Κυριακή 17/11/2013 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2013 • Αρ. φ. 1177 • 2 €

Τα «δελτία των οκτώ» έχουν και πρόσωπο και πρόσημο ΝΙΚΟΣ ΒΟΥΤΣΗΣ

Να συγκροτηθεί ο λαός ως συλλογικό υποκείμενο

ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ ΧΡΥΣΗΣ

Σελ. 6, 7

Σελ. 10, 11

Ο αγώνας των καθαριστριών ενάντια στις απολύσεις

Ε. ΑΛΕΞΑΚΗ – ∆. ΜΕΡΚΟΣ

Σελ. 21

ΣΕ ΑΝΙΣΟΡΡΟΠΙΑ Η ΣΧΕΣΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ – ΤΕΣΤ ΟΙ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ Ο ΦΟΡΟΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

Σε αναζήτηση σωτηρίας Ε. Χόμπσμπαουμ: ένας παγκόσμιος ιστορικός Σελίδες 30, 31

Κ. ∆ΟΞΙΑ∆ΗΣ

Γιατί γελάνε και χειροκροτούν ειρωνικά; Σελίδα 32

Π. ΚΛΑΥ∆ΙΑΝΟΣ

Περί συμμαχιών και συνεργασιών Σελίδες 8, 9

∆. ΨΑΡΡΑΣ

Οι τέσσερις αρνήσεις του Πολυτεχνείου Σελίδα 19

Β. ΡΟΓΓΑΣ

Το Ηγεμονικό Κόμμα Σελίδα 8

ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ

Οι τυφώνες πλήττουν τους φτωχούς Σελίδα 14

ΓΑΛΛΙΑ

Η πολιτική Ολάντ σε αδιέξοδο Σελίδα 13

Μια εξαιρετικά καταπονημένη, ως και τραυματισμένη κυβέρνηση με εύθραυστη ισορροπία και σταθερή πίεση και κριτική από το εσωτερικό της έχει να διαβεί έναν τραχύ δρόμο. Θα τα καταφέρει; Αυτό είναι το ερώτημα που τίθεται στο τραπέζι και το αντιμετωπίζει είτε η κάθε πλευρά χωριστά είτε από κοινού: η τρόικα και η ελληνική κυβέρνηση. Η κυβέρνηση προβάλλει τον καλό λόγο που είπαν στο Γιούρογκρουπ για την «πρόοδο» που έχει σημειώσει η ελληνική κυβέρνηση αλλά αποκρύβει το δεύτερο μέρος που είναι η σκληρή κριτική για καθυστερήσεις και η εντολή για περαιτέρω μέτρα. Μετά τη συζήτηση για την πρόταση δυσπιστίας του ΣΥΡΙΖΑ και την απώλεια κοινοβουλευτικής δύναμης από την κυβέρνηση, δεν είναι μόνο η από δω πλευρά που εκτιμά ότι αυτό το έργο δεν βγαίνει από τη συγκυβέρνηση. Και δυνάμεις από τη συμπολίτευση εκτιμούν την αδυναμία της κυβέρνησης. Οι δηλώσεις της κ. Μπακογιάννη δεν είναι καθόλου προσωπικές. Εκφράζει την αγωνία δυνάμεων του συστήματος που δεν θέλει να προκληθεί επουδενί ατύχημα και εκλογές. Σ’ αυτό, βέβαια συμφωνεί και η τρόικα η οποία θα είναι ταυτόχρονα σκληρή με την κυβέρνηση –οι τέσσερις όροι του Γιούρογκρουπ όπως τις είπε ο Ντάσεμπλουμ είναι καθαροί– αλλά και θα την προστατεύσει πολιτικά. Παρ’ όλα αυτά οι πλειστηριασμοί, ο φόρος ακινήτων και το μαύρο στον ΕΟΠΥΥ είναι δύσκολοι σταθμοί που κανείς δεν αποκλείει να προκαλέσουν κι άλλη κοινοβουλευτική φθορά.

Φωτο: Βασίλης Μαθιουδάκης

Ετοιμάζεται «μαύρο» στον ΕΟΠΥΥ, στα πρότυπα της ΕΡΤ

Π. ΒΟΓΛΗΣ

Εδώ ξανά Πολυτεχνείο

40 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, που άνοιξε το δρόμο για την πτώση της Χούντας. 40 χρόνια μετά και ένας πειρατικός -και πάλιραδιοφωνικός σταθμός εκπέμπει -και πάλι- από το Πολυτεχνείο στέλνοντας το μήνυμα της ελεύθερης ραδιοφωνίας. Η πορεία προς την αμερικάνικη πρεσβεία αναμένεται να ξεκινήσει αύριο στις 3.30 μ.μ. Προσυγκέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ, στις 3 μ.μ. στην πλατεία Κλαυθμώνος.

Ο ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΑ ΕΔΡΑΝΑ

Γράφουν: Κατερίνα Παπακώστα, Μαρία Ρεπούση, Αφροδίτη Σταμπουλή, Έφη Χριστοφιλοπούλου, Ζέφη ∆ημαδάμα Σελίδες 4, 5

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ Σε σκληρό φύλακα της Ευρώπης φρούριο έχει μετατραπεί η Ελλάδα. Οι ειδήσεις των τελευταίων ημερών είναι άκρως αποκαλυπτικές. ∆ώδεκα νεκροί μετανάστες, μεταξύ των οποίων τέσσερα μικρά παιδιά και τρεις αγνοούμενοι είναι ο τραγικός απολογισμός του ναυαγίου στα ανοικτά της Λευκάδας σε μια «ελληνική Λαμπεντούζα». Λίγες μέρες νωρίτερα, η Υπάτη Αρμοστεία είχε αποκαλύψει ότι α-

Το φρούριο που σκοτώνει γνοούνται περίπου 150 μετανάστες, μεταξύ τους και οικογένειες με παιδιά, οι οποίοι κρατούνταν στον Έβρο. Οι πληροφορίες που έρχονται από τους κατοίκους της περιοχής οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι Σύροι πρόσφυγες επαναπροωθήθηκαν, παρανόμως, από τις Αρχές στην Τουρκία. Την ίδια ώρα αναβλήθηκε η απόφαση για έκδοση του πολιτικού πρόσφυγα, απεργού πείνας Ερντοάν Τσακίρ,

ο οποίος βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση μετά από σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού. Αντιδράσεις για το τζαμί Σε μια άλλη εξέλιξη, η κυβέρνηση, παρά την σκληρή καταστολή που επιβάλλει στις μεταναστευτικές κοινότητες, υποχρεωμένη από τις ευρωπαϊκές νομοθεσίες, ανακοίνωσε ότι

βρέθηκε τελικά ανάδοχος εταιρία και προχωρά η ανέγερση του τζαμιού στον Βοτανικό. Η συγκεκριμένη είδηση προκάλεσε τις αντιδράσεις των γνωστών ακραίων κύκλων με κύριο εκφραστή τους τον Μητροπολίτη Πειραιώς, Σεραφείμ που δήλωσε ότι η Ελλάδα παύει να είναι κράτος Ορθοδόξων. Αμήν και πότε!!! Σελίδα 12

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Noεμβρίου 2013

«Σκρατά κι απόσκρατα!» Τώρα μπορεί ο καθένας να μιλά και κυρίως να γράφει, για την αγωνία της εποχής, το αδιέξοδο, την απανθρωπία του αιώνα, τη χρεωκοπία των ιδεολογιών, τη βαρβαρότητα της μηχανής, για δίκες, για ρήγματα, για φράγματα, για ενοχές, για γρανάζια. Όλα έχουν κωδικοποιηθεί, ταξινομηθεί, αποδελτιωθεί […] (Μανόλης Αναγνωστάκης, Το Περιθώριο ’68-’69)

ατά καιρούς, μου ’χουν καταμαρτυρήσει πολλά, δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα, αλλά τη φορά αυτή για το αλαλούμ του κειμένου μου της περασμένης Κυριακής δεν ευθυνόμουν εγώ. Παρότι αμφέβαλα –άτιμο πράγμα η ανασφάλεια– μέχρι που είδα το mail με τα Απεσταλμένα. Το χειρότερο είναι πως βρέθηκαν κάποιοι που μου είπαν ότι τους άρεσε κιόλας! Κρίμα το 2ευρω. Μόνο ο αδελφός μου με πήρε απορημένος. (Το οικογενειακό αίμα που δεν γίνεται νερό). Θα μ’ έπαιρνε κι η μάνα μου αν ζούσε. Για τον πατέρα μου δεν είμαι πολύ βέβαιος, αλλά οι μανάδες όλα τα συγχωρούν στα παιδιά τους. Απόδειξη η μάνα του Μπίστη. (Α, κι ο Κουβέλης συγχωρεί, που δείχνει πάντα κατανόηση εφάμιλλης της υπευθυνότητάς του). Τέτοιοι πολιτικοί δεν πρέπει να πηγαίνουν χαμένοι, ιδίως τώρα που ο τόπος στενάζει. Το επιβάλει το καθήκον προς την πατρίδα και την Ντόρα. Τι να σου κάνουν μόνοι οι Σαμαράς-Βενιζέλος που ’βαλαν στον ντορβά το κεφάλι τους για τη σωτηρία του τόπου, προσπαθώντας

να μαζέψουν τα αίσχη της προηγούμενης 40ετίας. Αφήστε που την αλλεπάλληλη κυβερνητική εμπειρία του Κουβέλη θα την εκμεταλλευτούμε μετά ως κυβέρνηση. Για να ισορροπήσουμε τους ακραίους. Μέχρι το νωχελικό του ταπεραμέντο μπορεί να αξιοποιηθεί εξισορροπητικά έναντι της αυξημένης λίμπιντο του Τατσόπουλου. Να δείτε πάντως πως τη δουλειά σε βάρος της στήλης μου τη σκάρωσαν από το γραφείο του Στουρνάρα επειδή σχολίαζα τα αεράτα ατίθασα καρφάκια του, που παρά το επίμοχθο της διάσωσής μας είναι στην τρίχα. Κυριολεκτικά. Μονάχα αυτός κι ο Μήτρογλου έχουν πάντα άψογο λουκ! Ίσως γιατί κι οι δυο βγαίνουν συνέχεια στις τηλεοράσεις. (Κι απ’ ότι φαίνεται με τα χάλια της ομάδας του Αλαφούζου, μάλλον θα παίζει στους βάζελους …) Βέβαια με τόσα ακαταλαβίστικα που γίνονται γύρω μας, καθημερινά, πώς να παραξενευθούν οι αναγνώστες μ’ αυτά που διάβαζαν στη 2η σελίδα της Εποχής; Εδώ δεν απόρησαν απ’ τα παραληρηματικά του Γιωργιάδη και τον ψήφισαν βουλευτή(!), ο πρωθυπουργός του ’δωσε θώκο κι ο Πρόεδρος ∆ημοκρατίας τον όρκισε και υπουργό! Πάντως εγώ αν ήμουνα αρχισυντάκτης της Εποχής θα μ’ έκοβα αφού κανείς δεν κατάλαβε το παραμικρό. Φανταστείτε την αναγνωσιμότητα της στήλης! (Τσάμπα οι 800 plus λέξεις και οι διαρκείς υποδείξεις της Ιωάννας να γράφω λιγότερα.) Μια μικρή χρονική πίστωση ζητάω μόνον, επειδή περιλαμβάνω τη συνεργασία μου με την εφημερίδα στο βιογραφικό

του νέου μου ποιητικού. ∆εν θα γίνει που δεν θα γίνει σποτάκι ούτε καν από τα «δικά μας» ΜΜΕ, (δεν είμαι δα κι ο Αύγουστος Κορτώ για να με παίζει το Κόκκινο…) Άλλωστε τα ποιήματά μου δεν είναι «γροθιά στο κατεστημένο» και δεν χαστουκίζουν το σύστημα. Πάντως τα όσα έγιναν, όσα θα ακολουθήσουν κι όσα χειρότερα ακούγονται, ακόμα κι αυτές τις ιερές μέρες του Νοέμβρη, μου ’φεραν στο νου την περίφημη φράση του Αλφρέντ Ζαρί (1873-1907) απ’ το θεατρικό του «Ο Βασιλιά Υμπύ», που κι εγώ πολλές φορές χρησιμοποίησα τα χρόνια της πολιτικής και συνδικαλιστικής μου εμπλοκής: «Σκρατά κι απόσκρατα!». Η καρικατούρα όσων ζούμε απαντάται είτε με το γκροτέσκο είτε με τα μυαλά στα κάγκελα και το κεφάλι σε κάθετη πτώση. Γιατί υπάρχει κι ο νόμος της βαρύτητας, που δυστυχώς επαληθεύεται στους ακάλυπτους. Έτσι όπως καταντήσαμε να περιμένουμε από κει τη λύση, οι ακάλυπτοι… Γι’ αυτό και σκέφτηκα τον αυθάδη μεταφραστή της Πάπισσας Ιωάννας, και θεατρικό συγγραφέα μόλις στα 17του, Αλφρέντ Ζαρί: χλευαστικός, χιουμορίστας, καυστικός με την ανθρώπινη βλακεία, είρων, ευφυής –για να χαριεντίζεται στις τηλεοράσεις της εποχής του–, τράβηξε ως την υπερβολή και τον ετυμολογικό εκτροχιασμό τις λέξεις του επινοώντας ακόμα και την επιστήμη των φανταστικών λύσεων. Μια συνέχεια δηλαδή της Αριστοτελικής μεθόδου –αν μου επιτρέπεται η απλούστευση (και μάρτυς μου το μότο του Αναγνωστάκη)– όπου μέσω της παρωδίας της επιστήμης –γιατί όχι και της ζωής; της

πολιτικής; της τέχνης;– μελετάμε τα φαινόμενα πέρα από τα μεταφυσικά. Εξ ου και η επινόηση από τον Ζαρί της «Παταφυσικής» επιστήμης, παραφθορά από το ελληνικό «τα επί τα φυσικά». Πολλές οι συγγένειες της εποχής μας με τον Υμπύ Τύραννο: συνωμοσίες, δολοπλοκίες, υπόγειες δράσεις με στόχο την Εξουσία και το Χρήμα. Και την ανοχή μας ως βασική προϋπόθεση της ανομίας τους. Αδιέξοδο, αν μάλιστα μνημονεύσουμε τον διαχρονικό Σολωμό: ∆υστυχισμένε μου λαέ καλέ και αγαπημένε./ Πάντα ευκολόπιστε και πάντα προδομένε, ή τον Γκάτσο, που τιμάμε στον τελευταίο Μανδραγόρα: Σ’ ένα μήνα σ’ ένα χρόνο βλέπουν μπρος τους τον Αλλάχ που από τον ψηλό του θρόνο λέει στον άμυαλο Σεβάχ: «νικημένο μου ξεφτέρι δεν αλλάζουν οι καιροί, με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί» Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ/ Καληνύχτα... Κώστας Κρεμμύδας rmandragoras_magazine@yahoo.gr Σημείωση «Εποχής»: Ο «∆αίμων του Τυπογραφείου» χτύπησε την προηγούμενη βδομάδα τη στήλη και έτσι δεν δημοσιεύθηκε το σωστό κείμενο. Απολογούμαστε! Η ορθή εκδοχή του κειμένου βρίσκεται στην ηλεκτρονική μας έκδοση.

ΑΦΡΟ∆ΙΧΤΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΟΧΘΗΣ οι πρωθυπουργοί 0 Όλοι καταγράφονται στη συλλογική

μνήμη με κάποιο έντονο χαρακτηριστικό τους. – Ο Μητσοτάκης για το τικ του και για το ποδαρικό που έκανε. Ο Κώστας Καραµανλής για την εξειδίκευσή του στα σπληνάντερα. Ο Γιώργος για την ευφυΐα του ποδηλάτου του. – Ο Σαµαράς καταγράφτηκε πια, ως ο πρωθυπουργός που γελούσε. Μας θύμισε τον Μπρεχτ που έλεγε ότι «γελάει αυτός που δεν άκουσε τα άσχημα νέα». – Ήρθαν όλα µαζεµένα, αλλά του τα κρύβει ο Στουρνάρας. Του λέει για πρωτογενές πλεόνασμα αλλά είναι έλλειμμα. Όλα ανάποδα. ∆ημοσιονομικό κενό δεν υπάρχει, χρηματοπιστωτικό γιοκ. Εκείνο που τον έκανε ολωσδιόλου περιχαρή ήταν όταν του είπε ότι πραγματοποιήθηκε η φορολογική μεταρρύθμιση. – Πώς να µη γελάει ο άνθρωπος, µε τόσα καλά νέα. Το μόνο που τον σκυθρώπιασε ήταν όταν θυμήθηκε ότι ο Τσίπρας, όπως ο ίδιος αποκάλυψε, τον λέει Μαρκελιστή. Μερκελιστή τον λέει, αλλά δε βαριέσαι. Το δικό του ταιριάζει στη μαρκέτα, την αγορά δηλαδή. – Τότε, που το θυµήθηκε θόλωσε το µυαλό του. «Είστε Τζουράσικ Παρκ» και «καραγκιόζ µπερντέ» φώναξε, θυµίζοντας νοτιο-κορεάτικο κοινοβούλιο. Ευτυχώς που δεν άκουσε, επειδή πήγε για κατούρημα, τον υφυπουργό Άμυνας Αθανάσιο ∆αβάκη να αποκαλύπτει ότι «υπάρχει υπερσυγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στον Έβρο και τα μικρασιαστικά παράλια». – Πάλι καλά. Αν τον άκουγε µπορεί να προχωρούσε και σε επιστράτευση, ναυτικών, εκπαιδευτικών, τραπεζικών, αγροτών και να τους στείλει στο Βόσπορο για να πάρουµε την κανονική Αγιά Σοφιά και όχι την ιµιτασιόν που σχεδιάζει ο Μελισσανίδης στο νέο γήπεδο της ΑΕΚ. Μάγκας όμως ο Μελισσανίδης. ∆εν ξέρουμε αν έκανε λαθρεμπόριο καυσίμων, θα το κρίνουν τα επικείμενα δικαστήρια.

G 1

«M’ αρέσει αυτό το σύστημα το καουμπόικο. Πάμε Ντόλυ» – Ξέρουµε όµως ότι αγόρασε τον ΟΠΑΠ µε λεφτά που δανείστηκε πουλώντας αξιόγραφα του ΟΠΑΠ και µετά έδωσε χορηγία στο γιο του για να τη δώσει στην ΑΕΚ. Άσε που θα γίνει το νέο γήπεδο της ΑΕΚ χωρίς να βάλει φράγκο. – Με τον Φαήλο, τον σύµβουλο του Σαµαρά δικηγόρο, πώς να µην αρχίσουν προσφορές. Είκοσι εκατοµµύρια έδωσε ο κ. Σγουρός της Περιφέρειας Αττικής. Ο Πατριάρχης που συγκινήθηκε γιατί όταν θα έρχεται στην Αθήνα, δε θα του λείπει η Αγία Σοφία και έσπρωξε 50 χιλιάδες. – «Χανούµια, του Μελισσανίδη θύµατα, κάντε µας κουνήµατα», όπως θα είναι µελλοντικό σύνθηµα των φιλάθλων. Καλά αυτός, ο άλλος σύμβουλος του Σαμαρά, ο Μουρούτης πληρώνεται για να κάνει τιτιβίσματα στο Twitter για κάθε νόσο και μαλακία, που του βαράει στο κεφάλι; – Προχθές κατά τη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή έγραψε

6 7

«Πανελλαδική κινητοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ και της Χρυσής Αυγής» µε 200 άτοµα». =Εντάξει, παρά τη βοήθεια της Χρυσής Αυγής, μπορεί η συγκέντρωση να μην ήταν τεράστια, ήταν τουλάχιστον αξιοπρεπής για τις οργανωτικές δυνατότητες των δύο κομμάτων. – Αλλά πέραν, των πολιτικών εκτιµήσεων, οργανωτικά µέτρα κοινής λογικής

τον κόσμο να παρευρεθεί ]Καλούμε από την έναρξη της συζήτησης στη

γιατί δεν παίρνουµε;

Βουλή μέχρι την ψηφοφορία. ∆ηλαδή, από τις 6:00 το απόγευμα μέχρι τα άγρια μεσάνυχτα. – Πάλι καλά. Παλαιότερα οι συνεδριάσεις άρχιζαν στις 2:00 το µεσηµέρι. Ούτε οι πιτσιρικάδες δεν αντέχουν τέτοιες ώρες, όρθιοι και ενδεχομένως μουσκεμένοι. – «Στοιχειώδες Γουότσον», όπως θα έλεγε ο Σέρλοκ Χολµς. Σηκώθηκαν τα αγγουράκια να χτυπήσουν τον μανάβη. – Ο Βενιζέλος προκάλεσε σε µονοµαχία του Τσίπρα, για λόγους «προσωπικού και πολιτικού ήθους», όπως είπε. «Μονομαχία στον πράσινο βάλτο», επικό φιλμ, με τους καλούς επικεφαλής του Γουάϊατ Ερπ, που χωρίς καθόλου ανταλλαγή διαλόγων, έρχονται σε σύγκρουση με την αδίστακτη συμμορία των αδελφών Κλόρι. – Ο Βενιζέλος δέχτηκε τη µονοµαχία «για ένα τρύπιο δολάριο», όπως διευκρίνισε. Έπεσε πολύ η τιμή του. – Τουλάχιστον ας έλεγε για µια χούφτα δολάρια. Για το προσωπικό του ήθος, άλλωστε, πρόκειται… Ο Γεωργιάδ ης ξεπέρασε τους αδίστακτους αδελφούς Γκλόρι. – Φοβήθηκε µην του πάρει τη δόξα η τρόικα για τις απολύσεις στο υπουργείο του. «Εγώ κάνω τις απολύσεις», φώναξε για να

D ,

του είπε μέσω του Real FM ο vΚαλά Χατζηνικολάου. «Είπες μεγάλη

το εµπεδώσουµε.

μαλακία Άδωνη», τον έκραξε. – Εκµεταλλευόµαστε την ευκαιρία που µας δίνει ο δηµοσιογράφος, για να µη χρησιµοποιήσουµε αυτογενώς βωµολοχίες, που δε συνηθίζει η στήλη και λέµε ότι «ο Γεωργιάδης έχει κάνει τόσες µαλακίες και θα κάνει άλλες τόσες, που θα τις πουλάνε κάποιοι σαν τους χοντρούς τόµους που πουλάει ξεφωνίζοντας. Ο Πάγκαλος κάλυψε «Τα Νέα» και τον σκιτσογράφο τους, κάνοντας ανάλυση για ποιο λόγο δεν υπάρχει τίποτα το μεμπτό. «Σιγά τα λάχανα ένας αισθησιακός χορός, Polε Dancing» μας πληροφόρησε, εννοώντας το γνωστό χορό στα στριπτιζάδικα. – Έχουν γνώση και εµπειρία στα στριπτίζ, όπου έχουν εντρυφήσει οι Πάγκαλοι, ενώπιον των δανειστών και των εργοδοτών τους.

Γεράσιμος ο Αλιεύς alieys@hotmail.com

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε. Ακαδημίας 62, 5ος όροφος, Αθήνα 106 79 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702 3619513 - 3619514 FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 140 • Kύπρος: 240 • Ευρώπη: 240 • Λοιπός κόσμος: 240 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: A’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR 3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Noεμβρίου 2013

Π. Μπόφινγκερ: Λάθο τα πρόσθετα μέτρα περικοπών

«Πρώτα βγαίνει η ψυχή βγαίνει και μετά το χούι», λέει ο λαός μας. Έτσι και τα χθεσινά Νέα παρουσιάζουν ένα ζευγάρι γυαλιά του σκί [αναφορά στη δήλωση Βίζερ] όπου στο ένα γυαλί βρίσκονται Σαμαράς και Βενιζέλος και στο άλλο ο Τσίπρας με τον Τόμσεν σε μιαν προσπάθεια ταύτισης του ΣυΡιζΑ με την τρόικα! Αμηχανία και γελοιότητα. Είχε προηγηθεί ανάλογο πρωτοσέλιδο σκίτσο, το προηγούμενο Σάββατο. ∆εν πείθουν κανένα. Οι διαπλεκόμενοι στέρεψαν από επιχειρήματα κα τους έμεινε η λάσπη. Οι πολίτες πριν χρόνια έκαψαν τα Νέα και την Αθηναϊκή διαμαρτυρόμενοι για την πολιτική κωλοτούμπα που έκαναν εν μια νυχτί. Και δεν ξεχνούν ότι εγκατέλειψαν την Ένωση Κέντρου του Γ. Παπανδρέου για να στηρίξουν τον Γεώργιο Αθανασιάδη – Νόβα.

Μέτρα ύψους 3 δισ. ευρώ προτείνει η κυβέρνηση για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού για το 2014. Τα μέτρα έχουν να κάνουν με ασφαλιστικά ταμεία, μείωση δαπανών σε ∆ΕΚΟ, κλείσιμο νοσοκομείων και σχολείων –συγχωνεύσεις τις ονομάζουν…-, και αυστηρή εφαρμογή του ενιαίου μισθολογίου. Φυσικά υπάρχουν και τα μέτρα που έχουν ήδη υπογραφεί και θα αρχίσει άμεσα η υλοποίησή τους: απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, μειώσεις μισθών και συντάξεων, διάλυση αμυντικής βιομηχανίας, κ.λπ. Σήμερα στις 10 το πρωί θα υπάρξει και η σχετική συνάντηση Γ. Στουρνάρα – τρόικας με την κυβέρνηση να υπόσχεται άμεση υλοποίηση των «ανοιχτών» θεμάτων, ενώ το απόγευμα κλιμάκιο της τρόικα θα συναντηθεί με τον υπουργό Εργασίας, Γ. Βρούτση, με θέμα τα ασφαλιστικά ταμεία. Το πρόγραμμα, πάντως, για άλλη μια φορά, ομολογείται ότι δεν βγαίνει παρόλο που «είμαστε οι πιο συνεπείς στον Νότο», όπως σημειώνει ο οικονομολόγος Πέτερ Μπόφινγκερ [Νέα, 14.11.13]. Ο Π. Μπόφινγκερ αμφισβητεί την πολιτική της λιτότητας που έχει επιβάλλει η Γερμανία τονίζοντας ότι «το παράδειγμα της Ελλάδας αποκαλύπτει πόσο λανθασμένο είναι το μοντέλο της μειώσεις των δημοσίων δαπανών». Και ο γερμανός «σοφός» τονίζει ότι «είναι παντελώς λανθασμένα τα πρόσθετα μέτρα περικοπών». Την ίδια ώρα η εφημερίδα Sόddeutsche Zeitung χαρακτηρίζει δύσκολη την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές μέχρι το 2015 προεξοφλώντας νέο μνημόνιο μέχρι το 2015 -«δεν φαίνεται στον ορίζοντα το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το μνημόνιο που έχει σχεδιαστεί μέχρι το 2015». ** Στις 22 Νοεμβρίου ο Αντ. Σαμαράς θα συναντηθεί με τη Γερμανίδα Καγκελάριο Α. Μέρκελ στο Βερολίνο.

ΣΕ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΖΗΤΕΙ ΛΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Υπηρέτης δύο συστημάτων ** ∆ύσκολα θα διασωθεί ο Αντ. Σαμαράς από την αναμενόμενη κατάρρευση του σαθρού οικοδομήματος

ευφορία των 153 «όχι» στην πρόταση μομφής του ΣυΡιζΑ, από την οποία «η κυβέρνηση βγήκε πολύ περισσότερο ενισχυμένη» και βαδίζει προς τις εκλογές του 2016, όπως δήλωσε ο Αντ. Σαμαράς, μετά την ψηφοφορία, κράτησε μόλις τρεις ημέρες. Ο «θρίαμβος» αποτελεί παρελθόν και ήδη βιώνουμε την επιχείρηση διάσωσης της παρούσας Βουλής –όχι της κυβέρνησης ή του πρωθυπουργού, αυτοί είναι αναλώσιμοι και φαίνεται ότι έφτασε η ώρα της ανακύκλωσή τους. Παράγοντες, εντός και εκτός της συγκυβέρνησης, ψάχνουν το διάδοχο σχήμα που δεν θα έχει τον Αντ. Σαμαρά ως πρωθυπουργό. Το οικοδόμημα, όμως, είναι σαθρό. Και το οποιοδήποτε ατύχημα, που γίνεται όλο και πιο πιθανό, μπορεί να οδηγήσει και σε εκλογές. Είναι παραπάνω από εμφανές ότι αυτό το πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε αδυναμία να υλοποιήσει τα υπεσχημένα σε τρόικα, Α. Μέρκελ και «λοιπές νεοφιλελεύθερες δυνάμεις». Τέμνονται τα συμφέροντα Μια τέτοια, υπό κατάρρευση, κυβέρνηση δεν είναι χρήσιμη. Ούτε σε ευρωπαίους, ούτε στο «νέο» εσωτερικό σύστημα που προσπαθεί να στηθεί στα πόδια του από χρεοκοπημένους εκδότες και τραπεζίτες και επιχειρηματίες αδιαφανούς προελεύσεως. Η πορεία των «μεταρρυθμίσεων» έχει φτάσει στα όριά της, σε μια ουσιαστική καμπή, και, πλέον, δεν ταυτίζονται πλήρως τα συμφέροντα των δύο συστημάτων –ευρωπαϊκό και εγχώριο- που καθόριζαν τη στάση του Αντ. Σαμαρά και της κυβέρνησής του. Οι παράλληλες γραμμές συμφερόντων αρχίζουν να τέμνονται, το αποτέλεσμα αυτής της τομής παρακολουθούμε σήμερα. Από τη μια η τρόικα που φαίνεται να μη την ενδιαφέρει και τόσο αν καταρρεύσει σήμερα η κυβέρνηση –αντίθετα είχε παρέμβει απαγορευτικά στο Μαξίμου όταν καλοέβλεπε εκλογές τον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο. Και πιέζει για

την υλοποίηση των μέτρων των μνημονίων. Από την άλλη βρίσκονται όσοι εκφράζουν το «εγχώριο κατεστημένο» -που δεν είναι απαραίτητα μόνο η Ντ. Μπακογιάννη-, που έχοντας κατανοήσει το πρόβλημα, φέρνουν προτάσεις διεξόδου ή πιέζουν για συγκριμένες αποφάσεις. Τα δύο αυτά συστήματα φαίνεται να «αυτονομούνται», να λειτουργούν σε περιπτώσεις ακόμα και ανταγωνιστικά, ενίοτε και να συγκρούονται. Πάντα, βέβαια, θα υπάρχουν ταυτίσεις σε πρόσωπα και σκοπούς μεταξύ εγχώριας και εξωχώριας διαπλοκής. Επικοινωνιακό παζάρι «Η δουλειά δεν έγινε ακόμα», ήταν η χαρακτηριστική δήλωση του προέδρου του Eurogroup, Γερούν Ντεϊσελμπλούμ, που δεν άφησε κανένα περιθώριο ελπίδας [;] στον Γ. Στουρνάρα. Και ζήτησε να «υπάρξουν αποτελέσματα επειγόντως» σε τέσσερα σημεία: 1. Στα προαπαιτούμενα για την δόση του 1 δισ. ευρώ που εκκρεμεί από το καλοκαίρι. ∆ηλαδή την διάλυση των αμυντικών βιομηχανιών, τη διαθεσιμότητα [απόλυση] 12.500 δημοσίων υπαλλήλων, τη ρύθμιση των οφειλών σε ΕΥ∆ΑΠ και ΕΥΑΘ για να ξεπουληθούν «καθαρές». 2. Κάλυψη του δημοσιονομικού κενού του 2014 αλλά και του 2015. 3. Προώθηση «μεταρρυθμίσεων». 4. Επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων. Ωστόσο, ούτε η τρόικα, ούτε η Ελλάδα επείγονται να συμφωνήσουν –υπάρχει μεγάλο χρονικό περιθώριο για [επικοινωνιακό;] παζάρι. Το επόμενο διάστημα οι οικονομικές υποχρεώσεις της χώρας δεν προβλέπουν μεγάλα ποσά -μπορούν να καλυφθούν με έντοκα γραμμάτια. Τα 1,85 δισ. ευρώ [σε ομόλογα] που «οφείλουμε» στις 11 Ιανουαρίου τα διακρατούν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και κεντρικές τράπεζες κρατών της ευρωζώνης –και γι’ αυτό το ποσό μπορεί να υπάρξει λύση με μετακύλιση, κ.λπ. Ο κύριος, όμως, λόγος των

καθυστερήσεων είναι ότι η τρόικα, όπως και όλη η υπόλοιπη Ευρώπη, περιμένει τη συγκρότηση κυβέρνησης στο Βερολίνο για να διευθετηθούν οι εκκρεμότητες. Το «σημείο θραύσης» Η νέα κυβέρνηση της Α. Μέρκελ θα έχει να αντιμετωπίσει και μια ετερόκλητη «συμμαχία». Η Ευρώπη υποφέρει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε [Eurogroup, 13.11.13] να «τραβήξει το αυτί» του Βερολίνου ζητώντας αυξήσεις μισθών στο εσωτερικό της Γερμανίας, αλλά και ως ατμομηχανή της ευρωζώνης να της ζητήσει να τρέχει με ανεκτές ταχύτητες από τα περισσότερα μέλη της ευρωζώνης. Στην ίδια γραμμή η Κρ. Λαγκάρντ [έθεσε θέμα εμπορικών πλεονασμάτων και μισθών], ο Μπ. Ομπάμα [ζήτησε να αναθεωρήσει η Γερμανία την οικονομική της πολιτική που στηρίζεται κυρίως στο εξαγωγικό μοντέλο] και ο Εν. Λέτα [όχι άλλη λιτότητα αλλά ανάπτυξη]. Οι Ζ. Μπαρόζο και Όλι Ρεν, από την πλευρά τους, ανακοίνωσαν την έναρξη αξιολόγησης προκειμένου να διαπιστωθεί αν τα μεγάλα πλεονάσματα της Γερμανίας αποτελούν απειλεί για τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης. Και ναι, ο Αντ. Σαμαράς δεν έθεσε κανένα θέμα… Η πίεση, βέβαια, της τρόικας θα συνεχιστεί, ιδιαίτερα όταν η κυβέρνηση εξακολουθεί να συμπεριφέρεται ως ο καλός μαθητής. Ωστόσο, όπως αποκάλυψε ο ∆. Μητρόπουλος [Νέα, 14.11.13], «η τρόικα δεν θα περνούσε το “σημείο θραύσης” στη διαπραγμάτευση. Αυτή ήταν η διαβεβαίωση που είχε η κυβέρνηση και μάλιστα δια στόματος Πολ Τόμσεν»! Αποκάλυψη που αποδεικνύει τις μυστικές συμφωνίες κάτω από το τραπέζι προκειμένου, με επικοινωνιακά παιχνίδια [η κυβέρνηση που αντιστέκεται, κ.λπ.], να περνούν στην κοινωνία τα μέτρα. Το «σημείο θραύσης», όμως, μπορεί να είναι διαφορετικό για κάθε σώμα αλλά εξαρτάται, πάντα, από την αντοχή του υλικού στο οποίο εφαρμόζεται η πίεση. Και η αντοχή της συγκυβέρνησης

έχει αλλάξει, έχει μειωθεί, καθώς η σχέση μεταξύ κυβέρνησης και βουλευτών έχει μετατραπεί σε ασταθή ισορροπία με αποτέλεσμα να απειλείται με θραύση ολόκληρο το οικοδόμημα. Ούτε η κοινωνία υπόκειται στη λογική ότι αφού το 2012 ανέχθηκε μέτρα ύψους 14 δισ. ευρώ μπορεί και φέτος να υπομείνει άλλα 3,9 δισ. ευρώ χωρίς καμιά αντίδραση. Τα όποια μέτρα λειτουργούν προσθετικά και συνήθως οι τεχνοκράτες οικονομολόγοι δεν γνωρίζουν… φυσική! Και αυτό είναι το πρόβλημα: Ουδείς μπορεί να προβλέπει επακριβώς έως που αντέχει, πότε θα επέλθει η θραύση, πότε θα σπάσει το σχοινί και θα καταρρεύσει η συγκυβέρνηση. Κάτι κινείται Το Μαξίμου, τις τελευταίες ημέρες, επιδόθηκε σε μια προσπάθεια κατευνασμού των βουλευτών. Οι πλειστηριασμοί στα ακίνητα, όπως και η φορολογία τους, δεν θα περάσουν αναίμακτα. Το γνωρίζουν και προσπαθούν να διευρύνουν την βάση της κυβέρνησης στη Βουλή: με επανενσωμάτωση της ∆ημΑρ [ακόμα και με διάσπασή της], προσέλκυση δύο - τριών βουλευτών από τους ΑνΕλ [ο Π. Χαϊκάλης, που προέρχεται από την Πολιτική Άνοιξη, το διέψευσε, όπως και ο Τ. Κουίκ], επιστροφή βουλευτών της Ν∆ που έχουν ανεξαρτητοποιηθεί. Παράλληλα, το οικονομικό επιτελείο επιχειρεί αλλαγές προκειμένου να λειανθούν οι αντιδράσεις των βουλευτών που, εκτός των άλλων, έχουν χωριστεί και σε δύο στρατόπεδα: αυτών της περιφέρειας που υποστηρίζουν τους αγρότες, κ.λπ. και αυτών των αστικών κέντρων –η Φ. Πιπιλή, μάλιστα, κάλεσε τον πρωθυπουργό «να ακούσει την κραυγή αγωνίας ότι αν χάσεις τη μεσαία τάξη, τα χάνεις όλα». Όλοι αυτοί δεν κατανοούν το βασικό: είναι αδύνατον να εισπράττονται 2,9 δισ. ευρώ κάθε χρόνο από το φόρο στα ακίνητα, όπως έχει δεσμευθεί απέναντι στην τρόικα η συγκυβέρνηση. Η πρόταση, λοιπόν, της Ντ. Μπακογιάννη [«Η κυβέρνηση

χρειάζεται μεγαλύτερη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Αυτό μπορεί να γίνει καλώντας τον κ. Κουβέλη για συμμετοχή στην κυβέρνηση της ∆ημΑρ και για προγραμματική συμφωνία η οποία θα μπορούσε να μας οδηγήσει για την επόμενη διετία», με την διευκρίνιση πως πρωθυπουργός παραμένει ο Αντ. Σαμαράς] επανέφερε στο προσκήνιο τη ∆ημΑρ, ως βάση στήριξης της συγκυβέρνησης. Η στάση της ηγεσίας της ∆ημΑρ, που αντιμετωπίζει επιφυλακτικά την πρόταση, αποτρέπει, προς το παρόν [;], την διάσπαση, ανεξάρτητα από τα μεγάλα προβλήματα που έχει. Όλες οι πλευρές φαίνεται να κατανοούν ότι σε τυχόν διάσπαση θα οδηγηθούν στην εξαφάνιση. «Έχουμε όλοι ένα στόχο, η ∆ημΑρ να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις, να πάει μπροστά και να πάει ενωμένη», δήλωσε [Βήμα FM, 15.11.13] ο Β. Οικονόμου που επιθυμεί σφόδρα την επανάκαμψη στην κυβέρνηση. Αντίθετα ο ∆. Χατζησωκράτης εμφανίστηκε επιφυλακτικός –«δεδομένης της ακολουθούμενης πολιτικής αλλά και των μεθόδων που αυτή η πολιτική υλοποιείται το βρίσκω απίθανο»-, τονίζοντας ωστόσο ότι «η ∆ημΑρ δεν προκρίνει εκλογές, δεν θέλει εκλογές». Άφησε, βέβαια, ανοιχτό παραθυράκι λέγοντας πως χρειάζονται «αλλαγές πολιτικής». *** Η κυβέρνηση ελπίζει να φτάσει έως την 1η Ιανουαρίου, που ξεκινά η ελληνική προεδρεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ευελπιστεί ότι οι ευρωπαίοι θα «τακτοποιήσουν» τις οικονομικές εκκρεμότητες προς όφελος της Ελλδας ή θα τις μετακυλήσουν για αργότερα προκειμένου να υπάρξει ηρεμία το διάστημα της προεδρίας. Σε κάθε περίπτωση, ισχυρίζεται το Μαξίμου, θα έχουμε κερδίσει χρόνο. Το παράδειγμα, όμως της ∆ανίας [εκλογές στη διάρκεια της προεδρίας της] αλλά και η κινητικότητα στο ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν επιτρέπουν και μεγάλη αισιοδοξία. Ίδωμεν. Θόδωρος Μιχόπουλος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ισχύς τους ο φόβος του λαού *Αναζητούν στηρίγματα της ετοιμόρροπης πλειοψηφίας, για να αποφύγουν τις εκλογές

κυβέρνηση βγήκε απόψε πιο ισχυρή, είπε ο κ. Σαμαράς βγαίνοντας την περασμένη Κυριακή από τη Βουλή, μετά τη λήξη της ψηφοφορίας για την πρόταση δυσπιστίας που είχε καταθέσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Οι πρόθυμοι ερμηνευτές των χρησμών του έσπευσαν να εξηγήσουν πως εννοούσε ότι καταψηφίστηκε η σχετική πρόταση και, επομένως, η κυβέρνηση θα είχε τη δυνατότητα τους επόμενους έξι μήνες να βαδίσει απερίσπαστη. Και ανέπτυξαν για μια ακόμα φορά τη θεωρία ότι ο ΣΥΡΙΖΑ με την πρόταση αυτή έκανε ένα δώρο στην κυβέρνηση. Παράξενο δώρο, καθώς ο δωρεοδόχος κατέβαλε γι’ αυτό κάποιο τίμημα, την απώλεια μιας ψήφου (της κ. Τζάκρη), που έκανε ακόμη πιο ασταθή την ήδη ισχνή κυβερνητική πλειοψηφία των 154 ψήφων. Αν υπολογίσουμε και το γεγονός ότι δύο τουλάχιστον ψήφοι (του κ. Σκανδαλίδη και του κ. Μωραΐτη) δόθηκαν με τόσο ισχυρές ενστάσεις και επιφυλάξεις, που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ξανακατατεθούν στα επόμενα μεγάλα ζόρια, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι ο κ. Σαμαράς έκανε αυτή τη δήλωση αγνοώντας επιδεικτικά την πραγματικότητα.

Αδύναμος κρίκος το ΠΑΣΟΚ

Του ΑΛΤΑΝ από τη ΒΑΒΕΛ

Και όπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις, η πραγματικότητα αποφάσισε να τον εκδικηθεί, πριν περάσουν τρεις μέρες, με το πρόσωπο της κ. Μπακογιάννη, η οποία ζήτησε από τον πρωθυπουργό να καλέσει επειγόντως τη ∆ΗΜΑΡ να επιστρέψει στην κυβέρνηση. Γιατί, όπως είπε, με τοσο ισχνή πλειοψηφία η κυβέρνηση θα δυσκολευτεί να προχωρήσει. Την ίδια μέρα, ο κ. Σηφουνάκης κατέθετε με αρκετό θόρυβο την παραίτησή του από τη θέση του εισηγητή του ΠΑΣΟΚ σε κοινοβουλευτική διαδικασία, διαμαρτυρόμενος γιατί οι κυβερνητικοί βουλευτές βρίσκονται συνεχώς μπροστά σε τετελεσμένα. Η παραίτηση αυτή έκανε ακόμη πιο ορατό το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση και ακούει στο όνομα αμφισβήτηση της ηγεσίας και των χειρισμών της, που ενδημεί στη Χαριλάου Τρικούπη, με βασικό περιεχόμενο την ένσταση για την υπερβολική πρόσδεσή της στο άρμα της Ν∆. Μπορεί μερικοί προπαγανδιστές του κυβερνητικού έργου να κάνουν πως διασκεδάζουν με τη θετική ψήφο της κ. Τζάκρη (που είναι και γυναίκα πέραν των άλλων...), αλλά στους εφιάλτες τους βλέπουν με χίλιους τρόπους ότι η ανέμελη στήριξη στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ δεν είναι καθόλου έξυπνη στάση. Πολύ περισσότερο που οι εφιάλτες αρχίζουν να μοιάζουν όλο και περισσότερο με πραγματικότητα. Καταστροφή για δύο οι εκλογές Είναι, λοιπόν, προφανές ότι αυτό που η κ. Μπακογιάννη είπε φωναχτά, το επεξεργάζονται πολλοί άλλοι στα παρασκήνια. Για να αντιληφθούμε τη βαρύτητα που έχουν αυτού του είδους οι κινήσεις, πρέπει να θυμηθούμε άλλη μια «δήλωση» που έκανε, μέσα στη Βουλή αυτή τη φορά, ο κ. Σαμαράς: «Εκλογές θα γίνουν το 2016!» Αυτή είναι η σφοδρή του επιθυμία, γιατί όλα τα σημάδια δείχνουν ότι όποτε γίνουν, μάλλον θα τις χάσει η Ν∆.

