Κυριακή 09-11-2014 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2014 • Αρ. φ. 1224 • 2 €

Γ. Μηλιός: Λιτότητα και δημόσιο χρέος

Πολιτικό ζήτημα η αντιμετώπιση της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. σελ. 7

...

Ξ. Παπαδοπούλου: Οι τράπεζες σε ρόλο ρυθμιστή Οι κυβερνητικές ρυθμίσεις για τα κόκκινα δάνεια. σελ. 6

...

Σ. Βελισσαρίου: Φόρτσα ΕΚΠΑ!

Οι πρυτάνεις ως προϊόντα περιστολής δημοκρατικών δικαιωμάτων. σελ. 8

...

∆. Παπανικολάου: Ξανακατασκευάζοντας τον ομοφυλόφιλο

Ο φόβος απέναντι στη διαφορά, οι ανακρίβειες και οι παρανοήσεις. σελ. 23

«Για πρώτη φορά συζητάμε για το μέλλον μας στο σχολείο»

Το αυθόρμητο κίνημα των μαθητών και η απάντηση του υπουργείου με συλλήψεις και απειλές. σελ. 9

Γ. Αλμπάνης: Η βία του Ζορζ Λαμπικά

Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του μαρξιστή φιλοσόφου. σελ. 24

Θ. Καλαφάτης: Η νεανική πολιτιστική κουλτούρα δεν είναι απαλλαγμένη πολιτικών προδιαθέσεων Συνέδριο για τις νεανικές κουλτούρες στη μεταπολεμική Ελλάδα. σελ. 22

Καταρρέει η ιδιωτικοποίηση του Ελληνικού; Της Φερενίκης Βαταβάλη*

ριν από λίγες μέρες το ΤΕΕ, ο επίσημος τεχνικός σύμβουλος του κράτους, έδωσε στη δημοσιότητα την οικονομοτεχνική έκθεση εκτίμησης της επενδυτικής αξίας του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού και της παραλίας του Αγ.Κοσμά. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Η σημερινή αξία του Ελληνικού ανέρχεται σε 3 δισ. ευρώ, τη ίδια στιγμή που το ΤΑΙΠΕ∆ έχει αποδεχτεί την προσφορά 915 εκατ. ευρώ από την εταιρεία Lamda Development συμφερόντων Ομίλου Λάτση. Προκύπτει δηλαδή -με αμιγώς εμπορικούς όρους- υποτίμηση της αξίας του αποκαλούμενου «μεγαλύτερου φιλέτου της Μεσογείου» κατά 222%! Ράπισμα για τις μεθοδεύσεις της κυβέρνησης και του ΤΑΙΠΕ∆ είναι και η απόφαση του

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

ΤΗ ∆ΥΣΜΕΝΕΣΤΕΡΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΠΕΛΕΞΕ ΤΟ ΓΙΟΥΡΟΓΚΡΟΥΠ

Όνοµα: Εποπτεία Επώνυµο: Μνηµόνιο

Σε διαρκή εκκρεμότητα η συζήτηση για το χρέος Σε πυρετώδη αναζήτηση του κατάλληλου τρόπου διαχείρισης του νέου μνημονίου που συνοδεύει την «προληπτική γραμμή στήριξης» επιδίδεται το Μαξίμου, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αρνητικές εντυπώσεις από την απόφαση του Γιούρογκρουπ για τη νέα συμφωνία με την Ελλάδα. Ελπίζοντας σε μια ευνοϊκή συμφωνία -που δεν ήρθε- η κυβέρνηση σχεδίαζε να στηρίξει σ’ αυτή όλη την πολιτική της για την αντιμετώπιση του ΣΥΡΙΖΑ από καλύτερες θέσεις. Τώρα που η απόφαση του Γιούρογκρουπ την αφήνει πολιτικά μετέωρη, νιώθει ότι οδηγείται σε αδιέξοδο και επιχειρεί να αποκρύψει με τις δηλώσεις προέδρου και αντιπροέδρου της κυβέρνησης την πραγ-

Τι θα φάμε σήμερα μαμά; Μόρια!

ματικότητα. Πράγμα δύσκολο, καθώς η επιλογή της ενισχυμένης εποπτείας μετά τη λήξη του τρέχοντος μνημονίου με προσδιορισμένους όρους στο πλαίσιο νέου μνημονίου που θα υπογραφεί, δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες. Άλλωστε, και για το ζήτημα του χρέους τη στάση του Γιούρογκρουπ δεν ήταν ευνοϊκή. Οποιαδήποτε συζήτηση αποκλείστηκε και το θέμα παραπέμφθηκε στη συνεδρίαση της 8ης ∆εκεμβρίου, αλλά μέσα σε κλίμα δυσμενές, καθώς αρχίζει να καλλιεργείται και με ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης- η άποψη ότι είναι βιώσιμο και δεν υπάρχει λόγος για νέες παραχωρήσεις.

Ρηξικέλευθη η ιδέα του υπουργού Παιδείας Γ. Λοβέρδου για να καλύψει τις 1.100 κενές θέσεις εκπαιδευτικών στα σχολεία, καθώς επιλύει ταυτόχρονα και το πρόβλημα της ανίας των ανέργων. Αντί να προσλάβει τους απαραίτητους εκπαιδευτικούς για να λειτουργήσουν τα σχολεία, ζητάει από τους άνεργους να εργασθούν εθελοντικά (αμισθί κοινώς). Ε, αφού κάθονται που κάθονται οι άνθρωποι και δεν έχουν να φάνε, τουλάχιστον τώρα θα έχουν ένα χόμπι. Και επειδή είναι μεγάλη καρδιά ο υπουργός θα τους δώσει μόρια για τις μελλοντικές (και πιθανώς ανύπαρκτες) προσλήψεις στον κλάδο. Και για κάποιο λόγο υπάρχουν άνθρωποι που εξεγείρονται με αυτήν την ιδέα…

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Σε αποδιάρθωση η περιφερειακή ισορροπία της χώρας

Χρειαζόμαστε μια δεύτερη ∆ΕΘ

Ο Κωστής Χατζημιχάλης για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την τοπική ανάπτυξη σελ. 30, 31

Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Μαντάς για την ανάγκη κοινωνικής κινητοποίησης και το αίτημα για εκλογές σελ. 10

Ο Χαμίτ Μπόζαρσλαν για την πολιτική του Ερντογάν που οδηγεί την Τουρκία σε απομόνωση σελ. 15

Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας και ο Αλμπέρτο Γκαρθόν μιλούν για το Podemos και την Ενωμένη Αριστερά σελ. 16, 17

Οι αποτυχίες τής τουρκικής πολιτικής

Κάτι αλλάζει στην Ισπανία

2 Καταρρέει η ιδιωτικοποίηση του Ελληνικού; ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με τη σύμβαση που προτίθενται να υπογράψουν με τον επενδυτή για την παραχώρηση του Ελληνικού για 99 χρόνια. Το ΤΑΙΠΕ∆ – ανάμεσα σε άλλες παρατυπίες – άλλαξε τους όρους του διαγωνισμού ενώ αυτός βρισκόταν σε εξέλιξη, παραβιάζοντας τις αρχές της διαφάνειας και της ανταγωνιστικότητας. Πολύ σύντομα αναμένεται μάλιστα να ανακοινωθεί και η οριστική απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί του θέματος, κάτι που ενδεχομένως να δώσει τη χαριστική βολή στην κορωνίδα του προγράμματος των ιδιωτικοποιήσεων.

“

Το ΤΑΙΠΕ∆ απολύτως απομονωμένο

Χωρίς αμφιβολία, τόσο η απόφαση του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όσο και η εκτίμηση της αξίας του Ελληνικού από το ΤΕΕ βασίζονται σε μία λογική που προτάσσει τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς. Παρόλα αυτά, και οι δύο αυτές δημόσιες παρεμβάσεις ξεγυμνώνουν –μέσα από τη δική τους οπτική- γκρίζες πτυχές της υπό εξέλιξης ιδιωτικοποίησης του Ελληνικού. Ξεγυμνώνουν τη νεοφιλελεύθερη μηχανή που έχει στηθεί για να αποστερήσει από την κοινωνία το δημόσιο πλούτο προς όφελος συγκεΟι παρεμβάσεις κριμένων επιχειρηματικών συμφερόντων χωρίς κανένα όρο και περιοριτου Ελεγκτικού σμό. Συνεδρίου και του Οι παρεμβάσεις του Ελεγκτικού Συ δρίου και του ΤΕΕ προστίθενται ΤΕΕ προστίθενται –χωνερίς βέβαια να αθροίζονται- στις –χωρίς βέβαια να φωνές που όλα αυτά τα χρόνια μιλάνε για ένα τεράστιο περιβαλλοντικό, αθροίζονται- στις κοινωνικό και οικονομικό σκάνδαλο. Προστίθενται στις φωνές των κινηφωνές που όλα αυ- μά των, της αυτοδιοίκησης, του επιτά τα χρόνια μιλά- στημονικού κόσμου και πολιτικών κομμάτων που οραματίζονται για την νε για ένα τεράέκταση του Ελληνικού ένα δημόσιο στιο περιβαλλοντι- και κοινόχρηστο Μητροπολιτικό Πάρκο υψηλού πρασίνου, με δραστηκό, κοινωνικό και ριότητες πολιτισμού, αθλητισμού και νωφελών εξυπηρετήσεων. οικονομικό σκάν- κοιΈτσι λοιπόν το ΤΑΙΠΕ∆ είναι πλέον απολύτως απομονωμένο και μαζί δαλο. απονομιμοποιείται πλήρως η κυβερνητική πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων. Αυτό είναι σαφές. Όπως επίσης σαφές είναι ότι, όχι μόνο έχει αποτύχει το ΤΑΙΠΕ∆ στο κοινωνικά καταστροφικό έργο του, αλλά το τελευταίο διάστημα καταρρέει συστηματικά, με εμβληματικό στοιχείο την αποχώρηση του διευθύνοντος συμβούλου που από την πρώτη μέρα βρέθηκε να οργανώνει το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων. Μπορεί άραγε να πλησιάζει και η μέρα της κατάργησής του;

Είναι σημαντικό να συνεχιστεί ο αγώνας

Αυτή ακριβώς τη στιγμή λοιπόν οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις του τόπου που οραματίζονται ένα «άλλο» μοντέλο ανάπτυξης και πόλης είναι σημαντικό να συνεχίσουν τον αγώνα απέναντι στην εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, αλλά και την προσπάθεια αποδόμησης του κυρίαρχου λόγου που έχει εμποτίσει σε μεγάλο βαθμό τις συνειδήσεις των ανθρώπων. Είναι αυτός ο κυρίαρχος λόγος που στην περίπτωση του Ελληνικού οδήγησε στις τελευταίες δημοτικές εκλογές -μέσα από κενές υποσχέσεις για χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας- στο βίαιο ξήλωμα του πρώην δημάρχου Ελληνικού-Αργυρούπολης Χρήστου Κορτζίδη και, μαζί με αυτόν, των πρώην δημάρχων των γειτονικών δήμων, που διεκδίκησαν μαζί με κινήματα και φορείς τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου στο Ελληνικό. Είναι επίσης σημαντικό κινήματα, αυτοδιοικητικά σχήματα και επιστημονικές ομάδες να συνεχίσουν την επεξεργασία των προτάσεων τους για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό, σε μία κατεύθυνση που θα δίνει απαντήσεις στη μεγάλη πρόκληση της αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος της Αθήνας και της διασφάλισης υψηλής ποιότητας ζωής για όλους, στο πλαίσιο ενός ‘άλλου’ μοντέλου αστικής ανάπτυξης και οργάνωσης των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου. *Η Φερενίκη Βαταβάλη είναι αρχιτέκτων-πολεοδόμος.

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

«Η τελευταία ζαριά» ∆υο βραδιές στα Λεχαινά

ε τους ανθρώπους που ζουν στα χωριά της περιφέρειας, ακόμα και σε αντίθεση με τις γειτονιές της Αθήνας, κάνεις σε βάθος συζήτηση για το πώς ζουν, πώς δουλεύουν –αν δουλεύουν– ποια τα καθημερινά και τα συνολικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Στα χωριά συναντάς αγρότες, κτηνοτρόφους, άνεργους νέους, που παρά την αρχική επιφύλαξη, σου ανοίγουν την καρδιά τους τελικά, με την …καταλυτική βοήθεια του ταβερνιάρη. Φτάνουν μόνοι, χωρίς πρόκληση και μέχρι τις πρόσφατες πολιτικές επιλογές τους. Εκεί είναι που γίνονται πιο επιθετικοί προς τον εαυτό τους, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο για πολιτικό, ακόμα και για τους κομμουνιστές που σε όποιο εγχειρίδιό τους κι αν ανοίξεις επαναλαμβάνεται η λέξη «αυτοκριτική». Γίνεσαι πιο πλούσιος στις γνώσεις, στις ιδέες και την ψυχή σου.

Είχα έμπνευση

Στο Καπελέτο ο αγρότης ήρθε στο τραπέζι μας επιφυλακτικός, καλύπτοντας την επιφύλαξη με την ευγένειά του. «Να δούμε κι εσάς» άρχισε. «Προχωρήστε χωρίς τα λαμόγια, μην νερώσετε το κρασί σας». Κατάλαβα ότι είχε «τσιμπήσει», όχι αδίκως αφότου οι τοπικές εφημερίδες αναφέρουν, σχεδόν, καθημερινά πρόσωπα που επηρέασαν την πολιτική και κοινωνική ζωή του νομού, από τη θέση του βουλευτή, του Νομάρχη, του τοπικού άρχοντα, ή του κομματικού που έδενε και έλυνε στην περιοχή. «Να μην κωλώσετε, να στείλετε τα λαμόγια στη φυλακή. Να αρχίσετε από την αλλαγή του νόμου για την ευθύνη των υπουργών», πρόσθεσαν και οι άλλοι που ήρθαν στο τραπέζι μας. Κουφάθηκα με την πιεστικότητα που τα έβαζαν. Όλοι, αυτοί που από το ’81 στήριζαν και ψήφιζαν ΠΑΣΟΚ, αλλά και οι άλλοι που είχαν νεοδημοκρατικό παρελθόν. «Είστε η τελευταία μας ζαριά», είπε αυστηρά. «Να δείξετε αμέσως ότι δεν είστε σαν τους άλλους, ότι δε θα τα βρείτε μαζί τους. Να εφαρμόσετε, όχι σαν κοροϊδία, το «πόθεν έσχες»». Πως αυτά τα άτομα που γνωρίζαμε τη ζωή και το βιός τους σήμερα έχουν βίλες, αυτοκίνητα, ζουν χλιδάτα». Πρέπει να γνωρίζεις από πολιτική και κοινωνική ψυχολογία για να αντιληφθείς πλήρως την πρώτη προτεραιότητα της ανάγκης τους. Ο ταβερνιάρης μετακινήθηκε και έβαλε απαλά, αλλά …εκκωφαντικά μέσα μου, το τραγούδι «Ρίξε μια ζαριά καλή». Πήγαμε στα καθημερινά προβλήματα της ζωής του. «Έβαλα καρπούζι, αλλά μπήκα μέσα. Ο έμπορος όχι μόνο μου έδινε 0,50 λεπτά το κιλό, αλλά ήθελε να πληρώσω και τα εργατικά για το φόρτωμα. Σταμάτησα και έβαλα τριφύλλι». «Ποιος στο είπε να το κάνεις;». «Κανείς, μόνος μου πειραματίστηκα». «Και αν δεν έπιανε, δεν είχε απόδοση;», «Είχα έμπνευση» γέλασε. «Οι γεωπόνοι είτε του κράτους είτε της Αγροτικής, δεν επαρκούσαν και όσοι υπάρχουν τους βάζουν σε γραφειοκρατικές δουλειές. Υπήρχε ένα πολύ καλό ινστιτούτο έρευνας για τις καταλληλότερες καλλιέργειες του νομού, αλλά το έκλεισαν». «Για να αναπτυχθεί η παραγωγή και να υπάρχει κίνητρο πρέπει επίσης να μειωθεί η τιμή του ρεύματος, όπως γίνεται σε άλλες κατηγορίες επαγγελματιών και η τιμή του πετρελαίου». Μπορεί να ελέγχεται, όπως τότε επί Σημίτη, που είχε κόκκινο χρώμα». «Γινόταν λαθρεμπόριο με αυτοκίνητα και θέρμανση», του αντέτεινα. «Γινόταν έλεγχος. Εδώ στο χωριό πιάστηκε ένας και πλήρωσε μεγάλο πρόστιμο. Όλοι φοβή-

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

θηκαν» απάντησε.

Το πνεύμα χρειάζεται και οινόπνευμα

Το Σάββατο το βράδυ στον όμορφο σιδηροδρομικό σταθμό Λεχαινών, που μετά από την κατάργηση της παραδοσιακής γραμμής του τρένου Πειραιάς – Πύργος –Καλαμάτα, έχει γίνει μπαράκι-στέκι πολιτιστικών εκδηλώσεων, ευτυχώς, γιατί άλλα ρημάζουν, η πολιτιστική ομάδα «Φράγμα» διοργάνωσε ποιητική βραδιά. Με το πέρας της εκδήλωσης, οι διοργανωτές είπαν «φτάνει πια το πνεύμα, χρειάζεται και οινόπνευμα» και μας πήγαν σε καφενείο – ταβερνάκι για να φάμε ντόπιο κοτόπουλο με χυλοπίτες. Στην παρέα μας ήταν τρεις νέοι άνθρωποι. Ο άνδρας από την άγνωστη παρέα, ήταν κτηνοτρόφος από την Αγία Μαύρα. Μαζί με τον αδερφό του συνεχίζουν την οικογενειακή επιχείρηση. Ενώ η υπόλοιπη οικογένειά του, προερχόμενη και αυτή από το ΠΑΣΟΚ, τώρα θα στηρίξει ΣΥΡΙΖΑ, αυτός παραμένει στην περιφέρεια του κόμματος ψαχνόμενος. Η συζήτηση είχε περίπου τους ίδιους προβληματισμούς με τον αγρότη. Αυτός πρόσθεσε στοιχεία αντιφατικότητας του λόγου στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Αναφέρθηκε στα προβλήματα της κτηνοτροφίας, στην εκμετάλλευση των εταιριών γάλακτος, κυρίως, όμως για την ανάγκη κρατικής ενημέρωσης και καθοδήγησης των κτηνοτρόφων και αγροτών. «Να φτιαχτούν σχολές επαγγελματικής κατάρτισης γι’ αυτούς, όπως γίνεται στην Ολλανδία και στην Γερμανία», τόνισε με έμφαση σαν νέος άνθρωπος που διψά για επιστημονική αναβάθμιση της δουλειάς του. Μαζί με τη τεράστια αύξηση του κόστους πρώτων υλών και την ελλιπή παρουσία του κράτους στις ασθένειες, όπως πρόσφατα του καταρροϊκού πυρετού, η συνέπεια είναι η εγκατάλειψη της κτηνοτροφίας. Από τους 150 τόνους φέτας, πήγαμε στους μισούς. Η ίδια πτώση και στο γάλα. Από τους 100 τόνους που βγάζαμε το 2004, σήμερα είναι κάτω από τους 25. Και στις δύο παρέες οι συνεταιρισμοί αναφέρθηκαν ως μη υπάρχοντες, μετά την πασοκική απαξίωση, που τους χρησιμοποίησαν, σαν το μακρύ χέρι του κόμματος και σε αρκετές περιπτώσεις για αρπαχτές. Σφραγίδες πια, που στην καλύτερη περίπτωση γίνονται σούπερ μάρκετ, «πουλώντας» πάμπερς, όπως χλεύασε ένας αγρότης. Και αυτά στην Ηλεία. «Τον παράδεισο της Μεσογείου», όπως την χαρακτήρισε πριν από 35 χρόνια η Ουνέσκο. Αυτό το Νομό που από το 83,4% του κατά κεφαλήν ΑΕΠ εκείνη την περίοδο, τον πήγαν στο 54%, με συνέπεια να είναι από τους πρώτους νομούς στη φτώχεια και στον αποκλεισμό.

“

Μάκης Μπαλαούρας

Στα χωριά συναντάς αγρότες, κτηνοτρόφους, άνεργους νέους, που παρά την αρχική επιφύλαξη, σου ανοίγουν την καρδιά τους τελικά, με την …καταλυτική βοήθεια του ταβερνιάρη.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

Πολιτικά μετέωρη η συγκυβέρνηση

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Λυπητερή επιστροφή από το Eurogroup

ην εβδομάδα που πέρασε, με τις αποφάσεις του Eurogroup της Πέμπτης, ορίστηκε, σε πολύ μεγάλο βαθμό, τόσο το περιεχόμενο της οικονομικής πολιτικής το επόμενο διάστημα, όσο και οι πολιτικές εξελίξεις. Είναι η ίδια η κυβέρνηση που είχε συνδέσει τους δύο τομείς, ελπίζοντας σε ευνοϊκή συμφωνία με τους πιστωτές. Όμως, έγινε ακριβώς το αντίθετο. Ενώ σχεδίαζε, αν υποχρεωθεί να πάει σε εκλογές, να μπορεί να στριμώξει τον ΣΥΡΙΖΑ στη βάση της συμφωνίας, τώρα βρίσκεται σε πολιτικό αδιέξοδο. Είναι χαρακτηριστικά, απ’ αυτή την άποψη, τα σχόλια δύο γερμανικών εφημερίδων αμέσως μετά το Eurogroup, οι οποίες ουσιαστικά εμφανίζουν το Βερολίνο να αφήνει μετέωρο πολιτικά τον Σαμαρά. H Sόddeutsche Zeitung αξιολογώντας το αποτέλεσμα επισημαίνει ότι τα διλήμματα του Βερολίνου αντιμετωπίζουν πολύ συγκρατημένα το ενδεχόμενο να εξασφαλίσουν μεν την πολιτική επιβίωση του Σαμαρά, αλλά με τίμημα τυχόν παράπλευρες απώλειες στη νομισματική ένωση. Αναφέρει επίσης ότι η γερμανική κυβέρνηση πιστεύει πως η Ελλάδα δεν θα μπορέσει του χρόνου να δανειστεί μόνο απ’ τις αγορές. Η Handelsblatt επικρίνει την ανυπομονησία του Αντώνη Σαμαρά να απελευθερωθεί από την τρόικα. Κατανοεί μεν με πολιτικούς όρους τη σπουδή, επισημαίνει, αλλά εσπευσμένη έξοδος ίσως σήμαινε πισωγύρισμα.

Εποπτεία με ουρά

Εντούτοις ο πρωθυπουργός επιχείρησε να εξωραΐσει την κατάσταση. «Η Ελλάδα, πρώτα ο Θεός, βγαίνει οριστικά από την εποχή των μνημονίων», δήλωσε μιλώντας στην Κύπρο, «αλλά θα παραμείνουμε», έσπευσε να τονίσει, «πέρα και πάνω από οτιδήποτε σχέσεις με οποιουσδήποτε δανειστές, όταν αυτές τελειώσουν, εγώ θα επιμείνω, σε ένα δρόμο που λέγεται σταθερότητα, σοβαρότητα, μεταρρυθμίσεις, για το καλό του μεγάλου αγαθού που λέγεται ανάπτυξη». Μετά τις ανακοινώσεις από το Eurogroup δεν υπήρχε κανένας που να διαφωνεί ότι η ηγεσία της ΕΕ επέλεξε την πλέον δυσμενή εκδοχή συμφωνίας. Όπως σημειώνει το Bloomberg, η Ευρωζώνη στην ουσία έδειξε στην Ελλάδα ότι πρέπει να παραμείνει υπό στενό οικονομικό έλεγχο προτού βγει από το πρόγραμμα διάσωσης. Η προληπτική γραμμή που αποφασίστηκε, είναι αυτή μιας ενισχυμένης εποπτείας μετά τη λήξη του μνημονίου στο τέλος του χρόνου. Μάλιστα, η απόφαση έχει και ουρά, καθώς θέτει ως προϋπόθεση η αξιολόγηση που ήδη γίνεται να κλείσει θετικά. «Θετικά», όμως, σημαίνει ότι η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να υλοποιήσει μέτρα που έχουν τεράστιο πολιτικό κόστος, την ώρα που άγχεται για να συγκεντρώσει τους εκατόν ογδόντα βουλευτές για να εκλεγεί πρόεδρος και να αποφύγει τις εκλογές, στις οποίες θα υποστεί βέβαιη ήττα.

«Θέλουμε το ∆ΝΤ»

Όσο για τον ρόλο του ∆ΝΤ, που η κυβέρνηση στοιχημάτιζε στην εξαφάνισή του για να το πιστωθεί πολιτικά, θα έχει

ενεργό ρόλο, που δεν έχει καθορισθεί ακόμη. Η διατύπωση, ωστόσο, του κ. Ντάισελμπλουμ δεν αφήνει αμφιβολία ότι θα είναι ουσιαστικός, γιατί, όπως είπε, «η συμμετοχή του ∆ΝΤ ενισχύει την αξιοπιστία του όλου εγχειρήματος». Αψευδής μάρτυρας για το κομφούζιο που επικράτησε, ήταν η δήλωση αξιωματούχου της κυβέρνησης που άφησε ανοιχτό ακόμα και το ενδεχόμενο το ∆ΝΤ να παίξει το ρόλο του χρηματοδότη. Εξάλλου και ο ίδιος ο κ. Χαρδούβελης σημείωνε στο Reuters: «Θέλουμε το ∆ΝΤ να έχει ανάμειξη, με την έννοια να εμπνέει εμπιστοσύνη στις αγορές ότι μας ελέγχουν λίγο. Η ακριβής σχέση με το ∆ΝΤ είναι κάτι που συζητείται. Θα θέλαμε η ΕΕ να έχει το πάνω χέρι». Τα σχετικά με το χρέος, πότε θα αρχίσουν διαπραγματεύσεις γι’ αυτό και ποια θα είναι η ελάφρυνση – αν αποφασισθεί – έμειναν απολύτως ασαφή. Πλήθος ήταν, εντωμεταξύ, τα ρεπορτάζ που μιλούσαν για «δεύτερες σκέψεις», δηλαδή ότι οι πιστωτές υιοθετούν αυτό που γράφεται καιρό τώρα από διάφορους αξιωματούχους της ΕΕ, ότι το χρέος είναι βιώσιμο. Οι αποφάσεις του 2012, λένε ήταν σ’ άλλη φάση. Τώρα άλλαξαν τα οικονομικά δεδομένα, η οικονομία πάει καλά.. «∆εν υπάρχει πραγματικός λόγος

να τους δώσουμε νέες παραχωρήσεις για τη διάρκεια των δανείων ή τα επιτόκια», δήλωνε αξιωματούχος.

Αναβάλλεται η «ελάφρυνση του χρέους»

Τα ρεπορτάζ («Καθημερινή») αναφέρουν πέντε λόγους που αλλάζουν θέση και είναι ο ένας πιο κυνικός ή υποκριτικός από τον άλλο (βλέπε ανάλυση στο άρθρο του Γιάννη Μηλιού, σε άλλη σελίδα). Ο πιο προκλητικός είναι αυτός που αναφέρει ότι «εάν κάποιος μελετήσει επακριβώς την απόφαση του Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012, θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η Ελλάδα δεν έχει εφαρμόσει όλες τις δράσεις που περιλαμβάνονται στο Μνημόνιο. Άρα, δεν υπάρχει νομική βάση για τη λήψη νέων μέτρων ελάφρυνσης τους χρέους». Η ενισχυμένης εποπτείας προληπτική γραμμή στον ΕSΜ (Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας) που αποφασίστηκε, είναι η ECCL (Enhanced Conditions Credit Line), στην οποία έχει πρόσβαση η κυβέρνηση με ορισμένους όρους. Ποιοι θα είναι αυτοί; Μερικοί προσδιορίζονται καταστατικά. Προβλέπεται, πχ, υπογραφή Μνημονίου (Memorandum of un-

derstanding), που πρέπει να υπογραφεί και από το ESM. Θα είναι ενός έτους με δυνατότητα ανανέωσης δύο εξαμήνων. Ο έλεγχος θα υπάρχει ανεξάρτητα αν χρειασθεί να απαιτηθούν κεφάλαια από την πιστωτική γραμμή ή όχι. Οι έλεγχοι θα γίνονται από ΕΚΤ και Κομισιόν και θα ανακοινώνονται τα ευρήματα στο Συμβούλιο του ESM ανά τρίμηνο. Ως προς το περιεχόμενο του Μνημονίου ο κ. Ντάισελμπλουμ δήλωσε ότι «από τώρα θα ξεκινήσει η συζήτηση για τους όρους αυτής της γραμμής». Όμως δεν σταματούν τα πράγματα εδώ. Το κλίμα ήταν δυσμενές και για το παρόν. Η τρόικα δεν έχει ακόμη αποφασίσει πότε θα επιστρέψει – γίνεται υπερπροσπάθεια να έλθει αυτή την εβδομάδα – και ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωνε ότι θα πρέπει η ελληνική πλευρά να δείξει «μια αρκετά φιλόδοξη και λεπτομερή απόδειξη της προόδου επί των υπολειπόμενων θεμάτων». Τα «υπολειπόμενα» θέματα όμως είναι φωτιά και η κυβέρνηση κάνει μεγάλες προσπάθειες να τα παρακάμψει, τουλάχιστον, και να τα μεταφέρει στη νέα περίοδο. Όμως έτσι, αναφέρουν προειδοποιητικά οι ίδιοι αξιωματούχοι, ενισχύεται η παρουσία του ∆ΝΤ, που ως γνωστόν επιθυμεί μεγάλη ομάδα χωρών της ευρωζώνης.

Αντίπαλο δέος, τώρα και στην Ισπανία

δρόμος του ΣΥΡΙΖΑ προς την κυβέρνηση, δεν παραλείπουμε να το λέμε ποτέ στην «Εποχή» είναι δύσβατος, με δυσκολίες που θα του παρεμβάλλουν ως την τελευταία στιγμή. Και παρά την αισιοδοξία μας για τη νίκη, ανησυχούμε πάντα ότι μόνο στην Ελλάδα έχει συγκροτηθεί ένα αντίπαλο δέος που θα συγκρουσθεί, από θέσεις κυβέρνησης, με τη λιτότητα και τις δυνάμεις που την επιβάλλουν σ’ ολόκληρη της ΕΕ. Ο ιστορικός ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτός του ανατροπέα, που θα αλλάζει την ατζέντα, θα απειλήσει με τα βέτο του τη «στερεή αλυσίδα» της λιτότητας στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές. Όμως όλοι αντιλαμβανόμαστε τους κινδύνους που τον συνοδεύουν, αν απομονωθούμε. Η εμφάνιση του Ποντέμος στην Ισπανία, που μαζί με την Ενωμένη Αριστερά και τη ∆ημοκρατική Αριστερά Καταλονίας, πλησιάζει στο 30% και διεκδικεί να κυβερνήσει, απειλούν έμπρακτα - και βάσιμα στη συνείδηση της κοινωνίας - να ανατρέψουν τη νεοφιλελεύθερη πολιτική στη χώρα τους. Είναι το νέο, ιστορικό και καθοριστικό στοιχείο στην Ευρώπη σήμερα. Τώρα, σε δυο χώρες υπάρχει αντίπαλο δέος, όχι απλώς ως ενεργό κίνημα, αλλά ως προοπτική κυβέρνησης. Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται πιο πειστική, πιο εύκολη. ∆εν είναι ανάδελφος δύναμη. Το δεύτερο που ενδεχομένως συμβεί είναι να ακολουθήσουν κι άλλα παραδείγματα. Ήδη, η Ιρλανδοί σύντροφοι με το Σιν Φέιν, το οποίο στις δημοσκοπήσεις υπερβαίνει το 20%, μαζί με άλλες αριστερές δυνάμεις είναι επίσης, εν δυνάμει, αντίπαλο δέος. Οι εξελίξεις αυτές, ιστορικές για τον ρόλο της Αριστεράς στην Ευρώπη, μπορεί να επηρεάσουν και τις διεργασίες στην Αριστερά της Πορτογαλίας, που μπορούσε και σε προγενέστερη φάση, αν κατανοούσαν αυτό που διαμορφώνεται τώρα, να απειλήσει κυβέρνηση και Βρυξέλλες. Οι εξελίξεις δεν θα σταματήσουν εδώ. Τα αδιέξοδα στην Ευρώπη και η εμμονή στη νεοφιλελεύθερη πολιτική θα ωριμάσουν κι άλλες πρωτοβουλίες. Ελπίζουμε πάντοτε στην Ιταλία, όπου τα παραδείγματα του ΣΥΡΙΖΑ και του Ποντέμος, ενεργοποιούν ξανά τις διάφορες δυνάμεις για ενωτική διέξοδο, καθώς αυτή δεν μπορεί να είναι ο Γκρίλο, ενώ οι δυνάμεις της εργασίας δεν ξέχασαν, όπως έδειξε η πρόσφατη μεγαλειώδης κινητοποίησή τους, ότι σ’ αυτή τη χώρα υπήρχε ένα ισχυρό PCI. Και στο Βέλγιο, είχαμε τη μεγαλειώδη απεργία και διαδήλωση της Πέμπτης. Πρόδρομο στοιχείο, το γεγονός ότι στις τελευταίες εκλογές το Βελγικό Κόμμα Εργασίας (ΡΤΒ) έλαβε 3,72% και, ύστερα από χρόνια, κέρδισε δύο έδρες στην 150μελή Βουλή.

Π. Κ. Περισσότερα στις σελίδες 14, 16, 17

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Μονόλογος με έναν… κανονικό κομμουνιστή

«Σύντροφε, είναι καιρός, νομίζω, να ξεπεράσεις τον κομμουνιστικό μεγαλοϊδεατισμό. Nα πεις το μεγάλο “ναι” σ’ αυτό το “μικρό όχι” (όπως το λες) του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα«

στορικό στέλεχος της κομμουνιστικής αριστεράς μού εμπιστεύτηκε τη συγκρατημένη… απαισιοδοξία του για την πιθανότητα «μιας πραγματικά αριστερής διακυβέρνησης της χώρας – «όπως την ονειρευόμαστε εμείς», μου είπε –, ακόμα και στην περίπτωση αυτοδύναμης ανόδου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην κυβερνητική εξουσία». Τον ρώτησα τι, κατά την γνώμη του, φταίει και μου απάντησε με το γνωστό επιτιμητικό του χαμόγελο – απομεινάρι της κομμουνιστικής παντογνωσίας. - Ξέρω, φταίει το ήπιο προφίλ του Τσίπρα, προσπάθησα να τον διευκολύνω να γίνει ομιλητικός. - Σύντροφε, στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό ηγέτη, να πει το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι, μου απάντησε σιβυλλικά. Αρχικά συνέδεσα τον συγκεκριμένο χρησμό με την κομμουνιστική αρχαιότητα του συνομιλητή μου, δεδομένου ότι το επίθετο «χαρισματικός», ιδιαίτερα όταν προηγείται του λήμματος «ηγέτης», έχει διαγραφεί από το λεξικό του Κόμματος, από τότε που πέθανε ο… «πατερούλης». Ο μόνος χαρισματικός ηγέτης στην ιστορία της ανθρωπότητας, για τους κομμουνιστές παλαιάς κοπής. Εκ των υστέρων, ομολογώ ότι αδίκησα τον… παλαιό των ημερών σύντροφο, δεδομένου ότι η συζήτησή μας ήταν για τον Τσίπρα, και ο άνθρωπος παραδέχτηκε (έμμεσα, τολμώ να πω) ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είναι χαρισματικός ηγέτης, καθώς έλεγε πως «στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό ηγέτη, να πει το μεγάλο «ναι« ή το μεγάλο «όχι«»…

Άρνηση, ρήξη, επανάσταση

Toυ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΑΡΩΝΗ

Κατά τα λοιπά, είναι προφανές, ο παλαιός σύντροφος με τον σιβυλλικό χρησμό του προφήτευσε το αυτονόητο: την αντικειμενική αδυναμία μιας – ακόμα και αυτοδύναμης – κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, να αρθρώσει το «όχι« που εδώ και κάτι αιώνες τού υπόσχεται το Κόμμα, το όχι της ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος• και μάλιστα του καπιταλιστικού συστήματος των καιρών μας, της «δικτατορίας των αγορών». Αμ’ εύκολο είναι, σύντροφε; Ωστόσο η άρνηση – η κοινωνική άρνηση, η πολιτική άρνηση, το ξέρεις εσύ, κομμουνιστή μου, ακόμα κι όταν δεν είναι οριστική – ακόμα κι αν δεν ισοδυναμεί με το απόλυτο «όχι«, είναι μια πολυτελής λειτουργία. Τόσο πολυτελής, όσο η ρήξη, όσο η επανάσταση.

Τολμώ να σου θυμίσω ότι, κατά τον Νίτσε, η άρνηση εκδηλώνεται ως θέληση δύναμης και μπορεί να θέσει σε κίνηση όλη την ανθρώπινη Ιστορία: «θέληση δύναμης, που μπορεί να μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε υπεράνθρωπο». Για τον Φρόυντ, άλλωστε, η άρνηση είναι «η εκδήλωση των δυνάμεων της ζωής που επιθυμούν να αρνούνται οτιδήποτε αντιτίθεται σ’ αυτές». Ενώ, κατά τον Χέγκελ, «η άρνηση εξακολουθεί να δρα σε όλη την ανθρώπινη Ιστορία, παράγοντας το καινούργιο, κάθε φορά το καινούργιο». Είναι φυσικό, λοιπόν, να μην χωράει στην εφαρμοσμένη πολιτική η οποία δεν είναι παρά μια λειτουργία ευτελής, μια διαδικασία. Πολλές φορές δε, γίνεται τόσο ευτελής, όσο η διαχείριση πραγμάτων, ή καταστάσεων, από πράγματα ή καταστάσεις. Αλλά και όταν η πολιτική ασκείται ως πολιτική, ως θεώρηση δηλαδή των πολιτικών προβλημάτων με στόχο την εφικτή λύση τους, οι ιστορικά σπάνιες περιπτώσεις επιτυχημένων πολιτικών και κοινωνικών «αρνήσεων», εκδηλώνονται στα πλαίσια του εφικτού. Είναι αρνήσεις – θέσεις, όπως αυτή του ΣΥΡΙΖΑ.

Η «άρνηση - θέση» του ΣΥΡΙΖΑ

Σύντροφε, είναι καιρός, νομίζω, να ξεπεράσεις τον κομμουνιστικό μεγαλοϊδεατισμό• να αφήσεις επί του παρόντος στη διάθεση της ιστορίας την «επανάσταση», τα μεγάλα «ναι« και τα μεγάλα «όχι«. Επί του παρόντος, στην πατρίδα σου – την πατρίδα μας – στο πλαίσιο του εφικτού, επιχειρείται μια από εκείνες τις ιστορικά σπάνιες, που λέγαμε, περιπτώσεις πολιτικών και κοινωνικών «αρνήσεων». Μια άρνηση – θέση που (σ’ το λέω με τα δικά σου λόγια) , «στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό ηγέτη, να την εκφράσει», κι ακόμα πιο δύσκολο, λέω εγώ, να την πραγματώσει με επιτυχία, όπως το υπόσχεται – και δεσμεύεται γι’ αυτό – ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας. Σ’ αυτή την «άρνηση – θέση», κομμουνιστή μου, σ’ αυτό το «μικρό όχι», (όπως το λες) του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα, που είναι το μεγάλο ελληνικό «όχι« στα μνημόνια, την τρόικα, την δικτατορία των αγορών και το σύστημα των Βρυξελών που την αποδέχεται και με προθυμία την εφαρμόζει, οφείλεις να πεις το μεγάλο «ναι«, να συμπορευτείς… Αν μη τι άλλο, είναι κρίμα να χάσεις τη χαρά της συμμετοχής σ’ αυτή την ανεπανάληπτη στιγμή της ελληνικής Αριστεράς, που δεν είναι παρά μια από εκείνες τις ιστορικά σπάνιες στιγμές των πολιτικών και κοινωνικών «αρνήσεων» που, όπως λένε οι σοφοί, όταν συμβαίνουν παράγουν το καινούργιο: «κάθε φορά το καινούργιο». •

Ένα χρόνο πριν, η κυβέρνηση έδωσε διαταγή και τα ΜΑΤ εισέβαλαν στην ΕΡΤ διώχνοντας τους εργαζόμενους που είχαν αναλάβει να την λειτουργούν μετά το «μαύρο» που επέβαλε ο Σαμαράς το καλοκαίρι του 2013. Προκειμένου να κάνει σαφές μάλιστα το πολιτικό στίγμα της κίνησης, τα ΜΑΤ σφράγισαν την είσοδο του Ραδιομεγάρου με μια χειροπέδα. Την Παρασκευή, οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ και εκατοντάδες αλληλέγγυοι, μαζεύτηκαν στην Αγία Παρασκευή και έσπασαν, συμβολικά, τις χειροπέδες στην καγκελόπορτα. Ελπίζουμε του χρόνου να είναι ξανά στις δουλειές τους. Φωτό: dromografos

Κοπτοραπτική

Του Νίκου Τσαγκρή

Ένας άνθρωπος από το παρελθόν

φού έως και ο πρωθυπουργός αποκάλεσε στο συνέδριο της ΟΝΝΕ∆ τους νεολαίους «θρασίμια», πώς εκπρόσωποι της εκπαιδευτικής κοινότητας να μην τον ακολουθήσουν; Από κοντά, λοιπόν, και ο Κωνσταντίνος Σάλτας, διευθυντής του 4ου Γυμνασίου ∆άφνης, που ζήλεψε τη θέση του αστυνομικού διευθυντή και καταδίκασε τους μαθητές που προσπάθησαν να καταλάβουν το σχολείο του σε ισόβια αποβολή από αυτό. Για του λόγου το αληθές: «Αγαπητοί γονείς και κηδεμόνες μετά λύπης μου, σας γνωστοποιώ ότι σήμερα το βράδυ και περί ώρας 21.00 έγινε απόπειρα κατάληψης του σχολείου (∆ημόσια Υπηρεσία) από μαθητές του σχολείου μας (...) Οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια (κατάληψη) που στρέφεται κατά των υπόλοιπων μαθητών που σέβονται και εκτιμούν το σχολείο τους, θα χτυπηθεί αμείλικτα (...) Στην Αστυνομία εδόθησαν περίπου 10 ονόματα μαθητών, που συμμετείχαν σε αυτή την κίνηση. Τα ονόματα αυτών των μαθητών εδόθησαν από άλλους συνεργούς μαθητές οι οποίοι θέλησαν να αποποιηθούν τις ευθύνες τους από τις περαιτέρω συνέπειες που περιμένουν τους οιονεί καταληψίες. (...) Περισσότερα αύριο στο σχολείο. Εννοείται ότι οι μαθητές αυτοί είναι παρελθόν για το σχολείο, δεν αξίζουν να λέγονται μαθητές του 4ου Γυμνασίου ∆άφνης. Στο επόμενο διάστημα θα γίνουν οι αναγκαίες κινήσεις και ενέργειες για την απομάκρυνσή τους.»

Φορο-παράλογα

ις ένδοξες μέρες των χαρατσιών, η εφορία είχε κρίνει για ένα σπίτι στην Κυψέλη πως η ιδιοκτήτρια θα πρέπει να πληρώσει 419, 12 ευρώ. Τότε, το υπουργείο Οικονομικών είχε ανακοινώσει ότι ευάλωτες κοινωνικά ομάδες θα εξαιρεθούν από το χαράτσι ή θα δεχθούν έκπτωση. Η ιδιοκτήτρια, άνεργη και διαζευγμένη μητέρα νηπίου είχε αιτηθεί να υπαχθεί στα ευεργετικά μέτρα, για να εισπράξει την απόρριψη από

πλευράς υπουργείου Οικονομικών, καθώς η ίδια φιλοξενείται στο σπίτι των γονιών της. Βέβαια, το σπίτι ήταν παραχωρημένο δωρεάν στην αδερφή της, οπότε το υπουργείο έκρινε ότι η αδερφή θα έχει να πληρώσει όλο το ποσό, αφού μένει τζάμπα σε σπίτι που δεν της ανήκει. Λίγα χρόνια μετά, το υπουργείο άλλαξε το τροπάρι και το χαράτσι το ονόμασε ΕΝΦΙΑ. Στην αρχή είχε εκτιμηθεί για 700 ευρώ. Με τις διορθώσεις, το υπουργείο το εκτίμησε προς 330 ευρώ. Και πάλι οι ευάλωτες κοινωνικά ομάδες θα είχαν έκπτωση 50%. Η ιδιοκτήτρια, ακόμα διαζευγμένη μητέρα νηπίου, αλλά αυτή τη φορά εργαζόμενη, έτρεμε για το πώς θα τους πείσει ότι δεν έχει τη δυνατότητα να το πληρώσει. Όμως, αυτή τη φορά η έκπτωση ήρθε αυτόματα. Είδες τι σου κάνει η τεχνολογία; Όταν ζητούν δικαιολογητικά βρίσκουν και δικαιολογίες, όταν γίνονται ηλεκτρονικά, ίσως τελικά κάποιες αδικίες διορθώνονται. Όμως το χαράτσι των 419,12 ευρώ και ο ΕΝΦΙΑ των 165 ευρώ θα παραμείνουν απλήρωτα. Γιατί λεφτά δεν υπάρχουν.

Από την πίσω πόρτα

Επίδομα 586 ευρώ δεσμεύτηκε η κυβέρνηση ότι θα δώσει στους πλημμυροπαθείς και το έδωσε. Όμως, την ημέρα που μπήκαν τα χρήματα στους λογαριασμούς των άστεγων πληγέντων, οι οποίοι φιλοξενούνταν σε ξενοδοχεία, το υπουργείο Εσωτερικών έδωσε εντολή στους ξενοδόχους πως τώρα οι ένοικοι έχουν να πληρώσουν τη διανυκτέρευση και δεν θα καλυπτόνταν πια τα έξοδα από τα κρατικά ταμεία. Και κάπως έτσι οι πλημμυροπαθείς βρέθηκαν ξανά στους δρόμους, καθώς ή θα έδιναν το επίδομα στους ξενοδόχους -να αναπτυχθεί και ο τουρισμός στη χώρα- ή θα έβρισκαν που να κοιμηθούν για να διαθέσουν τα χρήματα στην αντιμετώπιση των προβλημάτων τους. Μαρσέλ & Μισέλ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ας αναζητήσουμε τη λαϊκή συναίνεση Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Η δεύτερη ριζοσπαστικοποίηση του εκλογικού σώματος είναι πιο απαιτητική

Στη έδρα του αντίπαλου

Από μια πρώτη, επιπόλαιη μάλλον, ματιά, θα έλεγε κάποιος ότι έτσι αποστομώνει την κυβερνητική προπαγάνδα και διευκολύνει την πρόσβασή της σε πιο συντηρητικά στρώματα, που τα τρομοκρατεί η κυβερνητική στρατηγική του φόβου. Αν, όμως, εξετάσουμε λίγο πιο προσεκτικά τα πράγματα, θα δούμε ότι, ενώ τα πιθανά οφέλη από μια τέτοια στάση είναι τουλάχιστον αβέβαια, οι αρνητικές επιπτώσεις στην εικόνα που σχηματίζει ο κόσμος για τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι κατά πολύ σημαντικότερες. Ακολουθώντας μια τέτοια τακτική ο ΣΥΡΙΖΑ, υποχρεώνεται να παίξει στην έδρα του αντίπαλου, στο πεδίο που εκείνος επιλέγει, το οποίο ορίζεται από το δίπολο σταθερότητα/αποσταθεροποίηση. Σ’ αυτό το πεδίο δεν μπορεί να σταθεί όποιος αμφισβητεί την ύπαρξη αντικειμενικής βάσης για συναίνεση, και εκβάλλεται ως υπεύθυνος για την πόλωση. Η κυβέρνηση έχει κάθε λόγο να το επιδιώκει αυτό. Η αξιωματική αντιπολίτευση δεν έχει κανένα λόγο να εμπλακεί σε μια τέτοια διαμάχη.

