων για το άνοιγμα της ΕΡΤ: «Θα κοστίσει, βέβαια, αρκετά παραπάνω στον ελληνικό λαό, αλλά θα απολαύσει την κομματική προπαγάνδα του ΣΥΡΙΖΑ σε όλο της το μεγαλείο», έγραφε σε ανακοίνωση της η Ν∆ και συμπλήρωνε το Ποτάμι την Πέμπτη το μεσημέρι: «Υπουργοί της Κυβέρνησης παρελαύνουν, ενημέρωση βασισμένη στα non paper του Μαξίμου και “επαναστατικός” οίστρος για τη νίκη του κινήματος (της νυν και αεί ΠΟΣΠΕΡΤ) συνθέτουν μια γνωστή από τα παλιά εικόνα σε όλους μας. Μόνο οι Μπόλεκ και Λόλεκ λείπουν». Περίπου το ίδιο σκηνικό και στο καυτό ζήτημα της διαπραγμάτευσης. Την Τετάρτη, η κινδυνολογία είχε φτάσει στο μη παρέκει για το κόμμα του Κέντρου. Ανακοίνωνε πως φτάνει η ώρα μηδέν για τη χώρα και πως το ενδεχόμενο μιας καταστροφικής ρήξης αυξάνεται. Τα ίδια ανακοίνωνε και η Νέα ∆ημοκρατία. Το κόμμα του Σταύρου Θεοδωράκη είχε όμως δυο πολύ συγκεκριμένες υποχωρήσεις σε υποτιθέμενα αξιακά του ζητήματα την προηγούμενη εβδομάδα.

Έμφυλη βία

Η αν. Υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου αναγκάστηκε να

11

χεια μίας παραπλανητικής ρητορικής».

Ιθαγένεια στο τέλος του ∆ημοτικού αποχωρήσει από την τηλεοπτική εκπομπή της Όλγας Τρέμη έπειτα από χειρονομίες και φωνές του βουλευτή Γρηγόρη Ψαριανού. Μάλιστα, η Γενική Γραμματεία Ισότητας κατήγγειλε το γεγονός: «από τη χρήση επιφωνημάτων που συνηθίζονται για να τραβήξουν την προσοχή ζώων, μέχρι το χτύπημα του χεριού στο τραπέζι, την ένταση της φωνής, τους υβριστικούς χαρακτηρισμούς και τέλος την απειλητική στάση σώματος προς τη συνομιλήτρια, αποτελούν κατεξοχήν παραδείγματα τρόπων με τους οποίους ασκείται η έμφυλη βία στο δημόσιο χώρο αλλά και στην καθημερινότητα». Και η ανακοίνωση καταλήγει: «Πιστεύουμε ότι

φαινόμενα όπως το χθεσινό, δημιουργούν συνθήκες αναπαραγωγής έμφυλων στερεοτύπων και απενοχοποίησης της έμφυλης βίας είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό χώρο». Το Ποτάμι σχολίασε το γεγονός ως εξής: «Την έντονη αντίδραση του βουλευτή του Ποταμιού, Γρηγόρη Ψαριανού, προκάλεσε η αήθης φραστική επίθεση της Θεανώς Φωτίου. Η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης, έκανε προσωπική επίθεση κατά του κ. Ψαριανού, λέγοντάς του ότι “είσαστε με τους δανειστές και λέτε ψεύδη”. Η προσβολή της κας Φωτίου προκάλεσε τη δικαιολογημένη έκρηξη του κ. Ψαριανού, καθώς αποτελεί συνέ-

Η δεύτερη υποχώρηση ήταν σε ό,τι αφορά το νομοσχέδιο ιθαγένειας για τα παιδιά των μεταναστών. Το Ποτάμι μπορεί να ψήφισε επί της αρχής το νομοσχέδιο, όμως η πρόταση του είναι να αποκτά ιθαγένεια το όποιο παιδί μετά την περάτωση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, διάταξη που αν περνούσε θα επέκτεινε χρονικά το όριο. Η αιτιολογία αφορούσε πως με αυτόν τον τρόπο τίθεται το παιδί στο επίκεντρο, καθώς και η ουσιαστική ένταξη του. Θέση που ουσιαστικά αποτελεί και θέση της Νέας ∆ημοκρατίας… Βασίλης Ρόγγας

Κοπτοραπτική

Απ’ όλα έχει το μαγαζί

Η

είδηση δημοσιεύεται στα «Νέα», στις σελίδες του «Μικροπολιτικού», αλλά και με «χτύπημα» στην πρώτη σελίδα: «Η ΕΥΠ ξαναπερνά στα χέρια του Πανούση». Υπενθυμίζουμε ότι βρισκόταν «στα χέρια» του πρωθυπουργού και η αλλαγή αυτή ερμηνεύεται από την καλή εφημερίδα Η εί ως «μία ακόμα στήριξη του κ. Πανούση από τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα». Υπάρχει, όμως, διχογνωμία, όπως φαίνεται. Στην άλλη παραπολιτική σελίδα των «Νέων» ο κ. Γ. Παπαχρήστος έχει διαφορετική «ενημέρωση»: ο κ. Πανούσης είναι απαυδισμένος και ζητάει συνάντηση με τον πρωθυπουργό, για να εκθέσει τα παράπονά του. Και όχι μόνο: ίσως «η συνάντηση οδηγήσει τον Πανούση σε παραίτηση από την κυβέρνηση – έτοιμο τον κόβω», καταλήγει ο δαιμόνιος ρεπόρτερ. Είναι δυνατόν να συμβαίνουν και τα δύο; Η μεταμοντέρνα δημοσιογραφία δεν το αποκλείει. Πάντως, φαίνεται κάπως δύσκολο η ζωή να επιβεβαιώσει και τις δύο πληροφορίες, ομού, μαζί και ταυτόχρονα. Το καλό μαγαζί, όμως, οφείλει να έχει εμπορεύματα για όλα τα γούστα των πελατών.

Καλή συνέχεια…

Ν

έο πρόσωπο στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της νέας ΕΡΤ. Πρόσωπο οικείο από τις τηλεοπτικές ανταποκρίσεις στα θέατρα των πολεμικών συγκρούσεων των τελευταίων ετών. Ο Πάνος Χαρίτος. Πολύ πριν τον δούμε στη μικρή οθόνη, τον γνωρίσαμε σαν νέο συνάδελφο, με φιλοδοξίες αλλά και σεμνότητα και εργατικότητα, στη συντροφιά της «Εποχής». Αρκετά από τα πρώτα του κείμενα στη δημοσιογραφική πιάτσα δημοσιεύτηκαν στις σελίδες της και η συνεργασία συνεχίστηκε για πολλά χρόνια έκτοτε. Φυσικό

είναι να χαιρόμαστε για την επιλογή και να του ευχόμαστε καλή συνέχεια στη νέα υπεύθυνη θέση, με τις ίδιες αρχές και το ίδιο πάθος. Για τον κοινό στόχο: δημόσια ραδιοτηλεόραση δημοκρατική, αντικειμενική, χρήσιμη πολιτιστικά και ενημερωτικά για όλους αυτούς που έχουν ανάγκη να αμυνθούν απέναντι στο χαμό της παραπληροφόρησης και της υποκουλτούρας των ιδιωτικών καναλιών.

Κείμενα υπογραφών

Μ

ιας και έγινε η αρχή με το κείμενο που ζητούσε την απόσυρση της Ε. Παναρίτη από τη θέση του εκπροσώπου της χώρας για το ∆ΝΤ, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ είπαν να το συνεχίσουν και έτσι είχαμε νέο κείμενο υπογραφών αυτή τη φορά για την επαναφορά των εργασιακών σχέσεων, το οποίο υπογράφεται από 22 βουλευτές. Κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει με το περιεχόμενο του κειμένου, αλλά και κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι η πρωτοβουλία πάρθηκε μόλις λίγες μέρες αφού ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε στη Βουλή ότι το σχετικό νομοσχέδιο θα κατατεθεί εντός των επόμενων ημερών. Ας είναι! Αν είναι να περάσουμε νομοσχέδιο που να επαναφέρει τις εργασιακές σχέσεις στην προ του μνημονίου κατάσταση, ας είναι και έτσι!

Υπεράνω του νόμου

Υ

περάνω του νόμου νομίζει ότι είναι ο ειδικός εφέτης ανακριτής κ. Νικόπουλος, ο οποίος απέρριψε το δικαίωμα του Νίκου Ρωμανού να σπουδάσει στη σχολή του με αυτοπρόσωπη παρουσία, παρότι το κέρδισε ύστερα από 31 μέρες απεργίας πείνας, με ομόφωνη ψήφιση αντίστοιχης διάταξης από τη Βουλή. Και πάλι, όμως, ο κ. Νικόπουλος αδιαφορεί για τον νομοθέτη, αλλά και το γράμμα του νόμου και του απαγο-

Λίγες μέρες έμειναν... ρεύει το κεκτημένο αυτό δικαίωμα. Αντίστοιχα, απέρριψε την αίτηση αποφυλάκισης της Εύης Στατήρη, παρότι κάθε λόγος κράτησής της έχει αρθεί με νομοθετική ρύθμιση, η οποία και πάλι υπερψηφίστηκε στη Βουλή. Η Πρωτοβουλία για τα ∆ικαιώματα των Κρατουμένων «απαιτεί την απομάκρυνση του κ. Νικόπουλου από τη θέση του ειδικού εφέτη, καθώς ο ίδιος παραβιάζει το νόμο τον οποίο οφείλει να υπηρετεί», ενώ ζητά να εγκριθούν τα αιτήματα των Ν. Ρωμανού και Ευ. Στατήρη Μαρσέλ & Μισέλ


12

Η Ελλάδα δίνει στην Ευρώπη μια μοναδική ευκαιρία ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Της Λουτσιάνα Καστελίνα*

Είναι ένας πόλεμος μακράς διάρκειας. ∆εν θα χαθεί στο τέλος του Ιουνίου, όπως προσπαθούν να σας πουν. Σας πιέζουν ότι όλα πρέπει να λήξουν ως τότε. Εσείς οφείλετε να μη χάσετε το στόχο σας και να κρατήσετε ανοιχτή την πόρτα, γιατί ο πόλεμος θα συνεχιστεί, για δεκαετίες πιθανά.

Η

Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα με κυβέρνηση της Αριστεράς, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Υπήρξαν και άλλες μεταπολεμικές κυβερνήσεις της Αριστεράς, που υποστηρίχθηκαν όμως από στρατιωτικές δυνάμεις. Αυτό είναι και το κύριο πρόβλημα της Ελλάδας: η Ευρώπη του 21ου αιώνα δεν έχει την εμπειρία του τι σημαίνει η αριστερά να κυβερνά. Πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε ότι κυβέρνηση και εξουσία δεν ταυτίζονται. Η κυβέρνηση είναι σαφώς ένα πολύ σημαντικό στάδιο, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε την εξουσία. Αν έχουμε την εξουσία, έχουμε ένα σημαντικό εργαλείο για να φτάσουμε στον κοινωνικό μετασχηματισμό, να χτίσουμε μια εναλλακτική κοινωνία, ν’ αλλάξουμε τον τρόπο που παράγουμε, καταναλώνουμε και ζούμε. Σε αυτή την κοινωνία θα έχουμε καταφέρει ν’ αλλάξει η κουλτούρα των ανθρώπων, ο τρόπος ζωής τους. Και αυτό είναι μια μακρά, αλλά σημαντική διαδικασία. Το πρώτο, λοιπόν, που πρέπει να κάνουμε είναι να συνειδητοποιήσουμε την κατάσταση. Φυσικά το χτίσιμο μιας εναλλακτικής κοινωνίας δεν είναι εφικτό με τον τρόπο που προσπάθησε να το κάνει η οκτωβριανή επανάσταση, αλλά πρέπει να χτίσουμε σχέσεις με την κοινωνία. Όμως δεν πρέπει να αυταπατόμαστε, καθώς οι εκλογές δεν αρκούν για να γεννηθεί η νέα αυτή κοινωνία. Η εναλλακτική κοινωνία προκύπτει μέσα από μια μακρά και συνεχή διαδικασία κοινωνικού μετασχηματισμού. Φυσικά, η κυβέρνηση είναι ένα τεράστιο βήμα προς αυτή, όμως θεωρώ πως είναι πολύ κρίσιμο να απαντηθεί το ερώτημα ποιο είναι το επίπεδο των συμβιβασμών που μπορεί να γίνουν και ποιοι δεν είναι ανεκτοί.

Συμβιβασμός, αλλά ποιος;

Σαφώς η κυβέρνηση της Αριστεράς πρέπει να κάνει συμβιβασμούς, αφού δεν έχει κατακτήσει το 100% της εξουσίας. Ακούω συνεχώς στην Ιταλία να ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση να

μη συμβιβαστεί. Ξεχνάμε, όμως, ότι υπάρχει καλός και κακός συμβιβασμός. Το ζητούμενο είναι να ορίσουμε το όριο αυτών και γι’ αυτό πρέπει πάντα να βλέπουμε ποια θα είναι η εναλλακτική, αν μετά το συμβιβασμό η κατάληξη θα είναι καλύτερη ή χειρότερη. Η απόσυρση της Ελλάδας από τη διαπραγμάτευση θα χειροτερέψει τα πράγματα. Ίσως είναι σκληρό αυτό που λέω, αλλά νομίζω ότι ο μόνος τρόπος η ελληνική κυβέρνηση -ο φίλος μου Αλέξης Τσίπρας και οι υπόλοιποι σύντροφοι, οι οποίοι βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε πολύ δύσκολη θέση- να δώσει λύση σε αυτό το πρόβλημα, είναι να απευθύνει αυτό το ερώτημα στο λαό και να συναποφασίσουν. Αν η απόφαση παρθεί μόνο από την κυβέρνηση, και ο λαός της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης, δεν συνδράμουν σε αυτό, η απόφαση της κυβέρνησης θα είναι μετέωρη. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι για πρώτη φορά η χάραξη μιας ευρωπαϊκής πολιτικής γραμμής έχει γίνει αντικείμενο συζήτησης από όλους τους λαούς της Ευρώπης. Είναι η πρώτη φορά από τη γέννηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συμβαίνει αυτό. Εδώ και 50 χρόνια η ΕΕ αποφασίζει χωρίς να συζητά με τους λαούς και αγνοώντας την αριστερά. Αυτή τη φορά κάθονται στο ίδιο τραπέζι των συζητήσεων. Η Ελλάδα δίνει στην Ευρώπη μια μοναδική ευκαιρία, καθώς για πρώτη φορά η πολιτική γραμμή της Ευρώπης κρίνεται από τους λαούς.

Μην αφεθείτε στην κυβέρνηση

∆εν μπορώ να απαντήσω ποιο είναι το όριο ανάμεσα στον καλό και κακό συμβιβασμό, δείχνω εμπιστοσύνη στην ελληνική κυβέρνηση, και ελπίζω πως θα συναποφασίσει με το λαό. Όμως, προσοχή. Είναι πολύ σημαντικό το κόμμα να μη χάσει την κοινωνική γείωσή του, διότι το κόμμα θα το χρειαστούμε αν χάσουμε την κυβέρνηση. Ένα κόμμα αν χάσει την κοινωνική του γείωση, αν δεν είναι ενεργό μέρος της κοινωνίας, είναι νεκρό. Έτσι οι προσπάθειες, για παράδειγμα, που έχει κάνει το κόμμα με τις δομές αλληλεγγύης δεν πρέπει να σταματήσουν, αντίθετα πρέπει να ενταθούν. Το κόμμα δημιουργεί κανάλια κοινωνικοποίησης του λαού. Μην αφεθείτε στην κυβέρνηση. Ο Τάσος (Κορωνάκης) ανέφερε πριν το ρόλο των τοπικών επιτροπών και συμφωνώ μαζί του πως είναι πολύ σημαντικός. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να φύγουμε από την Ευρώπη και την ευρωζώνη, γιατί αυτό θα έχει επίπτωση κυρίως σε εθνικό επίπεδο, και η Ελλάδα θα χαθεί στην παγκοσμιοποίηση. Και αν συμβεί αυτό, θα αποδυναμωθεί ο λαός.

Επαναπροσδιορισμός της Ευρώπης

Η Ευρώπη προσφέρει μια δυνατότητα να μη συνθλιβεί η χώρα από την παγκοσμιοποίηση. Γνωρίζω για ποια Ευρώπη μιλάω, όμως δεν πρέπει να μεμψιμοιρούμε γιατί έχουμε αυτή την Ευρώπη, αλλά να δώσουμε τη μάχη να την αλλάξουμε. Νομίζω ότι η συζήτηση υπέρ ή κατά της Ευρώπης είναι χαζή. Το βλέπω και στην Ιταλία, ψηφίζουμε για να αλλάξουν κάποια κριτήρια στην Ευρώπη, ποτέ δεν παλέψαμε να γίνουν δραστικές κριτικές αλλαγές. Πρέπει να απο-

Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

δεχτούμε την Ευρώπη, αλλά να την επαναπροσδιορίσουμε. Αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός αγώνας που έχουμε να δώσουμε και ήδη κερδίσαμε την πρώτη μάχη. Το 1999 δώσαμε για πρώτη φορά τη μάχη ενάντια στην οικονομική παγκοσμιοποίηση. Και αυτή ήταν η αρχή για νέα κοινωνικά κινήματα, το Σιάτλ, το Πόρτο Αλέγκρε, τη Γένοβα, τότε γεννήθηκε το Κοινωνικό Φόρουμ. ∆ώσαμε τη μάχη μέσα στα κοινοβούλια, αλλά και στην κοινωνία. Ήταν η πρώτη φορά που οργανώσεις από κάθε γωνιά του πλανήτη κινητοποιήθηκαν ενάντια στην παγκοσμιοποίηση. Και η μάχη αυτή δόθηκε και εντός της Ευρώπης. Τώρα έχουμε να δώσουμε μια παρόμοια μάχη, ενάντια στην ΤΤΙΡ και εμείς οφείλουμε να κινητοποιηθούμε, όπως τότε. Μπορούμε να πετύχουμε να αλλάξουμε την Ευρώπη; ∆εν το ξέρω. Το μόνο που ξέρω είναι ότι είναι μια μάχη που πρέπει να δώσουμε. Όμως πρώτο μέλημά μας είναι να έχουμε την κοινή γνώμη μαζί μας, αυτό θα μας δώσει δύναμη. Γιατί στην Ευρώπη είμαστε πιο αδύναμο, απ’ ό,τι σ’ εθνικό επίπεδο; Γιατί σ’ εθνικό επίπεδο έχουμε κερδίσει την κοινή γνώμη, ενώ σ’ ευρωπαϊκό επίπεδο όχι. Κάθε επίτροπος εξυπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας του και όχι της Ευρώπης. Έτσι, είναι ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει, αφού δεν καταφέραμε να χτίσουμε μια ενιαία δομή, ενιαίες ενώσεις, ενιαία κόμματα, ενιαία κοινή γνώμη, ενιαία μίντια, ενιαία κινητοποίηση. Η Ευρώπη μπορεί να αλλάξει, αλλά πρέπει να κάνουμε κάτι για να γίνει αυτό. Και το πρώτο βήμα είναι να δημιουργηθεί κοινή γνώμη, να συνειδητοποιήσει η Ευρώπη ότι δημοκρατία δεν σημαίνει μόνο εκλογές.

Να κρατήσετε το όριο

Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα, από την οκτωβριανή επανάσταση, που ψήφισε την Αριστερά στην κυβέρνηση. ∆εν περίμενα ποτέ ότι η Ελλάδα θα ήταν η πρώτη χώρα, αλλά έτσι έγινε. Και το πείραμα της Αριστεράς ξεκινά από την Ελλάδα. Το μόνο, λοιπόν, που μπορούμε να κάνουμε είναι να σας στηρίξουμε όσο μπορούμε. Καταλαβαίνω το βάρος που πέφτει στους ώμους σας, όμως πιστεύω ότι θα τα καταφέρετε. Μην αγχώνεστε. Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα υπάρξουν υποχωρήσεις, για να μπορέσετε να προχωρήσετε. Το βασικό είναι να κρατήσετε το όριο που ανέφερα πριν και τους στόχους σας, να μείνετε στο μονοπάτι που χάραξε η Αριστερά. Το ξαναλέω, μην αγχώνεστε. Είναι ένας πόλεμος μακράς διάρκειας. ∆εν θα χαθεί στο τέλος του Ιουνίου, όπως προσπαθούν να σας πουν. Σας πιέζουν ότι όλα πρέπει να λήξουν ως τότε. Εσείς οφείλετε να μη χάσετε το στόχο σας και να κρατήσετε ανοιχτή την πόρτα, γιατί ο πόλεμος θα συνεχιστεί, για δεκαετίες πιθανά. * Το κείμενο αποτελεί τη δευτερολογία της Λουτσιάνα Καστελίνα στην εκδήλωση που οργάνωσε το ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς (11/6) με τίτλο «Ένα αριστερό πολιτικό σχέδιο για την Ευρώπη», την περασμένη Πέμπτη. Η εκδήλωση ήταν στο πλαίσιο του κύκλου συζητήσεων «Από το χρέος και τη λιτότητα στη διεκδίκηση της δημοκρατίας», και με ομιλητή τον γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ Τάσο Κορωνάκη.


ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

13

Τμήμα των διαπραγματεύσεων και πεδίο ταξικής πάλης Μ

ε ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται οι εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα, τόσο εξαιτίας των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδας και ΕΕ∆ΝΤ, όσο και ενόψει της επίσκεψης του Α. Τσίπρα στην Αγ. Πετρούπολη στις 16 Ιουνίου, στα πλαίσια του ∆ιεθνούς Οικονομικού Φόρουμ. Η σημαντικότερη εξέλιξη των ημερών ήταν η κατάθεση τροπολογίας στο νομοσχέδιο για την τροποποίηση του κώδικα ιθαγένειας. Η τροπολογία αυτή προβλέπει τη σύσταση ∆ημόσιας ενεργειακής εταιρίας επενδύσεων, που εκτός των άλλων, αναμένεται να είναι το όχημα για τη συμμετοχή της χώρας μας στην κατασκευή του ελληνικού τμήματος του αγωγού. Ο λεγόμενος και Τέρκις Στριμ, ο οποίος αντικατέστησε τα σχέδια της Ρωσικής πλευράς για το South Stream, θα μεταβάλλει σημαντικά την τροφοδοσία της Ευρώπης σε φυσικό αέριο. Ξεκινώντας από τη Ρωσία, θα διασχίζει την Κασπία και μέσω της Τουρκίας θα φτάνει στα ευρωπαϊκά σύνορα, όταν μέχρι τώρα η Γερμανία αποτελεί τον αποκλειστικό εξαγωγέα ρωσικού αερίου προς την κεντρική Ευρώπη, μέσω του Νόρντ Στριμ.

Γεωπολιτικό όπλο

Η κίνηση της ελληνικής κυβέρνησης έδωσε γι’ άλλη μια φορά, την ευκαιρία στον αμερικάνικο παράγοντα να τονίσει την έντονη ενόχληση του, διαβλέποντας την αποφασιστικότητα της ελληνικής και ρωσικής διπλωματίας. Συγκεκριμένα, ο ειδικός απεσταλμένος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, κ. Χόχσταϊν, σημείωσε ότι «με τις κινήσεις αυτές, η Ελλάδα μετατρέπεται σε μέρος του προβλήματος στην περιοχή». Από την πλευρά του, ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης κ. Λαφαζάνης διεμήνυσε ότι «η Ελλάδα δεν είναι «οικόπεδο» και δεν εκβιάζεται, ούτε θεωρεί ότι με τις ενεργειακές επιλογές της γίνεται μέρος κανενός προβλήματος». Στην επίσκεψη του Α. Τσίπρα στην Αγ. Πετρούπολη είναι πιθανόν να συμφωνηθούν το χρονοδιάγραμμα (όριο κατασκευής ως το 2019) αλλά κυρίως το οικονομικό μέρος του σχεδίου, που ενδέχεται να περιλαμβάνει προκαταβολή των κερδών από τα τέλη διέλευσης προς την Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την άποψη, που προκρίνει το γεωπολιτικό παράγοντα στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις με τους εταίρους, το συγκεκριμένο θέμα έχει προσφέρει ένα διπλωματικό όπλο στην ελληνική πλευρά στα πλαίσια της διαπραγμάτευσης, με τον ευρωπαϊκό και τον αμερικάνικο παράγοντα να προσπαθούν να αποτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη, που θα μείωνε την οικονομική εξάρτηση της Ρωσίας από τη Γερμανία.

Πέρα από γεωπολιτικέ σκοπιμότητες

Σε μια τέτοια περίοδο όμως, που ο ενεργειακός τομέας αποτελεί θέμα προστριβών εντός και εκτός συνόρων, τίθεται εκ των πραγμάτων το ερώτημα του εθνικού ενεργειακού σχεδιασμού. Με βάση το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, ο εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός προϋποθέτει τη συμμετοχή στις διαφορετικές κλίμακες (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, διεθνές), το σχέδιο οικολογικού μετασχηματισμού του παραγωγικού μοντέλου, την ανάδει-

Είναι ευθύνη της Αριστεράς να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά ενός ανοιχτού δημόσιου διαλόγου, που θα βάζει όλες τις παραμέτρους στο τραπέζι.

ξη των τεχνολογικών αντιφάσεων κάθε επιλογής στο ενεργειακό μείγμα, τις δυνατότητες ενδογενούς ανάπτυξης και αξιοποίησης της εγχώριας τεχνογνωσίας και μια σειρά από άλλους παράγοντες (συνέργειες με άλλους κλάδους της παραγωγικής ανασυγκρότησης, γεωργία, μικρομεσαίες επιχειρήσεις), οι οποίοι δεν μπορούν να περιοριστούν στα ζητήματα των γεωπολιτικών σχεδιασμών. Η εμπειρία της Ουκρανίας δείχνει με ποιον τρόπο γεωπολιτικά πλεονεκτήματα μετατρέπονται σε παγίδες για τη δημοκρατία και τους λαούς. Ο ενεργειακός τομέας ως χώρος ταξικών συγκρούσεων, συμβιβασμών και προωθητικών κινήσεων αφορά την οικονομία και την κοινωνία πολύ περισσότερο απ’ ότι θεωρεί ο σημερινός δημόσιος διάλογος. Είναι ευθύνη της Αριστεράς να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά ενός ανοιχτού δημόσιου διαλόγου, που θα βάζει όλες τις παραμέτρους στο τραπέζι. Αλλιώς υπάρχει ο κίνδυνος, στη συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία, να εγκλωβιστούμε σε επιλογές με κριτήρια τακτικής, δεσμευόμενοι έτσι σε μακροπρόθεσμες επιλογές, που τελικά καθορίζουν την στρατηγική.

Πεδίο ταξικής πάλης

Ανιχνεύοντας λοιπόν, αυτόν το χώρο ταξικών συγκρούσεων στο πεδίο των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδας και ΕΕ-∆ΝΤ, μπορούμε να πούμε ότι ο τομέας της ενέργειας συγκεντρώνει πλήθος πυρών από τη μεριά των δανειστών. Ενδεικτικό των απαιτήσεων είναι ότι απαντώντας στη 47σέλιδη πρόταση-βάση συζήτησης της ελληνικής πλευράς, αξίωσαν την πλήρη παράδοση του ενεργειακού τομέα και των βασικών υποδομών της χώρας στις ορέξεις των ιδιωτικών συμφερόντων. Συγκεκριμένα, οι απαιτήσεις περιελάμβαναν την ιδιωτικοποίηση του Α∆ΜΗΕ και της «μικρής ∆ΕΗ», με τις γερμανικές, γαλλικές, ιταλικές αλλά και κινέζικες εταιρείες να έχουν δείξει ήδη το ενδιαφέρον τους για μια τέτοια εξέλιξη. Επιπλέον, ζητείται η πώληση των ∆ΕΣΦΑ, ∆ΕΠΑ και ΕΛΠΕ σε ιδιώτες, το άνοιγμα της λιανικής αγοράς φυσικού αερίου καθώς και η επιπλέον θεσμική ενίσχυση της ανεξαρτησίας της ΡΑΕ. Από τη μεριά της, η Κυβέρνηση αρνείται σε όλους τους τόνους την πώληση του Α∆ΜΗΕ και της μικρής ∆ΕΗ, ενώ κρίνοντας από τη 47σέλιδη κατάληξη των τεχνικών κλιμακίων, όπως κατατέθηκε από την ελληνική πλευρά, είναι έτοιμη να συζητήσει την αναμόρφωση της χονδρικής αγοράς προμήθειας στην ηλεκτρική ενέργεια, υιοθετώντας πιθανά το

γαλλικό μοντέλο δημοπρασιών ΝΟΜΕ. ∆εν είναι λίγοι βέβαια όσοι θεωρούν ότι, ικανοποιώντας το διακαή πόθο των ιδιωτών να αποκτήσουν πρόσβαση σε φτηνότερη και διαφοροποιημένη παραγωγή (λιγνίτες, υδροηλεκτρικά), θα προκύψει σταδιακά η πλήρης εμπορευματοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας και η πτώχευση της ∆ΕΗ. Επιπλέον, φέρεται να έχει γίνει αποδεκτή η περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου και η ενίσχυση της ανεξαρτησίας της ΡΑΕ. Πολιτικές δύσκολες στην εφαρμογή τους, δεδομένου ότι έρχονται σε σύγκρουση με τις προγραμματικές επιδιώξεις του ΣΥΡΙΖΑ. Η εφαρμογή της απελευθέρωσης αγοράς φυσικού αερίου θα έχει άμεσες και πιθανόν μακροπρόθεσμες συνέπειες, τόσο λόγω της αύξησης των τιμολογίων, όπως έγινε σε όσες χώρες της ΕΕ εφάρμοσαν την απελευθέρωση, όσο και εξαιτίας της ίδιας της φύσης του δικτύου, η επέκταση του οποίου (κυρίως στην Αττική) έχει σταματήσει εδώ και χρόνια. Θεωρείται ότι η είσοδος πολλών προμηθευτών στην εκμετάλλευση ενός «ανώριμου δικτύου», θα δυσκολέψει ακόμα περισσότερο τα όποια σχέδια επέκτασης των αστικών δικτύων φυσικού αερίου ή και της δημιουργίας νέων.

Ενεργειακή φτώχεια και ενεργειακή ασφάλεια

∆εν θα μπορούσε επίσης να περάσει απαρατήρητη η προκλητική απαίτηση των δανειστών για κατάργηση του επιδόματος θέρμανσης και αύξηση του ΦΠΑ 23% στην ενέργεια. Όλα αυτά όταν οι οφειλές προς τη ∆ΕΗ φτάνουν τα 2δις ευρώ, ενώ 150.000 οικογένειες έχουν κάνει αίτηση για δωρεάν ρεύμα στο ν/σ για την α-

ντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Η βόμβα της ενεργειακής πενίας έχει εκραγεί προ πολλού. Κάτι που τονίστηκε και από τον υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης κ. Λαφαζάνη στο πρόσφατο Συμβούλιο υπουργών Ενέργειας της ΕΕ με θέμα την ενεργειακή ασφάλεια: «∆εν μπορούμε να μιλάμε για ενεργειακή ασφάλεια, όταν ένα στα τέσσερα νοικοκυριά αδυνατεί να πληρώσει τις πιο στοιχειώδεις ενεργειακές του ανάγκες και ζει σε μια κατάσταση απόλυτης ενεργειακής ένδειας και αβεβαιότητας». Αξιοσημείωτη ήταν επίσης η τοποθέτηση του κ. Λαφαζάνη στην αναγκαιότητα κατασκευής πλωτού τερματικού σταθμού LNG στην Β. Ελλάδα, ως έργου ενίσχυσης της ενεργειακής ασφάλειας στη ΝΑ Μεσόγειο και ως οργανικού τμήματος του κάθετου διαδρόμου προς τη Βουλγαρία, Ρουμανία και άλλες χώρες. Τονίζοντας τέλος την κρίσιμη σημασία της ισχυρής δημόσιας παρέμβασης στην ενεργειακή ασφάλεια, ο κ. Λαφαζάνης δήλωσε ότι « η ενεργειακή ευρωπαϊκή ένωση, που θα συντελείται με όρους αγοράς, μπορεί να ενθαρρύνει στα κράτη, επιλογές φτηνού κόστους στην ενέργεια, προκειμένου να ενισχύσουν τις ενεργειακές εξαγωγές τους. Το γεγονός αυτό μάλλον θα έχει ως συνέπεια την επιλογή, ενδεχομένως από αρκετά κράτη μέλη, ρυπογόνων τεχνολογιών φθηνού κόστους ή και της πυρηνικής ενέργειας, προκειμένου να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. ∆εν διακρίνω πώς η Επιτροπή σκέφτεται να αντιμετωπίσει τέτοιους κινδύνους». Άκρως ενδιαφέρουσα επισήμανση, ιδιαίτερα βέβαια για την αντιμετώπιση τέτοιων κινδύνων στον ελληνικό ενεργειακό χώρο. Κ. Χριστοδουλόπουλος

Εκλέχθηκε νέο ∆Σ στον ΣΦΕΑ

Σ

ε Συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, τη ∆ευτέρα 8 Ιουνίου 2015, το ∆.Σ. που αναδείχτηκε από τις εκλογές της 31ης Ιουνίου 2015 συγκροτήθηκε σε σώμα ως εξής: Πρόεδρος: Μανταίος Κώστας, Αντιπρόεδρος: Χαλβατζής Σπύρος, Γεν. Γραμματέας: Θεοφυλακτοπούλου Ευαγγελία, Ειδ. Γραμματέας: Στίνης Θεόδωρος, Ταμίας: Ξενάκη Ζωή, Υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων: Ξαρχουλάκος Γιάννης, Υπεύθυνος Οργανωτικού: ∆ούρος Βασίλης Μέλη: Απανωμεριτάκης Νίκος, ∆εμουρτζίδης Βασίλης, Καλαματιανός Βασίλης, Καλογήρου Θεόδωρος, Κούκου Κωνσταντίνα, Κυζίλης Κλεάνθης, Παναγιωτακόπουλος Θανάσης, Σαραφιανός Γιώργος, Σπυριδάκης Μιχάλης, Σταθάκος Πέτρος, Σταματάκης Γιάννης, Σωτήρη Αγγελική, Τζιαντζής Θεόδωρος, Φιλιππάκης Γιώργος. Την Εξελεγκτική Επιτροπή απαρτίζουν οι: Γιούργος Κωστής, Καλαφάτης Θανάσης, Φράγκος Βαγγέλης •


14

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Το φάρμακο είναι κοινωνικό αγαθό, όχι εμπόρευμα βάρος στο καρτέλ των αλυσίδων λιανικού εμπορίου που προσπαθούν να αυξήσουν τα κέρδη τους με την πώληση φαρμάκων.