Γι’ αυτό και κάνει ό,τι μπορεί για να γίνουν οι εκλογες όσο το δυνατόν αργότερα, αν γινόταν, και μετά το 2016 (με κάτι τέτοια οι νεοφιλελεύθεροι θεωρητικοί έφτασαν να θεωρούν τις εκλογές... μη αποδοτική διαδικασία και αναγκαίο κακό). Μέχρι στιγμής, οι υπεύθυνοι πολιτικού σχεδιασμού και προπαγάνδας του Μαξίμου έχουν δοκιμάσει τη συνταγή του αυταρχισμού, της επιβολής του νόμου και της τάξης, της «ανακατάληψης» των πόλεων από τους «λαθρομετανάστες», της προσέγγισης με τη σοβαρή Χρυσή Αυγή, της επίθεσης στη Χρυσή Αυγή, της εξομοίωσης του ΣΥΡΙΖΑ μ’ αυτήν... Πλην ματαίως. Τίποτε απ’ αυτά, αλλά και ούτε όλα μαζί αποδείχτηκαν ικανά να εξασφαλίσουν τη βεβαιότητα στην ηγεσία της Ν∆ και του ΠΑΣΟΚ ότι μπορούν να διακινδυνεύσουν μια εκλογική αναμέτρηση. Όλα τα χαρτιά που παίζει η κυβέρνηση φαίνεται ότι καίγονται. Κι αυτό γιατί ρίχνονται στη φωτιά μιας πολιτικής, που υποτίθεται ότι θα μας βγάλει από την κρίση, πλην όμως μας βυθίζει όλο και πιο βαθιά σ’ αυτήν. Κάθε προσπάθεια να πεισθεί ο κόσμος ότι υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ, ότι όσα υποφέρει θα αναγνωριστούν από τους δανειστές, δεν προσκρούει μόνο σ’ ένα τείχος λαϊκής δυσπιστίας, αλλά στη διάψευση από τους ίδιους τους δανειστές: «Χρειαζόμαστε περαιτέρω πρόοδο (...) η δουλειά δεν έχει ολοκληρωθεί», ήταν η απάντηση του κ. Ντάισελμπλουμ στις εκκλήσεις του κ. Στουρνάρα να αναλάβει και η πλευρά των δανειστών τις υποχρεώσεις της, τώρα που η ελληνική κυβέρνηση έχει αποδείξει την αποφασιστικότητά της και έχει να επιδείξει «προόδους».(Ας σημειωθεί ότι η πιο πρόσφατη απόδειξη «προόδου» ήρθε την περασμενη Πέμπτη: ανεργία πάνω από 27%, σταθερά πρώτη στην Ευρώπη, και ειδικότερα των νέων για πρώτη φορά πάνω από το 60%). Η ισχύς εν τη διασπάσει Με αυτά τα δεδομένα, το μόνο που απομένει είναι η ενίσχυση της κυβερνητικής πλειοψηφίας με το στανιό. ∆ηλαδή, με κάθε μέσο πλέον. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι, παρά το γεγονός ότι ο κ. Κουβέλης απάντησε αρνητικά στην πρόσκληση της κ. Μπακογιάννη, η πρόσκληση θα επανέρχεται μέχρις ότου επιτευχθεί ο στόχος, έστω κι αν αυτό κοστίσει την ενότητα της ∆ΗΜΑΡ. Ήδη ανάλογη τακτική φαίνεται ότι βρίσκεται σε εξέλιξη με στόχο τους ΑΝΕΛ και την κομματική τους ακεραιότητα. Είναι αποφασισμένοι να κάνουν τα πάντα για να κρατηθούν στην κυβέρνηση ώσπου να ολοκληρώσουν το καταστροφικό έργο. Αυτό το νόημα είχαν οι προκλητικοί καγχασμοί τους στη Βουλή, όταν ακουσαν τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ να λέει ότι μόνο ο λαός μπορεί να ακυρώσει το μνημόνιο. Αυτό που έχουν στο μυαλό τους είναι να μην του επιτρέψουν να μιλήσει. Χ. Γεωργούλας Σημείωση: Η δυναστεία των Γλίξμπουργκ, ασφαλισμένη πίσω από την κληρονομικότητα της μοναρχίας, είχε στο θυρεό της γραμμένη τη φράση «Ισχύς μου η αγάπη του λαού», που δεν χρειαζόταν να αποδειχτεί με εκλογές.

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

Μισογυνισμός, έν * Με αφορμή ένα πολυσυζητημένο σκίτσο

ώς να σχολιάσεις όσα παρακολουθήσαμε να συμβαίνουν με αφορμή το πολυσυζητημένο σκίτσο του ∆. Χαντζόπουλου στα «Νέα» και όσα επακολούθησαν; Πρώτα - πρώτα, υπάρχει ο κίνδυνος να απομακρυνθούμε από το βαθύ υπόβαθρο του ζητήματος και να το χάσουμε οριστικά. ∆ανείζομαι προς τούτο μια διατύπωση από άρθρο της πάντοτε ευθύβολης Μελίνας Βολιώτη, από την «Αυγή» της Παρασκευής, με τίτλο «Ο μισογυνισμός ως εκδήλωση φασισμού». «Αποκάλυψε», υποστηρίζει, «ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα κύμα μισογυνισμού, που αναρριπίζει το σεξισμό και υπονομεύει τις πολιτικές για την ισότητα στη δημόσια ζωή και την πολιτική». Αυτή είναι η ουσία. Και μια άλλη, ακόμη βαθύτερη, ουσία είναι αυτή που αναδεικνύει ένα άρθρο του Παντελή Μπουκάλα στην «Καθημερινή» της Παρασκευής με τίτλο «αμνιακός σεξισμός», όπου παραθέτει πλείστα όσα παραδείγματα, όπου είναι καλυμμένος –σχεδόν κοινή συναινέσει– παντοιοτρόπως, για να μην φαί-

νεται, ο σεξισμός. (Και τα δύο άρθρα είναι αναρτημένα στο on line της «Εποχής»). Εθιστικός σεξισμός Πώς ξεκίνησε αυτή η ιστορία; Η κ. Θ. Τζάκρη διατυπώνοντας ένα πολιτικό σκεπτικό διαφώνησε με το κόμμα της και απειθάρχησε στη γραμμή του. Ο καθένας μπορούσε να την κρίνει, να την επικρίνει, ακόμη και με πολεμική, ν’ ανοίξει φακέλους, να βρει παλαιότερες τοποθετήσεις της, ανακολουθίες, αντιφάσεις ό, τι θέλει. Αντ’ αυτού, από πολλούς επιλέχθηκε ο δρόμος ο σεξιστικός για να την πλήξουν. Γόβες, ταγέρ κ.τ.λ. Αυτό είναι η διάκριση, το έγκλημα, ο μισογυνισμός. Υπάρχει εθισμός σε αυτού του είδους την αντιμετώπιση χάρις στη διαφήμιση, την τηλεόραση, αλλά και τον έντυπο Τύπο, που χρησιμοποιουν ωραίες γυναίκες ως απαραίτητο –και άσχετο– παρακολούθημα. Είναι η καθημερινότητα που όλοι τη γνωρίζουμε, αλλά δεν συνειδητοποιούμε τις επιπτώσεις της. Μία από τις επιπτώσεις της κα-

Ο σεξισμός Ο πολιτικός πολιτισμός, όπως διαπιστώνουμε όποτε παρακολουθήσουμε συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής, πέθανε. Ζήτω ο κανιβαλισμός! Την περασμένη βδομάδα βουλευτές και πολιτικά στελέχη επιτέθηκαν με σεξιστικά σχόλια στις βουλεύτριες Ζωή Κωνσταντοπούλου, Ραχήλ Μακρή και Θεοδώρα Τζάκρη, αντί να κρίνουν πολιτικά την όποια πράξη τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε: «Δεν είναι τρέντι το ταγιέρ που φόρεσε η κ. Τζάκρη. Θα παλιώσει πολύ γρήγορα» [Π. Κουκουλόπουλος, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος ΠΑΣΟΚ], «Όταν έχεις μια κυρία από τη Βουλή που όχι μόνο σκαρφαλώνει αλλά κάθεται πάνω στα κάγκελα που είναι και μυτερά...Και η άλλη κυρία φωνάζει βοήθεια, ενώ μπροστά της είναι καμιά 10αριά πολύ όμορφα παιδιά από τα ΜΑΤ, που της έχουν γυρισμένη την πλάτη» [Θ. Πάγκαλος], «Είναι ωραία γυναίκα, αρκεί να μην την ακούς όταν μιλάει...» [Μ. Ανδρουλάκης], Θα μας λείψουν οι Manolo Blahnik >γόβες >της κ. >Τζάκρη [«κυβερνητικές πηγές»]. Ζητήσαμε από βουλεύτριες όλων των κομμάτων να κάνουν στην «Εποχή» μία δήλωση για το ζήτημα. Δυστυχώς, από το ΚΚΕ και τους Ανεξάρτητους Έλληνες, παρά τις επίμονες οχλήσεις μας, δεν καταφέρουμε να έχουμε μία δήλωση και γι αυτό απουσιάζει η δική τους φωνή από το θέμα. Επιμέλεια: Ιωάννα ∆ρόσου

Κατερίνα Παπακώστα, Νέα ∆ημοκρατία: ∆εν συνάδει με τις πολιτικές ισότητας που προωθούμε Οι πολιτικοί θα πρέπει να κρίνονται με βάση τις πολιτικές τους απόψεις, τις πολιτικές τους δράσεις και τη γενικότερη πολιτική συμπεριφορά τους. Ο,τιδήποτε άλλο παρεκκλίνει από τη στάση αυτή και κάνει διακριτή, σε βάρος τους, μεταχείριση, λόγω του φύλου τους, δε συνάδει με τις πολιτικές ισότητας, τις οποίες η χώρα και εμείς, ως πολιτικοί στηρίζουμε και προωθούμε. Έχω βιώσει προσωπικά, απαράδεκτη συμπεριφορά, λόγω φύλου, εντός του Κοινοβουλίου και μάλιστα πρόσφατα, κατά τη συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας.

Μαρία Ρεπούση, ∆ΗΜΑΡ: Παλαιότερα τις έκαιγαν στην πυρά Οι επιθέσεις στη βάση του φύλου, αυτό που αποκαλούμε σεξισμό και που κυρίως αν όχι αποκλειστικά στρέφεται κατά του φύλου των γυναικών είναι μια από τις μορφές βίας κατά των γυναικών. Αυτό που γίνεται κατά των γυναικών πολιτικών, των βουλευτριών συμπεριλαμβανομένων, ο πολιτικός σεξισμός, είναι μια από τις εκδοχές του. Οι γυναίκες στο κοινοβούλιο δεν αποτελούν εξαίρεση. Στην πραγματικότητα, ο σεξισμός βιώνεται από όλες τις γυναίκες στην καθημερινότητά τους, στις εργασια-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ας καθημερινός ρατσισμός ταγράφηκε με αφορμή την κ. Θ. Τζάκρη και στη συνέχεια με τις δύο βουλευτίνες, τη Ζωή Κωνσταντοπούλου και τη Ραχήλ Μακρή. ∆εν είναι η πρώτη φορά που το δομικά βάναυσο διαδίκτυο, αλλά και μέρος του Τύπου και οι πολιτικοί προσφεύγουν σ’ αυτό το «εύρημα». Φυσικά «συμβαίνει και εις Παρισίους», αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι καλό. ∆ιότι, αναφέρθηκε από τους «έξυπνους και ενήμερους» συναδέλφους ότι και η «Γκάρντιαν» και η «Νιου Γιορκ Τάιμς» και άλλες πολύ μεγάλες εφημερίδες βάζουν σκίτσα με συναφές περιεχόμενο, ως και την κ. Μέρκελ με μαγιό κ.τ.λ. Νομίζω ότι, σκόπιμα ή όχι, παραβλέπουν ότι το σκίτσο του ∆. Χαντζόπουλου, δυστυχώς, ξεφεύγει και απ’ αυτό, εμπίπτει σε μια άλλη βαθμίδα, την ακραία, της προσφυγής στο σεξισμό. Λόγια του καμπαρέ Η βαθμίδα αυτή επιτρέπει στον σκιτσογράφο να παραπέμψει στο σερβιτόρο του καμπαρέ για περισσότερες πληροφορίες. ∆εν αρκείται στις γόβες, το μαγιό ή το ταγέρ. Όποιος λέει ότι δεν αντιλαμβάνεται τη διαφορά, είναι υποκριτής. ∆ιότι υπάρχει καμία ή κανένας που δεν γνωρίζει ότι αυ-

τό είναι το έσχατο όπλο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον μιας οποιασδήποτε γυναίκας, συμπεριλαμβανομένης και μιας κοπέλας που δουλεύει σε καμπαρέ; Χρησιμοποίησα τη λέξη «δυστυχώς» όταν αναφέρθηκα στον ∆ημήτρη Χαντζόπουλο. ∆εν το έκανα τυπικά. ∆ιότι, ως αναγνώστης του καθημερινός, στενοχωρήθηκα, είναι ασύμβατο με το ταλέντο του, τη διεισδυτικότητα και το χιούμορ του, αλλά κυρίως είναι έξω από την ευαισθησία που συχνά αποπνέει το σκίτσο του. Θα ανέμενε κανείς –άλλο πώς την κρίνει– την αντίδρασή του με το σκίτσο με τα ραμμένα μάτια και στόμα, τι να πει όμως για τη συνέχεια, με το άλλο σκίτσο, την επόμενη μέρα, με το ψαλίδι με τις γυναικείες – πάλι – κάλτσες; ∆εν βρίσκει χώρο να εφαρμοστεί η παρατήρηση του Παντελή Μπουκάλα ότι η γελοιογραφία είναι «διαρκής υπέρ αδυνάτων λόγος», ως ορισμός που μπορεί να αποτελεί ένα χρήσιμο οδηγό όταν και ο γελοιογράφος αδικεί. Ο γελοιογράφος, όπως και όλοι οι εργαζόμενοι στον Τύπο, δεν τοποθετείται εκτός κριτικής. Συχνά κάποιοι αξιοποιούν ασυλλόγιστα τη δεσπόζουσα έναντι του αναγνώστη και του επικρινόμενου θέση τους. Άρα, σωστά

κρίθηκε και το σκίτσο ή και ο δημιουργός του. Υπάρχει μόνο ένα ζήτημα για το ποιος θα ήταν ο καταλληλότερος τρόπος να ασχοληθεί (ή να μην ασχοληθεί) και ο ΣΥΡΙΖΑ με το συμβάν αυτό. Μία ανακοίνωση της επιτροπής γυναικών, για παράδειγμα (αλήθεια, γιατί οι συντρόφισσες δεν παρενέβησαν ως αυτή τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές;) Ένα αφιέρωμα του «Εντός φύλου» της «Αυγής», ένα άρθρο στα ίδια τα «Νέα». Όλα αυτά μαζί ή κάποια απ’ αυτά αντιστοιχούσαν πιο σωστά στο αρχικό συμβάν. Τύπος του γκρίζου παρόντος Τίποτε δεν πρόσθεσε το σκίτσο στη στάση του ∆ΟΛ εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, πρωτίστως, αλλά και της «Αυγής». Καλό είναι να μην ξεχνάμε αυτά που λέμε, ότι δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα έχει να διαβεί άσφαλτο στη διαδρομή του στην κυβερνητική εξουσία, ότι έχουμε πόλεμο, ότι υπάρχουν οι δυνάμεις της διαπλοκής που θα αντιδρούν σε κάθε βήμα, με κάθε μέσο. Εμείς, όμως, οφείλουμε να χρησιμοποιούμε τα δικά μας όπλα, από το δικό μας διακριτό οπλοστάσιο.

Antistachef

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

«Τα Νέα» αντέδρασαν, όπως ήταν αναμενόμενο, με ένα τρόπο που έπειθε ότι ο ∆ΟΛ είναι σε βαθύτατη κρίση, με έντονα ρήγματα στην ποιότητα της ύλης που προσφέρει στους αναγνώστες του, σε περίοδο παρακμής. Πολύ μακριά, πλέον, από τις προσωπικότητες που τον διεύθυναν πολιτικά, πολιτιστικά και δημοσιογραφικά ,και στο πολύ πρόσφατο παρελθόν. Μας απασχολεί και ως μεγάλος χώρος εργασίας συναδέλφων και άλλων εργαζόμενων, δεν έχει, όμως, μπούσουλα. Όλα όσα ισχυρίστηκε περί λογοκρισίας, αξιοποιώντας στις στήλες του και τη γραφή συναδέλφων που είδαν με το ένα μάτι τα συμβάντα, απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. Το πρωτο-

σέλιδο κύριο άρθρο της Πέμπτης στα «Νέα» είναι ο καθρέφτης αυτή τη στιγμή της ηγεσίας του ∆ΟΛ. Ο τίτλος του - «Ο κουβάς της λάσπης» - που θέλει να πλήξει την «Αυγή», του αντιστοιχεί απολύτως, διότι έχει μπόλικη. Και το άκρον άωτον του θράσους είναι η διατύπωσή του ότι «όλα αυτά τα χρόνια το Σύστημα βοήθησε ποικιλοτρόπως την "Αυγή"»! ΥΓ. Το ότι υποστηρίζει πως «η "Αυγή" περιήλθε στους "αποστάτες" του ΚΚΕ εκφράζοντας το ΚΚΕ εσωτερικού» είναι, άραγε, κατάλοιπο παλαιών διαδρομών τού συγγραφέα ή εκ του… Περισσού; Π. Κλαυδιανός

κές τους σχέσεις, στην οικογένειά τους ενδεχομένως, ακόμα και όταν δεν συνειδητοποιείται ως τέτοιος, διότι συνιστά συνέπεια των κοινωνικών σχέσεων κυριαρχίας των ανδρών πάνω στις γυναίκες και ταυτόχρονα τις εμπεδώνει και τις διαιωνίζει. Συνειδητά ή ασυνείδητα, ρητά ή άρρητα, ο σεξισμός όπως και κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών αποσκοπεί στη στέρηση των δικαιωμάτων τους και στην πλήρη υποταγή τους. Λέει, με άλλα λόγια, σε όσες διαφοροποιούνται, σε όσες δεν συμμορφώνονται, να πάψουν να το κάνουν, διαφορετικά είναι... και θα υποστούν τις συνέπειες. Παλαιότερα τις χαρακτήριζαν μάγισσες και τις έκαιγαν στην πυρά. Η πολιτεία αλλά και η κοινωνία των πολιτών οφείλει να προστατεύει τους πολίτες της, στην προκειμένη περίπτωση τους πολίτες γυναίκες, από τη βία ακόμα κι αν αυτή είναι λεκτική και συμβολική και όχι σωματική. Εξάλλου το πέρασμα από τη μια στην άλλη δεν έχει σύνορα. Πολλοί επικαλούνται την ελευθερία της έκφρασης, την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης, τη γελοιογραφία ή το χιούμορ. Πιστεύω, θέλω να πιστεύω, ότι οι πολιτισμένες κοινωνίες, οι κοινωνίες με αναπτυγμένο αίσθημα ευθύνης απέναντι στις διακρίσεις και στη βία έχουν επιλύσει το δίλημμα. ∆εν γελάει πια κανείς σήμερα με τις γελοιογραφίες κατά των μαύρων, ούτε επικαλείται την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκ-

Εκδήλωση Η Ενωτική Πρωτοβουλία γυναικείων και Φεµινιστικών Οργανώσεων διοργανώνει την Παρασκευή 22 Νοεµβρίου στις 7 µ.µ. εκδήλωση συζήτηση µε θέµα «Έµφυλη βία, δοµές στήριξης και συλλογικές απαντήσεις».

φρασης. Εξάλλου και αυτή η καλλιτεχνική δημιουργία είναι ανοικτή στην κριτική των πολιτών. Και δεν είναι ανεξάρτητα από το περιεχόμενο και τα μηνύματα που εκπέμπει. Με την ευκαιρία, να θυμίσω εδώ ότι ρατσισμός και σεξισμός μαζί με τον εθνικισμό συνιστούν τους πυλώνες του ναζισμού και τρέφουν τη ναζιστική ιδεολογία. Όσοι και όσες λοιπόν θεωρούν ότι έχουμε πρόβλημα ως κοινωνία θα πρέπει κατά τη γνώμη μου να είναι περισσότερο προσεκτικοί στις εκδηλώσεις του σεξισμού και να τον αναγνωρίζουν ακόμα και αν προέρχεται από την «προοδευτική» πλευρά, ακόμα και όταν εκπορεύεται από τους ίδιους.

Αφροδίτη Σταμπουλή, ΣΥΡΙΖΑ: Στο στόχαστρο όσες αμφισβητούν τα στερεότυπα Η αμφισβήτηση των στερεότυπων ρόλων των φύλων δεν υπήρξε κατά τις τελευταίες δεκαετίες προτεραιότητα των πολιτικών δυνάμεων, ακόμη και των θεωρούμενων προοδευτικών, αλλά ούτε και συγκρότησε ένα ισχυρό φεμινιστικό κίνημα με αποτελεσματική παρέμβαση. Επόμενο είναι οι γυναίκες που αμφισβητούν έμπρακτα έστω και κάποιες όψεις αυτών των στερεοτύπων να βρίσκονται στο στόχαστρο σεξιστικών επιθέσεων ποικίλων ειδών και προελεύσεων. Οι επιθέσεις που αφορούν στην εμφάνιση όσων γυναικών παίζουν ρόλο στη δημόσια ζωή, είτε πρόκειται για την κεντρική πολιτική σκηνή είτε για άλλους τομείς, δεν είναι κάτι καινούργιο. Αυτό που τις κάνει φθοροποιούς

Σκίτσο: του Βαγγέλη Χερουβείμ

και στα βουλευτικά έδρανα

είναι η βαρύτητα, την οποία τα ΜΜΕ έχουν πείσει ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας να δίνει στο lifestyle και οι απεριόριστες δυνατότητες αναπαραγωγής τους (βελτιωμένης και επηυξημένης πολλές φορές) που παρέχει το διαδίκτυο. Η αποδοκιμασία του φαινομέ-

νου από γυναικείες συλλογικότητες και από κάθε πολιτικό υποκείμενο, που αντιλαμβάνεται το ρόλο του ενταγμένο στο όραμα της κοινωνικής απελευθέρωσης συνολικά, είναι αναγκαία και επιθυμητή. Επί της ουσίας, όμως, αν στη δεκαετία του '70 η απάντηση των γυναικών στην απειλή

Στόχος, η αφύπνιση όλων μας Με αφορμή τις αυξανόμενες σεξιστικές επιθέσεις εναντίον των γυναικών μελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου, ο Πολιτικός Σύνδεσμος Γυναικών αποδοκιμάζει έντονα τέτοιες ενέργειες και υπενθυμίζει ότι οι γυναίκες πολιτικοί, όπως και οι άντρες συνάδελφοί τους, κρίνονται για τον πολιτικό τους λόγο και έργο. Η στοχοποίηση των γυναικών για την εμφάνιση τους και τη συμπεριφορά τους είναι απολύτως κατακριτέα. Η συστηματική προσπάθεια απαξίωσης των γυναικών στους τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται με σεξιστικά σχόλια και υπονοούμενα δεν έχει θέση σε δημοκρατικούς θεσμούς και είναι ευθύνη όλων μας να την εξαλείψουμε. Ο Πολιτικός Σύνδεσμος Γυναικών, ως διακομματικό όργανο, θα συνεχίσει ακόμη πιο αποφασιστικά τις δράσεις του προς αυτή την κατεύθυνση, σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, τις μη-κυβερνητικές οργανώσεις, τα πολιτικά κόμματα και άλλους φορείς με στόχο την ουσιαστική αφύπνιση και δραστηριοποίηση όλων μας. Ζέφη ∆ημαδάμα, Γενική Γραμματέας Πολιτικού Συνδέσμου Γυναικών

ότι η απελευθέρωση που διεκδικούσαν θα τις εμπόδιζε να είναι τέλειες νοικοκυρές, ήταν «κάψτε τη σφουγγαρίστρα», σήμερα η απάντηση των γυναικών, που θέλουν να συμμετέχουν στη δημόσια ζωή παραμένοντας ο εαυτός τους, δεν μπορεί παρά να είναι «γράψτε τον λαϊφστυλίστα», είτε το ορμητήριό του είναι μπλογκ, είτε μεσημεριανάδικο, είτε στήλη «σοβαρής» εφημερίδας είτε ακόμη και τα ίδια τα βουλευτικά έδρανα.

Εύη Χριστοφιλοπούλου, ΠΑΣΟΚ: Το φαινόμενο υπάρχει παντού Όταν συμμετέχεις στα κοινά, κρίνεσαι. Αλλά η κρίση πρέπει να αφορά όχι τα ρούχα, την αισθητική ή το φύλο αλλά την ποιότητα του λόγου και την αποτελεσματικότητα των έργων. Τον τρόπο που επιλέγεις να πολιτεύεσαι, να στηρίζεις ή να αντιστέκεσαι. Οι βουλευτές δρουν πολιτικά και πολιτικά κρίνονται - είτε άντρες είναι, είτε γυναίκες. Το φαινόμενο των σεξιστικών επιθέσεων, με θύματα γυναίκες, υπάρχει παντού – η ελληνική Βουλή ασφαλώς και δεν θα αποτελούσε εξαίρεση. Η αντιμετώπισή του βρίσκεται στην ικανότητα απάντησης με σαφείς πολιτικούς κανόνες –τρόπος απείρως αποτελεσματικότερος από μια πληγωμένη διαμαρτυρία. Απέναντι στην, ευρέως διαδεδομένη, άποψη που εξακολουθεί να θεωρεί τον σεξισμό μια - κοινωνικά αποδεκτή - πρακτική, πρέπει να υπάρχουν γυναίκες που δεν παραπονούνται, αλλά διεκδικούν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης και συμμετοχής στη δημόσια ζωή.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τη συνέντευξη πήραν οι Αδάμος Ζαχαριάδης και Παύλος Κλαυδιανός

«Η πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε π ΣΥΡΙΖΑ έφερε την πολιτική μέσα στη Βουλή και ανάγκασε την κυβέρνηση να απαντήσει στα πραγματικά διλήμματα και αδιέξοδα της πορείας της χώρας», λέει ο Νίκος Βούτσης, στην «Εποχή». Παράλληλα, αναφέρεται στις πολιτικές διεργασίες που μπορεί να επαναφέρουν λύσει «τύπου Παπαδήμου», το ζήτημα των συμμαχιών του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και τον ενεργό ρόλο του Βενιζέλου σε όλες τις μνημονιακές κυβερνήσεις. Πώς διαμορφώνεται το πολιτικό σκηνικό με τις εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων; Στο πολιτικό σκηνικό υπάρχει ένα μεγάλο μπλοκάρισμα. Η κυβέρνηση θεωρούσε ότι οι Βρυξέλλες θα «δώσουν κάτι». Οι Γερμανοί βέβαια ποτέ δεν άφησαν να διαφανεί κάποιο γενναίο κούρεμα. Σαμαράς και Βενιζέλος όμως είχαν πιστέψει ότι μετά τις γερμανικές εκλογές θα μπορούσε να γίνει μια ελάφρυνση των δεδομένων. Αυτό που έχει πλέον συμβεί είναι ότι από τους λεγόμενους δανειστές αποκλείστηκε η πολιτική λύση και παραπέμφθηκε για μετά τις ευρωεκλογές. Αυτό είναι κρίσιμος παράγοντας που κάνει και πιστευτή την προϊούσα ένταση. ∆εν είναι σαν τις άλλες φορές. Επί της ουσίας η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη υπογεγραμμένα πράγματα που πλέον πρέπει να ισχύσουν, όπως για παράδειγμα το θέμα των πλειστηριασμών. Έτσι, βρισκόμαστε μπροστά σε μία πραγματική δυσκολία της κυβέρνησης, διότι είναι ο μόνος παράγοντας από όσους συνδιαλέγονται, που δεν παραδέχεται ότι είναι λάθος η πολιτική αυτή. Πράγματι υπάρχει ένα θέμα ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων. Αυτό δε σημαίνει μονοσήμαντα εκλογές. Σημαίνει έντονες διεργασίες στο πολιτικό επίπεδο που γονιμοποιήθηκαν και από δύο πρωτοφανή γεγονότα: τη δίωξη των στελεχών της ΧΑ και τις εξελίξεις μετά το «μαύρο» στην ΕΡΤ οι οποίες διαμόρφωσαν εικόνα έλλειψης ηγεμονίας της κυβέρνησης. Μέσα στη βδομάδα που πέρασε υπήρχε η αίσθηση ότι δρομολογούνται διεργασίες που μπορεί να επιφέρουν αλλαγές ακόμα και σε κυβερνητικό επίπεδο. Καταρχήν θέλω να πω ότι η πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε ο ΣΎΡΙΖΑ ήρθε την πιο κατάλληλη στιγμή. Παρήγαγε ένα σοβαρό πολιτικό γεγονός. Φέραμε τον Σαμαρά στη Βουλή, κάτι που το μιντιακό κατεστημένο δεν το είχε καυτηριάσει. Παράλληλα, φέραμε την πολιτική μέσα στη Βουλή και προκαλέσαμε να απαντηθούν, μπροστά στον ελληνικό λαό, τα πραγματικά διλήμματα και αδιέξοδα της πορείας της χώρας. Όσον αφορά τώρα τις διεργασίες που αναφέρατε: δεν είναι τυχαίο ότι οι διεργασίες αυτές ξεκίνησαν από το ίδιο το βράδυ της Κυριακής. Θέλω εδώ να πω ότι είναι θλιβερό που ο Τύπος την ίδια ώρα που έλεγε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απέτυχε- υποβάθμιζε το γεγονός ότι μία βουλευτίνα έφυγε από το ΠΑΣΟΚ και πέντε βουλευτές είπαν πως η ψήφος τους είναι υπό αίρεση, ότι στους ΑΝΕΛ υπήρξαν διακριτές και πολύ ουσιαστικές διαφορές, στη ∆ΗΜΑΡ υπήρξε από πριν ζήτημα με τη μη ψήφιση του άρθρου

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟ ΝΙΚΟ ΒΟΥΤΣΗ, ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΤΗΣ Κ.Ο ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ

Τα «δελτία των οκτώ» έχουν και πρόσωπο και πρόσημο

το ΠΑΣΟΚ. ∆εν έχουν δηλαδή πια το κοινωνικό υπόβαθρο, τη γείωση με την κοινωνία. Το ΠΑΣΟΚ εμφανίζεται όμως ως ο αδύναμος κρίκος της κυβέρνησης και τελικά μπορεί να είναι αυτό που θα ρίξει τη κυβέρνηση. Είναι πιθανό. Εμείς και δια της πρότασης δυσπιστίας, αλλά κυρίως με την ανάδειξη και την εμβάθυνση των κοινωνικών αγώνων και αιτημάτων αυτό θέλουμε: να πέσει η κυβέρνηση. Τώρα τι εκτιμούμε ότι θα γίνει είναι άλλο θέμα. Επαναλαμβάνω όμως ότι πρέπει να υπολογίζουμε σοβαρά την πλήρη δυσανεξία των Ευρωπαίων να αποδεχτούν στην Ελλάδα μια κυβέρνηση της Αριστεράς καθώς φοβούνται ότι αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως «ιός» στις δικές τους χώρες. Να δουν δηλαδή κόμματα της Αριστεράς να εκτοξεύονται ξαφνικά σε διψήφιους αριθμούς. Άρα θα κάνουν τα αδύνατα – δυνατά να υπάρξει άλλη λύση στην Ελλάδα. Θα επιστρατευτεί το πολιτικό σύστημα, «το μνημονιακό κόμμα». Το τρίγωνο πολιτικό προσωπικό-μιντιάρχες-τραπεζίτες. Αυτοί θα βάλουν τους όρους τους. Και ο Σαμαράς θα αναγκαστεί να τους ακολουθήσει. Η ενιαία ∆ΗΜΑΡ μπορεί να αντέξει ένα τέτοιο σενάριο; Φοβάμαι πως ναι! Ή με μικρές απώλειες. Επιπλέον, ένα τέτοιο σενάριο μπορεί να τραβήξει και δυνάμεις από τους ΑΝΕΛ και από τους ανεξάρτητους βουλευτές.

“ H αναζήτηση για πολιτική λύση μέσα από αυτή τη Βουλή, με

άλλον πρωθυπουργό (σκέψη που ξεκίνησε από τον Κουβέλη ήδη από το περασμένο καλοκαίρι), σήμερα συναντιέται με άλλες στρατηγικές μέσα στη Ν∆ και σε άλλους χώρους, και μπορεί να επιβληθούν λύσεις τύπου Παπαδήμου για την ψηφιακή τηλεόραση από πέντε βουλευτές της, ενώ υπήρξε δυσφορία και από πλευράς στελεχών της καραμανλικής πτέρυγας που δείχνει ότι παίρνουν πλέον τις αποστάσεις τους. Αυτό το νέο πολιτικό τοπίο γονιμοποιεί νέο πολιτικό σκηνικό. Η τρόικα και η ευρωπαϊκή προεδρία ∆ιακρίνουμε στη στάση της τρόικα μια αντίφαση. Έχει μετρήσει πόσο αντέχει το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα ή δεν την ενδιαφέρει; Πρέπει να είμαστε πολύ ειλικρινείς. Η ανάλυση που κάνουμε ότι οι Ευρωπαίοι μετράνε πολύ το ντόμινο που θα δημιουργηθεί στην Ευρώπη μέσα από την Ελλάδα φαίνεται ότι δεν απηχεί τόσο πολύ ή όσο θα θέλαμε εμείς την πραγματικότητα. Ίσως γιατί δεν έχει ακόμα προκύψει γερμανική κυβέρνηση. Ίσως γιατί οι Γάλλοι δείχνουν αποπροσανατολισμένοι με αποτέλεσμα ο γαλλογερμανικός άξονα να μη λειτουργεί. Φαίνεται ότι μέσα στην ίδια

την Ευρώπη συνυπάρχουν αναλύσεις που βλέπουν το μέλλον της Ε.Ε. σε μεγάλη διακινδύνευση με αναλύσεις παρόμοιες της τιμωρητικής διάθεσης που επεδείχθη επί Κύπρου. Πιστεύω ότι η δεύτερη λογική αντανακλά σε ένα μέρος της τη νεοφιλελεύθερη ελίτ η οποία δεν ενδιαφέρεται αν θα χάσει ο Σαμαράς. Τους ενδιαφέρει κυρίως να επιδείξουν και έναντι των Αμερικάνων, μια άτεγκτη πολιτική και να περάσουν το μήνυμα ότι αντέχει η πολιτική της λιτότητας. Παράλληλα, θεωρούν ότι στην Ελλάδα «υπάρχει ακόμα λίπος» ή στην καλύτερη περίπτωση ότι πρέπει να πάει στα μέτρα της. ∆εν λέω ότι ηγεμονεύουν αυτές οι αντιλήψεις, αλλά υπάρχουν. Η ύπαρξη λοιπόν τέτοιων αντιλήψεων οδηγεί και στον περιφρονητικό τρόπο με τον οποίο μίλησε η Μέρκελ για τον Σαμαρά, και στη βίαιη αποπομπή για την όποια πολιτική συζήτηση. Αυτό κάνει ακόμα πιο επισφαλές το πολιτικό πεδίο. Έτσι, η αναζήτηση για πολιτική λύση μέσα από αυτή τη Βουλή, με άλλον πρωθυπουργό (σκέψη που ξεκίνησε α-

πό τον Κουβέλη ήδη από το περασμένο καλοκαίρι), σήμερα συναντιέται με άλλες στρατηγικές μέσα στη Ν∆ και σε άλλους χώρους, και μπορεί να επιβληθούν λύσεις τύπου Παπαδήμου. Μπορεί να είναι ένα κοινοβουλευτικό ή και εξωκοινοβουλευτικό πρόσωπο. ∆εν πρέπει να μας διαφεύγει άλλωστε η αγιογραφία του κ. Πικραμένου που καλλιεργείται συστηματικά. Υπάρχει όμως και η Ευρωπαϊκή Προεδρία μέσα στην οποία δύσκολα θα υπάρξουν ραγδαίες εξελίξεις. Έτσι είναι. Για αυτό ό,τι είναι να γίνει θα γίνει μέχρι την πρώτη του χρόνου. Ήδη η κ.Μπακογιάννη εμφανίζεται ως επισπεύδουσα. Κι αυτό φέρνει σε δύσκολη θέση τον Σαμαρά. Επιπλέον, δεν είναι σίγουρο ότι ο Βενιζέλος θα είναι σταθερός στο «Σαμαράς και ξερό ψωμί». ∆ιότι δεν θέλει με τίποτα εκλογές. Συναντιέται, από άλλη γωνία, με τους Ευρωπαίους που δεν θέλουν να γίνουν εκλογές μην τυχόν και πάει ο «ιός της Αριστεράς» στις χώρες τους. Ο Βενιζέλος, για λόγους δικής του επιβίωσης, θέλει οι εκλογές αν είναι δυνατόν να γίνουν το 2030. Αυτό όμως ισχύει και για το ΠΑΣΟΚ ως κόμμα; Υπάρχει πλέον ΠΑΣΟΚ εκτός από αυτό το ψευδεπίγραφο που εκπροσωπεί ο Βενιζέλος. Το λέω αυτό γιατί μπορεί να λέμε ότι υπήρξαν διαφοροποιήσεις, αλλά έτσι όπως πολιτεύτηκαν όλοι χωρίς να κάνουν μια ρήξη, όπως έκανε η Ξενογιαννακοπούλου για παράδειγμα - χάσανε την ευκαιρία να τους αναγνωρίσει η κοινωνία έναν σωτήριο ρόλο για

∆ιακρίνεται πάντως, ειδικά τον τελευταίο καιρό, μια ανησυχία από μέρους φιλοκυβερνητικών δυνάμεων, για το «ατύχημα». Βεβαίως γιατί έχουν την εμπειρία της κοινωνικής έκρηξης και δεν θέλουν να την ξαναζήσουν. Και ξέρουν πως στο θέμα της ιδιοκτησίας με τους φόρους και τους πλειστηριασμούς δύσκολα θα τα βγάλουν πέρα. Το «ατύχημα» δεν έχει πια μόνο την πολιτική χροιά, έχει και την κοινωνική. ∆ικαίως είναι ανήσυχοι. Το ζήτημα των συμμαχιών Υπάρχει όμως και η αδυναμία εύρεσης πιθανών συμμάχων, γεγονός που αποδυναμώνει τον ΣΥΡΙΖΑ ως πειστική, εναλλακτική δύναμη. Πώς αντιμετωπίζετε το συγκεκριμένο ζήτημα; Από το συνέδριο και πέρα έχουμε συμφωνήσει σε μια γραμμή που λέει ότι απαγορεύεται να βλέπουμε στατικά το θέμα των συμμαχιών. Εμείς δεν πρέπει να ονοματίζουμε: οι ΑΝΕΛ, η ∆ΗΜΑΡ, το ΚΚΕ κλπ. Αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να εργαζόμαστε συστηματικά ώστε να γονιμοποιούνται οι διεργασίες σε όλα τα κόμματα, πιστεύοντας ότι αν στις εκλογές βρισκόμαστε στην πρώτη θέση, αυτό θα λειτουργήσει καταλυτικά στις ηγεσίες όλων αυτών των κομμάτων για να επαναπροσδιορίσουν τη στάση τους. Γι’ αυτό είναι απολύτως εγκλωβιστικό οι πολιτικοί μας αντίπαλοι να μας πιέζουν να πούμε ονόματα και απολύτως ανοησία εμείς να πιεζόμαστε. Υπάρχουν όμως και δυνάμεις που μπορείς να συνεργαστείς και προεκλογικά. Για παράδειγμα οι Οικολόγοι Πράσινοι. Συμφωνώ απολύτως. ∆εν θα σου δώσει βέβαια ένα μεγάλο μέγεθος αλλά βεβαίως θα δημιουργήσει μια δυναμική. Βλέπουμε να δίνετε τις τελευταίες μέρες μεγάλη έμφαση στα ζητήματα διαπλοκής. Είναι κάτι

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

Η συμπόρευση χρειάζεται καλλιέργεια και φροντίδα

“

Ο Βενιζέλος σηματοδοτεί, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον τη συνέχεια μέσα σε τέσσερις μνημονιακές κυβερνήσεις.

* Η στάση του ΚΚΕ στην πρόταση δυσπιστίας ήταν σαφής

που ο ΣΥΡΙΖΑ εντάσσει σε κεντρικό σημείο της πολιτικής του; Να δούμε καταρχήν γιατί γίνεται αυτό. Έχουμε συνειδητοποιήσει ότι ο κοινωνικο-ταξικός πόλεμος έχει διαμορφώσει μια αντιπαράθεση πέραν των προγραμμάτων των πολιτικών κομμάτων. Αυτό το συνειδητοποιήσαμε πριν το συνέδριο -έστω και αργά- και αργήσαμε και λόγω των εσωτερικών αντιθέσεων. Αυτές οι αντιθέσεις αν και εύλογες και νόμιμες ως απόψεις, δεν αναδεικνύουν το πρόβλημα του πολιτικού πολέμου. Και αυτό είναι το κρίσιμο ζήτημα αυτή τη στιγμή. Το κρίσιμο ζήτημα είναι ότι αυτό που ονόμασα και πριν «μνημονιακό κόμμα» μας έχει βάλει στο στόχαστρο. Να μην έρθει η Αριστερά με οποιαδήποτε γραμμή!!! Το μέτωπο αυτό το καθυστερήσαμε πολύ ως κόμμα. Η φάση στην οποία πλέον μπαίνει αυτή η σύγκρουση είναι μία φάση τελικής αναμέτρησης. Άρα εμείς οφείλουμε να οξύνουμε, να αναδεικνύουμε όλα τα κοινωνικά μέτωπα, να κάνουμε τις πολιτικές μας εξορμήσεις, να συγκρουόμαστε μετωπικά με τη διαπλοκή. Οφείλουμε να δώσουμε και στον κόσμο να καταλάβει ότι αυτό που λέμε «τα δελτία των οκτώ», έχουν πρόσωπο, έχουν και πρόσημο. Πολλοί όμως κατηγορούν τον ΣΥΡΙΖΑ ότι έχει ανοίξει μια προσωπική κόντρα με τον Βενιζέλο. Ο Βενιζέλος ήταν στο επίκεντρο όλη την προηγούμενη δεκαετία. Είναι πολύ ενεργητικός και ορατός στο στρατόπεδο των θυτών. Ταυτόχρονα κάλυψε τον Τσοχατζόπουλο και είναι ο υπουργός του νόμου περί ευθύνης υπουργών. Είναι υπουργός Οικονομικών επί Παπανδρέου, έκανε το PSI. Σηματοδοτεί, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον τη συνέχεια μέσα σε τέσσερις μνημονιακές κυβερνήσεις. Για τα ναυπηγεία θα γίνει εξεταστική επιτροπή, για πολιτικές ευθύνες. Κι αν προκύψει κάτι θα γίνει προανακριτική. Στην περίπτωση των υποβρυχίων, υπάρχει κατά την άποψή μας ένα τεράστιο σκάνδαλο. Το ελληνικό δημόσιο έχει δώσει εκατοντάδες εκατομμύρια για τρία υποβρύχια που σκουριάζουν στον Σκαραμαγκά και την ίδια ώρα 1200 εργαζόμενοι είναι άνεργοι. Έχει προπληρώσει το κράτος σε κάποιον κύριο Σάφα. Και εκεί μπαίνει ο Βενιζέλος. Γιατί παίρνει τον κ. Σάφα αγκαζέ και τον ξεναγεί, τον περιφέρει ως μεγάλο και φερέγγυο επενδυτή. Ο Βενιζέλος χρεώνεται πάνω του όχι μόνο το γράμμα της σύμβασης, που αποδεικνύεται επιζήμια για το ελληνικό δημόσιο, αλλά και το γεγονός ότι η παρούσα κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να επιλύσει αυτό το ζήτημα μέσα σε αυτό τον ενάμιση χρόνο. •

ο αποτέλεσμα της ψηφοφορίας τα μεσάνυχτα της περασμένης Κυριακής στη Βουλή, οι ομιλίες στελεχών του ΠΑΣΟΚ στην τριήμερη συζήτηση που προηγήθηκε, αλλά και μετά, και η πρόκληση της Ντόρας Μπακογιάννη προς τον πρωθυπουργό να βρει τρόπο να διευρύνει την ισχνή κυβερνητική πλειοψηφία κάνουν τον ισχυρισμό ότι «η κυβέρνηση βγήκε ενισχυμένη» να μοιάζει με ανέκδοτο. Ιδίως οι δύο δηλώσεις Μπακογιάννη εικονογραφούν εντυπωσιακά το κυβερνητικό πρόβλημα στην Ελλάδα. Αφού ο Φώτης Κουβέλης απέρριψε την προοπτική επανόδου της ∆ΗΜΑΡ στην κυβερνητική πλειοψηφία, η πρώην αντίπαλος του Αντώνη Σαμαρά για την ηγεσία της Νέας ∆ημοκρατίας επανήλθε διευκρινίζοντας ότι δεν είχε απευθυνθεί στη ∆ΗΜΑΡ, αλλά στον πρωθυπουργό. ∆ική του δουλειά είναι, επομένως, λέει η κ. Μπακογιάννη, να ξεφύγει από την παγίδα των 153 εδρών που επιτρέπουν ανταρσίες βουλευτών, διαφορετικά θα έχει αποτύχει. Το ερώτημα, αν από την παρούσα Βουλή μπορεί να σχηματιστεί άλλη κυβέρνηση, αίτημα που είχε διατυπώσει η ∆ΗΜΑΡ μετά την αποχώρησή της από την κυβέρνηση το καλοκαίρι, αλλά φαίνεται ότι το εγκατέλειψε, τίθεται τώρα από τις τάξεις τις ίδιας της συντηρητικής παράταξης. Και είναι αναμφίβολο ότι δεν απηχεί μόνο ανησυχίες μέσα στη Νέα ∆ημοκρατία, αλλά και προβληματισμούς έξω από τα ελληνικά σύνορα, όπως σωστά επισήμανε ο Γιάννης ∆ραγασάκης που εισηγήθηκε την πρόταση μομφής. Προγραμματική και πολιτική ετοιμότητα Αν είναι έτσι και έχουν αρχίσει συζητήσεις για μια επανέκδοση των εξελίξεων του 2011, όταν έπεσε η κυβέρνηση Παπανδρέου και αναζητήθηκε πρωθυπουργός «από την αγορά», τότε για την αντιπολίτευση τα πράγματα στενεύουν. Όσο και αν αυτή η προοπτική φαντάζει απίθανη, όσο και αν η κυβέρνηση Παπαδήμου έφθειρε την ιδέα εξωκοινοβουλευτικών πρωθυπουργών, μια νέα εκτροπή – γιατί εκτροπή είναι η αναζήτηση του «ισχυρού ανδρός» εκτός Βουλής – , έστω και ως λύση ανάγκης, επανεμφανίζεται και, ακριβώς επειδή θα είναι εξ αρχής φθαρμένη, και μόνο η σχετική συζήτηση σηματοδοτεί το τέλος των μνημονιακών κυβερνήσεων. Η αντιπολίτευση, επομένως, πρέπει να είναι έτοιμη. Έτοιμη σημαίνει σε δύο πεδία: το προγραμματικό και το πολιτικό. Το προγραμματικό σημαίνει ότι στην επικείμενη συζήτηση του Προϋπολογισμού 2014 ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να εκθέσει με πολύ μεγαλύτερη σαφήνεια τη δική του πρόταση για τη νέα πορεία της χώρας που επαγγέλλεται. Και το πολιτικό σημαίνει ότι πρέπει να μπουν μπροστά οι διεργασίες, όχι οπωσδήποτε ευθείες και με σύναψη συμφωνιών, ώστε οι πολιτικές συμμαχίες του αντίπαλου δέους να γίνονται ορατές – αυτό είναι ανεξάρτητο από την, αυτονόητη για κάθε κόμμα, επιδίωξη της απόλυτης πλειοψηφίας στη νέα Βουλή. Συναίσθηση της πραγματικότητας Η συζήτηση και η ψηφοφορία στη Βουλή το περασμένο Σαββατοκύριακο ανέδειξαν ένα ζήτημα ουσιώδους σημασίας. Η διάσπαση της Αριστεράς είναι πολύ δύσκολο να αντέξει στα πραγματικά διλήμματα που θέτουν οι πολιτικές εξελίξεις. Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά τις ομιλίες των εκπροσώπων του ΚΚΕ, δεν διαπιστώνει μόνο ότι το κόμμα που ηγεμόνευσε στην Αριστερά το μεγαλύτερο διάστημα της μεταπολίτευσης σήμερα περιορίζεται σε εκκλήσεις προς «το λαό» να καταλάβει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τον εξαπατά και μόνη λύση είναι να εξεγερθεί υπό την ηγεσία του ΚΚΕ ούτε μόνο ότι οι ομιλη-