Τακτικές που αφήνουν σημάδια

Μέσα σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο στριμωγμένος, ο ΣΥΡΙΖΑ αναγκάζεται να κάνει δύο λάθη: Πρώτον, εμφανίζει ως αποσταθεροποιητικό στοιχείο την κυβερνητική πολιτική, η οποία ωστόσο επιδιώκει την αδιατάρακτη συνέχιση της μνημονιακής πολιτικής. ∆ηλαδή, τη σταθε-

“

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

ν κρίναμε από την επικοινωνιακή μάχη που δόθηκε τις τελευταίες μέρες γύρω από τα δίπολα σταθερότητα/αποσταθεροποίηση και συναίνεση/πόλωση, η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα θα έπρεπε να διαμορφώνεται χοντρικά ως εξής: έχουμε μια κυβέρνηση που επιδιώκει τη σταθερότητα και τη συναίνεση, προκειμένου να βγάλει τη χώρα από τα μνημόνια, και μια αντιπολίτευση που προκαλεί αποσταθεροποίηση και πόλωση, προκειμένου να εμποδίσει το θεάρεστο έργο της κυβέρνησης. Αυτή είναι η εικόνα που επιθυμεί η κυβέρνηση να σχηματίσει ο κόσμος για την πολιτική κατάσταση. Το περίεργο, ωστόσο, είναι ότι ορισμένες φορές η αξιωματική αντιπολίτευση φαίνεται να κρίνει πως μπορεί να αντιμετωπίσει την κυβερνητική πολιτική, απλώς αντιγυρίζοντας τις κατηγορίες, ώστε να αποδείξει ότι ούτε την αποσταθεροποίηση επιδιώκει ούτε τη συναίνεση θα απέκλειε, προκειμένου να θεωρηθεί κι αυτή παράγων σταθερότητας.

Όλα αυτά είναι απαραίτητα για το ώριμο πέρασμα από την εκλογική ριζοσπαστικοποίηση που εκτίναξε τον ΣΥΡΙΖΑ στο 30%, στην κοινωνική ριζοσπαστικοποίηση που μπορεί να στηρίξει την εφαρμογή ενός εναλλακτικού προγράμματος.

ροποίηση της προδιαγεγραμμένης πορείας. Αυτό κάνει δυσνόητη τη θέση του ΣΥΡΙΖΑ. ∆εύτερον, προσπαθεί να αποσείσει την εναντίον του κατηγορία ως αποσταθεροποιητικού παράγοντα ενισχύοντας την προβολή μιας διάθεσης για συνεννόηση όχι μόνο για θέματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά και για θέματα που αφορούν το δημόσιο χρέος. Μπορεί να το κάνει σαν έξυπνη τακτική κίνηση εκ του ασφαλούς καθώς η κυβέρνηση έχει επιλέξει την πόλωση. Αλλά κι αν ακόμα έτσι έχουν τα πράγματα, δεν παύει να βαραίνουν την εικόνα που σχηματίζει ο κόσμος για τον ΣΥΡΙΖΑ. Όλες αυτές οι δολιχοδρομίες καλλιεργούν συγχύσεις στη συνείδηση των πολιτών και τους ωθούν να τοποθετούν τον ΣΥΡΙΖΑ στο γενικό κάδρο, αντί να διακρίνουν τη ριζοσπαστική φυσιογνωμία και πολιτική

“Ανήσυχη” Συζήτηση: Η σύγκρουση των γιγάντων του αστυνομικού μυθιστορήματος

Την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου στις 7μ.μ., στα Public Συντάγματος, θα πραγματοποιηθεί μια «ανήσυχη» συζήτηση με θέμα τη σύγκρουση των Γιγάντων του Αστυνομικού Μυθιστορήματος, υπό το συντονισμό της Μικέλας Χαρτουλάρη. Στη συζήτηση συμμετέχουν Κώστας Αθανασίου, μεταφραστής, Ανδρέας Αποστολίδης, συγγραφέας, μεταφραστής και σκηνοθέτης, Μανώλης Πιμπλής, δημοσιογράφος και κριτικός βιβλίου, και Γιάννης Ράγκος, συγγραφέας και δημοσιογράφος. Απαραίτητη δήλωση συμμετοχής στο http://blog.public.gr/

του. Με άλλα λόγια, αντί να φέρνουν τον ΣΥΡΙΖΑ πιο κοντά σ’ αυτούς που διστάζουν να τον εμπιστευτούν, γιατί δεν βλέπουν με ποιο συγκεκριμένο προγράμματα και ποιες σχεδιασμένες κινήσεις θα πραγματοποιήσει τις τομές που υπόσχεται, και γι’ αυτό υπόκεινται ακόμα στο «φόβο του αγνώστου», τον απομακρύνουν από αυτόν τον κόσμο εμφανίζοντάς τον διστακτικό και αβέβαιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να αντιληφθεί ότι οι όλο και πολυπληθέστεροι που τον εμπιστεύονται, θα μπορούσαν να κατανοήσουν πιθανόν μια μερική αποτυχία του να εφαρμόσει το πλήρες πρόγραμμά του, αν συναντήσει ανυπέρβλητες δυσκολίες στο έργο του ως κυβέρνησης. Εκείνο που δεν θα του συγχωρούσε κανείς, θα ήταν να δείξει ότι το εγκαταλείπει λόγω αβάσιμων φόβων και δισταγμών, πριν ακόμα πέσουν οι πρώτες τουφεκιές.

Στο πεδίο της προγραμματικής αντιπαράθεσης

Τόσο γρήγορα ξεχάστηκαν από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ οι εκτιμήσεις για τη θετική απήχηση που είχε η παρουσίαση των θέσεών του από τον Αλέξη Τσίπρα στη ∆ΕΘ; Τόσο γρήγορα ξεχάστηκε γιατί είχαν αυτή τη θετική απήχηση; Ότι, δηλαδή, έκαναν ορατό στον καθένα πως μπορεί να υπάρξει ένα συγκεκριμένο, βασισμένο στην πραγματικότητα, εφικτό και ταυτόχρονα ανατρεπτικό της σκληρής κοινωνικής πραγμα-

τικότητας πολιτικο-οικονομικό σχέδιο. Αντί, λοιπόν, να φαίνεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχεται τα δίπολα σταθερότητα/αποσταθεροποίηση ή συναίνεση/πόλωση και να προσπαθεί να απαντήσει εντός των πλαισίων τους, χρειάζεται με κάθε τρόπο να μεταφέρει τη συζήτηση στο ευνοϊκό για τον ίδιο και για τις λαϊκές τάξεις πεδίο της αντιπαράθεσης των ριζικά αντίθετων πολιτικών προγραμμάτων για τη συγκεκριμένη μορφή που θα πάρει η έξοδος από τα μνημόνια, η αναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης και η παραγωγική ανασυγκρότηση για την κοινωνική αναγέννηση. Τόσο λιανά όσο το έκανε και στη ∆ΕΘ. Κι αν δεν μπορεί άμεσα να το κάνει για όλους τους τομείς, ας ξεκινήσει με όσους μπορεί. Αυτό θα τον φέρει πιο κοντά και στους πιο διστακτικούς. Η εμπλοκή στην τεχνητή αντιπαράθεση που καλλιεργεί η κυβέρνηση με τα δίπολά της, συντηρητικοποιεί τις συνειδήσεις όσων τείνουν να πειστούν ότι χρειάζεται αλλαγή πορείας, αλλά αναρωτιούνται πώς μπορεί να γίνει αυτό με τον καλύτερο τρόπο. Ενώ η μετατόπιση στο πεδίο της προγραμματικής αντιπαράθεσης μπορεί να τους πείσει ότι η οδός της σωτηρίας δεν είναι η αδιαμαρτύρητη συνέχιση της ίδιας καταστροφικής πολιτικής υπό τη σημαία της «σταθερότητας», αλλά η αποτροπή της με την εφαρμογή ενός αντίπαλου, εναλλακτικού πολιτικού – οικονομικού σχεδίου.

Η δικαίωση της προσφυγής στις κάλπες

Όλα αυτά, βέβαια, είναι πολύ πιο δύσκολα από τις φαινομενικά εύκολες αποκρούσεις των επικοινωνιακών επιθέσεων με παρόμοια όπλα. Είναι, όμως, απαραίτητα για το ώριμο πέρασμα από την εκλογική ριζοσπαστικοποίηση που εκτίναξε τον ΣΥΡΙΖΑ στο 30%, στην κοινωνική ριζοσπαστικοποίηση που μπορεί να στηρίξει την εφαρμογή ενός εναλλακτικού προγράμματος, το οποίο θα αντλεί την ισχύ του από την προσφυγή στο λαό. Έτσι αποκτά και το πλήρες νόημά της η ορθή επίμονη απαίτηση του ΣΥΡΙΖΑ για άμεση προσφυγή στις κάλπες, απαλλαγμένη από μικροπολιτικούς υπολογισμούς και απρόσβλητη από καταγγελίες περί σταθεροποίησης. Γιατί όταν πρέπει να διαλέξουμε για τόσο σημαντικά πράγματα, η μόνη και ισχυρότατη πηγή νομιμοποίησης, η πιο σταθεροποιητική βάση είναι η προσφυγή στο λαό και όχι σε όποια υποκατάστατα που τον βάζουν στη γωνία. Η σημαία που οφείλει να σηκώσει ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι κάποια από τις σημαίες που του προτείνουν υποκριτικά όσοι δεν θέλουν να αλλάξει ούτε τρίχα από την αντιλαϊκή πολιτική τους. Είναι η σημαία της δημοκρατικής νομιμοποίησης δια των εκλογών. ∆εν θυμάται ο κ. Σαμαράς ότι, δικαιολογημένα, αυτό ζητούσε και ο ίδιος καταμεσίς της τετραετίας, ακόμη και όντας συμμέτοχος σε μια «συναινετικότατη» κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-Ν∆-ΛΑΟΣ υπό τον κ. Παπαδήμο; Χ. Γεωργούλας

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

“

Οι τράπεζες σε ρόλο ρυθμιστή ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ∆ΑΝΕΙΑ

Το προωθούμενο από την κυβέρνηση νομοθετικό πλαίσιο για τις «ρυθμίσεις» των «κόκκινων» επιχειρηματικών/επαγγελματικών δανείων επιχειρήσεων, εμπόρων και επαγγελματιών αποτελείται στην πραγματικότητα από οιονεί πτωχευτικές διατάξεις, που, κατά περίπτωση, συμπληρώνονται και από διατάξεις του ισχύοντος Πτωχευτικού Κώδικα. Υπό την έννοια αυτή -και λόγω ακριβώς της σημαντικότητας του νομοθετήματος στις παρούσες συνθήκες της βαθύτατης οικονομικής κρίσης- είναι αδιανόητη η προώθησή του προς ψήφιση, με ευτελή τρόπο και διαδικασία, χωρίς διαβούλευση και με τη μορφή τροπολογίας σε άσχετο νομοσχέδιο του υπουργείου ∆ικαιοσύνης.

Της Ξανθής Παπαδοπούλου*

μως η κυβερνητική σπουδή για τη θεσμοθέτηση ενός «εν κρυπτώ και παραβύστω» τόσο κρίσιμου νομοθετικού πλαισίου εξηγείται απο τις σκοπιμότητες που την υπαγόρευσαν: - Την απαίτηση της τρόικας να υπάρξουν ρυθμίσεις για τα κάθε είδους «κόκκινα δάνεια» ως το τέλος του έτους. - Να υπάρξει απάντηση στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ, ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που έτυχε ευρύτατης αποδοχής. - Να δημιουργηθεί ένα «σαφές» πλαίσιο τραπεζικής αυθαιρεσίας που θα επιτρέψει τη χωρίς οποιοδήποτε κριτήριο οικονομικής - παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης καπιταλιστική αναδιάρθρωση. Πλαίσιο που επιπλέον θα επιτρέψει στην τραπεζοκρατία να «κουρέψει» και να «θάψει» οριστικά και ατιμωρητί όλους τους σκελετούς της, χωρίς εποπτικό έλεγχο και κανονιστική συμμόρφωση, δανειοδότησης των διαπλεκόμενων ολιγαρχών της μιντιοκρατίας και όχι μόνον... - Να αλωθεί από το τραπεζικό σύστημα μεγάλο μέρος της ιδιωτικής περιουσίας και να μεταπωληθεί σε τιμές που θα αποφέρουν υψηλότατα κέρδη όχι μόνον στις τράπεζες αλλά και στους ίδιους τους τραπεζίτες.

Ποιους αφορά η τροπολογία

Η τροπολογία αφορά όλες τις κατηγορίες μικρών, μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων, φυσικών προσώπων με εμπορική ιδιότητα και επαγγελματιών (φυσικά ή νομικά πρόσωπα που η άσκηση του επαγγέλματός τους προϋποθέτει την εγγραφή τους σε ειδικό μητρώο) και τα «κόκκινα» επιχειρηματικά και επαγγελματικά δάνεια (περιλαμβανομένων και των αγροτικών), τα οποία ανέρχονται συνολικά στα 40-42 δισ. ευρώ. ∆εν αφορά στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια ή οφειλές από πιστωτικές κάρτες των παραπάνω προσώπων. Περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες οφειλετών σε τρεις ενότητες ρυθμίσεων: Η πρώτη ενότητα αφορά επιχειρηματικά/επαγγελματικά δάνεια επιχειρή-

σεων, εμπόρων και επαγγελματιών που στην οικονομική χρήση 2013 πραγματοποίησαν τζίρο μέχρι 2,5 εκατ. ευρώ και ταυτόχρονα, στις 30 Ιουνιου του 2014: α) η από επιχειρηματικό/επαγγελματικό δάνειο οφειλή τους βρισκόταν σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερων ή ήταν επίδικη ή ήταν ρυθμισμένη και β) είχαν ληξιπρόθεσμες οφειλές και στην εφορία (αρρύθμιστες ή και σε ρύθμιση) καθώς και ληξιπρόθεσμες οφειλές σε ασφαλιστικά ταμεία (αρρύθμιστες ή και σε ρύθμιση). Αυτοί, εφόσον δεν έχουν υποβάλλει αίτηση του ν. 3869/2010 (ή έχουν παραιτηθεί από την ασκηθείσα), συνεχίζουν τις εργασίες τους εν λειτουργία, δεν έχουν πτωχεύσει και δεν έχουν καταδικαστεί με οριστική απόφαση για φοροδιαφυγή, λαθρεμπορία ή απάτη σε βάρος του ∆ημοσίου ή ΦΚΑ, χαρακτηρίζονται επιλέξιμοι δανειολήπτες και είναι η μοναδική κατηγορία στην οποία προβλέπεται με ρητό τρόπο διαγραφή (επιλέξιμη διαγραφή) της οφειλής τους μέχρι 50%, με την προϋπόθεση η συνολική οφειλή τους προς την Τράπεζα να μην υπερβαίνει το ποσό των 500.000 ευρώ. Η διαγραφή ή ρύθμιση όμως εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια της τράπεζας, στη δική της κρίση και στα δικά της κριτήρια, και όχι σε προκαθορισμένους από το νομοθέτη κανόνες. Όσοι θέλουν να υπαχθούν σε αυτήν την κατηγορία και έχουν τις προϋποθέσεις, πρέπει να υποβάλουν αίτηση στην τράπεζα/ες που οφείλουν μέχρι τις 31 Μαρτίου 2015.

Για επιχειρήσεις και εμπόρους

Η δεύτερη ενότητα ρυθμίσεων αφορά μόνον επιχειρήσεις και εμπόρους, ανεξαρτήτως μεγέθους, και προβλέπει τη ρύθμιση χρέους με δεσμευτική δύναμη για το σύνολο των πιστωτών, εφόσον συμφωνήσει σε αυτό το 50,1% του συνόλου των απαιτήσεων, στο οποίο περιλαμβάνεται τουλάχιστον 50,1% των τυχόν εμπραγμάτως ή με ειδικό προνόμιο ή με άλλης μορφής εξασφαλιστική συμφωνία την 30η Ιουνίου 2014 ως προς περιουσιακό στοιχείο εξασφαλισμένων απαιτήσεων, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον δύο τραπεζών, των οποίων οι

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Ουσιαστικά στο κέντρο τη λογικής του νομοσχεδίου είναι η με κάθε τρόπο εξασφάλιση των τραπεζών ώστε να ξεκοκκινίσουν τα δάνεια και όχι να διευκολυνθεί ο δανειολήπτης. Οι όποιες διαγραφές γίνονται με αντίκρισμα ακίνητη ή άλλη περιουσία. απαιτήσεις κατά του οφειλέτη αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον ποσοστό 20% των συνολικών του υποχρεώσεων. Οι ενδιαφερόμενοι υποβάλουν αιτήσεις στο μονομελές Πρωτοδικείο μέχρι 31 Μαρτίου 2016 και η όποια συμφωνία επικυρώνεται ή απορρίπτεται από το δικαστήριο. Σε περίπτωση που εγκριθεί η ρύθμιση αναστέλλονται οι ατομικές (επί 3μηνο) και οι συλλογικές (επί 12μηνο) διώξεις. ∆εν καθορίζεται, όμως, τι γίνεται μετά το πέρας αυτού του χρονικού διαστήματος. Οι οφειλέτες των παραπάνω δύο ενοτήτων που θα ρυθμίσουν τις οφειλές τους προς τις τράπεζες δικαιούνται να υπαχθούν στο πρόγραμμα εξυπηρέτησης των ληξιπρόθεσμων φορολογικών και ασφαλιστικών οφειλών τους, που προβλέπεται στα άρθρα 51 και 54 του ν. 4305/2014 (Α’ 237), μέχρι 100 μηνιαίες δόσεις, λαμβάνοντας πρόσθετη διαγραφή προσαυξήσεων, τόκων και προστίμων εκπρόθεσμης καταβολής (20% -40%, αναλόγως της κατηγορίας και του αριθμού των δόσεων). Όμως, σε περίπτωση μη πληρωμής αθροιστικά δόσεων τριών μηνών οποιοασδήποτε ρυθμισθείσας οφειλής (δηλ. είτε στην τράπεζα είτε στην εφορία είτε στο Ταμείο), για οποιονδήποτε

λόγο, οι ρυθμίσεις ακυρώνονται και όλες οι ρυθμισθείσες οφειλές αναβιώνουν και καθίστανται αυτοδικαίως ληξιπρόθεσμες και απαιτητές όπως έχουν διαμορφωθεί μετά την αναβίωσή τους. Η τρίτη ενότητα αφορά κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα και είναι διαδικασία έκτακτης ειδικής-αναγκαστικής διαχείρισης, με άμεση ρευστοποίηση του ενεργητικού της επιχείρησης του οφειλέτη ως σύνολο ή ως μέρη. Η σχετική αίτηση υποβάλλεται στο μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας του οφειλέτη από πιστωτή ή ομάδα πιστωτών που κατέχει το 40% του χρέους του οφειλέτη, στους οποίους πρέπει να περιλαμβάνεται τουλάχιστον ένας χρηματοδοτικός φορέας (δηλ. τράπεζα). Ως ειδικός διαχειριστής ορίζεται ελεγκτής ή ελεγκτικό γραφείο, όπως ορίζονται στο ν. 3693/2008 (Α΄ 174) ή δικηγόρος με οικονομοτεχνικές γνώσεις ή δικηγορική εταιρεία στην οποία συμμετέχει δικηγόρος με οικονομοτεχνικές γνώσεις.

* ∆ικηγόρος Αθηνών, μέλος του Συντονιστικού του Τμήματος ∆ικαιοσύνης του ΣΥΡΙΖΑ, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ.

Σύγκριση με την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ

ε αντίθεση με την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων που ξεκινά από τα εισοδήματα του οφειλέτη και βάσει αυτών προτείνει ρυθμίσεις (λαμβάνοντας υπόψη όμως και την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών) το προτεινόμενο νομοθέτημα αγνοεί το τρέχον εισόδημα του δανειολήπτη και υπολογίζει μόνον την περιουσιακή κατάσταση του ίδιου, της οικογένειας και των συνοφειλετών του (ακίνητα ως επί το πλείστον που είναι δύσκολα ρευστοποιήσιμα, που κατά κανόνα έχουν αποκτηθεί σε πολύ υψηλότερες από τις τρέχουσες εμπορικές τιμές και των οποίων οι αντικειμενικές αξίες δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.) Μάλιστα, δεν υπάρχει καμία νομοθετική πρόβλεψη ώστε οι τράπεζες να είναι υποχρεωμένες να δεχτούν κάτι τέτοιο. Το κάνουν εφόσον το θέλουν και εφόσον τις συμφέρει. Είναι προφανές ότι όσοι έχουν κόκκινα δάνεια και δεν «επιλεγούν» στην κατηγορία αυτή θα οδηγηθούν από τις τράπεζες στην αναγκαστική ρευστοποίηση πιθανώς μέσω των δυνατοτήτων που τους δίνει η τρίτη ενότητα των ρυθμίσεων. Ουσιαστικά στο κέντρο τη λογικής του νομοσχεδίου είναι η με κάθε τρόπο εξασφάλιση των τραπεζών ώστε να ξεκοκκινίσουν τα δάνεια και όχι να διευκολυνθεί ο δανειολήπτης. Οι όποιες διαγραφές γίνονται με αντίκρισμα ακίνητη ή άλλη περιουσία. ∆εν λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των οφειλών προς το ∆ημόσιο, τα Ταμεία και τις τράπεζες, καθώς οι περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και επαγγελματίες οφείλουν ταυτόχρονα σε όλους. Αντιθέτως, η δημιουργία ενδιάμεσου φορέα (πρόταση ΣΥΡΙΖΑ) προβλέπει ότι σε περίπτωση τριπλής οφειλής ο δανειολήπτης δεν μπορεί να πληρώνει περισσότερο από το 1/3 του εισοδήματός του προς όλους. Στο επίκεντρο της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι, με μια ρεαλιστική ρύθμιση που λαμβάνει υπόψη την τρέχουσα εισοδηματική κατάσταση του δανειολήπτη, να αποπληρωθεί μέρος ή και σύνολο του χρέους με παράλληλα εξασφάλιση της λειτουργίας της επιχείρησης. Οι τράπεζες αναδεικνύονται σε μοναδικό ρυθμιστή καθώς με 40% (τρίτη ενότητα) μπορούν να επιβάλουν στο σύνολο των πιστωτών - προμηθευτών τη δική τους λύση. Παράλληλα, επιβάλλεται αφορολόγητη fast truck ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων επιχειρήσεων από τις τράπεζες, χωρίς μάλιστα την καταβολή οποιουδήποτε φόρου για τις μεταβιβάσεις! Ενώ, η προβλεπόμενη απόσβεση του κόστους των τραπεζών από πιθανά κουρέματα γίνεται μέσω της απαλλαγής καταβολής φόρων σε βάθος πολλών ετών.

Λιτότητα και δημόσιο χρέος Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

“

Όσο οι ρυθμοί μεγέθυνσης σε όλη την Ευρώπη παραμένουν χαμηλοί, η μόνη ρεαλιστική διέξοδος στην κρίση χρέους είναι η απομείωσή του. Η απομείωση του χρέους αποτελεί αναγκαία (αλλά όχι και ικανή) συνθήκη για την κατάργηση της λιτότητας. Αντίστροφα όμως, η κατάργηση της λιτότητας θέτει αμετάκλητα επί τάπητος την αναγκαιότητα μείωσης του χρέους. Tου Γιάννη Μηλιού

πί τρία τουλάχιστον χρόνια παρακολουθούμε μια παρωδία «διαπραγμάτευσης», στην οποία η κυβέρνηση αρχικά δηλώνει ότι «δεν θα ληφθούν πρόσθετα μέτρα», η Τρόικα εμμένει στο ότι πρέπει να τηρηθούν τα συμφωνηθέντα για να μπορέσει να προβεί σε θετική αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας, από την οποία «θετική αξιολόγηση» η κυβέρνηση προσδοκά την έναρξη της διαδικασίας «ελάφρυνσης του χρέους». Τελικώς, τα «νέα μέτρα» νομοθετούνται και η κυβέρνηση πανηγυρίζει για τη θετική «αξιολόγηση» της ελληνικής οικονομίας. Σε όλο αυτό το επικοινωνιακό παιχνίδι που για τη «δραματική» κρισιμότητα και «αυθεντικότητά» του αναλαμβάνουν να μας πείσουν τα κυρίαρχα ΜΜΕ, η κρίσιμη έννοια είναι αυτή που δηλώνει η λέξη «συμφωνηθέντα». Πραγματικά, αυτό που στην πραγματικότητα ισχύει είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει αποδεχθεί ότι ο κρατικός Προϋπολογισμός θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ το 2014, 3% το 2015, 4,5% το 2016 και το 2017, και 4,2% του ΑΕΠ από το 2018 και μετά. Τα πρωτογενή αυτά πλεονάσματα (που είναι η διαφορά των δημοσίων εσόδων έναντι των δημοσίων δαπανών) πηγαίνουν καθ’ ολοκληρίαν στην αποπληρωμή του δημόσιου χρέους.

Μνημονίων συνέχεια

Η «συμφωνία» για τα πρωτογενή πλεονάσματα είναι συμφωνία για τη συνέχιση των πολιτικών των Μνημονίων, δηλαδή της λιτότητας για τους πολλούς και της διάλυσης του κοινωνικού κράτους. Πέρα από το εξωφρενικό της συμφωνίας αυτής καθαυτής, ότι δηλαδή σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης τεράστιοι πόροι αφαιρούνται από την οικονομία για να δίνονται στους δανειστές, αξίζει να θυμηθούμε τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση δημιουργεί τα πρωτογενή πλεονάσματα: Με περικοπές μισθών και ψαλίδισμα των κοινωνικών αγαθών (συρρικνώνοντας δραματικά τη δημόσια υγεία και παιδεία, διαλύοντας τους όποιους θεσμούς κοινωνικής προστασίας), με υπερφορολόγηση των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων, με ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, με κατάργηση δικαιωμάτων, ενώ ταυτόχρονα αφήνει στο

απυρόβλητο τη φοροαποφυγή και φοροδιαφυγή του μεγάλου πλούτου (διαλύοντας όπου χρειάζεται τους ελεγκτικούς μηχανισμούς). Το δημόσιο χρέος (και τα πρωτογενή πλεονάσματα που απαιτεί η αποπληρωμή του), λειτουργεί λοιπόν ως αυτόματος μηχανισμός επιβολής της λεγόμενης «εσωτερικής υποτίμησης», δηλαδή ενός προγράμματος που συγκεντρώνει περιουσία, εισόδημα και ισχύ στον πόλο του μεγάλου κεφαλαίου, ρίχνοντας όλα τα βάρη της κρίσης στην εργατική τάξη και την κοινωνική πλειοψηφία. ∆εν πρέπει λοιπόν να μας παραξενεύει το «νέο» στοιχείο που προέκυψε κατά το πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών στις Βρυξέλλες και ανακοινώθηκε από «Ευρωπαίους αξιωματούχους» στο Reuters: ∆εν απαιτείται «ελάφρυνση» του ελληνικού δημόσιου χρέους διότι «η Ελλάδα βρίσκεται σε πορεία βιωσιμότητας του χρέους και θα συνεχίσει να βρίσκεται σε αυτήν χωρίς επιπρόσθετα μέτρα». Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ουσιαστικά επανέλαβαν τη δήλωση του Αντώνη Σαμαρά στη Βουλή, κατά την πρόσφατη συζήτηση για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση: «Με ρωτήσατε προηγουμένως, κ. Τσίπρα, αν το χρέος μας είναι βιώσιμο. Ευτυχώς για την Ελλάδα είναι». Με ένα πιο ειλικρινή τρόπο είχε διατυπώσει την ίδια θέση το ∆ΝΤ, στην ετήσια Έκθεσή του τον Μάιο 2013: «Μια μείωση του χρέους στην Ελλάδα θα μπορούσε να κάνει τη χώρα να χαλαρώσει τις μεταρρυθμίσεις. Το μεγάλο χρέος θεωρείται μοχλός πίεσης προς την κυβέρνηση, την αναγκάζει να δρα».

Η βιωσιμότητα του χρέους

«Βιώσιμο» χρέος για την κυβέρνηση και τους διεθνείς συμμάχους της σημαίνει συνέχιση των αντιδραστικών πολιτικών της «εσωτερικής υποτίμησης», με μοχλό τα συμφωνηθέντα τεράστια πρωτογενή πλεονάσματα που καρπώνονται οι δανειστές. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της προς τον ελληνικό λαό. Στη ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης παρουσιάσαμε τα άμεσα μέτρα του κυβερνητικού μας Προγράμματος. Κοστολογήσαμε το πρόγραμμα αυτό και εξηγήσαμε από πού θα προκύψουν οι πόροι χρηματοδότησής του. ∆ηλώσαμε ότι δεν θα επιστρέψουμε στην εποχή των προ

κρίσης ψηλών ελλειμμάτων (τα οποία άλλωστε προέκυπταν από τις φοροαπαλλαγές που μεγάλου πλούτου, από την διαπλοκή και τη φοροδιαφυγή που σκόπιμα ανεχόταν το πελατειακό κράτος ΠΑΣΟΚ-Ν∆). Πουθενά και ποτέ δεν μιλήσαμε όμως για τεράστια πρωτογενή πλεονάσματα που θα διοχετεύονται στους δανειστές. Τα έσοδα που με δίκαιο και διαφανή τρόπο θα συλλέγει το ελληνικό ∆ημόσιο θα χρηματοδοτούν το κοινωνικό κράτος και την ανάπτυξη. Θα προτάξουμε τα συμφέροντα της κοινωνικής πλειοψηφίας έναντι αυτών των δανειστών. Τότε, όλοι θα κατανοήσουν αυτό που και σήμερα ισχύει: Το δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο και απαιτείται άμεσα μια συμφωνία για το «κούρεμά» του!

Πολιτικό ζήτημα η αντιμετώπιση της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους

Όπως προαναφέραμε, οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις χρησιμοποιούν το κρατικό χρέος ως μηχανισμό για την ενίσχυση των πολιτικών λιτότητας. Αυτό που ξεκίνησε στην Ελλάδα συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η κρίση δημόσιου χρέους είναι σήμερα ευρωπαϊκή υπόθεση και ο αδύνατος κρίκος είναι πλέον η Ιταλία, με 2.1 τρις ευρώ δημόσιο χρέος (133% του ΑΕΠ). Όσο οι ρυθμοί μεγέθυνσης σε όλη την Ευρώπη παραμένουν χαμηλοί, η μόνη ρεαλιστική διέξοδος στην κρίση χρέους είναι η απομείωσή του. Η απομείωση του χρέους αποτελεί αναγκαία (αλλά όχι και ικανή) συνθήκη για την κατάργηση της λιτότητας. Αντίστροφα όμως, η κατάργηση της λιτότητας θέτει αμετάκλητα επί τάπητος την αναγκαιότητα μείωσης του χρέους, όπως εξήγησα στην προηγούμενη ενότητα. Είναι γνωστό ότι από την αρχή της κρίσης η θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους και αποπληρωμή του υπολοίπου με ρήτρα ανάπτυξης. Σε αυτή τη θέση εμμένουμε διότι τη θεωρούμε ρεαλιστική και δίκαιη. Ταυτόχρονα, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δηλώσει ότι θα ανοίξει το συνολικό ζήτημα της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη, θα εργαστεί μαζί με το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς για μια Ευρωπαϊκή ∆ιάσκεψη για το χρέος. Στη ∆ιάσκεψη αυτή πρέπει να καταθέσουμε μια στρατηγική όχι μόνο

για την Ελλάδα, αλλά για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Η διαφορά του ελληνικού χρέους

Αντίθετα με το ελληνικό χρέος που διακρατείται από τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), το σε απόλυτα μεγέθη τεράστιο χρέος άλλων ευρωπαϊκών χωρών, το κατέχουν σε μεγάλο βαθμό οι ευρωπαϊκές τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία. Μια σημαντική διαγραφή της ονομαστικής αξίας των κρατικών χρεογράφων θα αφήσει εξαιρετικά εκτεθειμένο τον τραπεζικό τομέα (ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών) και τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως συνέβη με το ελληνικό PSI. Η λύση επομένως εδώ είναι να επιβληθεί πολιτικά ένας διαφορετικός ρόλος στην ΕΚΤ, η οποία θα αναλάβει το κόστος του χρέους των χωρών, ώστε να δημιουργηθεί το έδαφος για δημοσιονομικές και κοινωνικές πολιτικές που θα στηρίζουν το κοινωνικό κράτος και την αναδιανομή προς όφελος των λαϊκών τάξεων. Η λύση αυτή συνιστά ριζική απομείωση του χρέους χωρίς, από τεχνική άποψη, να προϋποθέτει ούτε διαγραφή της ονομαστικής αξίας των χρεογράφων, ούτε μεταβιβάσεις από τη μια χώρα στην άλλη, ούτε επιπλέον επιβάρυνση των φορολογουμένων. Η ανάληψη του κόστους θα επιβαρύνει μόνο την ΕΚΤ για ένα διάστημα δεκαετιών, μετά οι χώρες θα επαναγοράσουν το χρέος τους, εφόσον αυτό δεν θα υπερβαίνει το 20% του (τότε) ΑΕΠ τους. Επομένως ούτε για μεταβίβαση του δυσβάσταχτου χρέους από τη μια γενιά στην άλλη θα πρόκειται. Η σημερινή γενιά Ιταλών για παράδειγμα, θα απαλλαγεί από το κόστος εξυπηρέτησης ενός χρέους 133% του ΑΕΠ, και μετά 5 ή 6 δεκαετίες η μελλοντική γενιά θα αναλάβει ένα χρέος 20% του ΑΕΠ. Μια τέτοια πρόταση για το σύνολο των χωρών της Ευρωζώνης έχουμε ήδη καταθέσει με τον ∆ημήτρη Π. Σωτηρόπουλο και τον Σπύρο Λαπατσιώρα: «To δημόσιο χρέος στον σύγχρονο καπιταλισμό: Το πλαίσιο μιας προοδευτικής πρότασης για τη Ζώνη του ευρώ», Θέσεις 129, Οκτώβριος-∆εκέμβριος 2014, επίσης στο διαδίκτυο:http://www.theseis.com/images/stories/t129/theseis129-meleti-2.pdf •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Φόρτσα ΕΚΠΑ!

ΠΡΥΤΑΝΕΙΣ, ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΕΡΙΣΤΟΛΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Τα Συμβούλια Ιδρύματος, πατώντας στους νόμους ∆ιαμαντοπούλου - Αρβανιτόπουλου, εξειδικεύουν τη μνημονιακή πολιτική στα ΑΕΙ, προεπιλέγοντας υποψηφίους πρυτάνεις που κρίνονται οι πλέον κατάλληλοι για το επιχειρείν με τη διττή έννοια του όρου: με την οικονομική και τη στρατιωτική.

Ο κ. Φορτσάκης ως νέος Αννίβας.

Της Σίσσυς Βελισσαρίου* Ο νέος πρύτανης του ΕΚΠΑ θυμίζει σε πολλά τον Μπερλουσκόνι: συνδυάζει το επιχειρείν με τα ΜΜΕ, ενώ παράλληλα εξασκεί μία «γοητεία», η οποία όμως -και ευτυχώς- δεν έχει σχέση με το machismo του ηγέτη της Forza Italia. Πώς προέκυψε ο κ. Φορτσάκης με τις πολλαπλές ιδιότητες με τις οποίες έχει γίνει το πρόσωπο των ημερών στο πολύ σύντομο διάστημα της θητείας του;

ίναι πρύτανης του ιστορικού Πανεπιστημίου Αθηνών, έχει αναδειχτεί σε διάσημη TV persona, ενώ παράλληλα επιτελεί χρέη στρατηγού διμοιριών ΜΑΤ και «αγανακτισμένων» διδασκόντων για να εκπορθήσει το φρούριο ΕΚΠΑ. Ως νέος Αννίβας προ των πυλών γράφει το δικό του έπος στην ιστορική μάχη κατά του πανεπιστημίου της Μεταπολίτευσης, το οποίο αφού διασύρθηκε και απαξιώθηκε με συστηματικό και χυδαίο τρόπο εδώ και περίπου 20 χρόνια από τα συγκροτήματα της διαπλοκής ΜΜΕ και επιχειρηματικών συμφερόντων, φαίνεται έτοιμο να «πέσει». Βεβαίως το αν θα συμβεί κάτι τέτοιο είναι θέμα εκτίμησης τόσο των απρόβλεπτων αντιστάσεων της ακαδημαϊκής κοινότητας στο σύνολό της όσο και του γεγονότος ότι ο νέος πρύτανης έχει απλώσει πολύ τον τραχανά του και η διαχείριση των πολλών μετώπων που ανοίγει ξεπερνάει το φορτσάρισμά του. Αλλά ας επανέλθουμε στο αρχικό ερώτημα. Ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, όπως και οι υπόλοιποι νέοι πρυτάνεις, είναι προϊόντα του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης στο χώρο των ΑΕΙ, δηλαδή της περιστολής των δημοκρατικών δικαιωμάτων, εν προκειμένω και των ακαδημαϊκών ελευθεριών, που χαρακτηρίζει το ιδιόμορφο μνημονιακό πολίτευμα στη χώρα μας. Ο χώρος του πανεπιστημίου δεν θα μπορούσε να είναι η εξαίρεση στο καθεστώς αυτό, δεν θα μπορούσε να παραμείνει το «γαλατικό χωριό», όπως το είχα χαρακτηρίσει σε παλιότερο άρθρο μου. Τα Συμβούλια Ιδρύματος (ΣΙ), πατώντας στους νόμους ∆ιαμαντοπούλου - Αρβανιτόπουλου, εξειδικεύουν τη μνημονιακή πολιτική στα ΑΕΙ, προεπιλέγοντας υποψηφίους πρυτάνεις που κρίνονται οι πλέον κατάλληλοι για το επιχειρείν με τη διττή έννοια του όρου: με την οικονομική και τη στρατιωτική. Στόχος είναι η μετατροπή του πανεπιστημίου σε ένα αγοραίο χώρο παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών, βασική συνθήκη του οποίου θα είναι «νόμος και τάξη». Άρα οι νυν πρυτάνεις δεν είναι δημοκρατικά εκλεγμένοι, αλλά προϊόν μιας προεπιλογής από την οποίαν «κόπηκαν» οι μη επι-

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

σπεύδοντες. Ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, επομένως, δεν εκπροσωπεί τη δημοκρατικά και απρόσκοπτα εκπεφρασμένη ελεύθερη επιλογή των διδασκόντων αλλά το αποτέλεσμα μιας διαβλητής ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.

Τα «έκτροπα» λάιβ

Τούτου δοθέντος αξιοποιεί με αποτελεσματικό τρόπο την εμπειρία και τις διασυνδέσεις του ως πρόεδρος του Συμβουλίου της ΝΕΡΙΤ/ΥΕΝΕ∆, ώστε να κατασκευάσει τηλεοπτικά γεγονότα με την αναίσχυντη προβολή των συστημικών ΜΜΕ και την απροκάλυπτη πολιτική στήριξη του Σαμαρά. Έτσι βρίσκονται κάμερες μέσα στη Σύγκλητο [αλήθεια με ποιού την άδεια; Μήπως αυτού του ίδιου που θεωρεί έκνομη την παρουσία των φοιτητών;] και το φιλοθεάμον κοινό παρακολουθεί λάιβ τα «έκτροπα» που αναμεταδίδονται στο πανελλήνιο. Η τηλεοπτική κατασκευή ενός νέου πανεπιστημίου, αποκαθαρμένου από το μίασμα της συμμετοχής του «ξένου» σώματος των φοιτητών και διοικητικών είναι αποτελεσματική. Απευθύνεται με επιτυχία στο πλατύ κοινό που έχει εθιστεί δεκαετίες τώρα η κοινωνική του εμπειρία να διαμεσολαβείται κυρίαρχα από την τηλεόραση. Αρα αυτή η διαμεσολαβημένη εμπειρία προκύπτει ως φυσική διότι εσωτερικεύεται ως δική του. Βεβαίως το πανεπιστημιακό show δεν θα ήταν πλήρες αν δεν υπήρχαν οι απειροελάχιστοι «αγανακτισμένοι» πανεπιστημιακοί και φοιτητές, αρκετοί όμως για να γεμίζουν την οθόνη. Και όπως συμβαίνει κατά κανόνα πλέον με οποι-

αδήποτε μορφή κοινωνικού γεγονότος, και όχι μόνο διαμαρτυρίας, υπάρχουν τα απαραίτητα ΜΑΤ ώστε το πανεπιστήμιο, ως ένας από τους ισχυρότερους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους (ΙΜΚ), να καταδεικνύει το γνωστό, ότι δηλαδή οι ΙΜΚ λειτουργούν σε τελευταία ανάλυση, αν χρειαστεί, με την επικουρία των κατασταλτικών μηχανισμών. «Στρατηγέ, ιδού ο στρατός σου» θα μπορούσαμε να αναφωνήσουμε πολλά χρόνια μετά κατά την περίφημη ρήση του Π. Κανελλόπουλου. Το σχέδιο είναι να αλωθεί το ΕΚΠΑ και να καταστεί το υπόδειγμα και για τα υπόλοιπα ΑΕΙ ενός νέου πανεπιστημίου χωρίς συλλογικότητες, συμμετοχή, εργασιακά διοικητικά και ακαδημαϊκά δικαιώματα στη βάση μιας ολιγαρχικής εξουσίας που έχει ήδη οικοδομηθεί.

Ηρεμία του νεκροταφείου

Η «γοητεία» του κ. Φορτσάκη, όμως, υφίσταται διότι μία μεγάλη μερίδα των διδασκόντων έχει συμβιβαστεί με την καθημερινή εξαθλίωση: μειωμένοι μισθοί κατά 50%, τριτοκοσμικές συνθήκες εργασίας [καθαριότητα, θέρμανση, καταστροφή των βασικών υποδομών], στέρηση των στοιχειωδών επιστημονικών εργαλείων για το ερευνητικό έργο των διδασκόντων [βιβλιοθήκες, εργαστήρια κ.λπ.], μειωμένη συμμετοχή τους στα ερευνητικά προγράμματα που προορίζονται για τους λίγους ισχυρούς επιχειρηματικά διδάσκοντες, εκπαίδευση διπλάσιου αριθμού φοιτητών λόγω μετεγγραφών κ.λπ. Οι συνάδελφοι αυτοί έχουν αποδεχτεί, για πολλούς λόγους,1 ότι το υπόδειγμα

Φορτσάκη θα υλοποιήσει το «γοητευτικό» όραμα του νεοφιλελεύθερου πανεπιστημίου που έχει επιβληθεί από το 1999 με την Μπολόνια σε όλη την Ευρώπη, αλλά έχει αποτύχει στη συνολική του εφαρμογή στη χώρα μας: επιχειρηματικό στη λειτουργία και στο εκπαιδευτικό «προϊόν», ιδιωτικοποιημένο στη λειτουργία του, αποτελεσματικό και «οργανωμένο», διότι απαλλαγμένο από χρονοβόρες και οχληρές δημοκρατικές διαδικασίες. Είναι ένα μοντέλο που εξασφαλίζει την αυστηρά ατομική επιτυχία του καθενός, άρα αντιστοιχεί στη χαμηλή κοινωνική συνειδητοποίηση του ατόμου, κάτι που είναι συγκροτησιακό στοιχείο της νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας. Η ειρωνεία είναι ότι η εν Ελλάδι εκδοχή του είναι καθαρά πρωχοπροδρομική, εφόσον η χρηματική και επαγγελματική ανέλιξη που υπόσχεται είναι μόνον για τους λίγους, ενώ για τους πολλούς η ατομική επιτυχία βρίσκεται στο επίπεδο του φαντασιακού. Ένα τέτοιο πανεπιστήμιο απλώς παρέχει στη μέγιστη μισθοσυντήρητη πλειοψηφία, που αποστρέφεται την έννοια της συλλογικότητας, ένα πράγμα: την ηρεμία του νεκροταφείου που δίνει τη ψευδαίσθηση εν είδει ζωτικού ψεύδους ότι έτσι μόνον «θα κάνουμε καλά τη δουλειά μας». * Η Σίσσυ Βελισσαρίου, είναι καθηγήτρια στη φιλοσοφική σχολή του ΕΚΠΑ.

Σημείωση 1. Στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη ΑΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων του ΣΥΡΙΖΑ [1-2/11] κατατέθηκαν τεκμηριωμένες εισηγήσεις που αναλύουν το φαινόμενο. Ο πλούσιος αυτός προβληματισμός θα δημοσιοποιηθεί σύντομα.

“

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

∆εν κάνουμε κατάληψη για να χάσουμε τη μάθηση, αλλά για να την κερδίσουμε για όλους

“

Οι εξετάσεις στην Α Λυκείου ήταν ότι πιο απάνθρωπο έχω ζήσει. ∆εν θα το αντέξουμε ∆ανάη

Βαγγέλης

ΕΝΑ ΑΥΘΟΡΜΗΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

«Για πρώτη φορά συζητάμε για το μέλλον μας στο σχολείο» Το υπουργείο Παιδείας απαντά με συλλήψεις, απειλές και καταστολή Με συλλήψεις, ξυλοδαρμούς, λογοκρισία, απειλές και ύβρεις απάντησε το υπουργείο Παιδείας στις αυθόρμητες και μαζικές κινητοποιήσεις των μαθητών σε όλη τη χώρα. Η περασμένη ∆ευτέρα είχε οριστεί ως μέρα πανελλαδικών κινητοποιήσεων, με τουλάχιστον 500 συνελεύσεις μαθητών να αποφασίζουν καταλήψεις και χιλιάδες άλλες να καταλήγουν στην αποχή και να συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις. Σήμερα, οι καταλήψεις σχολείων είναι 253, ενώ οι μαθητές πραγματοποιούν συζητήσεις, συναυλίες, εκθέσεις, προβολές προκειμένου να μιλήσουν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο σχολείο τους.