∆ιαλυμένος ο κλάδος από την προηγούμενη κυβέρνηση

Ε

ικοσιτετράωρη απεργία κήρυξαν οι φαρμακοποιοί την Τετάρτη, 10 Ιουνίου, σε όλη την Ελλάδα διαμαρτυρόμενοι για το νέο νομοσχέδιο, που προβλέπει την διάθεση μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ) από σούπερ μάρκετ. Η κυβέρνηση σκοπεύει να το καταθέσει προς διαβούλευση στις 20 Ιουνίου. Μια ημέρα αργότερα από την απεργία, ο υπουργός Υγείας, Π. Κουρουμπλής, δήλωσε κατά τη συνάντησή του με τους φαρμακοποιούς του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, ότι βρίσκεται στο πλευρό τους και είναι σύμφωνος με τα αιτήματα τους. Η απελευθέρωση των ΜΗΣΥΦΑ, όμως, είναι πλέον θέμα προς διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Πρόκειται για απαίτηση των θεσμών, αλλά δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να αποφευχθεί η απελευθέρωση στην πώ-

Το ίδρυμα που ξέχασε το Κράτος «Τ

ληση φαρμάκων, εάν η κυβέρνηση καταφέρει να πείσει τους εκπροσώπους. Οι φαρμακοποιοί αντιτάσσονται στην προοπτική της εμπορευματοποίησης του φαρμάκου, καθώς, όπως τονίζουν, πρόκειται για «κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα». Επισημαίνουν, ακόμα, ότι με τη ρύθμιση οι τιμές θα ανέβουν σε ανάλογα επίπεδα με αυτά της υπόλοιπης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αμφιβάλλουν για το αν η ελεύθερη αγορά μπορεί να σεβαστεί τον κλάδο τους και τον ίδιο τον καταναλωτή, σημειώνοντας ότι δεν θα υπάρξει ούτε, έστω, κάποιο δημοσιονομικό όφελος για τη χώρα μας. «∆εν πρέπει να επιτραπεί η μετατροπή του φαρμάκου σε εμπόρευμα, σε αγοραίο προϊόν. Αν το κάνει αυτό η αριστερά χάνει την ψυχή της. Η υγεία του πολίτη είναι πάνω από το κέρδος» τόνισε ο φαρμακοποιός Ιωάννης Παπαδόπουλος και έριξε το

ο Ίδρυμα Αγωγής Ανηλίκων Αρρένων Στοιχειώδους Εκπαίδευσης Βόλου αποσκοπεί στην παροχή κοινωνικής υποστήριξης, εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης σε ανήλικα αγόρια με αντικοινωνική συμπεριφορά ή με δυσκολίες κοινωνικής προσαρμογής. Απώτερος στόχος του είναι η κοινωνική τους ένταξη μέσω της παροχής σωστής παιδείας. Το Ίδρυμα φιλοξενεί ανήλικους παραβάτες, ηλικίας 8 έως 18 ετών από όλη την Ελλάδα». Στην πραγματικότητα οι ανήλικοι κοιμούνται σε στρώματα στο πάτωμα ανά 60 άτομα, σε θαλάμους χωρητικότητας 20 ατόμων, σε απαράδεκτες συνθήκες κράτησης,. Η διαδρομή που οδηγεί στο δεύτερο και τρίτο θάλαμο περνά μέσα από τον πρώτο, με ότι συνεπάγεται αυτό για την ηρεμία των παιδιών. Από τότε, άλλωστε, που έκλεισε το ίδρυμα Κορυδαλλού, αυξήθηκε ο αριθμός των φιλοξενούμενων τροφίμων στο ίδρυμα ανηλίκων Βόλου. Στις 20 Μαίου με υπουργική απόφαση του υπουργού ∆ικαιοσύνης, Νίκου Παρασκευόπουλου (αρ. 2331), αναστέλλονται οι εισαγωγές ανηλίκων στο ίδρυμα αγωγής αρρένων Ν. Ιωνίας Βόλου, για σωφρονισμό ως αναμορφωτικό μέτρο, καθώς στερείται των υποδομών, αλλά και των συνθηκών, ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει επιπλέον ανήλικους. Η απόφαση ελήφθη κατόπιν αυτοψίας από το γενικό γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής του υπουργείου ∆ικαιοσύνης, Ευτύχη Φυτράκη συνοδεία συμβούλων του, Ματίνα Πού-

Στην απεργία συμμετείχε σχεδόν σύσσωμος ο κλάδος των φαρμακοποιών, καθώς τα τελευταία χρόνια είχε θιγεί από τα μέτρα της προηγούμενης κυβέρνησης με την απελευθέρωση του ωραρίου, αλλά και με τις καθυστερήσεις πληρωμών των οφειλών του ΕΟΠΥΥ. Εάν σε αυτά προστεθεί ο νέος νόμος, θεωρούν ότι θα αποτελέσει τον καταλύτη για την διάλυση του φαρμακείου της γειτονιάς. Οι φαρμακοποιοί διατείνονται ότι το φαρμακείο δεν μπορεί να αντικατασταθεί από μια φαρμακευτική γωνιά στις μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ. Ο φαρμακοποιός είναι πάνω από όλα επιστήμονας και σύμβουλος του καταναλωτή. Με την αλλαγή αυτή φοβούνται ότι θα αυξηθούν τα ποσοστά δηλητηριάσεων και γενικότερα των προβλημάτων υγείας, λόγω ελλείψεως ενημέρωσης από τους ειδικούς και της αμφιβόλου ποιότητας διαχείρισης που μπορεί να κάνει ένα σούπερ μάρκετ σε ένα τέτοιο τμήμα. Συνεπώς θα επιβαρυνθούν οι νοσοκομειακές δαπάνες σε μια εποχή όπου υπάρχουν ήδη σοβαρά προβλήματα και έλλειψη χρηματοδότησης. Άλλωστε, και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εφιστά την προσοχή στο συγκεκριμένο ζήτημα και υποστηρίζει ότι τα φάρμακα πρέπει να παραμείνουν στα φαρμακεία. Στην Σουηδία όπου έχει ήδη εφαρμοστεί αυτό το μέτρο πρόσφατα ανακάλεσαν την απόφασή τους και σταματούν την ελεύθερη πώληση φαρμάκων μετά την αύξηση ποσοστού

λου και Πάνο Λάμπρου. Παράλληλα, δεν λείπουν και οι συχνές καταγγελίες για βιασμούς μεταξύ των ανηλίκων κρατούμενων. Παρά το γεγονός αυτό, εξακολουθούν αγόρια 8 ετών να κοιμούνται στον ίδιο θάλαμο με 21χρονους ή 15χρονους συγκρατούμενούς τους, ενώ δεν έχει πραγματοποιηθεί καμιά έρευνα για τυχόν ευθύνες του προσωπικού ή της διοίκησης.. Πρόσφατα, εκδικάστηκε περιστατικό βιασμού που συνέβη το καλοκαίρι του 2014. Οι δράστες μεταφέρθηκαν στις φυλακές ανηλίκων. Όταν εκτίσουν την ποινή τους, και αν δεν έχει παρέλθει το 21ο έτος της ηλικίας τους, θα επιστρέψουν στο ίδρυμα. Θα κοιμούνται, δηλαδή, ξανά στον ίδιο θάλαμο με το θύμα ή τα θύματα βιασμού. Έντονο είναι και το φαινόμενο της συνέχισης της παραβατικότητας. Τα παιδιά συχνά δραπετεύουν πηδώντας τα κάγκελα έως ότου εντοπιστούν από την αστυνομία και παραδοθούν στο ίδρυμα ή επιστρέψουν αυτοβούλως, φέρνοντας μαζί τους ποσότητες ναρκωτικών. Το ποσοστό χρήσης ναρκωτικών στα παιδιά του ιδρύματος είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Ας σημειωθεί πως οι κρατούμενοι έχουν διαπράξει από δολοφονίες ως μικροκλοπές. Η εκδίκαση αυτών των αδικημάτων και η έκτιση ποινής στις φυλακές ανηλίκων, συχνά σημαίνει πως θα επιστρέψουν μετά το πέρας της ποινής στο ίδρυμα.

Καμία πραγματική μέριμνα για κοινωνική ένταξη

Συνήθως τα παιδιά προέρχονται από ακατάλληλα οικογενειακά περιβάλλοντα (γονείς στη φυλακή, χρήστες, αλκοολικοί κ.α), στα οποία, όμως, και επιστρέφουν στο 21ο έτος τους, λόγω οικειότητας και μη ετοιμότητας ένταξης στην κοινωνία. Στο χώρο λειτουργεί σχολείο στο οποίο εργάζονται και κοινωνικοί λειτουργοί. Αυτό, όμως δεν αρκεί. ∆εν αρκεί η παρουσία παιδοψυχολόγου για μικρό χρο-

Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εφιστά την προσοχή και υποστηρίζει ότι τα φάρμακα πρέπει να παραμείνουν στα φαρμακεία.

δηλητηριάσεων. Για την ακρίβεια, τα λεγόμενα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα στην ουσία είναι φάρμακα μη αποζημιούμενα από τον ΕΟΠΥΥ. Έχουν, δηλαδή, εξαιρεθεί από τα ασφαλιστικά ταμεία τα τελευταία χρόνια, εν μέσω κρίσης, για να αυξηθεί η ιδιωτική δαπάνη στην υγεία. Τα επιστημονικά κριτήρια βάσει των οποίων έχουν εξαιρεθεί είναι άγνωστα και προφανώς θεωρείται εξαιρετικά αμφιλεγόμενη αυτή η ρύθμιση. Ο πρόεδρος του φαρμακευτικού συλλόγου Μαγνησίας, Κώστας Ματσιώλης, αναφέρει εκτός της απελευθέρωσης στην πώληση και άλλα προβλήματα του κλάδου, που ο υπουργός Υγείας είχε δεσμευτεί να επιλύσει. «Πέρα από την παραμονή του φαρμάκου στο φυσικό του χώρο, όπως λένε οι φαρμακοποιοί, απαιτούμε και την αλλαγή του ωραρίου που επέβαλλε η κυβέρνηση Σαμαρά, το οποίο είναι εξοντωτικό. Θέλουμε να επανεξεταστεί το θέμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των φαρμακείων. Συγκεκριμένα, να μην επιτρέπεται η δημιουργία αλυσίδας φαρμακείων και οι πολλαπλές άδειες ανά φαρμακοποιό. Ζητάμε, επίσης, κατάργηση του ενός ευρώ ανά συνταγή, των ασφαλιστικών τιμών και την επαναφορά της συμμετοχής των ασφαλισμένων σε λογικά επίπεδα, τη διατήρηση του ΕΚΑΣ για τους χαμηλοσυνταξιούχους και τέλος, την επάνδρωση όλων των δομών υγείας πανελλαδικά.» Όλγα Βερελή

νικό διάστημα, ούτε η υπέρογκη δουλειά των λίγων υπαλλήλων και των κοινωνικών λειτουργών. Η κάθε μία περίπτωση χρήζει ιδιαίτερης αντιμετώπισης και προσέγγισης. ∆εν υπάρχουν ακόμη, οι κοινωνικές δομές που θα υποδεχτούν και θα φιλοξενήσουν τα παιδιά μετά, μέχρι να μπορούν να είναι οικονομικά αυτόνομα, μέσω εργασιακής απασχόλησης ή μετά το πέρας των σπουδών τους, εάν το επιθυμούν. Όσον αφορά στους σωφρονιστικούς υπαλλήλους, είναι πολύ λίγοι συγκριτικά με τον αριθμό των παιδιών, αλλά και την έκταση του ιδρύματος (4 στρέμματα). Ενώ έχουν και οι ίδιοι βρεθεί θύματα ξυλοδαρμού από κρατούμενους. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε κάθε βάρδια πρέπει να υπάρχουν πέντε φύλακες και λόγω των ελλείψεων, υπάρχει μόνο ένας. Συνεπώς, πρόκειται για ένα ίδρυμα που δεν μπορεί να επιτελέσει τον κοινωνικό του ρόλο, καθώς τα παιδιά επιστρέφουν στην ανομία, αλλά ταυτόχρονα δεν υποστηρίζεται και από το κράτος με κοινωνικές δομές και στελέχωση, κάτι αναγκαίο για τη ζωή και το μέλλον των κρατούμενων παιδιών. Ηλέκτρα Προσήλια


15

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015 Από αριστερά: Γιώργος Γιαννουλάτος, Θεόδωρος Καζέλης και Στέφανος Βελδιμήρης.

Γιώργος Γιαννουλάτος: Υπόδειγμα μαχητή

Η

Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (Ε.Μ.Ι.Α.Ν.) εκφράζει την άφατη λύπη της για το θάνατο του φίλου και συντρόφου Γιώργου Γιαννουλάτου, αγωνιστή της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού. Ο Γιώργος Γιαννουλάτος, που γεννήθηκε το 1937 στην Αθήνα, εντάχθηκε από πολύ νωρίς στη Νεολαία της Ε∆Α. Συμμετείχε στο κίνημα των οικοδόμων, στους αγώνες για το Κυπριακό και υπήρξε από τους πρωτομάχους κομμουνιστές φαντάρους που αγωνίστηκαν για την κατάργηση του στρατοπέδου καταναγκαστικής εργασίας στον Κολυνδρό Πιερίας. Στη συνέχεια πάλεψε για την ανατροπή του παλατιανού πραξικοπήματος μαζί με τον Σωτήρη Πέτρουλα και άλλους νέους εργάτες και φοιτητές μέσα από τις γραμμές της αριστερής εξωκοινοβουλευτικής οργάνωσης Σοσιαλιστικής Συνείδηση (ΣΟΣΥΝ). Στη μεταπολίτευση πρωταγωνίστησε στη δημιουργία συνεργατικών σχημάτων στο χώρο του επίπλου και υπήρξε από τους στυλοβάτες του εγχειρήματος της Εταιρείας Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (Ε.Μ.Ι.Α.Ν.). Ο Γιώργος Γιανουλάτος αποτελεί υπόδειγμα νεολαίου εργάτη μαχητή για τους νέους αγώνες που έρχονται στη πατρίδα μας. Η Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (Ε.Μ.Ι.Α.Ν.) συμπαρίσταται και σφίγγει το χέρι των οικιών του, των πολυαγαπημένων παιδιών, εγγονών και της συζύγου του.

Προσφορά

Στη μνήμη του αγαπητού μας Βαγγέλη Αθανασόπουλου δικηγόρου, που έφυγε από κοντά μας στις 4 Ιουνίου, η Ολυμπία, ο ∆ημήτρης και η Αμαρυλλίς Στεργίου προσφέρουν στην Εποχή το ποσό των 100 ευρώ.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡΩΝΗΣ

Ένας σεμνός και δημιουργικός αγωνιστής

Ο

Παναγιώτης Αρώνης ήταν μια ξεχωριστή προσωπικότητα του κομμουνιστικού και αριστερού κινήματος, για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση και τους λαϊκούς αγώνες της χώρας μας. Γεννήθηκε το 1924 στην Νέα Κορώνη Μεσσηνίας και από πολύ νωρίς εντάχθηκε στην αριστερά. Αλλά ας δούμε πώς περιγράφει ο ίδιος σ’ ένα σύντομο κείμενο το ταξίδι αυτό με τον τίτλο «Μισός αιώνας»: «Κοντεύει να συμπληρωθεί μισός αιώνας από τότε που εντάχθηκα, εθελοντικά, στον Αγώνα για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Πατρίδας και του Λαού μας. ΕΑΜ Νέων, Κομμουνιστική Νεολαία, ΕΠΟΝ, ΕΛΑΣ, ΚΚΕ, Ε∆Α, ΚΚΕ Εσωτερικού, Ελληνική Αριστερά, Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου [το κείμενο αυτό έχει γραφτεί πριν τη δημιουργία της ∆ημοκρατικής Αριστεράς και γι’ αυτό δεν αναφέρεται]. Ζωή σκληρή, ανέχεια, κακουχίες, κίνδυνοι, συλλήψεις, τρομοκρατία, βασανιστήρια, εκτοπίσεις, στρατοδικεία, καταδίκες, μακρόχρονη φυλάκιση. ∆εκαοχτώ χρόνια στις φυλακές και τις εξορίες. ∆εκαοκτώ χρόνια κλεμμένα από τη ζωή δεν είναι μικρή υπόθεση». Και προσθέτει: «Αν σ’ αυτά προστεθούν κι άλλα δεκαπέντε χρόνια διώξεων, παράνομης και αφύσικης ζωής μακριά από οικογένεια, τότε διαπιστώνεις ότι η μισή σχεδόν ζωή σου κύλησε κάτω από άκρως αντίξοες συνθήκες». Και καταλήγει: «Κι όμως, αν ήταν να ξαναγεννιόμουν»… ∆εν συμπλήρωσε τη φράση του, την κλασική πια για τους αριστερούς μπροστά στα στρατοδικεία ή στο τέλος της ζωής τους: «τον ίδιο δρόμο θα ακολουθούσα». Ο Παναγιώτης Αρώνης διακρίθηκε για την αγωνιστικότητά του ως καπετάνιος του 1ου Σώματος Στρατού της ΕΛΑΣ της Αθήνας και του πρότυπου τάγματος. Επίσης, για τη συνέπειά του και τη στάση του στις φυλακές και τις εξορίες. Το ίδιο και ως καθοδηγητής –που τιμούσε τον τίτλο αυτό– από τις οργανώσεις που πέρασε. Εμείς οι νεότεροι τον συναντήσαμε στην Ε∆Α. Η συνεργασία μαζί του, πέρα από το ότι ήταν ευχάριστη, ήταν και μια εγγύηση για την αντιμετώπιση των δύσκολων καταστάσεων. Η συνεργασία αυτή διεκόπη με το πραξικόπημα της χούντας το 1967. Ο Παναγιώτης συνελήφθη και εξορίστηκε σε Γυάρο, Παρθένι, Λέρο και Ωρωπό, απ’ όπου και αποφυλακίστηκε στις 12.4.1971. Μετά τη μεταπολίτευση εντάχθηκε στην ανανεωτική αριστερά και στο ΚΚΕ Εσωτερικού. Ήταν δημιουργικός και ανήσυχος άνθρωπος. Συζητούσε τα πάντα και ερευνούσε. Καρπός της προσπάθειάς του ήταν τα κείμενα που δημοσιεύτηκαν στην «Αυγή», την «Εποχή» και άλλα έντυπα της Αριστεράς. Ο Π. Αρώνης με τα γραπτά του, που ξεχειλίζουν από ανθρωπιά, αναφέρεται σ΄ ένα ευρύτατο φάσμα θεμά-

Τα σχολεία ενός κατώτερου Θεού

των. Μερικά από τα βιβλία του είναι: • Τι κόσμος! 1987, • Εμφύλιος – η άλλη όχθη 1990 • Ο φίλος Έκτωρ 1995, • Οι μισοί στα σίδερα (Φιλίστωρ 1966)• Οδοιπορικό Μακρόνησος, Εθνική Αντίσταση 1997 • Μικρή πατρίδα 1998 • Χρήστος Πολίτης 2000 • Όλυμπος: Το βουνό των Θεών 2001. Ο Παν. Αρώνης υπήρξε τακτικός συνεργάτης της «Εποχής» και επισκεπτόταν συχνά τα γραφεία της στην οδό Ακαδημίας. Απέφευγε συστηματικά να μιλήσει γι’ αυτή την πλευρά της δράσης του, τη συγγραφική, ιδιαίτερα μετά το 1987. Πάντα μας έλεγε πως είχε ανάγκη να μιλήσει, κι αυτό έκανε. Ο Παναγιώτης δεν μιλούσε μόνο, αλλά και δρούσε. Μετείχε ενεργά στα αντιστασιακά σωματεία, ήταν ιδρυτικό μέλος της ΠΕΚΑΜ (Πανελλήνια Ένωση Κρατούμενων Αγωνιστών Μακρονήσου) και για αρκετά χρόνια γραμματέας της. ∆ούλεψε ακούραστα για τη διάσωση του Ιστορικού Αρχείου και της Βιβλιοθήκης της Εθνικής Αντίστασης. Ο Παναγιώτης έφυγε σεμνά και αθόρυβα κάνοντας την τελευταία του προσφορά, το ίδιο το σώμα του προς τους φοιτητές της ιατρικής... Θα τον τιμήσουμε με πολιτικό μνημόσυνο στο Πνευματικό Κέντρο του ∆ήμου Καισαριανής, στις 25 Ιουνίου στις 7 μ.μ. Μ. Αρβανίτης

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

Σ

ε παλιότερο κείμενο της στήλης, ασχοληθήκαμε με την κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων στα πειραματικά γυμνάσια και λύκεια που προσθέτει ένα αριστερό πρόσημο στην πολιτική του υπουργείου Παιδείας. Επίσης, μιλήσαμε για την «υπέρτατη» αξία της αριστείας, όπως καλλιεργήθηκε από διάφορους αραχνιασμένους καθεστωτικούς πολιτικούς και ψευτοελίτ διανοούμενους, που στήνουν εκδηλώσεις και καμπάνιες με την αμέριστη βοήθεια των συστημικών ΜΜΕ και, δυστυχώς, βρίσκουν ανταπόκριση στην απολίτικη μεγαλομανία αρκετού κόσμου. Στην άλλη

όχθη, όμως, από τα σχολεία της «αριστείας» υπάρχουν και κάποια άλλα σχολεία όπου φοιτούν παιδιά ενός κατώτερου Θεού. Είναι τα εσπερινά γυμνάσια και λύκεια που δημιουργήθηκαν για τις εκπαιδευτικές ανάγκες παιδιών που επειδή εργάζονται δεν έχουν χρόνο να παρακολουθήσουν τα μαθήματα των ημερήσιων σχολείων. Επίσης, σ’ αυτά δοκιμάζουν μια τελευταία ευκαιρία για σπουδές και ενήλικοι εργαζόμενοι οι οποίοι ,κυρίως λόγω οικονομικών δυσκολιών, αναγκάστηκαν στο παρελθόν να εγκαταλείψουν το σχολείο, θύματα της ολοένα αυξανόμενης σχολικής διαρ-

ροής. Για την εισαγωγή των αποφοίτων των εσπερινών λυκείων στα πανεπιστήμια και τα τεχνολογικά ιδρύματα έχουν προβλεφθεί ειδικές εξετάσεις, με μικρότερη ύλη μαθημάτων κι ευκολότερα θέματα από τις πανελλαδικές εξετάσεις. Αυτό το γεγονός φαίνεται να εκμεταλλεύονται κάποιοι «πονηροί» μαθητές που φεύγουν από τα ημερήσια λύκεια, κάνουν εικονικές προσλήψεις σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και παρουσιάζονται ως εργαζόμενοι που δικαιούνται να εγγραφούν στα εσπερινά λύκεια. Κι επειδή, φυσικά, δεν δουλεύουν έχουν τον χρόνο να παρακολουθήσουν φροντιστήρια, να εκμεταλλευτούν τις ευνοϊκότερες συνθήκες εξετάσεων που προαναφέρθηκαν και να βρίσκονται σε πιο πλεονεκτική θέση και από τους συμμαθητές τους που εργάζονται, αλλά και από τους μαθητές των ημερήσιων λυκείων που ανεβαίνουν τον Γολγοθά των πανελλαδικών εξετάσεων. Τέτοιες φήμες κυκλοφορούν κατά καιρούς και γίνονται γνωστές στο περιβάλ-

λον των σχολείων, χωρίς να υπάρχουν αντιδράσεις. Μια ερμηνεία αυτής της κατάστασης είναι η εξής: οι διευθυντές κι οι καθηγητές των εσπερινών λυκείων δεν αντιδρούν γιατί τους συμφέρει να έχουν περισσότερους μαθητές, ώστε να συμπληρώνονται τα τμήματα, να διασφαλίζεται το ωράριό τους και να μην απειλείται συγχώνευση των σχολείων τους. Όπως έχουμε πληροφορηθεί, γι’ αυτό το θέμα έχουν σταλεί επιστολές στο υπουργείο Παιδείας, στις οποίες δεν δόθηκε καμιά απάντηση. Όσο κι αν είναι δύσκολο να αποδειχθεί και να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, το υπουργείο δεν μπορεί να το κρύβει κάτω από το χαλί. Γιατί, πέρα από τα μεγάλα κι επίκαιρα ζητήματα της οικονομίας και των συζητήσεων με τους δανειστές υπάρχουν και κάποια άλλα μικρά(;) κι ευαίσθητα ζητήματα, πάνω στα οποία η κυβέρνηση πρέπει να δείξει ένα διαφορετικό, «αριστερό» πρόσωπο. Αυτό περιμένει ο κόσμος… Ο δικηγόρος του διαβόλου


16

ΤΟ ΘΕΜΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

Αν είναι να σώσουμε μισθούς και συντάξεις, ας δώσουμε αεροδρόμια και λιμάνια και αργότερα θα δούμε τι μπορεί να γίνει, λένε. Είναι όντως έτσι τα πράγματα; Μήπως έτσι “ανεπαισθήτως”, που λέει και ο ποιητής, υψώνουμε τείχη με την προοπτική εξόδου από το Μνημόνιο που δεν θα μπορέσουμε να υπερβούμε;

Η καυτή πατάτα των ιδιωτικοποιήσεων Οι μνηστήρες, η κυβέρνηση και οι εναλλακτικές προτάσεις Του Ορέστη Φ. Αθανασίου

Μ

ια πολύ δυσάρεστη αίσθηση παρασκηνίου και πολυπλόκαμων επιχειρηματικών παιγνίων (με την πολύτιμη συνδρομή πρόθυμων ΜΜΕ) αποκομίζει όποιος επιχειρήσει να ξετυλίξει το κουβάρι των πρόσφατων εξελίξεων στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων. Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά για να εξηγήσουμε τι εννοούμε. Στο κεφάλαιο των ιδιωτικοποιήσεων της γνωστής πια 47σέλιδης έκθεσης προς τους δανειστές υπάρχει πληθώρα (κοστολογημένων) ιδιωτικοποιήσεων που η κυβέρνηση δεσμεύεται να υλοποιήσει. Στο βωμό επίτευξης συμφωνίας θεωρείται αναπόφευκτη η παραχώρηση των 14 αεροδρομίων (εντός του 2015, ώστε να καλυφθεί το μεγαλύτερο μέρος των προϋπολογισθέντων εσόδων ύψους 1,56 δισ. Ευρώ), η εκποίηση του ΟΛΠ, της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ποσοστού του αεροδρομίου Σπάτων, του Αστέρα Βουλιαγμένης, του ∆ΕΣΦΑ, και της Εγνατίας Οδού. Βέβαια, στην έκθεση αναφέρονται και προϋποθέσεις γι’ αυτές τις ιδιωτικοποιήσεις: 1) ελάχιστο επίπεδο επενδύσεων για κάθε αποκρατικοποίηση, 2) προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων, 3) δεσμεύσεις που θα εξασφαλίζουν οφέλη στις τοπικές κοινωνίες, 4) δημόσια συμμετοχή ενός σημαντικού (πιθανώς μειοψηφικού) μεριδίου στο μετοχικό κεφάλαιο, 5) προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, και 6) μέρος των εσόδων να χρησιμοποιηθούν για την αναχρηματοδότηση των ασφαλιστικών ταμείων, ενώ το ποσοστό που θα παραμείνει στο κράτος, θα προορίζεται για την ενίσχυση της αναπτυξιακής τράπεζας. Αυτή είναι η επίσημη επιχειρηματολογία για τη διαπραγμάτευση. Η κυβέρνηση, σύμφωνα με αυτό το επιχείρημα, υποχωρεί σε έναν τομέα, που φέρει μεν σημαντικό συμβολικό φορτίο στη συνείδηση μεγάλου μέρους του κόσμου που την ψήφισε, αλλά κερδίζει χρόνο και αποτρέπει τα χειρότερα. Το γράφουμε στρογγυλά, γιατί σε δηλώσεις πολλών στελεχών αυτή η εκλογίκευση φθάνει στα όρια του πολιτικού κυνισμού: αν είναι να σώσουμε μισθούς και συντάξεις, ας δώσουμε αεροδρόμια και λιμάνια και αργότερα θα δούμε τι μπορεί να γίνει, λένε. Είναι όντως έτσι τα πράγματα; Μήπως έτσι «ανεπαισθήτως», που λέει και ο ποιητής, υψώνουμε τείχη με την προοπτική εξόδου από το Μνημόνιο που δεν θα μπορέσουμε να υπερβούμε; Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν. Εξάλλου αν υπήρχε κάποια άλλη «έξυπνη» ή «δημιουργική» λύση σίγουρα θα την είχαν σκεφθεί στην κυβέρνηση. Το πρόβλημα είναι αν μπορούν να υλοποιηθούν οι προϋποθέσεις που έχουν τεθεί, ακόμη

και αν τις δεχθούν τυπικά οι δανειστές. Εδώ είναι ο κόμπος.

Το ΤΑΙΠΕ∆

Η πρώτη ένσταση κατατέθηκε ήδη σε κείμενο του Πέτρου Σταύρου στο Rednotebook: τα 3,5 δισ. έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις, που προβλέπει σε βάθος διετίας η πρόταση, εύκολα μετατρέπονται σε νέα κλιμακούμενα πρωτογενή πλεονάσματα, καθώς και νέα φορολογικά μέτρα, όταν οι «πωλήσεις» δεν πραγματοποιηθούν «επιτυχώς». ∆εύτερον, οι έξι προϋποθέσεις δεν αρκούν για την κατοχύρωση του δημοσίου συμφέροντος. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε μια σε βάθος τομή στο μηχανισμό των ιδιωτικοποιήσεων: το ΤΑΙΠΕ∆. Ένα Ταμείο που, σύμφωνα με τον νόμο 3986/2011, έχει αποκλειστικό σκοπό την εκποίηση πάσης φύσεως περιουσιακών στοιχείων του ∆ημοσίου -ακόμα και αιγιαλούς, παραλίες και υγροβιότοπους- δημόσιες επιχειρήσεις (όπως τον ΟΛΠ και τη ∆ΕΗ), ενώ το προϊόν αξιοποίησης χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους της χώρας. Για να μπλοκαριστεί η λειτουργία του, ένας τρόπος υπήρχε. Να καταργηθεί. Η κυβέρνηση όμως επέλεξε μια εμβαλωματική λύση. Πέρασε ένα νόμο με ασαφείς διατάξεις, που παραπέμπει σε άλλο νομοσχέδιο στο μέλλον, με το οποίο θα συσταθεί ένα Ταμείο Αξιοποίησης Εθνικού Πλούτου (η έκτη προϋπόθεση της ελληνικής πρότασης), ενώ διατήρησε το ΤΑΙΠΕ∆ αλλάζοντας τη διοίκησή του. Το αποτέλεσμα είναι το Ταμείο να συνεχίζει τη δουλειά που έκανε, παρεμβαίνοντας μάλιστα και στην ουσία της ακολουθούμενης πολιτικής. Πότε η διοίκηση του ΤΑΙΠΕ∆ διαμηνύει τη δυσαρέσκειά της γιατί αποκλείστηκε από την επιτροπή για τα ΕΛΤΑ, που συνέστησε ο Γιάννης ∆ραγασάκης, πότε θεωρεί «τρικλοποδιά» την εξαγγελία Βαλαβάνη για παραχώρηση 12 στρεμμάτων του Ελληνικού σε δήμους της περιοχής (βλέπε θέμα σε διπλανή στήλη), πότε παρεμβαίνει απροκάλυπτα στα εργασιακά του ΟΛΠ, όπως φάνηκε τις τελευταίες μέρες.