“

Το ΚΚΕ απάντησε με σαφήνεια και είναι ανόητες οι παρατηρήσεις ότι ταλαντεύτηκε: βεβαίως χρειαζόταν προηγουμένως να το συζητήσει και να αποφασίσει. Την επόμενη φορά, πιθανότατα το ερώτημα θα τεθεί διαφορετικά, αλλά θα είναι εξίσου αμείλικτο: «συμμετέχεις σε μια κυβέρνηση που θέλει να γυρίσει το καράβι προς τα αριστερά;» τές του ανάλωσαν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους με επιθέσεις εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ. ∆ιαπιστώνει την αμηχανία μπροστά στην πραγματικότητα τι κάνεις όταν τίθεται το ερώτημα ότι εάν ψηφίσεις κατά της κυβέρνησης συμπαρατάσσεσαι με εκείνον που κάνει την πρόταση μομφής. Το ΚΚΕ απάντησε με σαφήνεια και είναι ανόητες οι παρατηρήσεις ότι ταλαντεύτηκε: βεβαίως χρειαζόταν προηγουμένως να το συζητήσει και να αποφασίσει. Την επόμενη φορά, πιθανότατα το ερώτημα θα τεθεί διαφορετικά, αλλά θα είναι εξίσου αμείλικτο: δεν θα είναι «τι κυβέρνηση θέλεις;», αλλά «συμμετέχεις σε μια κυβέρνηση που θέλει να γυρίσει το καράβι προς τα αριστερά;» ή «στηρίζεις μια τέτοια κυβέρνηση;» ή «δίνεις ψήφο ανοχής σε μια τέτοια κυβέρνηση;» Και μετά, σε κάθε πολιτικό ζήτημα, το ερώτημα θα είναι: «πότε παίρνεις την ευθύνη να ανατρέψεις μια τέτοια κυβέρνηση;» Φαίνεται ότι στην ηγεσία του ΚΚΕ έχουν συναίσθηση του πράγματος και γι’ αυτό άφησαν το ζήτημα, της ανοχής τουλάχιστον, ανοιχτό. «∆εν θα συμμετάσχουμε» είπαν, αλλά κι αυτό θα κριθεί τότε. Για τον ΣΥΡΙΖΑ θα είναι εύκολο να αντιπαρατεθεί πολιτικά με την πολεμική του ΚΚΕ. Τα επιχειρήματα ότι η παραγωγική ανασυγκρότηση, η ανάπτυξη, το δίκαιο φορολογικό σύστημα, η κοινωνική προστασία των αδύναμων είναι στον σημερινό καπιταλισμό ουτοπίες παραγνωρίζουν ότι η σύγκρουση γι’ αυτά ακριβώς τα ζητήματα μπορεί να αλλάξει τους συσχετισμούς. Τα επιχειρήματα ότι ο Τσίπρας μιλάει με τους Αμερικάνους, ότι «επαινεί τον Ομπάμα», ότι αναφέρεται στην αντιδραστικότερη τροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσηςή ότι «δημόσιο τραπεζικό σύστημα υπήρξε στον καπιταλισμό» και επομένως αυτή η προγραμματική θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι εντός των τειχών του καπιταλιστικού συστήματος, είναι καλά για τον αριστερισμό. Το κομμουνιστικό κίνημα όμως μεγάλωσε επιδιώκοντας διαρκώς να αξιοποιήσει τις αντιφάσεις του κοινωνικού συστήματος που αντιπαλεύει. Και η φράση της Αλέκας Παπαρήγα ότι η βρετανική εργατική τάξη «είναι υποταγμένη στον Κάμερον» – την ώρα που μέσα στα βρετανικά συνδικάτα γίνονται

προσπάθειες για τη δημιουργία νέου αριστερού πολιτικού σχηματισμού – δείχνει όλη την ηττοπάθεια και τη μοιρολατρία που διαπερνά τον τρόπο με τον οποίο το ΚΚΕ αντιλαμβάνεται τα πράγματα. Πρόνοια για συμμαχίες Ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρόσφερε κακή υπηρεσία σε όσα επιδιώκει, εάν παρέβλεπε κρίσιμες επισημάνσεις από τη μεριά του ΚΚΕ. Ας πούμε, η οικονομική, κοινωνική και πολιτική ισχύς μεγάλων καπιταλιστικών ομίλων, η Αλέκα Παπαρήγα ανέφερε παραδειγματικά τον όμιλο της ΦΑΓΕ που δεν είναι πια μόνο γιαουρτάδικο, όντως είναι εμπόδιο για μεγάλες αλλαγές και σε αυτό χρειάζονται πειστικές απαντήσεις. Ή: η σωστή και αναγκαία εξόρμηση του ΣΥΡΙΖΑ στο εξωτερικό και η, επίσης σωστή και αναγκαία ανάδειξη των αντιφάσεων στο στρατόπεδο του αντιπάλου διεθνώς, μπορεί όντως να δημιουργήσει σύγχυση για τις διεθνείς συμμαχίες μιας κυβέρνησης της Αριστεράς. Ακόμα: είναι αλήθεια ότι η αύξηση της εκλογικής δύναμης της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ, συμβαδίζει χρονικά με κάμψη του αγωνιστικού φρονήματος των λαϊκών τάξεων και δεν αρκεί να βεβαιώνεις ότι δεν θέλεις τη «λογική της ανάθεσης» – χρειάζεται πολιτική για να ανατραπεί αυτή η κατάσταση. Όπως είναι σήμερα τα πράγματα, γιατί κανείς δεν ξέρει πώς θα είναι αύριο, η πρόνοια για πολιτικές συμμαχίες είναι εξαιρετικά κρίσιμη και το πρόβλημα δεν θεραπεύεται με βλέμματα προς αστικές πολιτικές δυνάμεις. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν το κόμμα του Πάνου Καμμένου μπροστά στις επερχόμενες αναμετρήσεις θα μείνει ενιαίο και θα υπάρχει στην επόμενη Βουλή – ήδη έχουν αρχίσει διεργασίες διάσπασης. Και στη ∆ημοκρατική Αριστερά είναι εμφανείς οι τάσεις για προσχώρηση ενός μέρους της στο μνημονιακό μπλοκ. Η Αριστερά είναι ο πολιτικός χώρος που μπορεί να στηρίξει μια νέα πορεία – η συμπόρευσή της όμως χρειάζεται καλλιέργεια και φροντίδα. Θόδωρος Παρασκευόπουλος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

“

Η ηγεμονία της αριστεράς πρέπει να κωδικοποιηθεί, να περιλαμβάνει ένα σύνθημα, μια εθνική αφήγηση σε βάθος εικοσαετίας. Πρέπει να μπορεί να συγκροτήσει μια αξιακή πλαισίωση του δικού της οράματος για το μέλλον που θα είναι κατανοητή από όλη την κοινωνία.

To Ηγεμονικό Κόμμα Η

συγκεκριμένη ορολογία παραπέμπει, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, στις περιπτώσεις κομμάτων που κυβερνούν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα σε ένα κοινωνικό σχηματισμό του οποίου το κομματικό σύστημα δεν πληροί τις προϋποθέσεις για μια αστικού τύπου δημοκρατία. Οι Ελευθερίου και Τάσσης (2013)1 δίνουν έναν δικό τους ορισμό για το ηγεμονικό κόμμα. Φαίνεται πως υπάρχει μια πολλαπλότητα επεξηγηματικών εκβολών για την ηγεμονία που την καταξιώνει σε μια έννοια μεγάλου βάθους και πλάτους. Αν πρέπει να ανασυγκροτήσουμε «την έννοια της ηγεμονίας στα πεδία της οργανωτικής δομής του κόμματος, του ευρύτερου κομματικού ανταγωνισμού, του περιεχομένου των πολιτικών που προτείνει και υλοποιεί, του πολιτικού προσωπικού που αναδεικνύει και των ιδεολογικών πλαισίων που διαμορφώνει και μέσω των οποίων επιχειρεί να πολιτικοποιήσει την κοινωνία»2, τότε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το ηγεμονικό κόμμα του τέλους της μεταπολίτευσης. Θα παραθέσω τέσσερα πεδία, στα οποία θεωρώ πως η ηγεμονία του ΣΥΡΙΖΑ επιτυγχάνεται και χρειάζεται να συνεχίσει να αναπαράγεται ολοένα και περισσότερο: θεσμικό/κοινοβουλευτικό, κινηματικό/κοινωνικό, προγραμματικό/μεταρρυθμιστικό και

τέλος οργανωτικό. ∆εν παραγνωρίζω τις αντιφάσεις αυτής της ηγεμονίας, τις παραλήψεις, τα κόστη και τις ασυνέχειες. Μέσα και έξω από τη βουλή Η πρόταση μομφής άλλαξε την πολιτική ατζέντα, έφερε τον πρωθυπουργό στη θέση του στο κοινοβούλιο, έκανε τα ΜΜΕ να μιλήσουν για την κατάσταση της χώρας. Ήδη οργιάζει το παρασκήνιο για «νέα» κυβέρνηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ - αξιωματική αντιπολίτευση συγκροτείται ως στήριγμα στους κοινωνικούς αγώνες και όχι μόνο: επερωτήσεις, τοποθετήσεις, εξεταστικές επιτροπές, ποσοτική τεκμηρίωση του δρόμου χωρίς φως που βαίνει ο τόπος, προτάσεις νόμου διαμορφώνουν μια θέσμιση αξιωματικής αντιπολίτευσης ποιοτικά διαφορετική από όσες γνωρίζαμε. Αλλιώς: ο ΣΥΡΙΖΑ ηγεμονεύει, είναι ο σημαντικός άλλος του κοινοβουλίου στον οποίο όλοι πρέπει να απαντάνε. Η κινηματική ύφεση είναι γεγονός κορυφαίας σημασίας που επικαθορίζει την ελληνική κοινωνία και τώρα και τα επόμενα χρόνια. Όμως, παρόλο που η ριζοσπαστική αριστερά έχει μικρές ακόμα οργανωμένες δυνάμεις (περίπου 15.000 μέλη στην Αττική) η ενσώματη υπεράσπιση όλων των κοινωνικών αγώνων συμβαίνει κατά πλειοψηφίες κυρίως από τις δυνάμεις του ΣΥ-

ΡΙΖΑ. Ο δρομίσιος, ο κινηματικός ΣΥΡΙΖΑ είναι εδώ, πιθανότατα κατώτερος των περιστάσεων, αλλά πάντως περισσότερος παρά ποτέ. Αλλιώς: όταν οι άλλοι σταματούν, οι οργανωμένοι συνεχίζουν να αγωνίζονται, κρατάνε τη φλόγα αναμμένη. Με πρόγραμμα και ενότητα Η Αξιωματική Αντιπολίτευση είναι η μόνη εναλλακτική για την πλειοψηφία της κοινωνίας προγραμματικά. ∆εν αναφέρομαι στο πόσο εφαρμόσιμο, «αριστερό» ή ποσοτικοποιημένο είναι το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Το εντελώς σίγουρο είναι ότι αντιτίθεται στην κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, πράγμα που τον καθιστά μοναδικό κομματικό σχηματισμό σε όλη την Ευρώπη. Μάλιστα, για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του '80, η αριστερά προγραμματικά γίνεται η πιο μεταρρυθμιστική δύναμη της χώρας, η μόνη που μπορεί να επιτελέσει τον πολιτισμικό φιλελευθερισμό, τον παραγωγικό μετασχηματισμό, η μόνη που μπορεί να εφαρμόσει έστω και μόνο το παρόν Σύνταγμα. Στο οργανωτικό πεδίο υπάρχει μια ποιοτική διαφορά και πάλι σε σχέση με όλους τους άλλους. Ο ΣΥΡΙΖΑ διαμορφώνεται ως κόμμα πολιτικής ενότητας, ως αριστερή σύνθεση με ανοιχτές, δημόσιες τάσεις και ρεύματα ιδεών. Αυτή η δυνατότητα του

ανοιχτού τον καθιστά παραγωγικό, είναι κομμάτι του διαφορετικού που φέρει ούτως ή άλλως. Ένα τόσο μεγάλο κόμμα όταν οργανωτικά μπορεί να είναι δημοκρατικό ή σε συγκριτική προοπτική πολύ πιο δημοκρατικό από όποιο άλλο κόμμα του μεγέθους του, δε θα του βγει σε κακό. Οι σοβούσες συγκρούσεις σε κάθε συλλογικότητα εδώ δεν καταπνίγονται, μπορούν να βγαίνουν θαρρετά. Και αυτό είναι κάτι που δεν το έχουν λύσει οι αντίπαλοι. Σε βάθος εικοσαετίας Αν τα παραπάνω ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, έστω και μόνο σε συγκεκριμένα σημεία τους, δε σημαίνει ότι φτάνουν για να γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνηση. Υπάρχουν τρία θέματα, ανάμεσα σε πολλά άλλα, για τα οποία χρειάζεται να μεριμνήσει το κόμμα της αριστεράς: προσπάθεια αφήγησης του μέλλοντος, βαθιά αλλαγή στη δημόσια διοίκηση και πολιτισμική εξέγερση. Η ηγεμονία της αριστεράς πρέπει να κωδικοποιηθεί, να περιλαμβάνει ένα σύνθημα, μια εθνική αφήγηση σε βάθος εικοσαετίας. Πρέπει να μπορεί να συγκροτήσει μια αξιακή πλαισίωση του δικού της οράματος για το μέλλον που θα είναι κατανοητή από όλη την κοινωνία. Αν ο «εκσυγχρονισμός» και η «επα-

νίδρυση του κράτους» ήταν παρελθοντικές αποτυχημένες απόπειρες των αντιπάλων με μικρή προωθητική δυνατότητα πάνω ακριβώς σε αυτό, τότε ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται να μπορέσει θετικά να αποδώσει την πολιτική του με μία – δυο λέξεις. Παράλληλα, χρειάζεται να περιγραφεί μια μεγάλη αλλαγή στη δημόσια διοίκηση. Η τομή με το παρελθόν πρέπει να στοιχειοθετείται, να υλικοποιείται στο επίπεδο αυτό, να αλλάξει την έννοια του ∆ημοσίου όπως την γνωρίζουν οι πολίτες. ∆ημόσιο εμείς εννοούμε το κοινωνικό, το συλλογικό, το ανοιχτό, το αποτελεσματικό. Τέλος, χωρίς μια λυσσαλέα επίθεση στα κυρίαρχα πολιτισμικά πρότυπα και χωρίς την ταυτόχρονη προσπάθεια για έκρηξη της πολιτισμικής δημιουργίας δε μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Η Αριστερά έχει μόνο να κερδίσει αν διαδράσει με ότι δεν είναι κυρίαρχο πολιτισμικό σκουπιδαριό. Άλλωστε το έχει ξανακάνει και κέρδισε την ηγεμονία. Καιρός να προχωρήσουμε για να ανασάνουμε. Βασίλης Ρόγγας 1 Κ. Ελευθερίου- Χ. Τάσσης, «Η άνοδος και η πτώση (;) ενός ηγεμονικού κόμματος, Εκδόσεις Σαββάλας, σ. 26-28 2 Κ. Ελευθερίου…ο.π. σελ. 27

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ - ΠΡΑΣΙΝΩΝ

Βήματα αποσαφήνισης της πολιτικής του κόμματος

ο 10ο συνέδριο των Οικολόγων Πρασίνων σηματοδότησε μια αλλαγή -μικρή ή μεγάλη μένει να αποδειχθεί- σε επίπεδο πολιτικού προσανατολισμού, αλλά κυρίως, σε επίπεδο ανανέωσης προσώπων, καθώς το ποσοστό ανανέωσης των συνέδρων ξεπέρασε το 50% (ως γνωστόν 200 πρώην μέλη της ΠΑΣΠ μπήκαν στο κόμμα). Το ρόλο του συντονιστή της οργάνωσης ανέλαβε ο Γ. Τσιρώνης. Τις θέσεις των εκπροσώπων Τύπου οι Μ. Τρεμόπουλος και Μ. ∆ούση, ενώ στην εκτελεστική γραμματεία τους πλαισίωσαν οι Ν. Γαγγιολάκης, Κ. Καλογράνης και ∆. Λυμπεροπούλου (τακτικά μέλη και οι Κ. Μπούρας και M. Πετεινάκη (αναπληρωματικά). Στο συνέδριο, καταγράφηκε πολιτική στροφή των Οικολόγων Πρασίνων, η οποία ωστόσο μένει να επιβεβαιωθεί στη συνέχεια και μέσα από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες. Η πιθανότητα μετεκλογικής συνεργασίας με τα κόμματα που συγκροτούν τη σημερινή κυβέρνηση, δεν υφίσταται. Όπως δε επεσήμανε σε συνέντευξή του στο tvxs ο Μ. Τρεμόπουλος, οι Οικολόγοι Πράσινοι: «είναι ανοιχτοί σε

συνεργασία με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, αν εμφάνιζε προγραμματικές θέσεις με τέτοιο τρόπο που θα μπορούσε να επιτευχθεί μια προγραμματική συμφωνία». «Όσο δεν γίνεται αυτή η εξειδίκευση, δεν υπάρχει καμία προοπτική συνεργασίας» κατέληξε. Άλλωστε, και το κείμενο σχετικά με την πολιτική συγκυρία που ψηφίστηκε, δεν αφήνει περιθώρια «παρερμηνείας» ως προς τη γραμμή. Οι Οικολόγοι Πράσινοι «τάσσονται υπέρ των πολυκομματικών κυβερνήσεων στον αντίποδα όμως αυτών των πολιτικών που ακολουθούνται σήμερα, και η συμμετοχή τους σε μια κυβέρνηση θα γινόταν μόνο υπό την προϋπόθεση ότι θα σέβεται τους περιβαλλοντικούς, τους πολιτισμικούς και τους ανθρώπινους πόρους», μας είπε ο συντονιστής Γ. Τσιρώνης. Η διαδικασία του συνεδρίου, όμως, κατέγραψε και αποχωρήσεις από τα όργανα συνοδευόμενες με έντονη δόση κριτικής. «Ορισμένοι μίλησαν για δαιμονοποίηση των παιδιών της ΠΑΣΠ- παρότι προσωπικά μίλησα για παιχνίδια των “κακομαθημένων παιδιών” του χώρου που τώρα αρκετά από αυτά νιώθουν τον κίνδυνο ακόμα και του πολιτικού αφανισμού τους

από το ριψοκίνδυνο ρεβανσισμό τους, κατηγορώντας τους ελάχιστους που θέταμε το θέμα της μαζικής εισόδου μελών στη βάση των πολιτικών αρχών και δη των πολιτικών αρχών του χώρου μας, της πολιτικής οικολογίας», υποστήριξε στην ομιλία της η Ι. Κοντούλη. ∆ιότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι πολιτικές κατά την άποψή της, αλλά και οι διαδικασίες που ακολουθούνται. Αν και δεν έθεσε υποψηφιότητα για τα όργανα, επέμεινε πως «ο ατελείωτος άγονος πόλεμος ρεβανσισμού, με τακτικισμούς και προσωπικές στρατηγικές, δεν υπηρέτησε το συλλογικό όραμα», φωτογραφίζοντας τον ρόλο της ηγετικής ομάδας. «Το προηγούμενο διάστημα οι Οικολόγοι Πράσινοι έχασαν τη δυναμική τους, διότι δεν εξέπεμψαν ένα σαφές πολιτικό στίγμα», σημείωσε. Στο συνέδριο, επίσης, εκφράστηκαν και απόψεις που επιδιώκουν ένα μεγαλύτερο άνοιγμα προς την αριστερά και ιδίως τον ΣΥΡΙΖΑ, «διότι η ριζοσπαστική οικολογία δεν εκφράζεται μόνο μέσα από τους Οικολόγους Πρασίνους, αλλά και από τον ΣΥΡΙΖΑ και άλλες συλλογικές αντιστάσεις και αγωνιζόμενα τμήματα της κοινω-

νίας», μας δήλωσε ο Γ. Καραμέρος. Ανοιχτά μέτωπα Στις δημοτικές εκλογές η κατάσταση θα μπορούσε να περιγραφεί ως πιο σύνθετη, αφού οι τοπικές κοινωνίες έχουν βαρύνουσα σημασία στις επιλογές προσώπων και στις συνεργασίες. Στην Αθήνα για παράδειγμα, η Οικολογική Κίνηση Αθήνας, η οποία στις προηγούμενες εκλογές είχε συμμετάσχει σε ψηφοδέλτιο υπό τον Γ. Καμίνη, έγκαιρα έλαβε αποστάσεις, ενώ ο δημοτικός της σύμβουλος Φ. ∆ραγούμης δεν ανήκει πια στο κόμμα. Και στη Θεσσαλονίκη τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα, καθώς ο πρώην υποψήφιος των Οικολόγων Χ. Μάτης δεν ανήκει πλέον στο κόμμα, ενώ δηλώνουν ανοιχτοί σε συνεργασία τόσο με τον Γ. Μπουτάρη, όσο και με τη δημοτική παράταξη του ΣΥΡΙΖΑ. Αρκεί, βέβαια, να υπάρξει σύγκλιση σε επίπεδο προγράμματος, σημειώνουν.

Στάθης Κουτρουβίδης

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

Αναβαθμίζει τη σύγκρουση ο ΣΥΡΙΖΑ

Περί συμμαχιών και συνεργασιών Η

συζήτηση στη Βουλή για την πρόταση δυσπιστίας του ΣΥΡΙΖΑ και οι μετέπειτα εξελίξεις επιβεβαιώνουν ό,τι υποστηρίζαμε στην «Εποχή» την προηγούμενη Κυριακή, ότι, δηλαδή, βρισκόμαστε, ενδεχομένως, σε σημείο καμπής των πολιτικών εξελίξεων. Ο ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύεται η ηγεμονική δύναμη της «απ’ εδώ πλευράς» και είναι δική του ευθύνη –με ιστορικούς όρους και καθήκον– να ανταποκριθεί στο έργο της οργάνωσης αυτού του κοινωνικού και πολιτικού δυναμικού που προσβλέπει σ’ αυτόν ως τη νίκη. Έργο που επείγει, λόγω της έκδηλης κρίσης των κομμάτων – ιδίως του ΠΑΣΟΚ – της συγκυβέρνησης. Η γραμμή πλεύσης Μας λένε, όμως, αντίπαλοι αλλά και δικοί μας. «Με τι συμμάχους θα φτάσετε στη νίκη, με τι συμμάχους θα κυβερνήσετε»; Ερώτημα εύλογο και σοβαρό. Το συνέδριο και οι αποφάσεις της ΚΕ ορίζουν «γραμμή» πλεύσης. Απευθυνόμαστε στις δυνάμεις της Αριστεράς και της ριζοσπαστικής Οικολογίας, σε ανένταχτους, διανοούμενους, επιστήμονες, κοινωνικούς ακτιβιστές και τους ζητάμε να συγκροτήσουμε από κοινού το προεκλογικό και κυβερνητικό μας πρόγραμμα κοινωνικής, οικολογικής, οικονομικής και πολιτιστικής ανασυγκρότησης της χώρας, που θα ακυρώσει το μνημόνιο και τις πολιτικές που έχει επιβάλλει. Όμως, δεν περιμένουμε. Οργανώνουμε την προσπάθειά μας και επιδιώκουμε μια αυτοδύναμη κυβερνητική δυνατότητα. Εντούτοις, η σαφήνεια των αποφάσεών μας δεν αποτρέπει τις συζητήσεις για διάφορα σενάρια σκοπούμενων, δήθεν, συμμαχιών του ΣΥΡΙΖΑ. Προηγούνται με διαφορά αυτά που αφορούν τους «Ανεξάρτητους Έλληνες». Μια τοποθέτηση του εκπροσώπου τους και βουλευτή Ηρακλείου κ. Ν. Μαριά [ανέπτυξε τις θέσεις των ΑΝΕΛ για συνεργασία με «αντιμνημονιακές δυνάμεις» του πατριωτικού δημοκρατικού τόξου στις δημοτικές εκλογές] έδωσε λαβή να μας κατηγορήσουν, για πολλοστή φορά, ότι ετοιμάζουμε μια ετερόκλητη συμμαχία. Είναι βέβαια περίεργο οι αντίπαλοί μας να ενδιαφέρονται για την ιδεολογική καθαρότητά μας, αλλά αυτοί να

πλήξουν την αξιοπιστία μας θέλουν και αυτό το ενδεχόμενο, η συνεργασία δηλαδή του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ, είναι ο ασφαλέστερος τρόπος. Εννοείται, είναι αυτονόμως απαράδεχτη επιλογή, αλλά επιπλέον προσφέρεται άριστα σαν όπλο στα χέρια των αντιπάλων μας. ∆ευτερευόντως προβάλλοντάς το, θέλουν να κλονίσουν και την ενότητα αυτού του ιδιότυπου και σχετικά ανθεκτικού δεξιού κόμματος, των ΑΝΕΛ, πράγμα καθόλου δύσκολο και βέβαια εξαιρετικά αναγκαίο, αυτή την περίοδο, για το σύστημα. Τοπικές συμμαχίες και Φόρουμ συζητήσεων Η απάντηση του εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε άμεση και σαφής. Οι δημοτικές εκλογές και οι συναφείς επιλογές που θα γίνουν είναι ευθύνη των τοπικών δυνάμεων στο πλαίσιο των αποφάσεων της ΚΕ, με κυρίαρχο τον ρόλο των αυτόνομων δημοτικών κινήσεων. Κεντρικά δεν πρόκειται να υπάρξει καμία προγραμματική συμφωνία με άλλα κόμματα, τόνισε. Είναι μια καθαρή και σωστή τοποθέτηση. Να σημειωθεί, παρ’ όλα αυτά, ότι οι τοπικές επιλογές δεν πρέπει αθροιζόμενες να οδηγούν, τελικά, ντε φάκτο στην αναγόρευση προνομιούχου σύμμαχου. Ακόμη, και τα μεγέθη των πόλεων δεν είναι αδιάφορα, χρωματίζουν την πολιτική μας.

“

Είναι περίεργο οι αντίπαλοί μας να ενδιαφέρονται για την ιδεολογική καθαρότητά μας. Αλλά αυτοί να πλήξουν την αξιοπιστία μας θέλουν και αυτό το ενδεχόμενο, η συνεργασία δηλαδή του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ, είναι ο ασφαλέστερος τρόπος.

Το Ηράκλειο, πχ, είναι μία μεγάλη πόλη για την οποία θα ήταν λάθος να αποφασίσουν οι τοπικές δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, «χαλαρά», κοινό δημοτικό συνδυασμό με τους ΑΝΕΛ. Η σημασία τέτοιων αποφάσεων περνά αμέσως και στη γενική πολιτική και εδώ τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Θα ήταν λάθος, επίσης, να επιχειρηθεί και ένα είδος περιγραφής των συνεδριακών αποφάσεων σχετικά με τις συμμαχίες. Να θεωρηθεί, δηλαδή, ότι μπορεί να επιλεγούν «χαλαρότερες μορφές» συνεργασίας. Πχ, η δημιουργία ενός Φόρουμ μεγάλου φάσματος δυνάμεων -όπως μας πληροφορούν έγκυρα ρεπορτάζ που διερευνούν το εφικτό της συνεργασίας, προφυλάσσοντάς την, μάλιστα, από προβεβλημένα και μνημονιακά εκτεθειμένα στελέχη που κρατούνται στη «δεύτερη γραμμή». Οι δυνάμεις στην πολιτική αγορά, ωστόσο, είναι γνωστές όπως και οι διαδρομές τους, οι ρόλοι τους ή και οι επιδιώξεις τους. Οι συμβολές στη θεμελίωση του μνημονίου, οι θέσεις των υποψήφιων συμμάχων σε κομβικά ζητήματα όπως οι ιδιωτικοποιήσεις, ο ρόλος των τραπεζών, οι μισθοί και οι συλλογικές συμβάσεις, η μεταναστευτική πολιτική κτλ είναι γνωστά. Ποιος δεν θα δει, αν συμβεί αυτό, πίσω από το δάχτυλο; Με την ευκαιρία να σημειωθεί ότι στα σχετικά ρεπορτάζ ποτέ δεν αποδίδονται προθέσεις συνεργασίας και με τους Οικολόγους Πράσινους. Προφανώς αυτό, αν και περιλαμβάνεται εξίσου στις επιδιώξεις του ΣΥΡΙΖΑ δεν περιλαμβάνεται στα ρεπορτάζ διότι δεν προσφέρεται για προπαγάνδα εναντίον του. Το αντίθετο ισχύει. Κάποτε και σε συριζικές συζητήσεις ακούει κανείς να επισημαίνεται ο κίνδυνος να είναι ο ΣΥΡΙΖΑ κλειστός. Η στάση του όμως ως τώρα αποδεικνύει το αντίθετο. Φαίνεται με την πλειάδα στελεχών, που έχουν και κεντρικές ευθύνες, ενώ δεν προέρχονται από το χώρο της κλασικής αριστεράς. Κανείς δεν πρέπει να ξεχνά ότι μια σύμμαχος δύναμη, ακόμη και ένα πρόσωπο, μπορεί να απομακρύνει δυνάμεις αντί να προσελκύσει. Η περίοδος αυτή των μεγάλων ανατροπών, προβλημάτων, προσδοκιών και ρήξεων με προγενέστερες εντάξεις θέλει προσοχή αλλά και τόλμη. Παύλος Κλαυδιανός

ετικά αξιολογούν στον ΣΥΡΙΖΑ τα αποτελέσματα της πρότασης δυσπιστίας που κατέθεσε το κόμμα της αξιωματικής. Η συνεδρία της Πολιτικής Γραμματείας την προηγούμενη ∆ευτέρα έγινε σε πολύ καλό κλίμα, καθώς ήταν κοινά αποδεκτό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απεκόμισε περισσότερα κέρδη παρά ζημιές από την κίνηση αυτή. Κοινή διατύπωση ήταν πως η κυβέρνηση βγήκε λαβωμένη από την διαδικασία καθώς πέραν από την απώλεια της Θεοδώρας Τζάκρη, τουλάχιστον πέντε βουλευτές δήλωσαν ότι θα επανεξετάσουν την στάση τους στα κρίσιμα νομοσχέδια των επόμενων εβδομάδων. Παράλληλα, στην Κουμουνδούρου θεωρούν άκρως θετικό ότι κατάφεραν να επαναφέρουν στο επίκεντρο της ατζέντας τα πολιτικά ζητήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση προκειμένου να εφαρμόσει το αυστηρό πρόγραμμα της Τρόικας. Επιπλέον, πετυχημένη κρίνεται η συγκέντρωση έξω από τη Βουλή αν υπολογιστεί βέβαια το μικρό χρονικό διάστημα που είχε το Οργανωτικό του κόμματος προκειμένου να την προετοιμάσει. Επιπλέον, εκφράζεται η πεποίθηση ότι το παράδειγμα αυτό είναι ικανό να λειτουργήσει θετικά σε μελλοντικές κομματικές κινητοποιήσεις. Στον ΣΥΡΙΖΑ πάντως παρακολουθούν με μεγάλη προσοχή την κατάσταση που διαμορφώνεται στο κυβερνητικό μπλοκ καθώς θεωρούν ότι είναι πολύ πιθανόν τις επόμενες βδομάδες να υπάρξουν ραγδαίες εξελίξεις ίσως και με διεργασίες για αλλαγή της κυβέρνησης από την παρούσα Βουλή. Στην Κουμουνδούρου πάντως πιστεύουν ότι μια τέτοια λύση δεν μπορεί να μακροημερεύ-

“

Η κόντρα ΣΥΡΙΖΑ – μιντιακού κατεστημένου αναθερμάνθηκε με αφορμή τον τρόπο παρουσίασης από τα ΜΜΕ τόσο των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ στην συζήτηση για την πρόταση δυσπιστίας, όσο και για τις «πληροφορίες» για δήθεν χοντρές διαφοροποιήσεις σχετικά με την αποτίμηση της πρωτοβουλίας. σει καθώς όπως λένε, «θα συνεχίσει να πορεύεται με την ίδια, μνημονιακή πολιτική». ∆εν είναι τυχαία άλλωστε, η εκτίμηση του Αλέξη Τσίπρα στη συνέντευξή του στην ΕΤ3 ότι οι εθνικές εκλογές πιθανόν θα γίνουν και πριν τον Μάιο, αλλά και ο χαρακτηρισμός δημοψηφίσματος που έδωσε για την μάχη των ευρωεκλογών. Μέτωπο με την διαπλοκή Κεντρικό σημείο παρέμβασης αναδεικνύονται για τον ΣΥΡΙΖΑ τα ζητήματα της διαπλοκής. Ενδεικτική ήταν η σφοδρή επίθεση που εξαπέλυσε η πλειοψηφία των βουλευτών κατά τη διάρκεια της συζήτησης για την πρόταση δυσπιστίας για την ρύθμιση που αφορά την ψηφιακή τηλεόραση και το «δωράκι» της κυβέρνησης στους καναλάρχες. Η κόντρα ΣΥΡΙΖΑ – μιντιακού κατεστημένου αναθερμάνθηκε με αφορμή τον τρόπο παρουσίασης από τα ΜΜΕ τόσο των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ στην συζήτηση για την πρόταση δυσπιστίας, όσο και για τις «πληροφορίες» για δήθεν χοντρές διαφοροποιήσεις σχετικά με την αποτίμηση της πρωτοβουλίας. Η σύγκρουση πήρε μάλιστα διαστάσεις πολέμου μετά το σεξιστικό σκίτσο του ∆.Χαντζόπουλου στα «ΝΕΑ» το οποίο καταφέρεται εναντίον των Ζ. Κωνσταντοπούλου και Ρ.Μακρή και την απάντηση του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ. Σε συνεδρίαση της Πολιτική Γραμματείας εκφράστηκε έντονος προβληματισμός σχετικά με τον τρόπο που πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο φαινόμενο ενώ εκφράστηκαν σκέψεις για διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων παρέμβασης στον τομέα της ενημέρωσης. ΚΕΑ και Κοινοβουλευτική Ομάδα Σε μια άλλη εξέλιξη, η Πολιτική Γραμματεία της Παρασκευής ασχολήθηκε με το ζήτημα των ευρωεκλογών και το πολιτικό κείμενο του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς και τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Η συζήτηση αναμένεται να ολοκληρωθεί σε επόμενη συνεδρία καθώς εκκρεμεί η εξέταση της ευρωδιακύρηξης αλλά και η τελική κατάρτιση της δωδεκάδας που θα εκπροσωπήσει τον ΣΥΡΙΖΑ στο συνέδριο του ΚΕΑ που θα γίνει στη Μαδρίτη στις 13-15 ∆εκεμβρίου. Τέλος, την Τρίτη θα συνεδριάσει και η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ στην οποία αναμένεται να συζητηθούν τόσο θέματα πολιτικής επικαιρότητας όσο και ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία της Κ.Ο. Αδάμος Ζαχαριάδης

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

Να συγκροτηθεί ο λαός ως συλλογικό υποκείμενο Συνέντευξη με τον πανεπιστημιακό Αλέξανδρο Χρύση Συζητάμε με τον καθηγητή Φιλοσοφίας της Ιστορίας και Ιστορίας των ιδεών για την Αριστερά, το φασισμό και τα κινήματα. Μόνος δρόμος απέναντι στη λαίλαπα είναι αυτός της συλλογικής αντίστασης και πάλης για τον Αλ. Χρύση. «Αλλά για να αντισταθεί και να παλέψει ο λαός πρέπει να συγκροτηθεί ως λαός, ως συλλογικό υποκείμενο, κάτι που δεν είναι προεξοφλημένο και αυτονόητο σε μια εποχή ακραίου ατομικισμού και κατακερματισμού των δυνάμεων, όπως είναι, μέχρι τώρα τουλάχιστον, η δική μας εποχή», υπογραμμίζει ο καθηγητης. Τη συνέντευξη πήρε

η Ιωάννα ∆ρόσου

«Οι κομμουνιστές θα μας πάρουν τα σπίτια» ήταν μία από τις φράσεις που ακούγονταν πρώτες από τους επικριτές του κομμουνισμού. Ακόμα και αυτός ο «μύθος» κατέρρευσε με την ενδεχόμενη άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών. Πώς θα αντισταθεί ο λαός σε αυτή τη λαίλαπα; Είναι προφανές ότι η μικρή και, εν πολλοίς, υποθηκευμένη ιδιοκτησία των μικροαστικών και μεσαίων αστικών στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας απειλείται όχι βεβαίως από τους κομμουνιστές, αλλά από την άρχουσα τάξη και το σύστημα εξουσίας της. Είτε, αμέσως, με τη μορφή της άρσης της απαγόρευσης των πλειστηριασμών είτε, εμμέσως, με την εξώθηση των μικρών και μεσαίων ιδιοκτητών να πουλήσουν «όσο-όσο» το όποιο ακίνητό τους για να ανταποκριθούν στις άμεσες και πιεστικές υποχρεώσεις τους, ο μαγικός κόσμος της μικρομεσαίας ιδιοκτησίας και των μεγάλων αυταπατών καταρρέει. Η κλασική φιλελεύθερη θέση ότι το κράτος έχει βασικό σκοπό την προστασία της ιδιοκτησίας των πολιτών αποκαλύπτεται στις πραγματικές διαστάσεις της. Το κράτος, το καπιταλιστικό-νεοφιλελεύθερο κράτος, ασκώντας στις μέρες μας άγρια ταξική πολιτική, θωρακίζει όχι την όποια ιδιοκτησία του όποιου πολίτη, αλλά την πολύμορφη ιδιοκτησία της μεγαλοαστικής τάξης και των αξιωματούχων της. Απέναντι σε αυτή τη λαίλαπα, για τα πληττόμενα κοινωνικά στρώματα δεν μένει άλλος δρόμος παρά μόνον αυτός της συλλογικής αντίστασης και πάλης. Αλλά για να αντισταθεί και να παλέψει ο λαός πρέπει να συγκροτηθεί ως λαός, ως συλλογικό υποκείμενο, κάτι που δεν είναι προεξοφλημένο και αυτονόητο σε μια εποχή ακραίου ατομικισμού και κατακερματισμού των δυνάμεων, όπως είναι, μέχρι τώρα τουλάχιστον, η δική μας εποχή. Παρά τα τόσα αντεργατικά μέτρα που έχουν παρθεί, το εργατικό κίνημα είναι στάσιμο. Γιατί έχει παγώσει η κοινωνία Μπορεί ένα κίνημα να φέρει την ανατροπή Ο ατομικισμός και ο γενικότερος κατακερματισμός των κοινωνικών υποκειμένων και των δυνάμεων που προανέφερα, όπως και μια κλιμακούμενη απαξίωση της πολιτικής αποδίδουν ίσως κάποιες όψεις του προβλήματος της κοινωνικής ακινησίας που επιση-

μαίνετε, δεν αρκούν όμως για να μας οδηγήσουν σε μια βαθύτερη απάντηση. Γεγονός είναι, πάντως, ότι επί δεκαετίες οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του αστικού κράτους, και διεθνώς και στη χώρα μας, έκαναν πολύ καλά τη δουλειά τους στην κατεύθυνση ενός κοινωνικού «διαίρει και βασίλευε». Ταυτόχρονα, αναπτύχθηκαν αποτελεσματικές πρακτικές όχι μόνο ιδεολογικής, αλλά και υλικής ενσωμάτωσης ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων στον αστικό τρόπο ζωής. Σήμερα, βεβαίως, αυτοί οι μηχανισμοί ενσωμάτωσης, μαζί με τις ψευδαισθήσεις που καλλιέργησαν μέσα στις λαϊκές τάξεις και στρώματα κλονίζονται και, σε πολλές περιπτώσεις, καταρρέουν. Αλλά, ένα κίνημα ανατροπής δεν προκύπτει αυτόματα. Η κοινωνία όντως έχει «παγώσει», οι όποιες κινητοποιήσεις, καθώς δεν είχαν απτά θετικά αποτελέσματα, δεν αναβαθμίστηκαν σε ένα κίνημα με δομές και σχέδιο. Άρα το ερώτημα δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, «αν μπορεί ένα κίνημα να φέρει την ανατροπή», αλλά «πώς μπορεί να συγκροτηθεί στις μέρες μας -και όχι μόνο στη χώρα μαςένα ταξικά συνειδητό εργατικό κίνημα;» Περισσότερο, πάντως, και από την απουσία ενός τέτοιου κινήματος με ανησυχεί προσωπικά η έλλειψη ενός ουσιαστικού και συστηματικού προβληματισμού, σε επιστημονικό, συνδικαλιστικό και πολιτικό επίπεδο, για τις αιτίες αυτής της καθίζησης, αλλά και για τους τρόπους αντιμετώπισής της. ∆εν αρκεί ένα δημοκρατικό μέτωπο Η «ιδεολογία» της Χρυσής Αυ-

“ Η αρχαία ελληνική

γής, σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, στηρίζεται και στην ελληνική φιλοσοφία. Ποια η γνώμη σου Η αρχαία ελληνική φιλοσοφική σκέψη, σε όποια εκδοχή της, πλατωνική, αριστοτελική, μετα-αριστοτελική ανέδειξε ως θεμελιώδεις αρχές της ύπαρξης, ατομικής και συλλογικής, την ελευθερία, την ισονομία, το σεβασμό στη διαφορετικότητα. Ποια σχέση μπορούν να έχουν τέτοια φιλοσοφικά ρεύματα με την αγελαία ιδεολογία και την κτηνώδη πρακτική των χρυσαυγιτών; Ζούμε σε μία κοινωνία βίας Ζούμε ασφαλώς σε μια κοινωνία βίας, πολύμορφης βίας, που αποτελεί την πεμπτουσία μιας ταξικής κοινωνίας, όπως η δική μας. Από την άποψη αυτή, και με το δεδομένο μιας βαθιάς κρίσης, όπως αυτή που εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια διεθνώς και στη χώρα μας, δεν εκπλήσσει, ασφαλώς, η άνοδος της ακροδεξιάς, ακόμη και με την απεχθέστερη μορφή της, αυτή της Χρυσής Αυ-

γής. Πώς πιστεύεις ότι αντιμετωπίζεται ο φασισμός; Χειμαζόμενα κοινωνικά στρώματα αντιδρούν αυθόρμητα στις εφαρμοζόμενες αντι-κοινωνικές πολιτικές υιοθετώντας ψευδεπίγραφα αντι-συστημικές λύσεις. Για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά αυτή τη δυναμική, που ανακαλεί στο σήμερα αποτρόπαιες φασιστικές πρακτικές από το παρελθόν της Ευρώπης και της Ελλάδας, δεν αρκεί η συγκρότηση ενός καθόλα αναγκαίου δημοκρατικού μετώπου, στο οποίο δεν μπορεί βεβαίως να έχουν θέση δυνάμεις που εμμέσως πλην σαφώς «φλερτάρουν» πολιτικά με ακροδεξιές οργανώσεις και ιδεολογίες. Χρειάζεται, κατά τη γνώμη μου, η ανάπτυξη ενός συγκροτημένου αντι-συστημικού κοινωνικού και πολιτικού λόγου σε συνδυασμό με πολυποίκιλες μορφές δράσης και αλληλεγγύης από την πλευρά της Αριστεράς. Είναι μείζον πολιτικό σφάλμα να εκχωρείται το πεδίο της αντι-συστημικής κριτικής στα φερέφωνα του ί-

διου του συστήματος, στους χρυσαυγίτες και στους ομοίους τους. Με μια παρακινδυνευμένη, ίσως, διατύπωση, θα μπορούσα να υποστηρίξω ότι, ανεξαρτήτως των όποιων προθέσεων, όσο η Αριστερά γίνεται συστημική δύναμη, τόσο η ακροδεξιά, και ιδιαιτέρως η «Χρυσή Αυγή», διευρύνει το κοινωνικό και πολιτικό ακροατήριό της. Πώς κρίνεις τις κινήσεις της κυβέρνησης απέναντι στη Χρυσή Αυγή Οι καθεστωτικές-κυβερνητικές δυνάμεις (Ν∆-ΠΑΣΟΚ), είναι προφανές ότι, αφού «λεύκαναν» πολιτικά ακροδεξιούς διαφόρων παραλλαγών όπως ο Γεωργιάδης και ο Βορίδης, έχοντας πλέον «ανακαλύψει» αυτό που επί χρόνια γνώριζαν και αξιοποιούσαν, την εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής, θα προχωρήσουν ενδεχομένως στη διαμόρφωση μιας συμμαχικής πολιτικής δύναμης, μιας «κατοικίδιας» ακροδεξιάς. Η θεωρία των «δύο άκρων» είναι πάντα στο προσκήνιο. Πολ-

Το εκπαιδευτικό κίνημα «αγνοείται» Πριν τρία χρόνια είχες γράψει ένα άρθρο με τίτλο «Ποια παιδεία Σε ποια κοινωνία » Σήμερα, γίνεται μια ύστατη προσπάθεια να καθιερωθεί η παιδεία ως εμπόρευμα. Ποια η γνώμη σου για το εκπαιδευτικό κίνημα Πώς θα αποτραπεί η απαξίωση της παιδείας;

φιλοσοφική σκέψη, σε όποια εκδοχή της, ανέδειξε ως θεμελιώδεις αρχές της ύπαρξης, ατομικής και συλλογικής, την ελευθερία, την ισονομία, το σεβασμό στη διαφορετικότητα. Ποια σχέση μπορούν να έχουν τέτοια φιλοσοφικά ρεύματα με την αγελαία ιδεολογία και την κτηνώδη πρακτική των χρυσαυγιτών;

Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ένα κίνημα διεκδίκησης της παιδείας ως δημόσιου αγαθού δεν μπορεί παρά να είναι, σε τελική ανάλυση, οργανικό μέρος ενός ευρύτερου ριζοσπαστικού κινήματος κοινωνικού μετασχηματισμού. Προσπάθησα μάλιστα να αναδείξω αυτή τη θέση μέσα από μια μικρή μελέτη που είδε το φως της δημοσιότητας το 2012 με τίτλο «Πανεπιστήμιο-επιχείρηση & κοινωνία της από-γνωσης. Μαρξιστικά προλεγόμενα». ∆υστυχώς, δε θα ήταν σήμερα εκτός πραγματικότητας όποιος θα υποστήριζε ότι το εκπαιδευτικό κίνημα -και αναφέρομαι ειδικότερα στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης- «αγνοείται».