ι μαθητές διεκδικούν την ανατροπή του Νέου Λυκείου, την κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων και της βάσης του 10, ενώ εστιάζουν και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σχολείο τους μεμονωμένα (κενά εκπαιδευτικών, υλικοτεχνικές ελλείψεις, ανθυγιεινό περιβάλλον κ.λπ.). Ο υπουργός Παιδείας, Γ. Λοβέρδος, αντί να απαντήσει επί της ουσίας στα αιτήματα των μαθητών εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό ρίχνοντας τη σελίδα στο φέισμπουκ («Πανελλήνια κατάληψη – όχι στο νέο σύστημα») και καλώντας τη ∆ίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος να ερευνήσει αν η σελίδα διαχειρίζεται από μαθητές ή όχι. Την ίδια ώρα, η εισαγγελέας Αρείου Πάγου, Ευτέρπη Κουτζαμάνη, με εγκύκλιό της, καλεί τους εισαγγελείς της χώρας να διαπιστώσουν αν τελούνται συγκεκριμένα αδικήματα στις καταλήψεις των σχολείων και να πράξουν αναλόγως, ακόμα και με συλλήψεις μαθητών και των κηδεμόνων τους. Φυσικά, ο κ. Λοβέρδος αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη σε αυτή την πρωτοβουλία λέγοντας από το βήμα της Βουλής [6/11/2014] ότι «[είναι] έξω από κάθε σκέψη δική μας οι εισαγγελίες, η αστυνομία. Εδώ είναι εκπαίδευση», παραδεχόμενος όμως ότι απέστειλε επιστολή στην κα. Κουτζαμάνη προκειμένου να ενημερωθεί για την ιστοσελίδα στο φέισμπουκ.

Συλλήψεις μαθητών

Στην Πρέβεζα, μία μέρα πριν την εγκύκλιο της Κουτζαμάνη και ενώ το 90% των σχολείων τελούσε υπό κατάληψη, ο εισαγγελέας κ. Μάστακας, κάλεσε τους διευθυντές των σχολείων, εκπροσώπους των 15μελών και εκπροσώπους των συλ-

λόγων γονέων και κηδεμόνων για να τους «ενημερώσει» για τις καταλήψεις. Παρόντες –αν και δεν κρίθηκε απαραίτητο να κληθούν- ήταν και εκπρόσωποι της ΕΛΜΕ Πρέβεζας. Όπως μας περιγράφει ο πρόεδρος της ΕΛΜΕ, Παναγιώτης Λελοβίτης, «θεωρούμε απαράδεκτο οι μαθητές να καλούνται σε εισαγγελικά γραφεία. Γι’ αυτό πήγαμε εκεί. Αφού ο εισαγγελέας παραδέχτηκε ότι η παρουσία όσων είχαν καλεστεί δεν είναι απαραίτητη, καθώς απλώς ήθελε να επιστήσει την προσοχή στα παιδιά και τους γονείς, τότε αποχωρήσαμε με τα παιδιά». «Εκτός από την ποινικοποίηση, εξίσου κατασταλτικός είναι ο φόβος αυτής», πρόσθεσε και κατέληξε πως «το ζητούμενο δεν είναι να δούμε αν έχουν δίκιο ή άδικο οι μαθητές, αλλά γιατί το σχολείο έχει καταντήσει απεχθές». Ο εισαγγελέας Λαμίας, Ν. Θεολογίτης, διέταξε την επέμβαση της αστυνομίας σε δύο υπό κατάληψη σχολεία της περιοχής, το 1ο ΕΠΑΛ και το 1ο Γενικό Λύκειο, συλλαμβάνοντας 9 ανήλικους μαθητές. Τα παιδιά αφέθηκαν ελεύθερα με την κατηγορία της διατάραξης οικιακής ειρήνης, ενώ οι γονείς τους διώχθηκαν για παραμέληση εποπτείας ανήλικου. Στο Χολαργό, αστυνομικοί με πολιτικά συνέλαβαν έξω από το 1ο Λύκειο Χολαργού επτά μαθητές που θεωρήθηκαν ύποπτοι για ενδεχόμενες καταλήψεις σχολείων. Ένας 14χρονος που έτρεξε να φύγει, καθώς οι αστυνομικοί δεν φορούσαν στολή, ξυλοκοπήθηκε από τον αστυνομικό που τον συνέλαβε.

Στηρίζουμε τους μαθητές

«Στηρίζουμε τους μαθητές που αγωνίζονται», δήλωσε στην «Ε», ο Τάσος Κουράκης, βουλευτής και υπεύθυνος του τομέα Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ, προσθέτοντας «έχουμε χρέος να αναδείξουμε τα πελώρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στα σχολεία τους». Ο Γ. Λοβέρδος παρότι δηλώνει σε κάθε τόνο «σε ό,τι αφορά τις μαθητικές κινητοποιήσεις, στεκόμαστε ουδέτερα, είμαστε μακριά», πέρα της καταστολής, απειλεί τους μαθητές ότι θα χάσουν τη σχολική εκδρομή, τις διακοπές του Πάσχα και τα Σάββατά τους για να αναπληρώσουν τις χαμένες διδακτικές ώρες. «Εκδήλωση αυταρχισμού», χαρακτήρισε τις ενέργειες αυτές ο Τ. Κουράκης που τόνισε ότι «σκοπός τους είναι η εγκατάσταση ενός συνολικού φόβου. Οι διώξεις κινούνται στην ίδια λογική που έχουν επιβληθεί συνεχείς εξετάσεις στους μαθητές: να μην τους επιτρέπεται να σκεφτούν τί-

ποτε άλλο από τα μαθήματά τους».

Ξέρουμε ότι δεν το αντέχουμε

Στην αυταρχικότητα που επέδειξε το υπουργείο απάντησε δυναμικά η μαθητική κοινότητα, με μαζικές κινητοποιήσεις σε όλη τη χώρα την περασμένη Πέμπτη. Ο Βαγγέλης, πρόεδρος του 15μελούς του Λυκείου Νέας Χαλκηδόνας, μαζί με τους προέδρους των σχολείων Ν. Φιλαδέλφειας και Ν. Χαλκηδόνας κάλεσαν σε κινητοποίηση στους δρόμους της Νέας Φιλαδέλφειας, με αποτέλεσμα εκατοντάδες παιδιά να ξεχυθούν στους δρόμους. «Ξεκινήσαμε το πρωί από το σχολείο μου και περάσαμε από όλα τα σχολεία της περιοχής για να συγκεντρωθούμε οι μαθητές και να καταλήξουμε στην πλατεία Μικρασιατών για να πραγματοποιήσουμε την πορεία μας», περιγράφει ο Βαγγέλης. «Είχαμε άγχος να είναι όλοι οι συμμαθητές μας και συνέχεια μας μετρούσαμε. Ήμασταν μέχρι τέλους 870 μαθητές. Ξεσηκωθήκαμε γιατί ο κ. Λοβέρδος μας απείλησε. Και όποτε μας προκαλεί, θα του απαντάμε», πρόσθεσε. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί ξεσηκώνονται τώρα οι μαθητές, αφού εδώ και ένα χρόνο εφαρμόζεται το Νέο Λύκειο και η Τράπεζα Θεμάτων. «Όσοι βιώσαμε το Νέο Λύκειο πέρυσι, ξέρουμε ότι δεν το αντέχουμε», μας λέει η Μαριάννα, μαθήτρια Β Λυκείου. «Πολλοί συμμαθητές μας έμειναν μετεξεταστέοι για τον Σεπτέμβρη, ενώ αυτό συνέβαινε σπάνια», προσθέτει και καταλήγει «Το Νέο Λύκειο μας αποκλείει από το σχολείο. Προωθεί την παπαγαλία και μας εξαντλεί. Όσοι συμμαθητές μας δεν πάνε φροντιστήριο, δεν θα μπορέσουν να συνεχίσουν. Για πρώτη φορά συζητάμε για το μέλλον μας στο σχολείο. ∆εν είχαμε ξαναζήσει αυτή τη διαδικασία». «Πρέπει να βγούμε στους δρόμους», λέει η Κατερίνα, μαθήτρια Α Λυκείου, «∆εν υπάρχει κανένα δίλημμα. ∆εν το κάνουμε για να χάσουμε το μάθημα. Μας απωθεί το σύστημα εκπαίδευσης και όχι η γνώση», καταλήγει. «Οι εξετάσεις στην Α Λυκείου ήταν ότι πιο απάνθρωπο έχω ζήσει. ∆εν θα το αντέξουμε», τονίζει η ∆ανάη, μαθήτρια Β Λυκείου και προσθέτει «Συνεχίζουμε τις συνελεύσεις, συμμετέχουμε στις καταλήψεις γιατί το σύστημά τους είναι απόλυτα ψυχοφθόρο. Προωθεί την εντατικοποίηση, τον ανταγωνισμό, εξυμνεί την παραπαιδεία και πετά πολλούς συμμαθητές μας έξω από το σχολείο». «∆εν κάνουμε κατάληψη για να χάσουμε τη μάθηση, αλλά για να

την κερδίσουμε για όλους», σημειώνει ο Βαγγέλης, «Το σύστημα, που παρεμπιπτόντως είναι διάτρητο από παντού, μας μετατρέπει σε μηχανές παπαγαλισμού. Και αυτό θέλουμε να το αλλάξουμε».

Το κίνημα γεννήθηκε αυθόρμητα

Αντί, όμως, η κυβέρνηση να ακούσει τους μαθητές που βιώνουν αυτό που τους επιφύλαξε και το ονόμασε «εκπαίδευση», επιλέγει το δρόμο της συκοφάντησης λέγοντας ότι οι κινητοποιήσεις τους είναι καθοδηγούμενες από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο Κωστής Μπέννινγκ, μέλος της Γραμματείας του Κεντρικού Συμβουλίου της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ, τονίζει σχετικά: «Το κίνημα γεννήθηκε αυθόρμητα. Και αυτό είναι και λογικό, άλλωστε. Γιατί όταν τα παιδιά έζησαν την πρώτη εφαρμογή του “Νέου Λυκείου” και του εξεταστικού λαβύρινθου πέρυσι, κατάλαβαν πως το μοντέλο αυτό είναι απάνθρωπο, παράλογο και δεν είναι βιώσιμο». Η νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ τάσσεται σύσσωμη στο πλευρό των μαθητών, όπως υπογραμμίζει και ο Κ. Μπέννινγκ «Όταν οι εκπρόσωποι των κυβερνητικών νεολαιών βγαίνουν στα κανάλια ζητώντας να κάτσουμε όλοι στο τραπέζι του διαλόγου, δεν είδαμε κανέναν τους να προτίθεται να διαβουλευθεί με μαθητές, καθηγητές ή γονείς πριν την εφαρμογή των νέων νόμων. Αντιθέτως, είδαμε τις προηγούμενες μέρες ΜΑΤ και εισαγγελείς να διώκουν και να χτυπούν μαθητές και γονείς. Εμείς λοιπόν επιλέγουμε να συζητήσουμε με αυτούς που πλήττονται και όχι με αυτούς που διαλύουν τα σχολεία και την παιδεία ευρύτερα». «Κανείς δεν λέει πώς θα κινητοποιηθούν τα παιδιά, ούτε μπορεί να τους πει», προσθέτει ο Θέμης Κοτσιφάκης, πρόεδρος της ΟΛΜΕ, «Υποκινητές των κινητοποιήσεων είναι τα προβλήματα. Με αυτά πρέπει να ασχοληθεί η κυβέρνηση, αλλά πώς να το κάνει όταν η ίδια τα δημιούργησε με την πολιτική των περικοπών που εφαρμόζει;», αναρωτιέται ο ίδιος. Όμως, ο κ. Λοβέρδος βρήκε λύση στο πρόβλημα των κενών στα σχολεία. Καλεί τους εκπαιδευτικούς να δουλέψουν εθελοντικά, δηλαδή αμισθί, στα σχολεία για να καλυφθούν οι 1.500 κενές θέσεις, τάζοντάς τους μοριοδότηση όταν (;) γίνουν προσλήψεις. Και ύστερα αναρωτιέται γιατί τα παιδιά βγαίνουν στους δρόμους. Ίσως, για να αλλάξουν το μέλλον που τους επιφυλάσσουν; Λέμε τώρα… Ιωάννα ∆ρόσου

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Χρειαζόμαστε μια δεύτερη ∆ΕΘ ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΝΤΑΣ, ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΣΥΡΙΖΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Να κινητοποιηθούν οι δυνάμεις που καταλαβαίνουν την ανάγκη της μεγάλης αλλαγής Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης Την εβδομάδα που πέρασε, ο ΣΥΡΙΖΑ ξαναζήτησε εκλογές, μέσω της επίσκεψης του Αλέξη Τσίπρα στον Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας, και πρότεινε σύγκληση συμβουλίου αρχηγών, προκειμένου να οριστεί ημερομηνία και να συμφωνηθεί ο επόμενος πρόεδρος. Μπορεί να προκύψει συναίνεση σε μεγάλα ζητήματα; Είναι ένα πράγμα να υπάρξει μια συνεννόηση για τα βήματα μιας συντεταγμένης διαδικασίας, π.χ. για την ημερομηνία διεξαγωγής εκλογών, και εντελώς διαφορετικό να υπάρξει συναίνεση στις πολιτικές που θα μας οδηγήσουν στην άρση του αδιεξόδου. Για να το κάνω πιο συγκεκριμένο, εμείς έχουμε μια θεμελιακή διαφορά με την κυβέρνηση στο ζήτημα του χρέους. Το μνημονιακό μπλοκ θεωρεί το χρέος βιώσιμο και άρα φαίνεται να αφαιρεί ένα από τα ισχυρά διαπραγματευτικά χαρτιά της δικής μας πλευράς. Στην πραγματικότητα, βεβαίως, το μνημονιακό κατεστημένο ταυτίζεται με αυτή τη γραμμή και την υλοποιεί στο πεδίο της σκληρής λιτότητας, χωρίς επί της ουσίας να διαπραγματεύεται. Εμείς πιστεύουμε ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο, κυρίως για την συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, καθώς εμποδίζει την οποιαδήποτε προσπάθεια ουσιαστικής ανάπτυξης και επιπλέον δεν είναι μόνο ζήτημα ελληνικό αλλά και πανευρωπαϊκό, που κινδυνεύει να τινάξει στον αέρα όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, με επανειλημμένα επεισόδια ύφεσης. Θέλω ακόμη να συμπληρώσω ότι , η επίσκεψη στον Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας δίνει και μια θεσμική απάντηση στη βιασύνη του μνημονιακού μπλοκ να υπογράψει δεσμευτικές συμφωνίες με τους δανειστές. Με αυτή την έννοια ήταν μια κίνηση που έβαλε τον Σαμαρά σε θέση άμυνας και μας δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξουμε με ένα ηγεμονικό τρόπο το κεντρικό πολιτικό μας αίτημα για άμεση προσφυγή στις κάλπες. Αυτό το αίτημα, της άμεσης προσφυγής στις κάλπες, μπορεί κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις να γίνει προμετωπίδα μιας μαζικής κινητοποίησης, με την έννοια της απαίτησης να δοθεί δημοκρατική διέξοδος, που θα βάλει τέρμα στην καταστροφή και θα ανοίξει μια ριζικά διαφορετική προοπτική.

Να δηλώσουν από τώρα τις προθέσεις τους

Πώς θα χειριστεί ο ΣΥΡΙΖΑ το ζήτημα της προεδρικής εκλογής που πλησιάζει; Ακριβώς επειδή το αίτημα για άμεση προσφυγή στις κάλπες και αλλαγή της εφαρμοζόμενης πολιτικής λιτότητας αποκτά κυρίαρχα κοινωνικά χαρακτηριστικά, δημιουργείται η δυνατότητα στον ΣΥΡΙΖΑ να απαιτήσει και από τους βουλευτές που συγκροτούν την παρούσα βουλή και ιδιαίτερα από αυτούς που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έχουν αποδεσμευτεί από τα κυβερνητικά κόμματα, να μη συμβάλουν στη συνέχιση της καταστροφικής αυτής πολιτικής, με την ψήφο τους για Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας.

“

Ο βουλευτής Ιωαννίνων του ΣΥΡΙΖΑ, Χρήστος Μαντάς, αναφέρεται στο αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ για εκλογές, τη στάση που θα κρατήσει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην προεδρική εκλογή και στο πως θα αντιμετωπίσει τους ανεξάρτητους βουλευτές. Επιπλέον, τονίζει την ανάγκη μέσα από τις Περιφερειακές Συνδιασκέψεις του κόμματος να εξειδικευτεί το κυβερνητικό πρόγραμμα.

Νομίζω ότι οι ανεξάρτητοι βουλευτές καταλαβαίνουν πως αναλαμβάνουν τεράστια ευθύνη, εάν με την ψήφο τους δώσουν τη δυνατότητα συνέχισης της μνημονιακής πολιτικής. Θεωρώ ότι η πίεση της κοινωνίας μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά και σε αυτήν πρέπει να επικεντρωθούμε.

Άρα θα απευθυνθεί στους ανεξάρτητους. Εμείς πρέπει να εργαζόμαστε πάντα στο επίπεδο του κόσμου. Νομίζω ότι οι ανεξάρτητοι βουλευτές καταλαβαίνουν πως αναλαμβάνουν τεράστια ευθύνη, εάν με την ψήφο τους δώσουν τη δυνατότητα συνέχισης της μνημονιακής πολιτικής. Θεωρώ ότι η πίεση της κοινωνίας μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά και σε αυτήν πρέπει να επικεντρωθούμε. Τι πιο αξιοπρεπές για κάποιον ανεξάρτητο βουλευτή να δηλώσει από τώρα τις προθέσεις του δημόσια και ξεκάθαρα; Αυτή η μέθοδος, εκτός των άλλων εξασφαλίζει στον ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν θα μπει στο κάδρο των φθαρμένων πολιτικών δυνάμεων. Άλλωστε, ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε θέλει ούτε μπορεί να το κάνει αυτό. Θέλω επίσης να τονίσω ότι από βδομάδα σε βδομάδα αλλάζουν οι συνθήκες, και το σενάριο της προσφυγής στις κάλπες πριν την προεδρική εκλογή δεν πρέπει καθόλου να αποκλειστεί. Τέλος, μέσα σε όλα τα σενάρια δεν πρέπει να αποκλείουμε την χρησιμοποίηση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, των βουλευτών της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής.

Οφείλουμε να μην πέσουμε σε παγίδες του μνημονιακού μπλοκ και γι΄ αυτό το λόγο η καλύτερη μέθοδος είναι η γείωση με την κοινωνία ώστε η κοινωνική πίεση να είναι ουσιαστικά αυτή που θα ανακόψει τη συνέχιση της καταστροφικής κυβερνητικής θητείας Ν∆-ΠΑΣΟΚ

Απαραίτητη η εξειδίκευση του προγράμματος Σχεδόν δύο μήνες μετά τις προγραμματικές εξαγγελίες της ∆ΕΘ, τι μπορεί και τι πρέπει να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να διατηρήσει την πολιτική πρωτοβουλία; Πριν απαντήσει κανείς στην ερώτηση, θα πρέπει να καταλάβει το λόγο που έκανε τις εξαγγελίες της ∆ΕΘ τόση απήχηση. Κατά την άποψή μου, ο πρώτος λόγος ήταν το γεγονός πως οι προτάσεις μας πατάνε πάνω στις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες του κόσμου της εργασίας, των ανέργων και της νεολαίας και απαντούν με συγκεκριμένο, απτό τρόπο. Επιπλέον, θα ήθελα να σταθώ σε μια πλευρά που δεν έχει τονιστεί τόσο πολύ.

Να εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτήματα της Ηπείρου

Είναι αυτή των δημοκρατικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, που ενεργοποιούν τη λαϊκή πρωτοβουλία και βάζουν τον κόσμο σε διαδικασίες λαϊκής συμμετοχής στην πολιτική. Για να διατηρήσουμε την πρωτοβουλία, λοιπόν, χρειαζόμαστε μια «δεύτερη ∆ΕΘ». Κυρίως είναι αναγκαίο να εμβαθύνουμε στο ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Οφείλουμε να δούμε πολύ συγκεκριμένα μέσα από ποιες διαδικασίες οργανώνουμε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης κόντρα στη νεοφιλελεύθερη λογική και το μοντέλο της υπερκατανάλωσης. Με αυτή την έννοια το δικό μας νέο μοντέλο τόσο ως προς τις αξίες όσο και ως προς τα μέσα, πρέπει να απαντήσει πολύ συγκεκριμένα με βάση τις δυνατότητες της χώρας τι χρειάζεται και τι πρέπει να γίνει και πώς θα γίνει. Θα χρειαστεί επίσης να δούμε πώς θα χειριστούμε το ζήτημα των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η χώρα μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και την εταιρική σχέση 2014-2020 και με τα διεθνή δεδομένα, όπως αυτά αποτυπώνονται ακόμα και με τις όποιες εξελίξεις στην ΤΙPP. Οι Περιφερειακές Συνδιασκέψεις του ΣΥΡΙΖΑ θα λειτουργήσουν λοιπόν προς την κατεύθυνση της εξειδίκευσης του προγράμματος; Η γνώμη μου είναι ότι χρειάζεται μια συνολική οπτική σε κεντρικό επίπεδο. Αν σε κάθε περιφέρεια πούμε απλά όσα είπαμε στη ∆ΕΘ και προσθέσουμε σαν αλατοπίπερο κάποιες εξαγγελίες σε σχέση με την κάθε περιφέρεια, χωρίς να δούμε συνολικά και σχεδιασμένα όλο το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης, θα έχουμε απλά προσθέσει προγραμματικές σελίδες χωρίς ουσιαστική αξία. Αν δεν υπάρχει γενική οπτική, δεν μπορείς να δεις και τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Μέσα από αυτή τη διαδικασία πρέπει να προσπαθήσουμε να κινητοποιήσουμε και ευρύτερες δυνάμεις, που καταλαβαίνουν την αναγκαιότητα μιας τόσο μεγάλη αλλαγής και που έχουν και τη γνώση και την εμπειρία. Στις τοπικές κοινωνίες υπάρχει κοινωνικός πλούτος μέσα στον κόσμο που είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα νοιάζεται να βρει λύσεις για να αλλάξουν τα πράγματα στη χώρα. Και η διαδικασία των Περιφερειακών Συνδιασκέψεων μπορεί να είναι τέτοια, που να μας φέρει κοντά σε αυτόν τον κόσμο και όχι απλά στους παράγοντες της κάθε τοπικής κοινωνίας.

Στην Ήπειρο πώς θα κινηθεί αυτή η διαδικασία; Είμαστε ακόμα στην αναζήτηση του καλύτερου τρόπου. Η Ήπειρος έχει πλεονεκτήματα που αφορούν και το φυσικό περιβάλλον, με έμφαση στους υδάτινους πόρους, αλλά και την κτηνοτροφία. Η κυρίαρχη πολιτική που εφαρμόζεται αποδυναμώνει άμεσα άλλα και μακροπρόθεσμα κρίσιμα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής. ∆είτε όσα επιχειρήθηκαν και επιχειρούνται με τη φραγματοποίηση των ποταμιών , σκεφτείτε όσα έγιναν στην περίπτωση της εκποίησης της γαλακτοβιομηχανίας «∆ωδώνη» οι συνέπειες της οποίας φαίνονται με πολύ καθαρό τρόπο σήμερα. Τώρα έχουμε και την προβολή του οράματος του «μαύρου χρυσού», του πετρελαίου δηλαδή. Μάλιστα, κάποιοι έσπευσαν να μας επικρίνουν για τη στάση μας απέναντι στις συμβάσεις εξόρυξης. Συνεπώς χρειάζεται πολλή δουλειά, ώστε να εμβαθύνουμε και στο περιεχόμενο των προτάσεών μας και στη διαδικασία, και αυτό οφείλουμε να κάνουμε. Θα βρεθούμε μπροστά σε δύσκολα ζητήματα στην προσπάθειά μας να αντιστρέψουμε αυτή την κατάσταση. Όταν κάτι επιβάλλεται για μεγάλο διάστημα, γίνεται καθεστώς και αυτό κάνει τις προσπάθειες αλλαγής ακόμα πιο δύσκολες. Εμείς όμως θα εργαστούμε με επιμονή και πάθος και πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Φαντασιόπληκτοι τα θύματα βασανισμού

Τελικά αθωώθηκαν οι λιμενικοί που υπέβαλαν σε βασανιστήρια μετανάστες

«Ο

ι κατηγορίες περί βασανιστηρίων είναι στο πλαίσιο μιας συνωμοσίας που συντελείται σε βάρος της χώρας μας και ο καταγγέλλων αποτελεί όργανό της». Αυτή ήταν η γραμμή υπεράσπισης των δύο λιμενικών που βαραίνονταν με τις κατηγορίες της άσκησης βασανιστηρίων την Πέμπτη 6/11 στο Πενταμελές Αναθεωρητικό ∆ικαστήριο, και για τις οποίες είχαν βρεθεί ένοχοι πέρυσι με ποινή κάθειρξης 3 και 6 ετών, καθώς και στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων. Το πιο εντυπωσιακό είναι πως αυτή τη φορά εισαγγελέας και έδρα πείστηκαν από την υπεράσπιση και κήρυξαν τους κατηγορούμενους αθώους.

Νόμιζα πια πως είχα πεθάνει

Ο καταγγέλλων, Αζίζ Πενταλές, διηγείται -για δεύτερη φορά- στο δικαστήριο τα περιστατικά που διαδραματίστηκαν το 2007, όταν με άλλα 47 άτομα επέβαιναν σε μια βάρκα με σκοπό να περάσουν από την Τουρκία στην Ελλάδα. Η βάρκα βυθίζεται από τους ίδιους και το λιμενικό έρχεται προς περισυλλογή τους από τη θάλασσα. Πάνω στο πλοίο ο Αζίζ δέχεται σωματική βία από έναν λιμενικό. Στη συνέχεια υπέστη τα βασανιστήρια του υγρού και στεγνού υποβρυχίου, καθώς και της εικονικής εκτέλεσης. «Ένας άντρας μου έβαλε το κεφάλι με δύναμη μέσα σε ένα κουβά νερό και το κρατούσε εκεί μέχρι να νιώσω ότι δεν μπορώ να αναπνεύσω άλλο και τότε με τράβαγε έξω. Αυτό συνέβη τρεις φορές. Μπροστά μου στεκόταν ένας άντρας και παρακολουθούσε. Μετά μου κάλυψε με μια σακούλα το κεφάλι άλλες τρεις φορές και την έσφιγγε γύρω από το λαιμό μου, μέχρι να νιώσω πάλι ότι πνίγομαι. Παράλληλα με αυτό μου έκαναν

ερωτήσεις για το πώς βρεθήκαμε εδώ, με ποιο καράβι, ποιος μας έφερε και μου έλεγαν κάθε φορά μετά τον πνιγμό: “τώρα θυμάσαι;”, στα αγγλικά. Τέλος έβγαλε το όπλο του και το κόλλησε στο κεφάλι μου, εγώ είχα κλειστά τα μάτια και τότε άκουσα τον πυροβολισμό, νόμιζα πια πως είχα πεθάνει» περιγράφει ο Αζίζ. Οι μάρτυρες της πολιτικής αγωγής, δικηγόροι δικτύων αλληλεγγύης προσφύγων που είχαν μεταβεί τότε στη Χίο, επιβεβαίωσαν τα λεγόμενα του καταγγέλλοντος επικαλούμενοι μαρτυρίες των υπόλοιπων επιβατών, ενώ υπήρχε και η μαρτυρία της Μαρίας Πινιού Καλλή, από το προηγούμενο δικαστήριο, από το Ιατρικό Κέντρο Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων, που είχε διαγνώσει τον Αζίζ ως θύμα που υπέστη βασανισμό.

Η δολοφονική επίθεση έγινε «τροχαίο ατύχημα» ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΟΥ

Ένα απλό τροχαίο ατύχημα. Το αποτέλεσμα μιας «αμελούς περί της οδήγησης συμπεριφοράς» ήταν για το δικαστήριο η δολοφονική επίθεση αστυνομικών σε βάρος της Αγγελικής Κουτσουμπού, το ∆εκέμβρη του 2009, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στην πλατεία Συντάγματος. Η γνώριμη βιαιότητα των αστυνομικών ασκήθηκε σε βάρος πολλών ακόμα διαδηλωτών αλλά είχε, μεταξύ άλλων, ως αποτέλεσμα το βαρύ τραυματισμ ενός από τα «Κορίτσια της βροχής», στελέχους του ΕΕΚ σήμερα, που βασανίστηκε και φυλακίστηκε επί χούντας.

πό το χτύπημα της μοτοσυκλέτας και το ρόπαλο του συνοδηγού αστυνομικού παρ’ ολίγο να χάσει τη ζωή της. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο σε κώμα, όπου διαγνώστηκε «βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση -υποσκληρίδιο αιμάτωμα, υπαραχνοειδής αιμορραγία, θλάση εγκεφάλου, ρωγμώδες κάταγμα του λιθοειδούς, συντριπτικό κάταγμα αριστερής κλείδας και σπάσιμο όλων των εμπροσθίων αριστερών πλευρών». Πίσω από αυτό το σκεπτικό της «αμελούς περί της οδήγησης συμπεριφοράς» επιχειρήθηκε η συγκάλυψη

Προκλητικός ο συνήγορος Από την άλλη πλευρά, οι μάρτυρες υπεράσπισης, μέλη του πληρώματος του πλοίου, δεν είδαν ποτέ τίποτα από όσα περιγράφηκαν, απλά περισυνέλεξαν τους 48 μετανάστες από τη βραχονησίδα και πήγαν στην Χίο. Στα ερωτήματα που δεν μπόρεσαν, όμως, να απαντήσουν επαρκώς, είναι γιατί καθυστέρησαν 3 ώρες να φτάσουν στη Χίο, ενώ η απόσταση είναι μισής και δεν είχε καιρό εκείνη τη μέρα και γιατί το θύμα υπέδειξε τους συγκεκριμένους ανθρώπους ως θύτες και όχι κάποιους άλλους. Στο γιατί να υποστηρίξει γενικά ότι υπέστη βασανισμό το θύμα η απάντηση, όπως προλέχθηκε, είναι γιατί είναι δάκτυλος ξένων συμφερόντων που θέλουν

της κρατικής καταστολής από την δικαιοσύνη επιρρίπτοντας την ποινή του ενός έτους με τριετή αναστολή.

Απόφαση-πρόκληση

«Πρόκειται για μια απόφαση πρόκληση. Αυτή η επίθεση στη διαδήλωση του 2009, έναν χρόνο από την επέτειο της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου ήταν μια πρόβα τζενεράλε για ότι θα ακολουθούσε. Ήμαστε τα πειραματόζωα της κρατικής καταστολής που εντεινόταν υπό το φόβο να μην ξαναϋπάρξει ∆εκέμβρης», σύμφωνα με τον Σάββα Μιχαήλ, γ.γ. του ΕΕΚ. Πράγματι αυτό αποκαλύπτεται από τα Wikileaks και τη δημοσιοποίηση συνομιλιών του αμερικανού πρεσβευτή στην Aθήνα, κ.Σπέκχαρντ με τον τότε υπουργό Προστασίας του Πολίτη. Ο Xρυσοχοΐδης με τους επιτελείς της EΛ.AΣ. είχαν καταστρώσει συγκεκριμένο σχέδιο καταστολής της διαδήλωσης την ίδια περίοδο που γίνεται η συζήτηση για την παιδεία μεταξύ αμερικάνικης πρεσβείας και ελληνικού κυβερνητικού προσωπικού. «Η καταστολή των διαδηλώσεων, οι πολιτικές Φορτσάκη στα πανεπιστήμια, οι εισαγγελείς και η αστυνομία που εισβάλλει στα σχολεία δεν συμπίπτουν καθόλου συγκυριακά, υπάρχει ένα σχέδιο. Είναι τα μέτρα ενός κράτους που βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, γεμίζουν με μαύρες τρύπες το δικαιακό και συνταγματικό πλαίσιο σφίγγοντας μια θηλιά γύρω από όλη την κοινωνία ώστε να υποταχθούν στα δρακόντεια μέτρα των αγορών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Τρόικας κ.λπ.», προσθέτει ο Σάββας Μιχαήλ. «Ο ταξικός χαρακτήρας της δικαιοσύνης ήταν εμφανής και σε αυτή τη δίκη. Ο ίδιος ο εισαγγελέας ζήτησε να απορριφθεί το αίτημα της πολιτικής αγωγής για παραπομπή σε ανώτερο δικαστήριο ως βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη, χαρακτηρίζοντάς το «αβάσιμο». Υποστήριξε μάλιστα την ποινή των 10 μηνών για τον αστυνομικό και πως η δίκη ήταν μια πολυτελής διαδικασία

το κακό της πατρίδας και τον διασυρμό της (αυτά όντως ειπώθηκαν και δεν αποτελούν κάποια ερμηνευτική υπερβολή). Λόγο που ο συνήγορος της υπεράσπισης προσπάθησε να «εκμαιεύσει» από τον καταγγέλλοντα με ερωτήσεις, όπως: «γιατί έφυγες από το Μαρόκο που είναι πλούσια χώρα, γιατί διάλεξες να έρθεις στην Ελλάδα, γιατί μέσω Τουρκίας, είναι καλή χώρα η Ελλάδα, γιατί ξαναέφυγες τότε;». Ερωτήσεις που προκάλεσαν και την έντονη αντίδραση της έδρας του δικαστηρίου ως μη σχετικές με την κατηγορία. Όλο αυτό βέβαια μέσα σε ένα παραλήρημα ρατσιστικού λόγου του συνηγόρου καθώς, σύμφωνα με τον ίδιο, «οι λαθρομετανάστες μας έχουν γεμίσει ηπατίτιδα και φυματίωση, άθελά τους βέβαια» ή «όλα τα φορτία των λαθρομεταναστών τώρα θα λένε πως βασανίζονται», με αποκορύφωμα πως «είναι κατάντια να βρίσκει αυτός (ο Αζίζ) δουλειά και να μην βρίσκουν τα παιδιά μας, εγώ ντρέπομαι». Τελικά, «επικράτησε η “θεία πρόνοια”, για μας που πιστεύουμε, γιατί υπάρχουν και κάποιοι άλλοι εδώ μέσα που, τέλος πάντων…», όπως έλεγε και ξαναέλεγε ο συνήγορος και το δικαστήριο αθώωσε τους δύο κατηγορούμενους λόγω έλλειψης πράξεως. Αυτό σημαίνει, όπως εξηγεί στην Εποχή ο δικηγόρος της πολιτικής αγωγής, κ. Βασίλης Παπαδόπουλος, πως «όχι απλά δεν έκριναν τους συγκεκριμένους ένοχους για την πράξη, που αυτό το περιμέναμε κάπως, αλλά θεωρούν πως δεν τελέστηκαν καν τα βασανιστήρια από κανέναν, παρά τη γνωμάτευση του Κέντρου. Θα είναι σαν μη συνέβη ποτέ». Τζέλα Αλιπράντη

με τρεις συνεδριάσεις και 24 μάρτυρες για ένα τροχαίο. Πρόκειται για εκδικητική στάση και μέθοδο παραδειγματισμού. Φυσικά καμία χάρη δεν μας έκανε. Υπήρχε έντονη πίεση και κατακραυγή του κόσμου, υπήρχαν τα βίντεο που καταδείκνυαν το τι είχε συμβεί, η συσπείρωση και υποστήριξη όλου του χώρου της Αριστεράς και πλήθος αλληλέγγυων που βρέθηκαν δίπλα μας. Για την αστική δημοκρατία τους όμως η δημοκρατία είναι όντως πολυτέλεια.» Πρόκειται για μια διαδικασία βιτρίνα και αυτό είναι εμφανές και από το αποτέλεσμα της δίκης όπου πέντε χρόνια μετά ήρθε να επισφραγίσει τις δηλώσεις του τότε κυβερνητικού εκπροσώπου, Γ.Πεταλωτή περί τροχαίου ατυχήματος. «Εμείς δεν πρόκειται να σταματήσουμε εδώ. ∆εν υπάρχει καμία περίπτωση να το αφήσουμε έτσι. Ήδη δεχόμαστε μηνύματα αντίδρασης και συμπαράστασης από το εξωτερικό, από κόμματα της Αριστεράς, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ευρωβουλευτές. Πάντα είναι ανοιχτή η προοπτική του ευρωπαϊκού δικαστηρίου στο οποίο η Ελλάδα έχει καταδικασθεί πάμπολλες φορές», λέει ο ίδιος. Ξένια Πηρούνια

ΑΓΡΟΤΙΚΑ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Πώς ο Νόμος 4015 διέλυσε το συνεταιριστικό κίνημα

Η ΠΑΣΕΓΕΣ θα πρέπει να εκλέξει τη νέα ηγεσία της μέχρι τέλος ∆εκεμβρίου

ο συνεταιριστικό κίνημα της χώρας μας βρίσκεται σε πολύ κρίσιμο σημείο. Η δήθεν εξυγίανσή του ήταν και ο βασικός λόγος για την ψήφιση του νόμου 4015/2011 απέτυχε παταγωδώς. Αυτές οι διαπιστώσεις-καταγγελίες γίνονται από συνδικαλιστέςσυνεταιριστές όλου του πολιτικού φάσματος, συμπεριλαμβανομένων και αυτών –δεν το κρύβουν άλλωστε– ότι ανήκουν στον πολιτικό χώρο της συγκυβέρνησης. Μερικοί από αυτούς μιλούν ακόμα και για μια χαοτική κατάσταση που επικρατεί. Τρία χρόνια μετά την ψήφισή του παραμένει σχεδόν πρακτικά ανεφάρμοστος, χωρίς ωστόσο να τροποποιείται ή να καταργείται, αλλά απλά να δίνεται παράταση στις θητείες των διοικητικού συμβουλίου. Οι δευτεροβάθμιες οργανώσεις, οι Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΑΣ), που αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά του συνεταιριστικού κινήματος, δεν υπάρχουν πια. Έχουν μετατραπεί σε Αγροτικές Συνδικαλιστικές Ενώσεις (ΑΣΟ) ή σε Ανώνυμες Συνεταιριστικές Ενώσεις (ΑΣΕ) ή έχουν εκκαθαριστεί ή, τέλος, έχουν κηρύξει πτώχευση. Έτσι, είναι σαφές ότι για το συνεταιριστικό κίνημα ο συγκεκριμένος νόμος λειτούργησε όπως ο Καλλικράτης για την τοπική αυτοδιοίκηση. Και οι δύο αυτοί νόμοι συμβάλλουν στην υποβάθμιση και την απαξίωση της περιφέρειας.

Εκποίηση περιουσιών

Με τη διάλυση των δευτεροβάθμιων οργανώσεων «διευκολύνονται τα ιδιωτικά συμφέροντα, τα οποία εποφθαλμιούσαν τον κύκλο εργασιών τους διαχρονικά». Ταυτόχρονα «δρομολογούνται οι μεταβιβάσεις σε εξευτελιστικές τιμές των παραγωγικών και αδρανών στοιχείων σε ιδιώτες», αναφέρει ο Κώστας Σκιαδάς στην ιστοσελίδα της ΠΑΣΕΓΕΣ. Αυτές οι διαδικασίες έχουν ήδη τα αποτελέσματά τους. Περιουσιακά στοιχεία έχουν περάσει σε χέρια ιδιωτών με τη μορφή ενοικίασης ή αγοράς σε πάρα πολύ μικρές τιμές, ενώ ένας μηχανολογικός εξοπλισμός απαξιώνεται παραμένοντας ανενεργός. Αν αυτά συμβαίνουν με τις περιουσίες των δευτεροβάθμιων οργανώσεων, στις πρωτοβάθμιες που λειτουργούν ή λειτουργούσαν στις μικρές τοπικές κοινωνίες (ελαιουργεία, οινοποιεία, τυροκομεία κ.λπ.) η κατάσταση είναι απογοητευτική. Οι μικρές κοινωνίες βιώνουν μια σκληρή πραγματικότητα βλέποντας τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής, όσα είχαν καταφέρει ότι είχαν καταφέρει να οικοδομήσουν συλλογικά και με προσωπικές θυσίες, να εξανεμίζονται, με το πέρασμα στα χέρια ιδιωτών. Το πέρασμα αυτό γίνεται με αδιαφανείς διαδικασίες, χωρίς τη στοιχειώδη ενημέρωση σ’ ό,τι αφορά την αποτίμηση των στοιχείων: κτιρίων, εξοπλισμών κ.λπ., χωρίς να γίνονται γνωστοί οι όροι παραχώρησης ή ενοικίασης ή, ακόμα χειρότερα, πώλησης. Ποιος θα κάνει απολογισμό για όλο αυτό το αλισβερίσι σε όλες τις γωνιές της χώρας; Πέρα από τις υλικές ζημιές υπάρχουν και άλλες, που έχουν να κάνουν με την πολιτική και τη συμπεριφορά των κρατούντων, που θεωρούν το ξεπούλημα σαν ευεργέτημα, γιατί δήθεν απαλλάσσει του αγρότες από τα βάρη π.χ. χρέη προς την Αγροτική Τράπεζα, βάρη που οφείλονται βασικά και στα πανωτόκια. Όλα αυτά είναι αποκαλυπτικά της τεράστιας φθοράς που συντελέστηκε, στις «ένδοξες δεκαετίες», όχι μόνο στο οικονομικό επίπεδο αλλά και σε αυτό των θεσμών

Γιατί όλα τ’ άλλα παραμένουν τα ίδια. Ο παλαιοκομματισμός, οι σχέσεις, οι συμπεριφορές και οι αλληλοδεσμεύσεις καλά κρατούν. Το συνεταιριστικό κατεστημένο, που θέλει να παρουσιάζεται διαφοροποιημένο και απεξαρτημένο, δεν πείθει. Πέρα βέβαια από το γεγονός ότι ελέγχεται από τον οικονομικό εισαγγελέα, μετά τη διαπίστωση της κοινοβουλευτικής επιτροπής ελέγχου για πολυτελή διαβίωση της ηγεσίας της ΠΑΣΕΓΕΣ.

Ανάγκη να ακουστεί ο διαφορετικός λόγος

και των αξιών, με την κατασυκοφάντηση των ιδεών του συνεργατισμού, της συλλογικής προσπάθειας και αλληλεγγύης του κόσμου του μόχθου.

Η εικόνα του συνεταιριστικού κινήματος

Έτσι, δεν είναι καθόλου ανεξήγητο που το αγροτικό συνδικαλιστικό κίνημα παρουσιάζει απογοητευτική εικόνα. Από τους 3.681 αγροτικούς συνεταιρισμούς που έχουν εγγραφεί στο μητρώο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΥΠΑΑΤ), μόνο περίπου 500 πληρούν τις προϋποθέσεις να θεωρηθούν ενεργοί –με βάση τις αξιολογήσεις της πρώτης εγγραφής– όπως λέγεται. ∆ηλαδή μόνο το 13% των συνεταιρισμών έχουν καταχωρήσει το καταστατικό τους σε δικαστική αρχή, διαθέτουν τουλάχιστον 7 μέλη και, τέλος, παρουσιάζουν κύκλο εργασιών την τελευταία τριετία. Ο αριθμός αυτός των συνεταιρισμών που φαίνονται ενεργοί, υπάρχει πιθανότητα να μειωθεί με βάση τα νέα κριτήρια της αξιολόγησης που θα γίνει το Μάρτιο του 2015. Σύμφωνα με αυτή και με την απόφαση του ΥΠΑΑΤ, για να είναι ενεργός ένας συνεταιρισμός, θα πρέπει να έχει τζίρο πάνω από 30.000 ευρώ. Για όλα τα νησιά πλην Εύβοιας αρκούν

10.000 ευρώ.

Ανάδειξη νέας ηγεσίας της ΠΑΣΕΓΕΣ

Λίγες μέρες απομένουν ακόμα για να τελειώσει η αξιολόγηση που βρίσκεται σε εξέλιξη. Τα αποτελέσματά της έχουν άμεση σχέση με τις επικείμενες συνεδριακές διαδικασίες της ΠΑΣΕΓΕΣ και τις εκλογές που θα γίνουν για τη νέα διοίκηση, οι οποίες θα πρέπει να τελειώσουν μέχρι το τέλος ∆εκεμβρίου. Το χρονικό διάστημα που απέμεινε είναι πολύ μικρό, για τις διαδικασίες αυτές, που έχουν αναβληθεί πολλές φορές και μάλλον θα ολοκληρωθούν, εκτός αν επικρατήσουν στα αρμόδια κυβερνητικά και αγροτοσυνεταιριστικά κλιμάκια, άλλες σκέψεις. Οι συνεδριακές διαδικασίες και οι εκλογές χαρακτηρίζονται από ένα νέο στοιχείο: την άμεση εκλογή συνεταιριστών από τους ενεργούς συνεταιρισμούς, αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά, αφού οι δευτεροβάθμιες οργανώσεις έπαψαν να υπάρχουν. Η άμεση εκλογή αντιπροσώπων, εκτιμούν οι συνδικαλιστές, θα συμβάλει στην ανανέωση των αντιπροσώπων σ’ ένα μεγάλο ποσοστό μέχρι 40%. Το στοιχείο αυτό θεωρείται θετικό και μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Όλες αυτές οι δυνάμεις, πολιτικές και αγροτοσυνδικαλιστικές, συγκλίνουν σ’ ένα κοινό σημείο: σκοπεύουν να ξαναστήσουν το παλιό σκηνικό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι ζωντανές δυνάμεις του αγροτικού συνεταιριστικού κινήματος σίγουρα –αν και οι διαδικασίες είναι υπονομευμένες –θα επιχειρήσουν να αρθρώσουν το δικό τους λόγο, γιατί το συνεταιριστικό κίνημα αποτελεί αναμφισβήτητα άξονα για την προοδευτική έξοδο από την κρίση. Η ανασύνταξη του αγροτικού χώρου μέσα από την αναδιοργάνωση της παραγωγής αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα μας, που σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με την ανθρωπιστική κρίση. Έτσι, δεν είναι καθόλου τυχαίο που από πολλές πλευρές αναγνωρίζεται ο σημαντικός ρόλος της ανάπτυξης του αγροτικού τομέα. Η συγκυβέρνηση, όμως, φαίνεται να βρίσκεται πολύ μακριά από μια τέτοια λογική. Η πολιτική της είναι καταστροφική για τους αγρότες, γεωργούς και κτηνοτρόφους. Αυτό δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία. Η υπεράσπισή τους στην ΕΕ είναι ανερπαρκής. Τι τους απομένει; Η συλλογική μαζική δράση, η οργάνωσή τους για να αποτρέψουν τα χειρότερα, να διεκδικήσουν και τελικά να επιβάλουν την αναγνώριση των δικαιωμάτων. Η συλλογική δράση και η αλληλεγγύη. Η «Εποχή» θα παρακολουθήσει όλη τη διαδικασία μέχρι την ανάδειξη της νέας αγροτοσυνεταιριστικής ηγεσίας, δίνοντας το λόγο στους άμεσα ενδιαφερόμενους. Μ. Αρβανίτης

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

Χαμίτ Μποζαρσλάν: Ο Ερντογάν διεκδικεί ρόλο κυρίαρχου στην περιοχή

Ο Τούρκος ακαδημαϊκός εξηγεί γιατί η Τουρκία οδηγείται σε απομόνωση και η εξωτερική της πολιτική σε αποτυχίες. σελ. 15

Η επιστροφή του καυτού φθινοπώρου ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ∆ΡΟΜΟΥΣ, Ο ΡΕΝΤΣΙ ΑΠΑΝΤΑ ΜΕ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ

Ιταλία συγκλονίζεται από την αρχή του φθινοπώρου από τις εργατικές διαμαρτυρίες για τη μεταρρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας, που ουσιαστικά αφαιρεί κάθε προστασία από τον εργαζόμενο και τον αφήνει έρμαιο της εργοδοτικής αυθαιρεσίας. Εμφανίζεται ξεκάθαρο το πρόσωπο της λεγόμενης «κεντροαριστεράς» του Ματέο Ρέντσι, η οποία δεν διαφέρει από τη δεξιά στην εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και για την οποία έχει χαθεί πλέον κάθε αυταπάτη.