Εναλλακτική πρόταση

Το ΤΑΙΠΕ∆ προχωρά το διαγωνισμό για τον ΟΛΠ με υποβολή δεσμευτικών προσφορών τη 17η Σεπτεμβρίου. Η μόνη τροποποίηση που φαίνεται να διεκδικεί το ελληνικό ∆ημόσιο, είναι να αυξηθεί το ετήσιο τίμημα, που σήμερα ανέρχεται στο 2% επί του κύκλου εργασιών του ΟΛΠ, σε 3,5%, παρά κάποιες δηλώσεις υπουργών πως οι όροι παραχώρησης θα επανεξεταστούν. Το ποσοστό που θα πουληθεί παραμένει 67% με εκχώρηση του μάνατζμεντ, απλώς έχει σπάσει σε δύο κομμά-

τια: το 51% θα πουληθεί τώρα, το υπόλοιπο αργότερα και λογικά στον ίδιο πλειοδότη. Έτσι παραμερίζεται η πρόταση που κατέθεσαν τα δύο μέλη του διοικητικού συμβουλίου του ∆ικηγορικού Συλλόγου Πειραιά, με την οποία φαίνεται πως συμφωνούν και άλλοι φορείς της πόλης, όπως το Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο, και η οποία συγγενεύει με την τέταρτη προϋπόθεση (διατήρηση από την πλευρά του ∆ημοσίου σημαντικού μεριδίου στο μετοχικό κεφάλαιο). Η πρόταση Βρέλλου-Καρδαρά προβλέπει: κοινοπραξία μεταξύ του ΟΛΠ και του επενδυτή, έτσι ώστε ο ΟΛΠ να παραμείνει στο ∆ημόσιο, αλλά κάποιες συγκεκριμένες επιχειρηματικές και εμπορικές δραστηριότητες να ασκούνται σε συνεργασία με επενδυτή (Έλληνα ή ξένο) με τη μορφή «Σ∆ΙΤ».

Παρέμβαση

Ο ∆ικηγορικός Σύλλογος Πειραιά, μαζί με την ομοσπονδία εργαζομένων στα λιμάνια (ΟΜΥΛΕ) έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της μεταβίβασης των μετοχών του ΟΛΠ στο ΤΑΙΠΕ∆. Η συζήτηση της προσφυγής αναβλήθηκε για τις 6 Οκτωβρίου. Πάλι κύκλοι του ΤΑΙΠΕ∆ διοχετεύουν την ανησυχία τους «κατά πόσον αυτή η εξέλιξη χρησιμοποιηθεί ως έμμεσος τρόπος, για να καθυστερήσει εκ νέου η ολοκλήρωση του διαγωνισμού». Αλλά η διοίκηση του Ταμείου δεν περιορίστηκε στην έκφραση ανησυχιών. Την Παρασκευή είχε προγραμματιστεί συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του ΟΛΠ, όπου θα επικυρωνόταν η νέα διετής Συλλογική Σύμβαση Εργασίας των εργα-

ζομένων. Η σύμβαση αυτή δεν προβλέπει αυξήσεις, απλώς κατοχυρώνει τους υπάρχοντες μισθούς και θα αντικαθιστούσε την προηγούμενη που έχει λήξει. Για την υπογραφή τής σύμβασης είχε δώσει το πράσινο φως και ο αναπληρωτής υπουργός Ναυτιλίας Θ. ∆ρίτσας. Την τελευταία στιγμή, το ΤΑΙΠΕ∆ με έγγραφό του ζήτησε να αφαιρεθεί το θέμα από την ημερήσια διάταξη. Όπως ενημέρωσε την ΟΜΥΛΕ ο διευθύνων σύμβουλος του ΤΑΙΠΕ∆ Α. Λεούσης, «υπάρχει θέμα ως προς τη διετία της ΣΣΕ σύμφωνα με εντολή του κ. Σαγιά από την κυβέρνηση». Η ΟΜΥΛΕ επισκέφθηκε αμέσως μετά τον υπουργό Εργασίας Π. Σκουρλέτη, ο οποίος σύμφωνα με ανακοίνωση της Ομοσπονδίας, δεσμεύτηκε να κάνει παρέμβαση σε υψηλό κυβερνητικό επίπεδο. Στη συνέχεια, καταγγέλλει η ΟΜΥΛΕ, «δεχθήκαμε τηλεφώνημα από τον πρόεδρο του ΤΑΙΠΕ∆ κ. Πιτσιόρλα, ο οποίος ζήτησε να συναντηθούμε από ∆ευτέρα και δήλωσε πως ως ΤΑΙΠΕ∆ δεν έχει πρόβλημα με την υπογραφή της διετούς ΣΣΕ». Οι εργαζόμενοι εκτιμούν πως αυτή η παρέμβαση σε συνδυασμό με την αναβολή της προγραμματισμένης για χθες Σάββατο Γενικής Συνέλευσης του ΟΛΠ, όπου θα οριζόταν η νέα διοίκηση μετά την παραίτηση Ανωμερίτη, υποκρύπτει τον κίνδυνο να μην υπογραφεί καινούργια σύμβαση και να εξαντληθεί η μετενέργεια της προηγούμενης, που ήδη τρέχει, με αποτέλεσμα να παραδοθούν στον ιδιώτη επενδυτή χωρίς εργασιακά δικαιώματα. «Είναι πλέον φανερό σε όλους ότι ετοιμάζουν ένα εργασιακό καθεστώς μεσαίωνα παρόμοιο, με αυτό της COSCO», καταλήγει η ανακοίνωσή τους.

Ποιος φοβάται τα σκουπίδια στο χώρο του Ελληνικού

Ε

17

ΤΟ ΘΕΜΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

Γιατί είναι αδιαπραγμάτευτη η στρατηγική των ιδιωτικοποιήσεων;

Του Γιώργου Βελεγράκη

Σ

το σκάκι της διαπραγμάτευσης των τελευταίων ημερών γίνεται όλο και περισσότερο φανερό ότι «οι θεσμοί» δεν ξέρουν, δεν μπορούν και δεν θέλουν να χαράξουν οποιοδήποτε άλλο δρόμο από αυτό της λιτότητας και της νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης. Η λιτότητα και η εσωτερική υποτίμηση, όπως σωστά έχει επισημανθεί στην αρθρογραφία της Αριστεράς τελευταία, δεν είναι μια παράπλευρη συνέπεια της εξυπηρέτησης του χρέους αλλά μια στρατηγική επιλογή για τη συσσώρευση του κεφαλαίου που βρίσκεται -ακόμα- σε κρίση. ∆εν γεννάει καμία απορία, λοιπόν, το γεγονός ότι οι ιδιωτικοποιήσεις και η εκποίηση των δημόσιων αγαθών αποτελεί μια κόκκινη γραμμή από την πλευρά των θεσμών. Είναι ο πυρήνας της στρατηγικής τους που εφαρμόστηκε με «απόλυτη επιτυχία» κατά τα λεγόμενα τους τόσο σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, όσο και στις προς ένταξη χώρες της ανατολικής Ευρώπης. «Κάντε όπως στη Λετονία», μας λένε όχι μόνο σε επικοινωνιακό, αλλά και σε απόλυτα υλικό επίπεδο.

Λάθος στρατηγική

Είναι όμως απορίας άξιο πώς η ελληνική κυβέρνηση, η αριστερή ελληνική κυβέρνηση, αποδέχεται αυτή τη στρατηγική. Στο κείμενο των 47 ή 47+ σελίδων προς τους θεσμούς παρουσιάζεται ένας πολύ ωραίος πίνακας όπου αναθεωρείται μεν, δεν καταργείται δε το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων που οι μνημονιακές κυβερνήσεις μας επέβαλλαν τα προηγούμενα χρόνια. Μέσω της δημιουργικής ασάφειας, η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να θέσει κάποιες προϋποθέσεις1 για την «προστασία του δημοσίου συμφέροντος», παρά τις ιδιωτικοποιήσεις. Έχω την αίσθηση ότι οι ιδιώτες επενδυτές δεν έχουν κανένα πρόβλημα να τηρήσουν αυτές τις δεσμεύσεις. Έχω την αίσθηση, επίσης, ότι οι ίδιοι δεν είναι καθόλου ασαφείς ως προς τις προθέσεις τους: Φθηνή γη και χώρος για επενδύσεις υψηλής και μακροχρόνιας κερδοφορίας, κάτι που τους παρέχεται. Υπάρχουν πολλοί λόγοι σε στρατηγικό και πολιτικό επίπεδο που δείχνουν ότι τόσο για το δημόσιο συμφέρον στην Ελλάδα όσο και για την Αριστερά είναι λάθος να συνεχίσει αυτή τη στρατηγική των ιδιωτικοποιήσεων. Θα σταθώ σε έναν, που όμως είναι κομβικός:

«Το κεφάλαιο επιστρέφει στη γη»

Ο καπιταλισμός βρίσκεται ακόμα σε παγκόσμια κρίση. Προφανώς το κόστος αυτής της κρίσης πληρώνει η κοινωνία, τη στιγμή που το κεφάλαιο ψάχνει νέους χώρους επενδύσεων για τη συσσώρευση και την κερδοφορία του. Ένα μέρος του κεφαλαίου, σε αυτό το πλαίσιο, απομακρύνεται από τις παραγωγικές επεν-

ντονες αντιδράσεις από το ΤΑΙΠΕ∆ αλλά και από δημάρχους της περιοχής προκάλεσε η απόφαση της Νάντιας Βαλαβάνη και του Γιάννη Τσιρώνη παραχώρησης 12 στρεμμάτων στο Ελληνικό για την κατασκευή μονάδας διαχείρισης σκουπιδιών. Η πρόταση για κατασκευή της μονάδας είχε κατατεθεί από τον δήμο Ελληνικού - Αργυρούπολης και είχε ενσωματωθεί στη μελέτη του ΕΜΠ για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου. «Η πρόταση», έγραψε ο συντονιστής της μελέτης Ν. Μπελαβίλας στο Barikat.gr, «αφορά ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τη διαχείριση των απορριμμάτων, που συγκροτείται στην ιδέα της κατανομής μικρών καθαρών τοπικών διαδημοτικών μονάδων διαχείρισης με χωρικά δίκαιο τρόπο στον Πειραιά, στον Ταύρο - Μοσχάτο, στο Ελληνικό και αλλού, δηλαδή σε ενότητες δήμων οι οποίοι έως τώρα έστελναν τα απορρίμματά τους χύδην και ανεξέλεγκτα στις βόρειες και δυτικές χωματερές». Αρκετά δημοσιεύματα χαρακτήρισαν την απόφαση ως ενέργεια «αποδόμησης του ΤΑΙΠΕ∆, που δεν τη γνώριζε και αιφνιδιάστηκε», η οποία βάζει σε κίνδυνο όλο το σχέδιο της επένδυσης της Lamda Development. Μάλιστα οι δήμαρχοι της περιοχής έσπευσαν να εμφανιστούν «βασιλικότεροι του βασιλέως». Ο δήμαρχος Ελληνικού - Αργυρούπολης Γ. Κωνσταντάτος χαρακτήρισε «άστοχη» την πρόταση, ο δήμαρχος Αλίμου Ανδρ. Κονδύλης αρνήθηκε να συζητηθεί επί της ουσίας το θέμα στο δημοτικό συμβούλιο προτείνοντας την εκπόνηση νέας μελέτης

δύσεις και «επιστρέφει» στη γη προκειμένου (με πολύ χαμηλό κόστος στις περισσότερες περιπτώσεις) να επενδυθεί και να αξιοποιηθεί μέσω ενοικίων. Πρόκειται για μια σύγχρονη υφαρπαγή γης2, η οποία δεν απαιτεί στρατούς ή άμεση φυσική βία3, αλλά έξυπνους και ευέλικτους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς και κυβερνήσεις που είτε είναι πολιτικά αδύναμες είτε βρίσκονται σε κρίση χρέους. Πέρα από τη γνωστή γαιοπρόσοδο έχουμε σήμερα και μια σειρά από ασφάλιστρα κινδύνου και άλλα χρηματιστηριακά εργαλεία, που κάνουν τις επενδύσεις στη γη σχετικά ασφαλείς και με υψηλή κερδοφορία σε μακροχρόνιο επίπεδο. Τα πολλά παραδείγματα τέτοιων υφαρπαγών όχι μόνο στον παγκόσμιο νότο, αλλά και στον «ανεπτυγμένο» παγκόσμιο βορρά το επιβεβαιώνουν. Ας αναρωτηθούμε, επίσης, κατά πόσο το δημόσιο συμφέρον, η εργασία και η προστασία του περιβάλλοντος εξασφαλίζονται από αυτή τη στρατηγική. Η συγκέντρωση της γης και των (μέχρι σήμερα) δημόσιων υποδομών στα χέρια λίγων είναι αναγκαία προϋπόθεση αυτής της στρατηγικής. Πρόκειται για την προσπάθεια εγκαθίδρυσης μονοπωλίων, τα οποία καθορίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού. ∆εν είναι τυχαίο ότι όλα τα περιφερειακά αεροδρόμια διεκδικούνται από έναν γερμανικό όμιλο ή ότι η COSCO μαζί με τον ΟΛΠ «συμπαρασύρει» και τον ΟΣΕ. Η συγκέντρωσης γης και κεφαλαίου τους επιτρέπει μακροχρόνια να διαπραγματεύονται με τους δικούς τους όρους συλλογικές συμβάσεις εργασίας, τήρηση ή όχι περιβαλλοντικών νομοθεσιών ή ακόμα και φόρους προς το δημόσιο. Και πάλι μια ματιά στην κοντινή μας Ευρώπη και όχι στον μακρινό παγκόσμιο Νότο θα μας πείσει. Τέλος, να θυμίσω, ότι οι μνημονιακές κυβερνήσεις έθεσαν τις βάσεις αλλά δεν ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Σε μια περίοδο που το δημόσιο (είτε αυτό αφορά το λόγο είτε την κοινωνική ασφάλιση, το χώρο και τις παροχές) συρρικνώνεται συνεχώς έναντι των ιδιωτικοποιήσεων και της αγοράς δεν νομίζω ότι επιτρέπεται στην Αριστερά να είναι αυτή που θα ολοκληρώσει τα ήδη ημί- πεπραγμένα. Η τήρηση των δικών μας ιστορικών, στρατηγικών και πολιτικών κόκκινων γραμμών πρέπει να επανανοηματοδοτηθεί και σε αυτό το επίπεδο.

* Ο Γ. Βελεγράκης είναι υποψήφιος διδάκτορας Πολιτικής Οικολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

Σημειώσεις: 1. Οι προϋποθέσεις αυτές αφορούν ένα ελάχιστο επίπεδο επένδυσης για κάθε ιδιωτικοποίηση, την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων, την εξασφάλιση ωφελειών για τις τοπικές κοινωνίες, τη συμμετοχή του δημοσίου και την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος . 2. Από το βιβλίου του Κ. Χατζημιχάλη (2014) «Κρίση χρέους και υφαρπαγή γης», εκδόσεις ΚΨΜ. 3. Αν και σε πολλές περιπτώσεις συμβαίνει και αυτό.

αντί να αξιοποιήσει τη μελέτη του ΕΜΠ, ενώ ο δήμαρχος Γλυφάδας Γιώργος Παπανικολάου δήλωσε πως θα απαιτηθεί ένας χώρος μεταφόρτωσης απορριμμάτων, αλλά που θα αφορά πρωτίστως τα σκουπίδια των δυνητικά 30.000 ενοίκων της πόλης που θέλει να φτιάξει η Lamda. Αλλά μάλλον όσοι ελπίζουν πως «τα σκουπίδια» θα κάνουν την εταιρεία να ακυρώσει τα σχέδιά της μάλλον βιάστηκαν. Ο λόγος είναι πολύ απλός. Η Lamda Development έχει αγοράσει τόσο φθηνά αυτό το «φιλέτο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης», που δεν θα της κοστίσει τίποτα να παραχωρήσει 12 στρέμματα. Αντίθετα, της δίνει την ευκαιρία να δείξει και το «κοινωνικό της πρόσωπο». Εκείνο που φαίνεται να απασχολεί το επενδυτικό σχήμα, είναι να προχωρήσουν οι διαδικασίες στις οποίες είχε δεσμευτεί η προηγούμενη κυβέρνηση (προεδρικά διατάγματα για το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης) και να προχωρήσει η τροποποίηση που θα επιτρέπει τη χορήγηση άδειας καζίνο, κάτι που φαίνεται να ενδιαφέρει πολύ την κοινοπραξία. Όπως και να έχει πάντως, αν αυτή η απόφαση των υπουργών σηματοδοτεί την πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε αποφασιστικές ενέργειες στο θέμα του Ελληνικού (το οποίο έχει εγγράψει με αστερίσκο στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και χωρίς πρόβλεψη εσόδων έως το 2020), είναι καλοδεχούμενη. Ο.Α.

Πλειστηριασμοί καθ’ υπαγόρευση των τραπεζών;

Τ

ο σχέδιο τροποποίησης του Κώδικα Πολιτικής ∆ικονομίας, που κατέθεσε το περασμένο φθινόπωρο στη Βουλή η κυβέρνηση Σαμαρά –Βενιζέλου, καταδικάστηκε από το σύνολο του νομικού κόσμου, συνέβαλε στην ανάπτυξη των κινημάτων ενάντια στους πλειστηριασμούς και στάθηκε αιτία για την δίμηνη πανελλαδική αποχή των δικηγόρων, η οποία έχει ανασταλεί μέχρι την οριστική απόσυρσή του, επανέρχεται στην επικαιρότητα μετονομαζόμενο σε Chamilothori Plan από την κυβέρνηση με πυρήνα τον ΣΥΡΙΖΑ και γίνεται δεκτό ως βάση συζήτησης με ελάχιστες βελτιώσεις. Ενδεικτικά με το σχέδιο Χαμηλοθώρη εισάγονται οι εξής «καινοτομίες»: - Καταργείται στην ουσία η προφορική διαδικασία στα αστικά δικαστήρια και η δημοσιότητα της δίκης, με την υποκατάσταση των μαρτυρικών καταθέσεων από ένορκες βεβαιώσεις και την κατ’ εξαίρεση εξέταση μαρτύρων, αν αυτό κριθεί αναγκαίο από τον δικαστή. - Νομοθετούνται οι fast track πλειστηριασμοί, περιορίζονται οι προθεσμίες και τα μέσα άμυνας του οφειλέτη σε μία ανακοπή πριν και μία μετά τον πλειστηριασμό. - Επιτρέπονται πλέον οι πολλαπλές κατασχέσεις στο ίδιο αντικείμενο. - Εισάγεται ο «μοντερνισμός» του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού, οι λεπτομέρειες του οποίου θα καθοριστούν με υπουργική απόφαση. - Για την εκτίμηση της αξίας του ακινήτου που κατάσχεται, θα λαμβάνεται υπόψη η εμπορική του αξία, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά τον χρόνο κατάσχεσης.

Προκλητικά μεροληπτικές διατάξεις

Ειδικότερα σε σχέση με τα κόκκινα δάνεια και τους πλειστηριασμούς, το ποιοτικά διαφορετικό στοιχείο, σε σχέση με άλλες καλύτερες Ή χειρότερες νομοθετικές πρωτοβουλίες, είναι ότι με το συγκεκριμένο νομοθέτημα δεν επιδιώκεται απλώς η άρση έκτακτων/προσωρινών προστατευτικών μέτρων για τους υπερχρεωμένους δανειολήπτες. Στην περίπτωση της τροποποίησης του Κώδικα Πολιτικής ∆ικονομίας έχουμε την κατάργηση του διαχρονικά ισχύοντος δικαίου της αναγκαστικής εκτέλεσης (κατασχέσεις, πλειστηριασμοί), που ίσχυε και πριν την κρίση, και αφορούσε (αφορά) το σύνολο των ιδιωτικών συναλλαγών, από οποιαδήποτε αιτία (δάνεια, χρέη προς ιδιώτες,λογαριασμοί κ.λπ.). Το συγκεκριμένο σχέδιο εισάγει προκλητικά μεροληπτικές διατάξεις σε βάρος του οφειλέτη (δανειολήπτη) κατά το στάδιο της αναγκαστικής εκτέλεσης (πλειστηριασμός), σε όφελος του δανειστή, έχει ακραία ταξικά χαρακτηριστικά, συντάχθηκε καθ’ υπαγόρευση των τραπεζών και δεν μπορεί να αποτελέσει βάση οποιασδήποτε συμφωνίας μιας κυβέρνησης που στηρίχτηκε στην πλειοψηφία αυτού του κόσμου,τον οποίο η εφαρμογή του αδικεί, στοχοποιεί και οδηγεί σε αδιέξοδο, γι΄ αυτό και είναι ακατανόητο και προβληματικό να περιλαμβάνεται στο 47σέλιδο σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης προς τους δανειστές.

Φανερή απόκλιση

Από τη συνολικότερη ανάγνωση του κειμένου των 47 σελίδων είναι φανερή η απόκλιση από τις προεκλογικές δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ στο θέμα της αντιμετώπισης της ιδιωτικής υπερχρέωσης, ενώ η ρύθμιση των κόκκινων δανείων επιδιώκεται να υλοποιηθεί έχοντας ως βάση νομοθετήματα που είχε εισάγει η προηγούμενη κυβέρνηση, τα οποία είχαν κριθεί ανεπαρκή στην πράξη και είχαν προκαλέσει οξυμένες αντιδράσεις από την πλειοψηφία της κοινωνίας. Αναγκαία λοιπόν η διαπραγμάτευση, μεγάλη η μάχη αλλά δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε για ποιους δίνεται αυτή η μάχη και ποιος είναι ο τελικός σκοπός της, να μην θυσιάσουμε την αξιοπρέπεια και την ελπίδα στο όνομα μιας καταστροφικής ισορροπίας τρόμου, δεν έχουμε το δικαίωμα να απογοητεύσουμε τον κόσμο μας και τους εαυτούς μας στο όνομα μιας πάση θυσία συνθηκολόγησης και δεν θα το κάνουμε ∆ανάη Ψωμοπούλου


18 Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

∆ΙΕΘΝΗ Τουρκία: Το τέλος της παντοδυναμίας του Ερντογάν;

Η εκλογική αναμέτρηση έλαβε τη μορφή δημοψηφίσματος για τα σχέδια του τούρκου προέδρου σελ. 20

Επίθεση στα κάστρα της εξουσίας

∆ανία: Ίδιοι συγκυβερνώντες με άλλο πρωθυπουργό

Η δανή πρωθυπουργός δεν φρόντισε να υλοποιηθεί καμία από τις προεκλογικές δεσμεύσεις της που αφορούσε τις γυναίκες. σελ. 19

ΙΣΠΑΝΙΑ - ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Των Ελένα Παρένο και Χαβιέ Χερέρο*

Φ

ανταστείτε ένα δάσκαλο, μια ακτιβίστρια και ένα δικηγόρο, που αποφασίζουν να συμμετάσχουν στα κοινά. Φανταστείτε ότι ιδρύουν ένα κόμμα, που αγκαλιάζεται αμέσως από τον απλό λαό και τους διανοούμενους. Φανταστείτε αυτό το κόμμα, σε λίγους μήνες, να κερδίζει τις δημοτικές εκλογές σε ορισμένες πόλεις της Ισπανίας και σε άλλες το καλό εκλογικό αποτέλεσμα να επιτρέπει τη συμμετοχή του στη διακυβέρνηση. Αυτό συνέβη στην Ισπανία, στις 24 Μαΐου, ημερομηνία κατά την οποία απλοί πολίτες εισήλθαν στη δημόσια διοίκηση. Οι βάρβαρες πολιτικές τα τελευταία χρόνια ήταν τόσο σκληρές που τα μηνύματα φόβου ενάντια στα νέα αριστερά κόμματα δεν είχαν κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Στην αλλαγή αυτή, στους περισσότερους δήμους και αυτόνομες περιοχές, πρωτοστατεί το Ποδέμος. Στους μεγαλύτερους δήμους υπάρχει σύγκλιση με άλλες δυνάμεις της αριστεράς στη βάση δημοφιλών υποψηφίων, όπως συνέβη στην περίπτωση του Barcelona en Com ( Βαρκελώνη Από Κοινού ) ή του Ahora Madrid ( Μαδρίτη τώρα ), όπου σημειώθηκαν δύο από τις μεγαλύτερες νίκες της 24ης Μαΐου, επιτρέποντας στους συνδυασμούς να πάρουν την εξουσία. Το Ahora Madrid, με επικεφαλής τη δικαστή Μανουέλα Καρμένα, θα συμμαχήσει με το Σοσιαλιστικό Κόμμα διώχνοντας το Λαϊκό Κόμμα (PP), που κυβερνούσε για πάνω από 20 χρόνια. Το Barcelona en Com , με επικεφαλής την ακτιβίστρια κατά

των εξώσεων Άντα Κολάου, κέρδισε την πλειοψηφία σε μια πολύ σκληρή εκλογική μάχη με το CiU, ένα δεξιό εθνικιστικό κόμμα. Στη Βαλένθια, ιστορικό προπύργιο του Λαϊκού Κόμματος και φωλιά της διαφθοράς του, πιθανότατα αυτό θα αναγκαστεί να αποχωρήσει από την περιφερειακή αυτοδιοίκηση, εάν το PSOE y Comprom s, ιστορικός συνασπισμός των αριστερών παρατάξεων στην περιοχή, καταφέρει να καταλήξει σε μια συμφωνία, στην οποία θα μπορούσε να προστεθεί και το Ποδέμος. Μετά την 24η Μαΐου το Ποδέμος έχει διαπιστώσει ότι η σύγκλιση με άλλες ομάδες της αριστεράς μπορεί τελικά να είναι το κλειδί για να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα, καθώς στους δήμους και στις κοινότητες που κατέβηκε αυτοδύναμα, τα αποτελέσματα ήταν καλά, αλλά όχι αρκετά, ώστε να κατορθώσουν να κερδίσουν το χρυσό μετάλλιο, στο οποίο τόσο συχνά αναφέρθηκε ο Πάμπλο Ιγκλέσιας. To Ποδέμος επιθυμεί να κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο, όχι το αργυρό ούτε το χάλκινο. Οι αυτοδιοικητικές εκλογές χρησίμευσαν ως πρόβα για τις βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν το τέλος του χρόνου. Έτσι, η δεξιά έμεινε εκτός στις τρεις βασικότερες περιφέρειες, χάρη στο θρίαμβο της παράταξης των απλών πολιτών. Σε αυτές τις τρεις, ο ρόλος του Ποδέμος είναι αυτός της σύμπραξης με άλλες δυνάμεις για την εξουσία. Και στις τρεις αυτές περιφέρειες πρωτοστατούν γυναίκες: η Άντα Κολάου στη Βαρκελώνη, η Μανουέλα Καρμένα στη Μαδρίτη και η Μόνικα Όλτραστη Βαλένθια. Η πολιτική επανάσταση στην

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

Ισπανία έχει γυναικείο όνομα!

Οι πολίτες σπάνε το φόβο

Τι σημαίνει όμως ο θρίαμβος των δημοφιλών υποψηφίων για τα κόμματα που εκπροσωπούν την παλαιά πολιτική; Είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή προειδοποίηση. Σηματοδοτεί το τέλος των προνομίων τους, το τέλος στις εναλλαγές κυβερνήσεων, που συνέβαινε για δεκαετίες. Είναι η υποχρέωση να αρχίσει να σκέφτεται κανείς το σύνολο των απλών πολιτών και να αντιλαμβάνεται ο καθένας την πολιτική ως κοινωνικό χρέος. Από τώρα και στο εξής, ο κόσμος θα είναι σε εγρήγορση επειδή καταλαβαίνει ότι η κρίση ( ή αλλιώς αυτή η απάτη ) δημιουργήθηκε ώστε να πλουτίσουν κάποιοι λίγοι. Στην Καταλονία, με εξαίρεση το θέμα της ανεξαρτητοποίησης, οι οικονομικές πολιτικές του CiU είναι παρεμφερείς με αυτές του Λαϊκού Κόμματος. Σε αυτές τις δημοτικές εκλογές οι ψηφοφόροι έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση στον κοινωνικό και οικονομικό χαρακτήρα των κομμάτων και λιγότερο στον εθνικιστικό ή μη χαρακτήρα τους. Μία εικόνα έκανε το γύρο του κόσμου με το που η Άντα Κολάου κέρδισε τη δημαρχεία της Βαρκελώνης. Μία φωτογραφία που τραβήχτηκε πριν από μερικά χρόνια, στην οποία δύο ΜΑΤατζήδες την τραβάνε σηκωτή από μία διαμαρτυρία ενάντια στις εξώσεις. Αυτή είναι η νέα δήμαρχος της Βαρκελώνης. Στη Μαδρίτη βρίσκεται ο Πάμπλο Παντίγια, ως αναπληρωτής του Ποδέμος, ένας από τους πλέον προβεβλημένους ακτιβιστές της οργάνωσης Juventud Sin Futuro ( Νεολαία Χωρίς

Το Ποδέμος έχει διαπιστώσει ότι η σύγκλιση με άλλες ομάδες της αριστεράς μπορεί τελικά να είναι το κλειδί για να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα, καθώς στους δήμους και στις κοινότητες που κατέβηκε αυτοδύναμα, τα αποτελέσματα δεν ήταν καλά

Μέλλον). Στην Ανδαλουσία, η υποψήφια του Ποδέμος, Τερέζα Ροντρίγκεζ, είναι σήμερα αναπληρώτρια της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση και μέχρι χθες παρέμενε μία ένθερμη αντικαπιταλίστρια. Η γενικότερη αίσθηση των περισσοτέρων είναι ότι “κέρδισαν οι δικοί μας”. Από την άλλη, πολλοί αισθάνονται φόβο. Το φόβο που δημιουργείται από τον τεράστιο μηχανισμό των μέσων ενημέρωσης του παλαιού πολιτικού ρεύματος. Πιθανότατα γιατί δεν γνωρίζουν ότι αυτοί που έρχονται τώρα στην εξουσία, όντως θα κυβερνήσουν για όλους τους πολίτες και για το κοινό καλό. Η ταξική πάλη εμφανίζεται σε κάθε συζήτηση, αποτέλεσμα ενός τεταμένου κλίματος, στο οποίο αυτή τη φορά πράγματι ο φόβος άλλαξε στρατόπεδο. Αλλά πέρα από το φόβο, αυτό που αποπνέουν οι προτάσεις του νέου πολιτικού ρεύματος είναι αξιοπρέπεια και κοινή λογική. Πάνε μόνο τέσσερα χρόνια από τότε που χιλιάδες πολιτών καταλαμβάναμε τις πλατείες, ζητώντας απλά ο φόβος να αλλάξει στρατόπεδο. Τα παλαιά πολιτικά κόμματα, το Λαϊκό και το Σοσιαλιστικό, δεν έλαβαν σοβαρά αυτή την προειδοποίηση. Μάλιστα το Λαϊκό Κόμμα προκάλεσε το κίνημα 15M να ιδρύσει κόμμα και να κατέβει στις εκλογές. Πιθανώς σήμερα να έχουν μετανιώσει για αυτή την πρόκληση. Η πολιτική αλλαγή στην Ισπανία μόλις τώρα άρχισε.

*Ελένα Παρένο ( Βαρκελώνη 1980) Είναι δημοσιογράφος κι εργάζεται στην εφημερίδα El Periódico de Catalunya, όπου είναι υπεύθυνη των ειδήσεων στη διαδικτυακή έκδοση και εστιάζει επίσης σε ρεπορτάζ για κοινωνικά θέματα. Συνεργάζεται επίσης με το Sentit Crític, καταλανικό διαδικτυακό μέσο ερευνητικής δημοσιογραφίας. Το 2011 συμμετείχε στις κατασκηνώσεις στις πλατείες του κινήματος 15Μ στη Βαρκελώνη, κίνημα με το οποίο έχει συνδεθεί στενά. Χαβιέ Χερέρο: Ακτιβιστής και φωτορεπόρτερ Μετάφραση: Ειρήνη Τσουμάνη


Η δανή πρωθυπουργός Θόρινγκ Σμιντ δεν φρόντισε να υλοποιηθεί καμία από τις προεκλογικές δεσμεύσεις της που αφορούσε τις γυναίκες. Αντίθετα, έδωσε πολλές αφορμές για να ασχολείται η κοινή γνώμη με τις εκκεντρικές εμφανίσεις της και την κοσμοπολίτικη προσωπική ζωή της.

Ίδιοι συγκυβερνώντες με άλλο πρωθυπουργό ΕΝ ΟΨΕΙ ΕΚΛΟΓΩΝ Η ∆ΑΝΙΑ

Του Νίκου Σερβετά

Σαν να βλέπεις το ίδιο έργο με μικρές παραλλαγές στους διαλόγους και βέβαια διαφορετικούς πρωταγωνιστές. ∆εξιοί και Σοσιαλδημοκράτες κυβερνούσαν επί τέσσερα χρόνια με κυβέρνηση μειοψηφίας και για το λόγο αυτό είναι αναγκασμένοι να συνεργάζονται κατά περίπτωση με μικρά κόμματα. Στην πρωθυπουργική καρέκλα της ∆ανίας κάθησε για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας –και αφού συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τότε που οι γυναίκες πήραν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι–γυναίκα, η επικεφαλής του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Χέλε Θόρνινγκ Σμιντ. Το κόμμα της ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο, σήμφωνα με τα αποτελέσματα των εκλογών του 2011, αλλά θεωρείται δεδομένο πλέον ότι αυτοί που μπορούν να εφαρμόσουν τη συντηρητική πολιτική χωρίς μεγάλες κοινωνικές συγκρούσεις, είναι οι Σοσιαλδημοκράτες και έτσι μάλλον η κυρία Θόρινγκ Σμιντ έγινε πρωθυπουργός.