Η σπουδάζουσα νεολαία μετά τις πολύ σημαντικές κινητοποιήσεις του 2006-2007 δείχνει, κατά συντριπτική πλειοψηφία, να έχει αναδιπλωθεί, ενώ όσον αφορά το διδακτικό προσωπικό η ενσωμάτωση ή/ και η μοιρολατρική στάση δίνουν τον τόνο στην καθημερινότητα της λεγόμενης πανεπιστημιακής κοινότητας. Η όποια ανατροπή αυτής της κατάστασης μπορεί να υπάρξει στο μέλλον από ένα μαζικό εκπαιδευτικό κίνημα, που, σε συντονισμό με ένα οργανωμένο κίνημα της σύγχρονης εργατικής τάξης, θα αναχαιτίσει την απαξίωση της εκπαίδευσης και θα διεκδικήσει την παιδεία ως δημόσιο αγαθό. Προς το παρόν πάντως, δεν έχω παρά να καταθέσω στην κυριολεξία, την απορία μου. Όπως σημείωνα και στη μελέτη μου, όλα δείχνουν ότι «η κυρίαρχη ιδεολογία έχει κάνει καλά τη δουλειά της. Ο ατομικισμός ζει και βασιλεύει, έχοντας ενδυθεί το μεταμοντέρνο του ένδυμα, και ο αφηρημένος ανθρωπιστικός λόγος, που συχνά αντιτάσσεται στον κυνισμό των κυρίαρχων, δεν μπορεί παρά να αποδεικνύεται άσφαιρος και πάντως ακίνδυνος, ενδεχομένως και λειτουργικός, για την αναπαραγωγή της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων». •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

“

Ο δρόμος προς την εξουσία δεν ταυτίζεται με το δρόμο προς την κάλπη. Ο δρόμος προς την κατάληψη της εξουσίας είναι μακρύς, ανηφορικός, επίπονος, γεμάτος κινδύνους και ανατροπές. Αυτό μας έχει διδάξει όχι μόνο η θεωρία, αλλά και η ιστορία του κινήματος διεθνώς και στη χώρα μας.

λοί την έχουν κρίνει «εγκληματικά ανιστόρητη». Ποια η γνώμη σου; Η θεωρία των «δύο άκρων» είναι και ανιστόρητη και ανορθολογική. ∆ιαμέσου της θεωρίας των δύο άκρων, επιχειρείται κατά καιρούς και κατά τόπους, όπως πρόσφατα και στη χώρα μας, να τεθεί η ριζοσπαστική Αριστερά σε θέση συμμετρική προς εκείνη της φασιστικής ∆εξιάς. Στην ουσία, οι εμπνευστές και οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας «κατασκευάζουν» μια «άκρα Αριστερά» συμβατή προς το θεωρητικό σχήμα τους ή βαφτίζουν «αριστερά» ιδεολογήματα και πρακτικές που ουδεμία σχέση έχουν με τις αντιλήψεις και τις δράσεις των ριζοσπαστικών αριστερών οργανώσεων. Προς το παρόν, το βέβαιο είναι ότι ζούμε στις πιο ακραίες εκδοχές της την ταξική πολιτική των καθεστωτικών δυνάμεων Ν∆-ΠΑΣΟΚ. Αδιέξοδο το αντιμνημονιακό μέτωπο Το ΚΚΕ αρνείται πεισματικά να συναντηθεί με τις υπόλοιπες εκφάνσεις της Αριστεράς ακόμα και στους δρόμους. Είναι αναγκαία η συμπόρευση της Αριστεράς Ασφαλώς η στάση του ΚΚΕ αποτελεί μείζον πρόβλημα, που με πολλές αφορμές και από πολλές πλευρές έχει επισημανθεί και δικαίως. Ωστόσο, και το ζήτημα της συμπόρευσης της Αριστεράς δεν μπορεί να ανάγεται αμέσως ή εμμέσως σε ζήτημα εκλογικής συνεργασίας. Απαιτεί σοβαρή αντιμετώπιση, όχι διαχείριση επικοινωνιακού χαρακτήρα. ∆εν μπορεί και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται στη λογική ενός αθροίσματος πολιτικών δυνάμεων ενόψει εκλογών. Ένα κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο της Αριστεράς προϋποθέτει την επεξεργασία ενός πλαισίου θεμελίωσης και οικοδόμησής του χωρίς φραστικό «μοντάζ» απλά και μόνο για να χωρέσουν όλοι ή, έστω, όσο το δυνατόν περισσότεροι. Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μίνιμουμ σημεία συμφωνίας; Πιστεύω ότι η στάση κομμάτων και οργανώσεων απέναντι στην ΕΕ (και την ΟΝΕ) αποτελεί σήμερα λυδία λίθο μιας κεντρικής πολιτικής συμπόρευσης της Αριστεράς. Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, η σύγκλιση σε κατεύθυνση αποδέσμευσης από την ΕΕ (και την ΟΝΕ) είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ για μια κεντρική πολιτική συμπόρευση των επιμέρους πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Αντιθέτως, η συγκρότηση ενός αντι-μνημονιακού μετώπου, που θα διεκδικήσει την κυβέρνηση και, μέσω αυτής, την επίλυση των κρίσιμων προβλημάτων του ελληνικού λαού εντός ΕΕ (και ΟΝΕ) είναι, κατά την άποψή μου, μια πολλαπλά αδιέξοδη επιλογή τόσο για την Αριστερά,

Eurogroup: Από τη «διαπραγμάτευση» στην άτακτη υποχώρηση

“

Τα μέτρα ύψους 1,3 δις αποτελούν αύξηση με τα όσα υπολόγιζε ο κ. Στουρνάρας πριν το Eurogroup κατά 160%. Τόσο υπολογίζεται η υποχώρησή του απέναντι στους δανειστές. Και με δεδομένο ότι η τρόικα μιλάει για δημοσιονομικό κενό που ανέρχεται στα 2 δις και δεν έκανε δεκτά τα μέτρα που πρότεινε ο κ. Στουρνάρας είναι προφανές ότι τα μέτρα θα είναι ακόμα πιο βαριά για το 2014.

όσο και για τις εκμεταλλευόμενες τάξεις της ελληνικής κοινωνίας. Ο Χρ. Λάσκος έγραψε στην περασμένη «Εποχή»: «Το πρόγραμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς σήμερα, αν το δούμε με τυπικό τρόπο, ακόμη και στις αριστερότερες εκδοχές του είναι «δεξιό» σε σχέση με τα προγράμματα με τα οποία η Αριστερά διεκδίκησε και βρέθηκε στην κυβέρνηση στα τέλη του ’70 αρχές του ’80», για να καταλήξει πως «Πρέπει να πιστεύουμε στο σοσιαλισμό». Πιστεύεις ότι η ριζοσπαστική Αριστερά κάνει πίσω στις αξίες της στο όνομα της κυβερνησιμότητας; Χωρίς αμφιβολία, μια Αριστερά που δεν λέγεται μόνον, αλλά και διεκδικεί να είναι στην πράξη ριζοσπαστική, οφείλει, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου θεωρητικού και πολιτικού σχεδίου μετάβασης, να αναδεικνύει διαρκώς και με πολλές μορφές την άρρηκτη και οργανική σύνδεση της τακτικής της με το στρατηγικό στόχο του σοσιαλισμού. Κάθε υποχώρηση από αυτή την αρχή στο όνομα της εκλογικής νίκης δεν μπορεί παρά να έχει μοιραίες συνέπειες. Όπως προδήλως αρνητικές συνέπειες, δημιουργώντας σύγχυση σε μαζική κλίμακα, προκαλεί και η λεκτική ταύτιση κυβέρνησης και εξουσίας, ταύτιση που υιοθετούν πολλές φορές κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, όταν αναφέρονται σε (μελλοντικές) βουλευτικές εκλογές . Μια σύγχρονη ριζοσπαστική Αριστερά, που δεν κάνει πίσω στις αξίες της και διδάσκεται από τα λάθη της, δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιεί εναλλακτικά και σα συνώνυμους τους όρους «κυβέρνηση» και «εξουσία». Ο δρόμος προς την εξουσία δεν ταυτίζεται με το δρόμο προς την κάλπη. Ο δρόμος προς την κατάληψη της εξουσίας από την πλευρά της σύγχρονης εργατικής τάξης και των συμμάχων της και τη συντριβή του αστικού κράτους -για να θυμηθούμε τη θέση και την ανάλυση του Marx- είναι δρόμος μακρύς, ανηφορικός, επίπονος, γεμάτος κινδύνους και ανατροπές. Αυτό μας έχει διδάξει όχι μόνο η θεωρία, αλλά και η ιστορία του κινήματος διεθνώς και στη χώρα μας. Η ιδέα του σοσιαλισμού είναι ακόμα εφικτή; Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ο κομμουνισμός είναι το μέλλον του κόσμου, υπό τον όρο όμως ότι οι εργαζόμενοι και οι πολιτικές πρωτοπορίες τους, αξιοποιώντας και απλώνοντας στους σύγχρονους καιρούς τον ανεξάντλητο θεωρητικό πλούτο του μαρξισμού, επιτυγχάνουν να συνδέσουν στρατηγική με τακτική, διεθνοποιώντας τους αγώνες τους και αποφεύγοντας να ενδώσουν σε ψευδαισθήσεις ή/ και να επαναλάβουν πρακτικές που κατέληξαν σε τραγωδίες κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα.

Του

Γαβριήλ Σακελλαρίδη

σύσκεψη του Eurogroup που ολοκληρώθηκε την Πέμπτη αργά το βράδυ αποτέλεσε ακόμα μία συνέχεια της φαρσοκωμωδίας της διαπραγμάτευσης της ελληνικής κυβέρνησης με την τρόικα σε σχέση με το δημοσιονομικό κενό που έχει προκύψει για το 2014. Όμως, μετά τη λήξη της συνεδρίασης αυτό που έγινε αντιληπτό από όλους, είναι ότι ο υπουργός Οικονομικών της ελληνικής κυβέρνησης ξεκίνησε την υποχώρηση στις απαιτήσεις των υπόλοιπων υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, χωρίς κανείς να μπορεί να πει πλέον με σιγουριά πόσο θα υπερβεί τις υποτιθέμενες «κόκκινες γραμμές». Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Στουρνάρας δεσμεύτηκε – εξ ονόματος της κυβέρνησης Σαμαρά- να παρθούν «διαρθρωτικά» μέτρα ύψους 1,3 δις ευρώ για το 2014 για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό, δηλαδή μέτρα που αντιστοιχούν στο 0,7% του ΑΕΠ. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εδώ και καιρό το Υπουργείο Οικονομικών μιλούσε για ένα δημοσιονομικό κενό που ανερχόταν στα 500 εκατ. και μέχρι το βράδυ της Πέμπτης, αυτό ήταν το ποσό των «διαρθρωτικών» μέτρων που αποδεχόταν. Τα μέτρα ύψους 1,3 δις αποτελούν αύξηση με τα όσα υπολόγιζε ο κ. Στουρνάρας πριν το Eurogroup κατά 160%. Τόσο υπολογίζεται η υποχώρησή του απέναντι στους δανειστές. Και με δεδομένο ότι η τρόικα μιλάει για δημοσιονομικό κενό που ανέρχεται στα 2 δις και δεν έκανε δεκτά τα μέτρα που πρότεινε ο κ. Στουρνάρας είναι προφανές ότι τα μέτρα θα είναι ακόμα πιο βαριά για το 2014.

Τι πραγματικά συμφωνήθηκε στο Eurogroup Υπάρχουν όμως μία σειρά από στοιχεία τα οποία είναι άξια σχολιασμού μετά το Eurogroup της Πέμπτης. Αξίζει να θυμηθούμε την ομιλία Σαμαρά στη ∆ΕΘ όπου μίλησε για τη διάψευση των «Κασσάνδρων» που προέβλεπαν ανάμεσα σε άλλα και νέα μέτρα για το 2014. Προφανώς ο Σαμαράς φωτογράφιζε τότε τον ΣΥΡΙΖΑ ξεχνώντας όμως ότι οι προβλέψεις της Κασσάνδρας μπορεί να ήταν πάντοτε δυσάρεστες αλλά έβγαιναν πάντοτε αληθινές. ∆εν υπάρχει μεγαλύτερη διάψευση για τον παραπαίοντα Πρωθυπουργό ι από την πορεία των διαπραγματεύσεων με την τρόικα. Η εμμονική χρήση της ρητορικής των «διαρθρωτικών» μέτρων, σε αντιδιαστολή με τα οριζόντια, αποτελεί ένα ακόμα επικοινωνιακό περιτύλιγμα που με το οποίο ντύνει η κυβέρνηση την ψήφιση τέτοιων μέτρων. Τα «διαρθρωτικά» μέτρα αναφέρονται σε απολύσεις στο δημόσιο τομέα, σε απελευθέρωση των απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα, επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, απε-

λευθέρωση των πλειστηριασμών και φυσικά ριζική μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος. Ειδικά για το τελευταίο, αφού οργανώθηκε συστηματικά η υποχρηματοδότηση του μέσω της επιτηδευμένης ύφεσης και του κουρέματος των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων, για να αντιμετωπίσει τη σημερινή κρίση βιωσιμότητάς εκτός από τις περικοπές σε επικουρικές συντάξεις και στα εφάπαξ, προετοιμάζεται η παράδοση του στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες, οι οποίες τον τελευταίο καιρό ασκούν φοβερές πιέσεις στην κυβέρνηση. Χαρακτηριστικές ήταν οι δηλώσεις Βρούτση και Ρ. Σπυρόπουλου στο Συνέδριο του Ελληνοαμερικάνικου Επιμελητηρίου. Επομένως, τα «διαρθρωτικά» αυτά μέτρα όχι μόνο θα φέρουν άμεσες μειώσεις στα εισοδήματα χιλιάδων νοικοκυριών, αλλά στην ουσία ετοιμάζουν ένα νέο κοινωνικό και εργασιακό μοντέλο, κομμένο και ραμμένο στις ανάγκες του κεφαλαίου. Πώς όμως προέκυψε το δημοσιονομικό κενό για το οποίο τόσος λόγος γίνεται; Ευθύνονται κάποιοι εξωγενείς παράγοντες; Η απάντηση είναι όχι. Ευθύνεται η πολιτική της κυβέρνησης Σαμαρά που εφάρμοσε και το 2013 μια συντριπτική λιτότητα για να μπορέσει να εμφανίσει ένα πρωτογενές πλεόνασμα στο τέλος του έτους. Εντός του 2013 λήφθηκαν μέτρα ύψους 9 δις ευρώ για να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 340 εκατ.! Αυτό το «κατόρθωμα» όμως της κυβέρνησης Σαμαρά, είναι ακριβώς αυτό που προκάλεσε τη διεύρυνση της «τρύπας» των δημοσιονομικών αναγκών. Μέσω ποιου μηχανισμού; Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι. Η ανεργία και η μείωση των μισθών είχαν ως αποτέλεσμα την μείωση των ασφαλιστικών εισφορών με αποτέλεσμα οι οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης σήμερα να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους απέναντι στους ασφαλισμένους, και να διευρύνονται έτσι οι δημοσιονομικές ανάγκες. Παράλληλα, η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος είχε ως αποτέλεσμα των περιορισμό της φορολογικής βάσης, με αποτέλεσμα τα έσοδα από την άμεση φορολογία να υπολείπονται των στόχων για το 2013, κάτι που διευρύνει το δημοσιονομικό κενό ακόμη περισσότερο. Επομένως, είναι η ίδια πολιτική Σαμαρά που τροφοδοτεί το δημοσιονομικό και όχι για παράδειγμα η μη επιβολή του ενιαίου μισθολογίου στο Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, όπως έχουν το θράσος να υποστηρίζουν. Το συμπέρασμα που προκύπτει από το Eurogroup είναι ότι αυτή η κυβέρνηση ούτε θέλει ούτε και μπορεί να διαπραγματευτεί με την τρόικα. ∆εν θέλει γιατί συμφωνεί ιδεολογικά και προγραμματικά με την πολιτική που προωθεί. Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι παιδί που υιοθετεί από την τρόικα, είναι και δικό της παιδί. Και φυσικά δεν μπορεί να διαπραγματευτεί, αφού αποδεικνύεται διαρκώς απολύτως διαχειρίσιμη στα κελεύσματα της τρόικα.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η Ελλάδα φύλακας στην Ευρώπη φρούριο Τ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

ρεις ειδήσεις, δώδεκα νεκροί, εκατόν πενήντα τρεις αγνοούμενοι, ένας απεργός πείνας στα όρια. Μια Ευρώπη φρούριο, δεκάδες πόλεμοι, αμέτρητοι πρόσφυγες, ένας αγώνας για τη ζωή και την ελευθερία. Τρία «περιστατικά» στη ροή των ειδήσεων –μάλλον ελάχιστων δελτίων– γυρεύουν απαντήσεις, δικαιοσύνη, ανθρωπιά. * Ναυάγιο με 12 νεκρούς, μεταξύ των οποίων 4 παιδιά, εντοπίστηκε, νωρίς το πρωί της Παρασκευής, 15.11, στην περιοχή Πάλαιρος στην Αιτωλοακαρνανία. Η βάρκα ακόμα δεμένη στην απόκρημνη ακτή, αναποδογυρισμένη κρύβει 4 νεκρούς. Άλλοι 8 νεκροί περισυνελέγησαν από το γύρω θαλάσσιο χώρο. ∆εκαπέντε ζωντανοί, αλλά σε κατάσταση σοκ, άνθρωποι νοσηλεύονται σε νοσοκομεία της Λευκάδας και της Πρέβεζας. Τρεις αγνοούνται. «∆υστυχώς, πρόκειται για το τελευταίο από μια σειρά τραγικών περιστατικών με θύματα αιτούντες άσυλο που προσπαθούν να βρουν ασφάλεια. (...) Αυτό το περιστατικό δείχνει σε πόσο μεγάλο κίνδυνο μπαίνουν οι απελπισμένοι άνθρωποι προκειμένου να φτάσουν στον προορισμό τους ακόμα και μέσα στην Ευρώπη» δήλωσε ο Laurens Jolles, Περιφερειακός Αντιπρόσωπος για τη Νότια Ευρώπη της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες. Οι δουλέμποροι διαφεύγουν μαζί και τα λεφτά που πήραν για να μεταφέρουν τους 30 πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία και την Πα-

λαιστίνη σύμφωνα με πληροφορίες, στις ιταλικές ακτές. * Χάθηκαν τα ίχνη εκατόν πενήντα περίπου Σύρων προσφύγων, ανάμεσά τους και πολλών οικογενειών με παιδιά, από την περιοχή του βόρειου Έβρου. Σύμφωνα με πληροφορίες που περιήλθαν σε γνώση της Ύπατης Αρμοστείας, το βράδυ της περασμένης Τρίτης, 12.11, περίπου 150 Σύροι πρόσφυγες κρατούνταν από αστυνομικές δυνάμεις σε περιοχή του βόρειου Έβρου, μετά την είσοδό τους στην Ελλάδα το πρωί της ίδιας μέρας. «Οι πληροφορίες», σύμφωνα με ανακοίνωση της Ύπατης Αρμοστείας, «οι οποίες προήλθαν από μέλη της ομάδας των νεοεισερχομένων καθώς και φερόμενους ως συγγενείς τους, ανέφεραν ειδικότερα την ύπαρξη 70-80 ατόμων στον περίβολο εκκλησίας του χωριού Πραγγί, κοντά στην Ορεστιάδα, καθώς και άλλων 80-90 ατόμων σε παρακείμενη δασική περιοχή». Μέλη της Υ.Α. μετέβησαν στο Πραγγί, όπου κάτοικοι του χωριού ανέφεραν πως είδαν μια ομάδα περίπου 80 μεταναστών, που βρισκόταν νωρίτερα στην εκκλησία, να μεταφέρεται με οχήματα της αστυνομίας προς άγνωστη κατεύθυνση. Οι Αρχές αρνούνται από την πρώτη μέρα και μέχρι και σήμερα να δώσουν οποιαδήποτε απάντηση, στις επανειλημμένες εκκλήσεις της Υ.Α. αλλά και βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, για την τύχη των 150 περίπου αγνοουμέ-

νων και για τις μαρτυρίες κατοίκων. Σύμφωνα με τον Γιώργο Τσαρμπόπουλο, επικεφαλής του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, «το ίδιο βράδυ οι Αρχές εντόπισαν, συνέλαβαν και μετέφεραν στο Φυλάκιο 13 Σύρους, που δεν γνωρίζουμε αν ανήκουν στην ομάδα των προσφύγων που αγνοείται. Πρόκειται, όμως, να κάνουμε προσωπικές συνεντεύξεις μαζί τους, ώστε να προσπαθήσουμε να συλλέξουμε πληροφορίες για τις τύχες των αγνοουμένων». Η αρχική ανησυχία ότι πρόκειται για επαναπροώθηση των Σύρων προσφύγων, που βέβαια αντιβαίνει και τις διατάξεις του νόμου περί νεοεισερχόμενων υπηκόων τρίτων χωρών, αλλά και τις επανειλημμένες εκκλήσεις για τη διευκόλυνση προσφύγων από την εμπόλεμη Συρία ισχυροποι-

ήθηκε από την ασφαλή πληροφορία της Υ.Α. ότι άνθρωποι που ήταν σε αυτήν την ομάδα προσφύγων «επεστράφησαν» στην Τουρκία. * Αναβολή πήρε η απόφαση για έκδοση του πολιτικού πρόσφυγα απεργού πείνας Ερντοάν Τσακίρ, η υγεία του οποίου βρίσκεται σε εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση, μετά και από σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού που έχει υποστεί. Την περασμένη Παρασκευή, ο Άρειος Πάγος αποφάσισε να μην εκδοθεί στην Τουρκία ο πολιτικός πρόσφυγας Χασάν Μπιμπέρ, αλλά για τον Τσακίρ ανέβαλε την απόφασή του παραβλέποντας την κρισιμότητα της κατάστασής του που δεν αντέχει αναβολής. Ο εισαγγελέας της έδρας, μάλιστα, παρά την εκτενή νομολογία που κατατέθηκε, με λακωνική αγόρευση ζήτησε να εκτελεστεί το ένταλμα. Ωστόσο, η θετική από-

φαση για τον Μπιμπέρ έδωσε τέτοια χαρά στους πολλούς αλληλέγγυους αλλά και στον ίδιο τον Τσακίρ, που δέχτηκε ορό και ιατρική φροντίδα. Τα ελληνικά δικαστήρια δυστυχώς επιμένουν σε κάθε περίπτωση να εκτελούν τα ευρωπαϊκά εντάλματα χωρίς να εξετάζουν επί της ουσίας την κάθε περίπτωση. «Στην περίπτωση του Τσακίρ», όπως επισημαίνει η δικηγόρος του Ιωάννα Κούρτοβικ, «η δίωξη επικαλείται στοιχεία αδιανόητα για την ελληνική δικαιική τάξη, όπως τη συμμετοχή του σε διαδηλώσεις και την οργάνωση κατασκηνώσεων και διεθνούς συνεδρίου, και συνιστά δίωξη για πολιτικά φρονήματα». Έχει σημασία να σημειώσουμε, όμως, ότι αρχίζουν να υπάρχουν σημαντικές μειοψηφίες δικαστών που τοποθετούνται ενάντια στην εκτέλεση τέτοιων ενταλμάτων, λέγοντας ότι πρόκειται για προσχηματικές διώξεις. Οι ελληνικές Αρχές, ωστόσο, αν και μετρούν νεκρούς και αγνοούμενους πρόσφυγες, επιμένουν να παίζουν το ρόλο του πιστού φύλακα της απάνθρωπης Ευρώπης φρούριο, σε αντίθεση με άλλες χώρες οι οποίες αρνούνται να αναλάβουν τυφλά αυτό το ρόλο. Μάλιστα, συχνά δεν μένουν απλά στο γράμμα του νόμου, αλλά καταπατούν το νόμο τύποις και ουσία. Ζ.Γ.

ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΝΔ - ΠΑΣΟΚ

Οι άνεργοι αυξήθηκαν, οι θέσεις εργασίας μειώθηκαν * Απολύσεις λόγω απεργίας στη Νίκας και ΜΑΤ στην ACS, ένα εικοσιτετράωρο πριν την εισβολή στην ΕΡΤ

ε δοκιμασία «ρώσικης ρουλέτας» έχουν μετατρέψει την παραμονή -ή όχι- στην αγορά εργασίας των απασχολουμένων τόσο του ιδιωτικού, όσο και του δημόσιου (βλ. διαθεσιμότητες και καθαρές απολύσεις) οι ασκούμενες, μνημονιακές πολιτικές, με την κυβέρνηση να «βάζει πλάτες» σε όσους μεγαλοεργοδότες προχωρούν σε απολύσεις ακόμη και λόγω… απεργίας, στέλνοντας τα ΜΑΤ για να «σπάνε» οι συλλογικές αντιδράσεις. Ο κίνδυνος της εκδίωξης από μια θέση απασχόλησης αποτελεί, πλέον, καθημερινότητα για το σύνολο των εναπομεινάντων εργαζομένων οι οποίοι μόλις μέσα σε ένα χρόνο είδαν να χάνονται 88.242 θέσεις εργασίας, επιπλέον. Ενδεικτική περίπτωση της στάσης που επιδεικνύει η κυβέρνηση απέναντι στα δεινά, τα οποία υφίστανται

οι απασχολούμενοι εξαιτίας της διαρκώς αυξανόμενης εδώ και 3 χρόνια ύφεσης, είναι αυτή της γνωστής –και για τα προϊόντα με… άλογο, όπως έχει καταγραφεί από τον ΕΦΕΤ– αλλαντοβιομηχανίας Νίκας. Η διοίκηση της εν λόγω εταιρείας προχώρησε στην απόλυση συνολικά 10 εργαζομένων επειδή συμμετείχαν στην εργασιακή επιτροπή και στην απεργία της 6ης Νοεμβρίου. «Οι απολύσεις αυτές, πέρα από οτιδήποτε άλλο μπορεί να προμηνύουν σε σχέση με τα σχέδια της εταιρείας, σίγουρα έγιναν για να φοβίσουν και το υπόλοιπο προσωπικό, στέλνοντας σαφές μήνυμα ότι όποιος αντιδρά στην ισοπέδωση των δικαιωμάτων του θα "πετιέται" στη χοάνη της ανεργίας», τονίζει ο κ. Κώστας Γάκος, μέλος της διοίκησης της Ομοσπονδίας Τροφίμων και Ποτών.

Ο κ. Γάκος, ανέφερε στην «Εποχή» ότι η τακτική αυτή, όπως και σε άλλους κλάδους, εφαρμόζεται κατά κόρον και στο χώρο των τροφίμων και ποτών ο οποίος έχει με τη σειρά του πληγεί από την κρίση. Ενδεικτικό της στάσης που τηρεί η κυβέρνηση απέναντι σε όλες τις απολύσεις αποτελεί το γεγονός ότι, παρά το αίτημα των αρμόδιων συνδικαλιστικών φορέων, τριμερής συνάντηση ανάμεσα στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, της διοίκησης της Νίκας και των επικεφαλής της Ομοσπονδίας μαζί με εκπροσώπους των εργαζομένων της επιχείρησης, δεν έχει γίνει, ούτε έχει εκδηλωθεί από τους αρμόδιους υπουργούς τέτοια πρόθεση. Αλλωστε, μετά και την ομιλία του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στη Βουλή, στο πλαίσιο της πρόσφατης συζήτησης για

την πρόταση μομφής, είναι σαφές ότι η κυβέρνηση στηρίζει με κάθε τρόπο οιαδήποτε απόφαση των μεγαλοεργοδοτών, ακόμη και όταν κινείται εκτός νόμου. Οι πρόσφατες περιπτώσεις τόσο του Νίκας όσο και του «σπασίματος» της περιφρούρησης στην ACS με την εισβολή των ΜΑΤ (σύμφωνα με καταγγελίες της συνδικαλιστικής παράταξης «Αυτόνομη Παρέμβαση», μόλις 24 ώρες πριν μπουν στην ΕΡΤ, είναι από τις πιο χαρακτηριστικές. Ο φόβος της ανεργίας Η κυβέρνηση, χέρι χέρι με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, επενδύει για τη συνέχιση της πολιτικής της πάνω στα «ερείπια» που μόλις μέσα σε ένα χρόνο κατάφερε να δημιουργήσει. Με κάθε τρόπο, σε κάθε απασχολούμενο περνά το μήνυμα: «Ή αποδέχεσαι όποιον όρο, όποια περικοπή και αν υποστείς ή πετιέσαι στα "τάρταρα της ανεργίας"». Για του λόγου το αληθές, αξίζει μια σύντομη ανάλυση των τελευταίων στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για το μήνα Αύγουστο. Από τον τελευταίο μήνα του περυσινού καλοκαιριού μέχρι και τον αντίστοιχο του τρέχοντος έτους, η μνημονιακή κυβέρνηση Σαμαρά και Βενιζέλου κατάφερε: * Να αυξήσει τον αριθμό των ανέργων κατά 95.326 άτομα (από 1,27 εκατ. ανέργους τον Αύγουστο του 2013, έφτασαν στο 1,36 εκατ. άτομα τον αντίστοιχο μήνα του τρέχοντος έτους). * Να επιτρέψει την απώλεια επιπλέον 88.242 θέσεων εργασίας (οι απασχολούμενοι, μέσα στο υπό εξέταση χρονικό διάστημα έφτασαν στα 3,63 εκατ. από 3,71 εκατ. άτομα πέρυσι τον Αύγουστο). Νάσος Χατζητσάκος

∆ΙΕΘΝΗ

Η Γαλλία σε κρίση Η πολιτική Ολάντ σε αδιέξοδο Η γαλλική κοινωνία βιώνει μια κρίση σ’ όλους τους τομείς οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και ηθικό. Η κυβέρνηση Ολάντ – Ερό έχασε τη δυνατότητα να πείθει και να παίρνει πρωτοβουλίες. Η δεξιά και η ακροδεξιά καλλιεργούν τη σύγχυση και ζητούν νέα μέτρα σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων. Οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο πιέζουν τη γαλλική κυβέρνηση να προχωρήσει με πιο γρήγορους ρυθμούς στις λεγόμενες εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις

και προσαρμογές που θα οδηγήσουν τη Γαλλία σε αδιέξοδο. Την κατάλληλη στιγμή η Standard & Pours υποβαθμίζει κατά μία μονάδα τη γαλλική οικονομία για να την καθηλώσει στην πολιτική της λιτότητας. Ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των Γάλλων τάσσεται υπέρ της αλλαγής της ακολουθούμενης πολιτικής, το Μέτωπο της Αριστεράς επιδιώκει –ξεπερνώντας τα εσωτερικά του προβλήματα– να ανοίξει συγκεκριμένα μέτωπα πάλης.

ι θα κάνει ο Φρανσουά Ολάντ θα αντιδράσει; Μετά από 18 μήνες στο Προεδρικό Μέγαρο η δημοτικότητα του αρχηγού του κράτους έχει πέσει κατακόρυφα στο 21%. Πρόκειται για ένα πρωτοφανές ιστορικό γεγονός που σημειώνεται στη διάρκεια της 5ης ∆ημοκρατίας, δηλαδή ένας νέος πρόεδρος να χάνει τη λαϊκή εμπιστοσύνη σε τόσο μικρό διάστημα. Αξιοσημείωτο είναι ακόμα το γεγονός ότι οι περισσότεροι από τους μισούς ψηφοφόρους του Φ. Ολάντ στον πρώτο γύρο εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για την πολιτική που ακολουθεί, σύμφωνα με την ίδια δημοσκόπηση της IPSOS που έγινε για λογαριασμό του περιοδικού «Point». Η κατάσταση αυτή προβληματίζει και στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος, τα οποία θέτουν ανοικτά τον προβληματισμό για τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης. Ταυτόχρονα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που τονίζουν ότι είναι αναγκαία η αντικατάσταση του Ζαν Μαρκ Ερό, όχι βέβαια με τον ηγέτη της δεξιάς πτέρυγας της κυβέρνησης Μανουέλ Βαλ, όπως ζήτησε βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος. Την ανάγκη για μια ισχυρή κυβέρνηση εξέφρασε και η υποψήφια του ΣΚ για τη δημαρχία του Παρισιού Άννε Ιντάλγκο. Τις τελευταίες ημέρες κυκλοφόρησαν επίμονα οι φήμες μετά από ένα ανεπίσημο γεύμα του Φ. Ολάντ με την Μαρτέν Ομπρί ότι επίκειται κυβερνητικός ανασχηματισμός και η ανάθεση της πρωθυπουργίας στην δοκιμασμένη σε κυβερνητικά καθήκοντα στην κυβέρνηση Λιονέλ Ζοσπέν πρώην γραμματέα του κόμματος. Ανασχηματισμός και αλλαγή πολιτική Σε κάθε περίπτωση ένα νέο κυβερνητικό σχήμα θα πρέπει «να σηματοδοτεί μια αλλαγή πολιτικής διαφορετικά θα πρόκειται για μια επικοινωνιακή ενέργεια που θα έχει πολύ μικρή διάρκεια» υποστήριξε ένα στέλεχος του ρεύματος της Λαϊκής Αριστεράς στους κόλπους του ΣΚ. «Θα ικανοποιήσει τον Τύπο για οκτώ ημέρες, τους Γάλλους για δύο ώρες και δεν πρόκειται να αλλάξει το πολιτικό κλίμα που επικρατεί τώρα στη χώρα». Ο Φ. Ολάντ παρά τη δύσκολη κατάσταση και τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει η πολιτική της κυβέρνησης, επιμένει πεισματικά στο δρόμο που έχει χαράξει. Σε δημόσια δήλωσή του τόνισε πως δεν πρέπει «να υποχωρήσουμε ποτέ στις πιέσεις που δεχόμαστε απ’ όπου και αν προέρχονται». Η κυβέρνησή του, όμως, δεν χαρακτηρίζεται για τη συνέπειά της και στις ελάχιστες φορές που αποφάσισε να προωθήσει προοδευτικά μέτρα, ταλαντεύτηκε και τελικά υποχώρησε στις αξιώσεις των ισχυρών λόμπι. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή που συνέβη στην αρχή του μήνα, όταν υπαναχώρησε μετά το επεισόδιο «των κόκκινων σκούφων», αποσύροντας το νόμο που μόλις είχε ψηφίσει για τον «οικολογικό φόρο». (Σημείωση: Πρόκειται για τη δυναμική κινητοποίηση των εργαζομένων στις

“

Η Κριστιάν Τομπιρά, υπουργός ∆ικαιοσύνης στην κυβέρνηση της Γαλλίας δέχθηκε στις αρχές της εβδομάδας μια ανήθικη και βάρβαρη ρατσιστική επίθεση από το εβδομαδιαίο περιοδικό «Minute», το οποίο στην πρώτη του σελίδα δημοσίευσε τη φωτογραφία της με τίτλο «Η Κριστιάν Τομπιρά πονηρή σαν μαϊμού ανακαλύπτει την μπανάνα». Το δημοσίευμα αυτό προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από τα κόμματα της αριστεράς, αλλά και από όλο το πολιτικό φάσμα. Η επίθεση αυτή φανερώνει που μπορεί να οδηγήσει η καλλιέργεια του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και του μίσους. αγροτοδιατροφικές βιομηχανίες, που συνενώθηκαν με τους οδηγούς, τους επιχειρηματίες στη Βρετάνη και διαδήλωσαν με μοναδικό αίτημα την απόσυρση του νόμου. Στη διαδήλωση αυτή πήραν ακόμη ενεργό μέρος παράγοντες της ακροδεξιάς και της δεξιάς φορώντας κόκκινους σκούφους). Λίγες ημέρες αργότερα και ύστερα από τη μαζική πίεση των συνδικάτων CGT, FSU, του Μετώπου της Αριστεράς και των κομμάτων που μετέχουν σ’ αυτό και αρκετών στελεχών των Οικολόγων δήλωσε ότι ο νόμος τελικά θα εφαρμοστεί… Από τα πρώτα βήματα της εκλογής του ο Πρόεδρος της ∆ημοκρατίας και η κυβέρνησή του ταλαντεύονται μεταξύ δύο γραμμών και τα στελέχη της έχουν διαχωριστεί ανάμεσα σ’ αυτούς που διατείνονται ότι «οι Γάλλοι θα πρέπει να κάνουν θυσίες για να εξυπηρετηθεί το χρέος». Και από την άλλη, σε αυτούς (στη μειοψηφία) που πιστεύουν ότι θα πρέπει να τονωθεί η ανάπτυξη με μια άλλη αναδιανομή του εισοδήματος. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να αλλάξει η πολιτική Ολάντ, Ερό, Μοσκοβισί, οι οποίοι ακολουθούν με ιδιαίτερο ζήλο τις υποδείξεις των Βρυξελλών για τον εκσυγχρονισμό ιδιαίτερα «της αγοράς εργασίας» χωρίς βέβαια να παρθούν μέτρα που θα θίγουν τους χρηματοπιστωτές και τους βιομήχανους. Ο Μοσκοβισί όταν ρωτήθηκε σχετικά είπε με σαφήνεια, «όχι, δεν υπάρχει σήμερα η βούληση για την ανατροπή του συστήματος». Η πολιτική αυτή «απογοητεύει όλο και περισσότερο τις λαϊκές τάξεις» τονίζει το στέλεχος του σοσιαλιστικού κόμματος Μαριέν – Νοέλ Λίνεμαν του ρεύματος «Η Αριστερά τώρα» και τις στρέφει προς το Εθνικό Μέτωπο. Γι’ αυτό «ο πρόεδρος θα πρέπει να πάρει μια μεγάλη πολιτική πρωτοβουλία και να καλέσει τα κόμματα της Αριστεράς και της Οικολογίας (rose-rouge-vert) για να χαράξουν ένα νέο Οδικό Χάρτη». Παρόμοιες

«H χώρα μας γονάτισε και βρίσκεται σε πολύ άσχημη κατάσταση γιατί επικρατεί ένα άδικο φορολογικό σύστημα και ένα απαράδεκτο σύστημα προνομίων. Ε, λοιπόν αυτό θα πρέπει να το σπάσουμε να κάνουμε μια φορολογική επανάσταση».

απόψεις εκφράζονται και στους κόλπους των Πρασίνων, οι οποίοι διαφωνούν με τα βασικά νομοθετήματα της κυβέρνησης, συνεχίζουν όμως να τα ψηφίζουν. Ο λαός της αριστεράς και πάλι στους δρόμους Αντιμέτωπο με αυτή την κοινωνική και πολιτική κρίση που διέρχεται η χώρα το Μέτωπο της Αριστεράς ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη ότι θα αναλάβει μια σειρά από πρωτοβουλίες. Έτσι, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους εργαζόμενους, στους πολίτες της χώρας «να ξαναβγούν στους δρόμους για να διαδηλώσουν την αντίθεσή τους στην πολιτική της λιτότητας, των απολύσεων και της ανεργίας και ταυτόχρονα να προτείνει μια σειρά συγκεκριμένα μέτρα για μια άλλη πολιτική. Tο πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, είναι η πραγματοποίηση μεγάλης πορείας στο Παρίσι, την 1η ∆εκεμβρίου για τη «φορολογική δικαιοσύνη» και την κατάργηση της αύξησης του ΦΠΑ που προβλέπεται να εφαρμοστεί από τις αρχές του 2014. Τη στιγμή που «η εργοδοσία, η δεξιά και η άκρα δεξιά επιχειρούν μέσα σ’ αυτήν την κατάσταση της γενικής σύγχυσης να αντλήσουν οικονομικά και πολιτικά οφέλη από την κρίση, από την πλευρά των λαϊκών δυνάμεων θα πρέπει να προβληθεί η ευρύτερη δυνατή αντίσταση» τονίζει το Μέτωπο της Αριστεράς. Συνεπώς είναι αναγκαίος ο ευρύτερος συντονισμός όλων των αγώνων και των πρωτοβουλιών, για να ηττηθεί η ιδεολογική αντίληψη που θέλουν να επιβάλλουν ότι η πολιτική της λιτότητας είναι η μόνη λύση για τη διέξοδο από την κρίση. Τα γεγονότα των τελευταίων ημέρων και το βαρύ κλίμα που επικρατεί στη Γαλλία επέβαλαν «στο Μέτωπο της Αριστεράς να ξεπεράσει τις διαφορές του για την εκλογική τακτική στις δημοτικές εκλογές και να πάρει πρωτοβουλίες που θα συσπειρώσουν την αριστερά και θα ξαναδώσουν την ελπίδα στο λαό» είπε ο Κριστιάν Πικέ της Ενωτικής Αριστεράς. Ο Ζαν Λικ Μελανσόν που είχε την ιδέα για τη μεγάλη πορεία για τη φορολογική δικαιοσύνη τόνισε πως «η χώρα μας γονάτισε και βρίσκεται σε πολύ άσχημη κατάσταση γιατί επικρατεί ένα άδικο φορολογικό σύστημα και ένα απαράδεκτο σύστημα προνομίων. Ε, λοιπόν αυτό θα πρέπει να το σπάσουμε να κάνουμε μια φορολογική επανάσταση». Μπ. Κοβάνης

Στα ∆ίκτυα

Η ΕΠΟΧΗ 17 Noεμβρίου 2013

του Κόσμου

www.przychodnia.bzzz.net

Όλα τα καθάρματα δουλεύουνε μαζί ην στάση της αστυνοΤ μίας καταγγέλλουν ακτιβιστές του κοινωνικού

κέντρου «Przychodnia» στην Βαρσοβία, αφού ενώ είχε μια συνεχή παρουσία στην πορεία της Ημέρας της Ανεξαρτησίας την ∆ευτέρα ξαφνικά εξαφανίστηκε, αφήνοντας τις ομάδες των νεοναζί που συμμετείχαν στην πορεία να επιτεθούν στο κέντρο. Ωστόσο, παρά την άγρια επίθεση με πέτρες και μολότοφ τα τάγματα εφόδου αποκρούστηκαν από τους παρευρισκόμενους, ενώ να σημειωθεί ότι στο «Przychodnia» βρισκόταν την ώρα της επίθεσης και πολλά παιδιά μεταναστών που παρακολουθούσαν μαθήματα πολωνικών. www.ockuperauniversitetet.blogg.se

Ενάντια στο πανεπιστήμιο της αγοράς ε μεγάλη επιτυχία έΜ γινε την Πέμπτη σε πολλές σουηδικές πόλεις η

ημέρα δράσης ενάντια στο νομοσχέδιο που προωθεί η συντηρητική κυβέρνηση του Φρέντρικ Ράινφελντ για την ιδιωτικοποίηση των πανεπιστημίων και των κολλεγίων, που συνδέει την χρηματοδότηση για την έρευνα και την εκπαίδευση με το κέρδος. Το νομοσχέδιο ήρθε στην δημοσιότητα τον Ιούλιο, αλλά μετά από τις έντονες αντιδράσεις του φοιτητικού κινήματος η κυβέρνηση υποχώρησε και υποσχέθηκε να υποβάλλει μια αναθεωρημένη πρόταση. www.bxl.indymedia.org

Αλληλεγγύη στους μετανάστες υξάνεται το κίνημα αλΑ ληλεγγύης για τους 200 μετανάστες που τους έκα-

ναν βίαιη έξωση την προηγούμενη εβδομάδα από την εκκλησία Gezu στις Βρυξέλλες. Η Gezu είχε καταληφθεί από τους μετανάστες, πολλοί εκ των οποίων ζούσαν εκεί με τις οικογένειές τους και είχαν 80 ανήλικα παιδιά, πριν από τέσσερα χρόνια, αλλά ο «σοσιαλιστής» δήμαρχος Emir Kir διέταξε την έξωσή τους και έστειλε τους πάνοπλους ράμπο στις έξι η ώρα το πρωί να τους πετάξουν κυριολεκτικά στον δρόμο. ∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

∆ΙΕΘΝΗ

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Noεμβρίου 2013

“

Η μεγαλύτερη αστυνομική επιχείρηση της τελευταίας εικοσαετίας εκτυλίχθηκε στο Σόφια, ύστερα από εντολή της κυβέρνησης Ορεσάρσκι με 50 συλλήψεις όταν οι διαδηλωτές προσπάθησαν να καταλάβουν το κτίριο και 25 συλλήψεις για «αντικοινωνική συμπεριφορά».

Αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, άγρια καταστολή

ιλιάδες φοιτητές διαδήλωσαν το βράδυ της Τετάρτης έξω από το κοινοβούλιο της Σόφιας, ζητώντας την παραίτηση της κυβέρνησης του Πλάμεν Ορεσάρσκι για να ανοίξει ο δρόμος για πρόωρες εκλογές. Ήταν η τρίτη συνεχόμενη ημέρα διαδηλώσεων και σκληρών συγκρούσεων με τις δυνάμεις καταστολής, που έκαναν 50 συλλήψεις όταν οι διαδηλωτές προσπάθησαν να καταλάβουν το κτίριο, ενώ είχαν προηγηθεί άλλες 25 συλλήψεις το πρωί για «αντικοινωνική συμπεριφορά». ∆ημοσιεύματα κάνουν λόγο για την μεγαλύτερη αστυνομική επιχείρηση της τελευταίας εικοσαετίας, ενώ διαδηλωτές καταγγέλλουν την έλλειψη διακριτικών στις στολές. Οι κινητοποιήσεις είναι η αποκορύφωση μιας εκστρατείας που ξεκίνησε στις 25 Οκτωβρίου, όταν μια ομάδα φοιτητών κατέλαβε την αίθουσα συνεδριάσεων του πανεπιστήμιου Σαν Κλεμέντε της Σόφιας. Το αυθόρμητο κίνημα των καταλήψεων οργανώνεται κυρίως διαδικτυακά, και αποτυπώνει μια καινούρια ριζοσπαστικότητα των νέων ανθρώπων που πολιτικοποιούνται βίαια μέσα από τις ανάγκες τους και από ένα σύστημα που γεννάει αδιέξοδα και αποκλεισμούς. Τις τελευταίες ημέρες οι καταλήψεις έχουν εξαπλωθεί σε πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα της Σόφιας, του Πλόβντιβ, του Βέλικο Τάρνοβο και άλλων πόλεων, ενώ κίνημα προβάλει ως κεντρικό σύνθημα το «χτίζουμε το μέλλον» και έχει

πάρει το όνομα «Early Bird Students» (οι φοιτητές ξυπνούν). Είναι οι πρώτες φοιτητικές κινητοποιήσεις μετά από 16 χρόνια, και παρόλο που διάφοροι συστημικοί κύκλοι προβάλλουν τον κίνδυνο να χαθεί το ακαδημαϊκό έτος, οι καταλήψεις υποστηρίζονται από την πλειοψηφία των πανεπιστημιακών και της κοινής γνώμης, που εκφράζει έντονη κοινωνική δυσφορία από την ατιμωρησία, την διαπλοκή κυβερνητικών παραγόντων με επιχειρηματίες, την ακραία φτώχεια, την έλλειψη προοπτικής. Εικοσιτέσσερα χρόνια μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού», το ποσοστό της θνησιμότητας αυξήθηκε, οι γεννήσεις έχουν μειωθεί κατά 8%, το ποσοστό μετανάστευσης είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη, ενώ οι προσδοκίες για τα οφέλη από την είσοδο στην ευρωπαϊκή οικογένεια διαψεύστηκαν, και η Βουλγαρία είναι η φτωχότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον Μάιο έγιναν εκλογές, αφού η συντηρητική κυβέρνηση του Μπόικο Μπορίσοφ έπεσε μετά από τις μεγάλες διαδηλώσεις κατά της λιτότητας και των αυξήσεων της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, και ενώ είχε προηγηθεί μια σειρά αυτοπυρπολισμών που άφησαν εννιά νεκρούς. Ωστόσο, οι ελπίδες που εναπόθεσαν πολλοί στην νέα κυβέρνηση συνασπισμού των Σοσιαλιστών και του φιλελεύθερου/εθνικιστικού Κινήματος ∆ικαιωμάτων και Ελευθεριών γρήγορα εξανεμίστηκαν,

και τον Ιούνιο χιλιάδες άνθρωποι ξαναβγήκαν στους δρόμους με αφορμή τον διορισμό του Ντέλιαν Πέφσκι, μεγιστάνα των ΜΜΕ και αμφιλεγόμενου προσώπου, ως επικεφαλής της κρατικής υπηρεσίας πληροφοριών. Μετά την πρώτη ημέρα διαδηλώσεων ο Πέφσκι παραιτήθηκε, αλλά οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις συνεχίστηκαν και στις 23 Ιουλίου χιλιάδες άνθρωποι απέκλεισαν για οκτώ ώρες το κοινοβούλιο και οι βουλευτές φυγαδεύτηκαν με την βοήθεια της αστυνομίας. Παράλληλα, μια σειρά αποκαλύψεων, με τελευταία αυτήν της φοροδιαφυγής και του ξεπλύματος χρήματος από τον αναπληρωτή ηγέτη του MRF, του μικρού κυβερνητικού εταίρου, έχει ενισχύσει σε πολλούς την πεποίθηση ότι η κυβέρνηση εμπλέκεται σε σκάνδαλα διαφθοράς. Φτάνοντας στους πέντε μήνες αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το «Early Bird Students» με την ορμή του μπορεί να γίνει ο καταλύτης των εξελίξεων. Ωστόσο, μέσα στο κίνημα αρκετοί θεωρούν ότι δεν πρέπει να αρκεστούν σε μια κυβερνητική αλλαγή, αλλά ότι χρειάζεται να μπουν περισσότερο προωθημένα αιτήματα που θα στοχεύουν στην ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος.

∆ημήτρης Γκιβίσης

ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΕΙ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΙΣ ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ

Οι τυφώνες πλήττουν τους φτωχούς Του Νίκου Σερβετά

Ντέιβιντ Κάρλκβιστ, ανταποκριτής που καλύπτει την Νοτιοανατολική Ασία, έφθασε στις Φιλιππίνες με στρατιωτικό αεροπλάνο δύο μέρες μετά την μεγάλη καταστροφή. Ποτέ πριν, στην πολυετή σταδιοδρομία του, δεν κουβάλαγε μαζί του τόσο μεγάλο φορτίο, 78 κιλά, εκ των οποίων τα 40 νερό και τα 20 τρόφιμα. Το μεγαλύτερο μέρος νούντλς, «που μαγειρεύονται εύκολα και σε κρατάνε πολύ». Έμπειρος ρεπόρτερ, ήξερε τι επρόκειτο να αντιμετωπίσει. Τις πρώτες νύχτες κοιμόταν σε παραπήγματα του στρατιωτικού αεροδρομίου. «Ήταν αδύνατον να ξεκουραστώ, ακόμα κι όταν είναι στο έδαφος τα αεροπλάνα έχουν συνεχώς τις μηχανές αναμμένες». Μπορούσε να αποφευχθεί; Αργότερα μεταφέρθηκε σε δημόσιο κτήριο, μαζί με συναδέλφους του από διάφορες χώρες του πλανήτη. Οι πρώτες ανταποκρίσεις για τον τυφώνα που έπληξε τις Φιλιππίνες ήταν αρκετά διστακτικές. Οι αναφορές που γίνονταν περιελάμβαναν εκατοντάδες νεκρούς, απαιτούμενη βοήθεια από το εξωτερικό, ανακοινώσεις κυβερνητικών στελεχών που προσπαθούσαν να δείξουν μια ηπιότερη εικόνα από αυτή που πραγματικά υπήρχε. Ίσως επειδή έτσι κάνουν όλες οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, ίσως επειδή και τα ίδια τα κυβερνητικά στελέχη δεν γνώριζαν το μέγεθος του προβλήματος. Από την Πέμπτη το βράδυ, όταν κατάφερε να φθάσει στο Τακλομπάν, οι ανταποκρίσεις του πήραν άλλη διάσταση. Κατ’ αρχάς, ελλείψει ηλεκτρι-

κού ρεύματος σε ολόκληρη την περιοχή, οι ανταποκρίσεις μεταδίδονται μέσω δορυφόρου, με εξοπλισμό που λειτουργεί με μπαταρίες, τις οποίες είχε φέρει ο ίδιος ο ανταποκριτής, μαζί με το νερό και τα τρόφιμα. ∆εν υπάρχουν πλέον αναφορές στον αριθμό των θυμάτων, μπορεί να είναι πολλές χιλιάδες. Τα πτώματα σαπίζουν στους δρόμους, οι κάτοικοι λεηλατούν για να επιβιώσουν, τα βρέφη στο μαιευτήριο «δεν έχουν δύναμη να κλάψουν» Η βοήθεια από το εξωτερικό φθάνει, κάθε μέρα και περισσότερη, αλλά παραμένει εκεί, στο αεροδρόμιο, διότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος να προωθηθεί. Ούτε δρόμοι, ούτε φορτηγά, ούτε άνθρωποι να κάνουν τον διαχωρισμό και τη διανομή. Σχεδόν πάντα, σε ανάλογες περιπτώσεις, το ερώτημα που τίθεται και, φυσικά, ποτέ μέχρι τώρα δεν έχει πάρει απάντηση, είναι «αν η καταστροφή θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί». Με δεδομένο ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες δεν είναι πάντα ικανές να αντιμετωπίσουν τη φύση, το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να προβλέψουν και να προετοιμαστούν για την καταστροφή.

Πρόεδρος απόλυτος άρχων Οι Φιλιππίνες είναι μία νησιωτική χώρα, με έκταση διπλάσια από την Ελλάδα, αλλά δεκαπλάσιο πληθυσμό. Οι άνθρωποι ζουν συγκεντρωμένοι σε μεγάλα κέντρα, που λόγω της οικονομικής κατάστασης τους δεν μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε ακριβώς «αστικά». Μερικά απ’ αυτά χτύπησε ο τυφώνας και τα κατέστρεψε. Η χειρότερη καταστροφή έγινε στην περιοχή Τακλομπάν, η οποία θα πρέπει να ανακατασκευαστεί εκ θεμελίων. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια οι Φιλιππίνες ήταν μία από τις δυναμικά ανερχόμενες οικονομικές δυνάμεις, μία από τις τέσσερις «τίγρεις» της Ν.Α. Ασίας. Τη ραγδαία ανάπτυξη ακολούθησε, λόγω της ύφεσης, η κάθετη πτώση και σήμερα έχουν μπει και αυτές στις «προβληματικές» οικονομίες του πλανήτη. ∆ιοικούνται από τον πρόεδρο τους, στον οποίο το σύνταγμα δίνει τεράστια εξουσία. Χωρίς να είναι μέλος του ΝΑΤΟ, οι Φιλιππίνες είναι από τις πιο στενές συμμάχους των ΗΠΑ, που στην κοινή γλώσσα σημαίνει βάση των Αμερικανών για τις δραστηριότητες τους στην ευρύτερη περιοχή.

Αυτές οι δραστηριότητες δεν είναι μόνο στρατιωτικές, είναι κυρίως οικονομικές και το φθηνό εργατικό δυναμικό αποτελεί βασικό ζητούμενο για τους πολυεθνικούς κολοσσούς . Φθηνό εργατικό δυναμικό που δεν διαμένει, βέβαια, ούτε στους ουρανοξύστες της Μανίλα ούτε στα τεράστια τουριστικά συγκροτήματα, τα προοριζόμενα για την ξεκούραση και τις απολαύσεις του πλούσιου ξένου επισκέπτη. Μένει στις παραγκουπόλεις της Τακλομπάν που, ακόμα και αν ήθελε, η όποια κυβέρνηση, δεν θα μπορούσε να σώσει, εν μια νυκτί, από επερχόμενο τυφώνα. Καθώς, εντός εικοσιτετραώρου, ούτε να μετακινήσει τον πληθυσμό μπορεί, ούτε να μετατρέψει τα παραπήγματα σε ασφαλείς κατοικίες, ούτε να δημιουργήσει υποδομές ώστε να λειτουργήσουν όλα κανονικά την «επόμενη ημέρα». Για όλ’ αυτά απαιτείται οργανωμένη πρόληψη και, κυρίως, πολιτική βούληση, όπως έγινε πέρυσι με τον τυφώνα Σάντι στις ΗΠΑ. Οι ανταποκρίσεις των ξένων δημοσιογράφων αναμένεται να πάρουν πλέον πιο πολιτική χροιά, για όσα μέσα ενημέρωσης βέβαια θα έχουν το σθένος και τη βούληση να συνεχίσουν να μεταδίδουν. Τα πτώματα αργά ή γρήγορα θα περισυλλεγούν, αυτοί που απόμειναν ζωντανοί θα βρουν να φάνε και να πιούν, να βρέφη θα βρουν δύναμη να κλάψουν. Το ερώτημα που για μία φορά ακόμα θα τεθεί, πάντα ως ρητορικό, είναι «πόσες ανθρώπινες ζωές πρέπει να θυσιαστούν για να μην ταραχθεί η οικονομική κίνηση» από τον πανικό που θα σπείρει μία έγκαιρη κυβερνητική ανακοίνωση για τον τυφώνα που όλοι ήξεραν και έβλεπαν ότι έρχεται. •

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Noεμβρίου 2013

Του

∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

αι ξαφνικά η ευρωπαϊκή νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία ανακάλυψε όχι... την Αμερική αλλά την Γερμανία. Πιο συγκεκριμένα την πολιτική που συστηματικά ακολουθεί εδώ και μερικά χρόνια το Βερολίνο, με στόχο να μεγαλώνει τα εμπορικά του πλεονάσματα. Ακόμα και ο φανατικός υποστηρικτής της ιδέας να «εξοριστούν» από την Ευρωζώνη οι ακαμάτηδες Νότιοι και μόνιμος τηλεοπτικός μαϊντανός, καθηγητής Χανς Βέρνερ Ζιν παραδέχτηκε αυτές τις ημέρες ότι ένα εμπορικό πλεόνασμα που ξεπερνά το 7%, σαν αυτό δηλαδή που πέτυχε η Γερμανία το πρώτο δεκάμηνο του 2013, «δεν είναι δείγμα υγιούς οικονομίας». Παρέλειψε, βεβαίως, να πει ότι το διαρκές κυνήγι για την επίτευξη τέτοιων αποτελεσμάτων «ακρωτηριάζει» μια σειρά από άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Από κοντά κι ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, που τώρα στα στερνά της δεύτερης θητείας του και αφού ίσως πείστηκε ότι η κυρία Μέρκελ δεν θα τον στηρίξει και για τρίτη φορά, αποφάσισε και αυτός να βάλει την Κομισιόν να ασχοληθεί επίσημα με αυτό το τερατώδες πλεόνασμα, το οποίο προφανώς μαρτυρά την ύπαρξη σοβαρών οικονομικών ανισορροπιών στην Ευρώπη. Είχαν προηγηθεί φυσικά παρόμοιες παρατηρήσεις του αμερικανού ή του γάλλου Προέδρου και αρκετών ευρωπαίων υπουργών οικονομικών, αλλά μέχρι τώρα ο κύριος Μπαρόζο μάλλον δεν ήθελε να κακοκαρδίσει τη γυναίκα που τον είχε στηρίξει πριν από πέντε χρόνια. Τώρα, για δικούς του λόγους αποφάσισε να το κάνει. Εκτός αν έχει καταλάβει ότι το τρένο της ευρωζώνης εξαιτίας των γερμανικών εμμονών οδηγείται κατευθείαν στο γκρεμό. Πολλές Γερμανίες Ετσι, λοιπόν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ασχοληθεί με το πώς και το γιατί προκύπτει αυτή η εξαγωγική λαιμαργία της ισχυρότερης ευρωπαϊκής οικονομίας. Τα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας θα μας γίνουν γνωστά την άνοιξη, όταν θα έχουμε ξεχάσει τις γερμανικές εκλογές

«Βρωμάνε» σε πολλούς τα πλεονάσματα της Γερμανίας

είναι αδύνατος. Ως γνωστόν το πλεόνασμα του ενός συνεπάγεται το έλλειμα του άλλου. Εκτός αν η κυρία Μέρκελ πιστεύει πως οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αναζητήσουν αγορές και σε άλλους... πλανήτες. Τι λέει η κοινή λογική λοιπόν; Οτι η Γερμανία θα όφειλε και για το δικό της μεσοπρόθεσμο καλό αλλά και για να βελτιώσει τις ισορροπίες μέσα στην Ευρωζώνη να προσπαθήσει να τονώσει την εσωτερική της ζήτηση μέσω επενδύσεων τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα και μέσω φυσικά και της βελτίωσης των αμοιβών των εργαζόμενων. Μέχρι στιγμής στις διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης δεν διαφαίνεται η διάθεση κανενός εκ των δύο μελλοντικών εταίρων να προωθήσουν γενναία μέτρα σε τέτοιες κατευθύνσεις. Η «αριστερή συνείδηση» εκοιμήθη

“

Η γερμανίδα καγκελάριος καλεί ανενόχλητη όσους την επικρίνουν να ακολουθήσουν το παράδειγμά της και να γίνουν κι αυτοί «Γερμανίες». Μόνο που ένας κόσμος που θα αποτελείται αποκλειστικά από Γερμανίες, δηλαδή από χώρες με πλεόνασμα στο εμπορικό τους ισοζύγιο, είναι αδύνατος. Ως γνωστόν, το πλεόνασμα του ενός συνεπάγεται το έλλειμα του άλλου. Εκτός αν η κυρία Μέρκελ πιστεύει πως οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αναζητήσουν αγορές και σε άλλους... πλανήτες.

από τις οποίες τόσα... περιμέναμε και θα ετοιμαζόμαστε για τις ευρωεκλογές. Μέχρι τότε, η γερμανίδα καγκελάριος θα μπορεί να συνεχίζει ανενόχλητη να καλεί όσους την επικρίνουν εντός και εκτός Ευρώπης να ακολουθήσουν το παράδειγμά

της και να γίνουν κι αυτοί «Γερμανίες». Μόνο που, όπως σημείωναν κάποιοι λιγότερο... πατριώτες αρθρογράφοι, ένας κόσμος που θα αποτελείται αποκλειστικά από Γερμανίες, δηλαδή από χώρες με πλεόνασμα στο εμπορικό τους ισοζύγιο,

Αντιθέτως, έχουμε επώνυμους και ανώνυμους εκπροσώπους της σημερινής «υπηρεσιακής» κυβέρνησης ΜέρκελΣόιμπλε να προειδοποιούν τους άλλους ευρωπαίους ότι η πολιτική του Βερολίνου δεν πρόκειται να αλλάξει. Απλά οι σοσιαλδημοκράτες, δια στόματος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, δικαιολογούνται ότι αυτός ο γάμος γίνεται από ανάγκη και όχι από «έρωτα». Και προφανώς έτσι ξεμπερδεύουν με την «αριστερή συνείδησή» τους, που προεκλογικά άφηνε υποσχέσεις για αλλαγή πολιτικής. Από κοντά και οι περιβόητοι «σοφοί» της γερμανικής οικονομίας που σιγοντάρουν αυτή την πολιτική και προειδοποιούν την καγκελαρία να μείνει μακριά από σκέψεις για μεγάλα «ανοίγματα». Στο ίδιο μήκος κύματος και συντηρητικοί αρθρογράφοι, που επιμένουν να κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν, εξοργίζονται με τις κατηγορίες για «τεχνητή άνοδο» της γερμανικής ανταγωνιστικότητας και παραπονιούνται προκαταβολικά για την «προδιάθεση» του μεγάλου συνασπισμού να ελέγξει και άλλο την οικονομία. Αλλά είναι γνωστό πως οι γέροι σκύλοι δεν έχουν καμιά όρεξη να μάθουν καινούρια κόλπα.

ΕΝΑΣ ΜΗΝΑΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΓΛΙΚΟ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟ

Οι παπαρούνες του Νοέμβρη

Οι παπαρούνες του Νοέμβρη στήνουν μια πολύ συγκεκριμένη αφήγηση για την αγγλική ιστορία. Είμαστε οι Νεκροί. Πριν από λίγες μέρες Ζούσαμε, νιώθαμε την χαραυγή, είδαμε το ηλιοβασίλεμα να λάμπει, Αγαπήσαμε και αγαπηθήκαμε και τώρα κείμεθα Στα λειβάδια της Φλάνδρας. «Στα λιβάδια της Φλάνδρας», Τζον Μακρι

ια κάποιο λόγο –που υποψιάζομαι ότι σχετίζεται με τον καιρό– ο Νοέμβρης είναι σημαντικός μήνας για τον αγγλικό εθνικισμό. Στις 5 του Νοέμβρη, γιορτάζεται με πυροτεχνήματα και χαρές η αποτυχία του Γκάι Φοκς να ανατινάξει τον βασιλιά, αποτυχία που έσωσε την Αγγλία από την τριμέγιστη δυστυχία να είναι καθολική και όχι προτεσταντική χώρα. Όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας είναι μια κάπως αμήχανη μέρα τόσο για τους καθολικούς της Αγγλίας, όσο κυ-

ρίως για τους Καθολικούς της Βόρειας Ιρλανδίας. Καθώς οδεύουμε, μάλιστα, προς τις 11 του Νοέμβρη –Ημέρα Μνήμης των πεσόντων στους πολέμους– εμφανίζονται και οι κόκκινες παπαρούνες στα σακάκια των ανθρώπων κάνοντας την κατάσταση ακόμα πιο άβολη. Η χάρτινη κόκκινη παπαρούνα είναι ένα σύμβολο που τιμά τη μνήμη όσων σκοτώθηκαν εν υπηρεσία σε καιρό πολέμων και πωλείται κάθε χρόνο γύρω στον Νοέμβρη από την Royal British Legion. Έμπνευση για αυτή την πρακτική έδωσε ένα ποίημα του 1915 που μιλούσε για τις χιλιάδες παπαρούνες που φύτρωναν στα λιβάδια όπου κείτονταν οι νεκροί του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου. Αρχικά η παπαρούνα συνδέθηκε με την Ημέρα της Εκεχυρείας (11 Νοέμβρη), κατά την οποία γιορταζόταν το τέλος του Μεγάλου Πολέμου. Σταδιακά, όμως, τόσο η επέτειος όσο και η παπαρούνα απέκτησαν ευρύτερο νόημα και αφορούν πλέον το σύνολο των πεσόντων στρατιωτών σε πολέμους. Κάποιος αθώος –σε βαθμό παρεξηγήσεως– θα μπορούσε να αναρωτηθεί που είναι το πρόβλημα στο να θυμάται ένα έθνος τους νεκρούς του. Η απάντηση σε αυτό είναι ότι με την κόκκινη παπαρούνα όλοι οι πεσόντες σε πολέμους, και κατ’ επέκταση όλοι οι πόλεμοι, εξομοιώνονται, ομογενοποιούνται και σε τελική ανάλυση νομιμοποιούνται. Έτσι, αυτοί που πολέμησαν και πέθαναν στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο ενάντια στο ναζισμό εξομοιώνονται με

όσους πολέμησαν ίσως στον πιο παράλογο πόλεμο των τελευταίων αιώνων – τον 1ο Παγκόσμιο– αλλά και με όσους σκοτώθηκαν στην Κένια, την Κύπρο, την Ινδία και οπουδήποτε αλλού βρέθηκε η Αυτοκρατορία με στόχο να «εκπολιτίσει» τους βάρβαρους και αδαείς ντόπιους και να τους φέρει τα αγαθά της ελεύθερης οικονομίας και του συγκεντρωτικού νεωτερικού κράτους. ∆εν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι οι Καθολικοί της Βόρειας Ιρλανδίας ήταν πάντα αρκετά αρνητικοί απέναντι στην Ημέρα της Μνήμης, καθώς ήξεραν ότι μιλώντας για στρατεύματα το αγγλικό κράτος εννοούσε και αυτούς που περιπολούσαν στις δικές τους γειτονιές, αυτούς που άνοιξαν πυρ την Ματωμένη Κυριακή. Καλός και κακός πόλεμος; Οι παπαρούνες του Νοέμβρη στήνουν μια πολύ συγκεκριμένη αφήγηση για την αγγλική ιστορία. Στην «καλύτερη» περίπτωση, όταν μιλάμε για τον πόλεμο πρέπει να μας ενδιαφέρει η ανθρώπινη πλευρά της απώλειας ζωών (αλλά τότε γιατί δεν τιμούμε και τους νεκρούς της άλλης πλευράς;) και να μην πολιτικολογούμε αμαυρώνοντας τη μνήμη τους. Στη χειρότερη περίπτωση, η κόκκινη παπαρούνα είναι άλλη μία υλική αποτύπωση της αγγλικής εθνικιστικής ιδεολογίας, όπου κάθε πόλεμος της Αυτοκρατορίας ή αργότερα του κράτους ήταν δίκαιος και δικαιολογημένος. Το πραγματικά ανησυχητικό

είναι πως οι προσπάθειες αντίδρασης σε αυτή την πρωτοβουλία ουσιαστικά ενσωματώνουν κομμάτια της λογικής της. Η λευκή παπαρούνα που προτείνεται σαν αντίπαλο δέον στην κόκκινη, συμβολίζει το σεβασμό σε όλα τα θύματα και την ειρηνική επίλυση των διαφορών βασισμένη σε πασιφιστικές μηβίαιες αντιλήψεις. Η λευκή παπαρούνα γενικά δεν τυγχάνει της καλύτερης αποδοχής, καθώς εκτός των άλλων έχει συνδεθεί με το πασιφιστικό κίνημα πριν τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο –που ας το παραδεχθούμε δεν ήταν η καλύτερη ιδέα όλων των εποχών. Η λευκή παπαρούνα χωλαίνει ως σύμβολο στο βαθμό που ενσωματώνει την αντίληψη πως όλοι οι πόλεμοι είναι το ίδιο πράγμα, και απλά δίνει άλλη απάντησε σε ένα λανθασμένο ερώτημα. Όλα αυτά δεν έχουν, νομίζω, απλώς εγκυκλοπαιδικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα του 2013. Βεβαίως, ο αγγλικός εθνικισμός ιστορικά δεν μπορούσε να παρουσιαστεί ως αποκλειστικά αμυντικός, η απάντηση του αιώνιου θύματος των μεγάλων και ισχυρών, όπως συμβαίνει κατεξοχήν στην χώρα μας. Παρόλα αυτά, η εθνική - εθνικιστική αφήγηση στην Αγγλία ενδυόταν πάντα το μανδύα του (εκ)πολιτισμού, της ελευθερίας (της αγοράς), της δημοκρατίας. Αν είμαστε ικανές και ικανοί να κοιτάξουμε πίσω από τη δεύτερη κουρτίνα, δεν ξέρω τι μας εμποδίζει να ρίξουμε μερικές κλεφτές ματιές και πίσω από την πρώτη. Ντίνα Τζουβάλα

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Noεμβρίου 2013

ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ Ο Μαδούρα επιστράτευσε ως και τον στρατό στη μάχη κατά του πληθωρισμού. Το περασμένο Σάββατο κατέλαβε αλυσίδα καταστημάτων ηλεκτρονικών ειδών, συνέλαβε τους διευθυντές της και ανάγκασε τους υπεύθυνους να μειώσουν τις τιμές στα ράφια. Έτσι, εκατοντάδες πολίτες βρέθηκαν έξω από τα καταστήματα της αλυσίδας διεκδικώντας χαμηλότερες τιμές. Την ίδια ώρα, μετέφερε τα Χριστούγεννα ένα μήνα νωρίτερα, δίνοντας στους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους το δώρο στις 10 Νοεμβρίου. Ο ίδιος δήλωσε ότι «τα πρώιμα Χριστούγεννα είναι η καλύτερη τονωτική ένεση για όποιον θέλει να καταπολεμήσει τη βία και τις ταραχές». Οι επικριτές του δήλωσαν πως πρόκειται για προεκλογικό τερτίπι, αφού οι δημοτικές εκλογές θα διεξαχθούν στις 8 ∆εκεμβρίου.

Κάντε την οικονομία να ουρλιάξει Η

Εθνοσυνέλευση της Βενεζουέλας, ενέκρινε την περασμένη Πέμπτη, με την απόλυτη πλειοψηφία των τριών πέμπτων [99 υπέρ, 60 κατά και δύο απείχαν] νόμο που παρέχει τη δυνατότητα στον πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο να προωθεί νόμους μέσω προεδρικών διαταγμάτων, δίχως την έγκριση της Εθνοσυνέλευσης. Η τελική έγκρισή του νόμου, που χορηγεί έκτακτες εξουσίες στον πρόεδρο μέχρι τον Αύγουστο, θα γίνει την Τρίτη 19 Νοεμβρίου, μετά τη δεύτερη ανάγνωση, λίγες ημέρες πριν τη μάχη των τοπικών εκλογών της 8ης ∆εκεμβρίου, την πρώτη μετά την εκλογή Μαδούρο με την αντιπολίτευση να την έχει ανακηρύξει «άτυπο δημοψήφισμα». Η απόφαση της Εθνοσυνέλευσης προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, κυρίως εκτός των συνόρων της Βενεζουέλας. Ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης -του συνασπισμού MUD- Ενρίκε Καπρίλες Ραντόνσκι μετά την ψηφοφορία αναφώνησε οργισμένος: «διαφθαρμένοι» και «ανήθικοι». ∆ηλώσεις, που αστραπιαία έκαναν το γύρο του κόσμου, σε μία ακόμη προσπάθεια να χειραγωγηθεί η εγχώρια και η διεθνής κοινή γνώμη. Ο Καπρίλες επιδεικνύοντας υπέρμετρη αντοχή, συνεχίζει να επιδιώκει να ανέλθει στην εξουσία, με κάθε τρόπο και μέσο και παρά τις δύο συντριπτικές ήττες που υπέστη σε ένα χρόνο: Στις προεδρικές εκλογές του Οκτωβρίου του 2012, από έναν σοβαρά ασθενή Ούγο Τσάβες και στις 14 Απριλίου από τον νυν πρόεδρο Μαδούρο.

Εκλογική συντριβή που συνοδεύτηκε και από λουτρό αίματος που προκάλεσε η αντιπολίτευση για να εξαναγκαστεί, εξαιτίας της πρωτοφανούς κατακραυγής, να αναδιπλωθεί και να αναγνωρίσει την ήττα της. Παρόλα αυτά, λιγότερο από τρεις μήνες μετά, με περισσή βεβαιότητα ο Καπρίλες δήλωνε προς το πρακτορείο Ρώϋτερς, ότι η «κυβέρνηση θα πέσει». Σπιράλ θανάτου Βασικό του επιχείρημα ήταν η οικονομία που συνεχώς διολισθαίνει… αφού κατά την αντιπολίτευση η χώρα έχει εισέλθει στο σπιράλ θανάτου, πληθωρισμός-υποτίμηση νομίσματος, όπου οι συνεχώς αυξανόμενες τιμές υποσκάπτουν την εμπιστοσύνη στην οικονομία και το εθνικό νόμισμα, προκαλούν τη φυγή των επενδυτών και του ξένου κεφαλαίου και επιβάλλουν την έκρηξη της τιμής του δολαρίου στη μαύρη αγορά. Στη θεωρία, όλα αυτά συμβάλλουν στην περαιτέρω αύξηση των πληθωρισμού, καθώς η κυβέρνηση εξαναγκάζεται να τυπώσει χρήματα και σε συνδυασμό με την πολιτική της για τον έλεγχο των τιμών, τις εθνικοποιήσεις και την κυβερνητική παρέμβαση σε διάφορους τομείς της οικονομίας προκαλούν σειρά δομικών προβλημάτων στην οικονομία. «Υπερπληθωρισμός, αύξηση του χρέους και κρίση του ισοζυγίου πληρωμών θα σημάνουν το τέλος αυτού του οικονομικού μοντέλου». Τα κακά μαντάτα διαδίδονται παντού: οι τιμές των

καταναλωτικών αγαθών τον τελευταίο χρόνο έχουν αυξηθεί κατά 49%, ο πληθωρισμός καλπάζει με 54%, ελλείψεις σε βασικά είδη τροφίμων, φάρμακα, ακόμη και χαρτιά τουαλέτας. Στο ρόλο της Κασσάνδρας , η επικεφαλής του ∆ΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, δηλώνοντας ότι η κυβέρνηση της Βενεζουέλας βρίσκεται υπό πίεση και η χώρα ενδέχεται να έρθει σύντομα αντιμέτωπη με «δύσκολες πολιτικές επιλογές», αφού ήδη «χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό τα συναλλαγματικά τους αποθέματα»! Παραδέχθηκε, πάντως, ότι το ∆ΝΤ δεν διαθέτει όλα τα ακριβή στοιχεία γύρω από την οικονομία της χώρας. Πως είναι δυνατόν μία οικονομία που το 2012 είχε 93.6 δισ. δολάρια έσοδα από τις εξαγωγές του πετρελαίου και εισαγωγές 59,3 δισ. δολάρια να αντιμετωπίζει κρίση ισοζυγίου πληρωμών; «Απλά δεν γίνεται», τονίζει ο οικονομολόγος Μαρκ Γουέισμπροτ, διευθυντής του Κέντρου Οικονομικής και Πολιτικής Έρευνας-CEPR σε πρόσφατο άρθρο του στη βραζιλιάνικη εφημερίδα Folha de Sao Paolo. Η Bank of America, στην ανάλυση του προηγούμενου μήνα, έκρινε θετική την πορεία της οικονομίας και την αγορά των κρατικών ομολόγων ως «καλή επένδυση». Ο πληθωρισμός είναι γεγονός ότι ανέβηκε τον τελευταίο χρόνο, με κορύφωση το 6,1% που έφτασε το Μάιο, για να πέσει στο 3% τον Αύγουστο, να ξαναανέβει στο 4,4% τον Σεπτέμβριο και στο 5,1% τον Οκτώβριο. Πρόκειται για διακυμάνσεις και φυσικά επ’ ουδενί για

υπερπληθωρισμό. «Βρώμικος οικονομικός πόλεμος» Η άνοδός του οφείλεται κυρίως στην τεχνητή έλλειψη πολύ βασικών τροφίμων και καταναλωτικών αγαθών. ∆εν είναι πρώτη φορά που η Βενεζουέλα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα «βρώμικο οικονομικό πόλεμο» όπως τον ονομάζει η κυβέρνηση, παραλληλίζοντας τον με τον βρώμικο πόλεμο που μαίνονταν στη Χιλή τους μήνες πριν το πραξικόπημα Πινοτσέτ ανατρέψει την εκλεγμένη κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας, υπό τον Σαλβαδόρ Αλιέντε, Ένας πόλεμος μετά τη διαταγή του τότε προέδρου των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον, «Κάντε την οικονομία να ουρλιάξει». Ο πρόεδρος Μαδούρο, αντλώντας και από την πρόσφατη εμπειρία - σε κρίσιμες περιόδους ο πρόεδρος Τσάβες είχε για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (2000, 2001, 2008 και 2010) λάβει ανάλογες εξουσίες- ζήτησε από την Εθνοσυνέλευση το «πράσινο φως» ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει την έκρυθμη κατάσταση, Παράλληλα, ήδη έχει λάβει σειρά οικονομικών μέτρων αντιμετώπισης της κατάστασης, όπως τη δημιουργία δύναμης κρούσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς, την υπερτιμολόγηση αγαθών, την καταπολέμηση των κερδοσκόπων. της μαύρης αγοράς, του λαθρεμπορίου κ.ά. Χριστίνα Μαυροπούλου

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΕΠΑΝΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΜΙΛΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Της Ρένας ∆ούρου

ια απλή ανάγνωση της ειδησεογραφίας πείθει ότι το Κυπριακό ετοιμάζεται να εισέλθει, αν δεν έχει ήδη γίνει αυτό, σε μια νέα τροχιά. Με φόντο τις εξελίξεις στο μέτωπο του φυσικού της πλούτο, η Κυπριακή ∆ημοκρατία φαίνεται ότι «ωθείται» προς την έναρξη μίας διαδικασίας, την οποία ορισμένοι ισχυροί κύκλοι θεωρούν, πιστεύουν και επιδιώκουν να καταλήξει σε μια τελική λύση / διευθέτηση του θέματος. Το κρίσιμο είναι η διευθέτηση αυτή να κινείται στην κατεύθυνση της δικοινοτικής - διζωνικής ομοσπονδίας με μία ιθαγένεια, μία κυριαρχία, μία διεθνή προσωπικότητα, με αποχώρηση των εποίκων, χωρίς ξένη στρατιωτική παρουσία. Βασικός ανασταλτικός παράγοντας στην όποια πρόοδο είναι η τουρκική αδιαλλαξία που αντανακλάται στις θέσεις του τουρκοκύπριου ηγέτη, κ. Έρογλου που διαδέχθηκε, τον Απρίλιο του 2010, τον κ. Ταλάτ, στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Η τουρκική πλευρά υποστηρίζει αδιάλλακτα ένα συνομοσπονδιακό μόρφωμα, δηλαδή δύο χωριστά κράτη στο νησί. Αυτό το «μπλοκάρισμα» κάθε άλλο παρά άγνωστο είναι. Υφίσταται εδώ και σαράντα χρόνια, από την παράνομη τουρκική εισβολή και κατοχή περίπου του 40% του βόρειου τμήματος του νησιού. Κι έχει να κάνει με το γεγονός ότι η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή ηγεσία εμμένουν να μην σέβονται τον συμβιβασμό του 1977 μεταξύ των δύο κοινοτήτων για διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Επ’ αυτής της εμμονής κατασκευάζονται διαφορετικές δικαιολογίες – επικαλύψεις, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Πρόσφατα για παράδειγμα, η νέα στρατηγική Έρογλου συνίσταται στο να επανεκκινή-

Ξανά στο προσκήνιο η παρελκυστική στρατηγική…

Φωτό: Κώστας Κωνσταντίνου

σουν οι διαπραγματεύσεις, όπως έχει ζητήσει ο γγ του ΟΗΕ, από εκεί όπου είχαν σταματήσει επί Χριστόφια – Ταλάτ, χωρίς όμως κοινό ανακοινωθέν… Πρόκειται για μια παρελκυστική τακτική που αποφεύγει ακριβώς την προαναφερθείσα δέσμευση περί δικοινοτικής – διζωνικής ομοσπονδίας. Πρόκειται για μια τακτική που συντηρεί το αδιέξοδο και βλάπτει και τις δύο κοινότητες. Σε αυτή την περίοδο κι ενώ σοβεί η οικονομική κρίση και οι μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις στοχεύουν στον έλεγχο των φυσικών πόρων του νησιού μέσα από μια «συνολική διευθέτηση», εγγράφονται οι πρόσφατες δηλώσεις του τούρκου πρωθυπουργού περί μη ύπαρξης κυπριακού κράτους. Η ρουτινιάρικη ως υποτονική αντίδραση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, δια στόματος του εκπροσώπου του καθώς και η εξήγηση, ενώπιον των Επιτροπών Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών υποθέσεων, του κ. Βενιζέλου, ότι «δεν μπορούμε να τρέχουμε πίσω από τις δηλώσεις», προκαλούν – το λιγότερο – ανησυχίες. Η προσέγγιση αυτή είναι αποκαλυπτική των προτεραιοτήτων και των ιεραρχήσεων της ελληνικής κυβέρνησης στην εξωτερική της πολιτική ειδικά σε μια περίοδο που στη νοτιο-ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη γειτονιά μας στη Μέση Ανατολή, σημειώνονται ανακατατάξεις που διαμορφώνουν νέους συσχετισμούς δυνάμεων και συμμαχίες. Η ηθελημένη υποβάθμιση της αντίδρασης μαρτυρά μια κυβέρνηση άβουλη, άπραγη και αδρανή, σε ρόλο ουδέτερου (!) παρατηρητή των διεθνών εξελίξεων. Μια κυβέρνηση, με άλλα λόγια, που πέρα από την οικονομία βλάπτει σοβαρά και την εξωτερική πολιτική. •

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Noεμβρίου 2013

ΗΠΑ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΙΣ

Ανατροπές και ελπίδες “

Σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες του δήμου Νέας Υόρκης οι υποψήφιοι του ∆ημοκρατικού Κόμματος έφτασαν σε απίστευτα ποσοστά της τάξης του 94%. Στα εκλογικά τμήματα της ελληνοαμερικανικής συνοικίας Αστόρια πήραν 60% ως 70%, όσο και στις τάξεις των ψηφοφόρους με ετήσιο εισόδημα άνω των 140.000 δολαρίων.

ι εκλογές της 5ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ χαρακτηρίστηκαν από ανατροπές και νέες γραμμές πολιτικής και κοινωνικής πόλωσης. Κατ’ αρχάς, η Νέα Υόρκη απέκτησε ∆ημοκρατικό δήμαρχο μετά από μια εικοσαετία. Ο Μπλ ντε Μπλάζιο συγκέντρωσε ποσοστό 73,3% περιορίζοντας το ψηφοδέλτιο του Ρεπουμπλικάνου Τζόζεφ Λιότα στο 24,3% και τα λοιπά ψηφοδέλτια σε 2,4% (μεταξύ αυτών και του υποψήφιου του Πράσινου Κόμματος που ήρθε τέταρτος). Σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες του δήμου Νέας Υόρκης οι υποψήφιοι του ∆ημοκρατικού Κόμματος έφτασαν σε απίστευτα ποσοστά της τάξης του 94%. Στα εκλογικά τμήματα της ελληνοαμερικανικής συνοικίας Αστόρια πήραν 60% ως 70%, όσο και στις τάξεις των ψηφοφόρους με ετήσιο εισόδημα άνω των 140.000 δολαρίων.