Στη μάχη ενάντια στις μεταρρυθμίσεις

Η εργατική τάξη, που κάποιοι πίστευαν ότι δεν υπάρχει πια, ξαναθυμάται την αγωνιστική της παράδοση και διαμορφώνει η ίδια τις συνθήκες για την αντίστασή της και για το σχηματισμό του υποκειμένου, που θα την οδηγήσει στην ανάκτηση των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειάς της και θα δημιουργήσει την προοπτική μιας δικαιότερης κοινωνίας. Στην ορμή της παρασέρνει ακόμη και τα μετριοπαθή στοιχεία του συνδι-

Ένοχος ο Κανένας

Ο γραμματέας της FIOM Μαουρίτσιο Λαντίνι και οι συνάδελφοί του ξυλοκοπήθηκαν αναίτια από την αστυνομία. Τέσσερις εργάτες κατέληξαν στο νοσοκομείο. κάτου, όπως η γραμματέας της Cgil Σουζάνα Καμούσο, που αναγκάζονται πια να μπουν στη μάχη ενάντια στις μεταρρυθμίσεις, έπειτα από την ισχυρή ώθηση της βάσης. Στη μεγάλη διαδήλωση της Cgil της 25ης Οκτωβρίου, μια διαδήλωση που θύμιζε άλλες εποχές, ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι συνέρρευσαν στη Ρώμη, για να φωνάξουν συνθήματα ενάντια στη λιτότητα, στις περικοπές και στην ανεργία. Προηγήθηκαν οι διαμαρτυρίες κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής συνάντησης για τα δικαιώματα και την

τις 31 Οκτωβρίου 2014 αθωώθηκαν από το Εφετείο της Ρώμης, λόγω μη επαρκών αποδείξεων, οι δεσμοφύλακες των φυλακών της Ρώμης, που κατηγορούνταν για την κακοποίηση του Στέφανο Κούκι, καθώς και οι γιατροί του νοσοκομείου Σάντρο Περτίνι, που τον άφησαν αβοήθητο να πεθάνει. Το δικαστήριο αναγνώρισε ότι υπήρξε μεν ξυλοδαρμός και βασανιστήρια, καθώς και μη αρωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο, αλλά λόγω της «ομερτά» τόσο των αστυνομικών και των δεσμοφυλάκων, όσο και των υγειονομικών, δεν ήταν δυνατό να καθοριστεί ποια ήταν τα συγκεκριμένα άτομα που διέπραξαν αυτά τα αδικήματα. Ο Στέφανο Κούκι, 31 χρόνων, είχε συλληφθεί για κατοχή ναρκωτικών την 15η Οκτωβρίου 2009 και δικάστηκε με αυτόφωρη διαδικασία την επομένη. Στο δικαστήριο εμφάνιζε ήδη σημάδια κακοποίησης και περπατούσε με δυσκολία. Ορίστηκε η προφυλάκισή του, παρά το γεγονός ότι ζύγιζε 43 κιλά και υπέφερε από επιληψία, και μια νέα ημερομηνία για τη δίκη, η 13η Νοεμβρίου. Η κατάστασή της υγείας του επιδεινώθηκε στη φυλακή και αφού οδηγήθηκε στο νοσοκομείο πέθανε στις 22 Οκτωβρίου. Η οικογένεια, μολονότι ζητούσε επίμονα να μάθει για την υγεία του Στέφανο, ειδοποιήθηκε μόνο για τον θάνατό του. Η αδελφή του, Ιλάρια Κούκι, ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν σταμάτησε ποτέ να αγωνίζεται για να αποδειχτεί η αλήθεια και μετά από την απόφαση του Εφετείου δήλωσε ότι για να τη σταματήσουν πρέπει να την σκοτώσουν. Το γεγονός της αθώωσης των 12 κατηγορουμένων ξεσήκωσε ένα τεράστιο κύμα διαμαρτυρίας σε όλη την Ιταλία. Χτές, Σάββατο, πραγματοποιήθηκε διαδήλωση στη Ρώμη, απέναντι από το Ανώτατο ∆ικαστικό Συμβούλιο, με θέμα «1000 κεριά για τον Στέφανο» για να «Ανάψουμε την Αλήθεια», ενάντια στην κατάχρηση εξουσίας, στη βία και στα βασανιστήρια.

εργασία, που έλαβε χώρα στις17 Οκτωβρίου, στο Τορίνο, με συγκρούσεις μεταξύ αστυνομίας και φοιτητών. Στις 18 Οκτωβρίου, στο κύριο άρθρο της εφημερίδας L’Opinione, ο κεντροδεξιός δημοσιογράφος και πολιτικός Αρτούρο Ντιακονάλε εκφράζει την ανησυχία του για τον «κίνδυνο που υπάρχει να προκαλέσει η σπίθα άλλες πυρκαγιές, όπως τη δεκαετία του εβδομήντα». Η ανησυχία του είναι πραγματική, γιατί από εκείνη την ημερομηνία μέχρι σήμερα οι διαμαρτυρίες και οι διαδηλώσεις δεν έχουν σταματήσει.

Ξυλοκόπησαν μεταλλεργάτες

Το σωματείο εργατών μετάλλου, η θρυλική FIOM, είναι για άλλη μια φορά στην πρώτη γραμμή των κινητοποιήσεων και γι’ αυτό το λόγο δέχεται και τις σκληρότερες επιθέσεις. Στις 29 Οκτωβρίου, οι εργάτες μετάλλου της χαλυβουργίας Ast της πόλης Τέρνι, του ομίλου ΤίσενΚρουπ, σε μια διαδήλωση όπου διαμαρτύρονταν για τις περικοπές και ζητούσαν επενδύσεις και δουλειά στο εργοστάσιο για όλους, στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν το υπουργείο Εργασίας, με επικεφαλής τον γραμματέα της FIOM Μαουρίτσιο Λαντίνι, ξυλοκοπήθηκαν αναίτια από την αστυνομία, με αποτέλεσμα 4 εργάτες να καταλήξουν στο νοσοκομείο. Μεγάλη η οργή των εργαζομένων όλης της Ιταλίας, καθώς και των συνδικάτων. Ο Μαουρίτσιο Λαντίνι απαίτησε τη συγγνώμη της κυβέρνησης, λέγοντας «πρέπει και να μας δείρουν, εμάς που δουλεύουμε, που πληρώνουμε, βάζουν να μας δέρνουν άλλα άτομα που για να ζήσουν πρέπει να δουλέψουν; Σε μια χώρα γεμάτη κλέφτες, φοροφυγάδες, διαφθορά, τα βάζουν με τους μόνους τίμιους ανθρώπους;» Η γραμματέας Cgil Σουζάνα Καμούσο ζήτησε να δώσει λόγο ο υπουργός Εσωτερικών, Αντζελίνο Αλφάνο, διότι «η επίθεση δεν ήταν τυχαία, αλλά δόθηκε σχετική διαταγή». Η αστυνομία δικαιολογήθηκε λέγοντας ότι οι

“

Ισπανία: Κάτι αλλάζει στη χώρα

Συνεντεύξεις με τους Πάμπλο Ινγκλέσιας και Αλμπέρτο Γκαρθόν για το Podemos και την Ενωμένη Αριστερά. σελ. 16, 16

Για τις 14 Νοεμβρίου και 21 Νοεμβρίου έχει προκηρυχθεί γενική απεργία ενάντια στην κυβέρνηση με μια μεγάλη διαδήλωση στο Μιλάνο και τη Νάπολη. Κατά τον Ματέο Ρέντσι “υπάρχει ένα σχέδιο διχασμού της χώρας και χωρισμού της σε εργαζομένους και εργοδότες”. εργαζόμενοι είχαν σκοπό να καταλάβουν τον σιδηροδρομικό σταθμό Τέρμινι, πράγμα που οι εργαζόμενοι αρνούνται κατηγορηματικά. Την Τετάρτη, 5 Νοεμβρίου, κατατέθηκε πρόταση μομφής κατά του υπουργού Εσωτερικών από τα κόμματα Sel, Κίνημα 5 Αστέρων και Lega, η οποία απορρίφθηκε. Στις 3 Νοεμβρίου, στη Μπρέσια, υπήρξαν συγκρούσεις αυτόνομων με την αστυνομία και αποδοκιμασίες του πρωθυπουργού, που είχε βρεθεί στην πόλη για τη συνέλευση του Συνδέσμου Βιομηχάνων. Οι εργάτες μετάλλου της Ast βρέθηκαν στις 4 Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες, όπου διαδήλωσαν μαζί με τους ευρωβουλευτές της «Άλλης Ευρώπης». Η επικεφαλής της «Άλλης Ευρώπης» στην Ευρωβουλή, Ελεονόρα Φορέντσα, ανακοίνωσε την κατάθεση ερώτησης προς την Κομισιόν για το ζήτημα της επίθεσης της αστυνομίας κατά των εργατών.

Η γενική απεργία ανησυχεί τον Ρέντσι

Για τις 14 Νοεμβρίου και 21 Νοεμβρίου έχει προκηρυχθεί γενική απεργία ενάντια στην κυβέρνηση με μια μεγάλη διαδήλωση στο Μιλάνο (14 Νοεμβρίου) και μια στη Νάπολη (21 Νοεμβρίου). Κατά τον Ματέο Ρέντσι «υπάρχει ένα σχέδιο διχασμού της χώρας και χωρισμού της σε εργαζομένους και εργοδότες». Η απάντηση έρχεται από τους εργαζομένους της Alcatel του Βιμερκάτε (επαρχία Μιλάνου), που αγωνίζονται ενάντια στην περικοπή του ταμείου ανεργίας, το εργοστάσιο των οποίων επισκέφτηκε ο Ρέντσι στις 6 Νοεμβρίου για να δεχτεί αποδοκιμασίες και ρίψη αυγών κατά του αυτοκινήτου της συνοδείας του: «Είμαστε εδώ για να αποκτήσουμε συνείδηση ως τάξη, στη μεγαλύτερη ταξική σύγκρουση της ιστορίας». Ένα φάντασμα αρχίζει να πλανιέται και πάλι πάνω από την Ευρώπη. Τόνια Τσίτσοβιτς

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Πρώτο στις προτιμήσεις το Sinn Fein

στα δίκτυα του κόσµου

ΟΙ ΙΡΛΑΝ∆ΟΙ ΞΕΠΕΡΝΟΥΝ ΦΟΒΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ

www.facebook.com/campanacontra.lasviolencias

Λευτεριά στην Reina Maraz

Χιλιάδες γυναίκες έχουν  υπογράψει την καμπάνια για να δοθεί χάρη στην Reina

Maraz, που καταδικάστηκε σε ισόβια για την δολοφονία του συζύγου της που την κακοποιούσε συστηματικά. Η 26χρονη αυτόχθονη από την Αργεντινή ισχυρίζεται ότι είναι αθώα, και η δίκη της έγινε μετά από τρία χρόνια που ήταν προφυλακισμένη και χωρίς να απολογηθεί αφού οι δικαστές δεν την άφησαν να μιλήσει στην γλώσσα της που είναι η Κέτσουα, ενώ η απόφαση για την χάρη θα παρθεί την Τρίτη.

Από τη συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα, υποψηφίου τότε για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τον ηγέτη του Σιν Φέιν, Τζέρι Άνταμς. Στη φωτογραφία διακρίνονται επίσης ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Χάρης Γολέμης.

www.soaw.org

Κλείστε τη σχολή του θανάτου Συνεχίζοντας την κινηματική παράδοση  που ξεκίνησε το 1995,

χιλιάδες άνθρωποι ετοιμάζονται για τις τριήμερες δράσεις, 21 με 23 Νοεμβρίου, ενάντια στην σχολή πολέμου στην Τζόρτζια των ΗΠΑ. Η σχολή δημιουργήθηκε από τον αμερικανικό στρατό προκειμένου να εκπαιδεύσει στρατιωτικούς των χωρών της Λατινικής Αμερικής στα βασανιστήρια και στην αντιμετώπιση κοινωνικών εξεγέρσεων και αντάρτικων κινημάτων, και από τις τάξεις της έχουν περάσει περίπου 65.000 εκπαιδευόμενοι, ανάμεσα στους οποίους και οι Βιντέλα, Πινοσετ, Νοριέγκα και άλλοι.

www.facebook.com/ClicParis

Η Κυριακή είναι αργία

Χιλιάδες εμποροϋπάλληλοι  ετοιμάζονται να κατέβουν την

Παρασκευή στους δρόμους του Παρισιού, διαμαρτυρόμενοι ενάντια στην «μεταρρύθμιση» που προωθεί ο υπουργός οικονομίας. Εμμμανουέλ Μακρόν, συντασσόμενος με τις απαιτήσεις του MEDEF (του μεγαλύτερου εργοδοτικού συνδικάτου). Όπως ο ίδιος έχει ανακοινώσει στόχος του είναι, προκειμένου να τονωθεί η «αγορά», να απελευθερωθεί πλήρως το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές, ενώ οι εργαζόμενοι θα πληρώνονται υπερωριακά μόνο με την σύμφωνη γνώμη του εργοδότη τους.

∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

Του Νίκου Σερβετά

«∆

εν είναι απλώς θέμα συγκυρίας, είναι κάτι πολύ πιο βαθύ το οποίο τώρα βρίσκει την ευκαιρία που έψαχνε για να εκδηλωθεί» αναφέρει αρθρογράφος της εφημερίδας Anphoblacht, στην ανάλυση του για το μεγάλο ποσοστό που πήρε σε πρόσφατη δημοσκόπηση το ιρλανδικό κόμμα Σιν Φέιν. Με 24% που του έδωσε δημοσκόπηση που έγινε στα τέλη Οκτωβρίου, το Σιν Φέιν επιβεβαιώνει το ποσοστό που πήρε στις πρόσφατες ευρωεκλογές, εκλέγοντας μάλιστα τρεις ευρωβουλευτές, ισοβαθμεί στην πρώτη θέση, μαζί με το δεξιό Fine Gael και, κυρίως, παραμένει σταθερό στις προτιμήσεις των βορειοϊρλανδών ενώ το δεξιό κόμμα παρουσιάζει πτωτική τάση. Το στοιχείο αυτό έχει προκαλέσει εντύπωση σε όλη την Ευρώπη καθώς το κόμμα που έως πρόσφατα εθεωρείτο «τρομοκρατικό» γίνεται πλέον ισότιμος «παίκτης» στη Β. Ιρλανδία και παράγοντας των εξελίξεων σε όλη την Ιρλανδία αλλά και στο Ενωμένο Βασίλειο. Ο εντυπωσιακότατος τίτλος «Election of three Sinn Fein MEPs shows how unimportant European Parliament is to us» (σ.σ. η εκλογή τριών ευρωβουλευτών από το Σιν Φέιν δείχνει πόσο ασήμαντο είναι για μας το Ευρωκοινοβούλιο) με τον οποίο κυκλοφόρησε την επομένη των εκλογών, η ιρλανδική έκδοση της, κατά γενική ομολογία προοδευτικής εφημερίδας, Independent, δείχνει ότι οι έως τώρα αναλύσεις για την δράση και την επιρροή του Σιν Φέιν ήταν επιδερμικές και στηρίζονταν σε δεδομένα που δεν έχουν να κάνουν με τη σημερινή πραγματικότητα στη χώρα. «Τρομοκράτες τους ονόμασαν άλλοι, ξέρουμε πώς και γιατί διαδίδονται τέτοιοι ισχυρισμοί και πώς γίνονται συνείδηση μέσω των ιδεολογικών μηχανισμών, των μέσων ενημέρωσης ακόμα και μέσω της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο το οποίο θα πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη μας είναι ότι οι καθολι-

κοί της Ιρλανδίας, δηλαδή οι γνήσιοι Βορειοϊρλανδοί και όχι οι απόγονοι των Άγγλων εποίκων, που είναι προτεστάντες, ανεξαρτήτως πολιτικής προτίμηση, βλέπουν στο Σιν Φέιν την δική τους νόμιμη, ευπρεπή παρουσία, το συνδέουν με στοιχεία ηρωικά που έχουν να κάνουν με την πίστη και την πατρίδα τους» λέει στην «Ε» άνθρωπος που έχει ζήσει και εργαστεί, για πολλά χρόνια, στο Μπέλφαστ. Οι καθολικοί είναι περίπου το ένα τρίτο των κατοίκων της Β. Ιρλανδίας και το Σιν Φέιν είναι το μόνο κόμμα στο οποίο το θρησκευτικό στοιχείο αποτελεί κύριο συντελεστή του πολιτικού προφίλ του. Τα αποτελέσματα τόσο των ευρωεκλογών όσο και της πρόσφατης δημοσκόπησης δείχνουν ότι οι καθολικοί είναι συσπειρωμένοι γύρω από τον πολιτικό φορέα τους κάτι που δεν ισχύει για τους προτεστάντες.

Το κάστρο του Μπάκιγχαμ

Σύμφωνα με την Anphoblacht, δύο είναι τα στοιχεία που έκαναν τους βορειοιρλανδούς να εκφράσουν κατά τέτοιο τρόπο την προτίμηση τους: Το πρώτο, και βασικό, είναι η χρέωση του νερού στην οικιακή κατανάλωση, το οποίο έως τώρα ήταν δωρεάν και χρηματοδοτείτο από την γενική φορολογία, γεγονός που ευρύτατατα πιστεύεται πως προετοιμάζει την ιδιωτικοποίησή του. Η καθιέρωση τέτοιων χρεώσεων ήταν μνημονιακή υποχρέωση της Ιρλανδίας. Το στοιχείο αυτό καθώς και οι άλλες συσσωρευμένες μνημονιακές υποχρεώσεις οδήγησαν τους Ιρλανδούς να αφήνουν στο περιθώριο φοβίες και προκαταλήψεις και να διεκδικήσουν, μέσω όποιου φορέα λειτουργεί υπέρ τους, καλύτερες συνθήκες για τη ζωή τους. Το δεύτερο στοιχείο είναι το πρόσφατο δημοψήφισμα στην Σκωτία. Ανεξαρτήτως αποτελέσματος, όλα όσα ειπώθηκαν και γράφηκαν στον προεκλογικό διάλογο επηρέασαν τους Ιρλανδούς και έδειξαν ότι το Λονδίνο και το Μπάκιγχαμ δεν είναι κάστρα απόρθητα.

Τα ζητούμενα

Το παρελθόν του Σιν Φέιν, ως πολιτική εκπροσώπηση του Ιρλανδικού Επαναστατικού Στρατού (IRA) και το κατά πόσον ένα εθνικιστικό, θρησκευτικό κόμμα μπορεί να είναι και αριστερό ανοίγουν πλέον τον διάλογο που αυτή τη φορά δεν θα διεξαχθεί σε συνθήκες ηρεμίας και ευμάρειας αλλά κάτω από την πίεση μνημονιακών όρων και μεγάλων πολιτικών ανακατατάξεων. Και κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες αλλάζουν τα μέτρα και τα σταθμά. Αναφορικά με τον IRA το θέμα είναι πολύ ξεκάθαρο: Το Σιν Φέιν έχει υποστηρίξει τη δράση του IRA εναντίων των Άγγλων τους οποίους θεωρεί κατοχική δύναμη. Άλλωστε, οι 5 βουλευτές που εκλέγει το Σιν Φειν στη Βρετανική βουλή ποτέ δεν πήραν τη θέση τους καθώς αρνούνται να ορκιστούν πίστη στο στέμμα και τη βασίλισσα. Από το 1981 όμως, τότε που ο IRA εγκατέλειψε την στρατιωτική δράση και διαλύθηκε, η ηγεσία του Σιν Φέιν και ο Τζέρι Άνταμς έχουν πάρει σαφείς αποστάσεις από οτιδήποτε έχει να κάνει με τον ΙRΑ. Και έκτοτε έχουν περάσει πάνω από 30 χρόνια. Βέβαια, η βρετανική υπηρεσία πληροφοριών (ΜΙ) φέρνει κατά καιρούς στην επικαιρότητα ζητήματα τρομοκρατίας, πάντα σε σχέση με ένα μείζον πολιτικό πρόβλημα στην Αγγλία και χωρίς ποτέ να έχει αποδειχθεί κάτι συγκεκριμένο, μήπως δεν μας είναι γνωστή αυτή η τακτική; Το έτερο των ζητουμένων, αν δηλαδή το αυτονομιστικό κίνημα μπορεί να είναι αριστερό την ώρα που είναι και εθνικιστικό, μάλλον οδηγεί σε παιχνίδι με τις λέξεις. Είναι θέμα ερμηνείας των όρων και τέτοια ζητήματα θα πρέπει να κρίνονται με τις συνθήκες που επικρατούν εκεί που δημιουργούνται. Πάντως, οι ευρωβουλευτές του Σιν Φέιν έχουν ενταχθεί στην ομάδα της Αριστεράς (GUE/NGL) και σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες συζητιέται και η ένταξη του στο Kόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ELP) με καθεστώς παρατηρητή.

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

∆ΙΕΘΝΗ

Ο Ερντογάν διεκδικεί ρόλο κυρίαρχου στην περιοχή

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ, ΧΑΜΙΤ ΜΠΟΖΑΡΣΛΑΝ

“

Οδηγεί την Τουρκία σε απομόνωση και αποτυχίες στην εξωτερική της πολιτική

Η τουρκική κυβέρνηση παίζει ένα επιθετικό παιχνίδι που δεν τη βγάζει πουθενά και μετά υποχωρεί. Πάντα όμως κυριαρχεί η αντίληψη ότι πρέπει να γίνει αποδεκτό από όλους πως αυτή είναι το κυρίαρχο κράτος της περιοχής. Ο Χαμίτ Μπόζαρσλαν, ένας από τους πιο γνωστούς Τούρκους ακαδημαϊκούς, καθηγητής τουρκικών και οθωμανικών σπουδών στο Παρίσι μιλά στην «Εποχή» για τον τρόπο που συγκροτείται η τουρκική εξωτερική πολιτική, τον στρατό και τις σχέσεις της χώρας με τις ΗΠΑ. Επιπλέον, εξηγεί το πως διαμορφώνονται οι δυναμικές ανάμεσα στον κουρδικό λαό και αναφέρεται στον τρόπο που η τουρκική κυβέρνηση μπορεί να αντιμετωπίσει μια αριστερή κυβέρνηση στην Ελλάδα.

Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης

Πώς θα περιγράφατε τη σημερινή εξωτερική πολιτική της Τουρκίας; Νομίζω ότι δεν υπάρχει αυτό που λέμε «εξωτερική πολιτική», με την έννοια μιας συγκροτημένης αντίληψης των στόχων της τουρκικής κυβέρνησης. Ο Ερντογάν πιστεύει πολύ στη δύναμή του και αναπολεί την περίοδο της μεγάλης αυτοκρατορίας. Αυτό σημαίνει ότι θεωρεί πως η Τουρκία πρέπει να είναι η κυρίαρχη χώρα στην περιοχή και πως όλοι θα πρέπει να το αποδεχτούν αυτό. Αυτό όμως δεν γίνεται και για αυτό γίνεται όλο και πιο επιθετικός εφαρμόζοντας σκληρές πολιτικές. Αυτές όμως οι πολιτικές είναι ευμετάβλητες. Η εντύπωσή μου είναι πως δημιουργεί φάσεις επιθετικότητας τις οποίες διαδέχονται φάσεις κρίσης. Ακριβώς αυτό παρατηρούμε και στην περίπτωση του Κομπανί όπου η Τουρκία θεωρούσε ότι, προκειμένου να υπάρξει λύση των προβλημάτων στην περιοχή θα έπρεπε αυτή να είναι ο βασικός παίκτης στη Συρία. Όταν αυτό δεν έγινε, έγινε επιθετική και απαρνήθηκε το Κομπανί σε σημείο υποστήριξης τζιχαντιστικών στοιχείων. Αυτή είναι η τουρκική τακτική τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια. Πιστεύω ότι και στην Κύπρο γίνεται κάτι παρόμοιο. Παίζει ένα επιθετικό παιχνίδι που δεν τη βγάζει πουθενά και μετά υποχωρεί. Πάντα όμως κυριαρχεί η αντίληψη ότι πρέπει να γίνει αποδεκτό από όλους ότι είναι το κυρίαρχο κράτος της περιοχής. Επιπλέον, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι αυτό που ονομάζουμε σύστημα ελέγχου και ισορροπιών («check and balances») εντός του κράτους, δεν υφίσταται. Ο Ερντογάν είναι ο απόλυτος κυρίαρχος και αυτό κάνει την κατάσταση ακόμα πιο απρόβλεπτη. Ο στρατός έχει ολοκληρωτικά χάσει; Ο στρατός είναι πεθαμένος, αλλά ας

μη βιαστούμε να τον θάψουμε. ∆εν ξέρω πώς μπορούν να εξελιχθούν τα πράγματα σε μια πιθανή κρίση. Σήμερα οι μυστικές υπηρεσίες έχουν γίνει το βασικό εργαλείο εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας της χώρας. Η ΜΙΤ δεν ελέγχεται από κανένα θεσμό και λογοδοτεί αποκλειστικά στον Ερντογάν. Ο Πρόεδρος έχει πολλές εξουσίες πλέον και αυτό δημιουργεί πολλούς αστάθμητες καταστάσεις. Μπορούμε, δηλαδή, να μιλήσουμε για μια αποτυχία της τουρκικής πολιτικής στην περιοχή; Η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Πιστεύω ότι μπορούμε να πούμε πως συμβαίνει κάτι παραπάνω από μια αποτυχία. Το πρόβλημα της Τουρκίας είναι συνολικό. Έχει αποτύχει στον αραβικό κόσμο, στις σχέσεις της με την Ευρώπη και επιπλέον, έχει αποτύχει η πολιτική που σχεδίαζε ο Νταβούντογλου στις περιοχές που ήταν παλιότερα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Άρα έχουμε κάτι παραπάνω από μια αποτυχία, στην πραγματικότητα πρόκειται για παράλυση. Το είδαμε και στην περίπτωση της Κριμαίας και της Ουκρανίας. Πώς είναι οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ σήμερα; Βρίσκονται σε σύγκρουση. Η Τουρκία έχει δημιουργήσει μια κατάσταση απομόνωσης. Οι ∆ημοκρατικοί εμφανίζονται πιο φιλικοί προς την Τουρκία από ό,τι οι Ρεπουμπλικάνοι. Όμως αυτό που γίνεται στο Κομπανί, δείχνει ότι υπάρχει μια μακρά σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών. Οι Αμερικάνοι δεν θέλουν να ενταθεί αυτή η σύγκρουση και η Τουρκία δεν θέλει να παραμείνει τόσο απομονωμένη. Οι θέσεις που έχουν όμως υιοθετήσει οι δύο πλευρές στην περίπτωση του Κομπανί αλλά και στην κρίση της Συρίας, δείχνουν ότι υπάρχει διάσταση απόψεων. Οι ΗΠΑ θεωρούν την Αλ Κάιντα ως τον μεγαλύτερο κίνδυνο στην περιοχή, ενώ η Τουρκία δεν ενοχλείται τόσο πολύ.

Αναγκαίος ο ειλικρινής διάλογος

Υπάρχει ανησυχία στην Ελλάδα για πρόκληση ενός θερμού επεισοδίου, ειδικά στην περίπτωση που η Αριστερά αναλάβει την κυβέρνηση. Πιστεύετε ότι μπορεί αυτό να συμβεί; ∆εν μπορώ να κάνω κάποια τέτοια πρόβλεψη. Αυτό που καταλαβαίνω, είναι ότι υπάρχει διάσταση ανάμεσα στις ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις σε σχέση με τον τρόπο προσέγγισης της Τουρκίας και πως η ελληνική αριστερά έχει συγκεκριμένες αντιλήψεις σε σχέση με την ειρήνη στην περιοχή. Αυτό που έχει σημασία, είναι ότι η ίδια η Τουρκία έχει συγκεκριμένη προβολή του εαυτού της που πολλές φορές δεν συνάδει με το πώς αντιλαμβάνονται τη χώρα οι Ευρωπαίοι ή οι γειτονικές της χώρες. Αυτή η προβολή βασίζεται στην αξίωση του κυρίαρχου ρόλου στην περιοχή. ∆εν είμαι τόσο βέβαιος ότι αυτό μπορεί να γίνει αποδεκτό από οποιονδήποτε, ούτε και από την ελληνική Αριστερά. Για να γίνει προσπάθεια προσέγγισης, θα πρέπει να γίνει ένας ανοιχτός και ειλικρινής διάλογος των δύο πλευρών.

Για ποιο λόγο η Τουρκία ενδιαφέρεται τόσο πολύ για την πτώση του Άσαντ; Ένας λόγος είναι ότι η τουρκική κυβέρνηση νιώθει απογοητευμένη από τον Άσαντ. Είχαν συμφωνήσει ότι θα γίνονταν μεταρρυθμίσεις στη χώρα και ο Άσαντ δεν το εφάρμοσε. ∆εύτερος λόγος είναι ότι ο χάρτης της περιοχής ξαναφτιάχνεται λόγω των αποσχιστικών δυναμικών. Αυτό ενδιαφέρει την Τουρκία, αλλά και το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία. Για πρώτη φορά αυτού του είδους οι δυναμικές γίνονται κυρίαρχες στη Μέση Ανατολή. Ο τρίτος λόγος είναι ότι ο Άσαντ απάντησε στην υποστήριξη που έδωσε η Τουρκία στις αντικαθεστωτικές δυνάμεις, με στήριξη στο κουρδικό κίνημα. Πόσο πιθανό είναι να δούμε συγκρότηση ενός κουρδικού κράτους; Κανείς δεν μπορεί να το πει με βεβαιότητα. Το Κουρδικό έχει αλλάξει πολύ από το καλοκαίρι και μετά. Για πρώτη φορά οι Κούρδοι δεν μάχονται κατά ενός κράτους, αλλά εναντίον των τζιχαντιστών. Αυτό είναι μια πρώτη αλλαγή στην πολιτική αντίληψη των Κούρδων. Επιπλέον, για πρώτη φορά δεν κάνουν ανταρτοπόλεμο. Σήμερα αμύνονται, υπερασπίζονται την περιοχή τους και αυτό επίσης διαφοροποιεί την κατάσταση. Τρίτον, σε αυτή τη μάχη οι Κούρδοι θα ήθελαν την Τουρκία στο πλευρό τους, αλλά αυτή δεν ανταποκρίνεται. Αυτό δημιουργεί τεράστια απογοήτευση που μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ των δύο χωρών. ∆ύο χρόνια πριν, οι σχέσεις Τουρκίας και Κούρδων είχαν σαφώς βελτιωθεί. Σήμερα, είμαστε πάλι σε εχθρική περίοδο. Η διαδικασία ειρήνευσης είναι σε ύφεση. Κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση. Επιπλέον, υπάρχουν εκλογές τον Ιούνιο του 2015 και ο Έρντογαν θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει το κουρδικό για εκλογικούς λόγους. Για αυτό το λόγο δεν μπορεί να υιοθετήσει μια πολύ κατασταλτική πολιτική. Ο Ερντογάν έχει μια λογική αποδοχής των Κούρδων ως ξεχωριστή οντότητα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που πρέπει όμως να ενταχθούν στον τουρκικό λαό. Οι Κούρδοι θέλουν πλήρη αυτονομία. Αυτές οι δύο αντιλήψεις είναι συγκρουσιακές μεταξύ τους εξ ορισμού.

ΤΟ ΘΕΜΑ

Κάτι αλλάζε

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμ

Η σχέση Ποδέμος και Ενωμ

Πάμπλο Ιγκλέσιας Οι δημοσκοπήσεις σας εμφανίζουν πρώτη πολιτική δύναμη. Να τις πιστέψουμε; Πρέπει να είμαστε πάντα προσεκτικοί στις έρευνες, έτσι ήμασταν και έτσι θα πρέπει να παραμείνουμε και τώρα που υπάρχουν πολύ θετικά αποτελέσματα. Νομίζω ότι η τάση των δημοσκοπήσεων είναι σωστή, είναι μια τάση προς την αλλαγή. Μήπως έχετε ζαλιστεί λίγο με αυτό το αποτέλεσμα; Αυτό που υπάρχει πάνω από όλα είναι η αίσθηση της ευθύνης, γιατί ο αγώνας είναι μακρύς. Είναι η χρονιά για τις γενικές εκλογές, δεν θα είναι μια εύκολη χρονιά, αλλά εγώ πάντα έλεγα ότι μου αρέσει πραγματικά το στυλ του Ντιιέγκο Σιμεόνε (σημ: αναφέρεται στον προπονητή της Αθλέτικο Μαδρίτης). Το «παιχνίδι με παιχνίδι»; Το πρωτάθλημα δεν κερδίζεται επειδή κέρδισες τα τρία πρώτα παιχνίδια, είναι μια κούρσα συνεχόμενη. Θα συμβούν πολλά γεγονότα και πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Πρέπει να είμαστε ταπεινοί, να πάμε σιγά - σιγά, δεν μπορούμε να ανέβουμε στις στέγες λόγω των δημοσκοπήσεων. Τι σκέφτεστε για το ενδεχόμενο σε λίγους μήνες να έχετε την κυβερνητική ευθύνη, που υποθέτω ότι δεν θα μπορούσατε να σκεφτείτε πριν από μισό χρόνο; Αλλάζουμε. Λέμε ότι είμαστε πιο σοβαροί, και είναι αλήθεια, γιατί ίσως θα πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη της κυβέρνησης, την ευθύνη του κράτους με όλα όσα αυτό συνεπάγεται. Έχουμε μια σταθερή πορεία από τις ευρωπαϊκές εκλογές. Το πρώτο ταξίδι μου ήταν στην Ελλάδα όπου συνάντησα τον Αλέξη Τσίπρα. Η σχέση αυτή υπήρξε πολύ έντονη, του ζήτησα να συμμετέχει στο συνέδριό μας, και τον Μάρτιο, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί και να είναι στην κυβέρνηση, θέλουμε να είναι κοντά μας για να δούμε πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση που έχει πολλά κοινά στοιχεία. Θεωρείς ότι τα πρόσφατα σκάνδαλα διαφθοράς σας έχουν βοηθήσει στις δημοσκοπήσεις; Πολλοί λένε ότι είμαστε όχι μόνο το αποτέλεσμα της επιτυχημένης μας πολιτικής, αλλά και το αποτέλεσμα της αποσύνθεσης του πολιτικού καθεστώτος. Και ίσως μία από τις καθαρότερες εκφράσεις της αποσύνθεσης της πολιτικής είναι η διαφθορά, σημάδια της οποίας βλέπουμε τις τελευταίες εβδομάδες με μια σειρά εκρήξεων που εμπλέκουν το Σοσιαλιστικό Κόμμα και το Λαϊκό

Η δημοσκοπική άνοδος του Ποδέμος και η αυξανόμενη απήχηση των θέσεών του, διαμορφώνουν ένα νέο πολιτικό σκηνικό στην Ισπανία και όχι μόνο. Η πιθανή πρωτιά του «κόμματος των πλατειών» στις εθνικές εκλογές του επόμενου χρόνου, σε συνάρτηση με τη διαφαινόμενη άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην

Ελλάδα δημιουργούν προϋποθ αλλαγής των δεδομένων στην Οι ομοιότητες των δύο χωρώ οι ισπανικές ιδιαιτερότητες κ φαινόμενο ακόμα πιο «ελκυστ όσους παρακολουθούν τις ευρ εξελίξεις. Παράλληλα, ιδιαίτε ενδιαφέρον, παρουσιάζουν κα

Η πλειοψηφία δεν είναι αλαζονεία, είναι αναγκαιότητα Κόμμα, Θα δούμε τι θα συμβεί, αλλά μπορούμε να καταλάβουμε ότι η διαφθορά δεν είναι ένα πρόβλημα της μαζικής εξάπλωσης κάποιων κακών ανθρώπων μέσα στα κόμματα που μοιράζονταν την εξουσία, αλλά μια μορφή διακυβέρνησης που πρέπει να αλλάξει. Και τα δύο κόμματα αντέδρασαν λέγοντας ότι θα λάβουν μέτρα κατά της διαφθοράς. Είναι σαν τον Αλ Καπόνε, που έκανε μια συνέντευξη Τύπου λέγοντας ότι θα αναλάβει δράση κατά της μαφίας. Ποιος είναι ο Αλ Καπόνε; Βρίσκεται μέσα στις κομματικές τους οργανώσεις, στις οποίες η διαφθορά δεν είναι μια μεμονωμένη περίπτωση αλλά μέρος ενός συστήματος διακυβέρνησης που έχει να κάνει με τις κυβερνητικές παραχωρήσεις, με την διαχείριση του δημοσίου συμφέροντος και με τις πρακτικές που τους επέτρεψαν να κερδίζουν τις εκλογές. Πολλοί λένε ότι η διαφθορά δεν είναι διαδεδομένη μόνο στις ελίτ, αλλά και στους «από κάτω». Είναι ένα ψέμα, είναι ένας ρατσισμός που ξεκινάει από τους κυρίαρχους. ∆εν μπορείς να συγκρίνεις έναν άνθρωπο που ζει με επίδομα ανεργίας ή που δουλεύει ανασφάλιστος, με αυτούς που διαπλέκονται με μίζες εκατομμυρίων. Έχει να κάνει με το οικονομικό σύστημα, δεν είναι ένα ηθικό πρόβλημα. Η διαφθορά είναι μέρος μιας μηχανής, ένα εργαλείο που μπορεί να κάνει ακόμη και αξιοπρεπείς άνθρωποι να μπουν στην λογική της εξουσίας, που είναι ουσιαστικά διεφθαρμένη. Έτσι, όταν λέμε μέτρα κατά της διαφθοράς, εννοούμε τη δίωξη της φορολογικής απάτης, την κατάργηση των φορολογικών παραδείσων, την φορολόγηση του πλούτου, τον δημόσιο έλεγχο. ∆εν μιλάμε μόνο για τη χρήση του ποινικού κώδικα. Ποια είναι η θέση σας σχετικά με το θέμα της Καταλονίας; Ό,τι χρησιμοποιείται για να αμφισβητήσουν οι Καταλανοί το κυρίαρχο σύστημα μας φαίνεται μια χαρά. Το θέμα της εθνικής κυριαρχίας μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους, γιατί και εμείς βάζουμε μπροστά το θέμα των κοινωνικών δικαιωμάτων. Πιστεύεις ότι στην Καταλονία υπάρχουν μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα από ότι αλλού; Το θέμα δεν είναι τι είναι λιγότερο ή περισσότερο σημαντικό, αλλά ότι εδώ πρέπει να μιλήσουμε για την κυριαρχία και το δικαίωνα ενός λαού να αποφασί-

“

∆εν μπορείς να συγκρίνεις έναν άνθρωπο που ζει με επίδομα ανεργίας ή που δουλεύει ανασφάλιστος, με αυτούς που διαπλέκονται με μίζες εκατομμυρίων. Έχει να κάνει με το οικονομικό σύστημα, δεν είναι ένα ηθικό πρόβλημα. Η διαφθορά είναι μέρος μιας μηχανής, ένα εργαλείο που μπορεί να κάνει ακόμη και αξιοπρεπείς άνθρωποι να μπουν στην λογική της εξουσίας.

ζει. Έτσι, αισθανόμαστε πολύ καλά που οι Καταλανοί θέλουν να έχουν τον τελικό λόγο στη λήψη απόφασης σχετικά με την νομική σχέση τους με το υπόλοιπο του κράτους. Πώς εξελίσσεται η διαδικασία επιλογής υποψηφίων για τις δημοτικές εκλογές; Κατ΄ αρχάς θέλουμε να τρέξει μια διαδικασία συμμετοχική, μακριά από κάτι που μοιάζει με κόμμα ή με συμφωνίες κομμάτων. Όποιος λέει «έχω ένα κόμμα, ελάτε να διαπραγματευτούμε μια λίστα», είναι λάθος. Αυτή η λογική είναι μέρος του παλιού, που δεν αλλάζει τα πράγματα. Εμείς προωθούμε τις ανοιχτές διαδικασίες και υπάρχουν τέτοιες διαδικασίες που κινούνται ήδη σε πολλές πόλεις. Μου φαίνεται ζωτικής σημασίας, είναι ένα στοίχημα, ειδικά για τις βασικές πόλεις: Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Βαλένθια, Σεβίλλη. Επενδύετε μόνο στις μεγάλες πόλεις; Στην Ισπανία υπάρχουν πάνω από 8.000 δήμοι. Υπάρχουν πολλοί δημοφιλείς και μαχητικοί υποψήφιοι που θέλουν να είναι μέρος μιας συνολικής προσπάθειας. Εξαρτάται από την κάθε πόλη. Η τοπική πολιτική είναι πολύ ιδιαίτερη, δεν έχει να κάνει απαραίτητα με όσα συμβαίνουν στην κεντρική πολιτική. Πολλές πόλεις είναι ένας κόσμος από μόνος του, και εμείς θέλουμε να είμαστε μέρος της τοπικής κοινωνίας. Να μιλήσουμε και για τις εθνικές εκλογές. Πρέπει να βγούμε έξω και να κερδίσουμε. Και όταν λέω να βγούμε έξω, εννοώ ότι πρέπει να πάρουμε την πλειοψηφία. ∆εν είναι αλαζονεία, είναι αναγκαιότητα. ∆εν είναι λίγο υπερβολικό αυτό για ένα κόμμα με λίγους μήνες ζωής; Είναι τόσο υπερβολικό όσο ήταν και το 1,2 εκατομμύριο ψήφοι στις ευρωεκλογές, όσο και η πρώτη θέση των δημοσκοπήσεων. Θέλουμε την πλειοψηφία ως μια πολιτική επιλογή απέναντι σε έναν μεγάλο συνασπισμό του Σοσιαλιστικού Κόμματος και της ∆εξιάς, όπως έκαναν στην Ελλάδα και στην Γερμανία. ∆εν έχω καμία εμπιστοσύνη στον Πέτρο Σάντσεζ. Στο όνομα της ευθύνης μπορεί να συμμαχήσει ακόμα και με το Λαϊκό Κόμμα. Ας κάνουμε πολιτική υπόθεση λοιπόν, ότι μετά τις εκλογές υπάρχουν τρεις πόλοι: Λαϊκό Κόμμα, Σοσιαλιστικό Κόμμα, Ποντέμος. Ποιοι μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους;῾ •

ει στην Ισπανία

ΤΟ ΘΕΜΑ

Νοεμβρίου 2014

ωμένης Αριστεράς θα κρίνει πολλά για το μέλλον της χώρας

ϋποθέσεις στην Ευρώπη. ωρών αλλά και ες κάνουν το κυστικό» για ς ευρωπαϊκές αίτερο ν και οι

διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στην παραδοσιακή ισπανική Αριστερά. Επιλέξαμε δύο πρόσφατες συνεντεύξεις προκειμένου να μεταφέρουμε το κλίμα της ισπανικής πολιτικής σκηνής. Στην πρώτη, ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, ευρωβουλευτής και επικεφαλής των Ποδέμος, σχολιάζει στο

Αλμπέρτο Γκαρθόν

Γιατί τα στελέχη της Ενωμένης Αριστεράς επιμένουν τόσο πολύ στο θέμα της διαφθοράς; Επιμένουμε στο ζήτημα της διαφθοράς γιατί όλη αυτή η συζήτηση, όπως γίνεται επιφανειακά, είναι πολύ καταστρεπτική για την κοινωνία, η οποία ωθείται να σκεφτεί ότι στην πολιτική όλοι είναι ίδιοι και η λύση είναι να παραιτηθεί. Πιστεύω ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με αυτές τις οικονομικές ελίτ, με τις μεγάλες εταιρείες που διαπλέκονται με τους δημόσιους φορείς και είναι υπεύθυνες για αυτού του είδους την διαφθορά. Ίσως όμως να μην γινόταν αυτό αν δεν υπήρχε κανείς να τον χρηματίσουν. Το πρόβλημα είναι η δομική διαφθορά σε αυτή τη χώρα. Να αναφέρω, για παράδειγμα, ότι η Reyno Arena στην οποία βρισκόμαστε (σημ; η συνέντευξη δόθηκε συμβολικά στo εγκαταλελειμμένο από το 2009 κλειστό γήπεδο της πόλης), που κόστισε περισσότερα από 60.000.000 ευρώ και που δόθηκαν πολλές υποσχέσεις για δημιουργία θέσεων και είναι ακόμα κλειστή. Πρόκειται για μια στεγαστική φούσκα που διαψεύδει αυτούς που μιλούσαν για οικονομικά θαύματα. Και πίσω της υπάρχει όλο αυτό το δίκτυο της διαφθοράς με τις πρακτικές μαφίας. Για αυτό με ενοχλεί πολύ σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στην περίπτωση της Caja Madrid, όταν υπάρχουν άνθρωποι που ενοχλούνται από αυτά που λέει η Ενωμένη Αριστερά. Αντιδρούμε με θυμό επειδή έχουμε να αντιμετωπίσουμε ανθρώπους που είναι αδίστακτοι. Ένα εμπόδιο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πάντα η έλλειψη ειλικρίνειας, αλλά τα μεγαλύτερα εμπόδια μπαίνουν επειδή οι πράξεις τους καλύπτονται από έναν μανδύα νομιμότητας. Ένα από τα μεγάλα προβλήματα της χώρας είναι ο τομέας της ιδιωτικής εξουσίας. Οι πιο σημαντικές δημόσιες αποφάσεις παίρνονται από διαπλεκόμενους ιδιώτες, και έτσι οι εκλογές χάνουν τη σημασία τους. Η ιστορία της πολιτικής χαρακτηρίζεται από το πώς η διαφθορά έχει διεισδύσει σε όλα τα πολιτικά συστήματα. Για αυτό και επιμένουμε ότι θα πρέπει να εργαστούμε για τον επανασχεδιασμό των κανόνων. Είναι απαραίτητο να αποτραπεί η διαφθορά, τόσο η παράνομη όσο και η «νόμιμη», γιατί οδηγεί στην διάλυση του δημόσιου χώρου. Αλλά η αποτροπή της γίνεται μόνο με την ανατροπή του συστήματος που την γεννά. Βρισκόμαστε μπροστά στον κίνδυνο η πολιτική αναγέννηση να περνά μέσα από νέα πρόσωπα και όχι από ένα νέο σύ-

www.20minutos.es, τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις μιλά για το Καταλανικό αίτημα και καυτηριάζει τον τρόπο που λειτουργεί η διαφθορά στο ισπανικό σύστημα και στα δύο μεγάλα κόμματα της χώρας. Στη δεύτερη, ο Αλμπέρτο Γκαρθόν, βουλευτής της Ενωμένης Αριστεράς και υπεύθυνος της

διαδικασίας σύγκλησης της ισπανικής αριστεράς, μιλά στο www.eldario.es για τη δομική διαφθορά του δικομματικού συστήματος και τονίζει ότι δεν πρέπει να χαθεί η ιστορική ευκαιρία σύγκλησης της ισπανικής αριστεράς. Επιλογή και απόδοση: ∆ημήτρης Γκιβίσης

Η σύγκληση της αριστεράς δεν πρέπει να ματαιωθεί στημα; Απολύτως. Βρισκόμαστε σε μια ιστορική στιγμή όπου η επιπολαιότητα υπερτερεί του προβληματισμού. Τα χτυπήματα στο Twitter φαίνονται για πολλούς πιο σημαντικά από το διάβασμα ενός βιβλίου. Μια απλή αλλαγή των πολιτικών ηγετών είναι θέμα της προπαγάνδας, δεν σημαίνει και αλλαγή του συστήματος. Η ελπίδα μπορεί να γεννηθεί μόνο μέσα από την πολιτική οργάνωση των ανθρώ-

επειδή ένας ηγέτης είναι άχρηστος εάν δεν υπάρχει ένα πολιτικό σχέδιο πίσω. Είναι σημαντικό να έχουμε έναν χαρισματικό πρόσωπο με δεξιότητες επικοινωνίας, αλλά σημαντικότερο είναι το συλλογικό «εμείς». Παρόλο που ο δικομματισμός καταρρέει, η Ενωμένη Αριστερά φαίνεται ότι παραμένει στάσιμη. Πως το εξηγείς; Νομίζω ότι είναι μια αντανάκλαση του εφησυχασμού που επικρατεί στην κοι-

“

Στην Ενωμένη Αριστερά προτεραιότητα έχει το πρόγραμμα, και στη συνέχεια επιλέγονται τα πρόσωπα. Η συζήτηση για την ηγεσία δεν έχει νόημα, επειδή ένας ηγέτης είναι άχρηστος εάν δεν υπάρχει ένα πολιτικό σχέδιο πίσω. Είναι σημαντικό να έχουμε έναν χαρισματικό πρόσωπο με δεξιότητες επικοινωνίας, αλλά σημαντικότερο είναι το συλλογικό «εμείς».