Χ

ρειάστηκε να γίνουν εννέα ανασχηματισμοί της κυβέρνησης μέσα σε τέσσερα χρόνια, πρωτοφανές για τα δεδομένα της χώρας, προκειμένου να ψηφιστούν νόμοι για τις ιδιωτικοποιήσεις, τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας και τις μειώσεις φόρων στις μεγάλες εταιρείες και σε ιδιώτες με υψηλά εισοδήματα, ώστε η ∆ανία να πάρει τον αξιοζήλευτο τίτλο της «ανταγωνιστικής χώρας». Σήμερα, στη μόλις τριών εβδομάδων προεκλογική περίοδο, Συντηρητικοί και Σοσιαλδημοκράτες δηλώνουν ότι η χώρα βγήκε από την κρίση και για την επόμενη περίοδο ο στόχος θα είναι: «Να διαφυλάξουμε τη ∆ανία που ξέρουμε». Στο στόχο αυτόν, βέβαια, δεν περιλαμβάνεται η ανεργία, που ειδικά μεταξύ των νέων αγγίζει διψήφιο αριθμό, αλλά η μείωση του αριθμού των ξένων που φθάνουν στη χώρα και παίρνουν άσυλο. Τη διάθεση που επικρατεί αναφορικά με τους ξένους ενίσχυσε η βομβιστική επίθεση που έγινε τον περασμένο Φεβρουάριο σε Πολιτιστικό Κέντρο, στην Κοπεγχάγη και η οποία είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο δύο ανθρώπων, μεταξύ των οποίων και του βομβιστή. Όσο κι αν προσπαθούσαν τα

19

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

ούτως ή άλλως μικρά κόμματα και οργανώσεις της Αριστεράς να συγκρατήσουν το αυξανόμενο ξενοφοβικό κλίμα δεν τα κατάφεραν. Το κλίμα άλλαξε με πολύ εντυπωσιακό τρόπο όταν, πριν από λίγες μέρες, η Ένωση Εργοδοτών της ∆ανίας εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία εν ολίγοις αναφέρει ότι χωρίς τους ξένους η ∆ανία θα σταματήσει να παράγει, καθώς αυτοί απασχολούνται στην παραγωγή ενώ οι ∆ανοί πολίτες στις υπηρεσίες.

Άσκοπες δημοσκοπήσεις

Σε κύριο άρθρο της, την Τρίτη, η σοσιαλδημοκρατικών πεποιθήσεων εφημερίδα «Politiken» αναφέρει ότι οι εκλογές της ερχόμενης Πέμπτης αναμένεται να είναι για ακόμα μία φορά η καταστροφή των εταιρειών δημοσκοπήσεων. Παρόλο που διεξάγονται τέσσερις έως πέντε τέτοιου είδους δημοσκοπήσεις την ημέρα, ποτέ τα τελευταία χρόνια δεν κατάφεραν να προβλέψουν το πραγματικό αποτέλεσμα που βγήκε από την κάλπή. Το άρθρο καταλήγει ότι τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, δημοσιεύονται περισσότερο για να δώσουν ώθηση σε κάποια κόμματα ή να απογοητεύσουν τους πιθανούς ψηφοφόρους άλλων κομμάτων παρά για να καταγράψουν τις τάσεις του εκλογικού σώματος. Τα τελευταία χρόνια αν κάτι είναι απολύτως καταγεγραμμένο στις χώρες του Βορρά είναι ότι έχουν πάψει να υφίστανται τα παραδοσιακά μπλοκ «σοσιαλιστικών – αστικών» κομμάτων. Έχουν αντικατασταθεί από μπλοκ «φιλο – αντί ΕΕ» τα οποία όμως είναι πολύ πιο χαλαρά και με αντικρουόμενες μεταξύ τους δυνάμεις καθώς π.χ. αντιευρωπαϊστές δηλώνουν και οι Αριστεροί και οι ακροδεξιοί. Υπενθυμίζεται ότι προκειμένου να υπερψηφίσουν οι ∆ανοί τη Συμφωνία του Μάαστριχ εξαιρέθηκε η χώρα τους από τέσσερα βασικά σημεία που συνθέτουν σήμερα την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλέπε διπλανή στήλη) οπότε η έννοια «αντι- ευρωπαϊστής» ή «ευρωσκεπτικιστής» στη ∆ανία έχει τελείως διαφορετικό νόημα απ’ ό,τι στις υπόλοιπες χώρες της Ένωσης.

Η Αριστερά

Με όλα αυτά τα δεδομένα η «Κοκκινο – Πράσινη Συμμαχία» (μέλος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς) η οποία μετέχει στις εκλογές ως ο βα-

σικός πόλος ενός ευρύτερου σχήματος με τον τίτλο «Ενωτικό Ψηφοδέλτιο» (Enhetslista) αναμένεται να κρατήσει τις δυνάμεις της, παρόλο που η συμμετοχή της σε υπερψήφιση νόμων της συντηρητικο-σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης έφερε ορισμένα ρήγματα στο εσωτερικό της. Ένα νέο αριστερό σχήμα με τον τίτλο Allternative θα συμμετέχει για πρώτη φορά στις εκλογές και αναμένεται να ξεπεράσει το όριο του 2% και να εκπροσωπηθεί στη βουλή. Τα στελέχη του προέρχονται από τον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς και της Οικολογίας και η ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών βλέπει το χώρο αυτό ως εν δυνάμει σύμμαχο. Όμως, το πιθανότερο όλων είναι ότι στο τέλος της εβδομάδας θα έχουμε στη ∆ανία κυβέρνηση από τα ίδια κόμματα που κυβερνούσαν την τελευταία τετραετία με αλλαγή όμως στο πρόσωπο του πρωθυπουργού: ο συντηρητικός Λαρς Λέκε Ράσμουσεν θα αντικαταστήσει την Χέλε Θόρνινγκ Σμίντ.

Εξαιρέσεις του Μάαστριχ

Χρειάστηκαν δύο δημοψηφίσματα για να επικυρώσουν οι ∆ανοί την περίφημη Συμφωνία του Μάαστριχ καθώς στο πρώτο, που έγινε το 1992, η ετοιμηγορία ήταν αρνητική. Για να υπερψηφιστεί ένα χρόνο αργότερα, η χώρα «πέτυχε» και οι Βρυξέλες «δέχθηκαν» τέσσερα σημεία από τα οποία εξαιρείται η χώρα: 1. Ο όρος «ευρωπαίος πολίτης» δεν μπορεί ποτέ να γίνει ισχυρότερος του «δανού πολίτη». 2. Η ∆ανία εξαιρείται από την υιοθέτηση του ευρώ και η Κεντρική Τράπεζα της ∆ανίας συνεχίζει να έχει την ευθύνη της νομισματικής πολιτικής της χώρας. 3. Η χώρα δεν συμμετέχει στον προγραμματισμό και στην εφαρμογή αμυντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 4. Η ∆ανία βρίσκεται έξω από τις διακρατικές συνεργασίες αναφορικά με νομικά ζητήματα εσωτερικής πολιτικής της Ένωσης.


20

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

Το τέλος της παντοδυναμίας του Ερντογάν; ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Της Αθηνάς Σκούρτα

Ο

ι κρίσιμες βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν στην Τουρκία, την Κυριακή 7 Ιουνίου 2015, αποτέλεσαν αναμφίβολα ένα κομβικό σημείο στη σύγχρονη ιστορία της χώρας. Η προσέλευση στις κάλπες άγγιξε το 86%, ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό συμμετοχής, το οποίο μεταφράζεται σε περισσότερους από 45 εκατομμύρια τούρκους πολίτες. Το σημαντικότερο διακύβευμα των εκλογών αυτών υπήρξε φυσικά η ενδεχόμενη μετατροπή του συστήματος διακυβέρνησης σε προεδρικό, το οποίο αποσκοπούσε στην υπερσυγκέντρωση των εξουσιών στο πρόσωπο του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Υπό αυτό το πρίσμα, η εκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου, έλαβε και μια μορφή έμμεσου δημοψηφίσματος για τα σχέδια και τις φιλοδοξίες του τούρκου προέδρου, τα οποία επικρίθηκαν έντονα, με αποτέλεσμα να οδηγήσουν το Κόμμα ∆ικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) σε πρωτοφανή μείωση της εκλογικής του δύναμης. Έτσι, το ΑΚΡ απώλεσε την κομματική του κυριαρχία στο τουρκικό κοινοβούλιο, για πρώτη φορά μετά την άνοδο του στην εξουσία το 2002, συγκεντρώνοντας το 41% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο. Εξασφαλίζοντας, δηλαδή, μόλις 258 έδρες, ενώ ο απαιτούμενος αριθμός για το σχηματισμό αυτοδύναμης κυβέρνησης ανέρχεται στις 276 επί συνόλου 550 εδρών.1 Η εξέλιξη αυτή σημαίνει πως το ΑΚΡ ως πρώτο, αλλά όχι κυρίαρχο κόμμα στις εκλογές, θα πρέπει να σχηματίσει είτε κυβέρνηση συνεργασίας, είτε κυβέρνηση μειοψηφίας. Αυτό θα απαιτούσε τη στήριξη ενός από τους υπόλοιπους κομματικούς σχηματισμούς εντός τουρκικής εθνοσυνέλευσης, γεγονός που κρίνεται μέχρι στιγμής απίθανο. Απίθανο κρίνεται, επίσης, και το σενάριο σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας, εφόσον το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), αλλά και το ∆ημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), έχουν απορρίψει, τουλάχιστον προς το παρόν, οποιοδήποτε ενδεχόμενο συνεργασίας με το ΑΚΡ. Στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί κανενός είδους συμφωνία που θα οδηγήσει στο σχηματισμό κυβέρνησης εντός 45 ημερών, η χώρα θα πρέπει να οδηγηθεί εκ νέου σε εκλογές, όπως προβλέπει το τουρκικό Σύνταγμα.

Ο αυταρχισμός δεν έγινε δεκτός

Τι θα σήμαιναν, όμως, οι επαναληπτικές εκλογές; Θα μπορούσαν να επιφέρουν διαφορετικά αποτελέσματα; Η απάντηση είναι, μάλλον, αρνητική. Τα αποτελέσματα των εκλογών κινήθηκαν, λίγο έως πολύ, μέσα στο πλαίσιο που προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις. Το ΑΚΡ είχε αρχίσει να παρουσιάζει σημαντική πτώση στα ποσοστά του ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2014. Αμέσως μετά, δηλαδή, τις τουρκικές προεδρικές εκλογές και τον ολοένα αυξανόμενο αυταρχισμό της πολιτικής ηγεσίας της χώρας. Καταλυτικό ρόλο διαδραμάτισε, επίσης, η είσοδος του ∆ημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) στην εθνοσυνέλευση, το οποίο

Η εκλογική αναμέτρηση έλαβε τη μορφή δημοψηφίσματος για τα σχέδια του τούρκου προέδρου

κατάφερε να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 10%, με συνέπεια να υπάρξει, για πρώτη φορά στην ιστορία του τουρκικού κράτους, εκπροσώπηση της κουρδικής μειονότητας στο τουρκικό κοινοβούλιο. Το HDP συγκέντρωσε το 13% των συνολικών ψήφων, εξασφαλίζοντας 80 έδρες. Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς πέτυχε αυτήν την ιστορική νίκη, όχι μόνον εξαιτίας του τέλματος στο οποίο είχε περιέλθει η ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ της κυβέρνησης του ΑΚΡ και των Κούρδων, αλλά και εξαιτίας της ώθησης που έδωσαν στους τελευταίους τα γεγονότα στο Κομπάνι. Επιπλέον, το HDP ενισχύθηκε εν πολλοίς από τούρκους φιλελεύθερους ψηφοφόρους, οι οποίοι βρήκαν στο HDP την απάντηση που έψαχναν για να εμποδίσουν την υλοποίηση των φιλόδοξων σχεδίων του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την κλιμάκωση της αυταρχικής διακυβέρνησης της χώρας υπό το ΑΚΡ. Για πρώτη φορά, μετά το 1999, θα εκπροσωπηθούν τέσσερα κόμματα στην εθνοσυνέλευση. Αυτό αποτελεί αναμφίβολα ένα δείγμα πλουραλισμού, καθώς και ένα σαφές μήνυμα των τούρκων πολιτών για την ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών τόσο σε θεσμικό, όσο και σε πολιτικοκοινωνικό επίπεδο. Με δεδομένες τις «παρατυπίες» που σημειώθηκαν σε άλλες εκλογικές αναμετρήσεις στη χώρα, με αποκορύφωμα τις δημοτικές εκλογές του 2014, τις βίαιες επιθέσεις που δέχτηκαν κόμματα της αντιπολίτευσης, καθώς και την προσπάθεια περαιτέρω πόλωσης του προεκλογικού κλίματος από το ΑΚΡ, είναι πολύ σημαντικό πως η μέρα των βουλευτικών εκλογών δεν στιγματίστηκε από φαινόμενα βίας ή νοθείας, καταδεικνύοντας πως η τουρκική δημοκρατία είναι ακόμα ζωντανή.

Νέα δεδομένα στην εξωτερική πολιτική;

Είναι γνωστό ότι ο αυταρχισμός και οι βλέψεις του τούρκου προέδρου είχαν τεράστια επίδραση στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Η διεθνής απομόνωση στην οποία έχει περιέλθει η Τουρκία σχετίζεται εν πολλοίς με την

Για πρώτη φορά, μετά το 1999, θα εκπροσωπηθούν τέσσερα κόμματα στην εθνοσυνέλευση. Αυτό αποτελεί αναμφίβολα ένα δείγμα πλουραλισμού, καθώς και ένα σαφές μήνυμα για την ενίσχυση της δημοκρατίας. επιθετική στάση και ρητορική που υιοθέτησε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέναντι στη ∆ύση, κυρίως μετά τα γεγονότα στο πάρκο Γκεζί το καλοκαίρι του 2013. Παράλληλα, η τροπή που έλαβαν οι αραβικές εξεγέρσεις με βασικότερη την ανατροπή των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο, έφεραν την τουρκική περιφερειακή πολιτική σε αδιέξοδο. Το αδιέξοδο αυτό ενισχύθηκε από τις εξελίξεις της συριακής κρίσης, που αποτελεί, ίσως, την πιο σημαντική πρόκληση ασφάλειας για το τουρκικό κράτος, εφόσον η έκβασή της συνδέεται άμεσα και με το κουρδικό ζήτημα. Κατά συνέπεια, θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι η πρόσφατη ανακατανομή ισχύος μπορεί να αποτελεί ένα σημάδι αλλαγής της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Η τάση του εκλογικού σώματος, όπως καταγράφηκε και σε ερωτήσεις δημοσκοπήσεων προεκλογικά, είναι φοβική ως προς την περαιτέρω εμπλοκή της Άγκυρας στη ∆αμασκό. Έχει, επίσης, διατυπωθεί έντονα η ανησυχία των τούρκων πολιτών για τη συγκρουσιακή πολιτική που έχει ακολουθήσει η κυβέρνηση του ΑΚΡ απέναντι στο Κάιρο και στο Τελ-Αβίβ. ∆ιότι αφενός διαταράσσει τις ισορροπίες σε μία ήδη χαοτική περιοχή και, αφετέρου μειώνει τις εν δυνάμει αγορές για τα τουρκικά προϊόντα. Η νέα δομή του κοινοβουλίου, σε

συνδυασμό με τους φόβους και τις αιτιάσεις των ψηφοφόρων, θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές, όχι μόνο στην εσωτερική, αλλά και στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Κατ’επέκταση, η Άγκυρα θα μπορούσε να επιστρέψει στη συνεργασία με παραδοσιακούς της συμμάχους, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες για την καλύτερη διαχείριση των περιφερειακών προκλήσεων και απειλών. Όπως και να συμβάλλει στην επίλυση των προβλημάτων με τα γειτονικά της κράτη, αλλά χωρίς την εμμονή της κυριαρχίας στη Μέση Ανατολή και να υιοθετήσει μια πολιτική που θα χαρακτηρίζεται από συνέπεια, θεσμικότητα και προβλεψιμότητα.

Συρία και ISIS

Ως εκ τούτου, ο τερματισμός του πολιτικού μονοπωλίου του ΑΚΡ θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της συριακής κρίσης, η οποία έχει αποκτήσει χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης αφού, όπως προβλέπεται σύμφωνα με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, ο αριθμός των προσφύγων θα φθάσει τα 2,5 εκατομμύρια μέχρι το τέλος του 2015. Τέλος, η τουρκική πολιτική θα μπορούσε να συμβάλλει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση της μείζονος περιφερειακής απειλής του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και του Λεβάντε (ISIS). Κλείνοντας, υπενθυμίζουμε ότι ο τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου δήλωσε την παραίτηση του, όπως είχε υποσχεθεί ότι θα έκανε στην περίπτωση που το κόμμα του δεν εξασφάλιζε την απαραίτητη πλειοψηφία. Έτσι, τίθεται εκ νέου θέμα διαδοχής για την προεδρία του Κόμματος ∆ικαιοσύνης και Ανάπτυξης και, ίσως, έχει έρθει η ώρα για τον τούρκο πρόεδρο να θέσει σε προτεραιότητα αυτή τη φορά το καλό της χώρας του και όχι την εξυπηρέτηση των προσωπικών του φιλοδοξιών.

* Η Αθηνά Σκούρτα είναι διεθνολόγος - τουρκολόγος, απόφοιτη του μεταπτυχιακού του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του πανεπιστημίου Αιγαίου.


∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

21

Εάν η εσωτερική πολιτική πόλωση μετατραπεί, π.χ. με αφορμή την εκτέλεση του Μωχάμεντ Μόρσι, σε ανοικτή κρίση, τότε η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με το εφιαλτικό ενδεχόμενο ενός εμφυλίου πολέμου

Η κεφαλική ποινή, ο Μωχάμεντ Μόρσι και το μέλλον της Αιγύπτου Η καταδίκη του Μωχάμεντ Μόρσι σε θανατική ποινή μπορεί να προκαλέσει εκ νέου αναταραχές στη χώρα.

Της Βιβής Κεφαλά

Η ανατροπή του ισλαμιστή προέδρου της Αιγύπτου, Μωχαμεντ Μόρσι, στις 3 Ιουλίου 2013, από το στρατηγό Αμπντέλ Φάταχ αλ Σίσσι, στηρίχθηκε στις κατηγορίες ότι προκάλεσε τον θάνατο διαδηλωτών, ότι απέδρασε από τη φυλακή τον Ιανουάριο του 2011, μαζί με εκατόν πέντε μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, και ότι έδρασε κατά της ασφάλειας του κράτους.

Σ

χεδόν δύο χρόνια αργότερα, στις 16 Μαΐου 2015, ολοκληρώθηκε η δίκη του Μωχάμεντ Μόρσι και των συγκατηγορούμενών του καταλήγωντας στη δικαστική απόφαση της θανατικής ποινής για τον έκπτωτο πρόεδρο και για ορισμένους από τους συγκατηγορούμενους του. Για τους υπόλοιπους προβλέπεται ισόβια κάθειρξη. Ωστόσο, το εάν και πότε θα εκτελεστεί η ποινή που επιβλήθηκε στους κατηγορούμενους παραμένει άγνωστο, δεδομένου ότι οι καταδικασθέντες έχουν δικαίωμα να ασκήσουν έφεση. Η δικαστική απόφαση ετέθη, επίσης, υπ’ όψιν του Μεγάλου Μουφτή της χώρας, ο οποίος αποφάνθηκε επί του προκειμένου, αν και η γνώμη του δεν είναι δεσμευτική για την κυβέρνηση, και η οποία δεν έχει γίνει γνωστή μέχρι στιγμής. Όπως ήταν αναμενόμενο, η απόφαση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό της Αιγύπτου από τους οπαδούς του έκπτωτου προέδρου, όσο και σε διεθνές επίπεδο, καθώς ο ΟΗΕ, οι ΗΠΑ και η ΕΕ την καταδίκασαν. Ενώ η ∆ιεθνής Αμνηστία κατηγόρησε ευθέως το αιγυπτιακό καθεστώς για πολιτική σκοπιμότητα. Σε κάθε περίπτωση, τα ερωτηματικά που γεννά η καταδίκη του Μωχάμεντ Μόρσι είναι πολλά, όπως, για παράδειγμα, το γιατί επετράπη στον Μωχάμεντ Μόρσι να λάβει μέρος στις προεδρικές εκλογές, αφού θεωρείται δραπέτης των φυλακών; Ή το ποιός ήταν ο πραγματικός λόγος της δίωξης. Περισσότερα, όμως, είναι τα διακυβεύματα που εμπεριέχει η απόφαση τόσο για την ίδια την Αίγυπτο, όσο και για

την περιφερειακή ασφάλεια.

Το εσωτερικό διακύβευμα Η πολιτική πορεία της Αιγύπτου, από την ανατροπή του Χόσνι Μουμπάρακ μέχρι σήμερα, παραμένει ιδιαίτερα ταραγμένη και χαρακτηρίζεται από την αδυσώπητη πάλη για την εξουσία που διεξάγεται ανάμεσα στον στρατό και τους ισλαμιστές. Τα κοσμικά κόμματα της αντιπολίτευσης το μόνο που μπορούν κάνουν είναι να παρακολουθούν ανίσχυρα αυτήν την πάλη και να στηρίζουν εμμέσως ή αμέσως το καθεστώς του προέδρου Αλ Σίσσι. Οι λόγοι που εξηγούν αυτήν τη στάση είναι αφενός, η μειωμένη πολιτική τους απήχηση και αφετέρου, ότι η απάντηση στο δίλημμα στρατός ή ισλαμιστές, φαίνεται να κλίνει υπέρ ενός κοσμικού καθεστώτος, έστω και αυταρχικού, παρά υπέρ των ισλαμιστών. Σε κάθε περίπτωση, στρατός και ισλαμιστές αλληλοκατηγορούνται ότι θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον της χώρας, καταπατούν τη δημοκρατία και ότι το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η παραμονή τους στην εξουσία. Κατά έναν, εκ πρώτης όψεως παράδοξο, τρόπο οι κατηγορίες φαίνεται να είναι αληθείς τόσο για τους ισλαμιστές όσο και για το στρατό. Πράγματι, ο Μωχάμεντ Μόρσι ήταν ο πρώτος πραγματικά δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας, και εξέφραζε κατά συνέπεια τη λαϊκή βούληση. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, όμως, έδειξε να χρησιμοποιεί τους δημοκρατικούς θεσμούς και διαδικασίες, ώστε να παγιώσει τη θέση του και να μετατρέψει την Αίγυπτο σε ένα θεοκρατικό κράτος, όπου βεβαίως η δημοκρατία δεν έχει θέση. Ο στρατός από την πλευρά του, θεωρεί ότι εκπροσωπεί την εσωτερική νομιμότητα και ασφάλεια και, επομένως, ότι έχει κάθε δικαίωμα να επεμβαίνει όποτε το κρίνει σκόπιμο, ακριβώς, για τη διαφύλαξη της. Ως εκ τούτου, ένας πρόεδρος που ευθύνεται για τη δολοφονία διαδηλωτών και ο οποίος επιδιώκει την αλλαγή του πολιτικού συστήματος για ίδιον όφελος είναι ένας επικίνδυνος πρόεδρος και πρέπει να εκπέσει του αξιώματος του και να δικαστεί. Είναι σαφές, ότι τα επιχειρήματα των δύο πλευρών είναι απλώς λογικο-

φανή και βεβαίως δεν απηχούν τις πραγματικές τους βλέψεις, δηλαδή, τη δημιουργία ενός απόλυτα ελεγχόμενου πολιτικού πλαισίου, εντός του οποίου θα μπορούν να παραμένουν στην εξουσία, αδιαφορώντας, όχι μόνο για τη δημοκρατία, αλλά και για την επίλυση των τεράστιων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων της χώρας. Αυτήν τη στιγμή, ο στρατός φαίνεται να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση έναντι των ισλαμιστών, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το πεδίο της εσωτερικής πολιτικής, καθώς το κόμμα των Αδελφών Μουσουλμάνων έχει κηρυχθεί παράνομο ήδη από το 2013 και επομένως δεν μπορεί να συμμετάσχει στις εκλογές, όποτε και εάν γίνουν. Πολλά στελέχη τους βρίσκονται στη φυλακή, ενώ ο ηγέτης τους αντιμετωπίζει τη θανατική ποινή. Ωστόσο, η εκτέλεση της θανατικής κάθε άλλο παρά θα ευνοήσει το καθεστώς αλ Σίσσι, διότι θα ενισχύσει την ιδέα των ισλαμιστών ότι η δίκη Μόρσι ήταν παρωδία με στόχο την εκτέλεση του, αποκλείοντας έτσι την πιθανότητα εθνικού διαλόγου και συμφιλίωσης. Επί πλέον, θα πρέπει να αναμένεται ότι σε περίπτωση που εκτελεστεί ο έκπτωτος πρόεδρος, οι ισλαμιστές θα αντιδράσουν δυναμικά εναντίον του καθεστώτος, κλιμακώνοντας τις τρομοκρατικές επιθέσεις, αλλά και, ενδεχομένως, συνεργαζόμενοι στενά με τρομοκρατικές ομάδες, όπως το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε (ΙΚΙΛ).

Το περιφερειακό διακύβευμα

Έτσι, η εντεινόμενη εσωτερική πολιτική διαμάχη στην Αίγυπτο μεταφέρεται στο περιφερειακό υποσύστημα, το οποίο δοκιμάζεται σκληρά από τις ανοικτές κρίσεις στο Ιράκ και την Συρία, που έχουν επιδεινωθεί δραματικά από την προέλαση του ΙΚΙΛ. Πράγματι, εάν η εσωτερική πολιτική πόλωση και αντιπαλότητα που υπάρχει στην Αίγυπτο μετατραπεί, π.χ. με αφορμή την εκτέλεση του Μωχάμεντ Μόρσι, σε ανοικτή κρίση, τότε η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με το εφιαλτικό ενδεχόμενο ενός εμφυλίου πολέμου, τη διάρκεια και την έκβαση του οποίου κανείς δεν μπορεί να προβλέψει. Με δεδομένο το ιδιαίτερο πολιτικό βάρος

της Αιγύπτου, η πιθανότητα να ξεσπάσει ανοιχτή σύγκρουση, και μάλιστα ένοπλη, στο εσωτερικό της Αιγύπτου θα αποτελούσε ένα μοιραίο πλήγμα στην περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια, που δοκιμάζονται σκληρά εδώ και χρόνια από τις κρίσεις στο Ιράκ, την Συρία, την Λιβύη, την Υεμένη και την δράση του ΙΚΙΛ. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η κατάσταση που επικρατεί στην Αίγυπτο δημιουργεί κινδύνους για ορισμένους περιφερειακούς δρώντες, ενώ για άλλους θεωρείται ως γόνιμο πεδίο άσκησης εξωτερικής πολιτικής. Έτσι, η Σαουδική Αραβία έχει κάθε λόγο να στηρίζει το αιγυπτιακό καθεστώς, εκτιμώντας ότι η νίκη του στρατού στην πάλη με τους ισλαμιστές για την εξουσία, ενισχύει και το δικό της καθεστώς και απομακρύνει τον ισλαμικό κίνδυνο που υπάρχει, όχι μόνο στο εσωτερικό της, αλλά και στα νότια σύνορα της. Στον αντίποδα φαίνεται να βρίσκεται η τουρκική πολιτική η οποία, υπό τον ισλαμιστή πρόεδρο Ερντογάν, θα επιθυμούσε ένα ισλαμικό καθεστώς στην χώρα του Νείλου, όπως άλλωστε προκύπτει από την στήριξη που παρείχε η Άγκυρα στο καθεστώς Μόρσι και τις κατηγορίες που εκτοξεύει με κάθε ευκαιρία εναντίον του καθεστώτος Αλ Σίσσι. Μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα αντιτιθέμενων συμφερόντων, οι δυτικοί σύμμαχοι της Αιγύπτου βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, δεδομένου ότι το καθεστώς του Καΐρου γίνεται όλο και πιο αυταρχικό και ταυτόχρονα συνεχίζει να είναι αναποτελεσματικό. Ωστόσο, δεδομένης της ευρύτατης και βαθειάς κρίσης που μαστίζει τη Μέση Ανατολή, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν έχουν άλλη επιλογή από το να το στηρίξουν, καθώς έχουν απόλυτη ανάγκη από ένα σταθερό και φιλοδυτικό καθεστώς, όπως αυτό του προέδρου Αλ Σίσσι. Αν, όμως, μια τέτοια πολιτική φαίνεται αποδοτική βραχυπρόθεσμα, στην πραγματικότητα μειώνει ακόμα περισσότερο την επιρροή και αξιοπιστία της ∆ύσης στα μάτια του αραβικού κόσμου, ο οποίος διαπιστώνει, για μια ακόμα φορά, ότι η χρήση δύο μέτρων και δύο σταθμών αποτελεί μια σταθερά της δυτικής πολιτικής.


22

∆ΙΕΘΝΗ

Αιματηρές συγκρούσεις στην Ουκρανία Η αίσθηση ότι οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές τηρούσαν εν γένει τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός έπαψε στις 3 Ιούνη, όταν σφοδρές μάχες ξέσπασαν στην περιοχή Μαρίνκα, για τις οποίες το Κίεβο υποστηρίζει ότι άρχισαν από τους ρωσόφωνους αυτονομιστές, ενώ οι ηγεσίες των δύο αυτοανακηρυγμένων Λαϊκών ∆ημοκρατιών υποστηρίζουν ότι στήθηκε προβοκάτσια από τον ουκρανικό στρατό. Οι μάχες συνεχίστηκαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα μετά τις 8 Ιούνη με αρκετούς νεκρούς και τραυματίες από τις δύο πλευρές, νότια και δυτικά του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ. Την ίδια στιγμή, πραγματοποιούνται ευρείας κλίμακας στρατιωτικά γυμνάσια στο Ροστόβ πολύ κοντά στα ρώσο-ουκρανικά σύνορα. Η Μόσχα αρνείται κατηγορηματικά ότι τα γυμνάσια αυτά έχουν σχέση με την όξυνση της κατάστασης στην Ουκρανία.

Ε

ν τω μεταξύ, στις 10 Ιούνη έγινε στο Παρίσι συνάντηση των πολιτικών διευθυντών του «κουαρτέτου της Νορμανδίας» (Ρωσία – Ουκρανία – Γερμανία – Γαλλία), όπου εξετάστηκε η πορεία υλοποίησης των συμφωνιών του Μινσκ για τη διευθέτηση της σύγκρουσης στο Ντονμπάς της Ουκρανίας. Πριν την έναρξη των εργασιών του «κουαρτέτου της Νορμανδίας», οι εκπρόσωποι του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ δήλωσαν ότι δεν θα είχαν αντίρρηση το Ντονμπάς να αποτελεί τμήμα της Ουκρανίας. Οι εκπρόσωποι των δύο Λαϊκών ∆ημοκρατιών πρότειναν να περιληφθεί στο νέο Σύνταγμα της Ουκρανίας ότι «ξεχωριστές περιοχές με ειδικό στάτους αποτελούν αναπόσπαστο συστατικό στοιχείο της Ουκρανίας» και ότι το Κίεβο πρέπει να

υπογράψει με αυτές τις περιοχές συμφωνίες οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης και να αναγνωρίσει την οικονομική τους αυτοτέλεια. Με βάση αυτή την πρόταση η ουκρανική κυβέρνηση θα ορίζει τις δικαστικές αρχές και το γενικό εισαγγελέα, ενώ οι τοπικές αρχές θα ορίζουν τη «λαϊκή πολιτοφυλακή», που θα προκύψει από τη νομιμοποίηση των ενόπλων τμημάτων τους. Οι εκλογικές επιτροπές των δύο περιοχών θα είναι ανεξάρτητες από την κεντρική εκλογική επιτροπή. Επίσης, προτείνουν η Ουκρανία να παραμείνει ουδέτερη και να μη συμμετέχει σε στρατιωτικούς συνασπισμούς. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση του Κιέβου δεν αναγνωρίζει τις αυτοανακηρυγμένες Λαϊκές ∆ημοκρατίες ως διαπραγματευόμενες πλευρές. Προτείνει να γίνουν τοπικές εκλογές στα τέλη

Πρόστιμο αν είσαι άστεγος στην Αγγλία

Α

Η στάση των ΗΠΑ Ωστόσο, το αμερικανικό Κογκρέσο περιέλαβε σε σχέδιο νόμου αλλαγές στον κρατικό προϋπολογισμό για προμήθεια οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία. Οι αλλαγές που πρότεινε η Γερουσία προβλέπουν την πώληση αντιαρματικών πυραυλικών συστημάτων, όλμων, εκτοξευτών χειροβομβίδων και πυρομαχικών. Το Κογκρέσο με αυτό το σχέδιο νόμου έρχεται σε αντίθεση με την αμερικανική κυβέρνηση και την ΕΕ, που μέχρι στιγμής έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους σε ενδεχόμενη προμήθεια επιθετικών όπλων στην κυβέρνηση του Κιέβου. Η πρόταση αυτή δεν επιτρέπει στην αμερικανική κυβέρνηση

διαφόρων ειδών καρφιά σε εσοχές κτιρίων ή διαζώματα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως προσωρινές στέγες, και ανάμεσα στις θέσεις σε παγκάκια, συνθλίβοντας μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο τα λιγοστά εναπομείναντα δικαιώματά των αστέγων. Στηριζόμενο στα παραπάνω, το συμβούλιο του Χάκνεϊ ψήφισε το λεγόμενο PSPO, δηλαδή την «Εντολή Προστασίας ∆ημοσίου Χώρου», σύμφωνα με το οποίο η αστυνομία και οι αξιωματούχοι του συμβουλίου είναι εξουσιοδοτημένοι να επιδώσουν άμεσο πρόστιμο 100 λιρών με δυνατότητα προέκτασης έως τις 1.000 λίρες (1.370,34 ευρώ), πιθανότητα σύλληψης και σπίλωση του ποινικού μητρώου σε όσους αστέγους δεν συμμορφώνονται με την απαγόρευση κατάκλισης, ούρησης ή αφόδευσης σε ανοιχτό δημόσιο χώρο, επαιτείας, πόσης αλκοόλ, λεκτικής προσβολής, έντονης αγενούς ομιλίας και χρήσης ναρκωτικών σε δημόσιες τουαλέτες.