Νικητές οι ∆ημοκρατικοί Κατά το Associated Press ο Μπλάσιο συμβολίζει τις προοπτικές της προοδευτικής Νέας Υόρκης, των εργατικών τάξεων και των ανέργων που υπέφεραν στα χρόνια των Ρεπουμπλικάνων δημάρχων, οι οποίοι με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές συνέβαλαν στην ύφεση και την κρίση. Οι Ρεπουμπλικάνοι αυτή τη φορά δεν μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν το προσφιλές τους όπλο, δηλαδή το φόβο. Αφού δεν υπήρξαν γεγονότα όπως η 11η Σε-

πτεμβρίου ούτε το έγκλημα απέκτησε την πρώτη θέση στις επιλογές των ψηφοφόρων. Το αντιδημοκρατικό προεκλογικό σποτάκι της καμπάνιας του Λιότα, που έδειχνε συγκρούσεις συμμοριών, «γιους της αναρχίας», ΜΑΤ και ταραχές για να δείξει ότι το μέλλον της Νέας Υόρκης θα θυμίζει «κοινωνική ζούγκλα» πήγε άκλαυτο! Στην Πολιτεία του Νιου Τζέρσεϊ ο κυβερνήτης Κρις Κρίστι των Ρεπουμπλικάνων κέρδισε δεύτερη θητεία κατανικώντας την υποψήφια των ∆ημοκρατικών με ποσοστό 60,4% έναντι 38,1% και 1,5% του δεξιού Ελευθεριακού Κεν Κάπλαν. Η μεγάλη νίκη στηρίχθηκε στην προσέγγιση των μειονοτήτων που οι Ρεπουμπλικανοί δεν είχαν διανοηθεί στο παρελθόν. Αυτό τον βοήθησε να ξεπεράσει τη φήμη του ως οπαδό του ακροδεξιού κινήματος Tea Party. Αντιθέτως, στην Πολιτεία Βιρτζίνια όπου σύσσωμη η ηγετική ομάδα του ∆ημοκρατικού Κόμματος με την παρουσία των Μπιλ και Χίλαρυ Κλίντον έριξαν το βάρος τους στην υποστήριξη του πρώην προέδρου της ∆ιοικούσας Επιτροπής του κόμματος Τέρι Μακόλιφ για τη θέση του Κυβερνήτη, η διαφορά του από τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων Κεν Κουτσινέλλι ήταν μικρή. Ο Μακόλιφ πήρε 48% έναντι 45,4% του Κουτσινέλλι και 6,6% του δεξιού Ελευθεριακού Ρόμπερτ Σάρβις. Σε άλλες περιπτώσεις δημοτικών εκλογών η μάχη αφορούσε αποκλειστικά εν-

ήμερα, ο λαός της Χιλής καλείται για έκτη φορά στην πρόσφατη ιστορία του να αποφασίσει για το πρόσωπο που θα ηγηθεί της χώρας για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Αυτή η σημαντική διαδικασία επανήλθε στην πολιτική ζωή του τόπου το 1990, όταν η δικτατορία του Αυγούστου Πινοτσέτ αναγκάστηκε να παραδώσει στους πολιτικούς την εξουσία, που παράνομα είχε πάρει στα χέρια της. Για τις φετινές Προεδρικές εκλογές, που θα διεξαχθούν μαζί με τις Κοινοβουλευτικές (εκλογή βουλευτών και γερουσιαστών) υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί απ’ ότι φαίνεται, επιστρέφει στην Κυβέρνηση η κεντροαριστερή συμμαχία που κυβέρνησε τη χώρα από το 1990 μέχρι το 2010 και στην οποία λαμβάνουν μέρος κόμματα όπως το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, οι σοσιαλιστές και οι σοσιαλδημοκράτες. Στη συμμαχία αυτή για πρώτη φορά λαμβάνουν μέρος και οι κομμουνιστές. ∆έκα διεκδικητές Ο αριθμός των διεκδικητών, δέκα στο σύνολο, υπογραμμίζει το ενδιαφέρον για τη θέση, καθώς και την ένταση της διαμάχης· υπογραμμίζει ταυτόχρονα το βαθμό της απόγνωσης ενός λαού που εδώ και καιρό έπαψε να εμπιστεύεται τους επαγγελματίες της πολιτικής. Από την άλλη, η έλλειψη προτάσεων υπογραμμίζει την πραγματική εικόνα μιας χώρας που εξακολουθεί να διοικείται από την απαίσια κληρονομιά του δικτάτορα. Ο κύριος διεκδικητής είναι χωρίς αμφιβολία η Μισέλ Μπασελέ, που διετέλεσε Πρόεδρος της ∆ημοκρατίας από το 2006 μέχρι το 2010 και προέρχεται από το χώρο της αριστεράς, υπήρξε μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Χιλής. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής αν και αποφάσισε υπέρ της υποψηφιότητας της Μισέλ Μπασελέ, εμφανίζεται βαθιά διασπασμένο. Το επίσημο ΚΚΧ προσχώρησε στο συνδυασμό «Νέα Πλειοψηφία», που βρίσκεται πίσω από την υποψηφιό-

δοκομματικές κόντρες, π.χ. Βοστόνη, Ντιτρόιτ, Πίτσμπουργκ, Σινσινάτι κ.ά.. Στη Βοστόνη τη μάχη μεταξύ των δύο υποψηφίων δημάρχων των ∆ημοκρατικών κέρδισε ο υποστηριζόμενος από τα εργατικά συνδικάτα Μάρτιν Γουάλς. Στο πτωχευμένο Ντιτρόιτ μεταξύ των δύο ∆ημοκρατικών νικητής ήταν ο Μάικ Ντάγκαν, που θα είναι ο πρώτος λευκός δήμαρχος εδώ και δεκαετίες σε μια πόλη που κατοικείται κατά 85% από Αφροαμερικάνους. Σε γενικές γραμμές σε μικρές και μεσαίες πόλεις και κομητείες δεν υπήρξαν μεγάλες μετατοπίσεις ψηφοφόρων. Τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων Εκτός από εκλογές, η μέρα είχε στο πρόγραμμα και δημοψηφίσματα. Στην πολιτεία Κολοράντο απορρίφθηκε η πρόταση «τροποποίηση 66» για αύξηση φόρων (μεταξύ άλλων και του φόρου στη μαριχουάνα) που θα έφερνε στα Πολιτειακά ταμεία 1 δισ. δολάρια για την ενίσχυση των σχολικών επιτροπών και των σχολείων. Ο καθηγητής του Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Σκοτ Άντλερ σε ερώτηση του ηλεκτρονικού περιοδικό Governing the States and Localities απάντησε ότι το ερώτημα του δημοψηφίσματος ήταν μπερδεμένο και ότι το εκλογικό σώμα βαρέθηκε την πολιτική των μπαλωμάτων για την εκπαίδευση. Στην πολιτεία

ΣΗΜΕΡΑ ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗ ΧΙΛΗ

Και τώρα τι;

τητα της κ. Μπασελέ, ενώ παλιά στελέχη και απλά μέλη του αντιδρούν, χωρίς να έχουν όμως καμιά συγκεκριμένη εναλλακτική πρόταση να υποβάλουν. Στην άλλη άκρη της γραμμής, η υποψήφια της δεξιάς, Έβελιν Ματέι, κόρη του στρατηγού Φερνάντο Ματέι, μέλος της στρατιωτικής χούντας του Αυγούστου Πινοτσέτ. Η κ. Ματέι προέρχεται και στηρίζεται από το κόμμα της άκρας δεξιάς που για δεκαεφτά χρόνια πρόσφερε πολιτική κάλυψη στη δικτατορία. Υπηρέτησε, μέχρι πρόσφατα, την κυβέρνηση του Σεμπαστιάν Πινιέρα από τη θέση της υπουργού Εργασίας. Οι υπόλοιποι οχτώ υποψήφιοι εκπροσωπούν μικρές ομάδες πολιτών και δεν έχουν πραγματικές δυνατότητες να εκλεγούν. Η παρουσία τους μάλλον οφείλεται σε μια προσπάθεια εδραίωσης της πολιτικής που αυτή τη στιγμή πρεσβεύουν. Η πραγματική πρόκληση Μέχρι σήμερα όλες οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν ξεκάθαρη υπεροχή της υποψήφιας του συνασπισμού

Ουάσινγκτον απορρίφθηκε πρόταση για την αναγραφή στις συσκευασίες των προϊόντων τροφίμων της ένδειξης ότι προέρχονται από γενετικά τροποποιημένες πρώτες ύλες. Στην πολιτεία Νιού Τζέρσεϊ οι ψηφοφόροι ενέκριναν την πρόταση για αύξηση του κατώτατου ημερομισθίου και μισθού. Αντιφατικοί ήταν οι ψηφοφόροι στην πολιτεία της Νέας Υόρκη εγκρίνοντας πρόταση για την επέκταση καζίνο και απορρίπτοντας την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης των δικαστών. Στο Τέξας εγκρίθηκε η δημιουργία δύο ταμείων για την ενίσχυση των έργων κατασκευής νέων συστημάτων υδροδότησης, αλλά απορρίφθηκε η αλλαγή χρήσης του Θόλου των Αστεριών σε συνεδριακό κέντρο κι έτσι θα κατεδαφιστεί. Τέλος πρέπει να γίνει μνεία της περίπτωσης της ομάδας ακτιβιστών και καλλιτεχνών “Bellingham Four” (το Μπέλινγκχαμ είναι στην Πολιτεία Ουάσινγκτον στα σύνορα με το Καναδά) που αποφάσισαν να διεκδικήσουν έδρες στο Κομητειακό Συμβούλιο της Κομητείας Γουώτκαμ υποστηριζόμενοι από οικολογικές οργανώσεις και ενώσεις πολιτών, προκειμένου να σταματήσουν τη δημιουργία του τέρμιναλ Gateway Pacific απ’ όπου θα φεύγουν τα φορτία άνθρακα από την Πολιτεία Γουαϊόμινγκ με προορισμό την Ασία. Θανάσης Τσακίρης http://tsakthan.blogspot.com

«Νέα Πλειοψηφία», Μισέλ Μπασελέ, χωρίς να αποκλείσουν και το ενδεχόμενο εκλογής της από τον πρώτο γύρο, πράγμα που το επιτελείο της επιζητά. Το πραγματικό πρόβλημα για την Μισέλ Μπασελέ είναι, σε περίπτωση εκλογής της, η αποτελεσματικότητα με την οποία θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματα που θα κληρονομήσει από τη κυβέρνηση της δεξιάς, όπως είναι το θέμα της αναδιάρθρωσης του εκπαιδευτικού συστήματος, το πολύ σοβαρό θέμα του καθεστώτος ιδιοκτησίας της γης των αυτοχθόνων στον νότο της Χιλής, οι οποίοι εδώ και χρόνια παλεύουν για την επιστροφή της περιουσίας που τους έκλεψε το Κράτος, το θέμα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και του συστήματος ιατροφαρμακευτικής ασφάλισης, και κυρίως το μέγα θέμα των πολιτικών αλλαγών που απαιτεί η χώρα, όπως είναι η άμεση αλλαγή του συντάγματος που από το 1980 μέχρι σήμερα καθορίζει το πλαίσιο και τον τρόπο λειτουργίας του πολιτικού συστήματος στη Χιλή. Όλα αυτά αποτελούν εκτός από πραγματική πρόκληση και εξέταση περί ικανότητας μιας κεντροαριστερής κυβέρνησης να προσφέρει λύσεις στα πολλαπλά προβλήματα της χώρας, αποτελεί ταυτόχρονα απόδειξη περί της δυνατότητας που διαθέτει μια τέτοια κυβέρνηση να εφαρμόσει με πειστικό τρόπο μια νέα και δημιουργική πολιτική, που να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη, αλλά και στις ελπίδες ενός κόσμου που εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια απογοητεύεται συνεχώς. Το πολιτικό σύστημα της Χιλής, όπως και εκείνα της Ελλάδας και της Κύπρου, βρίσκεται υπό αμφισβήτηση και τα περιθώρια που διαθέτουν τα πολιτικά κόμματα στενεύουν μέρα με τη μέρα. Το μήνυμα που προβάλλουν οι μέρες είναι απλό: τα μεγάλα προβλήματα μιας κοινωνίας δεν αντιμετωπίζονται και πολύ λιγότερο δεν λύνονται με μεγάλα λόγια, αλλά με μεγάλες και προπαντός με θαρραλέες πράξεις. Ρικάρντο Λόπεζ

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

Οι τέσσερις αρνήσεις του Πολυτεχνείου

Του ∆ημήτρη Ψαρρά*

ο Πολυτεχνείο εξακολουθεί να τρομάζει τους κρατούντες, επειδή το μήνυμα της εξέγερσης είναι το μόνο που ακυρώνει τη φιλολογία του «μονόδρομου», τον εκβιασμό που απαιτεί συναίνεση στο δόγμα του σοκ. Και τους τρομάζει, παρά το γεγονός ότι επί 40 χρόνια επιχειρείται συστηματικά η διαστρέβλωση του ιστορικού γεγονότος. Για την ακρίβεια πρόκειται για τέσσερις διαδοχικές αρνήσεις. Η πρώτη άρνηση: 1974 Αυτό που καθόρισε την εικόνα που έχουμε σήμερα για το Πολυτεχνείο ήταν η επιλογή του Καραμανλή να ορίσει τις πρώτες εκλογές στις 17 Νοεμβρίου του 1974, δηλαδή την πρώτη επέτειο της εξέγερσης. Η κίνηση του Καραμανλή επέτρεψε στους υποστηρικτές του να εμφανιστούν ότι τιμούν τους «ήρωες» του Πολυτεχνείου, χωρίς να ταυτίζονται βέβαια με το περιεχόμενο της δράσης των εξεγερμένων του 1973. Κατά το τριήμερο του επίσημου γιορτασμού (22-24.11) κορυφώθηκε η καθημερινή προσέλευση χιλιάδων πολιτών στο Πολυτεχνείο κυρίως με τη μορφή πολιτικού μνημόσυνου για τους νεκρούς, την κατάθεση λουλουδιών και μικρών σημειωμάτων στα κάγκελα. Αυτή ήταν και η πρώτη επαφή των περισσότερων Αθηναίων με την ιστορία της εξέγερσης. Και την Κυριακή το απόγευμα πραγματοποιήθηκε η περίφημη πορεία του ενός εκατομμυρίου προς το ΕΑΤ-ΕΣΑ και την αμερικανική πρεσβεία. Η μαζικότητα αλλά και τα συνθήματα της πορείας (ιδίως το αυτοκριτικό αλλά και αυτοκτονικό «λαέ

ντροπή σου για την εκλογή σου») ήταν βαθιά επηρεασμένα από τον εκλογικό θρίαμβο του Καραμανλή, η διαδήλωση πήρε δηλαδή τη μορφή μιας άτυπης αντιπολιτευτικής διαμαρτυρίας. Όμως ταυτόχρονα αυτή η μαζική προσέλευση έδωσε και έναν πανεθνικό χαρακτήρα στην εκδήλωση, την οποία επισφράγισε το σύνολο του Τύπου, με τη μοναδική εξαίρεση του χουντικού Ελεύθερου Κόσμου. Λέγοντας «Πολυτεχνείο», στη σκέψη των πολλών έρχεται από τότε η εικόνα του ενός εκατομμυρίου του 1974 και όχι των δεκάδων χιλιάδων του 1973. Από τότε θεωρήθηκε η εξέγερση ηρωικό ξέσπασμα του έ-

θνους και απογυμνώθηκε από τον αριστερό και επαναστατικό της χαρακτήρα. «Κανείς δεν νομιμοποιείται να μονοπωλήσει ή να οικειοποιηθεί το μεγάλο γεγονός», έγραφε το Βήμα την ημέρα του εορτασμού: «Ανήκει στο Εθνος και είναι σύμφυτο και –αλίμονο– σύνηθες γεγονός της ιστορίας του» (24.11.74). Τη στιγμή, δηλαδή, της μεγαλύτερης δικαίωσης του Πολυτεχνείου, με τη συμμετοχή του ενός εκατομμυρίου στην πρώτη πορεία, ολοκληρωνόταν και ο ενταφιασμός του ανατρεπτικού του περιεχομένου. Η δεύτερη άρνηση: 1983

Ο γενάρχης της σύγχρονης ∆εξιάς, Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν βρήκε το ’73 ούτε λέξη να πει από το Παρίσι για την εξέγερση και την αιματηρή καταστολή. Όπως αποκαλύπτει στις «Σημειώσεις» του ο τότε αυλάρχης του Γλίξμπουργκ Λεωνίδας Παπάγος, «την εβδομάδα του Πολυτεχνείου υπήρξαν πολλές επαφές Βασιλέως-Καραμανλή. Ο Βασιλεύς επικοινώνησε με τον Καραμανλή και του είπε ότι σκέπτεται να κάνει κάποια ανακοίνωση. Όπως εξελίσσονται τα πράγματα, υπάρχει ο κίνδυνος να μη μείνει τίποτε όρθιο "εκτός από το prestige σας ως πρωθυπουργού

και το δικό μου ως αρχηγού του κράτους. Αν οι Ελληνες αποφασίσουν να προσχωρήσουν στον κομμουνισμό, θα έχουν δίκαιο, εσείς παίζατε golf και εγώ το ίδιο, χωρίς να γίνεται τίποτε". "∆εν έχετε άδικο", απάντησε ο Καραμανλής». Ακόμα και μετά την πτώση της δικτατορίας, κατά την πρώτη επέτειο, ενώ ο Γλίξμπουργκ έκανε μια δακρύβρεχτη δήλωση και έστειλε στεφάνι (το οποίο βέβαια δεν το δεχτήκαμε), ο Καραμανλής σιώπησε, περιορίστηκε στον ύπουλο συμβολισμό της ημερομηνίας των εκλογών, ενώ τη λέξη «Πολυτεχνείο» την περιέλαβε μόνο μια φορά σε δημόσια ομιλία του. Στις πρώτες ελεύθερες φοιτητικές εκλογές (9.11.74), που προηγήθηκαν των βουλευτικών, η παράταξη της Νέας ∆ημοκρατίας ήταν πρακτικά απούσα. Τα σχήματα που την εκπροσώπησαν κατέβηκαν ως «∆ημοκρατικές Κινήσεις Φοιτητών» και ήρθαν μόλις τέταρτα, αφού χρειάστηκε να επικαλεστούν ακόμη και τον αντιιμπεριαλιστικό τους χαρακτήρα. Η Αριστερά πήρε το 85% των ψήφων. Οι φοιτητές γνώριζαν βέβαια από πρώτο χέρι ποιος μετείχε στην αντίσταση και ποιος όχι. Ηδη από το 1976 η κυβέρνηση απαγόρευσε την πορεία στην αμερικανική πρεσβεία. Ακολούθησαν σειρά απαγορεύσεων και σκληρής καταστολής με τραυματισμούς και θανάτους, έως τον εκφυλισμό της επετειακής εκδήλωσης.

Πολυτεχνείο: ο τόπος της ελευθερίας Η ελευθερία που διεκδικούσαμε τότε ήταν μια ελευθερία δίχως όρια, μια ουτοπία. Όμως, αξιωθήκαμε να την βιώσουμε, από στιγμή σε στιγμή, στα λίγα εικοσιτετράωρα της εξέγερσης Του Νίκου Τσαγκρή Του ∆ΗΜΗΤΡΗ ΠΕΤΣΕΤΙ∆Η

«Σε αστυνομικό κλοιό με 7.500 αστυνομικούς, 11 εισαγγελείς και τις πρυτανικές αρχές επί ποδός πολέμου θα πραγματοποιηθούν οι εορτασμοί για την 40ή επέτειο του Πολυτεχνείου…» Από τον Τύπο της Τρίτης 12/11/2013

άθε χρόνο, τέτοιες μέρες, μια παρόμοια είδηση παίρνει τη θέση της στον Τύπο. Η«είδηση» είναι, πια, τόσο συνηθισμένη που δεν αποτελεί είδηση. Ωστόσο, από μια ψυχαναλυτική, τρόπον τινά, θεώρηση της μεταπολιτευτικής Ελληνικής ∆ημοκρατίας, είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είδηση: γιατί σε «αστυνομικό κλοιό»; Προς τι τα δρακόντεια μέτρα; Γιατί χρειάζεται περιφρούρηση η στοιχειώδης πολιτική ελευθερία μερικών χιλιάδων πολιτών που θεωρούν (ακόμα!) υποχρέωσή τους τη συμμετοχή στις εκδηλώσεις μνήμης του Πολυτεχνείου; Πόσο ελεύθερη είναι μια πολιτική ελευθερία που της επιβάλλεται «αστυνομική περιφρούρηση»; Ποια είναι η ποιότητα της ελευθερίας που βιώνουμε στο πολιτικό παρόν, (ειδικά σήμερα, με την Ελληνική ∆ημοκρατία στο γύψο της τροϊκανής συγκυβέρνησης) σε σχέση με την ελευθερία που διεκδικούσαμε τότε, στο Πολυτεχνείο; *** Το αίτημα της Ελευθερίας στο κεντρικό σύνθημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου –«Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία»– φαίνεται να αφορά την πολιτική ελευθερία των Ελλήνων από τα δεσμά της χούντας των συνταγματαρχών. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η απελευθέρωση απ’ τη χούντα

αποτελούσε ένα ελάχιστο μέρος της ελευθερίας που διεκδικούσαν οι ρομαντικοί καταληψίες του Νοέμβρη: όσοι έζησαν από μέσα την εξέγερση του Πολυτεχνείου, γνωρίζουν (ή οφείλουν να γνωρίζουν) ότι η ελευθερία που διεκδικούσαν ήταν µια ελευθερία δίχως όρια. Και ότι η ελευθερία που διεκδικούσαν δεν υπήρχε πουθενά, παρά µόνο εντός του Πολυτεχνείου! Ήταν η ελευθερία που βίωναν, από στιγμή σε στιγμή, από ώρα σε ώρα, από μέρα σε νύχτα και από νύχτα σε μέρα, τα λίγα εικοσιτετράωρα που κράτησε η εξέγερσή τους. Ήταν η ελευθερία της εξέγερσης, η ελευθερία του εξεγερμένου! Και ήταν μια ελευθερία που αξιώθηκαν να βιώσουν χάρη σε κάποιες παραλείψεις της κυβέρνησης των συνταγματαρχών!...

*** Το εξηγεί θαυμάσια ο Ζ. Χανέιν, καθώς διαπραγματεύεται το λήμμα «Ελευθερία» στη «Μικρή Πολιτική Εγκυκλοπαίδεια»: το πραγματικά διαθέσιμο μέρος της ελευθερίας προκύπτει από µία απλή κυβερνητική αμέλεια που μπορεί κάθε στιγμή να διορθωθεί. Μια παράλειψη που επανορθώνεται αμέσως, όταν η ελευθερία –ανεκτή, σε λανθάνουσα κατάσταση– προτίθεται να πραγματοποιηθεί στην πράξη, να πάρει σάρκα. Και να µπει σαν παράσιτο, σαν µία απόπειρα διαταραχής, στο σύστημα ρυθμίσεως των ανθρωπίνων υπάρξεων που αποτελεί το απόλυτο σχέδιο κάθε επιστημονικής διακυβερνήσεως… Ακριβώς έτσι: όταν οι συνταγματάρχες αντελήφθησαν ότι οι ελεύθεροι-εξεγερ-

μένοι του Πολυτεχνείου μπήκαν «σαν παράσιτο, σαν µια απόπειρα διαταραχής», στο χουντικό, στην περίπτωσή μας, «σύστημα ρυθμίσεως των ανθρωπίνων υπάρξεων», διόρθωσαν την αμέλειά τους, δίδοντας τέλος σ’ αυτή τη… διαταραχή. Με την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο… *** Κατά τα λοιπά, συνειδητά ή υποσυνείδητα, τα «παιδιά του Πολυτεχνείου», όπως και όλα τα παιδιά που εξεγείρονται διεκδικώντας ελευθερία, γνωρίζουν ότι δεν είναι κανείς, κανείς δεν δύναται να είναι, πραγματικά ελεύθερος. Μπορούμε μόνο να είμαστε «ελεύθεροι από...», ελεύθεροι από κάτι, από κάποια απ’ όλα εκείνα τα δεσμά που, καταναγκαστικά, μας επιβάλλονται από τη στιγμή που γεννιόμαστε και βιώνουμε τον ανθρώπινο κόσμο: γεννιόμαστε σε συνθήκες «δουλείας» και υποχρεωνόμαστε σε διαδοχικές μικρές ή μεγαλύτερες «εξεγέρσεις», προκειμένου να νιώσουμε ελεύθεροι από κάτι, και από κάτι άλλο, κι από κάτι άλλο... Στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο η ελευθερία ήταν και είναι μια παραδρομή της εξουσίας. Εκεί όπου υπάρχει, υπάρχει χάρη σε ένα κενό εξουσίας. Ειδικά στις μέρες μας, η πολιτική ελευθερία είναι μια μακρά, συγκινητική μεν, άτυχη δε περιπέτεια, που συντελεί στη διαμόρφωση καταναλωτών και μακάριων θεατών της τηλεόρασης. Πολίτες που τους διαμορφώνουν τα μονοπώλια της πληροφορίας και οι νόμοι της «ανάπτυξης». Σε ορισμένους από αυτούς η πραγματική ελευθερία φυτοζωεί στην κατάσταση της νοσταλγίας. Σε άλλους υπάρχει σαν είδος ενός τρελού σχεδίου, που το υπερασπίζονται άγρια ενάντια στην πραγματικότητα. •

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

“

Αυτή η περιβόητη «γενιά του Πολυτεχνείου» ήταν ο ∆ούρειος Ιππος για τη δυσφήμηση της εξέγερσης. Αναπαράγοντας κάθε χρόνο τη φιλολογία περί «πρωταγωνιστών» και παρουσιάζοντας την ατομική τους εξέλιξη από νεαρούς επαναστάτες σε μεσήλικες βουλευτές ή γραφικούς νοσταλγούς, πολύ γρήγορα αφυδατώθηκε το γεγονός από τον ανατρεπτικό και επαναστατικό του χαρακτήρα. Συστατικό στοιχείο συγκρότησης της ∆εξιάς στο χώρο της νεολαίας κατά τη μεταπολίτευση υπήρξε η κατάρριψη του «μύθου του Πολυτεχνείου». Αυτό στην αρχή δεν ήταν εύκολο. Αλλά μόλις ισχυροποιήθηκε πολιτικά η ΟΝΝΕ∆, επιχείρησε τον πλήρη διαχωρισμό της από τις άλλες νεολαίες. Στον εορτασμό της δεκάτης επετείου τέθηκε θέμα αποχώρησης της οργάνωσης, κάτω από την πίεση του γραμματέα της μαθητικής ΜΑΚΙ, του γνωστού μας Νίκου Χατζηνικολάου, με το επιχείρημα ότι «οι μαθητές που ψήφισαν ∆εξιά κατά τις πρόσφατες εκλογές για τις μαθητικές κοινότητες και τα δεκαπενταμελή συμβούλια, δεν θέλουν ούτε ν’ ακούσουν για Πολυτεχνείο». Πρόεδρος της ΟΝΝΕ∆ ήταν ο («σκληρός» τότε) Βασίλης Μιχαλολιάκος και αντιπρόεδρος ο (ακροδεξιός σήμερα) Μάνος Μανωλάκος. Ηταν Νοέμβριος του 1983, δύο χρόνια μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Η σκληρή αυτή στάση των δεξιών μαθητών υπό τον κ. Χατζηνικολάου δεν είχε πάντως συνέχεια. Η ΟΝΝΕ∆ τελικά συμμετείχε στον εορτασμό. ∆έκα ακριβώς χρόνια αργότερα, το 1993, κυκλοφόρησε ένα βιβλίο για τη λεγόμενη «γενιά του Πολυτεχνείου». Φανταστείτε την έκπληξή μας όταν διαπιστώσαμε ότι μέσα στους πρωταγωνιστές αυτής της γενιάς ο συγγραφέας περιλαμβάνει και τον κ. Χατζηνικολάου, ο οποίος το 1973 πήγαινε στο δημοτικό! Η τρίτη άρνηση: 1995 Αυτή η περιβόητη «γενιά του Πολυτεχνείου» ήταν, βέβαια, ο ∆ούρειος Ιππος για τη δυσφήμηση της εξέγερσης. Αναπαράγοντας κάθε χρόνο τη φιλολογία περί «πρωταγωνιστών» και παρουσιάζοντας την ατομική τους εξέλιξη από νεαρούς επαναστάτες σε μεσήλικες βουλευτές ή γραφικούς νοσταλγούς, πολύ γρήγορα αφυδατώθηκε το γεγονός από τον ανατρεπτικό και επαναστατικό του χαρακτήρα. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την κατεύθυνση έπαιξε και η «επαγγελματική αποκατάσταση» πολλών από τους λεγόμενους «πρωταγωνιστές» της εξέγερσης, μέσω της δημιουργίας του υφυπουργείου Νέας Γενιάς του Κώστα Λαλιώτη. Βρισκόμαστε πλέον μόνο ένα βήμα από την πλήρη απαξίωση. Το Πολυτεχνείο θα ταυτιστεί από τότε με όλες τις αρνητικές συνδηλώσεις της μεταπολίτευσης, από τα σκάνδαλα μέχρι τον αυταρχικό δικομματισμό. Το επόμενο βήμα ήταν να υπονομεύεται συνεχώς στη συνείδηση των πολιτών το «Πολυτεχνείο» μέσα από τις πανηγυριώτικες εκδηλώσεις και τα ετήσια καθιερωμένα επεισόδια. Οι χουντικοί βρήκαν το έδαφος να διακηρύσσουν σε όλους τους τόνους ότι τα περί νεκρών του Πολυτεχνείου αποτελούν μυθεύματα των πάσης φύσεως «προοδευτικών». Τον Νοέμβριο του 1994, στην επέτειο του Πολυτεχνείου, ο Χρή-

στος Πασαλάρης παρουσίαζε μια νέα εκδοχή της εξέγερσης, φροντίζοντας μάλιστα να βάλει τη λέξη σε εισαγωγικά: Μπορεί οι Ελληνες να «νανουρίζονται ακόμη από αυτό το "αντιστασιακό" παραμύθι», αλλά στην πραγματικότητα το Πολυτεχνείο δεν ήταν παρά μια πράξη σκηνοθετημένη από «σκοτεινούς υπερατλαντικούς σκηνοθέτες», που «εργάστηκαν καταχθόνια για να φέρουν στην εξουσία τον Ιωαννίδη και να παραδώσουν τη μισή Κύπρο στους Τούρκους» («Ως πότε το παραμύθι του Πολυτεχνείου;», Απογευματινή, 18.11.94). Ενα χρόνο αργότερα, τον Νοέμβρη του 1995, ο Μιχάλης ∆ημητρίου θα προχωρούσε ακόμη περισσότερο: το Πολυτεχνείο, «σύγκρουση και διαμάχη Ελλήνων προς Ελληνες», δεν έχει και πολύ νόημα να γιορτάζεται. «Είναι μια επέτειος "ενδοελληνική" (...) όπως ήταν η εκτέλεση των Εξ, το 1935, τα ∆εκεμβριανά, το 1963 και η υπόθεση (sic) Λαμπράκη, η επέτειος της 4ης Αυγούστου και τόσες άλλες επέτειοι που δίχασαν και πόνεσαν τους Ελληνες εξαιτίας Ελλήνων» («Ως πότε Πολυτεχνείο;», Ελεύθερος Τύπος, 15.11.95). Η τέταρτη άρνηση: 2004 Για πρώτη φορά θα αγκαλιάσει η ∆εξιά το Πολυτεχνείο κατά την περίοδο της κυβέρνησης Καραμανλή και τα γνωστά ανοίγματα του τότε πρωθυπουργού με τις επισκέψεις στον Αη Στράτη και άλλες συμβολικές κινήσεις προς την κατεύθυνση της Αριστεράς. Και πάλι, όμως, δεν θα βρεθεί, βέβαια, καμιά άλλη επιβεβαίωση για τη συμμετοχή της ∆εξιάς στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, παρά μόνο η «αποκάλυψη» ότι >ο Κώστας Καραμανλής έκανε κοπάνα στις 15 Νοεμβρίου 1973 μαζί με τους συμμαθητές του ή ότι την περίοδο εκείνη ο κ. Μεϊμαράκης υπήρξε θαυμαστής του κ. Μπίστη. Η μνήμη του Πολυτεχνείου είχε πια ξεθωριάσει τόσο πολύ που καθένας μπορούσε να λέει και να γράφει ό,τι ήθελε. Αλλά αυτή η χαλαρή ταύτιση ενός ηγέτη της δεξιάς παράταξης με το Πολυτεχνείο έχει και μια αισιόδοξη ανάγνωση. Ότι ακόμα και τότε η εξέγερση διατηρούσε μια αίγλη, που δεν μπόρεσαν να διαγράψουν 30 χρόνια δυσφήμησης. * Το κείμενο αποτελεί συνοπτική μεταγραφή της παρέμβασης στην επετειακή εκδήλωση που οργάνωσε ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 στην ΕΣΗΕΑ την περασμένη Τρίτη. Στην εκδήλωση μίλησαν επίσης ο πρόεδρος του συνδέσμου Νίκος Τριανταφύλλου, ο συνταγματολόγος Γιώργος Κατρούγγαλος και ο ιστορικός Γιώργος Μαργαρίτης. Το βίντεο της εκδήλωσης στο http://left.gr/news/i-ekdilositoy-sfea-gia-ta-40-hronia-toypolytehneioy-me-fako-toy-leftgrvinteo. •

Λίμνες Ηλείας: Μια νέα Κερατέα γεννιέται;

«Ο

σοι αγωνίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας βαπτίζονται τρομοκράτες και παράνομοι. Αυτό που συμβαίνει στην Ηλεία, δυστυχώς, έχει πολλά κοινά με τους αγώνες των κατοίκων στη Χαλκιδική. Η σημερινή κυβέρνηση με την βοήθεια αιρετών εκπροσώπων επιχειρεί να ποινικοποιήσει τον αγώνα των κατοίκων με μεθόδους πρωτοφανούς τρομοκρατίας». Με αυτή τη δήλωση η Ηρώ ∆ιώτη, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και υπεύθυνη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας για το Περιβάλλον περιέγραψε περιεκτικά όχι μόνο τι συμβαίνει στην Ηλεία σήμερα, αλλά και σε όλες τις περιοχές της χώρας όπου δρουν μικρότερα ή μεγαλύτερα κοινωνικά κινήματα για την προστασία του περιβάλλοντος.

αυτή τη φαρσοκωμωδία μεταφοράς ξεπερασμένων και αποδεδειγμένα αναποτελεσματικών τεχνολογιών από τη μία περιοχή στην άλλη. Η απάντηση που έλαβαν ήταν αστυνομική αυθαιρεσία και επιβολή: ∆ύο διμοιρίες των ΜΑΤ έκαναν αιφνιδιαστική επέμβαση την περασμένη Τρίτη [12/11] νωρίς το πρωί, προσήγαγαν με τη βία συνολικά έξι άτομα, ενώ κλούβες της αστυνομίας απέκλεισαν το δρόμο που οδηγεί στη χωματερή απαγορεύοντας τη διέλευση οχημάτων και πολιτών. Η περιοχή ξαφνικά έγινε «χώρος ανομίας» και δημιουργήθηκε κλίμα αστυνομοκρατίας σε μια προσπάθεια εκφοβισμού των κατοίκων. Με άλλα λόγια, το κράτος επέλεξε την ίδια μέθοδο «διαλόγου» όπως στις περιπτώσεις της Κερατέας και των Σκουριών.

Ιστορικό (μη) διαχείρισης

Τροφή για σκέψη

Στην Ηλεία προστίθεται ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ της μη διαχείρισης των απορριμμάτων πανελλαδικά. Στην περιοχή Λίμνες λειτουργεί παράνομα πολλά χρόνια Χώρος Ανεξέλεγκτης ∆ιάθεσης Αποβλήτων (ΧΑ∆Α), για τον όποιο η τοπική και κρατική εξουσία κινείται συνεχώς μεταξύ επιβολής και παρανομίας: Τον Ιούλιο του 2010 η Ν.Α Ηλείας αποφάσισε την παύση λειτουργίας δεκατεσσάρων (14) ενεργών ΧΑ∆Α, μεταξύ των οποίων και αυτός στις Λίμνες. Μάλιστα, τον Αύγουστο του 2010 επέβαλε πρόστιμο ύψους 34.000 ευρώ στον τότε δήμο Βώλακος λόγω συνέχισης απόθεσης απορριμμάτων εκεί. Ο ΧΑ∆Α, βέβαια, συνέχιζε να λειτουργεί νόμιμα ή παράνομα από διάφορους δήμους της περιοχής. Τον Φεβρουάριο του 2012 το ΥΠΕΚΑ αποφάσισε το οριστικό κλείσιμο του ΧΑ∆Α και την αποκατάστασή του, εντάσσοντάς τον σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ (με προϋπολογισμό 76.000 ευρώ), έργο που όμως ουδέποτε άρχισε. Από την άλλη, στην κοντινή περιοχή Ποτόκι λειτουργεί ένας, κατά τους κατοίκους, «εξευγενισμένος ΧΑ∆Α» (βλ. δεματοποιητής). Εκεί τα σύμμεικτα απορρίμματα δεματοποιούνται και τοποθετούνται ακριβώς δίπλα στην κοίτη του Αλφειού και σε αγροτικές καλλιέργειες, χωρίς καν ολοκληρωμένη λύση για τα στραγγίσματα. Να σημειωθεί ότι όπως έχουν θέσει πολλές φορές τα περιβαλλοντικά κινήματα και οι επιστημονικοί φορείς οι δεματοποιητές είναι επιλογές με προκαθορισμένο αποτέλεσμα. Περιβαλλοντικά, η μακροχρόνια αποθήκευση ισοδυναμεί με διάθεση ταφή. Ο χώρος εξάντλησε πλέον τα χρονικά όρια της άδειας λειτουργίας του (και των δύο παρατάσεων που είχε λάβει), την χωρητικότητά του και τη δυσοσμία, με αποτέλεσμα να σταματήσει τη λειτουργία του, με την πίεση και των κατοίκων. Η τελευταία ιδέα «επίλυσης» του προβλήματος από πλευράς αρμοδίων ήταν η αναπαραγωγή και η διαιώνιση του. Αντί να αναζητηθούν άμεσες λύσεις που να είναι συμβατές με μια βιώσιμη μόνιμη διαχείριση των απορριμμάτων, όπως έχουν κατατεθεί και στο δημόσιο διάλογο που έχει ανοίξει στην περιοχή, ο δήμος Πύργου αποφάσισε άμεσα τη μεταφορά του συγκροτήματος δεματοποίησης από το Ποτόκι στις Λίμνες! Πολλές φορές τα τοπικά κινήματα ενάντια στη χωρίς προγραμματισμό δημιουργία ΧΑ∆Α και ΧΥΤΑ έχουν κατηγορηθεί (αδίκως) για πρακτικές NIMBY (Not in my back yard –όχι στην πίσω αυλή μου). Οι αρμόδιοι βέβαια σε αυτή την περίπτωση βρήκαν μια πιο ευφάνταστη πρακτική: Πήραν τα σκουπίδια από το σαλόνι και τα μετέφεραν στην κρεβατοκάμαρα!

Το γεγονός δεν θα πρέπει να θεωρείται έκτακτο σε μια γενικά καλή ή έστω μετριασμένη διαχείριση των περιβαλλοντικών εξάρσεων και συγκρούσεων αλλά μάλλον το αντίθετο: αυταρχικότερες θεσμοθετήσεις, κοντόφθαλμος σχεδιασμός που προωθεί συγκεκριμένες «λύσεις» (και συμφέροντα που τις συνοδεύουν), λόγος και πρακτική που αδυνατεί να εντάξει τις τοπικές κοινωνίες σε ένα μοντέλο τοπικής ανάπτυξης με χωροκοινωνική δικαιοσύνη. Μερικά σχόλια επί αυτών: Πρώτον, στην περίοδο των μνημονιακών πολιτικών, αυτά τα σε άλλους καιρούς επιμέρους ζητήματα, κεντρικοποιούνται. Οι κάτοικοι κινητοποιούνται για το τοπικό τους ζήτημα μεν, αλλά απέναντι σε μια κρατική εξουσία που θεωρούν ότι είναι άδικη και αφήνει ελάχιστα περιθώρια διαλόγου και συναίνεσης. Υπό αυτό το πρίσμα οι κινητοποιήσεις δεν μπορούν παρά να εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πολλών και δυναμικών κινητοποιήσεων στην περίοδο των μνημονίων απέναντι σε έργα και πρακτικές που δεν λαμβάνουν υπόψη ούτε τις τοπικές κοινωνίες ούτε το συλλογικό όφελος. ∆εύτερον, θα ήταν αφέλεια να θεωρούσαμε ότι το πρόβλημα της διαχείρισης (π.χ. των απορριμάτων στη συγκεκριμένη περίπτωση) είναι απλώς ένα θέμα δυσλειτουργίας του ελληνικού κράτους. Προφανώς περιέχει στοιχεία αδυναμίας οργάνωσης και διαφθοράς του κράτους αλλά το ζήτημα είναι βαθύτερο. Έχει να κάνει (και) με το ζήτημα της άνισης ανάπτυξης στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η επιλεκτική αυστηρότητα και η κατά βούληση εφαρμογή οδηγιών των ελληνικών κυβερνήσεων και της ΕΕ σε θέματα περιβάλλοντος είναι χαρακτηριστική: Πρόστιμα από τη μία για τη χρήση ΧΑ∆Α και ΧΥΤΑ αλλά από την άλλη προώθηση της καύσης ως μόνη λύση διαχείρισης, πρακτική που εγκαταλείπεται στις περισσότερες (κεντρικό)-ευρωπαικές χώρες. ∆εν είναι τυχαίο ότι οι χώρες του Ευρωπαϊκού νότου εκτός από τα προβλήματα χρέους αντιμετώπιζουν σήμερα και τα ισχυρότερα προβλήματα διαχείρισης απορριμμάτων με τεράστιες περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις. Τρίτον, το ζήτημα της δημοκρατίας είναι κομβικό. Τα κοινωνικά κινήματα για την προστασία του περιβάλλοντος είναι πάντα στόχος αντιδημοκρατικών επιθέσεων και καταστολής υπό το μανδύα της «ανάπτυξης για όλο το κοινωνικό σύνολο». Συνεπώς είναι σημαντική η στήριξη αυτών των αγώνων σε δύο επίπεδα: Απαίτηση για δημοκρατία και ουσιαστική διαβούλευση στο σχεδιασμό και την υλοποίηση τέτοιων έργων και αντίδραση σε μια προσπάθεια να καθιερωθεί η περιοχή τους μαζί με άλλες περιοχές ως «ελεγχόμενοι χώροι ειδικών συνθηκών» όπου η καταστολή γενικεύεται και οι χωροκοινωνικές σχέσεις και συγκρούσεις επιλύονται, πέρα του κράτους δικαίου, με όρους επιβολής. Γιώργος Βελεγράκης

Καταστολή όπως Σκουριές Οι κάτοικοι της περιοχής άμεσα κινητοποιήθηκαν και προσπάθησαν να μπλοκάρουν δυναμικά

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

“ Η αντιρατσιστική δράση της FIFA και της UEFA

∆ιαμαρτυρία ακτιβιστών της Greenpeace για την οικολογική καταστροφή από δραστηριότητες της Gazprom, χορηγού εταιρείας του Τσάμπιονς Λιγκ και της Σάλκε. Η τηλεόραση δεν αφιέρωσε ούτε μισό πλάνο ενώ η Βασιλεία, ως γηπεδούχος, τιμωρήθηκε με πρόστιμο.

ούτε ιδεολογικά κίνητρα έχει (μιλάμε, άλλωστε, για εταιρείες) ούτε συμβάλλει στην εκρίζωση του φαινομένου. Είναι βέβαια θετικό που υφίσταται, δεν αποτελεί όμως την κάθετη και πλήρως ξεκάθαρη απάντηση που ένα γνήσια λαϊκό άθλημα, όπως το ποδόσφαιρο, πρέπει να δώσει στο ρατσισμό.

Μικρό καλάθι για τον όψιμο αντιρατσισμό από FIFA και UEFA

είδηση ότι η FIFA επέβαλε πρόστιμο 25.000 ευρώ στην ΕΠΟ για πανό ακροδεξιού περιεχομένου σε ένα από τα τελευταία παιχνίδια της Εθνικής ομάδας δεν συνιστά φυσικά έκπληξη. Πρώτα απ’ όλα είναι εδώ και αρκετά χρόνια γνωστό ότι ακροδεξιές ομάδες παρακολουθούν δια ζώσης παιχνίδια της Εθνικής και φροντίζουν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους είτε με πανό, όπως αυτό που κρεμάστηκε εσχάτως και παρέπεμπε σε σβάστικα, είτε με συνθήματα ακραίου ρατσιστικού μίσους, όπως το «∆εν θα γίνεις Ελληνας ποτέ Αλβανέ, Αλβανέ». Eίναι επίσης πολύ γνωστό ότι ο νυν βουλευτής της Χρυσής Αυγής Ηλίας Παναγιώταρος είχε πρωτοστατήσει στην ίδρυση της «Γαλάζιας Στρατιάς»», του κατά γε-

νική ομολογία ακροδεξιού συνδέσμου φιλάθλων της Εθνικής ομάδας, μέσω του οποίου η διψασμένη για νέο αίμα Χρυσή Αυγή στρατολογούσε μέλη (λεπτομέρειες στο βιβλίο «Η μαύρη βίβλος της Χρυσής Αυγής» του ∆ημήτρη Ψαρρά, εκδόσεις Πόλις). Αυτό που ίσως δημιουργεί μία κάποια έκπληξη είναι τα αυξημένα αντανακλαστικά της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας (FIFA) σε ζητήματα όπως αυτό, αλλά και το ύψος του προστίμου (δεν είναι λίγα χρήματα τα 25.000 ευρω). Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε τα εξής: H FIFA, όπως και η UEFA, έχει κάνει πολλά τον τελευταίο καιρό για να πατάξει τα φαινόμενα >ρατσισμού στα γήπεδα του κόσμου. Τα πρόστιμα είναι πλέον τσουχτερά, ενώ δεν λείπουν και πιο βαριές τιμωρίες όπως είναι αυτές της τιμωρίας της

έδρας ομάδων, που αποδεδειγμένα έχουν στις τάξεις τους ακροδεξιού θυλάκους. Θα πρέπει, όμως, παράλληλα να τονιστεί ότι τόσο η FIFA όσο και η UEFA δεν διακρίνονται για τα αντιφασιστικά τους ιδεώδη ούτε ενεργούν με βάση κάποια στάση... ζωής των ηγεσιών τους. Αυτό που κυρίως ενδιαφέρει τον Ζεπ Μπλάτερ (πρόεδρος FIFA) και τον Μισέλ Πλατινί (πρόεδρος UEFA) είναι η προστασία του προϊόντος που ονομάζεται ποδόσφαιρο και το οποίο αποφέρει δισεκατομμύρια ευρώ τζίρων σε ετήσια βάση. Το ποδόσφαιρο για τους ανθρώπους που διαχειρίζονται τις τύχες του, είναι άθλημα που σαφώς θα πρέπει να προωθεί τις ιδέες της συναδέλφωσης και της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών διατυπώνοντας παράλληλα poli-

tical correct απόψεις για τα θέματα που απασχολούν τις κοινωνίες. Σαφώς και γίνεται προσπάθεια καταπολέμησης των ρατσιστικών φαινομένων, την ίδια ώρα όμως υπάρχει πρόθεση να μείνει το άθλημα έξω από κάθε πολιτικό επίδικο. Πανό με οποιοδήποτε πολιτικό περιεχόμενο απαγορεύεται και τα τηλεοπτικά κανάλια που μεταδίδουν ζωντανά τους αγώνες υποχρεούνται να μην προβάλλουν εικόνες πολιτικών ακτιβιστών που διαμαρτύρονται για οποιονδήποτε λόγο. Πρόσφατα, στον αγώνα της Βασιλείας με τη Σάλκε για το Τσάμπιονς Λιγκ ακτιβιστές της Greenpeace κρεμάστηκαν από την οροφή του γηπέδου διαμαρτυρόμενοι για την οικολογική καταστροφή που συντελείται στη βόρεια θάλασσα από δραστηριότητες της Gazprom, χορηγού ε-

ταιρείας τόσο της διοργάνωσης όσο και της Σάλκε. Η τηλεόραση δεν αφιέρωσε ούτε μισό πλάνο ενώ η Βασιλεία, ως γηπεδούχος, τιμωρήθηκε με πρόστιμο διότι επέτρεψε τη δράση των ακτιβιστών. Γίνεται, λοιπόν, σαφές ότι η αντιρατσιστική δράση της FIFA και της UEFA ούτε ιδεολογικά κίνητρα έχει (μιλάμε, άλλωστε, για εταιρείες) ούτε συμβάλλει στην εκρίζωση του φαινομένου. Είναι βέβαια θετικό που υφίσταται, δεν αποτελεί όμως την κάθετη και πλήρως ξεκάθαρη απάντηση που ένα γνήσια λαϊκό άθλημα, όπως το ποδόσφαιρο, πρέπει να δώσει στο ρατσισμό. Συνιστά πάντως μία αρχή για την οποία βέβαια οφείλουμε να κρατάμε πολύ μικρό καλάθι. Νίκος Γιαννόπουλος

Αόρατοι ναι, ανύπαρκτοι όχι! * Στη χώρα μας το θέμα των τροχαίων συγκρούσεων, των εγκλημάτων, των θανάτων και των αναπηριών από αυτές δεν θεωρείται ζήτημα πολιτικό…

έτος σε όλο τον κόσμο τα Μέλη της Παγκόσμιας Συμμαχίας Μ.Κ.Ο, για την Οδική Ασφάλεια, μοιράζονται το ίδιο μήνυμα και βίντεο για την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Τροχαίων ∆υστυχημάτων, μεταφρασμένο σε όλες τις γλώσσες. Στόχος και αξία αυτού του ενιαίου μηνύματος να αποδείξουμε τη δέσμευσή μας ως μέλη της Παγκόσμιας Συμμαχίας ότι εργαζόμαστε από κοινού ελπίζοντας ότι θα αναδείξουμε τη σοβαρότητα του θέματος της Οδικής Ασφάλειας για τα επόμενα χρόνια και θα παρθούν σημαντικές αποφάσεις από τους παγκόσμιους και διεθνείς οργανισμούς για να κάνουμε τους δρόμους ασφαλείς για όλους μας. Στη συνάντηση του Ο.Η.Ε., στις 5 και 6 Νοεμβρίου, το ∆.Σ. της Παγκόσμιας Συμμαχίας Μ.Κ.Ο. για την Οδική Ασφάλεια παρουσίασε ένα στρατηγικό σχέδιο ύψιστης σημασίας, γιατί αναδεικνύει όλες τις δραστηριότητες που διοργανώνονται για την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης, που πραγματοποιούνται με συνεργασία και με συνέπεια στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Κάθε χρόνο η τρίτη Κυριακή του Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί παγκοσμίως Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Τροχαίων ∆υστυχημάτων. Η Ημέρα Μνήμης είναι αφιερωμένη στη μνήμη των εκατομμυρίων που έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν σε τροχαία δυστυχήματα, στις οικογένειες τους και αποτελεί φόρο τιμής στα σωστικά συνεργεία, στην τροχαία, στον γιατρό και τον νοσηλευτή που καθημερινά έρχονται αντιμέτωποι με τραυματικές εμπειρίες από τροχαία δυστυχήματα. Ελληνική... πρωτιά Στη χώρα μας, που κατέχει την πρώτη θέση σε θανάτους και τραυματισμούς από τροχαία στην Ευρώπη [πάνω από 40.000 νεκροί από το 1990 μεχρι σήμερα], η Ημέρα αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία. Αν και τυπικα η ελληνική πολιτεία έχει αναγνωρίσει την Ημέρα Μνήμης από τις 23/12/2011, στην πράξη μόνο οι οργανώσεις που εκπροσω-