πων που υποφέρουν από την κρίση. Εσύ πως τοποθετείσαι μέσα σε αυτό το πλαίσιο; Στην Ενωμένη Αριστερά προτεραιότητα έχει το πρόγραμμα, και στη συνέχεια επιλέγονται τα πρόσωπα. Η συζήτηση για την ηγεσία δεν έχει νόημα,

νωνία. Πριν από μερικά χρόνια o δικομματισμός έπαιρνε το 80% των ψήφων. Αλλά εμείς, που τότε βρισκόμασταν στο 4%, υποστηρίζαμε τα ίδια πράγματα που λέμε και σήμερα. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι το πολιτικό πλαίσιο έχει αλλάξει, αυτή είναι μια αλλαγή της επο-

χής: η αντίληψη του κόσμου έχει αλλάξει δεδομένης και της σοβαρότητας της κρίσης. Το Podemos δείχνει ότι μπορεί, ωστόσο, φαίνεται να έχει μετριαστεί ο αριστερός λόγος του. Θεωρείς ότι για να κυβερνήσει κάποιος είναι απαραίτητο να προσεγγίσει το κέντρο; ∆εν συμφωνώ με αυτήν την στρατηγική. Η αριστερά πρέπει να είναι πεπεισμένη ότι είναι απαραίτητο να μην είναι σύμφωνη με την κοινή λογική. ∆εν μπορούμε να υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντα όλων των κοινωνικών τάξεων. Το αντίθετο πρέπει να κάνουμε. Να σηκώσουμε την σημαία του φεμινισμού, της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της υπεράσπισης των μεταναστών. Ήσουν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το να παρουσιάζεται κάποιος ως «κόκκινος» θεωρείς ότι του αφαιρεί ψήφους; Υποστηρίζω την δημοκρατία, κάτι που είναι πολύ σημαντικό για την Ισπανία που έχει περάσει μια πολύχρονη δικτατορία και έναν εμφύλιο πόλεμο. Αλλά νομίζω ότι η υποστήριξη της δημοκρατίας σημαίνει να υπερασπιστούμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, και ως αριστερός αυτό συνδέεται με την υπεράσπιση της δημόσιας υγείας, της εργασίας, της εκπαίδευσης. Ο κατακερματισμός βλάπτει την αριστερά; Ο κατακερματισμός της αριστεράς είναι πολύ θετικός για την δεξιά, η οποία είναι πάντα πολύ συνεκτική. Η αριστερά πρέπει να εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία και δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι κατακερματισμένη. Οι άνθρωποι δεν νοιάζονται για το ποιοι παίρνουν τις αποφάσεις, το σημαντικό είναι τα προβλήματά τους να λύνονται, και ο δικομματισμός δεν μπορεί. Αν δεν μπορέσει η αριστερά να δώσει προοπτική θα απογοητεύσουμε όλον αυτόν τον κόσμο που χάνει τα σπίτια του και τις δουλειές του και ελπίζει σε εμάς Μπορεί να προκύψει μια εκλογική συμμαχία με το Ποντέμος και τo Έκο; Θα το προσπαθήσουμε. Για την Ενωτική Αριστερά αυτή είναι μια ιστορική ευκαιρία, δεν πρέπει να ματαιωθεί. Πρέπει να σεβαστούμε τις αυτόνομες αποφάσεις της κάθε οργάνωσης, αλλά νομίζω ότι μπορούμε να συναντηθούμε σε κοινούς αγώνες και σε μια κοινή στρατηγική. Μετά την κατάρρευση του δικομματισμού υπάρχει μια τεράστια κοινωνική ανάγκη για να γίνει αυτό.

∆ΙΕΘΝΗ

Η Μέρκελ γιορτάζει, πάντα με τον τρόπο της

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

25 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

Γερμανία γιορτάζει σήμερα τα 25α γενέθλια, από την ημέρα που έπεφτε το κτίσμα με το μεγαλύτερο συμβολισμό στην ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης: το τείχος του Βερολίνου. Ισως για να καταλάβει κανείς πόσο άλλαξε η χώρα και η ήπειρος μας μέσα σε αυτό διάστημα αρκεί να φέρει στο μυαλό του τις εικόνες της Ανγκέλα Μέρκελ τότε και τώρα. Από το σεμνό και ντροπαλό κοριτσάκι, φτάσαμε στην ισχυρότερη και κυνικότερη γυναίκα του πλανήτη, που επέβαλε την πολιτική της σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο τρόπος με τον οποίο φρόντισε να διαρρεύσει την περασμένη εβδομάδα η «κόντρα» της με το Ντέιβιντ Κάμερον είναι ενδεικτική των προθέσεων της. ∆εν λες εύκολα στους Βρετανούς «αν δε σας αρέσει, μπορείτε να πηγαίνετε». ∆εν το είπαν ιστορικοί ηγέτες της ηπειρωτικής Ευρώπης όταν και στο παρελθόν οι «νησιώτες» ζητούσαν εξαιρέσεις από την κοινοτική νομοθεσία. Το σημερινό Βερολίνο δείχνει πλέον αποφασισμένο να το κάνει και φρόντισε να το μάθουμε και οι υπόλοιποι με τη διαρροή της σχετικής στιχομυθίας στο περιοδικό «Σπίγκελ».

Σαφές μήνυμα προς τους εταίρους

Ετσι, λοιπόν, γιορτάζει το Βερολίνο, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα προς τους υπολοίπους εταίρους ότι τα ψέ-

«Αν δε σας αρέσει, μπορείτε να πηγαίνετε».

ματα σιγά - σιγά τελειώνουν. Η Ευρώπη θα προχωρήσει με όσους θέλουν και με όσους μπορούν. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, τα ψέματα αφορούν τη «μυθική» έξοδο στις αγορές, που προσπάθησε να πουλήσει στους ιθαγενείς ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς. Η κίνηση αυτή ερμηνεύθηκε τελικά και πολιτικά, αφού πρώτα είχαν δώσει τη γνωμοδότησή τους οι «αγορές», ως μια ηρωική αλλά αποτυχημένη έξοδος του Μεσολογγίου. Ως μια κίνηση απόγνωσης ενός κυβερνητικού σχήματος, που μετράει απλά ημέρες. ∆εν είναι τυχαίο ότι από εκείνη την ημέρα οι «σφαλιάρες» πέφτουν με ρυθμούς βροχής. Τη μια, είναι το περιβάλλον του κυρίου Σόιμπλε ή και ο ίδιος

που μας υπενθυμίζουν τις «υποχρεώσεις» μας. Την άλλη, τη σκυτάλη παίρνει ο νέος θεματοφύλακας της «δημοσιονομικής προσαρμογής» στην Ευρώπη, ο όπως όλα δείχνουν άξιος διάδοχος του Ολι Ρεν, αντιπρόεδρος της Κομισιόν και επίσης Φινλανδός Γίρκι Κατάινεν. Την τρίτη, κάποιες εφημερίδες επαναφέρουν στις σελίδες τους τις εκτιμήσεις «ουδέτερων» οίκων ότι η Ελλάδα είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες ποσοστιαία πιθανότητες εξόδου από την ευρωζώνη.

∆ιαπραγμάτευση εν όψει

λίνο θέλει να μας θυμίζει την κατάστασή μας και την εξάρτηση, στην οποία έχουμε οδηγηθεί την περασμένη πενταετία δεν απευθύνεται μόνο στο δίδυμο του πλαστού «sucess story». Οι σύμβουλοι της κυρίας Μέρκελ της έχουν πει ότι καλό θα είναι να τα λένε λίγο πιο «χοντρά» για να τα ακούει και να προετοιμάζεται και η επόμενη ελληνική κυβέρνηση, αφού η τωρινή θεωρείται εκτός μεγάλου απροόπτου «τελειωμένη». Μην ξεχνάμε και αυτό που είπε ο Γιόσκα Φίσερ αλλά «χάθηκε» γιατί όλοι προτίμησαν να ασχοληθούν με τις δικές του απόψεις. Όταν ρώτησε την Ανγκέλα Μέρκελ πώς θα αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ, εκείνη του απάντησε: «τότε θα διαπραγματευτούμε». Οι Γερμανοί ξέρουν ότι κάποια στιγμή θα πρέπει όντως να διαπραγματευτούν με μια διαφορετική κυβέρνηση. Το επιβεβαιώνουν με ρεπορτάζ τους το «Ρόιτερς» και ο «Εκόνομιστ». Ξέρουν επίσης, από ρεπορτάζ και όχι από έλληνες πολιτικούς, ότι η κατάσταση στην ελληνική κοινωνία είναι δραματική. Σαν αυτό της «Φράνκφουρτερ Ρούντσαου» την περασμένη Τρίτη, που αποκάλυπτε ως απάτη τα περί επιτυχίας του προγράμματος της ελληνικής κυβέρνησης και περιέγραφε εικόνες φτώχειας και δυστυχίας από την ελληνική καθημερινότητα. Ευτυχώς υπάρχουν ακόμα στη Γερμανία και αρκετοί μη «καθεστωτικοί» δημοσιογράφοι.

Η σκληρότητα με την οποία το Βερο-

ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ Α ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

•

∆ιαρκής αγώνας κατά του μιλιταρισμού

Η περασμένη εβδομάδα (24-31 Οκτωβρίου) ήταν ∆ιεθνής Εβδομάδα ∆ράσης για τον Αφοπλισμό, καθιερωμένη από τον ΟΗΕ, από το 1978.

∆

Του Πάνου Τριγάζη*

εν είναι ευχάριστο ότι τις τελευταίες δεκαετίες, οι αριστερές δυνάμεις στη χώρα μας δεν δείχνουν να συμμετέχουν ενεργά στη διεθνή αντιμιλιταριστική και αντιπολεμική αυτή κινητοποίηση. Ποια μπορεί να είναι η εξήγηση γι’ αυτό; Μήπως το γεγονός ότι έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ, ο οποίος σύμφωνα με την άποψη ορισμένων έχει εκτραπεί της αποστολής του και αποτελεί «ιμπεριαλιστικό οργανισμό» μετά τη διάλυση της ΕΣΣ∆; Ή μήπως επειδή η σημερινή παγκόσμια ανισορροπία δυνάμεων έχει μετατρέψει σε μη ρεαλιστικό το αίτημα του αφοπλισμού; Αν ίσχυε ο πρώτος λόγος, τότε δεν θα έπρεπε να τιμούμε καμία από τις Ημέρες ή Εβδομάδες που έχει καθιερώσει ο ΟΗΕ, θα έπρεπε να τις διαγράψουμε από το ημερολόγιό μας. Αν ίσχυε ο δεύτερος λόγος, τότε θα έπρεπε να διαγράψουμε τους αντιμιλιταριστικούς αγώνες του εργατικού και αριστερού κινήματος εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Γιατί, πόσο ρεαλιστικό ήταν το τραγούδι που έλεγαν οι έλληνες εργάτες και οι κομμουνιστές στη διάρκεια του μεσοπολέμου «Τι τα θέλουμε τα όπλα, τα κανόνια, τα σπαθιά/ να τα κάνουμε εργαλεία να δουλεύει η εργατιά»;

Τάση στρατιωτικοποίησης

Το πρόβλημα της ανόδου του μιλιταρισμού διεθνώς, το οποίο συνδέεται και με την έξαρση εθνικιστικών και

νεοφασιστικών αντιλήψεων, είναι σοβαρότατο. ∆υστυχώς, παρά τη λήξη του ψυχρού πολέμου, πριν από 25 χρόνια, σημειώνεται αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της διεθνούς ζωής, όπως προκύπτει από την εκτόξευση των ετήσιων παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών σε πάνω από 1,747 δισ. δολάρια το 2013, που σημαίνει ότι η ανθρωπότητα θυσιάζει στο βωμό του μιλιταρισμού 4,8 δισ. δολάρια την ημέρα. ∆εν πρέπει να εκπλήσσει ότι η «μερίδα του λέοντος» στο ποσό αυτό, που υπερβαίνει τα επίπεδα των χειρότερων χρόνων του ψυχρού πολέμου, αναλογεί στις ΗΠΑ, αλλά οι νέοι διεθνείς ανταγωνισμοί σύρουν και άλλες μεγάλες δυνάμεις σε μια νέα κούρσα εξοπλισμών. ∆εύτερη σε στρατιωτικές δαπάνες σε απόλυτους αριθμούς έρχεται η Κίνα, τρίτη η Ρωσία, τέταρτη η Σαουδική Αραβία και πέμπτη η Γαλλία, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute). Η αυξανόμενη τάση στρατιωτικοποίησης αφορά και την ΕΕ, της οποίας οι μεγάλες χώρες - μέλη πρωτοστατούν και σε διεθνείς στρατιωτικές επεμβάσεις και στις παγκόσμιες εξαγωγές όπλων. Άρα, το ευρωπαϊκό κίνημα ειρήνης και αφοπλισμού πρέπει να αντιταχθεί στην τάση αυτή.

Ένας νέος ψυχρός πόλεμος

Την ίδια ώρα, τροφοδοτείται ένας νέος ψυχρός πόλεμος στην Ευρώπη, με αφορμή το Ουκρανικό, με συνέπεια το ΝΑΤΟ να ζητεί από τις χώρες - μέλη του αυ-

ξήσεις στις στρατιωτικές του δαπάνες, ενώ στον ίδιο δρόμο βαδίζει και η Ρωσία. Η εξέλιξη αυτή, σε μια περίοδο βαθύτατης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, στον βαθμό που επιβεβαιωθεί και προχωρήσει χωρίς τις αναγκαίες λαϊκές αντιστάσεις, θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα για τις κοινωνίες, καθώς και για την υπόθεση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. ∆εν είναι διόλου τυχαίο ότι η περιοχή με τους περισσότερους και αιματηρότερους πολέμους της μεταψυχροπολεμικής εποχής, είναι η Μέση Ανατολή. Στην περιοχή αυτή, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, κατευθύνεται περίπου το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών όπλων, με χώρες όπως το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία να είναι οι κύριοι εισαγωγείς. H υπόθεση του παγκόσμιου πυρηνικού αφοπλισμού, που είχε πάρει μεγάλη ώθηση στα τέλη της δεκαετίας 1980 - αρχές 1990, έχει βαλτώσει τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, δεν έχουν λείψει οι πρωτοβουλίες ούτε στον τομέα αυτόν, από τις οποίες, δυστυχώς, απουσιάζει η Ελλάδα. Με τη σημερινή πολλαπλά εκρηκτική κατάσταση στη Μ. Ανατολή, απαιτείται συντονισμένη διεθνής δράση με στόχο την άμεση προώθηση της πρωτοβουλίας του ΟΗΕ για την ανακήρυξη της περιοχής σε ζώνη ελεύθερη από πυρηνικά και άλλα όπλα μαζικής καταστροφής. * Ο Π. Τριγάζης είναι συντονιστής του Τμήματος ∆ιεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

“

Προ των θυρών Θωράκιση απέναντι στις αστοχίες, τα λάθος συμπεράσματα, τη στάση των εκπροσώπων της αριστεράς θα πετύχουμε μέσα από τη συλλογική λειτουργία, όχι αυτή των μηχανισμών και των συμφερόντων.

φρενήρης πορεία της συγκυβέρνησης για τον τίτλο της πιο μισητής κυβέρνησης στον κόσμο δεν πτοεί το δίδυμο Σαμαρά-Βενιζέλου που εξακολουθούν να εφαρμόζουν πιστά ως κατοχικοί πρωθυπουργοί τις επιταγές της τρόικας. Οι ανθρωποθυσίες δεν έχουν σταματημό μπροστά στους στόχους που έχουν επιβληθεί με κάθε μέσο και τρόπο στον ελληνικό λαό. Η αναξιοπιστία του συνδικαλιστικού κινήματος δεν μπορεί να εμπνεύσει τους εργαζομένους που σοκαρισμένοι γίνονται δέκτες καθημερινών αποφάσεων, που ανατρέπουν τη ζωή τους και τους οδηγούν στην απόγνωση, που μαζί με το φόβο και την τρομοκρατία είναι το έδαφος της πλή-

ρους υποταγής. Πολλοί εναποθέτουν τις ελπίδες τους στον ΣΥΡΙΖΑ ως ανάχωμα στην αδιέξοδη πολιτική της κυβέρνησης, που όλο πέφτει και όλο όρθια στέκει, στηριζόμενη από τα ΜΜΕ, τις τράπεζες και το μεγάλο κεφάλαιο που πιστά υπηρετεί. Η ευθύνη της αριστεράς συνολικά σε αυτή τη συγκυρία είναι τεράστια, τα οποιαδήποτε λάθη θα την απαξιώσουν, προσφέροντας σε μια νέα μασκαρεμένη ευρωπαϊκή ακροδεξιά τη δυνατότητα να κάτσει στο σβέρκο μας για πολλά χρόνια. Τα παραδείγματα είναι πολλά στην Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο, πώς τα όνειρα για σοσιαλισμό κατέληξαν σε ακραίο νεοφιλελευθερισμό. Ο τρόπος που μπορούμε

Η θλιβερή μονταζιέρα του ΚΚΕ

να διασφαλίσουμε την πορεία της αριστεράς που επιθυμούμε είναι το ζωντάνεμα του κινήματος, η ανάπτυξη της δημοκρατίας, η αλλαγή της πολιτικής μας κουλτούρας, ένα νέο ήθος και ύφος που λέγαμε παλιότερα. Οι εξελίξεις, τα εκλογικά αποτελέσματα, οι δημοσκοπήσεις δεν πρέπει να μας παρασέρνουν οδηγώντας μας μακριά από τις ιδέες μας και τις αξίες μας, που είναι οι μόνες σταθερές αν δεν θέλουμε να απογοητεύσουμε για μια ακόμη φορά τον κόσμο της εργασίας. Θωράκιση απέναντι στις αστοχίες, τα λάθος συμπεράσματα, τη στάση των εκπροσώπων της αριστεράς θα πετύχουμε μέσα από τη συλλογική λειτουργία, όχι

αυτή που ξέρουμε των μηχανισμών και των συμφερόντων, αρκετό κακό μας έχει κάνει. ∆εν υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος αν δεν ανατραπεί αυτή η αντίληψη λειτουργίας των αριστερών κομμάτων και συλλογικοτήτων. Όλοι στην αριστερά είμαστε εξαρτήματα μιας μηχανής που πρέπει να παράγει συνειδήσεις, πολιτισμό, αγώνα, δράση, αυτοδιάθεση για το κοινό καλό που δεν είναι άλλο από την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Εχθρός μας, είναι οτιδήποτε συντηρεί τη σάπια δημοκρατία και το διεφθαρμένο σύστημα τους.

στα παλιά τους τα παπούτσια τις αποφάσεις των συλλόγων και των συνελεύσεών τους και με αυτόν τον τρόπο συκοφαντούν το φοιτητικό κίνημα, μπαίνουν εμπόδιο στη συμμετοχή και την οργάνωση των φοιτητών, στο δυνάμωμα του αγώνα ενάντια στην αντιλαϊκή πολιτική κυβέρνησης - ΕΕ και στη διεκδίκηση των σύγχρονων αναγκών στις σπουδές και το μέλλον». Επίσης, σημειώνεται στη ανακοίνωση, ότι τέτοιες ενέργειες δίνουν «τροφή» στη Νέα ∆ημοκρατία για να κα-

ταστείλει και να συκοφαντήσει το κίνημα. Μέρες που είναι, κοντά στη γιορτή του Πολυτεχνείου, η ανακοίνωση του Μ.Α.Σ. θυμίζει την περίφημη «Πανσπουδαστική 8» τον Νοέμβρη του 1973, όπου, κατά το ΚΚΕ, οι καταληψίες του Πολυτεχνείου δρούσαν πάλι προβοκατόρικα, κόντρα στην, πάντα σωστή, πολιτική γραμμή του κόμματος!

Κώστας Ντούζγος

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

κλογές για τα υπηρεσιακά συμβούλια των εκπαιδευτικών κι ανάμεσα στις αφίσες και τα ψηφοδέλτια των παρατάξεων, φιγουράρει μια αφίσα άθλιας αισθητικής κι ακόμα αθλιότερου περιεχομένου. Ζηλεύοντας τη «δόξα» του Μουρούτη που ενορχηστρώνει τη φαιά προπαγάνδα της Νέας ∆ημοκρατίας, το ΚΚΕ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τις τεχνικές του φωτομοντάζ για να στείλει το ανήθικο πολιτικό του μήνυμα: ο Αλέξης Τσίπρας δίπλα στον Αντώνη Σαμαρά να μιλούν στο βήμα του Σ.Ε.Β. Καμιά διαφορά, λοιπόν, μεταξύ Τσίπρα και Σαμαρά, και οι δυο στην υπηρεσία της μπουρζουαζίας! Αν είναι να πλήξουμε καίρια το μεγάλο εχθρό ΣΥΡΙΖΑ, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, έστω κι αν ανάμεσα σ’ αυτά βρίσκεται η γκεμπελίστικη τακτική του φωτομοντάζ. Κι όλα αυτά με την υπογραφή του ΠΑΜΕ, θλιβερό συνδικαλιστικό φερέφωνο της ηγεσίας του ΚΚΕ, σε εκλογές για αιρετούς εκπαιδευτικούς, όπου το ζητούμενο είναι να μπορέσει η αριστερά να βρει έναν κοινό βηματισμό, απέναντι στην πελατειακή σχέση που έχουν εγκαθιδρύσει εδώ και πολλά χρόνια οι κυβερνητικές παρατάξεις. Όπως, όμως, μας είπαν, ευθαρσώς και με απύθμενο κυνισμό, οι συνδικαλίστριες του ΠΑΜΕ που μας επισκέφτηκαν για ενημέρωση, ο όρος αριστερά είναι αδόκιμος και λειτουργεί ανταγωνιστικά με την κομμουνι-

στική ταυτότητα του ενός και μοναδικού κόμματος της εργατικής τάξης, του ΚΚΕ. Πέραν του ΚΚΕ, λοιπόν, ουδέν! Λοιπή αριστερά δεν υφίσταται, όλοι οι άλλοι είναι στην απέναντι όχθη μαζί με τον Σαμαρά και τον Βενιζέλο! Ένας απέραντος σκοταδισμός που συγκρίνεται με τις εποχές του μεσαίωνα, με απόλυτη πίστη στη μοναδική αλήθεια κι απαγορευμένη οποιαδήποτε μορφή κριτικής, με αντιπαλότητα κι εχθρότητα με κάθε άλλη αριστερή δύναμη: αυτό είναι το σημερινό ΚΚΕ, η χρυσή εφεδρεία του συστήματος για το μπλοκάρισμα απεργιών και δυναμικών κινητοποιήσεων. Τη θλιβερή τακτική του ΠΑΜΕ έρχεται να ενισχύσει και το Μ.Α.Σ., η φοιτητική παράταξη του ΚΚΕ, αναφορικά με τα πρόσφατα γεγονότα στη σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κι εδώ επιβεβαιώνεται με τραγικό τρόπο η γενιτσαροποίηση της νεολαίας του ΚΚΕ, από μια ηγεσία που διαπαιδαγωγεί άβουλα, πιστά και φανατισμένα μέλη. Η ανακοίνωση που εξέδωσε το Μ.Α.Σ. αφιερώνει μόνο μια σειρά για τις φασιστικές πρακτικές Φορτσάκη, χαρακτηριστικές μιας νέας γενιάς τραμπούκων πρυτάνεων που επιβάλλονται πλέον από τα συμβούλια διοίκησης των πανεπιστημίων, και δυο ολόκληρες παραγράφους για τις αριστερές παρατάξεις ΕΑΑΚ και ΑΡΕΝ οι οποίες «δρουν τυχοδιωκτικά, για τις κάμερες και για εντυπωσιασμό, γράφουν

Προς τα ∆αιμονικά

Ο δικηγόρος του διαβόλου

ύντροφε, κάπως μπλεγμένο και χαοτικό είναι το κείμενό σου στις 2 Νοεμβρίου στην «Εποχή», σελίδα 22, όπου με επαινείς (ή μήπως όχι;) ως φεμινιστικό ανάχωμα σε ενδεχόμενη ένταξη βουλευτριών από άλλα κόμματα στον ΣΥΡΙΖΑ. Εγώ είμαι ένα από τα μέλη του φεμινιστικού λόμπι του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο ζητά ισόρροπη συμμετοχή γυναικών στα κομματικά όργανα όσο και στις εκλεγμένες θέσεις. Αυτό το προωθούμε ως πολιτικό δικαίωμα, για την κοινωνία των δύο φύλων, για να σπάσει η ανδροκρατούμενη δημόσια ζωή. Πριν πολλές δεκαετίες, κάποιες άλλες, ζητούσαν το δικαίωμα των γυναικών στο εκλέγειν, στην ψήφο δηλαδή. Τώρα ζητούμε το δικαίωμα στο εκλέγεσθαι και ζητούμε μάλιστα και θετικές δράσεις για να σπάσουν οι ανδροκρατικοί μηχανισμοί. Φυσικά, πέρα από την ισόρροπη συμμετοχή αριθμητικά, ως φεμινίστριες, θέτουμε και κάποια πολιτικά κριτήρια για το ποιες γυναίκες θα εκλεγούν, με κυρίαρχο το κριτήριο της υπεράσπιση των γυναικείων δικαιωμάτων. Η αποδοχή ή όχι των συγκεκριμένων που αναφέρεις αποτελεί θέμα κεντρικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, που θα ’ναι ευχής έργο να συμπεριλάβει και τη γνώμη φεμινιστριών. Έτσι κι αλλιώς, για τον ΣΥΡΙΖΑ, η φεμινιστική διάσταση για όλα τα θέματα δεν παίζει πια κανένα ρόλο δυστυχώς και με διάφορους τρόπους επανέρχεται η υποτίμηση του αγώνα για την ισότητα των δύο φύλων στην Ελλάδα. Την ίδια ώρα που όλοι και όλες πλέον μιλάνε γι’ αυτήν στο Κομπάνι και αναφέρονται στις κατακτήσεις των Κουρδισσών γυναικών τόσο στα κόμματά τους, όσο και στους πολιτειακούς θεσμούς στην περιοχή των Κούρδων, στην Τουρκία και στην αυτόνομη περιοχή Ροτζάβα της Συρίας. Εκτός κι αν την έχουμε κατακτήσει την ισότητα εδώ στην Ελλάδα και δεν το έχουμε αντιληφθεί. Σίσσυ Βωβού

Η ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ

Ο φίλος και σύντροφος ∆ήμος Τσακνιάς, ένας κομμουνιστής που πάντα έψαχνε και αναζητούσε, έφυγε από κοντά μας ξαφνικά και ήσυχα το απόγευμα της Κυριακής στα 65 του χρόνια. Η ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει τα βαθιά της συλλυπητήρια στη σύζυγό του Νάντια Βαλαβάνη, στα παιδιά του και σε όλους τους δικούς του.

ΜΝΗΜΗ

Αποχαιρετώντας τον ∆ήμο Τσακνιά Ο

∆ήμος Τσακνιάς έφυγε από κοντά μας, ήσυχα, την Κυριακή το βραδάκι βυθίζοντας στον πόνο όχι μόνο τη Νάντια, τον Αντώνη και την Άρτεμη αλλά και τους πολλούς συντρόφους και φίλους του που γνώρισε στη διαδρομή της ζωής του. Αποχαιρετώντας τον την Τετάρτη το μεσημέρι στο Α΄ νεκροταφείο σταθήκαμε μάρτυρες μιας ανεπανάληπτης συγκέντρωσης συντρόφων και φίλων του, από όλες τις «φυλές» της Αριστεράς και πέραν αυτής, που κατέφθασαν για να συνοδεύσουν ένα σύντροφο, φίλο, αγωνιστή της Αριστεράς που δεν λογάριασε ποτέ του θυσίες και κόπους προκειμένου να υπερασπιστεί τα προβλήματα των εργαζομένων, να εργαστεί για την ενότητα της Αριστεράς, να συμβάλει στην επεξεργασία των κατευθύνσεών της. Στο Α΄ νεκροταφείο, η συγκίνηση ήταν μεγάλη όταν ο αποχαιρετισμός άνοιξε με τα τραγούδια της Καλλιόπης Βέττα και έκλεισε με ποιήματα του Σεφέρη που απήγγειλε η Μάνια Παπαδημητρίου. Πρώτος τον αποχαιρέτησε ο παλιός του σύντροφος και φίλος Νίκος Κοτζιάς με έντονη τη συγκίνηση στον λόγο του. Ο Άγγελος Χάγιος που ακολούθησε, πιο πολιτικός, στάθηκε ιδιαίτερα στην πολιτική στάση του ∆ήμου σε δύσκολες στιγμές, όχι μόνο στην αντίσταση κατά της δικτατορίας αλλά και μετέπειτα στο ΚΚΕ, στην κρίση ιδίως του 1989. Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε περισσότερο στη συμβολή του στη συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ από την αρχή, από τον πρόδρομό του «Χώρο ∆ιαλόγου και Κοινής ∆ράσης της Αριστεράς». Η Ελένη Μπελιά, από τη ∆ημοτική Κίνηση «Άνω – Κάτω στο Καλαμάκι» που δρα στη γειτονιά του ∆ήμου και της Νάντιας μίλησε για τη συμβολή του στη δημοτική προσπάθεια του χώρου μας. Τέλος, η Νάντια με έναν εκ βαθέων, ευαίσθητο και μεστό χαιρετισμό περιέγραψε ολόκληρη τη σφιχτά δεμένη κοινή ζωή τους. Το βραδάκι, στο χωριό του τα Καστέλια Φωκίδας, με μια σεμνή τελετή, στο ήσυχο κοιμητήριο της γειτονιάς του τον αποχαιρετήσαμε δίνοντας την υπόσχεση ότι από το περιεχόμενο της διαδρομής του στη ζωή είμαστε βέβαιοι ότι όσοι τον γνωρίσαμε δεν θα τον ξεχάσουμε. Η «Εποχή» εκφράζει τα θερμά της συλλυπητήρια στη συντρόφισσα Νάντια, τον Αντώνη και την Άρτεμη, την αδελφή του.

«Άνω - Κάτω στο Καλαμάκι»

Η Ελένη Μπελιά, εκ μέρους της δημοτικής κίνησης «ΆνωΚάτω στο Καλαμάκι» χαιρέτισε τον ∆ήμο: «Γνωρίσαμε τον ∆ήμο απ’ όταν πρωτοκατοίκησε στο Καλαμάκι, τότε που, μέσα από συγκρούσεις, γεννιόταν η δημοτική μας κίνηση, το “ΑΝΩΚΑΤΩ στο Καλαμάκι”. Έκτοτε – από το 2006 έως σήμερα, έως την περασμένη Κυριακή που έφυγε τόσο αναπάντεχα – ο ∆ήμος δεν σταμάτησε να είναι παρών σε όλες τις μικρές και τις μεγάλες στιγμές της Κίνησης και της πόλης μας, σε όλες τις δύσκολες πολιτικές μάχες που δίναμε. Θεωρητικός μα και άνθρωπος της δράσης μαζί, πραγματιστής μα και ασυμβίβαστος, απαιτητικός και αυστηρός μα πάντοτε προσιτός και γεμάτος χιούμορ, ο ∆ήμος πλούτιζε τη συλλογική σκέψη και δράση του ΑΝΩ-ΚΑΤΩ. Έτσι θα τον θυμόμαστε πάντα…Θα μας λείψεις πολύ, ∆ήμο…»

Ριζοσπάστης

Πέθανε την Κυριακή σε ηλικία 65 χρόνων ο ∆ήμος Τσακνιάς. Ο ∆. Τσακνιάς πήρε μέρος στον αντιδικτατορικό αγώνα μέσα από τις γραμμές της ΚΝΕ, διατέλεσε μέλος του ΚΣ της Οργάνωσης και υπεύθυνος του παράνομου «Οδηγητή» από το 1971. Στέλεχος του ΚΚΕ στα χρόνια της μεταπολίτευσης, εκλέχτηκε αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ από το 12ο Συνέδριο, ενώ αποχώρησε από το Κόμμα το 1989. Αργότερα εντάχθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ και διετέλεσε μέλος της Γραμματείας του έως το 2013. Η πολιτική του κηδεία θα γίνει στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, αύριο Τετάρτη. Τα θερμά συλλυπητήρια για τον πρόωρο θάνατο του ∆. Τσακνιά εξέφρασε εκ μέρους του ΚΚΕ, προς την οικογένειά του, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Κόμματος, Θανάσης Παφίλης, σε χτεσινή επικοινωνία του με την βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και σύζυγο του ∆. Τσακνιά, Νάντια Βαλαβάνη.

Προσφορά

Σύντροφοι από τη Λαμία δίνουν 100 ευρώ στην Εποχή, στη μνήμη του ∆ήμου Τσακνιά.

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Νάντια Βαλαβάνη: ∆εν το έβανες κάτω

«∆

εν ήσουνα εύκολος άνθρωπος, ∆ήμο. Έλεγες ό, τι σκεφτόσουν και πάλευες πάντα για αυτό κι έψαχνες βασανιστικά το καθετί, ν’ ανακαλύψεις τις κρυμμένες αλήθειες και τις αλληλουχίες που συνδέουν τα επιφαινόμενα με την πραγματικότητα. Πριν λίγους μήνες μου είχες πει να μη συμμετάσχω ποτέ σε κάτι που δε θα μου επιτρέπει να λέω ανοιχτά και να παλεύω τη γνώμη μου, κι αυτό έκανες πάντα ο ίδιος - εξίσου απέναντι σε κομματικές ηγεσίες και καθημερινούς ανθρώπους, που τους θεωρούσες εξίσου σημαντικούς. Όταν βρεθήκαμε ανένταχτοι εκτός κόμματος, δεν το έβαλες κάτω. Με αφορμή τις διεργασίες που δημιούργησε ο πόλεμος ενάντια στη Γιουγκοσλαβία, έκανες ό, τι μπορούσες ώστε απ’ το μέτωπο που ορθώθηκε ενάντια του, να κατασταλάξει κάτι για το μέλλον. Παρακολούθησα μέσα από σένα όλες τις προσπάθειες, στην αρχή μαζί με τον Λέοντα Αυδή, που έφυγε επίσης τόσο άδικα και τόσο νωρίς, και μια χούφτα ανθρώπους, οι περισσότεροι μεταξύ τους αρχικά ούτε καν φιλικοί, απ’ όλα τα ρεύματα της ιστορικής Αριστεράς: Πρώτη φορά συναπαντιόταν επιχειρώντας να ξεπεράσουν την παιδική της ανίατη ασθένεια, την απόλυτη αλήθεια του καθενός, τον χωρίς νόημα κατακερματισμό πολύτιμων δυνάμεων κι αξιόλογων ανθρώπων. Κι έζησα μέσα από σένα πώς, μέσα απ’ τον Χώρο ∆ιαλόγου και Κοινής ∆ράσης της Αριστεράς που δημιουργήσατε, μέσα απ’ όλες τις αναζητήσεις και τις συγκρούσεις και τους θεμιτούς και κάποτε αθέμιτους συμβιβασμούς, τελικά αναδύθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ. Που από τότε εξελίσσεται συνέχεια - εμβληματικά ως προς το στίχο του Βάρναλη, που η συντακτική σας ομάδα, που έβγαζε την εφημερίδα πλέον από το 1971 στην Ελλάδα, προσθέσατε πλάι στον τίτλο του παράνομου «Οδηγητή»: Ώριμο τέκνο της ανάγκης που η πλειοψηφία της κοινωνίας δεν είχε ακόμα επίγνωση και της οργής που θα ερχόταν να γιγαντώσει το ΣΥΡΙΖΑ λίγα χρόνια αργότερα: Της ανάγκης ενότητας στην πάλη για να πάρει ο εργαζόμενος άνθρωπος την τύχη του στα χέρια του, για να χειραφετηθεί – την ανάγκη ενότητας της αριστεράς, κοινωνικά και πολιτικά, στην πάλη για πολιτική και κοινωνική αλλαγή…

(Απόσπασμα από τον αποχαιρετισμό της Νάντιας)

Η ζωή του ∆ήμου

∆ήμος Τσακνιάς, δικηγόρος, γεννήθηκε στο χωριό Καστέλια Φωκίδας (δίπλα στη Γραβιά) από φτωχή αγροτική οικογένεια και πέθανε στην Αθήνα στις 2.11.2014. Ορφανός από πατέρα από τα 13 του χρόνια, είχε ήδη μεταναστεύσει στην Αθήνα, όπου σπούδασε δουλεύοντας από τα 12 του, τα περισσότερα απ’ αυτά τα χρόνια σε κυλικείο κινηματογράφου. Το 1970, φοιτητής Νομικής, οργανώθηκε στην ΚΝΕ, και από το 1971 έγινε μέλος του ΚΣ της και υπεύθυνος του παράνομου «Οδηγητή», ο οποίος μέχρι τότε εκτυπωνόταν στο εξωτερικό. Από κοινού με τη νέα συντακτική ομάδα του «Οδηγητή», πρόσθεσαν πλάι στον τίτλο του τον γνωστό στίχο του Βάρναλη «∆εν είμαι εγώ σπορά της τύχης/ ο πλαστουργός της νιας ζωής/ εγώ είμαι τέκνο της ανάγκης/ κι ώριμο τέκνο της οργής.» Μέχρι τον Ιούλιο 1974 εκτύπωνε νύχτα τον «Οδηγητή» στον πολύγραφο του τόπου δουλειάς του, στα γραφεία του Συνδέσμου Ανωνύμων Εταιρειών. Μετά το «χτύπημα» του Φλεβάρη 1974 και τη σύλληψη ή πέρασμα στην παρανομία συνεργατών και συνδέσμων, ουσιαστικά έγραφε, εκτύπωνε και διακινούσε μόνος του την εφημερίδα – μέχρι και την κατάρρευση της χούντας. Υπήρξε ο πρώτος αρχισυντάκτης του νόμιμου «Οδηγητή» κατά τον πρώτο χρόνο της μεταπολίτευσης. Τέλος, το 1975 πέρασε στο ΚΚΕ. Υπήρξε μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Πόλης της Οργάνωσης Πειραιά, υπεύθυνος της Επιτροπής Προπαγάνδας της ΚΕ και ∆ιευθυντής της ΚΟΜΕΠ. Αν. μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ από το 12ο Συνέδριο, αποχώρησε από το κόμμα με την κρίση του 1989. Συμμετείχε σε όλους τους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες της περιόδου. Το 1999 υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Χώρου ∆ιαλόγου και Κοινής ∆ράσης της Αριστεράς, μέσα απ’ τις αναζητήσεις του οποίου αναδύθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ΣΥΡΙΖΑ και της Γραμματείας του (ανένταχτος) έως το Συνέδριο του 2013. Μέχρι την τελευταία του πνοή ήταν μαχόμενος δικηγόρος στον τομέα του Εργατικού ∆ίκαιου και συνέχισε να μετέχει ενεργά στην πάλη για την αλλαγή της κοινωνίας. Ήταν παντρεμένος με την Νάντια Βαλαβάνη και είχε δυο παιδιά, τον Αντώνη και την Άρτεμη.

“

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Η συγκεκριμένη εκδήλωση κατάφερε να μας περιγράψει άλλη μια δυνατότητα χρήσης της φιλοσοφίας (ή αυτού του πράματος τέλος πάντων). Η φιλοσοφία ως πρόφαση βάθους ενός πολιτικού χώρου που δεν καταφέρνει να ζωγραφίσει ούτε καν την επιφάνεια των θέσεών του.

Ραμφίσματα στο θολό ποτάμι Του Θωμά Τσαλαπάτη

ς αρχίσουμε με μια προσωπική εμμονή. Απ’ όλα τα βιβλία που μπορείς να συναντήσεις τυχαία στους πάγκους ενός βιβλιοπωλείου, αυτά που μου προκαλούσαν πάντα τη μεγαλύτερη περιφρόνηση ήταν τα εγχειρίδια αυτοβελτίωσης. «20+ 1 τρόποι να συναντήσετε την ευτυχία», «Πώς να γίνετε εκατομμυριούχοι σε ένα μήνα», «Πώς να ψηλώσετε τρία μέτρα τρώγοντας αποκλειστικά ζαμπόν». Η πιο εκνευριστική υποκατηγορία αυτής της ομάδας ήταν τα συγγράμματα που χρησιμοποιούσαν κλασικούς φιλοσόφους ώστε να επενδύσουν την απλοϊκή θετικότητά τους, να εκλαϊκεύουν μέχρι παραμορφώσεως και να συμβουλεύσουν για τη ζωή (γενικά) δανειζόμενοι αυθεντία από παλαιά κείμενα τα οποία υποβίβαζαν σε αποσπασματικούς αφορισμούς του τίποτα: «Πλάτωνας όχι πρόζακ», «Νίτσε 99 μαθήματα καθημερινής φιλοσοφίας», «Πώς η φιλοσοφία του Χάιντέγκερ θα σας βοηθήσει να γιατρέψετε την ποδάγρα» και άλλα τέτοια. Η φιλοσοφία από επιστήμη και λόγος, ξεπέφτει σε μια πρόφαση σοβαροφάνειας, σε μια ανέξοδη συμβουλή ελαφρότερη από το χαρτί που την περιέχει. Σε καιρούς απόλυτα πρακτικούς, η φιλοσοφία μπορεί να έχει νόημα μόνο ως απόλυτα εφαρμόσιμη λειτουργία, ως ένα εγχειρίδιο τρόπων και σκέψης, ως ένας απόλυτος και εύκολος ταυτόχρονα, καθορισμός. Για τους λόγους αυτούς λοιπόν, ενθουσιάστηκα με την πρόσφατη

“

εκδήλωση του Ποταμιού, όπου ο Στέλιος Ράμφος ψυχανέλυσε (τουλάχιστον έτσι το βάφτισαν) τον Σταύρο Θεοδωράκη μπροστά σε 1.500 άτομα. Εδώ η φιλοσοφία μας εμφανίστηκε ως σουβέρ πολιτικών θέσεων, η δημόσια ψυχανάλυση ως μεταμφίεση μιας κομματικής συγκέντρωσης που αποφεύγει να παραδεχτεί την ταυτότητάς της, ως υψηλός (!) λόγος των πιο κοινότοπων, των πιο τετριμμένων ιδεών.

Κοινοτοπία

Όπως μας αποκαλύφτηκε και από τις δύο ώρες που κράτησε η κουβέντα ο Στέλιος Ράμφος έχει αναδειχθεί σε αρχιτελετάρχη στην τελετή αυτομαστίγωσης του ελληνικού λαού (μαζί με τον άλλο μεγάλο φιλόσοφο Νίκο ∆ήμου, του οποίου η τελευταία μεγάλη φιλοσοφική νίκη είναι πως κατάφερε να κατατροπώσει την έννοια του φραπέ). Όλη η προσπάθεια καλλιέργειας μιας συνολικής ενοχής που θα έπρεπε να νοιώθουμε ώστε να αποδεχτούμε τα μνημόνια, τις πολιτικές και τις εφαρμογές του μας παρουσιάζεται εδώ, όχι με οικονομικούς δείκτες, όχι με πολιτικά επιχειρήματα αλλά ντυμένη με το αποκριάτικο κουστούμι του φιλοσοφικού λόγου, ή μάλλον ενός λόγου που προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του πως συνορεύει με τη φιλοσοφία, απλά και μόνο γιατί επιλέγει τον πιο μακρύ και δύσβατο εκφραστικό τρόπο, ώστε να καταλήξει στην κοινοτοπία του τίποτα.

∆ευτέρα 10 Νοεμβρίου

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

εκδηλώσεων

Ο Λεωνίδας Μαριδάκης στο Ernesto Art Cafe

Με τον τίτλο «Ζωντανός μουσικός», ο Λεωνίδας Μαριδάκης ξεκινάει να τραγουδάει με μια κιθάρα και ένα καχόν, τις Τρίτες από 11/11 στο Ernesto Art Cafe, το γνωστό καλλιτεχνικό -καφέ μπαρ- στέκι της Νέας Φιλαδέλφειας (Προύσης 9, τηλ. 2130033490). Το λάιβ θα διανθίζεται ενίοτε με συμμετοχές φίλων καλλιτεχνών, ενώ δεν θα λείπουν και τα πιο γνωστά τραγούδια του τραγουδοποιού, όπως «Η αγάπη νικάει» και «Κόκκοι καφέ». Είσοδος ελεύθερη.

•

Αυτή η κοινοτοπία, αρθρωμένη μέσα από συντηρητικές και χιλιοειπωμένες φράσεις όπως «η γλώσσα μας πεθαίνει», «ο ρωμιός ενδιαφέρεται για την οικογένειά του», «οι ιδεολογίες έχουν πεθάνει», «είμαστε τουρλού», φτάνει στο αποκορύφωμά της όταν συναντά το μπαρόκ της εκφραστικής εκζήτησης: «γεωλογικό μέλλον», «τον χρόνο μας τον διέπει ένα παρελθοντικό μέλλον», «καφενείο: η οργανωμένη μορφή αποκρούσεως του μέλλοντος», «η στενότητα της μερικότητας στον άνθρωπο της έγνοιας». Κάθε πρακτικό, ή μετρήσιμο επιχείρημα στέκει εξόριστο από αυτό το είδος λόγου. Και μάλλον καλύτερα γιατί όταν γίνεται συγκεκριμένος ο φιλόσοφός μας έχει την τάση να παραθέτει λανθασμένα στοιχεία, όπως π.χ. πως η Χούντα άφησε μηδενικό χρέος (22,5 του ΑΕΠ χρέος άφησε μαζί με μια σειρά σκανδάλων), ή να παρουσιάζεται τελείως ξεκάθαρα η πραγματική πολιτική του θέση (το μνημόνιο έσωσε τους μισθούς και τις συντάξεις, η κυβέρνηση πρέπει να ολοκληρώσει το έργο της κτλ).