Γενική κατακραυγή

μεσα και κατασταλτικά μέσα αποφάσισε να πάρει το Λονδίνο για τον περιορισμό των αστέγων, οι οποίοι έχουν αυξηθεί αισθητά από το 2010, 55% στην περιοχή της Αγγλίας και 79% μέσα στο ίδιο το Λονδίνο. Συγκεκριμένα, στο Λονδίνο τοποθετήθηκαν

Οκτώβρη για την ανάδειξη των διοικήσεων των δύο περιοχών, με τις όποιες θα προχωρήσει σε διάλογο.

Αυτό το σχέδιο δεν δόθηκε ποτέ σε δημόσια διαβούλευση, αντίθετα με άλλες περιοχές όπως αυτή της Οξφόρδης, όπου απορρίφθηκε αμέσως λόγω της έντονης κατακραυγής του κόσμου. Λόγω της έντονης κριτικής και αγανάκτησης, η αντιδήμαρχος του Χάκνεϊ, Sophie Linden, αιτιολόγησε σε ιστότοπο αυτή τη νέα μορφή στρατηγικής περιορισμού της ευαίσθητης αυτής μειονότητας ως «επιχείρηση να βοηθηθούν οι άστεγοι οι οποίοι επανειλημμένα και για μεγάλη χρονική περίοδο αντιστέκονταν σε όλες τις προσπάθειες που καταβάλαμε να τους βρούμε σπίτι και να τους βοηθήσουμε,

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

τη χορήγηση πάνω από το μισό των 300 εκατ. δολαρίων που έχουν εγκριθεί για βοήθεια στην Ουκρανία, αν το 20% δεν εκταμιεύεται για προμήθεια όπλων. Μέχρι τώρα, όπως υποστηρίζει η «New York Times», η κυβέρνηση Ομπάμα αρνιόταν την προμήθεια επιθετικών όπλων προς την Ουκρανία για να αποφύγει την κλιμάκωση της αιματοχυσίας και να μη δώσει νέα προσχήματα στον Βλαντίμιρ Πούτιν. Για τις δυνατότητες προμήθειας όπλων έχει αρχίσει συζήτηση από τις αρχές Φλεβάρη, λίγο πριν τη συμφωνία του «κουαρτέτου της Νορμανδίας». Ο αμερικανός πρόεδρος απομακρύνθηκε από την ιδέα της προμήθειας οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία μετά το ταξίδι στην Ουάσιγκτον της Άγκελα Μέρκελ. Αντίθετη είναι και η Γαλλία. Στο ίδιο σχέδιο προβλέπεται να σταματήσει η εκπαίδευση από αμερικανούς στρατιωτικούς του ακροδεξιού τάγματος «Αζόφ». Στο Κογκρέσο κατατέθηκαν στοιχεία από την αγγλική «Daily Telegraph», όπου τα μέλη του δεν αρνούνται τις ρατσιστικές και αντισημιτικές τους απόψεις, ενώ έχουν ως σύμβολό τους το «Wolfsangel» που το χρησιμοποιούσαν οι μεραρχίες των SS «Das Reich» και «Nederland». Η εκπρόσωπος των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Σαμάντα Πάουερ προσπάθησε να δικαιολογήσει το σχέδιο που προτείνεται από τη Γερουσία, λέγοντας ότι γίνεται μεταφορά όπλων από τη Ρωσία στο Ντονμπάς, μετά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Επίσης, τόνισε ότι η Ουάσινγκτον θεωρεί ότι στο πλευρό των δύο περιοχών της Ανατολικής Ουκρανίας πολεμούν έμπειροι ρώσοι στρατιωτικοί. Η Μόσχα απέκρουσε αυτές τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι οι ρώσοι που πολεμούν στην Ανατολική Ουκρανία πήγαν εθελοντικά. Μιχάλης Ρένεσης

δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στους υπόλοιπους κατοίκους με εμφάνιση αντικοινωνικής συμπεριφοράς», ενώ συμπλήρωσε ότι «αυτή η επιβολή θα χρησιμοποιείται πάντα ως τελικό μέσο. Στον αντίποδα, χιλιάδες άνθρωποι συλλέγουν υπογραφες απαιτώντας την άμεση ακύρωση του ψηφίσματος. Η επικεφαλής της εκστρατείας, Zahira Patel, έγραψε στο Chance.org: «Είναι παράλογο να επιβάλλεται πρόστιμο 1.000 λιρών σε κάποιον που είναι ήδη άστεγος και παλεύει να επιβιώσει. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να τιμωρούνται για έγκλημα επειδή δεν έχουν στέγη πάνω από το κεφάλι τους, δεν υπάρχει τίποτα εγγενώς αντικοινωνικό ή εγκληματικό σχετικά με τους άστεγους». Οι Digs, μια ομάδα που διοργανώνει διαφόρων ειδών εκστρατείες, παρακινεί τους κατοίκους του Χάκνεϊ να στείλουν ηλεκτρονικά μηνύματα στους συμβούλους διαμαρτυρόμενοι. Ο Mark McPherson, διευθυντής στρατηγικής στο Homeless Link, ανακοίνωσε ότι «οποιαδήποτε κίνηση ποινικοποίησης του φαινομένου των αστέγων θα μπορούσε απλά να δημιουργήσει επιπρόσθετα προβλήματα». Όπως και να έχει, το συμβούλιο δεν φαίνεται πρόθυμο να αποσύρει τη θέση του ή να την τροποποιήσει στο άμεσο μέλλον. Οι άστεγοι της περιοχής, σε μία περίοδο που βλέπουν τη ζωή τους να ευτελίζεται και άλλο, βρίσκονται αναγκασμένοι να αποδεχτούν ταπεινά τη νέα μοίρα τους, με ό,τι κι αν συνεπάγεται αυτό για τους ίδιους. Κωνσταντίνα Ειρήνη Ζούνη


Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

23

∆ΙΕΘΝΗ

Η λαϊκή ενότητα ανοίγει το δρόμο για την αλλαγή

Ο Μαουρίτσιο Βαλιέντε, βουλευτής της Ενωμένης Αριστεράς από το 2011 μέχρι το 2015 και εκλεγεμένος δημοτικός σύμβουλος με το συνδιασμό “Μαδρίτη τώρα” στις πρόσφατες περιφερειακές και δημοτικές εκλογές, μιλά στην “Εποχή” για τα αποτελέσματα τους, την προσπάθεια του δικομματισμού της Ισπανίας να αποφύγει την κατάρρευση καθώς και το πρόγραμμα που θα εφαρμόσει η αριστερά στη Μαδρίτη

Την συνέντευξη πήρε ο ∆ημήτρης Γκιβίσης Τα αποτελέσματα των εκλογών της 24ης Μαΐου επιβεβαίωσαν το ρήγμα που έχει δημιουργηθεί στο καθεστώς; Τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών ήταν ένα μεγάλο χτύπημα στο δικομματισμό. Η νίκη των υποψηφίων της λαϊκής ενότητας στη Μαδρίτη, τη Βαρκελώνη, τη Σαραγόσα, τη Λα Κορούνια και το Σαντιάγο ντε Κομποστέλα, μεταξύ άλλων, άνοιξε το δρόμο για μια βαθιά αλλαγή στις πόλεις και σε όλη τη χώρα. Τα αποτελέσματα έχουν δείξει ότι όπου δεν υπάρχει ενότητα, το σύστημα είναι σε θέση να μετασχηματίσει τον εαυτό του, είτε με την αλλαγή ηγετών είτε με ένα νεοφιλελεύθερο κόμμα όπως οι Σιουδαδάνος. Θεωρώ ότι οι εκλογές αυτές έδειξαν τον τρόπο για την αλλαγή του καθεστώτος και θέτουν ένα δίλημμα ζωτικής σημασίας για επίλυση τους επόμενους μήνες: ή σε βάθος μετασχηματισμός ή αποκατάσταση του καθεστώτος. Ποια είναι η πρόκληση από εδώ και πέρα για τις κοινωνικές ομάδες που στήριξαν τα ριζοσπαστικά και κινηματικά ψηφοδέλτια; Η βασική πρόκληση είναι να διατηρηθεί η κοινωνική κινητοποίηση και να προωθηθεί η λαϊκή οργάνωση σε επίπεδο βάσης. Υπάρχει μια εκλογική ψευδαίσθηση, που εκφράζει την αντίληψη ότι η αλλαγή συνδέεται με τις καλές ιδέες και τη διαφάνεια στην διαχείριση. Αυτή η ψευδαίσθηση έχει προκαλέσει εξασθένιση της κινητοποίησης και της κοινωνικής οργάνωσης τους τελευταίους μήνες. Τα συμφέροντα της προνομιούχας μειοψηφίας, που κατέχει την οικονομική και κοινωνική δύναμη, μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο από μια καλά οργανωμένη κοινωνική πλειοψηφία. Ο πυρήνας του πνεύματος του 15 Μ είναι να ανακτήσουμε ξανά τους δρόμους. Κατά τη γνώμη σου μπορεί το αίτημα για κοινωνική αλλαγή να πραγματοποιηθεί χωρίς τη συνεργασία του Ποδέμος με άλλες δυνάμεις, όπως για παράδειγμα με την Ενωμένη Αριστερά; Μόνο η λαϊκή ενότητα θα ανοίξει το δρόμο για την αλλαγή στη χώρα. Τα απο-

τελέσματα στις δημοτικές εκλογές ήταν σαφή, όπου δεν υπήρχαν συνθετικές διαδικασίες δεν άνοιξε μια προοπτική για την συνέχεια. Παρά το γεγονός ότι το Ποδέμος προσπαθεί να προχωρήσει μόνο του, η πολιτική πραγματικότητα είναι αμείλικτη και ελπίζω ότι τελικά θα επικρατήσει η ενότητα. ∆εν είναι οι συμφωνίες μεταξύ των κομμάτων, αλλά κυρίως η κοινωνική δυναμική που θα καθορίσει τις εξελίξεις. Είμαστε σε ένα πολύ δυναμικό και πλουραλιστικό σκηνικό, βρισκόμαστε σε αναβρασμό. Μερικές φορές αυτό το τοπίο είναι εξοργιστικό, λόγω της πολυπλοκότητάς του, αλλά αυτό είναι το αποτέλεσμα της κρίσης νομιμοποίησης του καθεστώτος, που μας επιτρέπει να ονειρευόμαστε για

Προτεραιότητα οι βασικές κοινωνικές ανάγκες

μια αλλαγή στο βάθος. Θεωρείς ότι υπάρχουν περιθώρια να ανατραπεί η κατάρρευση του δικομματισμού; Βρισκόμαστε αντιμέτωποι μ’ ένα δίλημμα. Το αν η έξοδος από την κρίση θα αντιμετωπιστεί με μια αποκατάσταση του δικομματισμού με επιφανειακές αλλαγές ή με ένα ριζικό μετασχηματισμό της λαϊκής οργάνωσης, εξαρτάται από εμάς. Είναι μια μεγάλη ευθύνη, αλλά και μια μοναδική ευκαιρία από τη λήξη της δικτατορίας, τη δεκαετία του ΄70, και μετά. Είναι δυνατή η αποκατάσταση; Ναι. Είναι δυνατή η αλλαγή; Πάρα πολύ. Μέχρι το Νοέμβριο το κάθε βήμα, η κάθε κίνηση, η κάθε συμφωνία θα είναι καθοριστική.

Ποιες οι προτεραιότητες του συνδυασμού «Μαδρίτη τώρα»; Πρώτα από όλα είναι η ικανοποίηση των βασικών κοινωνικών αναγκών, που προκύπτουν από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, όπως το δικαίωμα στη σίτιση και τη στέγαση, η καταπολέμηση της φτώχειας κλπ. Συγχρόνως, είναι η καθαριότητα της πόλης, τόσο στην κυριολεκτική όσο και στη μεταφορική έννοιά της, με την καταπολέμηση της διαφθοράς και την προσπάθεια του δημοτικού συμβουλίου να βάλει τέλος στα τοπικά πελατειακά δίκτυα. Θα χρειαστούμε μια μεγάλη κοινή προσπάθεια για να ξεκινήσει μια πρώτη δέσμη μέτρων, που πρέπει να έχουν άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της πόλης. Μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο που θέτει η πολιτική της λιτότητας και των περικοπών, τι περιθώρια έχει σήμερα ο ∆ήμος Μαδρίτης για άσκηση ουσιαστικής κοινωνικής πολιτικής; Το ευρωπαϊκό, το εθνικό και το περιφερειακό νομοθετικό πλαίσιο περιορίζουν τα περιθώρια ελιγμών της πόλης. Παρόλα αυτά, έστω και χωρίς πλειοψηφία, πιστεύουμε ότι μπορούμε να προωθήσουμε τρεις κύριους τομείς της δραστηριότητάς μας: το λογιστικό έλεγχο του χρέους για την ενίσχυση της οικονομικής αυτονομίας του δημοτικού συμβουλίου, την ενίσχυση του δημόσιου τομέα για να μπούμε σε μια πορεία αντιστροφής των μεγάλων ιδιωτικοποιήσεων και τη διοικητική αποκέντρωση των δομών, που θα ενισχύσει τον εκδημοκρατισμό της τοπικής λειτουργίας. Θα δημιουργήσουμε επίσης το συμβούλιο των κοινωνικών δικαιωμάτων, που θα είναι ο κύριος στόχος της δημοτικής δράσης. Είναι προφανές, ότι θα έχουμε περιορισμούς στην δημιουργία θέσεων εργασίας στο δημόσιο τομέα, στην δυνατότητα δανεισμού για τις δημόσιες επενδύσεις και στην παύση των ιδιωτικοποιήσεων. Ωστόσο, πιστεύουμε ότι υπάρχει περιθώριο για να προωθήσουμε το σχέδιό μας και να αποδείξουμε ότι μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα με τρόπο διαφορετικό. Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να γίνει ταυτόχρονα με την ενίσχυση των κοινωνικών δυνάμεων στο επίπεδο του κράτους και αποτελεί μέρος μιας εξέγερσης ενάντια στις πολιτικές λιτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου.

www.todosunidosdescolonizarpr.blogspot.com

∆ικαίωμα στην αυτοδιάθεση

Ξεκίνησαν οι προετοι μασίες για την ημέρα δράσης που θα γίνει στις 22

Ιουνίου σε διάφορες αμερικανικές πόλεις για το δικαίωμα του Πουέρτο Ρίκο στην ανεξαρτησία και την αυτοδιάθεση. Η αποικιοκρατία της χώρας από τις ΗΠΑ ξεκίνησε το 1898, και σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση το 65% των κατοίκων ζητάει την πλήρη ανεξαρτησία και τάσσεται κατά του ειδικού καθεστώτος που ισχύει σήμερα, σύμφωνα με το οποίο το Πουέρτο Ρίκο βρίσκεται υπό την κυριαρχία των ΗΠΑ.

www.stopasyllaw.blogsport. eu

Ενάντια στον ρατσιστικό νόμο

Συνεχίζεται με μεγάλη  επιτυχία στην Γερμανία η εκστρατεία ενάντια στον

λεγόμενο νόμο «για τον επαναπροσδιορισμό του δικαιώματος στην διαμονή», που πρόκειται να ψηφίσουν μέχρι το τέλος Ιουνίου το CDU και το SPD. Ακτιβιστές αναφέρουν ότι ο νόμος αποτελεί άλλη μια τεράστια αυστηροποίηση των κανονισμών πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης. και ότι στόχος του είναι ο περιορισμός των πολιτικών δικαιωμάτων των μεταναστών και των προσφύγων μέσω της επέκτασης των απαγορεύσεων στην είσοδο και στην διαμονή. www.facebook.com/pages/ Oposicion-Indignada

Στους δρόμους μέχρι την ανατροπή

Αψηφώντας την στρα τιωτικοποίηση και τον αυταρχισμό του καθεστώτος,

χιλιάδες νέοι άνθρωποι στην Ονδούρα δηλώνουν αποφασισμένοι να παραμείνουν στους δρόμους μέχρι την παραίτηση του προέδρου Χουάν Ορλάντο Ερνάντες. Η εξέγερση των τελευταίων ημερών, που ξεκίνησε από μια ολονύχτια κινητοποίηση στην πρωτεύουσα Τεγκουσιγκάλπα απέναντι στην κυβερνητική διαφθορά, οργανώνεται αυθόρμητα μέσω κοινωνικών δικτύων χωρίς καμιά πολιτική κάλυψη και αυταπάτες, και αποτυπώνει την οργή μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων από την φτώχεια, την ανασφάλεια και την έλλειψη ευκαιριών.

∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

στα δίκτυα του κόσµου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΟΥΡΙΤΣΙΟ ΒΑΛΙΕΝΤΕ, ΣΤΕΛΕΧΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ


24

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

Από την απαισιοδοξία της νόησης στην αισιοδοξία της πράξης

Ε

μπνευση για την κεντρική έκθεση της 5ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης αποτελεί ο αφορισμός του Γκράμσι: «Είμαι απαισιόδοξος λόγω νόησης και αισιόδοξος λόγω θέλησης». Ορίζοντας την κρίση ως τη συγκυρία που «το παλιό πεθαίνει και το καινούργιο αδυνατεί να γεννηθεί», οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες από 34 χώρες επισημαίνουν ορισμένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η Μεσόγειος σήμερα, αφήνοντας παράλληλα το απαραίτητο περιθώριο σε αυτό που ο Μπλοχ ονόμασε «προοδευτική ονειροπόληση», απαραίτητη συνθήκη για την υπέρβαση των αδιεξόδων. Εντός αυτού του πλαισίου, η Τέχνη καλείται να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο, ιδωμένης ως μίας πράξης ιδεαλιστικής, κριτικής, χειραφετητικής. Εκτός από τις εκθέσεις, η Μπιενάλε (που λειτουργεί από τις 23 Ιουνίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου), πλαισιώνεται από διάφορες δράσεις. Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Κολοκοτρώνη 21, Σταυρούπολη, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310589141)

Στιγμές

Σ

τη δεύτερη ατομική του έκθεση ζωγραφικής, ο Γιώργος Κορμπάκης πραγματεύεται τις έννοιες της καθημερινότητας, του οικείου και του ανθρώπινου ψυχισμού σε διάλογο με την κοινωνία. Με σημεία αναφοράς έργα των Λύτρα, Richter και Vermeer, χαρτογραφούνται χειρονομίες, χώροι και διάφορα συναισθήματα, με σκοπό να διερευνηθεί η διαχρονικότητα της παρουσίας του ανθρώπου στην Ιστορία της Τέχνης. Ο καλλιτέχνης μάς προτείνει παράλληλα το έργο δύο επίσης νέων εικαστικών, της Ειρήνης Πουλιάση και της Χριστίνας Τζάνη, καθώς όλοι μαζί συμμετέχουν στην πλατφόρμα Μακρύ Όχημα. Η έκθεση διαρκεί έως τις 4 Ιουλίου. Ωράριο: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11π.μ. – 3μ.μ. και 6 – 8.30μ.μ., Τετάρτη, Σάββατο 11π.μ. – 3μ.μ. Αίθουσα Τέχνης Τεχνοχώρος (Λεμπέση 4 & Μακρυγιάννη, Αθήνα, τηλ.: 2111823818)

Ο Καζιμίρ Μάλεβιτς και οι μαθητές του

Μ

ε αφορμή τα 100 χρόνια από τη δημιουργία του Μαύρου Τετραγώνου και την εμφάνιση του κινήματος του σουπρεματισμού, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο πλαίσιο της 5ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, παρουσιάζει έργα και αρχειακό υλικό από τη Συλλογή Κωστάκη που αναφέρονται στην ιστορική Τελευταία Φουτουριστική Έκθεση 0,10, στο κίνημα του σουπρεματισμού, στους συνοδοιπόρους του Μαλέβιτς καθώς και στον εκπαιδευτικό ρόλο του καλλιτέχνη. Την έκθεση, που θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 10 Οκτωβρίου, έχει επιμεληθεί η Μαρία Τσαντσάνογλου μαζί με τις ∆όμνα Γούναρη και Αγγελική Χαριστού. Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Κολοκοτρώνη 21, Σταυρούπολη, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310589141)

Τετράδια 1994–2014

Σ

ε επιμέλεια του Ντένη Ζαχαρόπουλου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών 2015 παρουσιάζεται μέχρι τις 5 Ιουλίου η έκθεση του ∆ημήτρη ∆ημητριάδη: Τα Τετράδια προσεγγίζουν τον ορατό και αόρατο, το ρητό και άρρητο κόσμο του συγγραφέα, ο οποίος εδώ και είκοσι χρόνια διερευνά το όριο μιας πράξης που αδιαφορεί παντελώς για τη μετατροπή του υποκειμένου σε αντικείμενο και τα χρώματα ξεπετιούνται αναπάντεχα, θεσπίζοντας παράλληλα μια απροσδόκητη νομοτέλεια. Η έκθεση αυτή μετατρέπει το χώρο του μουσείου σε ένα αχανές αναγνωστήριο, φιλοξενώντας εκατοντάδες τετράδια και χιλιάδες ιδιόχειρες σελίδες στη διάθεση του θεατή, ο οποίος έχει την ευκαιρία να τις αγγίξει με τα μάτια ή με το χέρι, με τις αισθήσεις ή με το νου. Κι αυτό το άγγιγμα αποτελεί την ουσία της έκθεσης. Ωράριο: Πέμπτη 1 – 9μ.μ., Παρασκευή, Σάββατο 11π.μ. – 7μ.μ., Κυριακή 11π.μ. – 4μ.μ. Μουσείο Άλεξ Μυλωνά – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο, Αθήνα, τηλ.: 2103215717)

Ένα παζλ στον αέρα Για τη λογική του φετινού Plissken Festival Tου Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου

«Ένα φεστιβάλ με απόθεμα αναμνήσεων για το μέλλον» (ΓΚΡΕΚΑ). «Η πιο ενδιαφέρουσα φεστιβαλική πρόταση τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και δικαίως» (VICE). «Και του χρόνου εκεί θα είμαι. Tο ξέρω ακόμα και χωρίς να ξέρω το line-up, επειδή δεν με νοιάζει το line-up: Εμπιστεύομαι το Φεστιβάλ» (Oneman.gr). Είναι από τις λίγες περιπτώσεις, που οι αντιδράσεις του Τύπου φαίνεται να αντανακλούν πλήρως την περιρρέουσα διάθεση όσων επισκέφθηκαν το φετινό – 5ο στη σειρά – Plissken Festival στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, την προηγούμενη εβδομάδα.

Ο

ενθουσιασμός του πολυπληθούς κοινού δεν είναι σε καμία περίπτωση αδικαιολόγητος. Το Plissken φέτος περιείχε 65 καλλιτεχνικά ονόματα, αριθμός που φαντάζει αδιανόητος για την παρούσα κατάσταση της ελληνικής οικονομίας – ειδικά αν συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των καλλιτεχνών είναι ξένοι, πράγμα που αυξάνει ποικιλοτρόπως το οικονομικό κόστος για την εμφάνισή τους. Οι παλαιότερες εκδοχές του φεστιβάλ το είχαν φτάσει μέχρι τις προτάσεις του κορυφαίου παγκοσμίως μουσικού ιστότοπου, Pitchfork, για τα καλοκαιρινά φεστιβάλ, με τον ίδιο τον ιστότοπο να επαινεί την επιχειρηματική ικανότητα των διοργανωτών στην υπέρβαση των αντικειμενικών προβλημάτων που προέκυπταν από την οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Αυτόν τον έπαινο τον καλοδέχθηκαν και τον αναπαρήγαγαν τόσο τα εγχώρια εναλλακτικά και πολιτιστικά ΜΜΕ, όσο και οι ίδιοι οι διοργανωτές σε συνεντεύξεις τους. Ένα φεστιβάλ, ωστόσο, δεν κρίνεται από το επιχειρηματικό δαιμόνιο, αλλά από τη δυνατότητα να επιτελεί ένα συγκροτητικό ρόλο στις τάσεις της εποχής του ή στην ιστορικότητα μιας προηγούμενης. Το φετινό Plissken – γιγαντώνοντας κάποιες ενδείξεις που ήδη αχνοφαίνονταν στις προηγούμενες διοργανώσεις – φάνηκε να κινείται προς μια άλλη κατεύθυνση που παρέκαμπτε αυτές τις αξιώσεις, για χάρη μιας ετερόκλητης σύνθεσης με αρκετά ασαφή – αν όχι ανύπαρκτα – στοιχεία συνοχής.

Ολοκληρωτικά τυχαία επιλογή

Είναι αλήθεια πως η φετινή σύνθεση του φεστιβάλ περιείχε κάποιες εξαιρετικά σημαντικές από πολιτιστικής άποψης παρουσίες. Η πειραματική τέκνο του Andy Stott, ο τραγουδοστραφής θόρυβος της Pharmakon, η γκροτέσκα ποπ του Perfumed Genius και τα νεο-βαριετέ περφόρμανς του Beardyman, συνθέτουν το πορτρέτο μιας ιδιαίτερης όψης της εποχής μας. Αποτυπώνουν το σημερινό μεταιχμιακό πεδίο όπου υποκλέπτονται οι καινοτομικές ελευθερίες της κεκλεισμένης εντός των ακαδημαϊκών θυρών avant-garde και μεταφέρονται στα εξώτερα διαζώματα της ποπ κουλτούρας, ένα πεδίο που από τη δεκαετία του ’60 μέχρι σήμερα έχει φιλοξενήσει σύσσωμη την πολλαπλότητα των πιο ριζοσπαστικών προσεγγίσεων στη μουσική και την πλειονότητα των αριστουργημάτων της. Στο σύνολό του, αυτός ο χώρος εκφράστηκε μόνο σε μια ισχνή μειοψηφία, διάχυτη στα 65

ονόματα του φεστιβάλ – αν και έτυχε μιας καλύτερης μοίρας απ’ τις αξιώσεις ιστορικότητας που περιορίστηκαν στον Τόνι Άλεν, τον σπουδαίο ντράμερ του θρυλικού Φέλα Κούτι. Για φέτος, το Plissken έκανε μια ολοκληρωτικά τυχαία επιλογή που κατέπνιγε τις ουσιαστικές του προτάσεις, είτε απομονώνοντάς τες σε εξωφρενικό βαθμό, είτε υπάγοντάς τες στην ίδια κατηγορία με πρόδηλα εφήμερους καλλιτέχνες που – ελλείψει ουσιαστικής δημιουργικότητας ή παγιωμένης κοινωνικής αναφοράς – καταλήγουν να χρησιμεύουν μόνο για παραγέμισμα συναυλιακού, ραδιοφωνικού και μιντιακού χρόνου. Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν πολλά ονόματα της φετινής διοργάνωσης, όπως οι Whomadewho και οι Buke and Gase, που δεν θα ξέφευγαν ποτέ από την παρεΐστικη αναγνώριση αν δεν είχαν την υποστήριξη εναλλακτικών ΜΜΕ ή του παρελθόντος συντελεστών τους σε πιο επιτυχημένα σχήματα (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κι εκείνα ήταν αξιόλογα). Το Plissken άντλησε ακόμα κι απ’ τα εφήμερα ονόματα του παρελθόντος και επέλεξε τους Mogwai, ...And You Will Know Us By the Trail of the Dead και Twilight Sad, που ήταν απ’ τα πιο προπαγανδισμένα ονόματα του φεστιβάλ, παρότι – όπως έλεγε ο Γκι Ντεμπόρ κάποτε για κάποιους σύγχρονούς του - «έριχναν τον κεραυνό τους για δεκαπέντε χρόνια, χωρίς να καταφέρουν ποτέ να θαμπώσουν ιδιαιτέρως τον αιώνα».

Αθροιστική αντίληψη

Τέλος, μια πληθώρα ονομάτων με σπουδαίο έργο στο δικό τους ιδιαίτερο πεδίο εμφανίστηκε στο φεστιβάλ (Squarepusher, Electric Wizard, Xylouris/White, Mudhoney κ.ά.) χωρίς να έχει κάποιο – έστω και ελάχιστα συναφές – ταίρι προκειμένου να δώσει κάποιο στίγμα. Μια ιδιαίτερη αντίληψη αρχαιολογίας, που θυμίζει περισσότερο το θησαυρισμό των διαφόρων μαικήνων, παρά θεματικό μουσείο. Το Plissken festival βασίστηκε σε μια αθροιστική αντίληψη των εισιτηρίων που υπονόμευσε σε μεγάλο βαθμό μια προδιάθεση που όντως ενδημεί στο όλο εγχείρημα: να μιλήσει καθοριστικά για μια εποχή, η οποία έχει αρχίσει να αντικαθιστά με ταχύτατους ρυθμούς τα σημεία αναφοράς της. Η αξίωσή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική, όχι μόνο επειδή η ψυχαγωγική του αξία αποτελεί όντως κατάκτηση, αλλά και επειδή είναι από τις ελάχιστες διοργανώσεις στην Ελλάδα σήμερα που μπορούν να διεκδικήσουν έναν σοβαρό πολιτιστικό ρόλο.

Ένα φεστιβάλ δεν κρίνεται από το επιχειρηματικό δαιμόνιο, αλλά από τη δυνατότητα να επιτελεί ένα συγκροτητικό ρόλο στις τάσεις της εποχής του ή στην ιστορικότητα μιας προηγούμενης.


25

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015 72 χρόνια μετά το πρώτο του ανέβασμα στο Εθνικό Θέατρο, έρχεται πάλι στη σκηνή το έργο της Γαλάτειας Καζαντζάκη «Ενώ το πλοίο ταξιδεύει». Η παράσταση ανέβηκε από την «Ομάδα 7» και σκηνοθετήθηκε από την Βίκυ Μαστρογιάννη. Η Γαλάτεια Καζαντζάκη, το γένος Αλεξίου, πρώτη σύζυγος του Νίκου Καζαντζάκη και αδελφή της συγγραφέως Έλλης Αλεξίου, είναι μια ξεχωριστή παρουσία στα ελληνικά γράμματα.

Γεννημένη στην Κρήτη το 1886, γρήγορα έδειξε το ταλέντο της στη λογοτεχνία και τη δοκιμιογραφία αλλά και τη μαχητικότητά της. Κομμουνίστρια, δημοτικίστρια, στρατευμένη στους αγώνες για ένα δικαιότερο κόσμο, με μεγάλο μέλημα για τις γυναίκες και την τύχη τους σε ένα ανδροκρατούμενο κόσμο. Πήρε μέρος δυναμικά στα μεγάλα πνευματικά ζητήματα της εποχής της και ήταν από τους λίγους της

εποχής της με συγκροτημένη και σαφώς εκπεφρασμένη θέση για τους διανοούμενους και το ρόλο τους στην ελληνική κοινωνία τους θεωρώντας ότι έπρεπε να εκφράζουν τα λαϊκά αιτήματα και να είναι «σάρκα από τη σάρκα του λαού». Έγραψε πολλά και ασχολήθηκε με πολλά είδη: μυθιστόρημα, διήγημα, ποίηση και βέβαια θέατρο.

Ενα πλοίο ταξιδεύει σε ορθή πορεία μέσα στο χρόνο

Α

δικα ξεχασμένη για χρόνια, παρόλο που κατά καιρούς όλο και ξεπηδούσανν δημοσιεύματα γι’ αυτήν εδώ κι εκεί, στη σκιά του Ν. Καζαντζάκη, η Γαλάτεια έχει να επιδείξει ένα πολύ ιδιαίτερο έργο με γλωσσική δύναμη και ιδεολογικό ενδιαφέρον. Ακριβώς αυτό είδαν νεότεροι μελετητές και επέστρεψαν τα τελευταία χρόνια στο έργο της, μεγάλο μέρος του οποίου έχει επανεκδοθεί με σοβαρή φιλολογική επιμέλεια. Μια σημαντική πλευρά του έργου της είναι τα θεατρικά της κείμενα. Η θεατρολόγος Βαρβάρα Γεωργοπούλου, που της αφιέρωσε μια πλούσια σε υλικό και παρατηρήσεις μελέτη με τον τίτλο «Γυναικείες διαδρομές: Η Γαλάτεια Καζαντζάκη και το θέατρο» (εκδ. Αιγόκερως), τονίζει τη φεμινιστική πλευρά του έργου της. Γι’ αυτήν ο σοσιαλισμός ήταν συνδεδεμένος με τη γυναικεία χειραφέτηση. Γι’ αυτό επιλέγει το «Θέατρο των ιδεών» για την ενσάρκωση των δραματουργικών της στόχων, ενώ βρίσκει στο θριαμβεύοντα τότε νατουραλισμό το καλλιτεχνικό ρεύμα που θα την στεγάσει.