πούν οικογένειες των θυμάτων μαζί με τους ευάλωτους χρήστες του οδικού δικτύου (πεζούς, ποδηλάτες κ.λπ.) τιμούν τη μνήμη των θυμάτων και αγωνίζονται για την οδική ασφάλεια. ∆εν θα μπορούσε δυστυχώς να είναι διαφορετικά, αφού αν πραγματικά η πολιτεία ενδιαφερόταν για τα τροχαία εγκλήματα θα είχε πρωτα απ’ όλα κάνει κάτι για να τα περιορίσει. Φέτος, η Ημέρα Μνήμης συμπίπτει με μια ιδιαίτερα σημαντική ημέρα για την Ελλάδα, την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Η σύμπτωση αυτή θα μπορούσε να σημαίνει πολλά, όχι μόνο για τις οικογένειες των θυμάτων. Όμως, στη χώρα μας το θέμα των τροχαίων συγκρούσεων, των εγκλημάτων, των θανάτων και των αναπηριών από αυτές δεν θεωρείται ζήτημα πολιτικό… Πολύ περισσότερο ενοχοποιούνται η κακιά ώρα, το ταμπεραμέντο ή το DNA μας από την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα που ευνοεί την αναπαραγωγή του τροχαίου εγκλήματος. Έτσι οι δεκάδες χιλιάδες των ανθρώπων που έχουν θυσιαστεί στην άσφαλτο δεν αποτέλεσαν την αιτία μιας εξέγερσης που θα έβαζε στο επίκεντρο την ποιότητα αλλά και τη διατήρηση της ίδιας της ζωής. Στο πλαίσιο αυτής της παγκόσμιας δράσης ενάντια στην πανδημία που έχει σαν συνέπεια πάνω από 1.300.000 νεκρούς και αναρίθμητους τραυματίες στους δρόμους του κόσμου, στη χώρα μας θα πραγματοποιήσουμε τις παρακάτω εκδηλώσεις: Εκδηλώσεις για την Ημέρα Μνήμης * Τετάρτη 13 Νοεμβρίου μέχρι και Τετάρτη 20 Νοεμβρίου, στον Πειραιά, στον σταθμό του ΗΣΑΠ, έκθεση αφίσας για τα Τροχαία Εγκλήματα του ∆ημήτρη Θ. Αρβανίτη. Αφίσες που σχεδιάστηκαν για να υποστηρίξουν τις δράσεις του συλλόγου «SOS Τροχαία Εγκλήματα» και που αφορούν στα καίρια προβλήματα που συμβάλλουν στην αναπαραγωγή των τροχαίων συγκρούσεων και έχουν καταστήσει τη χώρα μας πρωταθλήτρια στην Ευρώπη, σε

αριθμό θανάτων και τραυματισμών από τροχαίες συγκρούσεις. Αφίσες που αντιμετωπίζουν το θέμα της Οδικής Ασφάλειας με εύστοχο, ριζοσπαστικό και πρωτοποριακό σχεδιαστικά τρόπο. Στο πλαίσιο της έκθεσης την Παρασκευή 15 Νοέμβρη, στις 7μ.μ., στον ίδιο χώρο θα γίνει συζήτηση με την συμμετοχή του ∆. Αρβανίτη, εκπροσώπων του «SOS Τροχαία Εγκλήματα», του σωματείου εργαζομένων ΗΣΑΠ και συλλογικοτήτων του Πειραιά για το ζήτημα της ασφαλούς μετακίνησης. Η έκθεση αφίσας πραγματοποιείται με την υποστήριξη της ΣΤΑ.ΣΥ. * Κυριακή 17 Νοεμβρίου, στη Ρόδο, κατόπιν αιτήματος, με την αποστολή εγγράφου στον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ρόδου κ.κ. Κύριλλο, επίτιμο μέλος της ΕΥΘΥΤΑ Ρόδου, θα τελεστεί για τέταρτη χρονιά επιμνημόσυνη δέηση σε όλους τους ναούς της Ρόδου με σκοπό την ευαισθητοποίηση των πιστών. Επίσης, κατανυκτική συναυλία στον Ιερό Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στις 8.30μ.μ., από τον διεθνούς φήμης συνθέτη Φίλιππο Τσαλαχούρη. Το πρόγραμμα έχει ως εξής: Θα ακουστούν έργα του Sebastian Bach του Heinrich Ignaz Franz von Biber, και τα έργα του Φ. Τσαλαχούρη «Πέντε Προσευχές» που θα ακουστεί σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση και προσευχή αφιερωμένη στην Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Τροχαίων ∆υστυχημάτων σε ποίηση ∆ιονύση Καψάλη, που θα ακουστεί επίσης σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση. Συμμετέχει η Μικτή Χορωδία Ρόδου υπό τη διεύθυνση – διδασκαλία του Μιχάλη Καλαεντζή. Κατά την έναρξη ποδοσφαιρικού αγώνα στις 17/11, η ποδοσφαιρική ομάδα «Ιππότες της Παλιάς Πόλης» θα εισέλθουν στο γήπεδο, φορώντας μπλούζες της ΕΥΘΥΤΑ Ρόδου και θα ανοίξουν banner με το μήνυμα «Στόχος μας οι δρόμοι να είναι ασφαλείς για όλους μας». * ∆ευτέρα 18 μέχρι και την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου, στο Χαϊδάρι, στην αίθουσα εκδηλώσεων του ∆ημαρχείου (Λ. Αθηνών

& Καραισκάκη, 9π.μ. - 3μ.μ.) θα πραγματοποιηθεί έκθεση φωτογραφίας του Άγγλου φωτογράφου Paul Wenham – Clarke με θέμα «Όταν οι ζωές συντρίβονται», μια έκθεση που εστιάζει στις επιπτώσεις του τροχαίου στις οικογένειες των θυμάτων, στα άτομα με αναπηρία αλλά και στους εργαζόμενους στις υπηρεσίες των επειγόντων. Τη ∆ευτέρα 18 Νοέμβρη, στις 7μ.μ., θα πραγματοποιηθεί στον ίδιο χώρο συζήτηση για την οδική ασφάλεια. Συνδιοργανωτές σε αυτή την έκθεση είναι ο Οικο.Πόλις, οι Φίλοι της Φύσης και ο Σύλλογος Πυργούσων Αττικής το Πυργί Χίου. * Την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, στην Αθήνα, πλατεία Συντάγματος, στη 1μ.μ., ο SOS Τροχαία Εγκλήματα πραγματοποιεί για τέταρτη χρονια ανοικτή εκδήλωση για να τιμήσει αυτούς που χάθηκαν στους δρόμους και για να αποτραπούν νέες ανθρωποθυσίες. Η εκδήλωση θα γίνει μια βδομάδα μετά λόγω των εκδηλώσεων για την επέτειο του Πολυτεχνείου. Καλούμε κάθε ευαίσθητο πολίτη να συμμετάσχει ενεργά στις εκδηλώσεις. Όλους τους ευάλωτους χρήστες του οδικού δικτύου να συμπαραταχθούμε για να κάνουμε τους δρόμους ασφαλείς. Σε εξελιξη είναι η προετοιμασία για δεύτερη χρονια πανελλαδικής «Μαύρης Ποδηλατοπορείας» από ποδηλατικές ομάδες σε διάφορες πόλεις της χώρας [Αθήνα στη 1μ.μ., στο Πεδίο του Άρεως, Θεσσαλονίκη στις 12μ., στο Λευκό Πύργο, Ιωάννινα στις 11.30π.μ., Κέρκυρα στις 12μ., Αλεξάνδρεια Ημαθίας στη 1μ.μ., Αμαλιάδα]. Ενώ παράλληλα σε ολο και περισσότερες πόλεις εμφανίζονται στους τόπους θυσίας των θυμάτων πεταλούδες στην άσφαλτο. Πανελλαδικός Σύλλογος SOS Τροχαία Εγκλήματα ΕΥΘΥΤΑ – Παρατηρητηριο Οδικής Ασφάλεια Ρόδου

ΕΡΓΑΣΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

«Καθαρίζουν» για όλους τους εργαζόμενους * Ο αγώνας των καθαριστριών ενάντια στις απολύσεις και την ιδιωτικοποίηση του τομέα της καθαριότητας συνεχίζεται Τελευταία υπάρχει μεγάλη «κινητικότητα» στο υπουργείο Οικονομικών και δεν πρόκειται μόνο για τις επισκέψεις των τροϊκανών. Αν κανείς περάσει έξω από την Καραγεώργη Σερβίας θα συναντήσει δεκάδες απολυμένες καθαρίστριες από όλη την Ελλάδα που εδώ και πολλές βδομάδες βρίσκονται σε κινητοποιήσεις. Η «Εποχή» μίλησε με την Ευαγγελία Αλεξάκη μέλος του Συντονιστικού των Καθαριστριών στο υπουργείο Οικονομικών και τον ∆ημήτρη Μέρκο, μέλος του Γενικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στις ∆ημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες (ΠΟΕ-∆ΟΥ). Τη συνεντεύξη πήρε

η Μάρθα Σίσκα

Μπορείτε να μας περιγράψετε το εργασιακό σας καθεστώς αλλά και τι κρύβεται πίσω από την επιλογή για απολύσεις των καθαριστριών; Ευαγγελία Αλεξάκη: Εργαζόμαστε με συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου. Η εργασία μας είναι η φροντίδα της καθαριότητας σε όλους τους χώρους των υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών, δηλαδή Σ.∆.Ο.Ε, ∆.Ο.Υ., Τελωνεία, Γενικό Χημείο του Κράτους και τις κεντρικές Υπηρεσίες. Πίσω από τις απολύσεις μας κρύβεται το αδιάφορο κράτος που δεν στηρίζει τους πολίτες και περισσότερο τις αδύναμες ομάδες. Οι κυβερνώντες ενδιαφέρονται να κάνουν τους φίλους τους εργολάβους στο χώρο της καθαριότητας πλουσιότερους, δίνοντάς τους τη δουλειά μας με πολύ μεγαλύτερο κόστος. Ίσως και πέντε φορές πάνω, με ανάλογη επιβάρυνση του φορολογούμενου πολίτη. Οι εργολάβοι επιβάλλουν εργασιακό καθεστώς μεσαίωνα. Οι εργαζόμενές τους αμείβονται με 200 περίπου ευρώ το μήνα, με μερική ασφάλιση και κανένα εργασιακό δικαίωμα, ∆ηλαδή καθεστώς γαλέρας. Αυτές οι επιχειρήσεις είναι στη λίστα με τη μεγαλύτερη φοροδιαφυγή, φοροαποφυγή, εισφοροαποφυγή και εισφοροδιαφυγή. Ρίχνουν 595 εργαζόμενες στον καιάδα για την ικανοποίηση της πολιτικής τους πελατείας. ∆ημήτρης Μέρκος: Είναι προφανές ότι η επιλογή αυτής της κατηγορίας των εργαζομένων δεν έγινε τυχαία και σε καμιά περίπτωση δεν σχετίζεται με την υποτιθέμενη προσπάθεια περιορισμού των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Άλλωστε, η συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων είναι η χειρότερα αμειβόμενη, με μισθούς των 500 περίπου ευρώ. Επέλεξαν τις καθαρίστριες γιατί ο τομέας της καθαριότητας διεκδικείται από μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα και τους γνωστούς εργολάβους της καθαριότητας, αλλά και γιατί θεώρησαν ότι θα έχουν τις μικρότερες αντιστάσεις από την πλευρά των απολυμένων. Προφανώς, όμως, υπολόγιζαν χωρίς τον ξενοδόχο. Συμμετέχετε δυναμικά στις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις. Στην τελευταία, μάλιστα, με απόφαση των οργανωτών, είσαστε στην κορυφή της πορείας. Πώς και πότε ξεκινήσατε τον αγώνα σας, ποια είναι τα πιο σημαντικά «στιγμιότυπα» του; Ε.Α.: Αισθανθήκαμε περήφανες με την τοποθέτηση μας στην κορυφή της πορείας στη γενική απεργία της 6ης Νοέμβρη από τους οργανωτές. Ο αγώνας μας είναι δίκαιος διαρκής και ταξικός και οι εργαζόμενοι στους άλλους χώρους μας αγκάλιασαν δίνοντάς μας δύναμη για εντονότερη κλιμάκωση και διάρκεια ως την τελική δι-

“

∆ιαπιστώσαμε πολιορκώντας τα αυτοκίνητά τους, φωνάζοντας τους δολοφόνους, ότι στα δικά τους πρόσωπα επικρατεί ο φόβος, όχι γιατί τους αποδοκίμαζαν γυναίκες, αλλά γιατί γνωρίζουν ότι η οργή του λαού είναι πιο δυνατή από το αξίωμά τους.

καίωση. Οι κινητοποιήσεις μας άρχισαν στις 23 Αυγούστου, μόλις ενημερωθήκαμε ότι αποτελούμε στόχο εξόντωσης. Με καθημερινή παρουσία στο υπουργείο Οικονομικών με πανό και συνθήματα, με πορείες στο υπουργείο ∆ιοικητικής Μεταρρύθμισης, κάναμε γνωστό στους συμπολίτες μας το πρόβλημα και στους κυβερνώντες ότι θα αγωνιστούμε μέχρι τη νίκη. Από τους υπουργούς Οικονομικών και Μεταρρύθμισης δεν έχουμε ακόμη απάντηση, έχουμε λάβει την περιφρόνησή τους. Επισπευτήκαμε τον Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας δίνοντας ψήφισμα, ενημερώσαμε όλα τα κόμματα και μιλήσαμε με πλήθος βουλευτών. Προσπαθήσαμε να δώσουμε ανάλογο ψήφισμα στον υπουργό Οικονομικών ως άμεσο προϊστάμενο μας, χωρίς όμως επιτυχία. ∆είγμα ανάλογου ήθους. ∆εν εκτιμήθηκε ότι 20 και περισσότερα χρόνια εμείς φροντίζουμε την υγεία στο χώρο όπου εργάζονται οι συνάδελφοί μας. Και το γραφείο όπου ο κ. Στουρνάρας εργάζεται, εμείς το καθαρίζουμε… Έχουμε οργανώσει δύο διανυκτερεύσεις έξω από το Υπ.Οικ., που μας επισκέφτηκαν πολλοί φορείς και μας συμπαραστάθηκε πλήθος πολιτών. Πολύ σημαντική δράση ήταν η αποδοκιμασία έξω από το Υπ.Οικ. του κλιμακίου της τρόικας και του κ. Στουρνάρα, εκφράζοντας έτσι το κοινό αίσθημα όλων των εργαζόμενων δύο συνεχόμενες φορές. ∆ιαπιστώσαμε πολιορκώντας τα αυτοκίνητά τους, φωνάζοντας τους δολοφόνους, ότι στα δικά τους πρόσωπα επικρατεί ο φόβος, όχι γιατί τους αποδοκίμαζαν γυναίκες, αλλά γιατί γνωρίζουν ότι η οργή του λαού είναι πιο δυνατή από το αξίωμά τους. Περπατήσαμε από το Ραδιομέγαρο της Ε.Ρ.Τ. μαζί με τους σχολικούς φύλακες και τους αλληλέγγυους πολίτες μέχρι τη Βουλή, αποδίδοντας τιμή στον αγώνα τους για τον ίδιο σκοπό που και εμείς βρισκόμαστε στην πάλη. Ήμασταν μαζί με τους συναδέλφους μας στην κινητοποίηση της Α∆Ε∆Υ στις 14 Νοέμβρη. Αλλώστε, συμμετέχουμε με εκπρόσωπό μας στο Πανελλήνιο ∆ιακλαδικό Συντονιστικό που έχει δημιουργηθεί από τους κλάδους που βρίσκονται σε απολύσεις ή διαθεσιμότητα. Πιστεύετε πως θα πετύχει αυτός ο αγώ-

νας; Υπάρχουν συμμαχίες μέσα στην κοινωνία; ∆.Μ.: Ο αγώνας αυτός είναι ήδη πετυχημένος. Όχι μόνο γιατί ανοίγει το δρόμο επιστροφής στη δουλειά, αλλά γιατί οι καθαρίστριες κατάφεραν μέσα από τις καθημερινές κινητοποιήσεις τους να απονομιμοποιήσουν τις απολύσεις στα μάτια του συνόλου της κοινωνίας. Ακόμα και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές των απολύσεων στο δημόσιο, αναγκάζονται πλέον να παραδεχτούν δημόσια ότι όχι μόνο δεν λύνεται το δημοσιονομικό πρόβλημα με την απόλυση των καθαριστριών, και κατ’ επέκταση και των άλλων δημοσίων υπαλλήλων, αλλά ότι πραγματικός στόχος είναι η διάλυση των εργασιακών σχέσεων, η κατάργηση της σταθερής εργασίας και η μεταφορά αντικειμένων του δημοσίου σε ιδιώτες. Ε.Α.: Στον αγώνα μας συμμάχους έχουμε όλους τους εργαζόμενους που έχουν πληγεί όπως εμείς, σε όλους τους τομείς, τους μικροεπιχειρηματίες που έβαλαν λουκέτα, τους άνεργους ιδιωτικού και δημόσιου, επίσης όλους τους συμπολίτες μας που η οικονομική κρίση τους έχει φέρει στα όρια της αξιοπρεπούς διαβίωσης. Σύμμαχοί μας είναι ακόμη και όσοι διατηρούν τις δουλειές τους γιατί και αυτοί ζουν μέσα στον εφιάλτη της πιθανής ανεργίας. Τι σας δίνει δύναμη να συνεχίζετε με αμείωτη ένταση (είστε εσείς που κάθε τόσο «συναντούν» μπροστά τους οι Τόμσεν και Μορς, παρόλη την καταστολή που έχετε υποστεί) των αγώνα σας μετά από τόσο καιρό; Ε.Α.: ∆ύναμη παίρνουμε από την ανάγκη να διατηρήσουμε την αξιοπρέπειά μας, τη δυνατότητα να προσφέρουμε στην οικογένειά μας, στην κοινωνία των πολιτών, να διατηρήσουμε τη συμμετοχικότητά μας στον κόσμο των αξιών, για μια κοινωνία που οι αξίες θα ανεβάζουν τους ικανούς και θα υπάρ-

χει δικαιοσύνη. Στον αγώνα μας υπάρχει ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, για να μην δούμε τα παιδιά μας οικονομικούς μετανάστες και ταπεινωμένα στα ντόπια και ξένα σκλαβοπάζαρα. Με τον αγώνα μας καλούμε όποιον συμφωνεί να συνταχθεί μαζί μας και με το κίνημα ώστε να γίνει μαζικό και να σταματήσει ο εξευτελισμός της ανθρώπινης οντότητας. Οι Τόμσεν Μόρς και Στουρνάρας και όσοι κρύβονται πίσω τους, μέσα και έξω από τα σύνορα μας, είναι αυτοί που βάζουν τη δική τους λογική για να πατήσουν πάνω στη δική μας δικαιοσύνη. Μας πατάνε, μας διαλύουν τη ζωή, σκοτώνοντας τα όνειρά μας. ∆ολοφονούν το μέλλον των παιδιών μας. Εκπροσωπούν τον ταξικό κίνδυνο και μοναδικός στόχος τους είναι η εφαρμογή της σύγχρονης εργασιακής σκλαβιάς. Όλα αυτά μας δίνουν δύναμη για αντίσταση. Ποια θα είναι η προοπτική των κινητοποιήσεών σας; ∆.Μ.: Οι κινητοποιήσεις θα σταματήσουν μόνο όταν και η τελευταία απολυμένη καθαρίστρια γυρίσει στη δουλειά της. Πρέπει, όμως, να γίνει άμεσα κατανοητό ότι ο αγώνας αυτός δεν αφορά μόνο τις καθαρίστριες. Είναι επιτακτική η ανάγκη ο καλύτερος συντονισμός όλων των απολυμένων και όλων των εργαζομένων. Είναι ανάγκη τα συνδικαλιστικά μας όργανα, να πάψουν να παρακολουθούν τις εξελίξεις από «απόσταση ασφαλείας». Να αναλάβουν πρωτοβουλίες συντονισμού των αγώνων, καλύτερης οργάνωσής τους, να εμπνεύσουν και κυρίως να αποκαταστήσουν τη χαμένη εμπιστοσύνη των εργαζόμενων απέναντί τους. Η υπόθεση αυτή αφορά όλη την κοινωνία. Η διάλυση του δημοσίου σηματοδοτεί και την κατάργηση και των τελευταίων δομών του κοινωνικού κράτους που συνεχίζουν ακόμα, έστω και με προβλήματα, να λειτουργούν. ∆εν νομίζω ότι στόχος τους είναι μόνο να απολύσουν μερικές χιλιάδες καθηγητές, γιατρούς, νοσηλευτές, σχολικούς φύλακες ή καθαρίστριες. Κύριος στόχος τους είναι η κατάργηση της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης, της δωρεάν υγείας, η μεταφορά της φύλαξης ή της καθαριότητας σε εργολάβους κ.λπ. •

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μια κομβική ιδιωτικοποίηση (που δεν πρέπει να περάσει)

τρόπος διαμόρφωσης του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας έχει καθορίσει (και θα συνεχίσει να καθορίζει) τις δυνατότητες αλλά και τα όρια άσκησης ενεργειακής πολιτικής, αλλά και πολιτικής γενικότερα. Το δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος αποτελεί μια υποδομή πρωτεύουσας σημασίας, απολύτως κρίσιμη ως προς την προοπτική αναπροσανατολισμού προς μια δίκαιη κοινωνία και ένα βιώσιμο περιβάλλον. Η ιδιωτικοποίηση του φορέα, στον οποίο ανήκει (Α∆ΜΗΕ) θα αποτελέσει μια αρνητική εξέλιξη με κομβική σημασία. Μια εξέλιξη δύσκολα αντιστρέψιμη από μια κυβέρνηση της αριστεράς. Μια εξέλιξη που θα δυσχεράνει, ενδεχομένως όσο καμία άλλη στο επίπεδο των ιδιωτικοποιήσεων, το έργο μιας κυβέρνησης της αριστεράς. Οι υλικές διατάξεις του δικτύου μεταφοράς δεν αντιστοιχούν σε κάτι ταξικά ουδέτερο. Στις διατάξεις αυτές εγγράφονται κομβικές πολιτικές επιλογές, που ευνοούν συγκεκριμένες εκδοχές για την οικονομία και την κοινωνία γενικότερα. Οι διαδρομές που επιλέχθηκαν τα τελευταία 60 χρόνια για τα 11 χιλιάδες χιλιόμετρα γραμμών (εναέριων, υπόγειων και υποθαλάσσιων, ολοένα και πιο υψηλής τάσης), οι αυτοματισμοί και οι άλλοι μηχανισμοί των 220 υποσταθμών και των 3 εθνικών κέντρων ελέγχου, οι διεθνείς συνδέσεις που αναπτύχθηκαν (όπως και αυτές που δεν αναπτύχθηκαν) με γείτονες χώρες, επηρέασαν καθοριστικά τη διαμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας και τις σχέσεις της με τις κοινωνίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Παράγοντας γεωπολιτικής ευστάθειας Ασκώντας πολιτική με αφανή τρόπο, μέσω επιλογών που αφορούν τόσο τη χάραξη γραμμών όσο και την τεχνική σύνθεση αυτών των γραμμών, ο ιδιοκτήτης του δικτύου μεταφοράς ήταν και είναι ένας κρίσιμος παράγοντας διαμόρφωσης γεωπολιτικής ευστάθειας και αστάθειας. Από την

πρώτη κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή μέχρι και την τελευταία κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, και μέχρι σήμερα, οι περιορισμοί και οι ευελιξίες του ελληνικού δικτύου μεταφοράς ενέργειας επηρέασαν κατά πολύ τη σχέση της Ελλάδας με την Ευρώπη, τις σχέσεις με τον ανεπτυγμένο καπιταλισμό, τις σχέσεις με τον υπαρκτό σοσιαλισμό. Ως προς το εσωτερικό της χώρας, ο συγκεκριμένος τρόπος διαμόρφωσης του δικτύου μεταφοράς καθόρισε, μεταξύ άλλων, τον τρόπο με τον οποίο αναπτύχθηκε η βιομηχανία. Αυτό το είχε κατανοήσει πολύ καλά η αριστερά την μοναδική φορά (πριν το παρόν) που φάνηκε ότι θα μπορούσε να διεκδικήσει την εξουσία. Κι αν η σοβιετικούτύπου εκβιομηχάνιση που πρότειναν οι αριστεροί μηχανικοί και οικονομολόγοι στη δεκαετία του 1940 δεν μπορεί να αποτελεί όραμα για τη δική μας αριστερά, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο ∆ημήτρης Μπάτσης1 και οι σύντροφοί του επέλεξαν ορθά να οργανώσουν τη δική τους πρόταση για τη μεταπολεμική κοινωνία γύρω από την ενδελεχή μελέτη της πρότασης ανάπτυξης του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας των ταξικών τους αντιπάλων (της δεξιάς και της ακροδεξιάς της δικής τους εποχής). Η διεκδίκηση της ηγεμονίας από την αριστερά σήμερα προϋποθέτει την εκπόνηση και υλοποίηση του δικού της σχεδίου για ένα δημόσιο δίκτυο ενέργειας. Με κοινωνικό προσανατολισμό Τα τεχνικά όρια ενός δικτύου δείχνουν πάντα και τα όρια εγχειρημάτων που αναφέρονται σε ένα διαφορετικό κοινωνικό προσανατολισμό. Πολύ χαρακτηριστικά, η πομπώδης μνημονιακή πρόταση για μαζική παραγωγή ηλεκτρισμού από μεγάλης κλίμακας φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, με σκοπό την εξαγωγή του ρεύματος στη Βόρεια Ευρώπη για να αποπληρωθεί το χρέος (Πρόγραμμα Ήλιος), κόλλησε στην ανυπαρξία συνδέσεων και

“

Οι μαθητευόμενοι μάγοι του ακραίου νεοφιλελευθερισμού του μνημονίου σπάνε το κράτος στα δύο. Το κέρδος από το δίκτυο θα παραχωρηθεί σε κάποιον ιδιώτη. Το δημόσιο θα αναλάβει το χρέος. Θα πληρώνει δηλαδή το δημόσιο το χρέος για να εξασφαλίζεται το κέρδος του ιδιώτη. διαδρομών για τη μεταφορά του ρεύματος στο εξωτερικό της χώρας. Αλλά και η μαζική εγκατάσταση μικρής κλίμακας αιολικών και ηλιακών διατάξεων είναι εξαρχής καταδικασμένη όσο δεν μετασχηματίζεται κατάλληλα το υπάρχον δίκτυο μεταφοράς. Ο οικολογικός μετασχηματισμός της παραγωγής και τα πολλά καλά του (η έρευνα που θα τον υποστηρίζει, οι μόνιμες και ποιοτικές θέσεις εργασίας για πολλούς, η αποκέντρωση, η δημιουργικότητα με βάση τον συνεταιρισμό, τα συνεργαζόμενα δίκτυα μικρών επιχειρήσεων σε επιλεγμένες και προσαρμοσμένες νέες και παλιές τεχνολογίες, σε βιολογική γεωργία, σε κτηνοτροφία και σε τουρισμό), θα προχωράει μαζί με τη διαμόρφωση ενός δικτύου μεταφοράς ενέργειας που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις ενός τέτοιου μετασχηματισμού. Ένα δίκτυο που θα ξεκινά από το υπάρχον για να το μετασχηματίσει όμως σταδιακά αλλά απο-

φασιστικά, δια της τροποποίησης και προσαρμογής του σε παραγωγή και χρήση που θα βασίζεται σε διασπορά και αποκέντρωση της παραγωγής, σε κοινοτικά/συνεταιριστικά δίκτυα, σε κριτική ενσωμάτωση τεχνικών εξοικονόμησης και κατανομής ρίσκων, σε επινόηση τεχνικών μαζικής αποθήκευσης ενέργειας με βάση όσο το δυνατόν πιο πολλές αλλά και πιο μικρές εγκαταστάσεις. Ένα δίκτυο μεταφοράς σχεδιασμένο να υποστηρίζει εντέλει την αυτοπαραγωγή ή συνεταιριστική παραγωγή και κάθε τι άλλο που θα περιορίζει το κύκλωμα της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής ενέργειας (για διάθεσή της ως εμπόρευμα). Για να μπορούμε να μιλάμε για ενέργεια που δεν θα είναι πράγματι εμπόρευμα αλλά δημόσιο αγαθό. Το υπάρχον δίκτυο μεταφοράς, η πραγματική βάση κάθε μετασχηματισμού, εκπροσωπεί ένα ανυπολόγιστο κεφάλαιο. Πέρα από τις αμέτρητες υλικές διατάξεις και την σύνδεσή τους σε εθνικό (και διεθνικά διασυνδεμένο) δίκτυο, υπάρχει η γη και η υπόλοιπη φύση που ενσωματώνεται σε αυτό. Περιουσία που διατέθηκε σε μια δημόσια επιχείρηση κοινής ωφέλειας με προνομιακούς όρους, η οποία σήμερα λανθάνει στους περιοριστικούς υπολογισμούς των νεοφιλελεύθερων εκποιητών της. Περιουσία που το κράτος συγκέντρωσε σταδιακά, γιατί δεν μπορούσε αλλιώς, κατά τη διάρκεια δεκαετιών. Εγγενώς παρών Το κεφάλαιο που απαιτήθηκε για τη διαμόρφωση του δικτύου είναι τόσο μεγάλο, ώστε ενσωματώθηκε σε αυτό, κατά τρόπο οργανικό, το μέλλον των εργαζομένων της επιχείρησης κοινής ωφέλειας (π.χ. το κεφάλαιο για την ασφάλισή τους). Όπως επίσης και ένα τεράστιο κεφάλαιο από τραπεζικά δάνεια που διατέθηκαν με προϋπόθεση την εγγύηση

του δημοσίου. Στο δίκτυο μεταφοράς εκπροσωπούνται με αδιάσπαστο τρόπο δημόσιες δεσμεύσεις, υποχρεώσεις και προοπτικές, πολύ μεγαλύτερης αξίας από τις λίγες εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για τα οποία προσπαθεί να το εκποιήσει η συγκυβέρνηση. Και είναι νομίζουμε πολύ λίγο και το ενάμιση δισ. ευρώ στο οποίο το αποτιμούν οι πιο καλοπροαίρετοι. Το κράτος είναι εγγενώς παρών σε κάθε τι που έχει να κάνει με το δίκτυο μεταφοράς. Από την άποψη αυτή το δίκτυο μεταφοράς είναι ανεκτίμητο. Γι' αυτό και οι μαθητευόμενοι μάγοι του ακραίου νεοφιλελευθερισμού του μνημονίου το ιδιωτικοποιούν, χωρίς να το ιδιωτικοποιούν. Για την ακρίβεια, σπάνε το κράτος, όπως αυτό αποτυπώνεται στο δίκτυο μεταφοράς, στα δύο. Το κέρδος από το δίκτυο θα παραχωρηθεί σε κάποιον ιδιώτη. Το δημόσιο, οι πολλοί, θα αναλάβουν το χρέος. Θα πληρώνει δηλαδή το δημόσιο το χρέος για να εξασφαλίζεται το κέρδος του ιδιώτη. Οι παρενέργειες θα μπορούσαν να αποδειχθούν απρόβλεπτα τραγικές για την ενεργειακή και τη συνολική οικονομία. Στα όσα σημαντικά αναφέρθηκαν τηλεγραφικά παραπάνω (περιορισμοί σε εξωτερική πολιτική, παρεμπόδιση αναπτυξιακών σχεδιασμών υπέρ των πολλών και του περιβάλλοντός τους) θα μπορούσαν να προστεθούν πολλά. Το ενιαίο εθνικό τιμολόγιο, απόλυτη προτεραιότητα για μια χώρα νησιωτική και ορεινή, θα υπονομευθεί καίρια. Το κέρδος ιδιωτών και όχι το συλλογικό όφελος θα καθορίζει την ανάπτυξη του δικτύου. Μεταξύ άλλων, αυτό μπορεί να σημαίνει επιλογή καυσίμων που θα είναι συγκριτικά πιο ρυπογόνα. Η συντήρηση του δικτύου θα είναι αβέβαιη, αυτό δείχνει άλλωστε και η μέχρι σήμερα διεθνής εμπειρία (χαρακτηριστική είναι η πολύ πρόσφατη περίπτωση της Πορτογαλίας). Με όλες τις επικινδυνότητες που αυτό συνεπάγεται. Το υπάρχον κρατικό δίκτυο μεταφοράς της χώρας δεν είναι αυτό που προσιδιάζει στο αριστερό και οικολογικό όραμά μας. Για να μπορούμε να το μετασχηματίσουμε όμως στο δημόσιο δίκτυο που χρειάζεται η κοινωνία και το περιβάλλον πρέπει να το έχουμε στην διάθεσή μας. Η πρώτη προτεραιότητα είναι επομένως ο κάθε μορφής δημοκρατικός αγώνας για να μην ιδιωτικοποιηθεί. Τέλης Τύμπας, Αλέξης Χαρίτσης, Γιάννης Μάργαρης Μέλη γραμματείας Τμήματος Ενέργειας ΣΥΡΙΖΑ 1 Ο ∆ημήτρης Μπάτσης εκτελέστηκε με την κατηγορία της κατασκοπίας στις 30 Μαρτίου 1952 μαζί με τους Νίκο Μπελογιάννη, Ηλία Αργυριάδη και Νίκο Καλούμενο. Με το βιβλίο του «Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα» [εκδόσεις «Τα νέα βιβλία Α.Ε., εκδοτικός οίκος του ΚΚΕ, Μάιος 1947] αποκάλυψε τη «σύμβαση Cooper», που υπεγράφη το 1940 και έληξε τον ∆εκέμβρη του 2010 και εκχωρούσε την πλήρη αξιοποίηση και εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της χώρας καθώς και του υδάτινου πλούτου σε ένα consortium αμερικανικών εταιρειών.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

υνεχίζουν τις δράσεις τους οι εργαζόμενοι στην πρόληψη και οργανώνουν συνέντευξη Τύπου στη Θεσσαλονίκη. Το σωματείο τους αναφέρει τα εξής: «Το ∆.Σ. και το Παράρτημα Κεντρικής Μακεδονίας του Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας θα παραχωρήσουμε συνέντευξη Τύπου στη Θεσσαλονίκη, την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου. Στη δύσκολη τούτη εποχή, η "μάχη πρώτης γραμμής" ενάντια σε κάθε μορφή εξάρτησης πανελλαδικά δίνεται από τους 400 εργαζομένους των Κέντρων Πρόληψης, σε συνεννόηση με δασκάλους, καθηγητές, γονείς, παιδιά, εφήβους και με λίγους αιρετούς της τοπικής αυτοδιοίκησης – όχι όλους. Η πολιτεία, σε κεντρικό και αυτοδιοικητικό επίπεδο, δεν παραστέκεται συγκροτημένα. Όταν η πολιτεία μιλάει για την πρόληψη, το κάνει ίσα-ίσα για να οικειοποιηθεί μ’ ευκολία το αποτέλεσμα της δουλειάς μας, που εν τη απουσία της γίνεται μέσα στην κοινωνία. Κι ύστερα αποσύρεται, μέχρι τον επόμενο "θερισμό" εντυπώσεων. Που έρχεται ξανά, μα δια πυρός και σιδήρου για τις δομές μας και για την κοινωνία. Αντί της "απόσυρσης", της "αναμονής", της "πολιτισμένης σιωπής", διαλέγουμε να βγούμε μπροστά και να μιλήσουμε για την απαξίωση των Κέντρων Πρόληψης, που σημαίνει "βουτιά στο κενό" για χιλιάδες συμπολίτες μας στην Κεντρική Μακεδονία. Κι επειδή τα προβλήματα δεν λύνονται ούτε με ευχές ούτε με κατάρες, θα μιλήσουμε ανοιχτά για την ολοκληρωμένη πρότασή μας, για μια σοβαρή πολιτική ενάντια σε κάθε εξάρτηση – με θεμέλιο την Πρόληψη. Στον αγώνα αυτό δεν ζητάμε μια ακόμη "συμπαράσταση" των αυτοδιοικητικών. ∆υστυχώς, "χορτάσαμε" από αυτήν. Ψάχνουμε, αξιώνουμε, διεκδικούμε: συμμέτοχους στην καθημερινή μάχη για τη ζωή».

Συνέντευξη Τύπου για τα Κέντρα Πρόληψης

Ο Απόλλων Καλαμαριάς με φανέλες της «Ελληνικός Χρυσός»; ∆εν νομίζω! * Παρέμβαση στο ∆ημοτικό Συμβούλιο αύριο, ∆ευτέρα 18 Νοεμβρίου

Καραβάνι αλληλεγγύης και ενημέρωσης κατά της εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική διοργανώνουν οι επιτροπές αγώνα Χαλκιδικής και Θεσσαλονίκης στις 23, 24 και 25 Νοεμβρίου.

Απόλλων Καλαμαριάς πάντοτε έριχνε τα αγωνιστικά δηλητηριώδη του βέλη προς τις αντίπαλες ομάδες, όπως άλλωστε περιγράφει το γνωστό σύνθημα των φιλάθλων του «ο Απόλλων περιέχει δηλητήριο τρομερό». Σήμερα, που τα πράγματα πονήρεψαν κινδυνεύει ο ίδιος και μάλιστα το πιο αγνό του κομμάτι -τα «τσικό» της ακαδημίας του- να αποτελέσει εργαλείο προπαγάνδας της «δηλητηριώδους» εταιρίας Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. Οι γονείς των παιδιών που φοιτούν στις ακαδημίες ποδοσφαίρου του Μ.Γ.Σ Καλαμαριάς «Απόλλων» διαμαρτύρονται για την προβολή λογότυπου της εταιρείας Hellas Gold - Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. στις προπονητικές και τις αγωνιστικές εμφανίσεις των αθλητών των ακαδημιών. Πιο συγκεκριμένα, από τις 3 Οκτωβρίου, όταν ξεκίνησε η παραλαβή των προπονητικών ενδυμασιών, τα παιδιά αντίκρισαν τυπωμένο στο πρόσθιο μέρος των στολών τους το λογότυπο της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. Στη συνέχεια ενημερώθηκαν πως το λογότυπο θα υπάρχει και στις αγωνιστικές στολές. Κατόπιν αιτήματός τους, στις 4 Νοεμβρίου, οι γονείς παρευρέθησαν στη συνεδρίαση του ∆Σ της ομάδας όπου δήλωσαν την κατηγορηματική αντίθεσή τους στο θέμα. Ας σημειωθεί ότι το ύψος της χορηγίας από την «Χρυσός» είναι γύρω στα 25.000 ευρώ. Η απάντηση της διορισμένης από το Πρωτοδικείο ∆ιοίκησης της ομάδας ήταν πως «όποιο παιδί-γονέας δεν πειθαρχήσει στην απόφασή της δεν θα μπορεί να συμμετέχει στα αγωνιστικά πρωταθλήματα

της φετινής περιόδου». Γεγονός το οποίο στην πράξη οδηγεί παιδιά και γονείς να αναζητήσουν ακαδημίες εκτός Απόλλωνα, που δεν είναι στις προθέσεις τους. Η αδιάλλακτη -μέχρι τώρα- στάση της ∆ιοίκησης δημιουργεί μέγα θέμα στην τοπική κοινωνία, η οποία έχει δείξει την αμέριστη συμπαράστασή της στον αγώνα των κατοίκων της Χαλκιδικής ενάντια στα σχέδια της εν λόγω εταιρίας. Το ζήτημα τέθηκε και στο ∆ημοτικό Συμβούλιο της Καλαμαριάς [4-11-2013] από δημοτικό σύμβουλο της Λαϊκής Συσπείρωσης. Το ίδιο συμβούλιο είχε εγκρίνει ομόφωνα ψήφισμα [12/2012] ενάντια στην λειτουργία των μεταλλείων στις Σκουριές. Η στάση της δημοτικής αρχής χαρακτηρίζεται από εκκωφαντική σιωπή. Μάλιστα, κάποιοι δημοτικοί σύμβουλοι από τη μεριά της πλειοψηφίας εξέφρασαν την άποψη ότι η ομάδα έχει ανάγκη από χορηγίες. Θέλουν μήπως να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα ή να το παίξουν σε δύο βάρκες; Σιγή ιχθύος, όμως, παρατηρείται και από άλλες παρατάξεις [όπως, εξάλλου, και για το άλλο μεγάλο θέμα του παραλιακού μετώπου στο Καραμπουρνάκι και τον συνεχή και σε όλα τα επίπεδα αγώνα, που δίνουν οι κάτοικοι για τη μη οικοδόμηση της περιοχής]. Από την μεριά τους οι γονείς δηλώνουν: «Είμαστε πέρα από κάθε κομματική ή παραταξιακή σκοπιμότητα στο πλευρό των κατοίκων της Χαλκιδικής που αγωνίζονται για το καλό του τόπου τους και θεωρούμε ανήθικο να χρησιμοποιούνται ανήλικοι

αθλητές ως μέσο προβολής μιας εταιρείας, που τουλάχιστον αυτή τη στιγμή φέρεται να προκαλεί όλη αυτή τη δυσαρέσκεια. ∆ηλώνουμε ότι τα παιδιά μας δεν θα φέρουν στις φανέλες τους τη συγκεκριμένη διαφήμιση. Καλούμε, τέλος, τη ∆ιοίκηση να καλέσει σε ανοιχτή συνάντηση τους γονείς των ακαδημιών, έτσι ώστε μέσα από ανταλλαγή προτάσεων να δοθεί η πιο συμφέρουσα λύση για τον σύλλογο». Σε αυτή την κατεύθυνση άρχισε η συλλογή υπογραφών. Στην περασμένη αγωνιστική γονείς και κάτοικοι ενημέρωσαν τους φιλάθλους έξω από το γήπεδο πριν από το παιχνίδι του Απόλλωνα με τον Κερκυραϊκό. Η ανταπόκριση υπήρξε αρκετά θετική. Η Πρωτοβουλία Κατοίκων για το Παραθαλάσσιο Μέτωπο και τους Ελεύθερους Χώρους, μαζί με τους κατοίκους και τους φιλάθλους της Καλαμαριάς απαιτεί την άμεση παρέμβαση του δημάρχου και όλου του ∆ημοτικού Συμβουλίου, ώστε να αποσυρθούν οι επίμαχες φανέλες και να επιστραφούν τα «αργύρια» της άλωσης και της προπαγάνδας στην «αξιότιμο» πλην όμως περιβαλλοντοκτόνο –και όχι μόνο- εταιρία. Απευθύνει κάλεσμα προς όλους τους δημότες να παρευρεθούν στο επόμενο ∆ημοτικό Συμβούλιο αύριο, ∆ευτέρα 18 Νοεμβρίου, όπου και θα συζητηθεί το θέμα, μαζί με την άρση της αναστολής των οικοδομικών εργασιών στο Καραμπουρνάκι.