Ο νεοέλληνας

Στην πραγματικότητα, όπως και αν είναι αρθρωμένο το επιχείρημα της κριτικής του Ράμφου στηρίζεται σε δύο άξονες. Άξονας πρώτος: με το να προσδίδει χαρακτηριστικά στον νεοέλληνα που είναι κοινά σε όλες τις δυτικές κοινωνίες παρουσιάζοντας τα όμως αποκλειστικά ως εγχώρια παρακμή. Ο καταναλωτι-

** Εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ Αργυρούπολης για τις οικονομικές προτάσεις της κυβέρνησης του ΣΥΡΖΑ, στην αίθουσα Μίκης Θεοδωράκης (Κύπρου 68), στις 7.30 μ.μ. Μιλά ο Ν. Χουντής. ** Ημερίδα για τον Κυπαρισσιακό κόλπο διοργανώνει η Κίνηση Πολίτες της Ηλείας, στις 6 μ.μ, στην αίθουσα συνεδρίων ∆ιοικητηρίου του Πύργου. Μιλούν η Ε. Πορτάλιου, η Θ. Νάντσου και εκπρόσωπος της Ριζοσπαστικής Αυτοδιοικητικής Κίνησης Τριφυλίας. ** Συζήτηση με θέμα το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για την παιδεία διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Αχαΐας, στις 7 μ.μ., στην Αγορά Αργύρη (Αγ. Ανδρέου 12, Πάτρα). Μιλούν οι Θ. Φωτίου, Μ. Κανελλοπούλου και Ζ. Καπράνας. ** Εκδήλωση με θέμα «Εφαρμοσμένες πολιτικές στον τομέα των «κοινών αγαθών»: Αποτελέσματα, εμπειρίες και μελλοντικοί στόχοι» διοργανώνει το ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, με τη στήριξη του ∆ικτύου transform!europe και του ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ, στις 7 μ.μ., στο πνευματικό κέντρου του δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50). Μιλά ο Μισέλ Μπάουενς, ιδρυτής του P2P Foundation και σύμβουλος εφαρμοσμένων πολιτικών στον τομέα των Κοινών Αγαθών ** Εκδήλωση με θέμα «Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει και δεσμεύεται: Τα άμεσα μέτρα της κυβέρνησης της Αριστεράς» διοργανώνει η Ο.Μ. Καλαμαριάς και η νεολαία ΣΥΡΙΖΑ Καλαμαριάς, στις 7μ.μ., στο αμφιθέατρο 4-5ου Λυκείου. Μιλά ο Ευκλ. Τσακαλώτος. ** Εκδήλωση για τα πρώτα μέτρα σωτηρίας από την κυβέρνηση της Αριστεράς διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Παιανίας Γλυκών Νερών, στις 7μ.μ., στο κλειστό γυμναστήριο Γλυκών Νερών. Μιλούν οι Π. Λαφαζάνης και Γ. Σακελλαρίδης.

σμός, ο ατομισμός, η ζωή που κυριαρχείται από την πίστωση, τις κάρτες και την κατασκευή πλαστών επιθυμιών, δεν είναι χαρακτηριστικά του «ρωμιού». Είναι ο τρόπος με τον οποίο κινήθηκε ο καπιταλισμός σε όλες τις δυτικές χώρες από το ‘80 και μετά και σε μεγάλο βαθμό ο κύριος λόγος της κρίσης. Άξονας δεύτερος: με το να περιγράφει γενικόλογα τη νοοτροπία του νεοέλληνα. Ο τρόπος αυτός κατά την άποψή μου δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από μια αριστοκρατική γενίκευση και μια αντιστροφή του ιδεολογήματος του «περιούσιου λαού». Μια ημιρατσιστική προτροπή για αυτομαστίγωμα, βασισμένη σε στερεότυπα και γενικεύσεις που εδώ θα βαφτιστούν «φιλοσοφικές παρατηρήσεις». Ο τεμπέλης που πάει στα καφενεία, που ρουσφετολογεί και νοιάζεται μόνο για το σόι του. Λίγο πολύ μια ξαναζεσταμένη παλιά καλή ελληνική ταινία στερεοτύπων, ειπωμένη -δήθεν- σαν να την περιέγραφε ο Φουκώ ή έστω ο Ιωάννης ο ∆αμασκηνός. Και ταυτόχρονα ειπωμένη με την αλαζονεία του περιμένοντος το βέβαιο χειροκρότημα. Η συγκεκριμένη εκδήλωση λοιπόν κατάφερε να μας περιγράψει άλλη μια δυνατότητα χρήσης της φιλοσοφίας (ή αυτού του πράματος τέλος πάντων). Η φιλοσοφία ως πρόφαση βάθους ενός πολιτικού χώρου που δεν καταφέρνει να ζωγραφίσει ούτε καν την επιφάνεια των θέσεών του. http://tsalapatis.blogspot.gr/

** Συζήτηση για το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ διοργανώνει η Ο.Μ Αχαρνών και Θρακομακεδόνων, στις 6 μ.μ., στην αίθουσα εκδηλώσεων δήμου Αχαρνών (Φιλαδελφείας 87 και Μπόσδα). Μιλούν οι Γ. Σταθάκης και Γ. Μπαλάφας.

Τετάρτη 12 Νοεμβρίου

** Εκδήλωση με θέμα «Μηνύματα από το μαχόμενο Κομπάνι» διοργανώνει το τμήμα ∆ιεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ σε συνεργασία ραδιόφωνο 105,5, στα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ (Λεωνίδου 16 και Κολωνού, 3ος). Θα μεταφέρουν τις εμπειρίες τους μέλη της αποστολής που επισκέφθηκαν πρόσφατα το Κομπάνι. ** Παρουσίαση του βιβλίου του Σπύρου Τζόκα «Ο κύκλος των “μάταιων” πράξεων», στις 6.30 μ.μ., στο μουσείο Εθνικής Αντίστασης (Σοφ. Βενιζέλου και Μαρ. Αντύπα, Ηλιούπολη). Μιλούν οι Ρ. ∆ούρου, Β. Βαλασόπουλος, Χρ. Κοκοτίνης, Θ. Παπαγεωργίου, Π. Κακολύρης και Σπ. Τζόκας. Αποσπάσματα θα διαβάσει η Ευδ. Σουβατζή. Συντονίζει ο Π. Καπετανόπουλος. ** Εκδήλωση με θέμα τις προγραμματικές δεσμεύσεις διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Μεταμόρφωσης, στις 7 μ.μ., στο πνευματικό κέντρο (Γκινοσάτη και Πλαστήρα). Εισηγείται ο Σόφη Παπαδόγιαννη.

Σάββατο 15 Νοέμβρη

** Η Συνέλευση Αντίστασης και Αλληλεγγύης (Τουρκία - Κουρδιστάν) διοργανώνει, στις 7.30 μ.μ., στο Πολυτεχνείο, εκδήλωση για το κουρδικό ζήτημα και την κατάσταση στη Μ. Ανατολή. Μιλούν οι Mehmet Gunes, Σία Αναγνωστοπούλου και Σάββας Μιχαήλ.

“

ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Έχουν ωριμάσει οι συνθήκες ώστε η ελληνική ιστοριογραφία να συμπεριλαμβάνει στα ενδιαφέροντά της και εκείνες τις μορφές νεανικής συμπεριφοράς, που δεν εντάσσονται απόλυτα στη σφαίρα της πολιτικής

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΚΑΛΑΦΑΤΗ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ ΤΗΣ ΕΜΙΑΝ

Η νεανική πολιτιστική κουλτούρα δεν είναι απαλλαγμένη πολιτικών προδιαθέσεων Με αφορμή το Συνέδριο που διοργανώνουν η ΕΜΙΑΝ (Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας) και το ΚΕΝΙ (Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας) με θέμα: «Νεανικές Κουλτούρες αμφισβήτησης στη Μεταπολεμική Ελλάδα», συζητάμε με τον Πρόεδρο της ΕΜΙΑΝ και ιστορικό Θανάση Καλαφάτη. Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 11 Νοεμβρίου, από τις 10 π.μ., στην Αίθουσα ∆ΕΣΚΟΙ του Παντείου [Χαριλάου Τρικούπη 1 Λαγουμιτζή, Καλλιθέα].

Τη συνέντευξη πήρε ο Στάθης Κουτρουβίδης Τι σηματοδοτεί η πραγματοποίηση της επιστημονικής ημερίδας: Νεανικές κουλτούρες αμφισβήτησης στη μεταπολεμική Ελλάδα; ∆είχνει ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες ώστε η ελληνική ιστοριογραφία να συμπεριλαμβάνει στα ενδιαφέροντά της και εκείνες τις μορφές νεανικής συμπεριφοράς, που δεν εντάσσονται απόλυτα στη σφαίρα της πολιτικής. Μια επιστημονική ημερίδα μπορεί να καταπιάνεται με τα τελικά πορίσματα ερευνητικών εργασιών ή να θέτει προβλήματα προς διερεύνηση ή να ανοίγει διάλογο πάνω σε εν εξελίξει εργασίες. Η ημερίδα αυτή έρχεται να εξυπηρετήσει όλους τους παραπάνω στόχους και να φέρει σε όσμωση και επαφή παλιούς και νεότερους ερευνητές, οι οποίοι μέσα από τις εισηγήσεις τους θα συνδιαλαγούν με τα μέλη μιας ευρύτερης πανεπιστημιακής και ερευνητικής ενότητας. Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι παραπάνω εισηγήσεις δεν περικλείουν το όλο έργο που έχει παραχθεί στην Ελλάδα για την προαγωγή του νέου γνωστικού αντικειμένου. Μέχρι τώρα η μελέτη της πολιτιστικής έκφρασης και ιδίως των νέων ανθρώπων, παρέμεινε ένα απόμακρο πεδίο έρευνας. Την ίδια στιγμή, είχε εστιασθεί στις πολιτικές συμπεριφορές των νέων ανθρώπων. Γιατί συμβαίνει αυτή η στροφή; Η στροφή διεθνώς δεν είναι καινούρια. Θέματα όπως νεολαία, νεανικότητα, νεανικές υποκουλτούρες, κουλτούρες και αντικουλτούρες μπαίνουν σε μια συστηματική διερεύνηση μετά το γαλλικό Μάη του ’68. Στις δεκαετίες ΄60 και ΄70 μέσα σε συνθήκες οικονομικής επέκτασης συνυπάρχουν ισχυρά πολιτικά κινήματα νεολαίας και άνθηση μορφών νεανικής κουλτούρας. Στην Ελλάδα, λόγω της παρέμβασης της Απριλιανής χούντας τα φαινόμενα αυτά θα τα δούμε, έστω και σε συνθήκες «ψευδούς» ανάπτυξης, στις δεκαετίες ΄70 και ΄80. Έπρεπε, λοιπόν,

να μεσολαβήσουν τα γεγονότα και ύστερα να προστρέξει η θεωρία και τα διανοητικά ερμηνευτικά εργαλεία για να αρχίσουν να μελετώνται αυτές οι εξάρσεις της νεολαίας, πολιτικές από τη μια μεριά, πολιτιστικές από την άλλη. Σήμερα, τα πολιτικά κινήματα της νεολαίας αλλά και οι πολιτιστικές τους εκδηλώσεις και άλλες μη πολιτικές εκφάνσεις της νεανικής συμπεριφοράς στην Ελλάδα και διεθνώς αποτελούν ένα ιδιαίτερο αντικείμενο μελέτης. Η εμμονή των ηλικιωμένων να παραμένουν σε νεανικές καταστάσεις, αλλά και ο ρόλος της νεολαίας στους κοινωνικούς μετασχηματισμούς είναι ζητήματα που δεν αφορούν

μόνο τους ιστορικούς και γενικότερα τους κοινωνικούς επιστήμονες. Η μελέτη και η διερεύνηση αυτού του επιστημονικού πεδίου τι μας προσφέρει; Μας επιτρέπει να δούμε πιο ξεκάθαρα το κοινωνικό γίγνεσθαι στο χώρο της νεολαίας. Τα πολιτικά κινήματα της νεολαίας δεν είναι αμιγή, συνυπάρχουν με πολιτιστικά στοιχεία και η νεανική κουλτούρα δεν είναι απαλλαγμένη πολιτικών προδιαθέσεων. Τα δύο αυτά φαινόμενα κινούνται παράλληλα και αλληλοεπηρεάζονται. Στην Ελλάδα, από τις αρχές της δεκαετίας του ’50, έχουμε συμπεριφορές που δεν εντάσσονται στο χώρο της πολιτικής. Όμως μέσα σ’ αυτές ενυπάρχουν στοιχεία πολιτικής αμφισβήτησης. Η αμφισβήτηση στο σχολείο, έξω στην κοινωνία, στο στρατό κλπ. παίρνει μορφές μη πολιτικές με πολιτική προδιάθεση, ενώ ακολουθούν πολιτιστικές εκφράσεις όπως μουσική, τραγούδι κλπ. και άλλες μη πολιτικές νεανικές εκδηλώσεις. Όλα αυτά σε κάποια στιγμή θα τα δούμε τα επόμενα χρόνια να χρωματίζουν πολιτικές εκδηλώσεις, όπως το Πολυτεχνείο και τις μαθητικές καταλήψεις. Συνδέσατε την ανάπτυξη της νεανικής

Το πρόγραμμα του Συνεδρίου

Χαιρετισμοί: Θ. Καλαφάτης, Π. Φουντεδάκη και Χ. Κουλούρη 10.30–12.30: Υποκουλτούρες και αντικουλτούρες των νέων. Μιλούν οι Ε. Ανδριάκαινα [Το παιχνίδι με τα όρια: από την ανησυχητική υβριδικότητα στην ανακουφιστική καθαρότητα], Π. Γερακοπούλου [∆υναμικές νεανικής αμφισβήτησης στη φανατική κατανάλωση αμερικανικών αφηγήσεων επιστημονικής φαντασίας στην Ελλάδα τη δεκαετία του’70], Ν. Παπαδογιάννης [«Στο πνεύμα των καιρών»: Η αναμόρφωση της λειτουργίας των youth hostel της ∆υτικής Γερμανίας από τη δεκαετία του ’60 μέχρι το 1989] και Γ. Κολοβός [«Κοινωνικά απόβλητα; Άγρια νεολαία!»: Η συμμετοχή στη σκηνή πανκ της Αθήνας ως πολιτισμική δήλωση, πολιτική υπαγωγή, κοινωνική εμπειρία και αυτοβιογραφική αφήγηση]. Συντονίζει η ∆. Παπαδημητρίου. 12.30 –14.00: Μεταμορφώσεις της πολιτικής αμφισβήτησης. Μιλούν οι Κ. Κατσάπης [Τραγούδια που … «έγραψαν Ιστορία». Σκέψεις για τη χρήση του νεανικού τραγουδιού των σίξτις ως πηγής κοινωνικής ιστορίας], Κ. Κατσούδας: [«Προσοχή στη Νεολαία!»: Ηθικός πανικός και αντικομμουνιστικός λόγος στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια] και Λ. Καλλιβρετάκης [Από τα πολιτιστικά και κοινωνικά δίκτυα στο μαζικό φοιτητικό κίνημα]. Συντονίζει ο Σ. Σεφεριάδης. 16.00–17.30: Η νεανική «δυσφορία» στα σχολεία και τα γήπεδα. Μιλούν οι Γ. Ζαϊμάκης [Κουλτούρες των σπορ, νεανικές ταυτότητες και οπαδισμός στην νεώτερη Ελλάδα], ∆. Σκλαβενίτης [Σχολεία υπό κατάληψη: Η νομιμοποίηση μιας νέας μορφής μαθητικής κινητοποίησης στην εποχή της μεταπολίτευσης] και Π. Ζεστανάκης [«Θερίζουμε ότι σπείραμε;»: Επιτελέσεις «αντίδρασης» στη σχολική μικροκλίμακα στην Αθήνα της δεκαετίας του 1980]. Συντονίζει η Ε. Αβδελά. 17.30–19.30, στρογγυλή τράπεζα: Κριτικές αναγνώσεις δυο βιβλίων για τη μεταπολεμική νεολαία. Της Έφης Αβδελά: «Νέοι εν κινδύνω». Επιτήρηση, αναμόρφωση και δικαιοσύνη ανηλίκων μετά τον πόλεμο. Συνομιλεί η συγγραφέας με τον Κώστα Κατσούδα. Kαι του Κώστα Κατσάπη: Το «πρόβλημα νεολαία». Μοντέρνοι νέοι, παράδοση και αμφισβήτηση στη Μεταπολεμική Ελλάδα, 1964 – 1974, όπου συνομιλεί ο συγγραφέας με την Αγγελική Χριστοδούλου. Συντονίζει η Χρ. Κουλούρη.

κουλτούρας με την οικονομική ανάπτυξη και επέκταση. Σήμερα τι συμβαίνει; Η άνθηση της νεανικής κουλτούρας σημειώθηκε αμέσως μετά τον πόλεμο και ιδιαίτερα στα χρόνια του μεγάλου οικονομικού μπουμ, τόσο στην βόρεια κεντρική Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ. ∆εν είναι τυχαίο ότι πολλές νεανικές υποκουλτούρες που ενσάρκωναν τη νεανική αμφισβήτηση είδαν να διαβρώνεται το πρόσημο τους, καθώς επηρεάστηκαν από το αυξανόμενο καταναλωτικό πυρετό, τον οποίον προκαλούσαν τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που χρησιμοποιούσαν τους νέους ως όχημα για την εξάπλωση των καταναλωτικών τους προτύπων σ’ όλη την κοινωνία. Σήμερα δεν είμαστε σ’ αυτή τη φάση ούτε στην Ευρώπη ούτε στην Ελλάδα. Ούτε υπάρχει ίδια ένταση. Η αμφισβήτηση όμως μέσα στους νέους περνάει μέσα από νέες συμπεριφορές, που χρήζουν ιδιαίτερης μελέτης, όταν την ίδια στιγμή επιχειρείται σε πολλούς χώρους ιδιαίτερα καθοριστικούς για το μέλλον της χώρας μια μεταλλαγή της νεανικής ταυτότητας. Την ίδια στιγμή, αρχίζουν και πάλι να διαμορφώνονται όροι για μια μορφή νεανικής αμφισβήτησης με μικτά χαρακτηριστικά.

Ο ρόλος της ΕΜΙΑΝ

Ως ΕΜΙΑΝ έχετε στο κέντρο του ενδιαφέροντός σας την προαγωγή και μελέτη της ιστορίας της αριστερής και γενικότερα της ελληνικής νεολαίας. Από τη συνεργασία με πανεπιστημιακά τμήματα και ερευνητικά κέντρα πώς βλέπετε να εξυπηρετείται αυτός ο στόχος; Καταρχάς, η επιστημονική συνεργασία είναι επωφελής και για τους δύο εταίρους. Οι αρχειακές μας συλλογές είναι προσιτές, συνδυασμένες με παραπέρα επεξεργασία ερευνητικών στοιχείων, στους νέους επιστήμονες και τους μεταπτυχιακούς φοιτητές. Από την πλευρά μας, εδώ και δύο χρόνια, στο αναγνωστήριο της ΕΜΙΑΝ και στα αρχεία της καταρτίζονται νέοι φοιτητές, αρχειονομικά και διδάσκονται τις τεχνικές ευρετηρίασης και επιμέλειας επιστημονικών κειμένων. Από την άλλη μεριά, πανεπιστημιακοί δάσκαλοι συμμετέχουν στα σεμινάρια της ΕΜΙΑΝ και το αντίστροφο. Αυτό που προέχει να υπογραμμισθεί είναι ότι από αυτή τη συνεργασία προκύπτει μια δημιουργική όσμωση και διαμορφώνονται βαθμιαίως νέες επιστημονικές συλλογικότητες και αξίες. •

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Ξανακατασκευάζοντας τον ομοφυλόφιλο Του ∆ημήτρη Παπανικολάου

τέχει. Όποιος διαβάσει το βιβλίο μου, που θέλω να πιστεύω ότι είναι την ίδια στιγμή κριτικά αναλυτικό και πολιτικά καίριο, θα καταλάβει τι ακριβώς παρανοεί το κείμενο της ΜΘ. Θα καταλάβει επίσης, όχι τόσο γιατί είναι προσβλητικός ο ειρωνικός κι υποτιμητικός τίτλος της, «Χτες στην ντουλάπα, σήμερα σημαιοφόροι» (ποιος; εγώ; ο Καβάφης; οι έλληνες γκέι;), ούτε γιατί είναι τόσο ξεπερασμένος. Αλλά γιατί, καμωμένος μ’ άλλα υλικά κι αντιγυρίζοντας την προσβολή και την ειρωνία, ουσιαστικά δείχνει το μέλλον μιας βαθειά πολιτικής, διεκδικητικής, δύσκολης συνειδητοποίησης. Για όλους.

ον τελευταίο καιρό γίνεται ξανά στη χώρα μια καλή συζήτηση για τη διαφορά, τα δικαιώματα των μειονοτήτων και μεταναστών, την ελληνική ιθαγένεια και τους αποκλεισμούς της, και την πολιτική δυναμική των κινημάτων ταυτότητας, μεταξύ των οποίων και των κινημάτων σεξουαλικής ταυτότητας και ταυτότητας φύλου. Η δυναμική αυτής της συζήτησης είναι ουσιαστική και ριζοσπαστική – είναι επίσης κομβική για την Αριστερά. Βρισκόμαστε επιτέλους στο σημείο να μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε με όρους δημόσιας σφαίρας ότι ο λόγος της διαφοράς δεν περιορίζει τα αιτήματα, δεν μιλάει για αποκλειστικές ταυτότητες. Τουναντίον, αναδεικνύει τη συμμετοχικότητα των ταυτοτήτων – το ότι, με άλλα λόγια, κανείς μας δεν έχει μια και αποκλειστική ταυτότητα, και καμιά ταυτότητα δεν είναι συμπαγής, πλην όμως μπορεί να είναι, την ίδια στιγμή, πλατφόρμα διεκδίκησης και αναστοχασμού σχετικά με την πολιτική παρέμβαση, την ιστορική συνειδητοποίηση και την κοινωνική συμμετοχή. Ο προβληματισμός για τη βιοπολιτική και τη θανατοπολιτική, τα αιτήματα ενάντια στον αποκλεισμό και τη διασπορά ηθικού πανικού, οι κινηματικές στρατηγικές που διαμορφώνουν την πολιτική θέση τους εξελικτικά και όχι προγραμματικά, η μάχη για αντιπροσωπευτική δημόσια σφαίρα, ανοιχτό πολιτισμικό αρχείο και ουσιαστική γενεαλόγηση των κοινωνικών κατακτήσεων και δικαιωμάτων, όλα τούτα που βρίσκονται πια στο κέντρο της αναγκαίας για τη χώρα προοδευτικής σκέψης, είναι συζητήσεις που προέκυψαν από τα κινήματα της διαφοράς και από αυτά συνεχίζουν να υποστηρίζονται.

Ο φόβος απέναντι στη διαφορά

Κι όμως, σέρνεται ακόμα μια βαθειά και καταστατική φοβία, στον τρόπο που περιγράφεται και αντιμετωπίζεται η διαφορά (κάθε διαφορά), ιδίως όταν φτάνουμε να συζητήσουμε το πώς αυτή προβάλλεται ως ταυτοτικό χαρακτηριστικό, και συζητείται ως πλαίσιο πολιτικής συνειδητοποίησης και κοινωνικής στρατηγικής. Για να πάρουμε μια ιστορία που γνωρίζω καλά: ο ομοφυλόφιλος, ακόμα και σήμερα, ακόμα και στην Αριστερά, συνεχίζει να αντιμετωπίζεται ως “περίεργο” (και, συχνά, από τις πολιτικές ελίτ, ως “πάρεργο”), ως ξένο σώμα, ως στοιχείο μονίμως και επιμόνως διάφωνο, αν όχι ύποπτο, ένα σύμπτωμα «της εποχής που οι ιδεολογικές συλλογικότητες έχουν αποδυναμωθεί». Ακόμα κι όταν είναι κοινωνικά και πολιτικά ενεργός, αυτό συχνά αντιμετωπίζεται ως δευτερεύον, προς όφελος του “σκανδάλου” που είναι η ομοφυλοφιλία του και (κυρίως) του θράσους του να κάνει την ομοφυλοφιλία του αυτή παντιέρα. Ο ομοφυλόφιλος, όσο κι αν μιλάει δημόσια, δουλεύει ανοιχτά και αγωνίζεται συλλογικά, δεν παύει για μερικούς να είναι, ενδεχομένως, κρυφός και κρυφή, να έχει πάτρωνες και περίεργα δίκτυα που τον στηρίζουν, να είναι ξένο σώμα, επηρεασμένο από ξενόφερτες πρακτικές, να μην έχει ταξική (και «ιδεολογικά συλλογική») συνείδηση, να έχει περίεργες ατζέντες και... εξουσία που υπόπτως όλο και μεγαλώνει... Μπρρρρρρρρ… Τούτη την βαμπιρική καρικατούρα ένας συνεπής αριστερός τη σήμερον ημέρα δεν θα τολμούσε να την εκφράσει δημοσίως, εντούτοις και γι’ αυτόν, τον

Σημειώσεις

“

Ο ομοφυλόφιλος, όσο κι αν μιλάει δημόσια, δουλεύει ανοιχτά και αγωνίζεται συλλογικά, δεν παύει για μερικούς να είναι, ενδεχομένως, κρυφός και κρυφή, να έχει πάτρωνες και περίεργα δίκτυα που τον στηρίζουν, να είναι ξένο σώμα. συνεπή μέσο αριστερό, ο ομοφυλόφιλος είναι, στην καλύτερη περίπτωση, “ενδιαφέρουσα περίπτωση”. Αλλά είναι, πάντως, περίπτωση.

Ανακρίβειες και παρανοήσεις Τα σκεφτόμουν όλα αυτά καθώς διάβαζα την προηγούμενη Κυριακή το άρθρο τής Μάρης Θεοδοσοπούλου σε αυτή την εφημερίδα, με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο μου Ο ομοφυλόφιλος Καβάφης και η ποιητική της σεξουαλικότητας (εκδ. Πατάκη). Το άρθρο ξεκινάει, κι αυτό, διαπιστώνοντας ότι «η περίπτωσή μου παρουσιάζει ενδιαφέρον». Και μπορεί αφορμή να παίρνει από το βιβλίο μου, αλλά θέμα του δεν το κάνει. Άλλωστε, στις λίγες γραμμές που με αυτό ασχολείται, η κριτικός βιάζεται να δείξει ότι δεν το έχει και καλοδιαβάσει. ∆εν επιμένω εδώ, δεν θέλω να κουράσω τον αναγνώστη, βάζω ως εκ τούτου βασικές παρανοήσεις και λάθη σε υποσημείωση.1 Κατά τα άλλα, το άρθρο μπορεί με το βιβλίο να μην ασχολείται, ασχολείται όμως με εμένα ως περίπτωση. Με τη βιογραφία και το βιογραφικό μου. Με τις υποτροφίες μου, τις δουλειές, τις κινήσεις μου. Και πάλι, σε όλα αυτά έχει πολλά λάθη – από το πού και πώς σπούδασα, μέχρι το πού διδάσκω σήμερα. Κι αυτά τα λάθη όποιος θέλει ας τα δει σε υποσημείωση.2 Σε ένα άρθρο που, με ακυρολεξίες και

επίμονη επίδειξη άγνοιας, μπλέκει από το αν παίζω φλάουτο μέχρι τα συνθήματα στο γκέϊ πράϊντ του περσινού Ιουνίου, κι από την άποψη της κριτικού για τις «φυλετικές [sic] σπουδές» μέχρι την επαναληπτική της διαβεβαίωση ότι είμαι σήμερα ο κρυφός διευθύνων το Αρχείο Καβάφη και έτοιμος να κάνω τους αποκλεισμούς που είχα υποστεί εγώ στο παρελθόν, δεν ξέρω πώς μπορεί και αν πρέπει να απαντήσει κανείς. Αν κάτσω να διακηρύττω ότι δεν είμαι ο διευθυντής του συγκεκριμένου Αρχείου, πέφτω ακριβώς στο περίεργο πλαίσιο στο οποίο ένα κείμενο όπως της κ. Θεοδοσοπούλου θέλει να με εντάξει. Ας σημειώσω, για την ιστορία, το προφανές, ότι δεν είμαι ο αφανής «διευθύνων» το Αρχείο Καβάφη, αλλά και το ότι αυτό, από όσο γνωρίζω, είναι ήδη αυτή τη στιγμή ανοιχτό στους bona fide ερευνητές, χωρίς αποκλεισμούς – όμως γι αυτά αρμόδιο είναι να απαντήσει και το Αρχείο Καβάφη. Γιατί, κατά τ’ άλλα, αυτό που θέλω να εκθέσω δεν είναι τα λάθη, τις αιτίες ή τις έντεχνες παραλείψεις του κειμένου της ΜΘ (κάποια στιγμή ίσως γράψω ένα συνολικό κριτικό κείμενο για τη συζήτηση που προκάλεσε το βιβλίο μου). Αυτό που θέλω να κάνω εδώ, και που στη δουλειά μου το κάνω ξανά και ξανά και ξανά, με ιστορικό προβληματισμό, πολιτική στόχευση, δημόσια, και εντός συλλογικοτήτων, είναι να εκθέσω το σύστημα λόγου στο οποίο ένα κείμενο όπως της ΜΘ ακούσια ή εκούσια συμμε-

1. Σταχυολογώ τα βασικά: Το ‘Roman d’un inverti’ δεν υπάρχει στο Αρχείο Καβάφη, και άρα δεν το βρήκα εκεί, η ΜΘ μάλλον δεν διάβασε το σχετικό κεφάλαιο και γράφει μια ολόκληρη παράγραφο εντελώς άκυρη· δεν αναφέρομαι σε κανένα “closet syndrome” ούτε εγώ, ούτε η θεωρία που χρησιμοποιώ, η οποία μιλά για “epistemology of the closet”· ο Φρόϋντ (σε αντίθεση με αυτό που λέει η ΜΘ) ασχολήθηκε, βεβαίως, με την ομοφυλοφιλία· η φράση “ομαλών και ανωμάλων” δεν είναι δική μου, όπως φαίνεται να πιστεύει η ΜΘ, αλλά του Μαλάνου – εγώ την υπονομεύω· δεν χωρίζω, επιτέλους, του φιλολόγους σε καβαφιστές και cavafistas, λέω όμως ότι έχουμε περάσει από μια εποχή που τον πρώτο λόγο στην πρόσληψη του Καβάφη την είχαν οι φιλόλογοι (εποχή Καβαφιστών), σε μια άλλη εποχή πολλαπλής χρήσης (= και μη φιλολογικής), στην οποία ένα πολυδύναμος Καβάφης αναδύεται (εποχή των Cavafistas [λογοπαίγνιο, hello?]). Όσο για το αν οι Έλληνες που αντέδρασαν το 1983-4 στη χρήση του όρου gay για τον Καβάφη έπρεπε ή δεν έπρεπε να αντιδράσουν έτσι, η ΜΘ είναι σαν να κατηγορεί ότι εγώ (και η τωρινή μου μετάφραση) ήταν ο λόγος που αυτοί δεν το καλοκαταλάβανε αυτό που λέγανε τότε. Γενικά: για όλα όσα συζητά η ΜΘ σχετικά με το βιβλίο μου φαίνεται να φταίω εγώ: ακόμα και για τους αποκλεισμούς, ακόμα και για την ομοφοβία, ακόμα και για τις παραναγνώσεις των άλλων! 2. Κι εδώ τα βασικά: Σε αντίθεση με αυτά που λέει η ΜΘ, δεν έκανα μεταπτυχιακά στην Οξφόρδη· δεν σπούδασα για δύο χρόνια στο Ωδείο Αθηνών, αλλά, προφανώς, πολλά περισσότερα και από πολύ νωρίτερα· δεν είναι ο τίτλος του πρώτου μου βιβλίου όπως τον γράφει· δεν «ασχολούμαι με τον Καβάφη από τότε που άρχισα να διδάσκω στην Οξφόρδη», αλλά τουλάχιστον απο τότε που δίδασκα στο Λονδίνο (UCL), όπου είχα διοργανώσει σχετικό συνέδριο· στην Οξφόρδη δεν διδάσκω, ούτε ποτέ δίδαξα, στο κολλεγιακό International Gender Studies Center, αλλά στο πανεπιστημιακό τμήμα Ευρωπαϊκής Φιλολογίας (Modern Languages)· δεν ανέλαβα επιστημονικός σύμβουλος του Αρχείου Καβάφη τον ∆εκέμβρη του 2012 – η συνεργασία μου με το Αρχείο ξεκινά έξι μήνες μετά· δεν είμαι «διευθύνων» του Αρχείου· και, ελπίζω, δεν «με έχει φέρει στην ελληνική επικαιρότητα το Αρχείο Καβάφη» αλλά ή δουλειά μου. Λεπτομέρειες είναι όλα αυτά – προφανώς. Προβληματίζουν όμως για το βαθμό που δείχνουν την μανία συγκρότησης μιας αφήγησης για τη ζωή μου, και για το τι φαίνεται να υποστηρίζει αυτή η αφήγηση.

Ι∆ΕΕΣ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Η βία του Ζορζ Λαμπικά Με αφορμή την κυκλοφορία, από τις εκδόσεις Εκτός Γραμμής, του βιβλίου του μαρξιστή φιλοσόφου “Η βία; Ποια βία;” Είχα την τύχη πριν μια δεκαετία περίπου να ακούσω την εισήγηση του Ζορζ Λαμπικά σχετικά με τη βία στο συνέδριο Μαρξ στο Παρίσι. Η εντύπωση που μού προκάλεσε η προσέγγιση του μαρξιστή φιλόσοφου ήταν διπλή. Από τη μια μεριά, η επιμονή του σε αυτά που (θα έπρεπε να) είναι τα αυτονόητα για την αριστερά, αποτέλεσαν πραγματική διανοητική ανάσα μέσα στο κλίμα ασφυξίας που έχει δημιουργηθεί στη Γαλλία από την καθολική ηγεμονία της καθεστωτικής σκέψης. Από την άλλη, πολλές από τις απαντήσεις του Λαμπικά στα φλέγοντα ερωτήματα που σχετίζονται με τη βία δεν με ικανοποίησαν πλήρως. Την από δεκαετίας πρώτη εντύπωσή μου για τη σκέψη του Λαμπικά, επιβεβαίωσε σε μεγάλο βαθμό το βιβλίο «Η βία; Ποια βία;» που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Εκτός Γραμμής σε μετάφραση των Χρήστου Βαλλιάνου και Τάσου Μπέτζελου (ο πρόλογος και το επίμετρο είναι του Στάθη Κουβελάκη). Το βιβλίο αποτελείται από έξι εκτενή άρθρα που επιχειρούν να πραγματευτούν από μαρξιστική σκοπιά το ζήτημα της βίας.

πρόλογος και το επίμετρο του Στάθη Κουβελάκη δεν φωτίζουν μόνο τη φιλοσοφική και πολιτική διαδρομή του Λαμπικά. ∆ίνουν επίσης την ευκαιρία στον έλληνα αναγνώστη για μια πρώτη γνωριμία με το λησμονημένο σήμερα σύμπαν του γαλλικού μαρξισμού των δεκαετιών ’60 και ’70. Ο Κουβελάκης, ως προς το φιλοσοφικό έργο του, εγγράφεται σε αυτήν ακριβώς την παράδοση του γαλλικού μαρξισμού. ∆ύο πράγματα θα πρέπει να κρατήσουμε από τη βιογραφία του Ζορζ Λαμπικά (1930-2009). Το πρώτο είναι ότι η φιλοσοφική σκέψη του ήταν πάντοτε συνδεδεμένη με την πολιτική δράση του. Παράλληλα με μια αξιοσημείωτη ακαδημαϊκή πορεία, ο Λαμπικά βρέθηκε σταθερά στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών αγώνων, είτε επρόκειτο για το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα της Αλγερίας είτε για την προσπάθεια της αριστερής πτέρυγας του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας να αποτρέψει την ενσωμάτωση του κόμματος στο πλαίσιο της κυρίαρχης πολιτικής. Η βιογραφία του Λαμπικά μάς θυμίζει ότι μια παλιότερη γενιά ριζοσπαστών φιλοσόφων δεν ήταν εσώκλειστη στα πανεπιστημιακά campus, αλλά διαλεγόταν συνεχώς με τους δρόμους και δεν απέφευγε τα ρίσκα οχυρωμένη στην ακαδημαϊκή ασφάλεια -ο Λαμπικά, γάλλος ων, αναγκάστηκε να βγει στην παρανομία λόγω της στράτευσής του στον αγώνα της Αλγερίας. Το δεύτερο χαρακτηριστικό του που πρέπει να κρατήσουμε, είναι η επιμονή του στις ιδέες του, παρά την πολιτική και ακαδημαϊκή περιθωριοποίηση που αυτή συνεπαγόταν. Ο Λαμπικά επέμεινε στον μαρξισμό ακόμα και όταν θεωρούταν πλέον θλιβερό απομεινάρι ενός ξεχασμένου παρελθόντος. Επέμεινε, επίσης, σε θέσεις που όχι μόνο δεν ήταν (και δεν είναι) δημοφιλείς, αλλά σχεδόν αποκλείονται εξ ορισμού από το δημόσιο διάλογο στη Γαλλία: επικαιρότητα της επανάστασης, αδιαπραγμάτευτη αντίθεση με τον ιμπεριαλισμό, υπεράσπιση της επαναστατικής βίας. Η πορεία του Λαμπικά χαρακτηρίζεται από την πολιτική συνέπεια και τη διανοητική εντιμότητα.

Η βία δεν είναι έννοια Ο αναγνώστης του «Η βία; Ποια βία» μπορεί να εκτιμήσει ότι τα επιχειρήματα του Λαμπικά δεν βρίσκουν την ανάπτυξη που θα τους αντιστοιχούσε. Ωστόσο, ας έχουμε στο νου ότι τα άρθρα που συμπεριλήφθηκαν στην έκδοση της Εκτός Γραμμής πρέπει να διαβαστούν ως προλεγόμενα μιας μελλοντικής μετάφρασης στα ελληνικά του «Θεωρία της βίας», που είναι το «μεγάλο» έργο του φιλοσόφου και όπου αναπτύσσονται διεξοδικά οι απόψεις του. Αφετηριακή θέση του Ζορζ Λαμπικά είναι ότι η βία δεν αποτελεί φιλοσοφική έννοια (σελ. 33). Οι άπειρες εκφάνσεις της, που διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους, δεν έχουν κοινό παρονομαστή. Η βία μπορεί να κριθεί μόνο εν καταστάσει (σελ. 49). ∆ηλαδή δεν υπάρχει «βία ως τέτοια». Η έκταση της βίας είναι αξιοσημείωτη και αψηφά εμφανώς κάθε είδους καταγραφή: από τις «αντικοινωνικές συμπεριφορές» στις σφαγές, από τις βρισιές στην τρομοκρατία, από το έγκλημα πάθους στα βασανιστήρια, από την παιδοφιλία στην επανάσταση (σελ.56). Το συμπέρασμα είναι αμείλικτο για τον φιλόσοφο. Η έκταση της βίας είναι σχεδόν άπειρη και η κατανόηση της είναι σχεδόν μηδενική.

Έκρηξη της συστημικής βίας

Ο Λαμπικά υπενθυμίζει ότι η «βία είναι ο πραγματικός εργοδηγός της καπιταλιστικής συσσώρευσης» (σελ. 63). Αυτό το σύστημα που διαρκώς ομνύει στη μη βία, στηρίζεται σε «δύο είδη βίας που εκδηλώνονται αφενός στη διασύνδεση οικονομικής παραγωγής και κρατικής δύναμης (για παράδειγμα της δύναμης των όπλων) και αφετέρου στον πόλεμο (χρήση των όπλων)» (σελ. 65). Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η σύμφυτη με τον καπιταλισμό συστημκή βία οξύνεται σε υπερθετικό βαθμό. Καταρχάς, οι ΗΠΑ διαρκώς προχωρούν σε στρατιωτικές επεμβάσεις έξω από κάθε νομικό πλαίσιο προκειμένου να εμπεδώ-

σουν την πλανητική κυριαρχία τους και να αποτρέψουν κάθε πιθανότητα «εθνικής ανάπτυξης» που δεν συνάδει με τα συμφέροντά τους (σελ. 80). Επιπλέον, παρακολουθούμε την παρόξυνση της οικονομικής ή «σιωπηλής» βίας, που έχει ως συνέπειες τη σκλήρυνση της εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας, την υποταγή της πολιτικής σφαίρας στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, την εξατομίκευση των εργαζομένων. Παράλληλα, η λεγόμενη αντιτρομοκρατική σταυροφορία σηματοδοτεί την επιβολή ενός «συστήματος αστυνόμευσης χωρίς προηγούμενο» (σελ. 82). Οι πολιτικές ελευθερίες φαλκιδεύονται, η αντίσταση απονομιμοποιείται, ο μουσουλμάνος «Άλλος» δαιμονοποιείται. Μάλιστα, η κρατική τρομοκρατία έχει ως αποτέλεσμα μια πραγματική επιμόλυνση, καθώς προκαλεί συνεχώς «τρομοκρατικές» πράξεις, που υποτίθεται ότι αντιμάχεται (σελ. 85).

Το παράδοξο της «μη βίας»

Το παράδοξο της εποχής μας είναι ότι ενώ σημειώνεται πρωτοφανής όξυνση της βίας σε πλανητικό επίπεδο, για παγκοσμιοποίηση της βίας κάνει λόγο ο Λαμπικά, εντούτοις, ποτέ άλλοτε στο παρελθόν δεν ήταν τόσο ηγεμονική η καταδίκη της βίας (σελ. 93). Βέβαια, η καταδίκη της βίας δεν είναι τόσο γενική όσο παρουσιάζεται. Όπως εύστοχα επισημαίνει ο Κουβελάκης στο επίμετρό του «στην καταδίκη της βίας απ’ όπου και αν προέρχεται, το απ’ όπου σημαίνει απλώς απ’ όποια θέση δεν βρίσκεται εντός της περιμέτρου της κρατικής βίας» (σελ. 182). Ο Λαμπικά επιμένει ότι η καταδίκη γενικώς της προσφυγής στη βία παράγει μια απολογητική τής συναίνεσης, απαξιώνει την αντίσταση και οδηγεί σε μια σύγχρονη μορφή εθελοδουλείας (σελ. 73). Η βία μπορεί να είναι μια πολιτικά νόμιμη απάντηση των κυριαρχούμενων στη βία και την καταπίεση που υφίστανται, ακολουθώντας την εξίσωση Βία/Οδύνη/αντι-Βία (σελ. 77 και 60). Ωστόσο, η αντι-βία των κυριαρχού-

μενων δεν είναι πανάκεια. Οι κυριαρχούμενοι δεν προκρίνουν την επιλογή της βίας γιατί αυτοί είναι πάντοτε τα πρώτα θύματά της. Για την ακρίβεια, για τους κυριαρχούνενους «η βία δεν είναι αντικείμενο επιλογής» (σελ. 94). Απορρέει πάντα από την οδύνη της βίας που συστηματικά υφίστανται καθώς και από το συσχετισμό δυνάμεων που διαμορφώνεται. Για τον Λαμπικά, ενώ η προσφυγή στην επαναστατική αντι-βία είναι πολιτικά νόμιμη, οι ειρηνικές μορφές πάλης πρέπει να προτιμώνται, όταν αυτό είναι εφικτό.

Ερωτήματα

Με την επιφύλαξη ότι τα κείμενα του «Η βία; Ποια βία» δεν συνιστούν ολοκληρωμένη πραγματεία, εγείρονται ορισμένα ερωτήματα αναφορικά με το στοχασμό του Ζορζ Λαμπικά. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι όντως η βία δεν αποτελεί έννοια (αν και για το αντίθετο έχουμε ισχυρές ενδείξεις), η πολιτική βία γενικά, και ειδικά η επαναστατική βία, δεν μπορούν να θεωρηθούν έννοιες φιλοσοφικά προσδιορίσιμες; Επιπλέον, οι διαφορετικοί βαθμοί οξύτητας των διαφόρων μορφών βίας δεν χρήζουν ιδιαίτερης ανάλυσης, αντί να ομογενοποιούνται εν τέλει στη χοάνη μιας απροσδιόριστης γενικής έννοιας της «βίας»; Είναι το ίδιο βία η απόλυση με τη δολοφονία; Τέλος, δεν μπορεί να μην παρατηρήσει κανείς ότι οι «κυριαρχούμενοι» αυτοί καθαυτοί δεν κάνουν καμία πολιτική επιλογή. Τις επιλογές τις κάνουν οι (πολιτικές, συνδικαλιστικές, κινηματικές) οργανώσεις τους. Και αυτές οι επιλογές έχουν πάντοτε τη σφραγίδα της υποκειμενικότητας. ∆εν απορρέουν δηλαδή αυτομάτως ούτε από την καταπίεση, αλλά και ούτε από το συσχετισμό δύναμης. Ανεξάρτητα πάντως από τις όποιες διαφωνίες, το «Η βία; Ποια βία» πρέπει να διαβαστεί από τον κόσμο της αριστεράς. ∆ίνει τροφή στον προβληματισμό και αποτελεί αντίδοτο στην άνωθεν επιβαλλόμενη ενιαία συναινετική σκέψη. Γιάννης Αλμπάνης

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Ίσως να χρειάζεται ένας Κάρολος Μαρξ

Ο Πολ Όστερ στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Πολ Όστερ επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα, με αφορμή την έκδοση στα ελληνικά του Σάνσετ Παρκ, μυθιστόρημα που είχε κυκλοφορήσει στην Αμερική το 2010, της επανέκδοσης της θρυλικής Τριλογίας της Νέας Υόρκης, αλλά και του Ημερολογίου του Χειμώνα, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Από το 1985 που δημοσιεύτηκε η Γυάλινη πόλη, το πρώτο βιβλίο της Τριλογίας, με 16 βιβλία μυθοπλασίας, 5 αυτοβιογραφικά, 3 σενάρια ταινιών και μια σκηνοθεσία, δεν βρίσκεται μόνο στην επικαιρότητα, είναι σχεδόν ίνδαλμα. Και για τα ινδάλματα συνήθως γνωρίζουμε πολλά, συχνά άσχετα με το επάγγελμά τους και σχεδόν πάντα εις βάρος αυτού. Έχει χαρακτηριστεί περισσότερο Ευρωπαίος παρά Αμερικανός, αφού πολλές αναφορές του είναι ευρωπαϊκές, εξάλλου είχε ζήσει χρόνια στο Παρίσι και έχει μεταφράσει, μεταξύ άλλων Σαρτρ και Μαλαρμέ, ενώ και τα βιβλία του είναι περισσότερο δημοφιλή στην Ευρώπη παρά στην Αμερική. Στην Ευρώπη εκτός από

τους φίλους του, βρίσκονται και οι επικριτές του. Έτσι, αν ο Σάλμαν Ρούσντι εγκωμιάζει την «ευρωπαϊκή ευαισθησία του που χειρίζεται εντελώς αμερικάνικα θέματα», σύμφωνα με την ποιήτρια Ανν Λάουτερμπχ, ο Όστερ, σε μεγάλο βαθμό, κολακεύει τον αναγνώστη με τα υποτιθέμενα φιλοσοφικά παιχνίδια του.