Καθαρόαιμο εξπρεσιονιστικό δράμα

Το 1932 παρουσιάζεται στο Εθνικό το έργο της «Ενώ το πλοίο ταξιδεύει», σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, για το οποίο η Β. Γεωργοπούλου υποστηρίζει ότι είναι το μόνο καθαρόαιμο εξ-

Η σκηνοθέτρια “διάβασε” ορθά και ανέδειξε το πολιτικό επίπεδο, αφήνοντας στον θεατή να δει, αλλά όχι πιεστικά και με μονομέρεια, την ταξική διάρθρωση του πλοίου τόσο χωρικά όσο και στο αποτύπωμά της σε συμπεριφορές, στάσεις ζωής, αντιλήψεις των επιβατών.

πρεσιονιστικό δράμα της μεσοπολεμικής περιόδου. Το έργο είχε κατατεθεί σε διαγωνισμό του Εθνικού αλλά, ενώ θεωρήθηκε το καλύτερο, δεν βραβεύτηκε. Ήταν δύσκολο για την εποχή να το κατανοήσει: κινείται άνετα μέσα στο μοντερνισμό και είναι σαφώς επηρεασμένο από τον «Μαλλιαρό πίθηκο» του Ευγένιου Ο’ Νιλ, που συνιστά τη δική του εξπρεσιονιστική στροφή. Το έργο δέχτηκε ομοβροντία επιθέσεων από δεξιά και αριστερά -«αθλία καταγραφή κακοτέχνων φωτογραφιών», «ύβρις εναντίον της ∆ημοκρατίας»…- κάνοντας ένα εκ των ελαχίστων υπερασπιστών του, τον Red, κριτικό της εφημερίδας «Ακρόπολις» να γράψει πως το έργο δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από τα ξένα έργα της εποχής και πως οι ανθρώπινοι τύποι που παρουσιάζονται είναι πολύ ζωντανοί και πραγματικοί1. Μάλιστα μετά την έκδοση του Μεγάλου Ανατολικού του Εμπειρίκου θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι τα δύο έργα –πολύ διαφορετικά βεβαίως- έχουν μια μυστική ακούσια συνομιλία. Πράγματι είναι έργο που, ακόμα και σήμερα, 72 χρόνια μετά, εξακολουθεί να έχει ενδιαφέρον ιδεολογικά και παραστασιολογικά. Ένα πλοίο ταξιδεύει κι εμείς παρακολουθούμε τον απόπλου και τη ζωή των επιβατών στην πρώτη, τη δεύτερη και την τρίτη θέση αλλά και τη ζωή του πληρώματος, ιδίως των θερμαστών στο μηχανοστάσιο. Παρελαύνουν πάρα πολλοί ανθρώπινοι τύποι και σχέσεις, δημιουργώντας ένα πανόραμα της κοινωνίας της εποχής: θρησκόληπτοι, μοιρολάτρες, λάγνοι, απελπισμένοι, φτωχοί, πλούσιοι… Της γης οι κολασμένοι και τα αφεντικά της κοινωνίας με της μοίρες της δεμένες πάνω στο πλοίο. Και είναι γνωστό ότι η μεταφορά της πόλης ως πλοίο είναι παλιά και πολυχρησιμοποιημένη, έρχεται από τα αρχαία χρόνια (π.χ. στον περίφημο μονόλογο του Κρέοντα στην Αντιγόνη). Πειραματισμός με νέες μορφές έκφρασης Η «Ομάδα 7» δημιουργήθηκε το 2003 από τους ηθοποιούς και σκηνοθέτες Βίκυ Μαστρογιάννη και Βαγγέλη Παπαδάκη. Στόχος της δουλειάς τους είναι ο πειραματισμός με νέες μορφές έκφρασης, έτσι ώστε να συν-

δυάσει την ιδιαιτερότητα της πολιτισμικής πραγματικότητας της Ελλάδας με μεταμοντέρνες θεατρικές μεθόδους. Μέρος των πειραματισμών τους είναι ο ρόλος των κειμένων σε μια παράσταση, είτε πρόκειται για θεατρικά έργα είτε για άλλο κειμενικό υλικό που πρέπει να φτάσει στη σκηνή. H παράσταση του Ενώ το πλοίο ταξιδεύει έμεινε πιστή στις διατυπωμένες θέσεις της ομάδας. Το κείμενο «πειράχτηκε» αλλά όχι πολύ. Αφαιρέθηκαν μερικά πρόσωπα χωρίς να χαθεί τίποτε ούτε από τη βασική ιστορία ούτε από το ιδεολογικό υπόστρωμα. Αντιθέτως, είχε λόγο η παρουσία του ποιήματος της Καζαντζάκη «Αμαρτωλό» που μπήκε εμβόλιμο σε κατάλληλη στιγμή. Επιλέχθηκε μια μέθοδος προσέγγισης που «αφηγηματοποιούσε» το δραματικό. Γι’ αυτό το λόγο υπερτονίστηκε ο ρόλος του πλοιάρχου που λειτουργούσε ως αφηγητής-θεός (πράγμα που τονιζόταν και από την χριστική εμφάνιση του ηθοποιού). Όλη η δράση εικονοποιούσε την αφήγηση του καπετάνιου. Ο εξπρεσιονισμός του κειμένου συναντήθηκε γόνιμα και λαμπερά με τις αισθητικές επιλογές της ομάδας τόσο ερμηνευτικά όσο και στην όψιν της παράστασης.

Ιστορική αναλογία

Η σκηνοθέτρια «διάβασε» ορθά και ανέδειξε το πολιτικό επίπεδο, αφήνοντας στον θεατή να δει, αλλά όχι πιεστικά και με μονομέρεια, την ταξική διάρθρωση του πλοίου τόσο χωρικά (οι πάνω και οι κάτω) όσο και στο αποτύπωμά της σε συμπεριφο-

ρές, στάσεις ζωής, αντιλήψεις των επιβατών. Η προσέγγιση των χρόνων του Μεσοπολέμου με ό,τι συμβαίνει σήμερα είχε ενδιαφέρον επειδή ακριβώς δεν έπεσε στην παγίδα ομοιοτήτων, αλλά έφτασε σε μας ως ιστορική αναλογία από τη μελέτη της οποίας έχουμε πολλά να ωφεληθούμε. Σημαντική συνεισφορά στην κατανόηση η χιουμοριστική χροιά με την οποία αντιμετωπίστηκε η αναλογία (να σημειωθεί ότι το χιούμορ παίζει ρόλο εν γένει στην παράσταση). Οι ιστορικές αναφορές -με βίντεο γυρισμένα σε κεντρικά σημεία της σύγχρονης Αθήνας αλλά με τρόπο που να θυμίζουν βωβό κινηματογράφο- λειτουργούσαν ως ιντερμέδια μεταξύ των σκηνών. Ικανοποιητικές ερμηνείες από το σύνολο της ομάδας που δουλεύει με συνοχή και συλλογικότητα (Ανδρονίκη Αβδελιώτη, Γιώργος Ανδράκης, Αλκιβιάδης Ζούπας, Μαίρη Λούση, Μάνος Παπαδάς, Βασιλική Σκευοφύλαξ, Νίκος Χρηστίδης). Μια ιδιαίτερη αναφορά αξίζει στο Μάνο Παπαδά που, στο ρόλο του καπετάνιου, ενορχήστρωσε μαεστρικά όλη την παράσταση. Λειτουργική η διαμόρφωση του σκηνικού χώρου από την Ελένη Νανοπούλου και εύγλωττοι φωτισμοί από τον Γιώργο Ζαφειρίου που επιμελήθηκε και τα βίντεο της παράστασης.

Σημείωση

Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

1. Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου, http://www.ntarchive.gr/viewFiles1.aspx?playID=96& pubID=326

“Κ”, μια αλληγορία για τον Κ.όσμο, του Τσιμάρα Τζανάτου

Τ

ο Τεχνοδρομώ συμμετέχει στη διημερίδα που διοργανώνει η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών «Θέατρο και Φυλακή - Θέατρο και Επανένταξη», με το έργο «Κ» που αναφέρεται στους Κ.ρατούμενους και αφορά τους ίδιους με αφορμή τους ίδιους. Είναι μια θεατροποιημένη μορφοποίηση της δικής τους εμπειρίας ως οροθετικών, ως εξαρτημένων, ως Κ.ρατουμένων και ως ανθρώπων. Ένας από τους στόχους του Τεχνοδρομώ και της ομάδας ήταν η παρουσίαση του «Κ» εκτός φυλακής, έτσι που η φωνή τους να συναντήσει με μια συμβολικότητα τον Κ.όσμο, στον Κόσμο. Η συμμετοχή των ιδίων, όντας στη φυλακή, εκ των πραγμάτων αδύνατη. Η παρουσία όσων αποφυλακίστηκαν μη εφικτή. Και ο ουσιαστικός λόγος και στις δύο περιπτώσεις, πέραν των πρακτικών, είναι πώς η ομάδα παραμένει η πιο κοινωνικά στιγματισμένη λόγω οροθετικότητας. Ούτως ή άλλως θα βρίσκονται εκεί με τη φωνή τους αποτυπωμένη στο «Κ» έχοντας συσπειρώσει μια ομάδα ανθρώπων που πήρε το μήνυμα από αυτούς για να το μεταφέρει στην Κ.οινωνία. Σκηνοθεσία: Χρύσα Καψούλη-DameBlanche, μουσική: Νίκος Νικολακόπουλος, ενδυματολόγος: Άση ∆ημητρολοπούλου, σχεδιασμός φωτισμών: Βαλεντίνα Ταμιωλάκη. Performers: Adrian Frieling, Μάνος Καρατζογιάννης, Βασίλης Μπατσακούτσας, Λευτέρης Παπακώστας, Θανάσης Πατριαρχέας, Τσιμάρας Τζανάτος, ∆έσποινα Χατζηπαυλίδου, Michele Valley, Σπύρος Βάρελης, Πολυξένη Θάνου, Θάνος Κυριακίδης, Μορφέας Παπουτσάκης, Μηνάς Σπανάκης, Γιάννης Τσαπαρέγκας και η Εύρηκα. Την Παρασκευή 12 Ιουνίου, στις 9μ.μ., στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Γαλάτειας Καζαντζάκη, “Ενώ το πλοίο ταξιδεύει”, από την Ομάδα 7 στο Ιδρυμα Μ. Κακογιάννης


26 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ Ε Κ

ΙΣ ΣΕ

Ι

ΜΟΥΣΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Iουνίου 2015

Τα πρώτα καλοκαιρινά ραντεβού της Κ.Ο.Α.

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Steel-band από Φίλους στη Στέγη

Τ

ο steeldrum ή steelpan είναι ένα από τα ελάχιστα ακουστικά όργανα που δημιουργήθηκαν τον 20ό αιώνα. Ξεκίνησε ως ένα συνοδευτικό κρουστό όργανο, από τις φτωχογειτονιές του Τρινιντάντ και πολύ σύντομα κατέκτησε Αμερική και Ευρώπη. Steel-bands βρίσκονται πλέον σχεδόν παντού στον κόσμο: Ευρώπη, Αφρική, Αυστραλία ακόμη και στην Ιαπωνία. Στην πορεία δημιουργήθηκε μία ολόκληρη οικογένεια οργάνων κάτω από το ίδιο όνομα, που μπορεί όχι μόνο να αναπαράγει μουσική συνοδεία αλλά κυρίως, τη βασική μελωδία. Κατασκευασμένο συχνά από χρησιμοποιημένα βαρέλια, το steelpan παράγει μελωδίες και ρυθμούς από όλα σχεδόν τα είδη μουσικής, ακόμα και κλασική. Μετά από μήνες διασκεδαστικών μαθημάτων steel-drum, οι Φίλοι της Στέγης πρωταγωνιστούν και ανεβαίνουν στη σκηνή για να δώσουν την πρώτη τους συναυλία με τη συμμετοχή βρετανών μουσικών που έρχονται στην Αθήνα αποκλειστικά για αυτήν την εμφάνιση. Συμμετέχουν οι Φίλοι: Σάββας Αυγουστάτος, Μαρία Θεοχάρη, Κώστας Λιναρδάτος, ΕπανεινώνδαςΙωάννης Μπικάκης, και ο δάσκαλός τους Λουδοβίκος Μορώ (Σωματείο «Πανδώρα»). Μαζί τους οι καλλιτέχνες της μπάντας Realsteel: Leroy Marcel Clarke, Joseph Colin Friend, Matthew Ian Gosling, Toussaint Clarke. Την Τετάρτη 17 Ιουνίου, στις 8.30μ.μ., στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Είσοδος ελεύθερη.

Μ

ε μία ωραία και μεγάλη μουσική βόλτα στην Αττική ξεκινάει το καλοκαίρι της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Η πρώτη συναυλία της θερινής σεζόν πραγματοποιήθηκε στις 11 Ιουνίου, στον πανέμορφο κήπο του Βυζαντινού Μουσείου, με στόχο τη στήριξη του ∆ιεθνούς Μουσικού Φεστιβάλ της Αίγινας με σολίστ την σπουδαία Ελληνίδα πιανίστα και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Ντόρα Μπακοπούλου και υπό τη μουσική διεύθυνση του 41χρονου γάλλου αρχιμουσικού Nicolas Krauze. Η συναυλία αυτή αποτέλεσε κατά κάποιο τρόπο και το «πρελούδιο» της εμφάνισης της Ορχήστρας στο Φεστιβάλ, τέλη Αυγούστου, σ’ ένα ακόμα μουσικό ραντεβού μεταξύ των δύο θεσμών που τα τελευταία χρόνια συνεργάζονται τακτικά. Ακολούθησε η πρώτη συνεργασία της Κ.Ο.Α με την Ακαδημία Αθηνών στο ιστορικό νεοκλασικό κτίριο της Λεωφόρου Πανεπιστημίου. Υπό τη μπαγκέτα του Nicolas Krauze και πάλι και με σολίστ τον κορυφαίο στα πρώτα της βιολιά Γιώργο Μάνδυλα. Κορυφαίοι μουσικοί στις τρομπέτες της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών είναι οι Παναγιώτης Καίσαρης και Γιάννης Καραμπέτσος που θα «πρωταγωνιστήσουν» στη συναυλία που θα δώσει η Ορχήστρα την Παρασκευή 19 Ιουνίου, στις 9μ.μ., με ελεύθερη είσοδο, στο υπαίθριο θέατρο ∆εξαμενής του ∆ήμου Κρωπίας (Κορωπί), στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Σφήττεια», υπό τη μουσική διεύθυνση του 25χρονου βρετανού, ταχύτατα ανερχόμενου αρχιμουσικού William Kunhardt. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει: την Εισαγωγή από την όπερα «Ο κουρέας της Σεβίλης» του Τζοακίνο Ροσίνι, το Κον-

Πλιάτσικας συναντά Μηλιώκα

Α

Γιορτή γνωριμίας με το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος

πό τις 21 έως και τις 24 Ιουνίου, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος υποδέχεται το κοινό και διοργανώνει τετραήμερες εκδηλώσεις για όλη την οικογένεια. Μέσα από τη συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να δουν από πολύ κοντά την εξέλιξη του έργου και να βιώσουν μια ολοκληρωμένη «εμπειρία από το μέλλον», καθώς όλες οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις αποτελούν μικρογραφία των δραστηριοτήτων που θα μπορούν να πραγματοποιούνται στο ΚΠΙΣΝ, μόλις αυτό ξεκινήσει τη λειτουργία του. Για τέσσερις ημέρες και νύχτες, το ΚΠΙΣΝ μεταμορφώνεται σε ζωντανή σκηνή, όπου καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα χορέψουν, θα τραγουδήσουν και θα δώσουν πρωτοποριακές παραστάσεις. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων, ο χώρος θα

τσέρτο για δύο τρομπέτες και έγχορδα του Αντόνιο Βιβάλντι, το Concertino Classico για δύο τρομπέτες του Γιόζεφ Χόροβιτς, , αποσπάσματα από τις δύο ορχηστρικές σουίτες από την όπερα «Κάρμεν» του Ζορζ Μπιζέ και το Αυτοκρατορικό Βαλς (Βαλς του Κάιζερ) του Γιόχαν Στράους (υιού).Ένα 24ωρο αργότερα, το Σάββατο 20 Ιουνίου, στις 9μ.μ., με ελεύθερη είσοδο, στο Ευριπίδειο θέατρο της Σαλαμίνας, η Κ.Ο.Α., σε συνεργασία με το ∆ιεθνές Φεστιβάλ «Συμφωνία» Πειραιά και νήσων Αργοσαρωνικού δίνει μία ακόμα συναυλία, με σολίστ αυτή τη φορά τον κορυφαίο στα πρώτα της βιολιά Γιώργο Μάνδυλα και υπό τη μουσική διεύθυνση του William Kunhardt. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει: την Εισαγωγή από την όπερα «Ο κουρέας της Σεβίλης» του Τζοακίνο Ροσίνι, το Czardas, για βιολί και ορχήστρα του Βιτόριο Μόντι, τον «Κορυδαλλό» του Γκριγκοράς Ντινίκου, τον Στοχασμό (Meditation) από την όπερα «Θαΐς» του Ζιλ Μασνέ, αποσπάσματα από τις δύο ορχηστρικές σουίτες από την όπερα «Κάρμεν» του Ζορζ Μπιζέ και το Αυτοκρατορικό Βαλς (Βαλς του Κάιζερ) του Γιόχαν Στράους (υιού). Τα επόμενα καλοκαιρινά συναυλιακά ραντεβού της Κ.Ο.Α. είναι στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής και στο Αεροδρόμιο (21/6), με αφορμή την Πανευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού για τις συναυλίες (6/7 και 14/7) που εντάσσονται στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών και στους ∆ελφούς (18/7), σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο ∆ελφών.

Μ

ια μοναδική βραδιά με μια αναδρομή σε τραγούδια με μουσικές και στίχους του Φίλιππου Πλιάτσικα και του Γιάννη Μηλιώκα που, εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες, άγγιξαν με τον τρόπο τους τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων από το 1989 μέχρι σήμερα. Μια ξεχωριστή εκδοχή πολύ γνωστών αλλά και «κρυμμένων» κομματιών από την εποχή των Πυξ Λαξ και της προσωπικής πορείας του Φίλιππου Πλιάτσικα, αλλά και τραγούδια από την ιδιαίτερη καλλιτεχνική διαδρομή του Γιάννη Μηλιώκα, θα δημιουργήσουν μια αναπάντεχη ατμόσφαιρα στον πιο μουσικό κήπο της Αθήνας. Μαζί τους στη σκηνή θα βρεθούν ακόμη ο Μανώλης Φάμελλος και ο Στάθης ∆ρογώσης. Στο πρόγραμμα, όπου η ευαισθησία και η φαντασία του Φ. Πλιάτσικα συναντούν το χιούμορ και τον τρυφερό σαρκασμό του Γ. Μηλιώκα, περιλαμβάνονται όλα τα αγαπημένα τραγούδια τους αλλά και πολλές εκπλήξεις! Ειδικά όμως για αυτή τη συναυλία, ο Μ. Φάμελλος και ο Σ. ∆ρογώσης θα φέρουν μαζί τους «Ένα μεγάλο φωτεινό καλοκαίρι» και το «Βιαστικό πουλί του Νότου». Την Παρασκευή 19 Ιουνίου, στις 9μ.μ., στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Τιμή εισιτηρίων: 12 και 10 ευρώ (προπώληση).

μετατραπεί σε ένα υπαίθριο σινεμά με προβολές video art, σε ένα επιδαπέδιο σκάκι, σε ένα πολυμορφικό γήπεδο άθλησης και σε ένα δημιουργικό πεδίο, όπου δεκάδες εργαστήρια θα ενεργοποιήσουν όλες τις αισθήσεις μας. Τη μεγάλη γιορτή γνωριμίας με το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, ανοίγει ο ∆ιονύσης Σαββόπουλος, ευαίσθητος ποιητής και χρονογράφος της ελληνικής ζωής, διαρκώς παρών με τα πολλά του πρόσωπα, σε μια συναυλία με τα τραγούδια και τις μπαλάντες του, διαχρονικά και στοχαστικά, με το αναλλοίωτο στιλ του, με εκείνο που μεταμόρφωσε το ελληνικό τραγούδι από τη δεκαετία του ’60. Σ’ αυτή τη γιορτή πλάι στη θάλασσα, στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, ο ∆ιονύσης Σαββόπουλος έχει δίπλα του, εκτός από τους μόνιμους συνεργάτες του, την Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Τσι-

λιμπάρη και τη Χορωδία του Μουσικού Σχολείου Πειραιά, υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του Γεώργιου Κανδρεβιώτη. Σολίστ: Ορέστης Πλακίδης, Γιώτης Κιουρτσόγλου, Βαγγέλης Καρύπης Τη συναυλία ανοίγει η UndergroundYouthOrchestra, μια ορχήστρα νέων σπουδαστών μουσικής, ηλικίας 10 έως 22 ετών, με διευθυντή το δημιουργό της, Κώστα Ηλιάδη. Την Κυριακή 21 Ιουνίου, στις 9μ.μ., στο Ξέφωτο του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος. ∆ωρεάν είσοδος. ∆ιατίθεται δωρεάν parking στον χώρο του Tae Kwon Do, για τη διευκόλυνση του κοινού. Μικρά λεωφορεία θα αναχωρούν τακτικά από το σταθμό μετρό Συγγρού Φιξ για τη δωρεάν μεταφορά του κοινού στο χώρο των εκδηλώσεων. Η είσοδος του εργοταξίου για τις εκδηλώσεις βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ευριπίδου & ∆ημοσθένους (Καλλιθέα).


1096

27

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

Λεξικογράφος Καβάφης Κ. Π. Καβάφη «Το Λεξικό παραθεμάτων» Φιλ. Επιμ. Μιχάλης Πιερής Εκδ. Ίκαρος, Φεβ. 2015

Η

αναγγελία της ύπαρξης «Λεξικού παραθεμάτων» Καβάφη έγινε από τον Γ. Π. Σαββίδη στο αφιέρωμα του περιοδικού «Νέα Εστία» για την 100ετηρίδα από τη γέννηση του ποιητή, στο τεύχος της 1ης Νοε. 1963, πληροφορεί ο Μιχάλης Πιερής, εκκινώντας την εισαγωγή του. Ακριβέστερα, η αναγγελία τοποθετείται στο επετειακό 1963, αλλά λίγους μήνες νωρίτερα. Ο Σαββίδης την ενέθεσε σε υποσημείωση εισαγωγικού σημειώματος στο Γλωσσάρι για τον «∆ωδεκάλογο του Γύφτου», το ενταγμένο στον τρίτο τόμο Απάντων Κωστή Παλαμά, που μόλις είχε καταρτίσει. Εκεί, δεν κάνει απλή μνεία ύπαρξης του Λεξικού, αλλά προβαίνει σε μία εξαγγελία, που δείχνει όλο τον ενθουσιασμό που τότε τον διακατείχε. Καθώς το Γλωσσάρι ήταν η πρώτη του γλωσσική μελέτη, σχολιάζει: “∆εν λογαριάζω ως μελέτη τις «γλώσσες» που περιλαμβάνονται στα σχόλια της λαϊκής έκδοσης του Καβάφη την οποία επιμελήθηκα για τον «Ίκαρο». Ετοιμάζω, όμως, την δημοσίευση του ανέκδοτου καβαφικού «Λεξικού», συνδυασμένη με ευρετήριο λέξεων των ποιημάτων του.” Με την φιλολογική αναφορά σε «γλώσσες», παραπέμπει στις λεκτικές ιδιομορφίες του Καβάφη, για τις οποίες παραθέτει ερμήνευμα στις σημειώσεις της “πρώτης τυποποιημένης έκδοσης”, που κυκλοφόρησε επετειακά, Ιούν. 1963. Συμπτωματικά, την ίδια ημερομηνία έχει και το ανάτυπο από το Γλωσσάρι του Παλαμά, που φέρει τον μετριοπαθή χαρακτηρισμό “σχεδίασμα”. Λίγο νωρίτερα, εντός του ίδιου έτους, επετειακό και για τον Παλαμά, θα πρέπει να κυκλοφόρησε ο εν λόγω τρίτος τόμος των Απάντων του. Στο αφιέρωμα Καβάφη της «Νέας Εστίας», το κείμενο του Σαββίδη φέρει τον τίτλο «Το Αρχείο Κ. Π. Καβάφη», συνοδευμένος με τον μετριαστικό υπότιτλο, “Μια πρώτη ενημερωτική έκθεση”. Ο Σαββίδης παραμένει μεν μετρημένος στους χαρακτηρισμούς των πονημάτων του, όμως, ανυπομονεί να διαλαλήσει το “εάλω η Πόλις”. ∆εν είναι και μικρός άθλος, μία δεκαετής πολιορκία. Από το 1953, που γνωρίζει “τον κληρονόμο του Ποιητή”, Αλέκο Σεγκόπουλο, διεκδικεί, με το πείσμα ερωτευμένου που ζητά την χείρα της καλής του, την ανάθεση του Αρχείου Καβάφη, διαγκωνιζόμενος με πείσμα έτερους μνηστήρες. Ιαν. 1963, παίρνει επισήμως το δικαίωμα “μελέτης και έκδοσης του κυρίως Αρχείου”. Το μικροφωτογραφεί ολόκληρο για μήνες και 28 Απρ. 1963, σπεύδει να προαναγγείλει από «Το Βήμα» την προσεχή “έκθεση της εξερεύνησής του”. Αυτό ανωνύμως, σε σύντομο πρόλογο, στο άρθρο, «Ο Καβάφης, ευρωπαίος και σημερινός», του Κ. Θ. ∆ημαρά. Σε εκείνη την αρχική περιγραφή του Αρχείου σχολιάζει αναλυτικά, σε 14 ενότητες, τα “χειρόγραφα” του Καβάφη. Στην 9η ενότητα, γράφει: “Γλωσσικές σημειώσεις – ξεχωριστά πρέπει να αναφερθεί το Λεξικό του Καβάφη, μια χρηστική συλλογή ασυνήθιστων λέξεων ή νεολογισμών συνοδευμένων από αποκόμματα εντύπων ή αντίγραφα περικοπών όπου απαντούν, με ένα σχεδίασμα κατατοπιστικής εισαγωγής.” Παρά τις μεγάλες προσδοκίες, που είχαν γεννήσει αυτές οι πρώτες μνείες του Λεξικού, αυτό δεν δημοσιεύτηκε, ούτε καν αναφέρθηκε, μέχρι το επόμενο μεγάλο επετειακό έτος Καβάφη, το 1983, όπου συμπληρώθηκε 50ετηρίδα από τον θάνατό του. Τότε επανήλθε με μία “πρόδρομη ανακοίνωση”, όπως την χαρακτήριζε και την

οποία τιτλοφορούσε, «Ένα Λεξικό του Καβάφη». Σε αυτήν, παρουσίασε το “σχεδίασμα εισαγωγής”, που είχε ετοιμάσει ο Καβάφης, δίνοντας υπό μορφή καταλόγου, χωρίς τα παραθέματα, τις 529 λέξεις που το αποτελούν. Κι όμως, εντός της ενδιάμεσης εικοσαετίας, το Αρχείο δεν είχε μείνει ανενεργό. Εκτός από την τακτοποίησή του, σημαντικές ενότητες από τα ανέκδοτα χειρόγραφα είχαν δημοσιοποιηθεί. Το Λεξικό, ωστόσο, φαίνεται να μην πήρε σειρά προτεραιότητας. Από τους πρώτους μεταπολιτευτικούς συνεργάτες του Σαββίδη, ο Πιερής, με ιδιαίτερο τομέα δραστηριότητας, το “νοικοκύρεμα” του Αρχείου, έκανε “μια πρώτη μεταγραφή των λημμάτων και των παραθεμάτων την περίοδο 1980-1983”. Από τότε μέχρι σήμερα, μία 30κονταετία, ο Καβάφης αποτε-

καθώς φαίνεται ότι αποδείχθηκαν ακριβείς και μετά τον δικό του, ενδελεχή έλεγχο. Ας μην παραβλέπουμε, ωστόσο, πως το “σχεδίασμα εισαγωγής” του Καβάφη είναι απροσδόκητα κρυπτικό. Εκεί γράφει: “Η αρχή αυτής της μικρής συλλογής λέξεων ήτο η επιθυμία να συμπληρώσω ένα Λεξικόν το οποίον μεταχειριζόμουν πολύ και το οποίον μ’ εστάθη πολύ χρήσιμον. Ο διαπρεπής λόγιος ο οποίος το είχε συνθέσει περιέλαβε στο έργον του πολλές λέξεις της δημοτικής...” Απορία, όχι μόνο φιλολογική, προκαλεί η απόκρυψη ονόματος λεξικογράφου και λεξικού. Ο Σαββίδης προκρίνει το «Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης» του Σκαρλάτου Βυζάντιου έναντι των άλλων Λεξικών του και έναντι εκείνων έτερων ξένων λογίων. “Ο Καβάφης έκανε συστηματική χρήση λεξικών”, ό-

νούπολις». Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος, που προκαλεί έκπληξη η αποσιώπηση της λεξικογραφικής εργασίας ενός τόσο ευκλεούς προγόνου. Λογικότερο θα μας φαινόταν τα “χαρτάκια”, με τις “έμορφες λέξεις” και “τη φράση ανάμεσα που βρίσκεται” καθεμιά λέξη, να τα έβαζε και στα τρία Λεξικά του Βυζάντιου, που θα πρέπει να είχε σε συνεχή χρήση. Χρήση, μέχρι και ανάγνωση, αφού ο Καβάφης συμβουλευόταν άλλα και ξεψάχνιζε λεξικά ως συλλέκτης σπάνιων λέξεων. Ειδάλλως, πώς εξηγείται εκείνο το φύλλο αναφοράς με τις 52 λέξεις τις αντιγραμμένες από το Ελληνογαλλικό Λεξικό του Deheque. Ή, ακόμη, οι 11 λέξεις, οι σημειωμένες στα περιθώρια σελίδων του Ελληνογαλλικού του Βλάχου και μερικές άλλες σκόρπια καταγεγραμμένες, που εντόπισε ο Πιερής, εμπλουτίζοντας τα λήμματα του Λεξικού από 529 σε 561. ια το πότε ο Καβάφης ξεκίνησε τη συλλογή λέξεων, προτείνεται ο Αύγουστος του 1891, όταν αποδίδει στα ελληνικά το μπωντλαιρικό σονέτο «Αντιμιλήματα», από τα «Άνθη του κακού», συνθέτοντας το τελικά “αποκηρυγμένο”, «Αλληλουχία κατά Βωδελαίρον». Εκεί, για τη μετάφραση της λέξης ambre, καταφεύγει, σύμφωνα με τα παραθέματα, στα βιβλία αναφοράς της Βιβλιοθήκης του και επιλέγει το άμβαρις, που είναι μία από τις θησαυρισμένες λέξεις. ∆εν υπάρχει παράθεμα από το ελληνικής διαλέκτου Λεξικό του Βυζάντιου, που καταγράφει τα άμβαρις, άμπαρη και άμπαρι. Πιθανώς, πράγματι, το άμβαρις να αντιστοιχεί σε ένα από τα πρώτα “χαρτάκια”. Γενικότερα, οι λέξεις-λήμματα θα μπορούσαν να χωριστούν ως προς τη χρονολόγησή τους σε δυο κατηγορίες. Μία πρώτη ομάδα με τα λήμματα, όπου όλα τα παραθέματα αντλούνται από βιβλία αναφοράς ή εκδόσεις πριν το 1891, μη βοηθώντας στη χρονολόγησή τους. Και μία δεύτερη, με παραθέματα από μεταγενέστερες πηγές, όπου η πιο όψιμη χρονολογία μπορεί να εκληφθεί ως ένα terminus post quem, τοποθετώντας την κατάρτιση του λήμματος, με τη συρραφή παραθεμάτων, μετά αυτήν την ημερομηνία. Στην περίπτωση, μάλιστα, ενός μόνο παραθέματος από τον Τύπο ή και από πρόσφατη έκδοση, θα μπορούσε η γραφή του λήμματος να θεωρηθεί συγχρονική. Όπως κι αν έχει, σε κάθε λήμμα τα ενδιάμεσα σχόλια του Καβάφη αποβαίνουν πολύτιμα, τόσο για τη χρονολόγησή του όσο και για τον κομβικό ρόλο που αποδίδει σε κάποια πρόσωπα και έργα. Η συμπλήρωση των παραθεμάτων, με βάση τις πηγές, από τον επιμελητή, είναι ιδιαίτερα βοηθητική, ωστόσο, τα σχόλια δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να έχουν παραληφθεί. Κατά τη γνώμη μας, πάντως, η βασική διαφορά μεταξύ των παραθεμάτων και κατ’ επέκταση, των λημμάτων του Λεξικού, από τα γλωσσάρια, που μπορεί να είχε κατά νου ο Καβάφης, έγκειται στη σταχυολόγηση λέξεων από τον Τύπο. Αυτή, ουσιαστικά, ξεκινάει μετά το πρώτο ταξίδι του Καβάφη στην Αθήνα, Αύγ. 1901. Εδώ, θα πρέπει να μνημονεύσουμε τον Στέφανο Κουμανούδη και “τον μοναδικό θησαυρό”, που εκείνος, κατά τον Κ. Θ. ∆ημαρά, “εδωροφόρησε στην νέα ελληνική παιδεία” την «Συναγωγή νέων λέξεων», καθώς στηρίχτηκε κατά πολύ στον Τύπο. Το 1983, ο Σαββίδης σχολίαζε σχετικά με το Λεξικό: “Πιστεύω πως ο Καβάφης, με τον αυτοδίδακτο, πραγματιστικό του τρόπο, συνεχίζει – ασύνειδα, ίσως – την αξεπέραστη προσπάθεια της «Συναγωγής» του Κουμανούδη.” Το πόσο “ασύνειδα” ενεργούσε ο Καβάφης ελέγχεται με βάση τις ημερομηνίες: ο Κουμανούδης απεβίωσε στις 19 Μαΐ.