Τα πράγματα δεν έχουν λογική

Για το τελετουργικό του γραψίματός του ο ίδιος έχει μιλήσει πολύ. Γράφει πάντα με το χέρι, πάντα σε σημειωματάριο και στη συνέχεια στη γραφομηχανή, μια παλιά Olympia στην οποία αφιέρωσε κι ένα βιβλίο, το The Story of My Typewriter. Η απώλεια, το τυχαίο, το μοιραίο, η σχέση με τον πατέρα, η αναζήτηση της ταυτότητας αλλά και το Μπρούκλιν είναι τα θέματα των ιστοριών του. Ο Πολ Όστερ μιλά πολύ για τη δουλειά του και τη ζωή του, και την κοινή ζωή με τη γυναίκα του, επίσης συγγραφέα, Σίρι Χούστβεντ. Στην αρχή της συνέντευξης, στη Στέγη Γραμμάτων και Τε-

Κρυώνοντας στα χρόνια της οικονομικής κρίσης...

«Η

ρθε ο χειμώνας κι ο κοσμάκης τα ‘χει χάσει, και παλτουδιά καινούργια τρέχει ν’ αγοράσει” τραγουδούσε πριν από αρκετά ο ρεμπέταρος Παγιουμτζής (σε στίχους του Κοφινιώτη και μουσική του Τούντα). Τόσοι χειμώνες μετά και καθώς η κρίση βυσσοδομεί αμείωτη, το τραγούδι αποκτά νέα δυναμική και νέα επικαιρότητα. Γι’ αυτό κι είναι σημαντικό να μιλήσουμε και ν’ αναδείξουμε νέες πηγές θέρμανσης, ενεργειακά όχι κοστοβόρες και περιβαλλοντικά πράσινες. Αν μάλιστα αρθρογραφείτε σε εμπορικό τμήμα μπορεί να αποκτήσουν κι ένα τρίτο χαρακτηριστικό... Οπότε να ευχαριστήσω τις εταιρείες που χρηματοδοτούν αυτό το άρθρο δίνοντας και μια τρίτη διάσταση στις πηγές αυτές, την άμεσα οικονο-

χνών, ο Ηλίας Μαγκλίνης αναφέρθηκε στις 35 συνεντεύξεις που είχε δώσει ο Όστερ σε 2 μέρες, σε ταξίδι του στην Ιαπωνία, και αναρωτιόμαστε τι νέο και μοναδικό μπορεί να προσφέρει στο κοινό που τον ακούει. Το κοινό την Πέμπτη το βράδυ ήταν μεγάλο και κυρίως νεανικό και ίσως η εμπειρία τού να βρίσκεται εκεί αποτελεί το νέο και μοναδικό. Η τύχη και η σύμπτωση, που τόσο χαρακτηρίζουν τη δουλειά του ανοίγουν τη συζήτηση. Ανακαλεί την τραυματική εμπειρία από τα παιδικά του χρόνια όταν, σε μια σχολική εκδρομή, ένας κεραυνός χτύπησε και σκότωσε τον φίλο που βρισκόταν κοντά του κι αυτό, όπως λέει, ήταν η δική του εκδοχή του πολέμου, συμπληρώνοντας το πόσο τυχερός είναι που ο ίδιος δεν έζησε κανένα πόλεμο, που κανένας συγγενής του δεν σύρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. «Οτιδήποτε μπορεί να συμβεί, οποιαδήποτε στιγμή», θα πει, «η αστάθεια της πραγματικότητας^ θέλεις τα πράγματα να έχουν λογική, αλλά δεν έχουν». Παραβάλει την εποχή του μακαρθισμού με την εποχή Μπους τζούνιορ, μετά την 11η Σεπτεμβρίου, και την patriot act, τη νομοθετική ρύθμιση η οποία προσβάλλει το δικαίωμα της ιδιωτικότητας, καθώς επιτρέπει να παρακολουθούνται τα τηλέφωνα, το ίντερνετ, να ελέγχονται τα βιβλία που κάποιος δανείζεται από τη βιβλιοθήκη κοκ - το ίδιο κατ’ αυτόν είχε γίνει και με το Βιετνάμ. Το Βιετνάμ είναι παρών σε πολλές αφηγήσεις του Όστερ, όπως και στο Σάνσετ Παρκ. Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση Ομπάμα και τις εύλογες απορίες σχετικά με την αθέτηση των δεσμεύσεων του, όπως το κλείσιμο του Γκουαντάναμο, αποδίδει εξαιρετική δύναμη στους Ρεπουμπλικάνους και τα πολύ ισχυρά συμφέροντα που αυτοί εκπροσωπούν, ακόμη κι όταν αυτά οδηγούν σε τραγωδίες - τις κατ’ επανάληψη δολοφονίες στα σχολεία, ας πούμε. Αλλά και ο ίδιος ο Ομπάμα, ως μαύρος, είναι θύμα ρατσισμού. Κατά τον Όστερ η Αμερική αυτή τη στιγμή είναι πιο διαιρεμένη απ’ ό,τι ήταν μετά τον

μική (μου) υποστήριξη... 1. Σεξ: Το σεξ ανεβάζει τη θερμοκρασία του αίματος και μας κρατά έπειτα αγκαλιά. Πλεονεκτήματα: ∆εν ξοδεύεται ιδιαίτερα χρήματα, το πολύ πολύ για κανά αξεσουάρ, εκτός κι αν εντρυφήσετε στο κάμα σούτρα και τα δώσετε σε ορθοπεδικό... Αν δεν θέλετε να βλέπεστε είναι οπωσδήποτε πρόβλημα. Στα ντεσού να προστεθεί ότι σχεδόν κανείς και καμιά δεν θυμάται πώς ακριβώς γίνεται στα χρόνια της κρίσης. 2. Γούνες: Βρίσκετε ως συνειδητός κυνηγός ένα ζωάκι στα μέτρα σας. Το σκοτώνετε ως καλότροπος άνθρωπος με χρήσιμα και δημιουργικά χόμπι, το γδέρνετε ως άτομο με ευγενείς τρόπους, το φοράτε. Πλεονεκτήματα: ∆εν ξοδεύετε ιδιαίτερα χρήματα, το πολύ πολύ για καμιά καραμπίνα, όπου και θα θυμίζετε φρενοβλαβή σαρβάιβαλιστ ή ακροδεξιό του Αμερικάνικου Νότου. (Καλά, αυτό θυμίζετε έτσι κι αλλιώς). Στα ντεσού: ενδέχεται να σας πάρουν οι άλλοι για κυνήγι ή στο κυνήγι... Άσε που μπορεί να σας βρει η μάνα του ζώου (το ευχόμεθα ολόψυχα!) ή η WWF να σας μαζέψει ως προστατευόμενο είδος. 3. Μακεδονική Θέρμανση: ∆οκιμάζεται με επιτυχία τους τελευταίους χειμώνες σε πολλούς βόρειους νομούς της ενδόξου πατρίδος μας. Η περίφημη αυτή θέρμανση είναι απόλυτα οικολογική καθώς ταυτίζεται σε ένα πολύτιμο αγαθό της φύσης: Τσιούτσκες! Οι διάσημες και υπέρκομψες αλλά θανατηφόρα καυτερές μι-

Εμφύλιο πόλεμο – δυο πλευρές που δεν συνομιλούν αλλά ομιλούν παράλληλα.

Το φανταστικό γίνεται πραγματικό

Για τη δουλειά του λέει ότι το Σάνσετ Παρκ είναι το πρώτο μυθιστόρημά του που είναι γραμμένο σε ενεστώτα χρόνο, και σε κάθε βιβλίο επιδιώκει να ανατρέπει το προηγούμενο, να προσεγγίζει με νέο τρόπο το πώς γράφει - έτσι, ενώ στο αυτοβιογραφικό Rednotebook αναφέρεται στην πτώση, στο Mister Vertigo θέμα του είναι η εξύψωση. Γι’ αυτόν υπάρχει διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα αυτοβιογραφικά του βιβλία και τα μυθιστορήματα. Στην αυτοβιογραφία δεν θέλει να εφεύρει, πιστεύει ότι έτσι το βιβλίο χάνει την αξία του. Το Ημερολόγιο του Χειμώνα, για παράδειγμα, εμπεριέχει κάποια βιογραφικά στοιχεία ήσσονος σημασίας, αλλά είναι μυθιστόρημα, γραμμένο σε δεύτερο πρόσωπο, δημιουργώντας έτσι έναν εσωτερικό διάλογο, όπου το εσύ εμπλέκει και τον αναγνώστη στην εμπειρία της ιστορίας. Θεωρεί ότι οι ήρωες των μυθοπλασιών που διαβάζουμε επανέρχονται στη σκέψη μας ως πραγματικά πρόσωπα, ότι το φανταστικό γίνεται πραγματικό και μέρος του κόσμου μας. Στις χώρες που επισκέφτηκε στο ταξίδι του, Πολωνία, Ελβετία, Γαλλία, Ελλάδα όλοι είναι δυστυχισμένοι, όπως και στην Αμερική, κανείς δεν πιστεύει πια στο μέλλον, κανείς δεν αντιτίθεται στην καπιταλιστική ιδεολογία πλέον. Φυσικά υπάρχουν τα κινήματα νέων στην Ευρώπη και το occupy Wall street. «Ίσως να χρειάζεται ένας Κάρολος Μαρξ», θα συμπληρώσει. Όσο για τον ρόλο του καλλιτέχνη, θα πει: «Για μένα ένας καλλιτέχνης πρέπει να αμφισβητεί τα πράγματα. Ο Ταρκόφσκι είχε πει ότι οι άνθρωποι κάνουν τέχνη γιατί ο κόσμος είναι ατελής» Σοφία Ξυγκάκη

κρές κόκκινες πιπεριές (μέρος της κομμουνιστικής συνωμοσίας) είναι δεδομένο πως μπορούν να κρατήσουν τη θερμοκρασία σας σε φόρμα. Στα πλεονεκτήματα: ∆εν θα ξοδέψετε χρήματα καθώς ακόμη και τους σπόρους μπορείτε να τους βρείτε δωρεάν από δίκτυα διανομής παραδοσιακών σπόρων. Στα ντεσού: Πρέπει απαραίτητα να είστε κοντά σε (ανοιχτή) τουαλέτα. Τι τρέχει γρηγορότερα από το φως; ΥΓ: Ρε πως μας καταντήσανε!!

Ελένη Καρασσαβίδου

“

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Η οικία Χιωτάκη γίνεται οικεία Για να θυμούνται οι παλιοί και να οραματίζονται οι νεώτεροι

Το σπίτι άνοιξε τις πόρτες του ήδη και νέοι άνθρωποι ξανακατοίκησαν αναμνήσεις και οράματα. Πρώτη δράση ήταν το Εργαστήρι Ελεύθερου Σχεδίου εκ του φυσικού με γυμνό μοντέλο, που διοργανώνεται για τρίτη χρονιά στα Χανιά από την Αλίκη Χιωτάκη και τη ζωγράφο εικονογράφο Σοφία Βλαζάκη.

Εγγονή κληρονομεί από τον παππού της υπέροχο παλιό νεοκλασικό σπίτι, σε κεντρικό δρόμο των Χανίων. Για τους περισσότερους, η σκέψη θα ήταν είτε να το ανακαινίσουν για να κατοικήσουν είτε να το κρατήσουν κλειστό γιατί λεφτά για την ανακαίνιση δεν υπάρχουν είτε να το πουλήσουν. Όμως όταν το σπίτι δεν είναι απλώς παλιό, αλλά ιστορικό, όταν είναι ακόμα ζωντανό γιατί έχει αγαπηθεί, όταν έχει τόσα πολλά να ζήσει στα χέρια του νέου, ποιος χρειάζεται λεφτά και ανακαινίσεις; Το σπίτι του αγωνιστή γιατρού, λογοτέχνη και βουλευτή με την Ε∆Α, Κώστα Χιωτάκη στεγάζει τα όνειρα και τα σχέδια της βιντεογράφου και ερευνήτριας της κίνησης Αλίκης Χιωτάκη που μας ανοίγει την καρδιά του.

στόχος της είναι να γίνει χώρος πολιτισμού και να αξιοποιηθεί το μεγάλο αρχείο βιβλίων που διαθέτει το σπίτι και το οποίο συμπεριλαμβάνει βιβλία γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ρώσικα, βιβλία ιατρικής και λογοτεχνίας. «Με ενδιαφέρει αυτό το σπίτι να φέρει πολιτισμικό τουρισμό. Θέλω όμως να παραμείνει έτσι όπως είναι, αναλλοίωτο» λέει η ίδια η Αλίκη Χιωτάκη. «Ελπίζω ότι κηρύσσοντάς το διατηρητέο και προτάσσοντας την ιστορία θα υπάρξει και κάποια στήριξη για να αντιμετωπιστούν τα έξοδα». Είχε εξαρχής αποφασίσει ότι δεν θέλει να αφήσει το χρόνο να

περνάει περιμένοντας τη… στήριξη. Έτσι το σπίτι άνοιξε τις πόρτες του ήδη και νέοι άνθρωποι ξανακατοίκησαν αναμνήσεις και οράματα. Πρώτη δράση ήταν το Εργαστήρι Ελεύθερου Σχεδίου εκ του φυσικού με γυμνό μοντέλο, που διοργανώνεται για τρίτη χρονιά στα Χανιά από την Αλίκη Χιωτάκη και τη ζωγράφο - εικονογράφο Σοφία Βλαζάκη. Με την ολοκλήρωση του κύκλου εργαστηρίων, οι συμμετέχοντες συνεργάστηκαν στο στήσιμο μιας ομαδικής έκθεσης, στην οποία τα έργα παρουσιάστηκαν στα σημεία όπου σχεδιάστηκαν. «Θέλαμε το εργαστήριο να έχει σχέση με το χώρο,

«Ανεπίδεκτη διόρθωσης» του Στέφανο Μασίνι

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

Ακολουθώντας τα χνάρια της έρευνας της σπουδαίας ρωσίδας δημοσιογράφου Άννα Πολιτκόφσκαγια που δολοφονήθηκε για τα πιστεύω της, ο ιταλός θεατρικός συγγραφέας της νεώτερης γενιάς Στέφανο Μασίνι, ένας από τους πιο δραστήριους και ήδη αναγνωρισμένους θεατρικούς συγγραφείς στη ∆υτική Ευρώπη, συνθέτει ένα θεατρικό παζλ, με αφορμή τα γραπτά, τις συνεντεύξεις της, την ίδια της τη ζωή και την πορεία της προς τον προδιαγεγραμμένο θάνατό. Μία ενέδρα των ρώσων στο Κουρτσαλόι της Τσετσενίας, οι συνεντεύξεις της σε έναν ρώσο στρατιώτη, σε έναν τσετσένο γιατρό, στον αρχηγό των ανταρτών στο θέατρο Ντουμπρόβκα στη Μόσχα, σε έναν ανώτατο αξιωματικό στο Χατούνι της Τσετσενίας, η ομηρία στο Μπεσλάν της Οσετίας, η επίσκεψη στο βομβαρδισμένο προαύλιο του προεδρικού μεγάρου στο Γκρόζνι, μία τηλεφωνική συνομιλία με τον γιο της, θραύσματα από γραπτά, σκέψεις και εξομολογήσεις της ρωσίδας δημοσιογράφου, μέσα από την ελλειπτική γραφή του Μασίνι διατρέχουν σαν ένα αλλόκοτο χρονικό τα βήματα που ακολούθησε η Πολιτκόφσκαγια για να βρεθεί απέναντι στον δολοφόνο της.

δηλαδή να εξερευνήσουμε πώς το σώμα εντάσσεται στο χώρο και πώς λειτουργεί σε σχέση με το περιβάλλον» λέει η Α. Χιωτάκη. Η καθαρότητα του γυμνού σώματος αναδείχθηκε και ανέδειξε το χώρο του παλιού ιστορικού σπιτιού. Ωστόσο, επειδή το σπίτι είναι απείραχτο, αφτιασίδωτο ήταν ξεγύμνωμα και για τους ίδιους τους ανθρώπους του το άνοιγμα στον κόσμο. «Είμαι τόσο συναισθηματικά δεμένη με αυτό το χώρο που μου ήταν δύσκολο να το ανοίξω στον κόσμο. Ένοιωθα ότι δεν ήμουν έτοιμη να το δείξω». Με αυτήν την έννοια είχε ένα ιδιαίτερο νόημα η επιλογή να είναι το γυμνό η πρώτη έκθεση του χώρου. Αυτός ο συνειρμός σε όσους -για ιστορικούς ή προσωπικούς λόγους- μπόρεσε να λειτουργήσει, δημιούργησε εξαρχής μια έντονη συγκίνηση, σαν βιωματική προσέγγιση της ιστορίας ή σαν η ιστορία να ακουμπάει την ψυχή μέσω της τέχνης. Τα ατόφια κομμάτια ιστορίας, που έχει βιώσει αυτό το σπίτι, έχουν αναμφίβολα σημαδέψει για γενιές την οικογένεια, όπως και το χώρο. «Το βίωμα αυτού του σπιτιού ήταν αστυνομικοί πάντα απέξω, να μην επιτρέπουν στους ασθενείς του παππού μου να μπουν. Υπήρχε η αίσθηση του κλειστού χώρου. Οι πόρτες

Η παράσταση, με την υποστήριξη της ∆ιεθνούς Αμνηστίας, σκηνοθετήθηκε από τον Μιχάλη Κοιλάκο και παίζουν ο ίδιος και η Τάνια Παλαιολόγου. Παραστάσεις: ∆ευτέρα και Τρίτη, στις 9μ.μ., στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (Κύπρου 91Α και Σικίνου, Κυψέλη, τηλ. 213 0040496, 6945 348445)

«Έρω(ς)φίλη»

Με μια παράσταση της Ερωφίλης του Χορτάτζη ξεκινά μια νέα δραστηριότητα για το θέατρο Σημείο: το Σημείο των Εφήβων. Για την ακρίβεια «Έρω(ς)φίλη» ο τίτλος. Τον τραγικό έρωτα της Ερωφίλης και του Πανάρετου σκηνοθετεί ο ∆ημήτρης Αδάμης με σύγχρονες τεχνικές σωματικού θεάτρου αλλά και νέες αντιλήψεις αφηγηματικής δράσης θα μεταφέρει τον παλμό και τη δυναμική του κειμένου με τρόπο αντιληπτό στους νέους θεατές στους οποίους απευθύνεται. Τη μουσική της παράστασης συνέθεσε ο Γιάννης Χαρούλης, τα σκηνικά και τα κοστούμια επιμελήθηκε η Μαγδαληνή Αυγερινού (για την οποία μιλήσαμε στο σημείωμα της προηγούμενης Κυριακής). Παίζουν οι ηθοποιοί: Έλενα Αρβανίτη, Σταύρος Γιαννακόπουλος, Πέτρος Ιωάννου, Βάσω Μορφιαδάκη. Παραστάσεις: Κάθε Σάββατο, στις 6μ.μ., στο Θέατρο Σημείο (Χ. Τρικούπη 4, πίσω από το Πάντειο, τηλ. 210 9229 579).

και τα παράθυρα δεν είχαν ανοίξει ποτέ διάπλατα. Η γιαγιά μου, που ήταν η τελευταία που κατοίκησε το σπίτι μέχρι πριν οκτώ μήνες που πέθανε, δεν επέτρεπε να ανοίγουμε συρτάρια και ντουλάπια. Τώρα ένοιωσα ότι μου επετράπη αυτό: να δω την ιστορία». Τα επόμενα σχέδια για την οικία Χιωτάκη είναι ίσως σεμινάρια φωτογραφίας. Πάντως το σπίτι είναι πια ανοιχτό σε σχέδια, σε ανθρώπους, στο μέλλον. Ο αγώνας για να παραμείνει ανοιχτό, είναι ο αγώνας για να συνεχίσει να κατοικεί σε αυτήν την όμορφη πόλη ο πολιτισμός, για να θυμούνται οι παλιοί και να οραματίζονται οι νεώτεροι. Ζωή Γεωργούλα Φωτογραφίες: Ορέστης ∆αύλιας

1070

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

ΒΙΒΛΙΟ

Στον αστερισμό της γυναικοκρατίας Χριστίνα Καράμπελα «Καιροί τέσσερεις» Εκδόσεις Πόλις Φεβρουάριος 2014

πό πόσα βιβλία, τελικά, άντλησε έμπνευση η Χριστίνα Καράμπελα για το στήσιμο του πρώτου της βιβλίου; Ή μήπως από κανένα, αφού, όπως εξομολογείται στις συνεντεύξεις της, διαβάζει κυρίως κλασικούς συγγραφείς; Η αίσθηση προμνησίας, δηλαδή του ήδη ιδωμένου, που είχαμε διαβάζοντας το μυθιστόρημά της, μπορεί να είναι αποκύημα των δικών μας αναγνώσεων. Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο, που φανερώνει ταυτόχρονα και τη δομή του μυθιστορήματος. Είναι παρεμφερής με εκείνον του προ δεκαετίας μυθιστορήματος της Λίλας Κονομάρα, «Τέσσερις εποχές-λεπτομέρεια». Εκείνης ήταν το δεύτερο βιβλίο μετά το «Μακάο», που της είχε εξασφαλίσει το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου του έτους 2002. Τα δυο μυθιστορήματα συγγενεύουν ως ένα βαθμό και μορφικά, καθώς, σε αμφότερα, παρατάσσονται οι λόγοι διαφορετικών προσώπων. Τριών στης Κονομάρα, τεσσάρων στο πρόσφατο, μάλλον έξι αν μετρήσουμε και τον ένδον λόγο δυο γυναικών, που είναι μεν κύρια πρόσωπα της μυθοπλασίας, αλλά έχουν ρόλους μικρότερης έκτασης. Στο μυθιστόρημα της Καράμπελα, μάλιστα, προς επίτευξη μίας πλέον επεξεργασμένης μορφής, έκαστος λόγος δεν αποδίδεται μόνο σε πρώτο πρόσωπο, αλλά μέρος του σε δεύτερο, ή, συχνότερα, σε τρίτο. Έτσι, η συγγραφέας εκμεταλλεύεται ακόμη μία μορφή, αυτήν του ελεύθερου πλάγιου λόγου, για να προβάλλει την ψυχοσύνθεση των προσώπων. Η κατ’ εξαίρεση χρήση στον τίτλο του καιρού ως συνώνυμου της εποχής και η επίταση σημασίας δια της αντιστροφής της θέσης ουσιαστικού επιθέτου μπορεί να έγινε από ποιητική διάθεση αλλά και για να αποφευχθεί η σύμπτωση, όχι με το βιβλίο της Κονομάρα, που, το πιθανότερο, η συγγραφέας να το αγνοούσε, αλλά με το πασίγνωστο έργο του Βιβάλντι. Σε κανένα, πάντως, από τα δυο μυθιστορήματα δεν γίνεται αναφορά στο συγκεκριμένο έργο. Στην αγγλική, ωστόσο, μετάφραση του μυθιστορήματος της Καράμπελα, όταν με το καλό έρθει η ώρα της, την ταύτιση του τίτλου με το ιστορικό μυθιστόρημα για τη Βενετία του Βιβάλντι της Αμερικανίδας Λώρελ Κορόνα, «Οι τέσσερις εποχές», δεν θα την αποφύγει. Η Κονομάρα δεν είχε παρόμοια έγνοια, καθώς το μυθιστόρημά της εκδόθηκε τέσσερα χρόνια πριν το αμερικανικό μπεστ-σέλερ. Όπως και να έχει, στο μυθιστόρημα της Καράμπελα, την ακοή των ηρώων την ευφραίνουν μόνο οι ήχοι της φύσης. Όσο αφορά τις δυο Ελληνίδες συγγραφείς, εκτός από την ηλικιακή σύμπτωση και το ενδιαφέρον τους για την ξένη λογοτεχνία – καθηγήτρια γαλλικών η Κονομάρα, πτυχιούχος μεταφράστρια ιταλικών η Καράμπελα – ένα άλλο κοινό τους σημείο είναι η ιδιαίτερη αδυναμία που δείχνουν στις μορφικές κατασκευές, όπου συγχωνεύουν ποικιλία αφηγηματικών ειδών, πρωτότυπων ή δάνειων, πιθανώς ενσυνείδητων ίσως όμως και αποτέλεσμα κρυπτομνησίας. Επίσης, θεματικά κινούνται στην ίδια ευρεία περιοχή υπαρξιακών και κοινωνικών προβλημάτων σε ένα σύγχρονο, ρεαλιστικό πλαίσιο. Ωστόσο, και οι δύο, η Κονομάρα περισσότερο στα πρώτα της βιβλία, προσπαθούν να ενθέσουν υπερβατικά στοιχεία. Μόνο που η Κονομάρα δεν επικεντρώνονται στο φύλο των προσώπων, ενώ η Καράμπελα, σε αυτό το πρώτο βιβλίο, δίνει προνομιούχο θέση στη γυναικεία διάσταση του κόσμου, στήνοντας την άλυσο μιας μητριαρχίας

σε χρονικό βάθος τεσσάρων γενεών. Εδώ, η αναγνωστική μας προμνησία ανασύρει ένα μυθιστόρημα, που είχε εκδοθεί προ εικοσαετίας. Το δεύτερο της Ευγενίας Φακίνου, «Το έβδομο ρούχο», που παραμένει ανάμεσα στα καλύτερά της. Σε αυτό, η μητριαρχική γενεαλογία απλώνεται σε τρεις γενιές και αντίστοιχα, η αφήγηση μοιράζεται σε τρεις φωνές, που εναλλάσσονται. Πάντως, και στις δυο περιπτώσεις, της Φακίνου και την πρόσφατη, η χρονική αφετηρία τοποθετείται στη Σμύρνη, τον καιρό της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ένα άλλο κοινό σημείο, που προσθέτει ιδιάζουσα πνοή στην αφήγηση είναι το μυθολογικό υπόστρωμα. Σε αμφότερα τα μυθιστορήματα, στο συναισθηματικό δεσμό μάναςκόρης προβάλλει ο μύθος της ∆ήμητρας

ση με τον κόσμο των ζωντανών εντός της οικογενειακής οικίας και του κτήματος που την περιβάλλει. Από μία άποψη, το ότι ονομάζει την οικία πύργο προοικονομεί την ύπαρξη ενός προγονικού φαντάσματος, που να τον στοιχειώνει. Από την άλλη, ένας πύργος στην οδό Χρυσανθέμων στα όρια Μαρουσίου-Χαλανδρίου, παράλληλος των οδών Υακίνθων, Ρόδων, Κρίνων, δεν έχει τίποτα το εξωπραγματικό, καθώς σε ολόκληρη την περιοχή, ιδίως λίγο βορειότερα, προς στην Κηφισιά, σώζονται από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου οξυκόρυφες επαύλεις, αποκαλούμενες πύργοι. Χτίστηκαν από προύχοντες γηγενείς ή Έλληνες της διασποράς με την προοπτική του επαναπατρισμού. Ένας από αυτούς είναι ο προπάππος του μυθιστορήματος, που στά-

Έπαυλη στην Κηφισιά, του 1890. Αρχιτεκτονικά, πρόκειται για μορφή γερμανικού πύργου αγροικίας του 19ου αι. και της Περσεφόνης, όπου, για το ∆ήμητρα χρησιμοποιείται εναλλακτικά το υποκοριστικό Ρούλα. Στης Φακίνου, μάλιστα, δεν έχει διακοσμητικό ρόλο, αλλά συμβάλλει στην πλοκή, καθώς η Μικρασιάτισσα πρόσφυγας, όταν χάνει την κόρη της, ξεκινάει ταξίδι στα ίχνη της συνονόματής της θεάς. Στο πρόσφατο, προβλέπονται και άλλες μορφές του Κάτω Κόσμου, τουλάχιστον ονομαστικά, μία Ευρυδίκη και ένας ήρωας, ονόματι Χαριτόπουλος, στον οποίο προσδίδονται χαρακτηριστικά ψυχοπομπού Χάροντα. Ωστόσο, έτσι όπως περιγράφεται το παρουσιαστικό του, σε συνδυασμό με την ακατανίκητη έλξη που ασκεί σε ορισμένες γυναικείες υπάρξεις, φέρνει περισσότερο προς τους αμερικανικής κοπής βρικόλακες. Ένα ακόμη μυθολογικό πρόσωπο είναι η Ερατώ, προστάτιδα των ερωτικών σχέσεων. Καθόλου τυχαία, έτσι ονομάζεται η Σμυρνιά προγιαγιά, που είναι η μόνη της οικογένειας θερμή στα ερωτικά. Και για να ολοκληρώσουμε την ανιχνευτική παράλληλη ανάγνωση, σε αμφότερα τα μυθιστορήματα, προνομιούχος δίαυλος υπερβατικών δυνάμεων αποβαίνει η φύση και κυρίως τα δέντρα. Με ένα μαγικό δέντρο ανοίγει και κλείνει το μυθιστόρημα της Φακίνου, προσφέροντας μεταφυσική ή και παραμυθητική διάσταση σε όσα συμβαίνουν. Ενώ, η Καράμπελα δοκιμάζεται στα δύσκολα, εμφανίζοντας την προγιαγιά ως μία φασματική ύπαρξη, που επιτυγχάνει σύνδε-

θηκε προνοητικός και τον έχτισε πριν την Μικρασιατική Καταστροφή. Ειδάλλως θα ερχόταν ως πρόσφυγας, όπως οι πολλοί, και θα κατέληγε υπηρέτης ή κηπουρός στον κήπο του πύργου. Σύμφωνα με τη μυθοπλασία, το φάντασμα της προγιαγιάς αποκαθιστά πνευματική σύνδεση με τις απογόνους της, αλλά και τους υπόλοιπους εντός του πύργου και του κήπου, μέσω ιπτάμενων επιστολών. Ακόμη ένα εύρημα από αμερικανικής κοπής μπεστ-σέλερ, τύπου Χάρι Πόττερ. Πάντως, το μικτό καθαρευουσιάνικο λεκτικό, χαρακτηριστικό μίας εποχής και της αντίστοιχης ημιμάθειας, μαζί με το περιεχόμενο των επιστολών, νουθεσίες που έρχονται από το υπερπέραν και βγάζουν τα άπλυτα της οικογένειας στη φόρα, δίνει έναν ευτράπελο τόνο. Το ίδιο συμβαίνει και με το στοίχειωμα του πύργου, που φέρνει η παρουσία του φαντάσματος, καθώς αυτό γίνεται, σε όλες τις περιπτώσεις, αισθητό από κάποιον που βρίσκεται σε σεξουαλική διέγερση. Αυτά μπορούν να εκληφθούν και ως δάνεια από μυθιστορήματα μαγικού ρεαλισμού. Μόνο που μένουν εμβόλιμα, χωρίς να διαποτίζουν αφηγηματικά την μυθοπλαστική ατμόσφαιρα. Παρόλο, όμως, που δεν υπάρχει ο μετεωρισμός μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, χαρακτηριστικός των λατινοαμερικάνικων μυθιστορημάτων, η συγγένεια του μυθιστορήματος της Καράμπελα με εκείνο της Μεξικάνας Λάουρας Εσκιβέλ, «Σαν νερό για ζεστή σοκολάτα», παραμέ-

νει. Ήταν το πρώτο βιβλίο της, που εκδόθηκε το 1989 και έγινε μπεστ-σέλερ σε Αμερική και Ευρώπη. Στα ελληνικά μεταφράστηκε το 1993 από την Κλαίτη Μπαράχας, σήμερα γνωστή ως Κλαίτη Σωτηριάδου. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα μαγικού ρεαλισμού, γυναικείας έμπνευσης, καθώς το κυρίως δωμάτιο του σπιτιού είναι η κουζίνα και ο δρόμος των συναισθημάτων περνάει από το στομάχι. Λίγο πολύ όπως συμβαίνει και στο μυθιστόρημα της Καράμπελα. Αντίστοιχα, το βιβλίο της Εσκιβέλ δεν χωρίζεται σε τέσσερις εποχές αλλά σε δώδεκα μήνες, όπου το κάθε κεφάλαιο ανοίγει με μια παραδοσιακή μεξικάνικη συνταγή. Στο βιβλίο της Καράμπελα, η Σμυρνιά προγιαγιά, η γιαγιά ∆ήμητρα ή Ρούλα, μέχρι η Ευρυδίκη, που έχει τη θέση της οικονόμου στον πύργο, αλλά κύρια απασχόλησή της είναι η μαγειρική, όλες φτιάχνουν γλυκά του κουταλιού από τα φρούτα του κήπου. Σωστή τελετουργία συνιστά η παρασκευή τους, με τις μυρωδιές και τις γεύσεις να συνδέουν το παρόν με τα περασμένα. Ένας εναλλακτικός τίτλος για το μυθιστόρημα θα ήταν «Γλυκά του κουταλιού», αλλά πρόλαβε η Ελένη Ζαχαριάδου. Με αυτόν τον τίτλο κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο της, μία συλλογή πέντε ιστοριών, το 2003. Είχε προηγηθεί ένα χρόνο πριν ένα μυθιστόρημα. Στους πρωτοεμφανιζόμενους του 2002 ταξινομείται η Ζαχαριάδου, μαζί με την Κονομάρα, την βραβευμένη εκείνου του έτους. Τότε, ακόμη, είχαμε ένα βραβείο για τα πρωτάκια. Αυτή δέκα χρόνια νεότερη, συζητήθηκε χάρις στο δεύτερο βιβλίο της. Κάθε ιστορία και ένα διαφορετικό γλυκό του κουταλιού, που αποκτά συμβολική σημασία για τη ζωή των ηρώων. Η πρώτη ιστορία είναι για μια Σμυρνιά, που έρχεται πρόσφυγας, παντρεύεται τον βάναυσο αφέντη ενός απόμακρου ελληνικού χωριού, και τέλος, απαλλάσσεται από αυτόν με γλυκό του κουταλιού βύσσινο. Η Ρούλα στο μυθιστόρημα της Καράμπελα τον ταίζει κυδωνόπαστο. Μέσα σε μία 25ετία από το μυθιστόρημα της κουζίνας της Εσκιβέλ, τουλάχιστον τρία ελληνικά βιβλία κινήθηκαν στον αστερισμό της κουζίνας: το «Γιάντες» της Αμάντας Μιχαλοπούλου, η συλλογή της Ζαχαριάδου και το μυθιστόρημα της Καράμπελα. Το καθένα με διαφορετική εστίαση και τη δική του αυτοτέλεια. Ωστόσο, το πρόσφατο δείχνει καλειδοσκοπικό, έτσι που αλλάζει κέντρο βάρους. Το πιο ενδιαφέρον και κυρίαρχο μοτίβο είναι η μισανδρία του χορού των γυναικών. Τα αρσενικά εμφανίζονται υποδεέστερα, μέχρι που θανατώνονται όταν επιτελούν τον προορισμό τους. Για τις παλαιότερες γενιές, αυτός ήταν η γονιμοποίηση, για τις νεότερες, με την εξέλιξη της τεχνολογίας, χρειάζονται μόνο για την ρήξη του υμένα, μην και βρεθούν παρθένες κατά την σπερματέγχυση. Προς το τέλος του βιβλίου, ωστόσο, υπερισχύει το πολυσυζητημένο μοτίβο αναζήτησης της γυναικείας ταυτότητας, είτε δια της μητρότητας είτε με ένα ταξίδι στις οικογενειακές ρίζες. Έτσι, η τελευταία απόγονος, η Πέρσα, από το Περσεφόνη, βρίσκει τον εαυτό της σε ένα παγκάκι στην παραλία της Σμύρνης, αφού έχει επισκεφτεί το σπίτι που έζησαν η προγιαγιά, η γιαγιά και η μάνα της. Την έχει κατακλύσει η αίσθηση του deja vu, όπως και εμάς. Πάντως, τελικά, είναι ένα μυθιστόρημα της κουζίνας με χάπιεντ. Λείπει, βεβαίως, το οργασμικό τέλος του μεξικάνικου μυθιστορήματος, υπάρχουν όμως προς εξισορρόπηση ουκ ολίγες σκηνές με γυναίκες σε οιστρηλασία, που απομυζούν κάποιον, φύσει ή θέσει, μειονεκτικό αρσενικό. Μ. Θεοδοσοπούλου

28 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ ΚΕ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Μητροπολιτική Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών

Πρεμιέρα αφιερωμένη στον Λόριν Μάαζελ

Μητροπολιτική Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών, η όρχήστρα που ιδρύθηκε από τον διεθνούς φήμης πιανίστα, συνθέτη και μαέστρο Βασίλη Τσαμπρόπουλο, επιχειρώντας μια ανατρεπτική, ανανεωτική και ελπιδοφόρα εμφάνιση στο μουσικό τοπίο της Ελλάδας, ετοιμάζεται για τη μεγάλη της πρεμιέρα. Αυτή η πρώτη συναυλία είναι αφιερωμένη στον Λόριν Μάαζελ,τον μεγάλο μαέστρο που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή αφήνοντας ένα αξιοσημείωτο μουσικό έργο και περιλαμβάνει έργα - ορόσημο της μουσικής προσέγγισης του κορυφαίου αρχιμουσικού, ειδικά μέσω της συνεργασίας του με τη New York Philharmonic Orchestra, όπως την Ουβερτούρα Egmont του Μπετόβεν και τη Συμφωνία του Νέου Κόσμου του Ντβόρζακ. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται επίσης ένα σπουδαίο Κοντσέρτο για πιάνο, χαρακτηριστικό δείγμα της δεύτερης και ιδιαίτερα παραγωγικής συνθετικής περιόδου του Μπετόβεν, με σολίστ τον Βασίλη Τσαμπρόπουλο. Πρόκειται για ένα έργο, το οποίο ο έλληνας βιρτουόζος πιανίστας έχει ερμηνεύσει με τη Philharmonia Orchestra of London και την Czech Philharmonic Orchestra, αποσπώντας θερμές κριτικές για την ιδιαίτερη ερμηνευτική του προσέγγιση. Τη Μητροπολιτική Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών διευθύνει ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος. Τη ∆ευτέρα 10 Νοεμβρίου, στις 9μ.μ., στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Τιμή εισιτηρίων: 15 ευρώ.

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Εξ Ιωαννίνων ορμώμενη

ΙΣ ΣΕ

MOYΣΙΚΗ

 Μάνος Ελευθερίου & Αφροδίτη Μάνου

Μια συνεργασία - έκπληξη του Μάνου και της Αφροδίτης, δυο ανθρώπων που χρόνια τώρα κινούνται παράλληλα στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού, χωρίς οι δρόμοι τους να έχουν συναντηθεί μέχρι σήμερα. Ωστόσο, οι δυο τους γνωρίζονται από παλιά, από την εποχή που ο Μίκης Θεοδωράκης έστελνε κρυφά από την εξορία στη Ζάτουνα τις κασέτες με τον πρώτο μελλοποιημένο Ελευθερίου και η Αφροδίτη με την αδερφή της, τη Μαρία ∆ημητριάδη, τραγουδούσαν σε στενό φιλικό κύκλο Γλυκοφιλούσα Παναγιά και Το τρένο φεύγει στις οχτώ και όλα εκείνα τα τραγούδια, που μετά φυγάδευαν στο εξωτερικό, με μια πολύπλοκη και περιπετειώδη διαδικασία, μέχρι αυτά να ξαναγυρίσουν με την Μεταπολίτευση στην Ελλάδα και να πάρουν τη θέση τους στην Ιστορία, στα ραδιόφωνα και στα χείλη των Ελλήνων. Συνεργασίες του Μάνου Ελευθερίου με τον ∆ήμο Μούτση, τον Γιάννη Μαρκόπουλο, αλλά και τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Θάνο Μικρούτσικο και τον Γιάννη Σπανό και τον Σταύρο Ξαρχάκο, γεμίζουν τις ζωές μας με ποίηση, με εικόνες ολοζώντανες μικρών και μεγάλων ηρώων, με βιογραφίες μιας αυτοσχέδιας συλλογής αγίων, που ζωντανεύουν λέξη-λέξη, εκεί που κάθε συλλαβή παίζει το ρόλο της σ’ ένα εργόχειρο ήχων, νοημάτων και συμβολισμών τόσο προσωπικό, που τελικά καταλήγει να γίνει πανελλήνιο σουξέ, με ειδικό βάρος ακριβό και πολύτιμο. Η Αφροδίτη Μάνου, αναζητώντας «Τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα», τραγουδάει Μάνο Ελευθερίου και ο Μάνος Ελευθερίου διαβάζει μια επιλογή από έργα δικά του, αλλά και άλλα, πολύ ενδιαφέροντα, από τη βιβλιοθήκη της καρδιάς του. Την ομάδα συμπληρώνει, ο εκλεκτός Αχιλλέας Γουάστωρ στο πιάνο... Το Σάββατο 15 και την Κυριακή 16 Νοεμβρίου, στις 9.30μ.μ., στον Ιανό. Είσοδος: 12ευρώ, ελάχιστη κατανάλωση: 6 ευρώ.

10ο ∆ιεθνές Φεστιβάλ «Γύρω από το πιάνο»

το πλαίσιο του καθιερωμένου φεστιβάλ «Γύρω από το πιάνο», που συμπληρώνει φέτος τα 10 χρόνια από την ίδρυσή του, η διεθνής πιανίστα Ντόρα Μπακοπούλου ερμηνεύει Μάνο Χατζιδάκι. Η Ντόρα Μπακοπούλου, πιανίστα προικισμένη με σπάνια μουσική ευαισθησία και άκρως εκλεπτυσμένη τεχνική, φίλη και συνεργάτης του Μάνου Χατζιδάκι από τη νεότητα της, θεωρείτο από τον ίδιο τον συνθέτη ιδανική ερμηνεύτρια των πιανιστικών του έργων. Για την παρούσα συναυλία δηλώνει: «Είκοσι χρόνια χωρίς τον Μάνο... Τα μετράμε και θα τα μετράμε, γιατί μαζί του ονειρευτήκαμε, μαζί του αξιολογήσαμε γεγονότα και ομορφιές της πατρίδας μας, προσδοκίες και απογοητεύσεις. Ο Μάνος μας άφησε το όνειρο και την ελπίδα ολοζώντανη με τη μουσική του. Τον αγαπούμε». Μαζί της δύο κορυφαίοι έλληνες τραγουδιστές, η Έλλη Πασπαλά και ο Τάσης Χριστογιαννόπουλος, σε μια συναυλία με έντονο συναισθηματικό βάρος, αλλά και πλούσια σε όνειρο και μελωδίες. Σε ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει αποκλειστικά έργα του Μάνου Χατζιδάκι από τον Μεγάλο Ερωτικό, τον Καπετάν Μιχάλη, τον Κύκλο του CNS, τον Ματωμένο Γάμο, γνωστά τραγούδια του συνθέτη, όπως Τα παιδιά κάτω στον κάμπο, Το Μαντολίνο, Μην τον ρωτάς τον ουρανό, αλλά και έργα του Μάνου, που η Ντόρα Μπακοπούλου έχει διασκευάσει για σόλο πιάνο και τα ερμηνεύει μόνο η ίδια. Το φεστιβάλ «Γύρω από το πιάνο», υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της πιανίστας Αλεξάνδρα Νομίδου, διοργανώνεται τα τελευταία 10 χρόνια στην Αθήνα, με στόχο να υποστηρίξει την πρωτότυπη μουσική δημιουργία με επίκεντρο το πιάνο, τη σύμπραξη μεταξύ Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, και να προάγει την ποιοτική ψυχαγωγία μέσα από συναυλίες προσιτές για το κοινό. Την Κυριακή 9 Νοεμβρίου, στις 8.30μ.μ., στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός. Τιμές εισιτηρίων:12 και 7 ευρώ μειωμένο (φοιτητές, κάτοχοι κάρτας ανεργίας και ΑΜΕΑ). •

το πλαίσιο της εκδήλωσης για την παγκόσμια και πανελλήνια ημέρα δωρεάς οργάνων και μεταμοσχεύσεων το Λύκειο Ελληνίδων (Παράρτημα Ιωαννίνων έτος ίδρυσης 1921) συμμετέχει δίνοντας το παρών και ως μορφωτικός και καλλιτεχνικός οργανισμός αλλά και ως πολίτες .Με θέμα «Ήπειρος ένας πολιτιστικός θησαυρός», οι θεατές θα παρακολουθήσουν μια παράσταση που θα αναδείξει την επιβίωση παλαιών τεχνικών και ηχοχρωμάτων στη σύγχρονη οργανοταξία της ηπειρώτικης παραδοσιακής μουσικής. Το σχεδιασμό έχει κάνει ο ζωντανός θρύλος του κλαρίνου, Πέτρο - Λούκας Χαλκιας και θα παρουσιαστεί με δεξιοτέχνες του κλαρίνου, Σταύρος Καψάλη, Νίκο Φιλιππίδη, Γιώργο Κωτσίνη, Χαράλαμπο Χαλκιά και καταξιωμένους τραγουδιστές : Αντώνης Κυρίτσης, Σάββας Τσιάτρας, Κώστας Τζίμας, Παγώνα Αθανασίου, Ανθούλα Νούση, Γιάννης Καψάλης, ∆ημήτρης Υφαντής. Το Λύκειο Ελληνίδων

(Παράρτημα Ιωαννίνων) με απόλυτη συνέπεια στα ιδανικά που υπηρετεί, τη διάδοση και την καλλιέργεια της λαϊκής χορευτικής και μουσικής παράδοσης έχει εξασφαλίσει την ηθική δικαίωση και έχει αποθησαυρίσει στην ιματιοθήκη του πολύτιμες αυθεντικές παραδοσιακές ενδυμασίες που θα τέρψουν την όραση και την ψυχή «…Βαδίζουμε στα ίδια μέτρα, στα ίδια βήματα των προγόνων μας και μεταφέρουμε το δωρικό ύφος της γης μας, το ύψος και τη δύναμη των βουνών μας, τη σοβαρότητα και τη λεβεντιά των Ηπειρωτών, την αρετή τους. Στα βήματα των χορευτών μας εκφράζεται άμεσα και αιώνια η χαρά και η λύπη, ο καημός και ο ενθουσιασμός, οι ιστορικές περιπέτειες, η μοίρα των Ηπειρωτών…» είναι ένα απόσπασμα από το χαιρετισμό που έστειλε η πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων (παράρτημα Ιωαννίνων) κα Πιπίτσα ∆ούνια για τη μεγάλη συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Την Παρασκευή 14 Νοεμβρίου, στις 8.30μ.μ., στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Τιμές εισιτηρίων: 18 (φοιτητικό), 20, 30, 38, 50 ευρώ.