Γ

λεί για αυτόν ένα από τα θέματα έρευνας. ∆ίπλα σε Σεφέρη και Κώστα Μόντη, ο Αλεξανδρινός έχει μάλλον το μεγαλύτερο “μερτικόν”. Μετρούμε 45 δημοσιεύματα ευρέως φάσματος, μία συναγωγή μελετημάτων, τη φιλολογική επιμέλεια των «Πεζών» Καβάφη, καθώς και δυο συλλογικών τόμων. Με αυτά ως δεδομένα, η έκδοση του Λεξικού άργησε, που σημαίνει πως αυτό, ούτε για τον Πιερή, είχε σειρά προτεραιότητας. Εύλογα γεννιέται το διττό ερώτημα: Μήπως, τελικά, το Λεξικό δεν παρουσίαζε το ενδιαφέρον, που αρχικά του αποδόθηκε; Ή, καθόσον ανολοκλήρωτο, η παρουσίασή του αποτελούσε δύσκολο εγχείρημα; Στην εισαγωγή του ο Πιερής, “για τη σχέση του περιεχομένου του Λεξικού με την ποίηση του Καβάφη”, αναφέρει ως παραδειγματικές περιπτώσεις δέκα λέξεις, που ενσωματώθηκαν σε δώδεκα ποιήματα του κανόνα. ∆εν γίνεται, όμως, σαφές, αν αυτές προέκυψαν μετά από σύγκριση με τον «Πίνακα λέξεων των 154 ποιημάτων», που έχει καταρτίσει ο Ξ. Α. Κοκόλης, η οποία να απέδωσε μόνο αυτήν την περιορισμένη σοδειά (10 επί συνόλου 3.343 λέξεων). Παρόμοιοι πίνακες, από όσο γνωρίζουμε, δεν υπάρχουν για το υπόλοιπο ποιητικό σώμα του Καβάφη. Οπότε μένει ζητούμενο κατά πόσο ο Καβάφης κατέφυγε “στις λεξικογραφικές του προσθήκες”. Με άλλα λόγια, πόσο χρήσιμη του φάνηκε αυτή “η μικρή συλλογή λέξεων”. Αν και ο προσδιορισμός της χρήσης του Λεξικού από τον Καβάφη είναι μάλλον μία πολύ στενή θεώρηση της αξίας του. Όπως και ο περιορισμός του ως βοήθημα στο λεξικογραφικό εργαστήρι του ποιητή. ια τα βασικά χαρακτηριστικά του Λεξικού, δηλαδή το πώς ο Καβάφης ξεκίνησε, το πότε και για πόσο λειτούργησε ως ερασιτέχνης λεξικογράφος, ο Πιερής υιοθετεί τις εικασίες του Σαββίδη,

Γ

πως τονίζει ο Πιερής. Στην κατάρτιση του Λεξικού του, καταφεύγει σε τρία Ελληνογαλλικά λεξικά (Άγγ. Βλάχου, Νικ. Κοντόπουλου, Felix-Desire Deheque) και το Glossarium του Du Cange, ενώ αναφέρει εν παρόδω άλλα οκτώ και δυο τουλάχιστον ακόμη τα έχει κατά νου, το Ουέμπστερ και των ΛίντελΣκότ. ∆εν παραπέμπει, ωστόσο, στα τέσσερα Λεξικά του Βυζάντιου: Ελληνογαλλικό, Γαλλοελληνικό, «Λεξικόν της καθ’ ημάς ελληνικής διαλέκτου», «Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης». Ως “πρότυπο” για την συμπερίληψη παραθεμάτων στο λήμμα κάθε λέξης, πέραν του ερμηνεύματος, ο Πιερής αποκλίνει προς το Glossarium του Du Cange. Παρεμπιπτόντως, προς σύνδεση με τις ελληνικές εγκυκλοπαίδειες, θα ήταν χρήσιμη η αναφορά του εξελληνισμένου ονόματος του λεξικογράφου Καρόλου Ντυ Φρεσν, ηγεμόνα του Κανζ. Πρόκειται για τον ∆ουκάγγιο, που θεωρείται “πατήρ των εν τη ∆ύσει βυζαντινών σπουδών”. Το Glossarium είναι έκδοση του 1688, δέκα χρόνια μετά αντίστοιχου λατινικού. Πιστεύουμε ότι προκαλεί σύγχυση η αναφορά του, στον βιβλιογραφικό κατάλογο, ως Domino Du CangeCarolo Du Fresne, με παραπομπή στην έκδοση, “Vratislaviae 1891”. Η εύρεση, πάντως, στη βιβλιοθήκη του Καβάφη μίας τόσο όψιμης έκδοσής του μάλλον αποδυναμώνει την υποψηφιότητά του ως “πρότυπο”. Ίσως, ο Καβάφης την ιδέα ενός Λεξικού μετά παραθεμάτων να την παίρνει από το «Λεξικόν της καθ’ ημάς ελληνικής διαλέκτου» του Βυζάντιου, του οποίου η τρίτη έκδοση, του 1874, ήταν κοντινή της παραμονής του στην Κωνσταντινούπολη. Στην οικία Φωτιάδη, όπου φιλοξενήθηκε, θα είχε την ευκαιρία να εντρυφήσει σε όλα τα Λεξικά Βυζάντιου, μέχρι στην τρίτομη μελέτη του, «Η Κωνσταντι-

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 28


28

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μικρά σχόλια για βιβλία που διάβασα

Αριστερές στην «κοιλιά του κτήνους»

Τζόναθαν Λέθεμ “Οι κόκκινες βασίλισσες” (μτφ. Ελένη Ηλιοπούλου, εκδ. Κέδρος, 2015) Σε μια συνέντευξή του στον Γρηγόρη Μπέκο, στο Βήμα, το 2014, ο Τζόναθαν Λέθεμ έλεγε ότι «στην ίδια τη μυθολογία της αμερικανικής ταυτότητας ενυπάρχει μια πολύ ξεκάθαρη και εχθρική διάθεση απέναντι στην ιδέα ότι υπάρχουν τάξεις σε αυτή τη χώρα. Η αυτοϊκανοποιητική πεποίθηση ότι με έναν τρόπο είμαστε μια απολύτως ισότιμη κοινωνία είναι το πιο αγαπημένο ψέμα της κουλτούρας μας, και υπάρχει ταυτοχρόνως με μια εξωφρενική φαντασίωση ότι ο καθένας μπορεί να εισχωρήσει στο βασίλειο των πλουσίων ανά πάσα στιγμή». Με αυτή τη μυθολογία έρχεται να αναμετρηθεί στο καινούργιο του βιβλίο ο Λέθεμ, γράφοντας μια σάγκα για τρεις γενιές αριστερών στις ΗΠΑ, καθώς στο φόντο εξελίσσονται τα μεγάλα κοινωνικoπολιτικά γεγονότα που σημάδευαν τη χώρα και τον πλανήτη, ξεκινώντας από την έκθεση του Χρουστσόφ στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, το 1956, με τον αναπάντεχο τίτλο «Για την προσωπολατρία και τις επιπτώσεις της», που έριχνε φως σε ένα μέρος από τα ῾ σκοτάδια της σταλινικής περιόδου. θα σταματήσεις να πηδάς μαύρους μπάτσους ή θα πάρεις πόδι από το Κομμουνιστικό Κόμμα»: αυτή είναι η πρώτη πρόταση του βιβλίου και εκτοξεύεται το φθινόπωρο του 1955 από την ειδική επιτροπή που έχει στείλει το κόμμα στη Ρόουζ Ζίμερ, την «Κόκκινη Βασίλισσα» του Σάνισαϊντ Γκάρντενς της Νέας Υόρκης. Η κομματική επιτροπή εισβάλλει,

«Ή

νομιμοποιημένη, στην ιδιωτική ζωή της Ρόουζ και χαρακτηρίζει την ερωτική σχέση της με τον μαύρο αστυνομικό «υπερβάλλοντα ζήλο στον αγώνα υπέρ της ισότητας των νέγρων». Η Ρόουζ διαγράφεται από το κόμμα λίγο προτού οι Νιού Γιορκ Τάιμς δημοσιεύσουν μεταφρασμένη την ιστορική ομιλία του Χρουστσόφ. Η Ρόουζ, μια κομμουνίστρια που σκληραίνει διαρκώς μέσα στην καθημερινή περιπέτεια να είναι αριστερή στις ΗΠΑ, συγκρούεται με την εξουσία τόσο του κράτους όσο και του κόμματος, όντας όμως και η ίδια ένας άνθρωπος εξουσιαστικός, κάτι το οποίο ο Λέθεμ ίσως επενδύει με μια γενική συμβολική αξία για μια Αριστερά που πολέμησε την εξουσία αναπαράγοντας πολλές φορές παρόμοια εξουσιαστικά μοντέλα.

Προσωπικές ιστορίες, μεγάλα γεγονότα

Κόρη της Ρόουζ είναι η Μίριαμ: «μια μπολσεβίκα των πέντε αισθήσεων», που θα φτάσει τελικά μέχρι την επαναστατημένη Νικαράγουα των Σαντινίστας. «Η ταυτότητά μου ήταν Νεοϋορκέζα και αριστερή. Μια αντι-Αμερικανίδα Αμερικανίδα, πράγμα που ήταν ήδη αρκετά πολύπλοκο, ένας ρόλος που απαιτούσε συνεχή επαγρύπνηση», λέει κάπου η Μί-

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

ριαμ πασχίζοντας να περιγράψει την ταυτότητά της μέσα στο εχθρικό έδαφος όπου ζει. Και μετά, ο Άλμπερτ, ο γερμανός αριστοκράτης και σύζυγος της Ρόουζ που μετά τον πόλεμο επιστρέφει στη Γερμανία με εντολή του κόμματος, ο Σίσερο, γιος του μαύρου εραστή της Ρόουζ, ο τραγουδιστής της φολκ Τόμι Γκόγκαν, σύζυγος της Μίριαμ, ο γιος της Μίριαμ, Σέρτζιους, και άλλοι, και άλλοι. Παράλληλα με τις προσωπικές ιστορίες όλων αυτών των χαρακτήρων, παρελαύνουν στο φόντο πολλά σημεία αναφοράς τόσο της ιστορίας της Αριστεράς όσο και της κοινωνικοπολιτικής ιστορίας των ΗΠΑ: ο φόβος την εποχή του Ψυχρού Πολέμου («μη λες ούτε καν τη λέξη καπιταλισμός, από τρόμο για το υπονοούμενο αντίθετό του») ο αγώνας για τα δικαιώματα των Μαύρων, το Καλοκαίρι της Ελευθερίας του 1964, η Κου-Κλουξ-Κλαν, το φλεγόμενο Μισισίπι το Γκρίνουιτς Βίλατζ που «μέσα σε μια δεκαετία διέσπειρε την ενέργειά του παντού» στη Νέα Υόρκη το «Στόουνγουολ», οι διώξεις και οι αγώνες των ομοφυλοφίλων ο φόβος της παρακολούθησης, το FBI και ο μακαρθισμός οι χίπις, η ψυχεδέλεια, η αμφισβήτηση τα κινήματα αλληλεγγύης στη Λατινική Αμερική οι Γουέδερμεν οι πορείες κατά της Ατομικής Ενέργειας το διάχυτο κλίμα επιτήρησης και καταστολής μετά την 11η Σεπτεμβρίου το κίνημα Occupy.

Οικογενειακή ζωή, ένας κατακλυσμός από μοναξιές

Όλα αυτά τα γεγονότα τρέχουν στο βάθος και αποτυπώνονται μέσα από το πρίσμα των προσωπικών σχέσεων και ιστοριών των πρωταγωνιστών του μυθιστορήματος. «Η οικογενειακή ζωή, ένας κατακλυσμός από μοναξιές», έγραφε σε ένα διήγημά του που δημοσιεύτηκε στο New Yorker ο Λέθεμ. Περιπλανώμενος σε αυτές τις μοναξιές, ο Λέθεμ θέλει να σκιαγραφήσει στο φόντο ένα μεγάλο κοινωνικοπολιτικό πανόραμα μετατοπίζοντας διαρκώς τις αφηγηματικές φωνές (χρησιμοποιεί ακόμα και επιστολές μέσα από τα αρχεία της Στάζι), παίζοντας με τις χρονικές στιγμές ή περιόδους και αποτυπώνοντας πάντα εξαιρετικά το κλίμα στη Νέα Υόρκη στις εποχές που επιλέγει.

Η Ρόουζ συγκρούεται με την εξουσία τόσο του κράτους όσο και του κόμματος, όντας όμως και η ίδια ένας άνθρωπος εξουσιαστικός, κάτι το οποίο ο Λέθεμ ίσως επενδύει με μια γενική συμβολική αξία για μια Αριστερά που πολέμησε την εξουσία αναπαράγοντας πολλές φορές εξουσιαστικά μοντέλα.

Σαρκαστικός πολλές φορές, πάντα με κριτική ματιά, συχνά σκληρά επικριτικός, ο Λέθεμ περιγράφει τα ιδανικά, τις αποτυχίες, τις αυταπάτες, τις διαψεύσεις, τα φετίχ (οι αναφορές στη μουσική, στον Ντίλαν, στην επιμονή σε μια «παλιά, καλή φολκ», στην άρνηση κάποιων να αποδεχτούν τη νέα εποχή που εισβάλλει, είναι εξαιρετικές), τις δεύτερες προσπάθειες εκείνων που στρατεύτηκαν στην Αριστερά των ΗΠΑ, διηγούμενος με έναν τρόπο και ένα κομμάτι της προσωπικής του ιστορίας. Ένα πολιτικό βιβλίο, λοιπόν, που μιλάει για πολιτική μιλώντας για τους ανθρώπους που κάνουν πολιτική, κυρίως για τη μητέρα και την κόρη, τις δύο Κόκκινες Βασίλισσες. Την Κόκκινη Βασίλισσα –μια από τις «πρωταγωνίστριες» στο Μέσα από τον καθρέφτη (τη συνέχεια της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων) του Λούις Κάρολ– την συναντάμε (ως απλή αναφορά, βέβαια) και στις Σκιές του Μπρούκλιν, το προηγούμενο βιβλίο του Λέθεμ που μεταφράστηκε στα ελληνικά (μτφ. Κ. Καλτσάς, εκδ. Κέδρος). Κάποια εμμονή του Λέθεμ; Έχουν άραγε κάποια σχέση οι δικές του Κόκκινες Βασίλισσες με την Κόκκινη Βασίλισσα του Κάρολ; Μετά την ανάγνωση των βιβλίων του Λέθεμ, μια ματιά στις κλασικές περιπέτειες της Αλίκης ίσως μπορεί να δώσει κάποια απάντηση. Κώστας Αθανασίου

Λεξικογράφος Καβάφης ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 27 1899, στο «Ημερολόγιον Σκόκου 1900», όπου δημοσιεύεται το ποίημα «Κεριά» του Καβάφη, υπάρχει νεκρολογία του. Φθινόπωρο 1900, κυκλοφόρησε η «Συναγωγή» και ο απόηχος στους φιλολογικούς κύκλους θα κράτησε τουλάχιστον μέχρι την άφιξη του Καβάφη. Ως προς τις πηγές, οι δυο συναγωγές λέξεων Κουμανούδη-Καβάφη συμπίπτουν σε έξι από τα λεξικά, στα οποία παραπέμπουν ή και δέκα, εάν στον Καβάφη προσθέσουμε και τα λεξικά του Σκαρλάτου. Ως προς τις εφημερίδες, ο Καβάφης αντλεί από 10: δυο της Αλεξάνδρειας («Εφημερίς», «Ταχυδρόμος»), επτά αθηναϊκές, όπου, με εξαίρεση την εφ. «Αθήναι», που ξεκινάει το 1902, οι άλλες βρίσκονται και στον κατάλογο Κουμανούδη («Ακρόπολις», «Το Άστυ», «Νέον Άστυ» στον Καβάφη, «Εμπρός», «Νέα Ελλάς», «Πατρίς», «Σκριπ»), όπως και η δέκατη, η «Νέα Ημέρα» της Τεργέστης. ∆ιαφοροποιούνται στα περιοδικά. Ο Καβάφης αντλεί από 18 περιοδικά, όπου μόνο ο «Παρνασσός» βρίσκεται στον “κατάλογο περιοδικών συγγραμμάτων” του Κουμανούδη. Τέλος, από τις 529 λέξεις του Καβάφη οι 55 υπάρχουν και στον Κουμανούδη. Μία σύμπτωση της τάξεως του 10%, που διπλασιάζεται, αν ληφθούν υπόψη οι θεματικά όμοιες λέξεις, είναι αξιοσημείωτη, δεδομένης και της γλωσσικής απόστασης του Κουμανούδη. Κατά τα άλλα, ο Καβάφης δεν φαίνεται να παρακολουθεί συστηματικά εφημερίδες και περιοδικά. Εξαίρε-

ση αποτελούν τα «Παναθήναια», από όπου αντλεί παραθέματα όσο διάστημα παραμένει συνεργάτης, 19011912. Το ίδιο ισχύει και για το «Ημερολόγιον Σκόκου». Σε πολλές περιπτώσεις ξεφυλλίζει συγκεκριμένα τεύχη περιοδικών. Ή, ακόμη, παρακολουθεί μία εφημερίδα για ορισμένη περίοδο, με κίνητρο τα τρέχοντα εθνικά θέματα. Όπως, λ.χ., την εφ. «Νέα Ελλάς» ή τα περιοδικά «Ελληνισμός» και «Κρητική Στοά» (Μακεδονικό, Βαλκανικοί, Μεσολυμπιάδα 1906, Κρητικά). Πριν το 1901, υπάρχουν δυο παραπομπές στους ετήσιους τόμους 1884, 1894, του μηνιαίου περιοδικού «Παρνασσός» και στο χριστουγεννιάτικο φύλλο του 1897 της «Ακρόπολης». Ενώ, σε δυο περιοδικά, φαίνεται να ενδιαφέρεται μόνο για διηγήματα του Παπαδιαμάντη («Τέχνη» Απρ. 1899, «Περιοδικόν μας» ∆εκ. 1900). Πάντως, μετά το 1901, καταλογράφηση των εντύπων σύμφωνα με τις χρονολογικές παραπομπές, δίνει σαφή εικόνα αυτής της λεξικογραφικής ενασχόλησης. Όσο αφορά τις προγενέστερες του 1901 εκδόσεις βιβλίων αναφοράς και παλαιότερων συγγραφέων, οι πηγές του Καβάφη, στο βαθμό που υποδηλώνουν αισθητικές προτιμήσεις, έρχονται ως αμφισβήτηση της παρατήρησης του Πέτρου Κολακλίδη, που διέβλεπε, στο “δούλεμα της γλώσσας”, “τον αποκλεισμό λέξεων που ανήκουν στη λεγόμενη ποιητική παράδοση”. Υπάρχουν πολλαπλά παραθέματα από βιβλία, όπως «Ερωτόκριτος», «∆ιήγησις Απολλωνίου», «Τραγούδια ρωμαίικα» του Πασσόφ, εκδόσεις Σάθα, Λεγκράν και Νικ. Πολί-

τη. Ιδιαίτερη θέση έχουν τα κρητικά ποιήματα της συλλογής Αγαθάγγελου Ξηρουχάκη και κυρίως, τα «Κυπριακά» του Αγιοπετρίτου Αθανάσιου Σακελλάριου. Την ίδια εντύπωση δημιουργούν οι επιλογές από παλαιότερους και συγκαιρινούς του συγγραφείς. Όσο για το πόσο κράτησε η ενασχόληση του Καβάφη με το λεκτικό εράνισμα, ο Σαββίδης παρατηρεί ότι η προσπάθεια “ατονεί μετά το 1917”, με “πιο όψιμα χρονολογημένο λήμμα” από τα «Μυστήρια της Κεφαλονιάς» του Λασκαράτου, σε αλεξανδρινή έκδοση του 1929. Ουσιαστικά, διακόπτεται μετά το 1914, με μόλις πέντε παραθέματα στην επόμενη τριετία. ∆ηλαδή, όταν ο Καβάφης μετατοπίζει το κέντρο βάρους των ενδιαφερόντων του από την Αθήνα στην κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια. Θα λέγαμε ότι το «Λεξικό παραθεμάτων» είναι έργο της αθηναϊκής του περιόδου. Αλλού αναλυτικότερα και περισσότερα επί του Λεξικού. Προσώρας μένουμε ευγνώμονες στον Πιερή για το καβαφικό αποθησαύρισμα, που φρόντισε με αφοσίωση στον Αλεξανδρινό, αλλά και ως χρέος απέναντι στον ∆άσκαλό του. Πρόκειται επιπλέον, για μία σημαντική έκδοση ως αποχαιρετισμός “στην Αλεξάνδρεια που φεύγει”. Στην Αλεξάνδρεια που χάνουμε, με την τελευταία μετοικεσία των καβαφικών κατάλοιπων. Μ. Θεοδοσοπούλου


29

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

«ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥ∆Ι ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΓΥΡΗ»

Μέσα από τα μάτια ενός παιδιού

Του Στράτου Κερσανίδη

Π

έρασαν 71 χρόνια από εκείνη τη μέρα που ξαφνικά σκοτείνιασε ο κόσμος. Ήταν 10 Ιουνίου 1944 όταν, σαν μαύρο πέπλο, έπεσε στα μάτια του 4χρονου αγοριού το βάρος της Ιστορίας χωρίζοντας τη ζωή του στα δύο.

Εκείνη τη μέρα ο Αργύρης Σφουντούρης, όπως ήταν το όνομα του αγοριού, πέρασε σε μια βίαιη ενηλικίωση με τους εφιάλτες να τον κυνηγούν σε ολόκληρη τη ζωή του. Τα χρόνια πέρασαν, ο Αργύρης μεγάλωσε και έμαθε να αναμετριέται με τα φαντάσματα. Όμως ποτέ δεν ξέχασε!

Αντίθετα, δεν σταμάτησε ποτέ τη φρικτή εκείνη μνήμη των παιδικών του χρόνων να την μεταδίδει ώστε να μείνει ζωντανή η Ιστορία, να μην ξεχαστεί και ως δίδαγμα να μην επαναληφθεί. Στο ∆ίστομο, η εκδικητική μανία των γερμανικών δυνάμεων κατοχής άφησε πίσω της 218 νεκρούς, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Με τον τρόπο αυτό οι ναζί εκδικήθηκαν μια επίθεση ανταρτών εναντίον μιας στρατιωτικής τους ομάδας. Ανάμεσα στους νεκρούς είναι και οι γονείς του Αργύρη μαζί με 30 άλλους συγγενείς του! Ο Αργύρης θα μεγαλώσει σε ορφανοτροφείο μαζί με άλλα παιδιά που είχαν χάσει τους γονείς τους στον πόλεμο. Μέχρι τη μέρα που μια αποστολή του Ερυθρού Σταυρού έρχεται να διαλέξει μερικά από τα ορφανά για να τα μεταφέρει σε κάποια ξένη χώρα. Έτσι, ο Αργύρης βρέθηκε στην Ελβετία στο παιδικό χωριό Πεσταλότσι, μεγάλωσε μακριά από τα δραματικά γεγονότα που σημάδεψαν τη μεταπολεμική Ελλάδα, σπούδασε, απέκτησε οικογένεια αλλά ποτέ δεν ξέχασε. Ο σκηνοθέτης Στέφαν Χάουπ, γνώρισε τον Αργύρη Σφουντούρη, όταν ανέβασε την «Ασκητική» του Καζαντζάκη. «Έψαχνα μια ανδρική φωνή που θα μπορούσε να διαβάσει στην παράσταση κάποια κομμάτια στα ελληνικά», λέει.. Μετά από χρόνια και με έκπληξη, συμπληρώνει ο Χόουπ, έμαθα πως η μετάφραση στα γερμανικά του κειμένου που είχαμε ανεβάσει, είχε γίνει από τον Αργύρη Σφουντούρη. Κάπως έτσι έμαθε και για την προσωπική ιστορία του και κάποια στιγμή αποφάσισε να γυρίσει την ταινία «Ένα τραγούδι για τον Αργύρη», το οποίο προβλήθηκε στο 9ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το 2007, όπου και κέρδισε το Βραβείο Κοινού. Τα

Ένα σύγχρονο παραμύθι Υ «ΣΕ ΞΕΝΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ»

ποδηματοποιός τέταρτης γενιάς, ο Μάξ Σίμκιν ζει με τη μητέρα του στη Νέα Υόρκη. Εργάζεται καθημερινά στο υποδηματοποιείο, μοναδικός του φίλος είναι ο διπλανός κουρέας, Τζίμι, άνθρωποι μπαινοβγαίνουν στο μαγαζί του, η ακτιβίστρια Κάρμεν του ζητά να αγωνιστεί για να μην αλλάξει η φυσιογνωμία της γειτονιάς. Όταν χαλάει η μηχανή που επισκευάζει τα παπούτσια, θα χρησιμοποιήσει μια παλιά ραπτομηχανή που υπάρχει στο υπόγειο. Τότε θα ανακαλύψει πως φορώντας τα παπούτσια των πελατών του… παίρνει τη μορφή τους! Στην αρχή θα τρομάξει, στη συνέχεια θα αρχίσει να το διασκεδάζει μέχρις ότου μπλέξει χοντρά με συμμορίες, μαφιόζους και δολοφόνους! Τελικά όλα θα διευθετηθούν, ο Μαξ θα ξαναβρεί το χαμένο του πατέρα και θα γνωρίσει τον έρωτα. Κι όλα αυτά αφού προηγουμένως έχει εξοντώσει όλους τους κακούς! Με την ταινία «Τα ξένα παπούτσια» (The cobbler), ο Τόμας Μακάρθι σκηνοθετεί ένα σύγχρονο παραμύθι με φόντο τη Νέα Υόρκη. Το μεταφυσικό στοιχείο επάνω στο οποίο βασίζεται η ιστορία του τον βοηθά να προβεί σε κάθε είδους αυθαιρεσίες ώστε να δημιουργήσει την πλοκή που χρειάζεται. Όχι τίποτε το ιδιαίτερο, βέβαια, αλλά το αποτέλεσμα είναι, αν μη τι άλλο, ευχάριστο. Σε χαρακτηριστικούς ρόλους εμφανίζονται ο Στιβ Μπουσέμι, η Έλεν Μπάρκιν και ο Ντάστιν Χόφμαν. Όμως όλη η ταινία είναι στημένη επάνω στον Άνταμ Σάντλερ, έναν από τους πιο ταλαντούχους σύγχρονους αμερικανούς κωμικούς, ο οποίος δίνει στο ρόλο του Μαξ τη μοναχικότητα και τη μελαγχολία του χαρακτήρα τον οποίο ερμηνεύει. Αν και η ταινία διαφημίζεται ως κωμωδία, μόνον τέτοια δεν είναι. Αν κάτι κυριαρχεί, αυτό είναι η απογοήτευση του ήρωα από τη ζωή του ο οποίος θεωρεί τον εαυτό του μετριότητα. Εν τέλει ο Μακάρθι, μέσα από αυτό το σύγχρονο παραμύθι αγγίζει θέματα όπως η αυτογνωσία, η αξία της οικογένειας, η αποδοχή του εαυτού μας. Στρά. Κερ.

τρία χρόνια που χρειάστηκαν για να ολοκληρωθεί η ταινία ήταν οδυνηρά για τον Αργύρη Σφουντούρη, αφού χρειάστηκε να περάσει μέσα σε λίγους μήνες όλα όσα είχε ζήσει τα τελευταία 50 χρόνια. Η ταινία προβάλλεται στην Ελλάδα δεν θυμάμαι εάν είχε προβληθεί στις αίθουσες και το 2007- σε μια ιδιαίτερη στιγμή αφού το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων έχει μπει ανοιχτά στο τραπέζι. Και είναι μία ταινία από εκείνες που κρατούν σφιχτά μέσα τους την ιστορική μνήμη και έχουν τη δυνατότητα μετάδοσής της στις νεότερες και τις επόμενες γενιές. Βιώματα, μνήμη, τραύματα αλλά και θέληση για ζωή και πίστη σε έναν κόσμο που μπορεί να είναι καλύτερος. «∆εν ξέρω ποιος μού ’χει δώσει το δίδαγμα. Τουλάχιστον η ζωή με έχει προστατέψει να πιστεύω και να αγωνίζομαι γι’ αυτό: να μην παραδεχόμαστε την αδικία όσο μικρή ή μεγάλη και αν είναι. Να την πολεμούμε», λέει σε συνέντευξή του στο newsbomb.gr. Από την πλευρά του, ο σκηνοθέτης λέει: «Η ταινία είναι ένας φόρος τιμής στους ανθρώπους που είχαν παρόμοια βιώματα στην παιδική τους ηλικία και που, παρόλα αυτά, επιβίωσαν και τώρα θέλουν να ζήσουν χωρίς να κλείνονται στον εαυτό τους ούτε και να υποχωρούν». Όταν έχω απέναντί μου μια τέτοια ταινία η οποία είναι βουτηγμένη στην ιστορική μνήμη, την ανθρώπινη τραγωδία και ένα τεράστιο συναισθηματικό βάρος, θεωρώ πως πρέπει να την αντιμετωπίσω ως τέτοια και μόνον. Έτσι το μόνο που έχω να προσθέσω είναι να σας προτρέψω να την δείτε! strakersan@gmail.com kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

«Οικογένεια Μπελιέ» (La famille Belier) του Ερίκ Λαρτιγκό: Στην οικογένεια Μπελιέ όλοι είναι κουφοί εκτός από την Πολά, την κόρη. Η Πολά έχει ένα βαρύ έργο, αφού εργάζεται μαζί με όλη την οικογένεια αλλά την ίδια στιγμή αποτελεί και τον επικοινωνιακό κρίκο με τον υπόλοιπο κόσμο. Όμως η Πολά έχει υπέροχη φωνή, μπαίνει στη χορωδία του σχολείου και ανοίγεται μπροστά της μια λαμπρή προοπτική: να εισαχθεί σε μια σχολή μουσικής στο Παρίσι! Ναι αλλά πώς θα καταφέρει να αφήσει την οικογένειά της και επιπλέον πώς θα μπορέσει να την πείσει αφού κανείς δεν μπορεί να την καταλάβει; Η ταινία έγινε τεράστια επιτυχία στη Γαλλία 7,5 εκατομμύρια εισιτήρια- ενώ έκανε πρεμιέρα στη χώρα μας στο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου και κέρδισε το Βραβείο Κοινού.

 «Jurassic world» του Κόλιν Τρεβόροου: Η τέταρτη ταινία μέσα σε 22 χρόνια με το πάρκο δεινοσαύρων, πρωτοδιδάξαντος του Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο οποίος σκηνοθέτησε δύο από αυτές και τώρα είναι παραγωγός.

 «Καταδίωξη σε δύο ηπείρους» (Survivor) του Τζέιμς Μακ Τιγκ: Μία έκρηξη βόμβας σκοτώνει όλους τους συνεργάτες μιας υπαλλήλου του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών η

οποία διορίστηκε στην πρεσβεία στο Λονδίνο. Στη συνέχεια παγιδεύεται και γίνεται στόχος για εγκλήματα που δεν έχει διαπράξει.

 «∆ιακοπές στη Βενετία» (Summertime) του Ντέιβιντ Λιν: Στη θαυμάσια αυτή ταινία του 1956 παρακολουθούμε το ταξίδι της Τζέιν, μιας μοναχικής γυναίκας, στη Βενετία. Με μια κάμερα στο χέρι περιπλανιέται στην πόλη, χαίρεται την ανεξαρτησία της αλλά παρακολουθεί με μικρή ζήλια τα ζευγάρια που κυκλοφορούν παντού. Η συνάντησή της με το Ρενάτο θα την φέρει μπροστά σε πρωτόγνωρα αισθήματα. Νιώθει τον έρωτα να τσιμπά την καρδιά της και ενώ είναι έτοιμη να τον ζήσει, ανακαλύπτει πως είναι παντρεμένος.

 «Zvenigora» του Αλεξάντερ Ντοβζένκο: Η ταινία ξεκινά με τη συνάντηση του γέροντα με μια ομάδα Ουκρανών Κοζάκων από το παρελθόν, που αναζητούν το θησαυρό που λέγεται ότι είναι θαμμένος στους λόφους του Σβενιγκόρα. ∆ιατρέχοντας αιώνες ιστορίας, φτάνει στο παρόν που σημαδεύεται από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Οκτωβριανή Επανάσταση και τον εμφύλιο. Αριστουργηματική ταινία παραγωγής 1928. Σινεφίλ


30

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

Το ευρωπαϊκό γίγ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΒΟΥΛΕΥΤΗ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ

Με τις εξελίξεις για την Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη, να είναι καταιγιστικές, αναμένοντας την πολυσυζητημένη συμφωνία, μιλάμε με τον Κωνσταντίνο Τσουκαλά για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και το μέλλον που διαφαίνεται να έχει. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής, ώστε η σημερινή Ευρώπη να μετεξελιχθεί σε Ευρώπη των λαών ή να κυριαρχήσει η νεοφιλελεύθερη συναίνεση.

Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα ∆ρόσου Στην πρώτη ομιλία σας στη Βουλή είχατε πει «ο αγώνας κατά της λιτότητας είναι ένας αγώνας για την επανεκκίνηση της ιστορίας, ένας αγώνας για την αποκατάσταση του μέλλοντος», καταλήγοντας πως «τον αγώνα αυτό πρέπει να τον διεξάγουμε ανυποχώρητοι». Τέσσερις μήνες μετά, ποια η άποψή σας για την πορεία της διαπραγμάτευσης; Επειδή ο αγώνας είναι εξαιρετικά σημαντικός για το μέλλον μας, αλλά και το μέλλον της Ευρώπης, θεωρώ ότι μεσούσης της διαπραγμάτευσης όλοι εμείς που δεν μετέχουμε αυτής και δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να σιωπούμε. Πιστεύω ότι δεν προσφέρουμε υπηρεσίες σ’ εκείνο που από κοινού επιδιώκουμε, με το να εκφέρουμε τώρα σκληρές ή μη σκληρές απόψεις. ∆εν μπορούμε να γνωρίζουμε που σταματάνε οι τακτικοί ελιγμοί και που αρχίζουν οι στρατηγικές επιλογές και γι’ αυτό το λόγο, εγώ τουλάχιστον, δεν θέλω να πω τίποτα, μέχρι να οριστικοποιηθεί είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση.

Το ευρωπαϊκό πείραμα απέτυχε

Θεωρείτε πως το μέλλον της Ευρώπης είναι δυσοίωνο; ∆εν μπορώ να προδικάσω, αλλά πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη συγκυρία και πως όλες αυτές οι σωρευόμενες αντινομίες θα οδηγήσουν προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Η Ευρώπη άρχισε ως κοινοπραξία άνθρακα και χάλυβα, πήγαμε μετά στην κοινή αγορά, ακολούθησε η Ευρωπαϊκή Ένωση, για να καταλήξουμε στη νομισματική ένωση. Όλα αυτά είναι στάδια προς ένα άγνωστο μέλλον. Η Ευρώπη είναι το μόνο εγχείρημα πολιτειογένεσης, το οποίο δεν φτιάχτηκε πάνω στη βάση συγκεκριμένων προδιαγραφών, αλλά εμφανίζεται ανοιχτό, ατελές και σταδιακό. Αυτή η σταδιακότητα της Ευρώπης κατέστησε αδύνατη, μέχρι τώρα, την πολιτική ένωση και την πολιτιστική σύγκλιση και εξ αυτού η οικονομική σύγκλιση οδηγείται σε αδιέξοδο. Θεωρείτε πως η Ευρώπη απέτυχε; Το ευρωπαϊκό πείραμα απέτυχε όταν μετά την κατάρρευση του τείχους και τη συνθήκη του Μάαστριχ (1989) επικράτησαν στην Ευρώπη οι τάσεις εκείνες που επιτρέπουν την εμφάνιση κόλουρου πολιτικού συστήματος, σε αντιδιαστολή προς μια μη ολοκληρώσιμη οικονομική ενοποίηση. Αυτές οι αντιφάσεις του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι βρίσκονται μπροστά μας. ∆εν είναι τυχαίο ότι η Ευρώπη δεν έχει πολιτικό σύνταγμα, αλλά διέπεται από «οικονομικό σύνταγμα», το Μάαστριχ. ∆εν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι επιβάλλεται η συνταγματική λιτότητα. Αυτή η αντίφαση τι σημαίνει; Το σύστημα της κατασκευής της ΕΕ δεν υπακούει σ’ ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Γι’ αυτό σήμερα είναι εκκρεμές το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

Όμως το πρόβλημα της Ευρώπης δεν το αντιμετωπίζει μόνο η Ελλάδα, αλλά σιγά σιγά όλες οι χώρες. Παρ’ όλα αυτά η αντίδραση των ευρωπαίων αξιωματούχων μοιάζει σαν να μην θέλουν να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα... Σαφώς, το πρόβλημα αφορά όλη την Ευρώπη, απλά έλαχε στην Ελλάδα να αποτελέσει το καταλυτικό σημείο τριβής, μέσω του οποίου εκρήγνυνται διάφορες καταστάσεις. Βρισκόμαστε πια στο σημείο μηδέν. Πλέον, δεν είναι δυνατόν να επιβιώσουν αλώβητοι όχι μόνο οι περιφερειακοί λαοί, όπως οι Έλληνες, οι Πορτογάλοι και οι Ιρλανδοί, αλλά ακόμα και οι λαοί του κεντρικού ευρωπαϊκού σώματος, όπως οι Γάλλοι, οι Ιταλοί και ίσως και οι Γερμανοί, οι οποίοι υφίστανται μια συνεχή υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου και μια συνεχή απομείωση της δυνατότητάς τους να παρεμβαίνουν στο πολιτικό και το κοινωνικό προσκήνιο ως κοινωνικές δυνάμεις. Γι’ αυτό πιστεύω ότι οι αντιδράσεις είναι πολύ μεγάλες. Φοβούνται ένα κατεστημένο, το οποίο είναι πολιτικό, οικονομικό, διοικητικό, ένα κατεστημένο που χαρακτηρίζεται από έλλειμμα δημοκρατίας, πολιτικής και αντιπροσωπευτικότητας. Αυτοί τρέμουν ότι με την τυχόν αφετηρία νέων κοινωνικών κινημάτων ή νέων πολιτικών εξουσιών στις περιφερειακές χώρες θα οδηγηθούμε σ’ ένα ντόμινο που θα καταστήσει αδύνατη την αναπαραγωγή του συστήματος όπως το ξέρουμε. Το ντόμινο αυτό, όμως, είναι πολύ κοντά. Το αποτέλεσμα των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών στην Ισπανία δείχνει πως τα κινήματα και η

Αριστερά κερδίζουν την εμπιστοσύνη του κόσμου. Μπορεί η Ελλάδα να αποτελέσει τη θρυαλλίδα; Όλα είναι πιθανά. ∆εν πρέπει να νομίζουμε πως το παιχνίδι έχει κερδηθεί, είναι ακόμα -και πάντα- στην αρχή του. Αυτή η βλακώδης αντίληψη ότι η ιστορία τελείωσε, η οποία είναι μια προσπάθεια νεοφιλελεύθερης εμπέδωσης μόνιμου κατεστημένου κοινωνικών σχέσεων, δείχνει ακριβώς πόσο τρέμουν την ιστορία εκείνοι που επιθυμούν να την τελειώσουν. ∆εν είμαι απαισιόδοξος μακροπρόθεσμα, αλλά δεν μπορώ να πω ότι μπορώ να φανταστώ ποια θα είναι τα επόμενα στάδια που θα επιτρέψουν σε μια Ευρώπη της Αριστεράς να κερδίσει. Οι αντιδράσεις είναι λυσσα-

Ευρώπη, η πιο πειθήνια πολιτική δύναμη

Αλήθεια, πώς φτάσαμε από το όραμα της Ευρώπης στη σημερινή ευρωπαϊκή πολιτική; Υπάρχει ένα τεράστιο ευρωπαϊκό παράδοξο, το οποίο συνοψίζεται στο εξής ερώτημα: πώς εξηγείται μια περιοχή, η Ευρώπη, στο πλαίσιο της οποίας οργανώθηκαν οι πιο προωθημένες σοσιαλδημοκρατικές μορφές στην ιστορία της ανθρωπότητας, στο πλαίσιο της οποίας έγινε μια συστηματική προσπάθεια ανακατανομής εισοδημάτων και πόρων και υλοποίησης μιας όσο το δυνατόν μεγαλύτερης κοινωνικής δικαιοσύνης, να επικρατήσει ξαφνικά μια απόλυτη νεοφιλελεύθερη συναίνεση; Πώς δηλαδή η σοσιαλδημοκρατική συναίνεση μετατράπηκε σε νεοφιλελεύθερη; Το ερώτημα είναι μείζον και παράδοξο, με την έννοια ότι η Ευρώπη είναι κατεξοχήν περιοχή του κόσμου, όπου ζούσε έως πρόσφατα κάτω από την ιδεολογική επήρεια των αρχών της γαλλικής επανάστασης και των αξιών του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού. Πώς συμβαίνει η Ευρώπη που γέννησε και υλοποίησε αυτές τις ιδέες επί τριάντα χρόνια να μετατραπεί εν μια νυκτί σε μία διάχυτη νεοφιλελεύθερη συναίνεση; Το πρόβλημα είναι μεγάλο αν σκεφτεί κανείς ότι από όλες τις άλλες μεγάλες χώρες του κόσμου, η Ευρώπη είναι κατεξοχήν πιο πειθήνια πολιτική δύναμη, σε ότι αφορά την άκριτη

λέες, σχεδόν απρόβλεπτες. Εάν έχουμε αντίστοιχες με την Ελλάδα εξελίξεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τότε το παιχνίδι θα αλλάξει τελείως. Γι’ αυτό επιμένω στη σημασία του εκλογικού αποτελέσματος της Ισπανίας... Ακριβώς. Και αυτό το βλέπουμε και πέρα από την Ευρώπη. Το τελευταίο τρίμηνο συμμετείχα σε συναντήσεις εκτός Ευρώπης, σε μια λατινοαμερικάνικη σύναξη της Αριστεράς και σε μια σύνοδο της αμερικάνικης αριστεράς. Ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ ότι πέραν του Ατλαντικού, η λέξη Ελλάδα θα οδηγούσε σε παραλήρημα των ακροατών. Είμαστε αυτή τη στιγμή στο επίκεντρο της παγκόσμιας ελπίδας. Βρι-

αποδοχή των νεοφιλελεύθερων συνταγών. ∆εν συμβαίνει το ίδιο στις ΗΠΑ, ούτε στις άλλες μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, όπως η Κίνα και η Ρωσία. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, το ερώτημα του πώς εντάσσεται η κάθε πολιτική εξουσία στο παγκόσμιο σύστημα είναι πάντα αντικείμενο μιας ιστορικής διαπραγμάτευσης. Η Ευρώπη δεν διαπραγματεύεται, έχει αποδεχτεί τη Συναίνεση της Ουάσινγκτον (αποκρατικοποιήσεις, κατάργηση ανακατανεμικής λειτουργίας του κράτους, σφυροκόπημα του κοινωνικού κράτους και των παροχών, απόλυτη δημοσιονομική λιτότητα, πλήρης απελευθέρωση του εμπορίου και των επενδύσεων κ.λπ.). Αυτά σε καμία άλλη περιοχή του κόσμου δεν έγιναν ολοκληρωτικά δεκτά, όσο έγιναν στην Ευρώπη.

Εις πείσμα της “κοινής” ή κοινότατης λογικής, οι άνθρωποι εξακολουθούν να ελπίζουν, να πείθονται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να μας βγάλει από αυτή τη δεινή θέση με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις και τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.


ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2015

νεσθαι είναι εκκρεμές

31

ΤΣΟΥΚΑΛΑ

Η Ευρώπη είναι το μόνο εγχείρημα πολιτειογένεσης, το οποίο δεν φτιάχτηκε πάνω στη βάση συγκεκριμένων προδιαγραφών, αλλά εμφανίζεται ανοιχτό, ατελές και σταδιακό. Αυτή η σταδιακότητα της Ευρώπης κατέστησε αδύνατη, μέχρι τώρα, την πολιτική ένωση και την πολιτιστική σύγκλιση και εξ αυτού η οικονομική σύγκλιση οδηγείται σε αδιέξοδο.

σκόμαστε, λοιπόν, σε μια φάση κλειδί, όπου όλα είναι πλέον δυνατά.

Αναζητώντας τα όρια

Ο Κ. ∆ουζίνας, σε άρθρο του στην Εφημερίδα των Συντακτών, ανέφερε πως επιχερείται ένα «πολύ ευρωπαϊκό πραξικόπημα», με την έννοια ότι κάνουν τα πάντα να απαξιώσουν την ελληνική κυβέρνηση. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη; Συμφωνώ. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα είναι ένα αντικείμενο διάχυτου ευρωπαϊκού ή και παγκόσμιου καπιταλιστικού πειραματισμού, ο οποίος δεν είναι οικονομικός. Το ζήτημα που απασχολεί τους Ευρωπαίους δεν είναι αν τα μέτρα λιτότητας θα αποδώσουν. Το πείραμα είναι πολιτικό. Το πρόβλημα που τίθεται από τους Ευρωπαίους είναι σε ποιο βαθμό και για πόσο καιρό είναι δυνατόν να συγκρατήσουν πολιτικές ισορροπίες σε μια χώρα που υφίσταται τα πάνδεινα. Σαφώς γνωρίζουν πως από ένα σημείο

και πέρα υπάρχουν όρια, όμως πειραματίζονται με αυτά τα όρια. Οι αμφίσημες και αμφίθυμες τακτικές ευρωπαϊκών κλιμακίων είναι μια προσπάθεια διαπραγμάτευσης της μεγάλης δύναμης, όσον αφορά τα όρια που μπορεί να επιβάλλει στους μικρούς τη θέλησή της. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι δυνατόν να αποδεχθεί κανείς ότι μπορούμε να τα σπάσουμε ατιμωρητί με τους Ευρωπαίους. Πιστεύω ότι θα ήταν καλύτερα να μην είχαμε μπει στο ευρώ. Αλλά αυτό το πιστεύω τώρα, εκ των υστέρων. Τότε ήμουν φανατικός υποστηρικτής του να μπούμε στην ευρωζώνη, όπως και τα 9/10 των συμπατριωτών μας. Θεωρούσα πως θα έφερνε καλά αποτελέσματα. Αυτό, όμως, διαφέρει από τη συζήτηση εξόδου από το ευρώ, είτε αυτή πάρει τη μορφή μιας ελληνικής πρωτοβουλίας είτε πάρει τη μορφή μιας αποβολής.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ εκδηλώσεων

Κυριακή 14 Ιουνίου

**Συζήτηση με τίτλο: «Μπροστά στο νέο νόμο για την ιθαγένεια των παιδιών των μεταναστών», στις 7 μ.μ., στο κτίριο της ΕΡΤ3 (Λεωφόρος Στρατού και Καυταντζόγλου γωνία). Μιλούν οι Γ. Γαϊτάνη, Έ. Τελλή, Ν. Γκλαρνέτατζης. ** Συζήτηση με θέμα «Παιδεία, δημόσιο αγαθό» διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Ωραιοκάστρου, στις 8 μ.μ. στο κτίριο Παύλος Μελάς. Μιλά ο Τ. Κουράκης. ** Ο ΣΥΡΙΖΑ Λυκόβρυσης διοργανώνει συζήτηση για το κυβερνητικό έργο (απολογισμός και προσδοκίες), στις 10.30 π.μ., στην αίθουσα «Μανόλης Αναγνωστάκης». Μιλά η Θ. Φωτίου.

∆ευτέρα 15 Ιουνίου

**Τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του Μπάμπη Πρωτοπαπά, στις 6.30 μ.μ., στο αμφιθέατρο Τρίτση (Ακαδημίας 50). Μιλούν οι Ν. Κωνσταντόπουλος, Στ. Παπανικολάου, Θ. Παπαθεοδώρου, Β. Γιαννουδάκη, Γ. Μπαλάφας, Π. Τριγάζης. **Παρουσίαση επανέκδοσης της πεζογραφικής τριλογίας του Μπάμπη Κλάρα., στις 8 μ.μ., στο Polis Art Cafe (Πεσματζόγλου 5 & Σταδίου) από τις εκδόσεις ΚΨΜ και την οικογένεια Μπάμπη Κλάρα. Μιλούν οι Ι. Παπαθανασίου, Πρ. Παπαστράτης, Φ. Οικονομίδης, Φ. Οικονομίδης, Α. Κατσίκη Γκίβαλου. Συντονίζει ο Η. Νικολακόπουλος. Παίζουν οι Α. Έδεν, Α. Βλάχος, Μ. Μανιός, Β. Μήτσης.

Τρίτη 16 Ιουνίου

**Πάρτυ διοργανώνουν οι Φίλοι των ΑΣΚΙ και ο ρ/σ

Ελπιδοφόρο σημάδι, η στήριξη στο ΣΥΡΙΖΑ

Παρά την αμείλικτη πίεση που ασκούν οι Ευρωπαίοι στην Ελλάδα, οι δημοσκοπήσεις και όχι μόνο, δείχνουν πως ο κόσμος δεν πτοείται, αλλά συνεχίζει να στηρίζει την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης. Τι δείχνει αυτό; Αυτό είναι το πιο ελπιδοφόρο σημάδι από όλα. Εις πείσμα της «κοινής» ή κοινότατης λογικής, οι άνθρωποι εξακολουθούν να ελπίζουν, να πείθονται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να μας βγάλει από αυτή τη δεινή θέση με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις και τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να θεωρούμε δεδομένη τη στήριξη του κόσμου στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αυτή τη στιγμή το πιο ελπιδοφόρο σημάδι είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία του λαού δεν είναι έτοιμη να αποδεχτεί ότι υπάρχει άλλη πολιτική λύση, εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή η στήριξη μπορεί να είναι ένα σημάδι ότι η κοινωνία αλλάζει; Υπάρχει μεγαλύτερο τεκμήριο αλλαγής από το ότι αίφνης η αριστερά κοντεύει να φτάσει το 40%, για πρώτη φορά στην ιστορία της; Υπάρχει πιο αδιάψευστο τεκμήριο από το γεγονός ότι εις πείσμα των ΜΜΕ και των Ευρωπαίων, εξακολουθεί ο λαός να ελπίζει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μας βγάλει από αυτή την καταστροφική πορεία; ∆εν ξέρω αν αυτό θα οδηγήσει στο μετασχηματισμό της κοινωνίας, αλλά στο επίπεδο της πολιτικής εκπροσώπησης, δράσης και συνείδησης, είναι σαφές ότι βρισκόμαστε ήδη σε μια νέα φάση. ∆εν θα χρειαστεί να περιμένουμε άλλο. Φυσικά, η ατμόσφαιρα αυτή δεν μας προφυλάσσει ούτε από τις ενδεχόμενες καταστροφές ούτε από τα πισωγυρίσματα. Όμως, πρόκειται σαφώς για ένα τεράστιο κοινωνικό, πολιτικό και κυρίως ιδεολογικό κεκτημένο. Ο ΣΥΡΙΖΑ τι πρέπει να κάνει για να μη χάσει την εμπιστοσύνη που έχει κερδίσει; Να αγωνίζεται, να μετέχει, να πιστεύει, να ελπίζει, να στηρίζει και να μην ανοίγει τα αυτιά του σε προφανώς υποβολιμαίες κακοήθεις και ψευδολόγες προσπάθειες, οι οποίες πάνε να υπονομεύσουν την προσπάθεια που γίνεται μέχρι τώρα. Πιστεύω ότι οι συμπολίτες μας το έχουν καταλάβει αυτό και γι’ αυτό ακόμα και σήμερα το ποσοστό των ανθρώπων που στηρίζουν ανεπιφύλακτα τον ΣΥΡΙΖΑ είναι πολύ μεγάλο, όπως και το ποσοστό των ανθρώπων που υποστηρίζουν επιφυλακτικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτά που συμβαίνουν σήμερα ήταν ανέλπιστα πριν ένα χρόνο. Κανείς δεν θα μπορούσε να εκφράσει την ελπίδα ότι θα συμβούν. Αυτή τη στιγμή έχουμε καβαλήσει το άρμα της ελπίδας και δεν ξέρουμε πώς να τη χαρακτηρίσουμε. Κοιτάμε κάτω και βλέπουμε τη γη να φεύγει μπροστά στα πόδια του αλόγου και απλώς δεν ξέρουμε σε τι απόσταση από τη γη βρισκόμαστε. Είμαστε χαμένοι στην τρομακτική ιστορική μεταβολή, την οποία συνεπέφερε το άλογο του ΣΥΡΙΖΑ.

στο Κόκκινο 105,5, στις 9 μ.μ., στον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Ερμού 134-136. **Εκδήλωση με τίτλο:«Γυναίκες, Σώμα και Κοινωνική Αναπαραγωγή», διοργανώνει το Ινστιτούτο Πουλαντζά, στις 6.30 μμ, στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής του ∆ήμου Θεσσαλονίκης (Αγγελάκη 13). Μιλά η Σίλβια Φεντερίτσι.

Τετάρτη 17 Ιουνίου

**Ανοιχτή πολιτική συζήτηση με ομιλητή τον Ν. Βούτση διοργανώνει η ΟΜ Πατησίων, στην πλατεία Αγίου Ανδρέα στη Λαμπρινή. ** Εκδήλωση με τίτλο «Η κομποστοποίηση στο σπίτι και τη γειτονιά», διοργανώνει η δημοτική παράταξη “Πεντέλη εν ∆ράσει - Ριζοσπαστική Συνεργασία Πολιτών”, στις 6 μ.μ., στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (πρώην δημαρχείο, Ηγ. Μακρυγιάννη 2). Μιλούν οι Μ. Κάτια, ∆. Χωματίδης.

Πέμπτη 18 Ιουνίου

** Συναυλία αλληλεγγύης για τη νέα αποστολή της Πρωτοβουλίας «Ένα Καράβι για τη Γάζα» Στόλος της Ελευθερίας, στις 7 μ.μ., στα Προπύλαια. Συμμετέχουν: Γεια σου Τάκη (Σπυριδούλα & ∆.Πουλικάκος), Κάτω από το ∆έντρο, Μ. Φριντζήλα, Π. Τσεβάς, Στ. ∆ρογώσης,Υπόγεια Ρεύματα, ALPHA BANG, Φράξια, Radio sol, ∆.. Καρούσος, DJ HUMAN, Μ. Παπαδημητρίου, Μ. Αγρίτη, Μ. Γιούργος, Μ. Καπερώνης, Μ. Καστρησίου, Α. Κεφαλά, Σ. Στάικου, Α. Χατζησοφιά. ** Οι εκδόσεις Καστανιώτη και ο Ianos (Σταδίου 24) παρουσιάζουν το βιβλίο της Ρ. Γαλανάκη «Η άκρα ταπείνωση», στις 8.30 μ.μ. Μιλούν οι Κ. Σχινά, Μ. Χαρτουλάρη, Β. Χατζηβασιλείου και η συγγραφέας.

Παρασκευή 19 Ιουνίου

**Γιορτή για τα παιδιά διοργανώνει η Ανοιχτή

Πόλη της 6ης δημοτικής κοινότητας, στις 6μμ, στην πλατεία του Άγιου Παντελεήμονα. Στηρίζουν η Κίνηση Κατοίκων 6ης κοινότητας, η δομή αλληλεγγύης «το Μυρμήγκι» και το Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών.

Κυριακή 21 Ιουνίου

** Πανελλαδική συνέλευση του Καραβανιού Αγώνα & Αλληλεγγύης στις 11 π.μ Ακολουθεί συζήτηση με τους αγωνιστές εργάτες του εργοστασίου DITA από τη Βοσνία (6 μ.μ.) και συναυλία με τους Nigredo, Flow Advantage, Social Waste. •


70 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ Ο πρώτος συμβολισμός που έδωσε ο Άρης ήταν ότι χρειάζεται να πάμε στον αγώνα με το λαό και τους εκφραστές του στο πλευρό μας.

Εµείς να γινόµαστε η µαγιά του κινήµατος

Του Νίκου Μανιού

Α

ν θέλει κάποιος να μιλήσει για τον Άρη, ανοίγονται μπροστά του δύο επιλογές: η μία είναι να μιλήσει ως ιστορικός, κάτι που δεν μπορώ να κάνω, αλλά και που δεν μου αρέσει, αφού είναι όλα γραμμένα, αλήθειες και ψέμματα έχουν γεμίσει χιλιάδες σελίδες. Η άλλη επιλογή είναι να μιλήσει ως ένας απλός άνθρωπος που έχει εμπνευστεί από τους αγώνες του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Χρειάζεται να προσεγγίσω το φαινόμενο Άρης Βελουχιώτης μέσα από τη γνώση και την εμπειρία μου και ίσως φανώ λίγο ανορθόδοξος. Επειδή δίνω ιδιαίτερη σημασία στο συμβολισμό του αγώνα, θα ξεκινήσω επισημαίνοντας τί έκανε ο Άρης στις 7 Ιούνη στη ∆ομνίστα. ∆εν άρχισε τις τουφεκιές, δεν έκανε διακηρύξεις κομματικές. Φώναξε τον δάσκαλο και τον παπά του χωριού, προσκύνησε τον δεύτερο, κομουνιστής όντας, γιατί είχε άποψη για το ρόλο που μπορούσε να παίξει η εκκλησία. Τον δάσκαλο τον κάλεσε γιατί πίστευε ότι η παιδεία ήταν ένα βασικό όπλο που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ο λαός για να απελευθερωθεί από τη σκλαβιά και τις δεισιδαιμονίες. ∆εν είναι τυχαίο ότι, πριν έρθει εδώ, έκανε επαφή με ένα κομματικό μέλος, από τα ελάχιστα που υπήρχαν την εποχή εκείνη, τον δάσκαλο από το Κρίκελλο, ο οποίος του έδωσε τη σημαία του σχολείου, βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή του και ο οποίος βρήκε τραγικό τέλος από τους εχθρούς.

Αγροτική επανάσταση

Ο πρώτος συμβολισμός που έδωσε ο Άρης ήταν ότι χρειάζεται να πάμε σε αυτόν τον αγώνα με το λαό στο πλευρό μας και με τους εκφραστές του λαού, που είναι η εκκλησία και η παιδεία. ∆εν είναι τυχαίο ότι αργότερα στρατεύθηκαν αρκετοί ιερείς στον αντάρτικο αγώνα ενάντια στους κατακτητές. Ο Άρης εξέφρασε κατι για το οποίο ακόμα αναρωτιόμαστε, ότι η παράδοση των αγώνων ενός λαού ποτέ δεν πάει χαμένη. Ποιός κουβέντιαζε το 1940 για την επανάσταση του 1821; Ο Άρης εμπνεύστηκε και ενέπνευσε με τα κηρύγματα του 1821. Θα όφειλε «λογικά» να ακολουθήσει τη θεωρία του κομουνιστικού κινήματος, δηλαδή εργατική επανάσταση. Έκανε, όμως, το ακριβώς αντίθετο, ακολούθησε την παράδοση και έκανε αγροτική επανάσταση. Όχι ότι δεν βγήκαν πολλοί ερ-

γάτες στα βουνά, ήδη είχε φέρει τον Μανώλη Τσάφο, εργάτη από την Καισαριανή, ο οποίος ήταν δίπλα του μέχρι τις τελευταίες ημέρες. Ο σύντροφος και συναγωνιστής του Άρη, Γιώργος Χουλιάρας, λέει ότι θα μπορούσαμε να κατηγορήσουμε τον Άρη ως πρώτης ταξης σωβινιστή. Απευθύνθηκε, λοιπόν, στο λαό, λύνει ευθύς εξαρχής τη σχέση αντάρτικου, στρατού και λαού, ότι δηλαδή δεν κάνει πλιάτσικο στις περιουσίες του κόσμου. Αντιθέτως η πρώτη πράξη του, όταν πήραν τρόφιμα από μια ιταλική αποθήκη, ήταν να τα μοιράσει στα χωριά, κάτι που έκανε συνεχώς. Η άλλη αιρετική προσέγγιση του Άρη ήταν ότι δεν πήρε εντολή από το κόμμα να ανέβει επάνω, αλλά πήρε έγκριση. Η άποψη ότι δεν κάνουμε ένοπλο αγωνα, αλλά κάνουμε αγώνα μέσα στις πόλεις, ήταν κυρίαρχη στο κομουνιστικό κίνημα το πρώτο διάστημα της Κατοχής. Μια ακόμα χαρακτηριστική επιλογή του Άρη ήταν ότι δεν βγήκε να κάνει προσηλυτισμό, να κάνει τους ανθρώπους και κομουνιστές και αντάρτες, πρώτα να φτιάξει οργανώσεις και μετά να ολοκληρώσει την έννοια της αντίστασης. Πρώτα δημιουργεί έναν ολόκληρο στρατό ανταρτών και έπειτα κάποιοι από αυτούς στη συνέχεια πέρασαν και στο κόμμα. Γι’ αυτό και η στρατιωτική δύναμη του ΚΚΕ ήταν δυσανάλογη σε σχέση με την πολιτική του δύναμη. Αυτό, βέβαια, δεν σήμαινε ότι οι καπεταναίοι και ο Άρης δεν ήταν υπάκουοι στη γραμμή του κόμματος μέχρι θανάτου. Ο Άρης, ήδη από τις αρχές του 1943, διατύπωσε την άποψη ότι ο επόμενος ζυγός στην Ελλάδα θα είναι ο εγγλέζικος. Παρόλα αυτά απέφευγε να κάνει πράξεις εναντίον των Εγγλέζων και δέχτηκε την υποταγή των αντιστασιακών οργανώσεων στο συμμαχικό στρατηγείο του Καΐρου, αν και με βαριά καρδιά.

Τρία χρόνια ήταν αρκετά

Θα μου επιτρέψετε να κάνω μια σύγκριση που δεν είναι ιστορικά δόκιμη, αλλά υπάρχουν κοινά στοιχεία. Με τον Τσε Γκεβάρα. Ο Άρης σε τρία χρόνια ιστορικής αντίστασης και δράσης ήταν ο πρώτος καπετάνιος και σύμβολο σε όλη την Ελλάδα. Στα τρία χρόνια ακριβώς ήρθε σε ρήξη με το κόμμα και κυριολεκτικά οδηγήθηκε στο θάνατο. Το ίδιο συνέβη με τον Τσε. Αφού απογοητεύθηκε από όσα συνέβαιναν από τον φίλο του τον Φιντέλ Κάστρο, έφυγε έξω από την Κούβα για να δείξει τη θεωρία του και

την επαναστατική του δουλειά. Είχε το ίδιο τέλος με τον Άρη, προδομένος και περικυκλωμένος από παλιούς του συντρόφους. Το 2003, είχαμε την τύχη να κάνουμε μια παρουσίαση, στην Πάτρα, με έναν Κουβανό που ακολούθησε τον Τσε σε όλη τη Λατινική Αμερική, μέχρι το θάνατό του. Κι εκείνος είχε τον ίδιο καημό. Τρία χρόνια, λοιπόν, ήταν αρκετά για να δείξει, εκτός από την πίστη και την αγωνιστικότητά του, τις κατευθύνσεις. Ο Άρης δεν είχε στο νου του να τελειώσουμε με τον πόλεμο και να δώσουμε την εξουσία ξανά σε κάποιους επιτήδειους. Μιλούσε για λαοκρατία, για απελευθέρωση εθνική, αλλά όχι μόνο από τον κατακτητή.

Πίστη στους νέους

Κάτι ακόμα σημαντικό για τον Άρη: πίστεψε πολύ στους νέους. ∆εν στράφηκε κυρίως στους ήδη οργανωμένους κομουνιστές να τους βγάλει στο βουνό. Είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στη νεολαία και ήταν αυστηρός στους όρκους που έδιναν, γιατί ήξερε ότι ήταν 18 χρονών παιδιά. Ορκίζονταν ότι θα είναι πιστοί στον αγώνα, ότι δεν θα πειράξουν κανενός την περιουσία και την οικογένεια. Αν δεν είχαν απόλυτη πίστη στον αγώνα, δεν τους έπαιρνε μαζί του. Επομένως, κάτι που λείπει πολύ, όλα τα χρόνια που εγώ είμαι στην Αριστερά, είναι η εμπιστοσύνη στους νέους. ∆εν έχει σημασία αν τους επικαλούμαστε, σημασία έχει αν

τους δίνουμε τη δυνατότητα. Φωτεινή εξαίρεση αποτελεί το γεγονός ότι επιτέλους έχουμε πρωθυπουργό 41 ετών, ο οποίος είναι γέννημα της κομουνιστικής αριστεράς, με όλα τα λάθη που έχει κάνει. Γιατί λάθη δεν κάνει μόνο όποιος δεν κάνει τίποτα. Το κύριο δίδαγμα, νομίζω, που βγαίνει από τη στάση και τη ζωή του Άρη είναι ότι χρειάζεται να είμαστε παρόντες με όλες τις μορφές αγώνα. Ανάλογα με την εποχή χρειάζεται να χειριζόμαστε τις μορφές πάλης και την κοινωνία με τέτοιο τρόπο, ώστε να είμαστε συμβατοί μαζί της. ∆εν ακολούθησε ολόκληρη η κοινωνία τον Άρη, εμπνεύστηκε όμως από αυτόν, τον αποδέχτηκε. Και σήμερα, λέμε: μα δεν βγαίνει ο κόσμος στο δρόμο. Ποτέ δεν βγαίνει όλος ο κόσμος, βγαίνουν οι πρωτοπόροι. Αν περίμενε ο Άρης, και οι άλλοι, να βρεθεί ένας λόχος για να ξεκινήσει, δεν θα είχε ξεκινήσει ποτέ. Χρειάζεται, λοιπόν, να μπαίνουμε μπροστά εμείς. Εμείς να γινόμαστε η πρωτοπορία, η μαγιά ενός κινήματος. Το προζύμι φουσκώνει από τη μαγιά, μην περιμένουμε να βρούμε έναν τόνο αλεύρι, για να μοιράσουμε τον άρτο της αντίστασης στο λαό.

Το κείμενο αποτέλεσε την ομιλία του βουλευτή Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκου Μανιού, στις εκδηλώσεις μνήμης της Εθνικής Αντίστασης και του Άρη Βελουχιώτη, στη ∆ομνίστα Ευρυτανίας, στις 7 Ιουνίου 2015.


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.