Τραγούδια γένους θηλυκού

∆

ύο ξεχωριστές υπέροχες φωνές συναντιούνται για πρώτη φορά και οπωσδήποτε οι συναυλίες τους αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον . Με συνέπεια και οι δύο υπερασπίζονται το καλό ελληνικό. Η Καλλιόπη Βέττα και η Ερωφίλη με διαφορετική χροιά στη φωνή αλλά με κοινή αισθητική και βαθιά αγάπη για τη μουσική, άλλοτε σόλο και άλλοτε μαζί συγκινούν αναδεικνύοντας την ουσία των τραγουδιών. Ένα πρόγραμμα με τραγούδια των σπουδαίων συνθετών μας και με συνεχή επικοινωνία κοινού και καλλιτεχνών σ’ ένα χώρο ατμοσφαιρικό όπου όλοι, μια παρέα τραγουδούν και απολαμβάνουν. Ένα ταξίδι στο παρόν και το χθες του ελληνικού και όχι μόνο τραγουδιού. Μια εξαίσια «χημεία» φωνών, μουσικών, συναισθημάτων που γίνεται το νήμα μιας θερμής επικοινωνίας με το κοινό. Συμμετέχουν: Ευαγγελία Μαυρίδου - πιάνο, Στέλιος Φραγκούς - κιθάρα και ούτι, Αντώνης Καλιούρης - μπουζούκι, κλαρίνο και φλάουτο. Τα Σάββατα του Νοέμβρη 8, 15, 22, 29, στις 9.30μ.μ., στο Χαμάμ.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

55ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Βλέποντας και γράφοντας  «Ο αμνός» (Kuzu) του Κουτλούγ Αταμάν (Τουρκία) Σε ένα χωριό στην Ανατολία ο 5χρονος Μερτ πρόκειται να κάνει περιτομή. Όμως οι γονείς του δεν έχουν τα χρήματα που χρειάζονται για αγοράσουν το αρνί που απαιτεί το έθιμο. Μια ανάγλυφη εικόνα για τη ζωή στο χωριό, τις συνήθειες, την καθημερινότητα των ανθρώπων. Στιβαρή και συγκροτημένη σκηνοθεσία χωρίς τίποτε περίσσιο αλλά και χωρίς την υπέρβαση. Οι ερμηνείες των δύο παιδιών είναι εκπληκτικές. (Ματιές στα Βαλκάνια) Του Στράτου Κερσα«Χειμερία Νάρκη» νίδη

λήθος ταινιών, και η «Εποχή» κάνει μια κριτική προσέγγιση των ταινιών που είδε μέχρι στιγμής στη Θεσσαλονίκη. «Σίβας» (Sivas) του Καάν Μουιντετζί (Τουρκία): Σε ένα φτωχό χωριό της Ανατολίας, ο 11χρονος Ασλάν έρχεται αντιμέτωπος με την πρώτη ερωτική απογοήτευση της ζωής του, ενώ περιθάλπει ένα σκύλο αγώνων. Λιτό, μεστό και ανθρωποκεντρικό σινεμά. Χωρίς ιδιαίτερη πλοκή ο Μουιντετζί κινηματογραφεί επίμονα την καθημερινότητα σε ένα μικρό τουρκικό χωριό όπως τη βλέπει ο 11χρονος πρωταγωνιστής του. (Ματιές στα Βαλκάνια)

 «Εκτός ελέγχου» (She’s lost control) της Άνια Μάρκατ (ΗΠΑ) Μια νεαρή φοιτήτρια ψυχολογίας κάνει το μεταπτυχιακό της και εργάζεται ως σεξουαλική θεραπεύτρια. Οι λεπτές ισορροπίες των ανθρωπίνων σχέσεων, η αποκάλυψη των συναισθηματικών ψευδαισθήσεων και η προσγείωση στην ψυχρή καθημερινότητα της μεγαλούπολης. (∆ιεθνές διαγωνιστικό)  «Η φυλή» (Plemya) του Μίροσλαβ Σλαμποσπίτσκι (Ουκρανία) Ένας κωφάλαλος νεαρός φτάνει σε ένα ίδρυμα κωφαλάλων και γίνεται μέλος συμμορίας που επιδίδεται στην κλεψιά, το λαθρεμπόριο και την πορνεία. Πολύ σκληρή ταινία για την παρακμή μιας χώρας, της Ουκρανίας. Με κινηματογράφηση ντοκιμαντερίστικη, χωρίς λόγια και μουσική, μόνον με φυσικούς ήχους, ο Σλαμποσπίτσκι δεν αφήνει περιθώρια για ωραιοποιήσεις ούτε για θετικούς ήρωες. (∆ιεθνές διαγωνιστικό)  «Η εκδίκηση του ∆ιόνυσου» του ∆ημήτρη Κολλάτου Μια εθνοπατριωτική προσέγγιση της σύγχρονης Ελλάδας, συνωμοσιολογικού (ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δολοφονήθηκε!) και παραληρηματικού τύπου που δεν εξυπηρετεί ούτε την πατρίδα, ούτε την τέχνη. (Ελληνικές ταινίες)  «Το δεύτερο παιχνίδι» (Al doilea joc) του Κορνέλιου Πορουμπόιου (Ρουμανία) Αγώνας μεταξύ ∆υναμό και Στεάουα, 1988. Μια τηλεοπτική μετάδοση και η κουβέντα πατέρα και γιου από την οποία μαθαίνουμε για το ρουμάνικο ποδόσφαιρο και τα στημένα πρωταθλήματα της εποχής, για τη σχέση των ομάδων με το καθεστώς, για τον τρόπο τηλεοπτικών μεταδόσεων κ.λπ. Ενδιαφέρον μέχρι ένα

βαθμό αλλά αφόρητα βαρετό εάν κάποιος δεν ενδιαφέρεται για το ποδόσφαιρο. (Ματιές στα Βαλκάνια)

 «Χειμερία νάρκη» (Kis uykusu) του Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν (Τουρκία) Ο Αϊντίν διευθύνει ένα μικρό ξενοδοχείο στην Καππαδοκία. Ζει μαζί με την αρκετά νεότερη γυναίκα του, Νιχάλ, και την πρόσφατα χωρισμένη αδελφή του, Νετζλά. Ένα αριστούργημα διάρκειας 196 λεπτών. Ζουν μαζί αλλά είναι μόνοι, με τις εμμονές, τις φοβίες, τις ανασφάλειες και τις ιδεοληψίες τους. Σκηνοθεσία κομψή, χωρίς κραυγές, που αναδεικνύει και τις υφιστάμενες ταξικές διαφορές. Ένας σκηνοθέτης με συνεχή ανοδική πορεία, δημιουργεί έναν κόσμο ερωτημάτων και σκοτεινών διαδρομών μέσα από μια επίμονη ψυχολογική προσέγγιση των χαρακτήρων του οι οποίοι δομούνται με πολύ δυνατό υλικό και εξελίσσονται. (Ματιές στα Βαλκάνια)  «The cut» του Φατίχ Ακίν (Γερμανία) Η ιστορία ξεκινά από το Μαρντίν, της Νοτιοανατολικής Τουρκίας, το 1916. Μέσα από την ιστορία του Ναζαρέτ Μανουγκιάν, ενός σιδερά που αναζητά τις δίδυμες κόρες του που χάθηκαν, ο Ακίν εξιστορεί τη σχεδιασμένη σφαγή των Αρμενίων, που το τουρκικό κράτος σχεδόν

αποσιωπά ως ιστορικό γεγονός. Σκληρή και συγκινητική ταινία που ακολουθεί την οδύσσεια ενός ανθρώπου μένοντας πιστή στα ιστορικά γεγονότα. Όμως, ο Ακίν χάνεται μέσα στους δαίδαλους της υπερπαραγωγής, δίνοντας έμφαση στο ταξίδι αναζήτησης του ήρωά του και μη εμμένοντας στην ιστορία κρατώντας μια υπαινικτική προσέγγιση. (Ειδικές προβολές)

 «Όπερ έδει δείξαι» (Quod erat demonstrandum) του Αντρέι Κρουζνίτσκι (Ρουμανία) Η Ελένα ζει με το συνταξιούχο πατέρα της και το γιο της, ενώ ο άντρας της το έχει σκάσει στη Γαλλία. Ο Σορίν, διάνοια στα μαθηματικά, προσπαθεί να δημοσιεύσει την εργασία του. Ένας μυστικός αστυνομικός τον παρακολουθεί. Μια ιστορία καθημερινής τρέλας το 1984 στη Ρουμανία του Τσαουσέσκου. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία αναπαράγει την εποχή, μια ρεαλιστικότατη εικόνα του σταλινικού παραλογισμού, η καθημερινότητα των ανθρώπων μέσα στο φόβο και το χαφιεδισμό, όπου ο καθένας λειτουργούσε για τον εαυτό του. Με λεπτές αποχρώσεις χιούμορ και πικρή ειρωνεία, ο σκηνοθέτης δεν διακωμωδεί, αντίθετα σκιαγραφεί με λεπτομέρειες την εποχή. Μεστό σενάριο, χωρίς υπερβολές και μια σκηνοθεσία ρυθμική που χαϊδεύει τα συναισθήματα. (Ματιές στα Βαλκάνια)

«∆ΥΟ ΜΕΡΕΣ, ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ»

Ο εχθρός μέσα μας

καλύτερη μέθοδος για να ελέγξεις τους ανθρώπους προς το συμφέρον σου είναι να σπείρεις διχόνοια ανάμεσα τους. Η πολιτική αυτή, γνωστή ως «διαίρει και βασίλευε», ήταν ιδιαίτερα προσφιλής από αρχαιοτάτων χρόνων, στους εξουσιαστές του κόσμου. Και ως τέτοια ουδέποτε σταμάτησε να χρησιμοποιείται από τις εκάστοτε εξουσίες, προκειμένου να αποτραπεί η συλλογική δράση και να κατασταλούν οι κοινωνικοί αγώνες. Ως αποτέλεσμα καταλήγουμε στον κοινωνικό αυτοματισμό, μέθοδο δοκιμασμένη μέχρι τις μέρες μας. Οι αδελφοί Ζαν-Πιερ και Λικ

Νταρντέν αποτελούν ένα σκηνοθετικό δίδυμο το οποίο με τις ταινίες του ασκεί έντονη κριτική στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Στον ίδιο δρόμο βαδίζει και η ταινία τους «∆υο μέρες, μια νύχτα» (Deux jours, une nuit). Η κεντρική ηρωίδα τους είναι η Σαντρά, η οποία κινδυνεύει να χάσει τη δουλειά της. Κι αυτό θα συμβεί εφόσον οι συνάδελφοί της προτιμήσουν ένα μπόνους στο μισθό τους με αντάλλαγμα την απόλυσή της, από την οποία θα εξοικονομηθούν χρήματα. Μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο, η Σαντρά, με τη βοήθεια του συζύγου της, θα πρέπει να πείσει τους συναδέλφους της να ψηφίσουν θυσιάζοντας το μπόνους στο μισθό τους, ώστε εκείνη να μη χάσει τη δουλειά της. Οι Νταρντέν σκηνοθετούν διακριτικά και με οικονομία. Θαρρείς πως αφήνουν την κάμερά τους ελεύθερη να κάνει μόνη της τη δουλειά. Υπάρχει στην κινηματογράφησή τους μια ουσιαστική λιτότητα που δείχνει πως όλα είναι σχεδιασμένα στην εντέλεια. Η Μαριόν Κοτιγιάρ δίνει μια ιδανική ερμηνεία, στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

 «∆ίπλα της» (At li layla) του Άσαφ Κορμάν (Ισραήλ) Η Σέλι ζει με την αδελφή της Γκάμπι, η οποία πάσχει από πνευματική υστέρηση. Η σχέση της με ένα συνάδελφό της και η απόφαση να μείνουν μαζί ταράζει τις λεπτές ισορροπίες. Ταινία που υμνεί την αληθινή αγάπη και τις δυσκολίες της. Ένα φιλμ τόσο αληθινό που είναι σα να ζεις μέσα του. Όλα όσα συμβαίνουν είναι απολύτως φυσικά, ρεαλιστικά, τρυφερά και σκληρά μαζί. Ανατρεπτικό και πολύ πικρό φινάλε. (∆ιεθνές διαγωνιστικό)  «Dark illusion» του Μάνου Καρυστινού Ο Άλκης, φωτογράφος στο επάγγελμα, ζει με τη δικηγόρο μητέρα του και τον αλκοολικό πατέρα του. Όταν αποφασίζει να νοικιάσει σπίτι και να μείνει μόνος του αρχίζουν να συμβαίνουν διάφορα περίεργα. Χαμηλού κόστους ψυχολογικό θρίλερ με πολύ καλή σεναριακή ιδέα. Ο σκηνοθέτης βάζει υψηλά στάνταρ που δεν καταφέρνει να τα πιάσει. Σίγουρα όμως αγαπάει το ρίσκο. Το σινεμά πρώτα απ’ όλα χρειάζεται τσαγανό κι ο Μάνος Καρυστινός το διαθέτει. (Ελληνικές ταινίες)  «Ως το κόκκαλο» του Θοδωρή Κουτσαύτη Η νεαρή δημοσιογράφος, Λορέν, που ζει στο Παρίσι, μαθαίνει πως ο Τομ, ο καλύτερός της φίλος και υπάλληλος σε φαρμακευτική εταιρεία, πέθανε από υπερβολική δόση μορφίνης. Υποψιάζεται πως δολοφονήθηκε και ξεκινά την έρευνά της. Αστυνομική ταινία, με ενδιαφέρουσα πλοκή, ανατρεπτικό φινάλε και κριτική στις μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες. Μέτρια φωτογραφία και ερμηνείες που δεν πείθουν, αφήνουν την αίσθηση του ανολοκλήρωτου. (Ελληνικές ταινίες)  «’Ιαση - Η ζωή μιας άλλης» (Cure - Das leben einer anderen) της Αντρέα Στάκα (Ελβετία - Κροατία Βοσνία Ερζεγοβίνη) Η Έτα και η Λίντα, δυο 15χρονα κορίτσια, κάνουν μια βόλτα στο δάσος, στο Ντουμπρόβνικ. Συζητούν για άνδρες και σεξ, η ατμόσφαιρα είναι φορτισμένη και κάποια στιγμή η Έτα καταλήγει στον γκρεμό. Κοινωνικό – υπαρξιακό δράμα, η σκηνοθέτιδα ξετυλίγει τις εσωτερικές σκέψεις και τις αγωνίες της ηρωίδας της, που ταλαντεύεται μέσα σε λαβύρινθους ερωτικών αναζητήσεων, αντιφάσεων και κρίσης ταυτότητας. Ένα ακόμη θύμα της κατάρρευσης μιας χώρας ξαφνικά έπαψε να υφίσταται αφήνοντας πίσω της, εκτός από χαλάσματα και ανθρώπινα ερείπια. (Ματιές στα Βαλκάνια) •

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

Σε αποδιάρθρωση η περι ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΚΩΣΤΗ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ

Ο χώρος, το τοπικό στοιχείο, όταν χαράζεται η κοινωνική και οικονομική πολιτική, δεν μπορεί να αγνοείται αν η Αριστερά θέλει να προσδώσει τα συμβατά με την ιδεολογία της ποιοτικά χαρακτηριστικά στην αναπτυξιακή πολιτική της. Η εξαγγελία, επομένως, από τον Αλέξη Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη ότι θα ακολουθήσουν δέκα τρία περιφερειακά συνέδρια του ΣΥΡΙΖΑ για να συγκροτηθούν και τα περιφερειακά προγράμματά του δημιούργησε αισιοδοξία, καθώς στην Ελλάδα η περιφερειακή διάσταση δεν χαρακτηρίζει ανέκαθεν την κυρίαρχη πολιτική. Μια συνέντευξη με τον καθηγητή Κωστή Χατζημιχάλη, που γνωρίζει καλά το αντικείμενο αυτό και έχει πείρα και αγώνες πολλών δεκαετιών, διεθνώς γνωστό, θεωρήσαμε στην «Εποχή» ότι θα βοηθούσε. Τα περιφερειακά ζητήματα Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός Έξι χρόνια κρίσης, παρά τα λειψά στοιχεία, μπορούμε, νομίζω, να μιλήσουμε για τις επιπτώσεις της στις περιφερειακές ισορροπίες της χώρας. Είναι αλήθεια ότι δεν έχουμε στοιχεία από απογραφές. Η απογραφή του 2011 ήταν στην αρχή της κρίσης, έχει μόνο ορισμένα στοιχεία της προσβάσιμα και υπάρχουν πληροφορίες για την απασχόληση κατά περιφέρειες μόνο από τις έρευνες εργατικού δυναμικού. Αυτό που σίγουρα έχει διαφανεί ως τάση μέχρι τα φορολογικά μέτρα του 2014 είναι ότι τα αστικά κέντρα, ιδίως τα μεγάλα, πλήττονται περισσότερο, οι τουριστικές περιοχές πλήττονται σε ένα ενδιάμεσο επίπεδο, αλλά ιδιαίτερα άνισα μεταξύ τους, ενώ φαίνεται να πλήττονται λιγότερο – αναλογικά, διότι κι αυτές έχουν πληγεί πάρα πολύ– οι αγροτικές περιοχές με προϊόντα με ζήτηση από την εσωτερική και διεθνή αγορά.

Οριζόντια φτωχοποίηση

Με βάση το πώς στάθηκε έναντι της κρίσης η ελληνική οικονομία θα μπορούσαμε να πούμε ότι διέθετε κάπως ικανοποιητική περιφερειακή ισορροπία; Ήδη πριν από την κρίση είχαμε ιδιαίτερα άνισες περιφερειακές δομές. Είναι το κατάλοιπο των δεκαετιών του εκσυγχρονισμού και της προετοιμασίας των Ολυμπιακών όταν δεν χρησιμοποιήθηκαν κονδύλια της ΕΕ και των κρατικών επενδύσεων παραγωγικά, για να βοηθήσουν τις περιφέρειες που είχαν ανάγκη. Αντιθέτως, επενδύθηκαν τεράστια ποσά στα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως στην Αθήνα, δημιουργώντας διεύρυνση των περιφερειακών ανισοτήτων. Σ’ αυτό το ιδιαίτερα άνισο και ήδη καταβεβλημένο παραγωγικό δυναμικό έρχεται και επικάθεται η κρίση, δημιουργεί πολλαπλασιαστικά δυσμενή αποτελέσματα και οριζόντια φτωχοποίηση παντού. Αν το δούμε σε περιφερειακό επίπεδο, στις μεγάλες περιφερειακές μονάδες, βλέπουμε μια συνολική εξίσωση προς τα κάτω. Όταν όμως αλλάζουμε κλίμακα και πάμε στο εσωτερικό των περιφερειών και το δούμε σε τοπικό επίπεδο οι διαφορές αυξάνονται δραματικά. ∆ηλαδή, η κρίση επέφερε μια συνολική και περιφερειακά σχετικά ομοιόμορφη φτωχοποίηση του πληθυσμού, όμως στο εσωτερικό της κάθε περιφέρειας οι διαφορές είναι μεγαλύτερες. Οι μνημονιακές, γενικές, πολιτικές πώς επέδρασαν στις περιφερειακές ισορροπίες; Περιόρισαν δραματικά και οριζόντια τους μισθούς, τα επιδόματα, τις συντάξεις και επιδείνωσαν τις εργασιακές σχέσεις. Αυτά είχαν μεγαλύτερες επιπτώσεις σε τοπικό παρά σε περιφερειακό επίπεδο. Για παράδειγμα, στο σύνολο της χώρας οι μισθοί, τα επιδόματα και οι συντάξεις συμμετείχαν κατά 20% του διαθέσιμου εισοδήματος ενός

μέσου νοικοκυριού. Αν πάμε όμως σε τοπικό επίπεδο και δούμε πού είναι συγκεντρωμένοι οι δημόσιοι υπάλληλοι, πού οι συνταξιούχοι, πού αλλάζουν δραματικά οι εργασιακές σχέσεις τότε η εικόνα αλλάζει. Βλέπουμε περιοχές στην Ήπειρο, τη ∆. Μακεδονία, το Β. Αιγαίου όπου οι περικοπές συμμετείχαν με το 50% ή το 60% στο διαθέσιμο εισόδημα, να έχουν μεγαλύτερες δυσκολίες από περιοχές όπως είναι η Αθήνα ή η Θεσσαλονίκη όπου αυτά συμμετείχαν με 30% - 35%. Ακόμη χαμηλότερα, περίπου 25%, είναι η Κρήτη και τα τουριστικά νησιά. Βλέπουμε, λοιπόν, πώς ένα οριζόντιο μνημονιακό μέτρο έχει εντελώς διαφορετικές επιπτώσεις σε τοπικό επίπεδο. Άλλο παράδειγμα είναι η συρρίκνωση των κοινωνικών εξυπηρετήσεων σε τοπικό επίπεδο. Αυτό επιφέρει διεύρυνση των κοινωνικών ενδο-περιφερειακών ανισοτήτων όταν κάποια σχολεία, εφορίες, υγειονομικές μονάδες κ.ά συγχωνεύονται ή καταργούνται και οικογένειες αναγκάζονται να μετακινηθούν προς τα πλησιέστερα αστικά κέντρα. Να δούμε το ρόλο που έπαιξε η φορολογία των μνημονίων; Από τη στιγμή που η μνημονιακή κυβέρνηση άλλαξε τους συντελεστές σε όφελος της ανώτερης εισοδηματικής κλίμακας και έβαλε στη φορολογητέα ύλη τις κατώτερες κλίμακες θα υπάρξουν άνισες τοπικές επιπτώσεις στο διαθέσιμο εισόδημα. Αν τα υψηλά εισοδήματα είναι στις μεγάλες πόλεις και στις παράκτιες τουριστικές περιοχές, η επίδραση εκεί θα είναι λιγότερο αρνητική απ’ ό, τι στις φτωχότερες αγροτικές περιοχές που είχαν ένα αφορολόγητο κ.τ.λ. με αποτέλεσμα οι τελευταίες να έχουν πιθανότητες μεγαλύτερης φτωχοποίησης. Πιο τοπικά προσδιορισμένος είναι ο ΕΝΦΙΑ. Εδώ έχουμε για πρώτη φορά τη φορολόγηση από το πρώτο ευρώ, τη φορολόγηση ανεξάρτητα το σπίτι από τον κήπο και το κτήμα, και τη φορολογία της γεωργικής γης. ∆εν είμαι της άποψης ότι όλα αυτά δεν τα αγγίζεις φορολογικά, το αντίθετο. Εκτιμώ όμως ότι πρόκειται για στοχευόμενη πολιτική κοινωνικής και γεωγραφικής αναδιανομής του πλούτου και της γης προς όφελος εκείνων που θα έχουν ρευστό τα επόμενα χρόνια, οι οποίοι δεν είναι πάντα το μεγάλο κεφάλαιο. Να θυμηθούμε λίγο τους «πλουτήσαντες» της Κατοχής;

Ό,τι ξέραμε να το ξεχάσουμε

Οι ιδιωτικοποιήσεις των υποδομών στην Περιφέρεια – αεροδρόμια, λιμάνια, ναυσιπλοΐα, σιδηρόδρομος – πώς θα επιδράσουν; Ας πάρουμε το παράδειγμα των αερογραμμών. Πανηγύριζαν οι νεοφιλελεύθεροι για την ιδιωτικοποίηση της Ολυμπιακής, για τη δημιουργία της ανταγωνιστικής Aegean. Τώρα έχουμε ένα ιδιωτικό μονοπώλιο για το οποίο δεν μιλάει κανένας, έχει εγκριθεί από την ΕΕ κτλ. Αν προσθέσουμε τώρα και την ιδιωτικοποίηση των αεροδρομίων ξαφνικά

“

Ήδη πριν από την κρίση είχαμε άνισες περιφερειακές δομές. Σ’ αυτό το ιδιαίτερα άνισο και ήδη καταβεβλημένο παραγωγικό δυναμικό έρχεται και επικάθεται η κρίση, δημιουργεί πολλαπλασιαστικά δυσμενή αποτελέσματα και οριζόντια φτωχοποίηση παντού. όλο το δίκτυο των εναέριων συγκοινωνιών στην Ελλάδα, τηρουμένων των προϋποθέσεων πρόσβασης στα απομακρυσμένα νησιά, θα καθορίζεται από τις επιδιώξεις ιδιωτών με προβλέψιμες αρνητικές επιπτώσεις. Οι εθνικοί δρόμοι με τα υπέρογκα διόδια είναι πλέον ιδιωτικοποιημένοι, το ίδιο και η ναυσιπλοΐα και σύντομα ο σιδηρόδρομος. Θα αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση των συγκοινωνιών στον ελληνικό χώρο η οποία αλλάζει ριζικά τις δυνατότητες κοινωνικής πολιτικής σε απομακρυσμένους τόπους. Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση: η ιδιωτικοποίηση αυτών των υποδομών αποτελεί υφαρπαγή δημόσιας γης και δημόσιου πλούτου, της εν-

σωματωμένης αξίας που έχει καταβάλει το σύνολο του ελληνικού λαού μέσω της φορολογίας. Τα εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα αυτών των υποδομών – εδώ πρέπει να βάλουμε και το σκάνδαλο της ∆ΕΗ- είχαν απαλλοτριωθεί από το ∆ημόσιο και ξαφνικά τα προσφέρει στους ιδιώτες έναντι πινακίου φακής μαζί με την μονοπωλιακή εκμετάλλευσή τους με σταθερό πελατολόγιο. Η ιδιωτικοποίηση των συγκοινωνιών έρχεται τη στιγμή που το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών έχει μειωθεί με αποτέλεσμα των περιορισμό των μετακινήσεων, ιδίως με ΙΧ. Αυτό με τη σειρά του επιδρά στην απομόνωση των μικρών νησιών. Γιατί οι ακτοπλοϊκές έχουν πουλήσει τα ακριβά ταχύπλοα και έχουν βάλει στις προσοδοφόρες γραμμές τα συμβατικά πλοία αγνοώντας τα μικρά νησιά. Να, λοιπόν, ένα οριζόντιο μέτρο (η μείωση των εισοδημάτων) πώς επιδρά στην τοπικότητα. Αν όλη αυτή η διαδικασία δεν ανακοπεί θα δούμε μια Ελλάδα η οποία σε μια δεκαετία θα είναι αγνώριστη, όπου αυτά που ξέραμε δεν θα ισχύουν πια. Έχουμε επιπλέον την επέλαση στους θεσμούς, μια σειρά θεσμικών πραξικοπημάτων που αλλάζουν εντελώς το πλαίσιο για την οργάνωση της ανάπτυξης της περιφέρειας, πχ, το fast track. Οι λεγόμενες «στρατηγικές επενδύσεις» δεν ελέγχονται από τις περιφέρειες και τους δήμους που υποτίθεται ότι γι’ αυτό έγιναν. Τώρα ο Υπουργός μπορεί να ορίζει μια επένδυση ως στρατηγικού χαρακτήρα και να αποφασίζει ο ίδιος! Να πούμε κάτι παραπάνω για τις θεσμικές αλλαγές; Χωρίς υπερβολή, νομίζω, ό, τι ξέραμε για τη νομοθεσία της πολεοδομίας και της χωροταξίας μετά το καλοκαίρι του 2014 πρέπει να το ξεχάσουμε. Οι

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 9 Νοεμβρίου 2014

φερειακή ισορροπία της χώρας

και προβλήματα σήμερα, καθώς περνάμε τον έκτο χρόνο κρίσης και νεοφιλελεύθερης κούρας, είναι πολύ οξυμένα. Αναφέρεται σε ένα εξαιρετικά σύνθετο πεδίο της κοινωνικής μας πραγματικότητας. Αυτό, όμως, είναι και η πηγή του σκεπτικισμού μας. Ο τόσο εσπευσμένα και μη επαρκώς, επιστημονικά, τεκμηριωμένος προγραμματισμός των περιφερειακών συνδιασκέψεων, είναι ο ένας λόγος. Ο άλλος, είναι οργανωτικός. ∆ιότι, είναι ανθρωπίνως αδύνατο μ’ αυτή την προετοιμασία να αξιοποιηθεί η πείρα και κοινωνική γνώση μελών και φίλων του κόμματος, μέσω της συμμετοχής και συμβολής τους. Ας το πάρουμε, παρ’ όλα αυτά, ως ένα πρώτο θετικό βήμα και ας προσπαθήσουμε, όσο μπορούμε, να είναι ουσιαστικό, να υπερβεί τα συνήθη επικοινωνιακά κλισέ.

αλλαγές είναι τόσο δραματικές που σχεδόν τίποτε δεν ισχύει από τα παλιά. Ο νόμος για τα δάση και τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς, η ιδιωτική πολεοδόμηση, τα ειδικά χωροταξικά σχέδια που κάνουν πλέον ιδιώτες, συνθέτουν ένα ακραία νεοφιλελεύθερο πλαίσιο που απορυθμίζει ό, τι είχε σχέση με το δημόσιο όφελος και επαναρυθμίζει το χώρο προς όφελος του κεφαλαίου. Στον αιγιαλό, πχ, έκαναν πίσω αλλά με τροπολογία έφεραν τη δυνατότητα οριοθέτησης του αιγιαλού που ήταν και το σπουδαιότερο. Τώρα γίνεται με επισπεύδοντα τον ιδιώτη ο οποίος ορίζει τη γραμμή και αν μέσα σε ένα μήνα το τοπικό Συμβούλιο Ελέγχου της Περιφέρειας δεν απαντήσει – εντωμεταξύ, δεν έχει προσωπικό – κατοχυρώνεται η πρόταση του ιδιώτη! Η αγροτική παραγωγή πώς επηρεάστηκε; ∆εν είμαι ειδικός αλλά από συναδέλφους γνώστες του αντικειμένου έχω την εικόνα ότι η αγροτική οικονομία, σε σχέση με τους άλλους κλάδους, φαίνεται να έχει αντέξει. Σε ορισμένες περιο-

Η παραγωγική ανασυγκρότηση δεν γίνεται στη μύτη ενός μολυβιού

χές καταγράφηκε και άνοδος των απασχολούμενων. Υπάρχουν οριακές ροές από την πόλη προς την ύπαιθρο που όμως διαφέρουν ποιοτικά από το υπάρχον δυναμικό και αυτό ενισχύει τον κλάδο, ωθεί τα προϊόντα ποιότητας. Αρχίζει να δημιουργείται, όπως και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, μια τοπική αλυσίδα παραγωγής αξίας διατροφικών προϊόντων, με έμφαση στην ποιότητα πχ. κρασιά, τυποποιημένα φρούτα και λαχανικά, τυριά, αλλαντικά, επανακάμπτουν ξεχασμένες καλλιέργειες όπως τα όσπρια, κ.ά. ∆εν αφορά όμως όλες τις αγροτικές περιοχές αλλά εκείνες που είναι κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα ή είναι τουριστικές.

∆εν τους ενδιαφέρει η τοπική ανάπτυξη

Ο τουρισμός πώς υπεισέρχεται στο περιφερειακό πρόβλημα; Εδώ και μια δεκαετία έχει αλλάξει πολύ το τουριστικό πρότυπο. Αυτό που ισχύει και προωθεί η κυβέρνηση, οι

Ο ΣΥΡΙΖΑ προχωρεί σε περιφερειακά προγραμματικά συνέδρια μετά τη Θεσσαλονίκη, συγκροτεί δηλαδή ένα είδος περιφερειακής πολιτικής. Πώς το βλέπεις; Έχει όμως περιφερειακή πολιτική ο ΣΥΡΙΖΑ; Θέτω πρώτα αυτό το ερώτημα. Πάντως, επιχειρεί να τη φτιάξει, πρέπει να τη φτιάξει. Αν συμβαίνει αυτό είναι πολύ θετικό όπως και η επικοινωνιακή σημασία των περιφερειακών συνεδρίων. Φοβάμαι όμως μήπως περιοριστούν στην επικοινωνία, στη τηλεόραση. Αν όντως έχει περιφερειακή πολιτική ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν έχω διαβάσει κάτι, μπορεί να έχει και να μην το ξέρω. Κατά τη γνώμη σου ποια είναι τα στοιχεία που θα τη συγκροτούσαν; Είμαι ιδιαίτερα επιφυλακτικός να κάνω υποδείξεις σε ένα πολιτικό φορέα και ειδικά στο ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο ένα προφανές προαπαιτούμενο για την οποιαδήποτε πολιτική άρα και την περιφερειακή, είναι να σταματήσει την επέλαση που γίνεται στον δημόσιο χώρο και στον δημόσιο πλούτο. Εννοείται ότι αυτό το πρώτο βήμα περιλαμβάνει και την αναίρεση του βάναυσου θεσμικού πλαισίου για τις ιδιωτικοποιήσεις, για την ανάπτυξη του χώρου και την καταστροφή της φύσης Ας προχωρήσουμε, όμως. Τι εννοείς, πχ, όταν λες ότι πρέπει να αναιρεθεί το θεσμικό πλαίσιο; Να αλλάξουν αυτά που λέγαμε πριν για τα νέα

επενδυτές κτλ είναι ο τουρισμός των πεντάστερων μεγάλων ξενοδοχείων κατά κανόνα all inclusive, με γκολφ, μαρίνες, σπα κτλ. Οι επενδύσεις αυτές ψάχνουν να βρουν τις καλύτερες παράκτιες περιοχές, αυτές που ακόμη δεν έχουν μαζικό τουρισμό. ∆ιαφημίζονται ότι θα βοηθήσουν την τοπική απασχόληση, τη τοπική αγορά και τη γεωργία. Ωστόσο, οι επενδύσεις σπάνια γίνονται με ίδια κεφάλαια, παίρνουν υψηλές επιδοτήσεις από το ΕΣΠΑ και το κράτος και οι θετικές τοπικές επιπτώσεις, οι οποίες όντως υπάρχουν, είναι πολύ μικρότερες στην πραγματικότητα και αυτό οφείλεται στις στρατηγικές των επιχειρήσεων. Οι προμήθειές τους σπάνια γίνονται από την τοπική αγορά, κάνουν μαζικές εισαγωγές από το εξωτερικό, το προσωπικό έρχεται από όλη την Ελλάδα. Το θαυμάσιο λάδι της Κρήτης, π.χ. τα μεγάλα ξενοδοχεία του νησιού το χρησιμοποιούν μόνο για το λαδόξυδο που υπάρχει στα τραπέζια. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι μεγάλες εγκαταστάσεις τους έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ορισμένα

πολεοδομικά και χωροταξικά σχέδια, για τα δάση κλπ. Σε επίπεδο περιφερειακής πολιτικής σίγουρα δεν επαρκούν μόνο οι επιδοτήσεις που δίνονται πάντα σε ορισμένες περιοχές. Το σημαντικό είναι να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε ότι η πολυσυζητημένη παραγωγική ανασυγκρότηση σημαίνει συγχρόνως και γεωγραφική, χωροταξική ανασυγκρότηση της χώρας. ∆εν γίνεται στη μύτη ενός μολυβιού. Να σκεφτούμε επίσης ότι η επιδίωξη για κοινωνική δικαιοσύνη, πού κάνει κάθε σοβαρό αριστερό κόμμα, δεν μπορεί σταθεί χωρίς και γεωγραφική, χωρική δικαιοσύνη. Μπορεί να φαίνεται δύσκολο, να μας πουν ότι δεν έχουμε χρόνο κτλ αλλά είναι απαραίτητο, κάτι που η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ αγνοεί επιδεικτικά προωθώντας το τρίπτυχο: ανταγωνισμός μεταξύ περιφερειών για προσέλκυση επενδύσεων, ιδιωτικοποιήσεις και περιορισμός των διαθέσιμων πόρων. Χρειάζεται σοβαρή παρέμβαση για την αναθεώρηση αυτών των κατευθύνσεων και λυπάμαι που κανένας από τους ευρωβουλευτές μας δεν πήγε στην επιτροπή για τη περιφερειακή πολιτική του Κοινοβουλίου. Οι προδιαγραφές των σχεδιαζόμενων περιφερειακών συνεδρίων πάνε ανάποδα, αξιοποιούν πολύ το κεντρικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αν αυτή είναι η πραγματικότητα να σκεφτούμε πώς θα αλλάξει, να σκεφθούμε ότι υπάρχει και ο τόπος, η έγνοια για το τοπικό και η δύναμη της τοπικής γνώσης, εκείνων που βιώνουν τα προβλήματα επιτόπου. Ξέρουν πολύ καλύτερα τα πράγματα απ’ αυτούς που είναι στα γραφεία. Όποτε πάμε στο πεδίο και συζητούμε με τους ντόπιους για τα θέματα της ανάπτυξης, της οικονομίας και της παραγωγής γυρίζουμε πάντοτε πιο πλούσιοι, με εντελώς διαφορετική εικόνα απ’ αυτή που είχαμε για το συγκεκριμένο θέμα, χωρίς όμως να πέσουμε στη μερικότητα του ειδικού. Πώς θα το επιτυγχάναμε αυτό; Να φύγουμε από την κορυφή, το κεντρικό και να πάμε στο τοπικό, να προσεγγίσουμε τις διαπεριφερειακές, κυρίως τις ενδοπεριφερειακές ανισορροπίες; Είναι πολύ δύσκολο και μας λείπει η αντίστοιχη παράδοση αλλά δεν είναι όμως αδύνατο. Μια ιδέα θα ήταν τα τοπικά παραγωγικά συνέδρια, όχι σε επίπεδο

ξενοδοχεία οικειοποιούνται και περιοχές Νατούρα, όπως στη Πύλο και στα υπό κατασκευή συγκροτήματα στη Μονή Τοπλού στη Σητεία και στις Νηές Μαγνησίας. Επιπλέον οι συνθήκες εργασίας και αμοιβών είναι από τις χειρότερες σε σχέση με άλλους κλάδους. Είναι, ωστόσο, τρομερό να μην μπορεί ο τουρισμός να συνδεθεί με τη γεωργική παραγωγή, να μην δημιουργεί καλά αμειβόμενη απασχόληση. Γιατί αυτές οι μεγάλες μονάδες, όταν έλθουν να επενδύσουν στην Ελλάδα, έρχονται να βγάλουν λεφτά. ∆εν τους ενδιαφέρει η τοπική ανάπτυξη. Αυτό θα πρέπει να είναι έγνοια του δήμου, της περιφέρειας, της κυβέρνησης. ∆εν έβαλαν, όμως, κανένα κανένα όρο, τους έδωσαν την άδεια fast track και έτσι θα κάνουν ό,τι θέλουν. ∆εν έχει γίνει καμιά προγραμματική συμφωνία σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. ∆εν έχουν μπει, πχ όροι για το τι θα κάνουν στην απασχόληση, τι θα αγοράζουν από τη τοπική αγορά, τι νερό θα χρησιμοποιούν, τι θα κάνουν με τα σκουπίδια κτλ. •

περιφέρειας, σε κάποιες περιοχές. Εκεί δεν μπορεί να ξεχωριστεί η παραγωγική ανασυγκρότηση από τα προβλήματα του τόπου. Αυτό που λέμε δημοκρατία από τα κάτω κτλ να το δοκιμάσουμε πιλοτικά, έστω, σε κάποιες περιοχές. Το πιο δύσκολο πράγμα στην Ελλάδα είναι η συνεννόηση για τα τοπικά προβλήματα. ∆εν ανακαλύπτουμε τον τροχό εμείς εδώ υπάρχουν πετυχημένα εναλλακτικά παραδείγματα θα πρέπει να μάθουμε από τις εμπειρίες σε άλλες περιοχές της Νότιας Ευρώπης αλλά και της Λατινικής Αμερικής. Και είναι πιθανό σε τοπικό επίπεδο να αναθεωρήσουμε κάποια προγράμματα που έχουν μεγάλη δόση αριστερού βολονταρισμού και συγχρόνως να αποφύγουμε μια τοπικιστική κλειστότητα. Θα συνειδητοποιήσουμε τότε τον υφιστάμενο ασφυκτικό κλοιό και θα πρέπει να γίνει αναθεώρηση των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων. Το υλοποιεί σήμερα η Ρένα ∆ούρου στην Αττική. Βρήκε μερικά πράγματα δεμένα, δεν μπορεί να τ’ αλλάξει όλα και πάει να βρει, με δεδομένο τις προηγούμενες αποφάσεις, τι μπορεί να κάνει καλύτερο. Και αυτό δεν είναι λίγο.

“

Όποτε πάμε στο πεδίο και συζητούμε με τους ντόπιους για τα θέματα της ανάπτυξης, της οικονομίας και της παραγωγής γυρίζουμε πάντοτε πιο πλούσιοι, με εντελώς διαφορετική εικόνα απ’ αυτή που είχαμε για το συγκεκριμένο θέμα, χωρίς όμως να πέσουμε στη μερικότητα του ειδικού.

Η ΤΡΟΜΟΫΣΤΕΡΙΑ ΤΟΥ ΕΜΠΟΛΑ ΣΤΑ ΓΗΠΕ∆Α

Καµαρά: Αντί για κατήγορος, κατηγορούµενος

“

Ο Τζον Καμάρα, κατά τη διάρκεια αγώνα της Λαμίας, φόρεσε μπλούζα που έγραφε «Είμαστε από τη δυτική Αφρική, όχι ιός». Για αυτή του την πράξη η Πειθαρχική Επιτροπή της Football League τον κάλεσε σε απολογία.

Τζον Καμαρά είναι άτυχος, αλλά και συνάμα τυχερός άνθρωπος. Κατάγεται από τη Σιέρα Λεόνε και παίζει επαγγελματικό ποδόσφαιρο στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Λαμία. ∆εν είναι απίθανο να έχετε ακούσει την ιστορία του 26χρονου άσου, ο οποίος αντιμετωπίστηκε περίπου ως... λεπρός,ελέω Εμπολα, μετά την επιστροφή του από την πατρίδα του στις αρχές του Οκτώβρη. Αυτό που μάλλον δεν ξέρετε είναι ότι ο παίκτης αφενός δεν έχει προσβληθεί από τον ιό και αφετέρου κλήθηκε σε απολογία από την football league επειδή τόλμησε να διαμαρτυρηθεί για την αντιμετώπιση που είχε από την ομάδα του φορώντας μπλουζάκι που έγραφε «είμαστε από τη δυτική Αφρική, όχι ιός».

Βήχεις και ο διπλανός αρρωσταίνει

Στην ομάδα της Λαμίας δεν έχουν μιλήσει ανοιχτά για το περιστατικό. Η «Εποχή» μίλησε με υψηλόβαθμο στέλεχός της, ο οποίος προσπάθησε να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα: «∆εν είναι αλήθεια ότι τον είχαμε σε καραντίνα όταν επέστρεψε από την πατρίδα του. Απλώς του είπαμε να καθίσει τέσσερις ημέρες στο σπίτι του για να ξεκουραστεί (!). Ξέρετε, υπήρχε μεγάλος φόβος για τον ιό εκείνες τις ημέρες. Εκτός αυτού, η Λαμία είναι μία μικρή, κλειστή κοινωνία, θα ήταν εύκολο να στιγματιστεί ο παίκτης μέχρι να αποδειχθεί ότι δεν έχει προσβληθεί από τον ιό. >Kαι στην καφετέρια που λέει ο λόγος να πήγαινε, μπορεί να μην το χαιρετούσαν καν. Ο κόσμος εδώ βήχει και ο διπλανός αρρωσταίνει”. Αυτό που προφανώς δεν κατάλαβε ο συνομιλητής μας είναι ότι ο άνθρωπος έχει ήδη στιγματιστεί, έστω και αν στο τέλος απέδειξε την...»αθωότητά» του. Στιγ-

∆εν είναι αλήθεια ότι τον είχαμε σε καραντίνα. Απλώς του είπαμε να καθίσει τέσσερις ημέρες στο σπίτι του για να ξεκουραστεί.

ματίστηκε μαζί του και η Λαμία και οι κάτοικοί της διότι οι άνθρωποι της ομάδας πανικοβλήθηκαν άνευ λόγου και αιτίας. Η ιστορία του Καμαρά ταξίδεψε στο BBC και από εκεί στα πέρατα του κόσμου για να γίνει σαφές για άλλη μια φορά ότι στην Ελλάδα του 2014 ο κρυφός αλλά και ο φανερός ρατσισμός προελαύνει. Τι έκανε η διοργανώτρια αρχή του πρωταθλήματος για όλα αυτά; Κάλεσε τον ποδοσφαιριστή σε απολογία για το μήνυμα στο μπλουζάκι του εξαντλώντας την αυστηρότητά της και φανερώνοντας ότι συχνά ο κόσμος του ποδοσφαίρου δεν μπορεί να αφουγκραστεί την κοινωνία και να συλλάβει τα μηνύματα που στέλνει. Το κλιμάκιο του ΣΥΡΙΖΑ, που βρέθηκε στα γραφεία της Λίγκας την Πέμπτη, τόνισε το προφανές: ο,τι ο παίκτης μετά από όλα όσα υπέστη δεν είναι δυνατόν να βρεθεί και κατηγορούμενος. Να σημειώσουμε ότι η εκδίκαση της υπόθεσης αναβλήθηκε για την επόμενη Πέμπτη. Φανταστείτε τώρα πόσοι Αφρικανοί που ζουν στην πατρίδα μας και δεν διαθέτουν την τύχη να παίζουν ποδόσφαιρο έτσι ώστε οι ιστορίες τους να γίνονται ευρέως γνωστές τι περιστατικά έχουν βιώσει από τη στιγμή που τα ελληνικά, και όχι μόνο μίντια, κατέλαβε η τρομοϋστερία του Εμπολα. Ανάλογα φαινόμενα, όχι πάντως της ίδιας έντασης, παρουσιάστηκαν και στην προηγμένη ποδοσφαιρικά Ευρώπη. Στην Ισπανία, όπου αγωνίζονται πολλοί αφρικανοί ποδοσφαιριστές, οι σύλλογοι τρομοκρατήθηκαν στην είδηση της εξάπλωσης της νόσου. Οι ιθύνοντες της

Στον αέρα βρίσκεται και η διοργάνωση του Copa Africa, η οποία επρόκειτο να λάβει χώρα τον προσεχές Ιανουάριο στο Μαρόκο. Αναζητάται χώρα της Βορείου Αφρικής... με εγγυήσεις

Ράγιο Βαγεκάνο, ομάδας που αγωνίζεται στην πρώτη τη τάξει κατηγορία του ισπανικού ποδοσφαίρου ζήτησαν από τον ποδοσφαιριστή τους Λας Μπαγκουρά να επιστρέψει άμεσα από την Αφρική όπου βρισκόταν με την Εθνική ομάδα Γουινέας για αγωνιστική υποχρέωση. Ο παίκτης φαίνεται ότι πιέστηκε αφόρητα και εν τέλει επέστρεψε εγκαταλείποντας το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της χώρας του.

Αλλάζει τόπο το Copa Africa

Εν τω μεταξύ, στον αέρα βρίσκεται και η διοργάνωση του Copa Africa η οποία επρόκειτο να λάβει χώρα τον προσεχές Ιανουάριο στο Μαρόκο. Οι Μαροκινοί διοργανωτές, πιεζόμενοι από την κοινή γνώμη της χώρας τους, ανακοίνωσαν στις αρχές του Οκτώβρη ότι δεν είναι σε θέση τελικά να διοργανώσουν το τουρνουά ρίχνοντας το μπαλάκι στη Συνομο-

σπονδία της Αφρικής. Επειδή όμως οι συμφωνίες με τους χορηγούς και τα τηλεοπτικά δίκτυα και τα τηλεοπτικά δικαιώματα έχουν ήδη κλείσει, ενδεχόμενο να μην διεξαχθεί η διοργάνωση δεν υπάρχει. Η Συνομοσπονδία της Αφρικής θα περιμένει την επίσημη εναλλακτική πρόταση των Μαροκινών μέχρι και αύριο (11/11) και ακολούθως θα πάρει τις αποφάσεις της. Το πιο λογικό των σεναρίων είναι ότι τη διοργάνωση θα την αναλάβει άλλη χώρα, πιθανότητα της Βορείου Αφρικής. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι εφόσον το τουρνουά διεξαχθεί κανονικά, οι σύλλογοι θα ζητήσουν επιπλέον εγγυήσεις από τις ομοσπονδίες των χωρών για να επιτρέψουν στους διεθνείς παίκτες τους να συμμετάσχουν. Αν, τελικώς, το κάνουν και δεν κρυφθούν πίσω από το φόβο. Νίκος Γιαννόπουλος