Γιάννης Καϊμακτσίδης

ΑΙΜΟΝΙΚΑ

ίναι ηλίου φαεινότερο ότι ο τίτλος του κειμένου παραπέμπει στο πασίγνωστο θεατρικό έργο του Σάμουελ Μπέκετ «Περιμένοντας τον Γκοντό», στο οποίο οι βασικοί χαρακτήρες περιμένουν έναν άνθρωπο που δεν έρχεται ποτέ. Η αέναη και τόσο καθοριστική απουσία του Γκοντό έχει αποτελέσει το θέμα για πάμπολλες ερμηνείες του έργου, από την πρώτη του θεατρική παρουσίαση. Στην εποχή που γράφτηκε, ενσωμάτωνε την τραγική εμπειρία του παγκοσμίου πολέμου -που μόλις είχε τελειώσει- με την αναμονή για την ανασυγκρότηση πάνω στα ερείπια του ολέθρου. Σήμερα, μέσα στο κλίμα του ζόφου και της ανασφάλειας που υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο και ιδιαίτερα στη χώρα μας, εν μέσω βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης, οι ήρωες του Μπέκετ που περιφέρονται σ’ ένα αφιλόξενο σύμ-

Περιμένοντας τον… ΣΥΡΙΖΑ παν και περιμένουν απεγνωσμένα κάτι ή κάποιον, μοιάζουν τραγικά σύγχρονοι. Το εμβληματικό αυτό έργο του θεάτρου του παραλόγου ήρθε στο μυαλό μου πριν λίγες μέρες, μπροστά στην αποκλεισμένη είσοδο της Περιφερειακής ∆ιεύθυνσης Κεντρικής Μακεδονίας. Ήταν μια διαμαρτυρία των ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης απέναντι στην έναρξη, από το υπουργείο Παιδείας, της διαδικασίας αξιολόγησης των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών. Μιας αξιολόγησης που έχει φανερό στόχο την απαξίωση και το κλείσιμο σχολείων, όπως και τη βαθμολογική και μισθολογική καθήλωση πολλών καθηγητών, οι οποίοι τελικά θα οδηγηθούν στον καιάδα των απολύσεων που απαιτεί η τρόικα. Οι ελάχιστοι καθηγητές που συμμετείχαν στην κινητοποίηση είχαν απέναντί τους τα στελέχη της διοίκησης και

τους συμβούλους εκπαίδευσης, καλοντυμένους κι έτοιμους για όλα, που αποτελούν πλέον ξεκάθαρα το μακρύ χέρι του υπουργείου. Η σύσκεψη μπορεί να αναβλήθηκε, όλοι όμως φαινόταν να κατανοούμε το αδιέξοδο που προκαλεί η ανυπαρξία του κινήματος. Στις κουβέντες μας ελλόχευε η σκέψη ότι η αξιολόγηση, ως μέσο χειραγώγησης κι απόλυσης, θα περάσει και μοιάζαμε σαν τους ήρωες στο «Περιμένοντας τον Γκοντό» να περιμένουμε κάτι απεγνωσμένα. Κάτι που να ανατρέψει αυτόν τον ζόφο, την καθημερινή ανασφάλεια, τα απάνθρωπα μέτρα αυτής της κυβέρνησης. Όλοι φαινόταν να περιμένουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, κρυφές ή φανερές, αλλά και σύμφωνα με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα όλα δείχνουν ότι αυτή η άθλια κυβέρνηση μετρά το πολύ λί-

γους μήνες. Ο κόσμος έχει εναποθέσει πλέον τις ελπίδες του στον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος καλείται να μην τις διαψεύσει, να ρισκάρει, να συγκρουστεί με το σύστημα. Το ζήτημα είναι πόσο μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα από τα πάνω, όταν δεν υπάρχει από τα κάτω ένα ζωντανό και δυναμικό κίνημα να πιέζει και να καθορίζει τις εξελίξεις. Στο θεατρικό έργο ο Γκοντό δεν έρχεται ποτέ κι οι ήρωες περιμένουν επί σκηνής μέχρι που πέφτει η αυλαία. Στο θέατρο της σκληρής μας πραγματικότητας, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να έρθει, τον Γκοντό όμως θα συνεχίσουμε να τον περιμένουμε, ίσως για πάντα…

Ο δικηγόρος του διαβόλου

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

UNESCO

UNESCO, ο εκπαιδευτικός, επιστημονικός και πολιτιστικός Οργανισμός του ΟΗΕ, αφαίρεσε την περασμένη βδομάδα το δικαίωμα ψήφου από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, με αυτόματη διαδικασία που εφαρμόστηκε εξαιτίας της παύσης καταβολής των εισφορών τους από τον Νοέμβριο του 2011 ύστερα από την αναγνώριση της Παλαιστίνης ως πλήρους μέλους της UNESCO. Η αφαίρεση ψήφου βάσει του κανονισμού, αποτελεί κύρωση ωστόσο οι δύο χώρες, παρότι είχαν το δικαίωμα, δεν επεδίωξαν να διακανονίσουν τις οφειλές τους, προκειμένου να την αποτρέψουν, ενέργεια που χαρακτηρίστηκε εκβιαστική από διεθνή ΜΜΕ. Το γενικότερο πλαίσιο ωστόσο επιτρέπει να ερμηνευθεί και ως απαξιωτική, η έμμεση αποχώρηση από ένα διεθνή οργανισμό ο οποίος δεν εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους. Στις ΗΠΑ, υπάρχει νομοθεσία με σαφείς επιρροές ισραηλινών και εβραϊκών συμφερόντων που ψήφισε το Κογκρέσο στην δεκαετία 1990, η οποία απαγορεύει τη χρηματοδότηση οποιουδήποτε οργανισμού αναγνωρίζει την Παλαιστίνη ως κράτος του ΟΗΕ συμπεριλαμβανομένου. Το Ισραήλ υποστήριξε βεβαίως την αμερικανική απόφαση διαμαρτυρόμενο για «την πολιτικοποίηση της UNESCO και οποιουδήποτε διεθνούς οργανισμού, με την προσχώρηση ενός μη πραγματικού κράτους, όπως η Παλαιστίνη». Ο απερχόμενος αμερικανός πρεσβευτής στον Οργανισμό Ντέιβιντ Κίλιον, δεν παρέλειψε να διευκρινίσει ότι η νομοθεσία ίσχυε πολύ πριν την απόφαση του 2011, η οποία, παρά τις πιέσεις και την αντίθεση των ΗΠΑ, είχε εγκριθεί με ισχυρή πλειοψηφία 107 υπέρ, 14 κατά και 52 αποχές. Ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανέφερε ότι «αν και η πληρωμή των οφειλών δεν έχει επιτραπεί ακόμα από το Κογκρέσο, ο πρόεδρος Ομπάμα παραμένει προσηλωμένος σε αυτόν τον στόχο». Τόνισε επίσης ότι η απώλεια ψήφου δεν ση-

Αφαίρεση δικαιώματος ψήφου ΗΠΑ και Ισραήλ μαίνει απώλεια της ιδιότητας του μέλους και ότι: «Οι ΗΠΑ σκοπεύουν να συνεχίσουν την εμπλοκή τους στην UNESCO με κάθε δυνατό τρόπο». Η απώλεια των αμερικανικών εισφορών πάντως, που ανέρχονται σε 240 εκατομμύρια δολάρια -το 22% του προϋπολογισμού της UNESCO-, έχει προκαλέσει οικονομικό πρόβλημα στον Οργανισμό. Η Γενική ∆ιευθύντρια Ιρίνα Μπόκοβα, η οποία εξελέγη για δεύτερη θητεία την περασμένη Τρίτη, εξασφάλισε 75 εκατομ. από άλλες πηγές, ωστόσο μαζί με άλλες περικοπές, έγινε μείωση προσωπικού κατά 300 άτομα. Εξέφρασε τη λύπη της για την απώλεια ψήφου των ΗΠΑ που είναι ιδρυτικό μέλος από το 1945 και την πεποίθηση ότι ο αμερικανικός λαός εκτιμά το έργο της UNESCO το οποίο «δεν ήταν ποτέ σημαντικότερο και θα συνεχιστεί». Η σύμβουλος του Λευκού Οίκου για θέματα εθνικής ασφάλειας Σούζαν Ράις, χαρακτήρισε ντροπή το γεγονός και έγραψε στο twitter: «Το Κονγκρέσο πρέπει να το διορθώσει. Ο υπάρχων νόμος δεν τιμωρεί του Παλαιστίνιους, ζημιώνει τις ΗΠΑ». ∆ημοκρατικός βουλευτής χαρακτήρισε τον νόμο απηρχαιωμένο. Σύμφωνα με αναλυτές που επικαλείται το Reuters, η απώλεια της ψήφου σημαίνει ότι οι ΗΠΑ χάνουν μια σημαντική ευκαιρία άσκησης «ήπιας δύναμης», δηλαδή διεθνή επιρροή με μέσα διαφορετικά από την ωμή δύναμη των χρημάτων, ενώ το κενό πιθανότατα θα καλυφθεί από άλλες ανερχόμενες παγκόσμιες δυνάμεις όπως η Κίνα.

«Αδύναμη η συμμετοχή των ΗΠΑ» Σκληροπυρηνικοί κύκλοι των ΗΠΑ χαρακτήρισαν αδύναμη και με μικρό όφελος τη συμμετοχή της χώρας, εξαιτίας αποφάσεων αντίθετων προς τα αμερικανικά και ισραηλινά συμφέροντα, οι οποίες όπως σχολίασαν, «έρχονται σε αντίθεση με τα πρότυπα δεοντολογίας, με τα ανθρώπινα δικαιώματα και με τους ισχυρισμούς της UNESCO ότι αποτελεί μετριοπαθή φωνή». Παρά τις αμερικανικές ενστάσεις, τον Μάρτιο 2012, η UNESCO εξέλεξε την Συρία στην επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επίσης, ενέκρινε μέσα στο έτος έξι ψηφίσματα που καταδίκαζαν το Ισραήλ, για τα οποία διαμαρτυρήθηκε έντονα ο Κίλιον. Το καλοκαίρι, ο Οργανισμός ενέταξε τη συλλογή εγγράφων «Έργα και ημέρες του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα» στο πρόγραμμα «Μνήμη του Κόσμου» ως αξιόλογη εισφορά στην ανθρωπότητα. Συντηρητικοί σχολιαστές χαρακτήρισαν «αποκρουστική», «την καταχώριση των έργων ενός στυγερού δολοφόνου μεταξύ πραγματικά σπάνιων και μοναδικών έργων». Ελλείψει κεφαλαίων, αναμένεται και η περικοπή προγραμμάτων αμερικανικών ενδιαφερόντων, όπως η ευαισθητοποίηση για το Ολοκαύτωμα και οι έρευνες για τα τσουνάμι. Η απουσία της αμερικανικής επιρροής από την UNESCO,

Ημερολόγιο Εκδηλώσεων Μια εκπομπή στο Κόκκινο για το Νοέμβρης 1973-Νοέμβρης 2013. 40 χρόνια μετά: 4 εκπομπές για μια επτάχρονη δικτατορία σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής. Σήμερα, 17/11, 11.0012.00 στους 105,5 από το Θέατρο του Νέου Κόσμου (Αντισθένους 7 & Θαρύπου). Συζητούν οι: Β. Καραμανωλάκης, Η. Νικολακόπουλος, Π. Ρηγοπούλου, Τ. Σακελλαρόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί διαδικτυακά στο www.stokokkino.gr **Εκδήλωση για το Πολυτεχνείο σήμερα Κυριακή, 7.30 μ.μ. Στο Ρεμπέτικο (Ηρακλείτου 12). Θα προβληθεί επίσης πολιτικό- ιστορικό ντοκιμαντέρ. **Παρουσίαση του βιβλίου «σ’ ευχαριστώ που μ’ αγαπάς» (εκδ. Πατάκη) της ∆. Νούση (διευθύντριας του ΚΥΑ∆Α) την ∆ευτέρα 18/11, 7:30μμ. Στον Πολυχώρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και πολιτισμού ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ (Μέγαρο Ερμής-Πανεπιστημίου 56). Τη συζήτηση ανοίγουν η Ε. Πορτάλιου, ο Γ. Αποστολόπουλος, (πρώην πρόεδρος ΚΥΑ∆Α) και η Ν. Βαϊου μέλος ∆.Σ. ΚΥΑ∆Α. **Προβολή ταινίας Η Κινηματογραφική λέσχη Θεσσαλονίκης πραγματοποιεί την 3η προβολή της με την ταινία: Το Τενεκεδένιο Ταμπούρλο (DIE BLECHTROMMEL). Η προβολή θα γίνει ∆ευτέρα, 18/11, 9:00μμ στον κινηματογράφο Φαργκάνη. Θα προλογίσει ο κ. ∆ημοσθένης Ξιφιλίνος. **Η Πρωτοβουλία ενάντια στην παρακράτηση των συντάξεων, η ΣΟΨΥ ΒΥΡΩΝΑ, η ΣΟΨΥ ΚΟ-

Η ΕΠΟΧΗ 17 Noεμβρίου 2013

ΡΥ∆ΑΛΛΟΥ, η ΣΟΨΥ Β. ΠΡΟΑΣΤΕΙΩΝ, ΕΣΑΜΕΑ, η ΚΙΝΑΨΥ, το Σωματείο Αυτοεκπροσώπηση καλούν την Τετάρτη, 20/11, 11πμ σε συγκέντρωση έξω από το Υπουργείο Υγείας ενάντια στην παρακράτηση των συντάξεων των ψυχικά πασχόντων και αναπήρων. **Την Πέμπτη, 21/11 7.30μμ θα γίνει συνάντηση συλλογικοτήτων και πολιτών του παραλιακού Με**Η Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (ΕΜΙΑΝ) διοργανώνει Επιστημονική ημερίδα για τον Λαμπράκη, την Πέμπτη 21/11, 17:00, ημερίδα στην αίθουσα της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθήνας (ΕΣΗΕΑ), Ακαδημίας 20 –1ος όροφος, με θέμα: «Ιστορικές προσεγγίσεις για τη ∆ημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη (∆ΝΛ)». Η ημερίδα ήταν προγραμματισμένη για τις 7/11, αλλά αναβλήθηκε λόγω των γεγονότων στην ΕΡΤ. * Με τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τη στυγερή δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, η ΕΜΙΑΝ κυκλοφόρησε ειδικό σήμα-καρφίτσα. Το σήμα σχεδιάστηκε από τον ζακυνθινό ζωγράφο ∆ιονύση Παπαδάτο, παλαιό Λαμπράκη, και κατασκευάστηκε στο εργαστήρι του Σ. Παπαζιάν.

τώπου στο κτίριο εισόδου του Αυτοδιαχειριζόμενου Κάμπινγκ της Βούλας. **Παρουσίαση του βιβλίου την Πέμπτη, 21/11, στις 7:00 μμ στο ∆ημαρχείου Ηλιούπολης (Λεωφ. Σοφοκλή Βενιζέλου 114 και Κουντουριώτου) του Σ. Σιάκα «ΕΚΦΡΑΣΟΥ ΜΕ ΑΝΙΜΑΤΙΟΝ – ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΕΣ Ο∆ΗΓΙΕΣ ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΑΙΝΙΑΣ ΚΙΝΟΥΜΕΝΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ». **Το Τμήμα Φεμινιστικής Πολιτικής /Φύλου του ΣΥΡΙΖΑ, Πέμπτη 21/11, 7.00μμ καλεί σε εκδήλωση στον Πολυχώρο της Ανοιχτής Πόλης (Μέγαρο Ερμής- Πανεπιστημίου 56,) με θέμα: «Ένα βρόμικο σχέδιο για τον κλάδο της καθαριότητας». Θα μιλήσουν: Εκπρόσωπος του τμήματος Φεμινιστικής Πολιτικής / Φύλου του ΣΥΡΙΖΑ, ο Γ. Κουζής, εκπρόσωπος του Συντονιστικού Κατά της ∆ιαθεσιμότητας, Εκπρόσωπος της ΠΕΚΟΠ, εκπρόσωπος του Συντονιστικού των Καθαριστριών του Υπουργείου Οικονομικών. ** Η Οργάνωση Μελών ΣΥΡΙΖΑ Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΕΜΠ – ΤΕΙ) σας καλεί την Πέμπτη 21/11 7:30μμ στο ΕΜΠ με εισηγήτρια την βουλευτή Θ. Φωτίου με θέμα: «Οι Θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την Παιδεία». **Ο «Μαρξιστικός Χώρος Μελέτης και Έρευνας» (ΜΑΧΩΜΕ), πραγματοποιεί εγκαίνια των γραφείων του «Χώρου» την Πέμπτη 21/11, 7.30μμ, στην οδό Αγ.Κωνσταντίνου & Γερανίου 47, 1ος όρο-

είναι πιθανόν να αφήσει ελεύθερο πεδίο για τις εκφράσεις δυσαρέσκειας εναντίον του Ισραήλ, ιδιαίτερα από αραβικές χώρες. Είναι ενδεικτική η δήλωση του αμερικανού υπουργού εξωτερικών Τζον Κέρι μετά το πρόσφατο ναυάγιο των ειρηνευτικών συνομιλιών με τους Παλαιστίνιους εξαιτίας της προκλητικής στάσης του Ισραήλ: «Οι εναλλακτικές ειρηνευτικές συνομιλίες είναι χάος. Το Ισραήλ επιθυμεί τρίτη Ιντιφάντα; Αν δεν κατορθώσουμε να επιτύχουμε την ειρήνη, θα υποστεί περαιτέρω απομόνωση. Περισσότερες ομάδες να προσπαθήσουν να το απο-νομιμοποιήσουν». ∆εν είναι η πρώτη φορά Οι ΗΠΑ είχαν αποσυρθεί από την UNESCO το 1984 επί διακυβέρνησης Ρήγκαν η οποία είχε διαμαρτυρηθεί για περιττή γραφειοκρατία και είχε κατηγορήσει τον Οργανισμό ότι λειτουργούσε ως δημόσιο βήμα για την άσκηση κριτικής από τις χώρες του Τρίτου Κόσμου προς τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Επανεισχώρησαν το 2002 επί Τζώρτζ Μπους του νεώτερου, ο οποίος έκρινε ότι είχαν γίνει οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Η αμφισβήτηση της παντοδυναμίας των κατεστημένων συμφερόντων στους διεθνείς οργανισμούς αποτελεί το αντικείμενο και της κριτικής που ασκούν οι χώρες του Κινήματος των Αδεσμεύτων στον ΟΗΕ. Πρόσφατα, απαίτησαν άμεσες μεταρρυθμίσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας, χαρακτηρίζοντας το δικαίωμα άσκησης βέτο των μονίμων μελών ως απομεινάρι των νικητών του Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ τόνισαν την ανάγκη να αποκατασταθούν ιστορικές αδικίες εναντίον της Αφρικής, η οποία δεν εκπροσωπείται στα μόνιμα μέλη.

Ελισάβετ Πετρίδου

**Oι εκδόσεις Εύμαρος την Τετάρτη, 20/11, 7:30μμ στον Πολυχώρο της Ανοιχτής Πόλης, (Πανεπιστημίου 56) καλούν σε παρουσίαση-των βιβλίων της συνεργάτιδάς μας Μ. Τριανταφύλλου, «Τι νέα από το στρατόπεδο του Κρίσενβελτ» και του Κ Ποντικόπουλου «Τα μπλουζ του Αγίου Παντελεήμονα». Θα συντονίσει, η Ε. Λουπάκη ενώ αποσπάσματα από τα βιβλία θα διαβάσει η Ό. Αθανίτη. Θα χαιρετήσει ο υπεύθυνος των εκδόσεων Εύμαρος Π. Κακολύρης. Θα μας συντροφέψει με τη μουσική του ο Λ. Μαριδάκης φος, Ομόνοια. **Την Παρασκευή 22/11 8μμ στο Στέκι Αλληλεγγύης στην Παλήνη, (Υψηλάντου και Μαυρομιχάλη) - «Φόβος και Τάξη, η υπόσχεση της ασφάλειας» με ομιλητές τους: Ι. Κούρτοβικ, τον ∆. Οικονομίδη.

**Το Καραβάνι αλληλεγγύης και ενημέρωσης των αγωνιστών της Χαλκιδικής πραγματοποιεί εκδηλώσεις ενημέρωσης στην Κατερίνη στις 23/11 11:00 π.μ. στην Λάρισα 23/11, 18:00 μ.μ., στο Βόλο στις 24/11 11:00 πμ, στην Λαμία στις 24/11 18:00 μ.μ., στην Αθήνα στις 25/11. Επίσκεψη στην ΕΡΤ Σύνταγμα 17:00 μ.μ.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

«Ο ΕΧΘΡΟΣ ΜΟΥ»

Μια άγρια ιστορία Του Στράτου Κερσανίδη

ια άγρια ιστορία στη σύγχρονη Αθήνα. Μια ιστορία από εκείνες που συμβαίνουν και απασχολούν τα ΜΜΕ μόνον ως αποτέλεσμα αλλά ποτέ ως αιτία. Και ακόμη περισσότερο, αγνοούν τις προσωπικές ανθρώπινες τραγωδίες που κρύβουν. Ο Κώστας Στασινός είναι ένας 48χρονος γεωπόνος, ο οποίος από τα φοιτητικά του χρόνια παρέμεινε ένας προοδευτικός ιδεολόγος. Ζει με τη γυναίκα του, Ράνια και τα δυο του παιδιά, τον 17χρονο Ανδρέα και τη 14χρονη Λουίζα. Όμως ένα περιστατικό θα αλλάξει τη ζωή τους και τις μεταξύ τους σχέσεις. Μια νύχτα εισβάλλουν ληστές στο σπίτι τους, δένουν και φιμώνουν τους άνδρες της οικογένειας, τους ληστεύουν και ένας από αυτούς βιάζει τη Λουίζα. Καταγγέλλουν το περιστατικό στην αστυνομία, αλλά αποκρύπτουν το βιασμό για να μη δημιουργήσουν ψυχολογικά προβλήματα στη Λουίζα. Όμως, ένας γείτονας επισκέπτεται μια μέρα τον Κώστα και τον παροτρύνει να πάρει το νόμο στα χέρια του. Είναι ένας πρώην στρατιωτικός, ο οποίος είχε πέσει κι αυτός θύμα ληστείας. Πιστεύει στην αυτοδικία, μισεί τους ξένους και το μότο του είναι «για έναν καθαρό κόσμο». Ο Κώστας παίρνει εκδίκηση αλλά στη συνέχεια αναγκάζεται να φύγει με την οικογένειά του στο χωριό, επειδή το είδε η γυναίκα του θύματός του. Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος στην ταινία του «Ο εχθρός μου» αφηγείται μια άγρια ιστορία εκδίκησης και αυτοδικίας. Με ένα στέρεα δομημένο σενάριο του Γιάννη Τσίρου, μέσα στο οποίο εντάσσονται οι εξίσου γερά δομημένοι χαρακτήρες, ο Τσεμπερόπουλος σκηνοθετεί δυναμικά και με νεύρο. Κινηματογραφεί τις «εκτός των τειχών» γειτονιές της Αθήνας και τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Η καθημερινή πραγματικότη-

τα της πρωτεύουσας παρουσιάζεται στεγνή κι απόλυτη, όπως ακριβώς είναι, εντελώς ρεαλιστικά. Και κοντά σε αυτό βλέπουμε και τις συμπεριφορές των ανθρώπων που μένουν δίπλα μας και συνήθως αγνοούμε ακόμη και την ύπαρξή τους. Ο σκηνοθέτης «βλέπει» την πόλη και τους ανθρώπους, βλέπει τα προβλήματα αλλά κάνει κι ακόμη και ένα βήμα. Κοιτάζει «μέσα από την κλειδαρότρυπα», πίσω από τις κλειστές πόρτες, όχι ηδονοβλεπτικά, αλλά προσπαθώντας να προσεγγίσει τους ανθρώπους και το πως έχει επηρεαστεί η ζωή τους μετά από ένα τραγικό γεγονός. Οι οικογενειακές σχέσεις, μετά το βιασμό αλλά και μετά την πράξη αυτοδικίας, μοιάζουν να ισορροπούν σε τεντωμένο σχοινί. Ο σκηνοθέτης λέει την ιστορία του αλλά εξετάζει και τις ανθρώπινες αντιδράσεις, την ψυχολογική κατάσταση των ηρώων του. Το ίδιο κάνει και στο φινάλε, όταν ο Στασινός συναντιέται πρόσωπο με πρόσωπο με τη γυναίκα του θύματός του και στις εκφράσεις της διακρίνουμε την

εσωτερική της πάλη. Εξαιρετικός, εκφράζοντας όλες τις εσωτερικές μεταπτώσεις του χαρακτήρα που ερμηνεύει, είναι ο Μανώλης Μαυροματάκης. Ιδού μια ελληνική ταινία η οποία τολμά να αναμετρηθεί με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Χωρίς εμμονές, συναισθηματισμούς και αγκυλώσεις, αλλά με ειλικρίνεια και καθαρή ματιά. Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος δεν είναι χτεσινός στον ελληνικό κινηματογράφο. Με τον Εχθρό μου προσφέρει μια από τις πιο σημαντικές ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων, οπωσδήποτε -κατά την ταπεινή μου άποψη- την καλύτερη ελληνική ταινία της σεζόν. Τολμηρός, διεισδυτικός, συνεπής «Ο εχθρός μου», όχι μόνο δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από ξένες ταινίες με παρόμοια θέματα, αλλά ίσως να είναι και πολύ καλύτερή τους. strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

«Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΜΕ ΤΗ ΓΟΥΝΑ»

Ο πόλεμος των δύο φύλων

Λεοπόλντ φον Ζάχερ-Μαζόχ συνέδεσε το όνομά του με αυτό που λέμε «μαζοχισμός». Το βιβλίο που έγραψε το 1870, «Η Αφροδίτη με τη γούνα» (La Venus a la fourrure) ενέπνευσε τον μεγάλο Ρομάν Πολάνσκι να γυρίσει μια ταινία με τον ίδιο τίτλο, βασισμένη στο θεατρικό έργο του Ντέιβιντ Άιβς. Ένας θεατρικός σκηνοθέτης στο Παρίσι, ο Τομάς, ανεβάζει ένα θεατρικό έργο, διασκευή του βιβλίου του Μαζόχ. Μια φιλόδοξη ηθοποιός, η Βάντα, έρχεται για οντισιόν καθυστερημένη, αλλά η επιμονή της αναγκάζει τον Τομάς να την δει. Και τότε ανακαλύπτει μια ιδανική πρωταγωνίστρια για το έργο του. Ενώ αρχικά η κοπέλα μοιάζει εντελώς ατάλαντη και ακαλλιέργητη, στη συνέχεια διαπιστώνουμε πως όχι μόνο γνωρίζει πολύ καλά το έργο αλλά έχει και άποψη για το ανέβασμα του. Αυτό που ακολουθεί είναι μια σκληρή «μάχη» ανάμεσά τους. Η αιώνια πάλη των δύο φύλων εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας. Ο Τομάς αρχικά έχει τον έλεγχο αλλά αργά και σταθερά η Βάντα καταφέρνει να τον γοητεύσει και να τον κάνει υποχείριό της. Μια μεγάλη ταινία που δείχνει πως ο Πολάνσκι όσο περνούν τα χρόνια γίνεται καλύτερος. Ο μάγος των κλειστών χώρων καταφέρνει να μετατρέψει ένα θεατρικό έργο σε ατόφιο κινηματογράφο. Όπως και στην προηγούμενη ταινία του «Ο θεός της σφαγής» (2011) αλλά και στο «Θάνατος κι η κόρη» (1994) αλλά και παλιότερα με το «Μαχαίρι στο νερό» (1962), ο ευφυής σκηνοθέτης δεν φοβάται να αναμετρηθεί με τα λίγα τετραγωνικά. Θαρρείς και καταφέρνει να μεταμορφώσει το χώρο, να τον απλώσει, να τον μετατρέψει σε ένα τεράστιο γήπεδο. Με την κάμερα να κυνηγά τους πρωταγωνιστές από κάθε δυνατή γωνία λήψης, με τα κεντραρίσματα στα πρόσωπα και τις κινήσεις, με ερμηνείες που σπάνε κόκαλα αλλά και με διαλόγους κοφτερούς σαν λεπίδα, ο Πολάνσκι δημιουργεί ένα ψυχολογικό θρίλερ με θύτες και θύματα. Μια ταινία που σφύζει από ερωτισμό, με τη σεξουαλική διαστροφή να υπονοείται αλλά ποτέ να μην κάνει την εμφάνισή της, ο σκηνοθέτης αναμιγνύει με μαστοριά την πραγματικότητα με το θέατρο, τη ζωή με τη φαντασίωση, σε μια ταινία απόλυτης σινεφιλίας και θεατροφιλίας, σε ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα υψηλότατου επιπέδου. Αριστούργημα! Σ.Κ.

Χαράς ευαγγέλια για τους σινεφίλ λόγω της πληθώρας πολύ καλών ταινιών. «Η ζωή της Αντέλ» (La vie d’ Adele), του Αμπντελατίφ Κεσίς: Η 17χρονη Αντέλ, μαθήτρια λυκείου, ονειρεύεται να γίνει δασκάλα. Εξερευνώντας τα πρώτα της ερωτικά σκιρτήματα και αφού η σχέση με ένα συμμαθητή της δεν την ινακοποιεί, γνωρίζεται με την Εμά, φοιτήτρια στη σχολή Καλών Τεχνών. Ανάμεσά τους δημιουργείται μια παθιασμένη ερωτική σχέση, μια σχέση αγάπης και αφοσίωσης που καταλήγει στη συμβίωση. Ταινία η οποία δεν προσφέρεται για περιορισμένων οριζόντων συντηρητικούς θεατές, τολμηρή αλλά γεμάτη αλήθεια και τρυφερότητα. Ο σκηνοθέτης επιμένει στα κοντινά πλάνα με κάμερα στο χέρι. Οι διάλογοι είναι εξαιρετικοί και τα συναισθήματα κατακλύζουν το θεατή. Η κινηματογράφηση των τολμηρών ερωτικών σκηνών αγγίζουν τα όρια της τελειότητας συνθέτοντας ένα μοναδικής ομορφιάς έργο τέχνης. Κι αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι πως μοιάζουν – και είναι– απόλυτα φυσικές. Οι δύο πρωταγωνίστριες, η Αντέλ Εξαρχόπουλος (Αντέλ) και η Λεά Σεϊντού (Εμά) είναι χάρμα ειδέσθαι, όχι μόνον εμφανισιακά αλλά κυρίως ερμηνευτικά. Μια μεγάλη ταινία που αγγίζει τα όρια του αριστουργήματος. «Στο κενό της» (Le male et ha’halal), της Ράμα Μπέρσταϊν: Η 18χρονη Σίρα, μέλος μιας χασιδικής οικογένειας στο Τελ Αβίβ, ετοιμάζεται να παντρευτεί έναν άνδρα που δεν γνωρίζει. Όμως ενώ γίνονται οι ετοιμασίες του γάμου, η 28χρονη αδελφή της Εσθέρ πεθαίνει. Σύμφωνα με την παράδοση, ο χήρος σύζυγος της αδελφής της, ο Γιοχάι πρέπει να παντρευτεί τη μικρότερη αδελφή της, δηλαδή τη Σίρα. Η σκηνοθέτιδα αποτυπώνει με έναν αποστασιοποιημένο, σχεδόν ντοκιμαντερίστικο τρόπο, τη ζωή και τα έθιμα της ορθόδοξης (και φανατικής) εβραϊκής κοινωνίας. Μια ταινία που μας φέρνει κοντά σε μια διαφορετική κουλτούρα με τη σκηνοθετική ματιά της Μπερστάιν, η οποία αποφεύγει να πάρει θέση, απλά ο τρόπος που καταγράφει μια πραγματικότητα είναι συγκλονιστικός μέσα στην απλότητά του. «Ο αυτοκράτορας» (The emperor), του Πίτερ Γουέμπερ: μετά τη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας, ο στρατηγός Μακ Άρθουρ αναθέτει στον ομόλογό του Μπόνερ Φέλερς να εξερευνήσει εάν ο αυτοκράτορας Χιροχίτο –ιδιαίτερα αγαπητός στον ιαπωνικό λαό– πρέπει να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου. Βασισμένη σε αληθινά γεγονότα, η ταινία κινείται στα όρια μιας απλά, ευχάριστης παρακολούθησης. «Εγώ κι εσύ» (Lo e te), του Μπερντάντο Μπερτολούτσι: Ο εσωστρεφής 14χρονος Λορέντζο, προσποιούμενος ότι θα πάει εκδρομή, κρύβεται στο υπόγειο του σπιτιού του. Η ετεροθαλής αδελφή του, Ολίβια τον ανακαλύπτει και αποφασίζει να μείνει μαζί του. Και τα δυο παιδιά μέσα από συγκρούσεις θα κάνουν ένα βήμα προς την ωρίμανση. Σκηνοθεσία ανάλαφρη και διεισδυτική, μεταφέρει με επιτυχία στον κινηματογράφο το ομότιτλο βιβλίο του Νικολό Αμανίτι. «Σ’ αγαπώ» (How I live now), του Κέβιν Μακ Ντόναλντ: Η 15χρονη Ντέιζι ερωτεύεται τον Εντ. Όμως όλα ανατρέπονται όταν ξεσπά ο 3ος παγκόσμιος Πόλεμος. Αισιόδοξη και λυρική παρά τη σκληρότητά της. «Free birds» του Τζιμ Χέιγουορντ: Δυο γαλοπούλες προσπαθούν να γλυτώσουν από τη «σφαγή» της Ημέρας των Ευχαριστιών. «Στη μάχη του χορού» (Βa le of the year), του Μπένσον Λι: Πρώην προπονητής μπάσκετ προπονεί την ομάδα μπρέικντανσινγκ των ΗΠΑ για να την οδηγήσει στον παγκόσμιο τίτλο. «Ο αδάμαστος: Τα χρονικά του Δρακοφοίνικα», του Θάνου Κερμίτση: Περιπέτεια φαντασίας, ερασιτεχνική και χωρίς έμπνευση. Λυπάμαι! Σινεφίλ

ΜΟΥΣΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

μ ΟΥΣΙΚΕΣ π ΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επιμέλεια: Λιάνα Μαλανδρενιώτη - lianam@otenet.gr

ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΡΥΘΜΟΣ STAGE

ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

«Όταν η μνήμη επιστρέφει εκδικείται»

Άξιον εστί

Σήμερα Κυριακή 17 Νοεμβρίου, ο Θάνος Μικρούτσικος, η Ρίτα Αντωνοπούλου και ο Θύμιος Παπαδόπουλος στα πνευστά, θα εμφανιστούν εκτάκτως στη μουσική σκηνή Ρυθμός Stage, για να τιμήσουν την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Ο συνθέτης υπογράφει και το παρακάτω χαρακτηριστικό κείμενο: «Η φετινή επέτειος του Πολυτεχνείου έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία, όχι μόνο για όσους από εμάς ζήσαμε τα γεγονότα, αλλά κυρίως για τη νέα γενιά. Και αυτό γιατί ο φασισμός στην πιο απεχθή μορφή του, το ναζισμό, βοηθούμενος και από τη σημερινή κρίση του καπιταλισμού, την κρίση των κομμάτων εξουσίας, αλλά και από τη δομή και τη διαχρονική λειτουργία των Σωμάτων Ασφαλείας στη χώρα μας, σήκωσε κεφάλι και απειλεί. Υποδυόμενος ότι είναι αντισυστημητικός –αυτό το κατ’ εξοχήν παιδί του συστήματος– δημιουργεί κινδύνους και πρέπει να εξουδετερωθεί. Μόνο αν καταλάβουμε τη φύση του μπορούμε να τον τσακίσουμε. Γι’ αυτό η φετινή 40η επέτειος του Πολυτεχνείου έχει μεγάλη σημασία. Πρέπει όλοι μας να θυμόμαστε τα γεγονότα εκείνου του τριημέρου, όταν η νέα γενιά εκείνης της εποχής ξεσηκώθηκε απέναντι στα τανκς των φασιστών. Και ο ελληνικός λαός σήμερα να γίνει το μεγάλο οδόφραγμα ενάντια στο φασισμό και το ναζισμό, την πιο οργανωμένη βιομηχανία εγκλήματος που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Και να παλέψουμε όλοι μαζί ενάντια σε ό,τι τον δημιουργεί και τον υποθάλπτει». Την Κυριακή 17 Νοεμβρίου, στις 8μ.μ. Είσοδος: 12 ευρώ (με μπύρα ή κρασί)

Άρρηκτα συνδεδεμένο με τις σημαντικότερες στιγμές της μεταπολεμικής Ελλάδας, το μνημειώδες λαϊκό ορατόριο «Άξιον εστί» του Μίκη Θεοδωράκη, σε ποίηση του νομπελίστα Οδυσσέα Ελύτη, αποτελεί έργο σταθμό για την ελληνική μουσική. Η πολυβραβευμένη Καμεράτα, Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής και ο καλλιτεχνικός της διευθυντής Γιώργος Πέτρου, μαζί με τους Γιάννη Κότσιρα, ∆ημήτρη Πλατανιά, Νίκο Καραθάνο, τη Χορωδία των Μουσικών Συνόλων του ∆ήμου Αθηναίων και μέλη της Λαϊκής Ορχήστας «Μίκης Θεοδωράκης» παρουσιάζουν στο αθηναϊκό κοινό ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας πολιτιστικής ιστορίας. Μαζί, η μεγαλειώδης 14η Συμφωνία του Ντμίτρι Σοστακόβιτς σε ποίηση Λόρκα, Απολλιναίρ, Ρίλκε και Κίχελμπεκερ (με ελληνικούς υπέρτιτλους) με σολίστ τους Τζούλια Σουγλάκου και Πέτρου Μαγουλά. Τετάρτη 20 και Πέμπτη 21 Νοεμβρίου, στις 8.30μ.μ. Τιμές εισιτηρίων: 16, 30, 43, 60 ευρώ. Ειδικές τιμές: 8,50 (Φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ), 11 (65+, πολύτεκνοι).

ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ Ι∆ΡΥΜΑΤΟΣ ΘΕΟΧΑΡΑΚΗ

«Κι όταν σε πήρε το φιλί» Στο πλαίσιο του Κύκλου Μελοποιημένη Ποίηση του πολιτιστικού προγράμματος του Ιδρύματος, με θεματικό άξονα τον έρωτα, οι συνθέσεις του Γιώργου Κουρουπού ανιχνεύουν τη διττή γυναικεία παρουσία στον ποιητικό λόγο. Η γυναίκα ως ανεξάντλητο θέμα της ποίησης, αλλά και η γυναίκα ως δημιουργός ποιητικής γραφής. Θα ακουστούν μουσική και τραγούδια του Γιώργου Κουρουπού βασισμένα σε ποίηση Ελύτη, Εμπειρίκου, Λόρκα, Σαπφούς και σύγχρονων δημιουργών. Ποίηση από τη Χώρα της Ελένης του Pierre Jean Jouve στον Ύμνο του Εγγονόπουλου, την Ελένη του Ελύτη και βέβαια στα ποιήματα της Emily Dickinson ή της Μάτσης Χατζηλαζάρου. Με τον συνθέτη στο πιάνο, απαγγέλει η Ιουλίτα Ηλιοπούλου και τραγουδά η Άρτεμις Μπόγρη. Την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου, στις 8.30μ.μ. Τιμές εισιτηρίων: 20, 15, 10 ευρώ.

ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΟΛΥΜΠΙΑ

Προσοχή! Ο πρίγκιπας λερώνει «Πρίγκιπες και πριγκίπισσες που είναι και λίγο «βρωμόπαιδα», λασπωμένα ζωάκια με πολύ …μα πάρα πολύ «ανθρώπινα» στοιχεία στο χαρακτήρα τους, μεγάλοι που φέρονται σαν παιδάκια και «παιδιά» που ωριμάζουν». Η νέα όπερα και... για παιδιά του Νίκου Κυπουργού –η οποία είναι παραγγελία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής– σε ποιητικό κείμενο και σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου είναι ένα ανατρεπτικό παραμύθι όπου όλα είναι λίγο «πειραγμένα» και τίποτα δεν «είναι» όπως «φαίνεται» στην αρχή. Η ιστορία βασίζεται στο διάσημο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν «Ο πρίγκιπας χοιροβοσκός» και μιλάει για έναν πρίγκιπα ο οποίος ντύνεται χοιροβοσκός για να κερδίσει την καρδιά της αλαζονικής πριγκίπισσας. Έτσι το δράμα αναμειγνύεται με την κωμωδία, το συναίσθημα με τον κυνισμό και η γοητεία με την απογοήτευση. Ο Νίκος Κυπουργός είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, ξεκίνησε από τη θρυλική Λιλιπούπολη, συνεργάστηκε με την Ξένια Καλογεροπούλου στην «Μικρή Πόρτα», ενώ το 1994 παρουσίασε μαζί με τον Θωμά Μοσχόπουλο το «Σιωπή, ο βασιλιάς ακούει», ένα έργο προάγγελο της όπερας «Προσοχή! Ο πρίγκιπας λερώνει». Η παράσταση που έχει στήσει ο Μοσχόπουλος δεν δίνει απαντήσεις, μόνο θέτει ερωτήματα, δεν έχει το κλασικό χάπι έντ «και ζήσαν αυτοί καλά», αλλά προτιμά να κλείνει το μάτι στο κοινό, λέγοντας: «ούτε καλά… ούτε τέλεια… ούτε wow! Αλλά…

ΟΙ ΑΚΡΟΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

ΣΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ GOETHE

«ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ» Μία συλλογή τραγουδιών ενάντια στο φασισμό Phonograph

Το «μουσικής ΠΟΛΥΤΟΝΟν» γιορτάζει H Ένωση Ελλήνων Μουσουργών σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Goethe διοργανώνει εκδήλωση για τη συμπλήρωση της δεκαετούς κυκλοφορίας του περιοδικού της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών, «μουσικής ΠΟΛΥΤΟΝΟν». Ομιλίες και μικρή συναυλία με τρίλεπτα έργα της συντακτικής ομάδας και των μονίμων συνεργατών του περιοδικού. Την ∆ευτέρα 18 Νοεμβρίου, στις 8.30μ.μ.

όσο καλύτερα μπορούσαν… Κι εμείς;… Θα δούμε». Την Ορχήστρα της Παιδικής Σκηνής της ΕΛΣ διευθύνουν ο Νίκος Βασιλείου και ο Γιώργος Αραβίδης. Τα σκηνικά είναι της Ευαγγελίας Θεριανού, τα κοστούμια της Κλερ Μπρέισουελ, οι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου και η κινησιολογία της Ξένιας Θεμελή. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους συναντάμε διακεκριμένους μονωδούς της ΕΛΣ. Πρίγκιπας: Νίκος Στεφάνου, Χαράλαμπος Αλεξανδρόπουλος, Ιωάννης Κάβουρας. Πριγκίπισσα: Μαριάννα Μανσόλα, Μαρία Μαυρομμάτη, Βάσια Ζαχαροπούλου. Βασιλιάς: Κωστής Ρασιδάκης, Νίκος Κοτενίδης, Κωστής Μαυρογένης. Ακόλουθος: Θεοδώρα Μπάκα, Μιράντα Μακρυνιώτη, Αθηνά Καστρινάκη. Αυλικοί: Νίκη Χαζιράκη, Μαριλένα Στριφτόμπολα, Λυδία Ζερβάνου, Αικατερίνη Κρασσα. Τρία γουρουνάκια: Μανώλης Λορέντζος, Αρκάδιος Ρακόπουλος, Βασίλης Κωστόπουλος. Ήδη ξεκίνησε από τις 9 Νοεμβρίου και για 40 παραστάσεις έως τις 30 Μαρτίου 2014. Πρωινές παραστάσεις (ώρα έναρξης 11π.μ.): 10, 13 Νοεμβρίου / 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 15 ∆εκεμβρίου / 12, 19, 21, 22, 24, 26 Ιανουαρίου / 2, 4, 5, 9, 23, 25, 26, 28 Φεβρουαρίου / 16, 18, 19, 20, 21, 23, 27, 30 Μαρτίου. Βραδινές παραστάσεις (ώρα έναρξης 8μ.μ.): 9 & 16 Νοεμβρίου / 1 ∆εκεμβρίου / 23 Ιανουαρίου / 27 Φεβρουαρίου / 28, 29 Μαρτίου Τιμές εισιτηρίων: 10, 15, 20, 25 ευρώ. Θέσεις περιορισμένης ορατότητας: 5, 7, 10, 12 ευρώ.

πορεί η απάντηση στο φασισμό να είναι το τραγούδι; Oι KollektivA και η Ελληνοφρένεια πήραν την πρωτοβουλία και έδωσαν Μία Απάντηση. Πίστεψαν ότι το τραγούδι μπορεί να μην είναι η κυρίαρχη απάντηση, η πρώτη απάντηση ή η τε-

λειωτική. Πάντως το τραγούδι είναι Μία Απάντηση. Ειδικά σε αυτή την εποχή, που όλοι καλούνται να πάρουν θέση, σε δεκάδες προκλήσεις. Κι ας μη ρώτησε κανείς. Άλλωστε ο φασισμός ποτέ δεν ρωτάει. Εισβάλει βίαια, χτυπάει βίαια, επιβάλλεται βίαια. Κάλεσαν δημιουργούς να ενώσουν τη φωνή τους, το στίχο τους και τη μουσική τους, σε μια συλλογή αντιφασιστικών τραγουδιών και συνάντησαν πολύ θερμή ανταπόκριση, αποτέλεσμα είναι το διπλό cd με τίτλο «Μία Απάντηση». Είναι μια μουσική Απάντηση, σε απάνθρωπες ιδέες και πρακτικές. 30 νέα τραγούδια, απέναντι σε παλιές και σάπιες συμπεριφορές, απέναντι σε μαύρες εικόνες και μαύρα μυαλά. Περισσότεροι από 40 καλλιτέχνες και 150 μουσικοί δίνουν συλλογική μουσική απάντηση κατά της ανοχής σε φαινόμενα εκφασισμού που φωλιάζουν στα μυαλά απογοητευμένων ανθρώπων, κατά της ήττας και του εφησυχασμού. Στην Απάντηση αυτή συνυπάρχουν γνωστά και καταξιωμένα ονόματα μαζί με νεότερους καλλιτέχνες της ελληνικής δισκογραφίας καθώς και με νέους

δημιουργούς που στην κυκλοφορία αυτή βρίσκουμε πρώτη φορά τραγούδι τους δισκογραφημένο. Επίσης συνυπάρχουν καλλιτέχνες από πολλές πόλεις της Ελλάδας, καθώς και από Λονδίνο και Βαρκελώνη. Ανάμεσά τους τα ονόματα των : Γ. Αετόπουλου, ∆. Ζερβουδάκη, Σ. Γραμμένου, Χ.Θηβαίου, Γ.Νικολάου, Μ. Πασχαλίδη, Α. Μπελλέ, επίσης των Kollektiva, Motivo 4, Magic de Spell, Marvel Zeroes χωρίς να αδικώ όσους δεν αναφέρω. Σπουδαία προσπάθεια, τραγούδια με νόημα και ιδεολογία με εξαιρετικά προσεγμένο στίχο και μουσική. Μια συλλογή από το σύγχρονο κοινωνικό -πολιτικό τραγούδι που αγγίζει και ταρακουνά και τον πιο επαναπαυμένο ακροατή. Ένα μπράβο και με την ευχή να μπει στις νεανικές δισκοθήκες . Στο πλούσιο συνοδευτικό booklet της κυκλοφορίας υπάρχουν πληροφορίες για τους συντελεστές του κάθε τραγουδιού καθώς και σύντομα μηνύματα από τους καλλιτέχνες προς τους ακροατές, σε σχέση με την πρωτοβουλία αυτή. Λιάνα Μαλανδρενιώτη

1030

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

ΒΙΒΛΙΟ

Η πρώτη φορά

Ω

ς προοίμιο θα μπορούσαμε να παραθέσουμε παραλλαγμένους τους γνωστούς στίχους του Μιχάλη Κατσαρού: «Μην αμελήσετε./ Πάρτε μαζί σας “ελληνικό” Καβάφη./ Το μέλλον θα έχει πολύ ερωτικό.» Στρογγυλή Τράπεζα μεθαύριο, εκδήλωση τέλη Ιανουαρίου και βλέπουμε. Μετρούμε στις συμμετοχές: τέσσερις πανεπιστημιακούς, έναν εικαστικό, τρεις μυθιστοριογράφους, έναν ποιητή, έναν μεταφραστή, της αλλοδαπής και της ημεδαπής, διάσημους αλλά και άγνωστους στο ευρύ κοινό. Πρώτη φορά, εν Αθήναις, τόσος πολύς ερωτικός Καβάφης και τόσο άφαντος ο “ελληνικός”. Θέλει θυσίες η παγκοσμιοποίηση. Αλλά “μη φοβάστε την παγκοσμιοποίηση”, το είπε και ο Όσκαρ Λαφονταίν. ∆ημιουργεί για όλες τις χώρες ευκαιρίες. Για την Ελλάδα υπάρχει πάντα η ποίηση. Χάρις στα κινήματα των άλλοτε ποτέ καταπιεσμένων, προχωρούμε με Καβάφη και ∆ημουλά για παγκόσμιου βεληνεκούς διακρίσεις. Άλλωστε για όλα τα πράγματα υπάρχει η πρώτη φορά. Τα δημοσιεύματα για τον Καβάφη, επετειακά και μη, συχνά αναφέρονται στην “πρώτη φορά” για διάφορες πράξεις του, όπως το πρώτο ποίημα ή το πρώτο δημοσίευμα. Σε χρονολογική σειρά δεύτερη εμφανίζεται η “πρώτη ομοφυλοφιλική ερωτική επαφή”, όπως την αποκαλούν. Αυτή είναι και η μοναδική “πρώτη φορά” του ιδιωτικού βίου εν μέσω των τεκμηριωμένων του δημόσιου. Υπάρχει στο “σχεδίασμα χρονογραφίας του βίου του Καβάφη”, που δημοσίευσε το 1963 ο Στρατής Τσίρκας. Την αντιγράφει από το χειρόγραφο της Ρίκας Σεγκοπούλου-Αγαλλιανού, που παραμένει ανέκδοτο: “Ο ομοσεξουαλισμός άρχισε να εκδηλώνεται στα 1883 με τον εξάδελφό του Γ. Ψύλλιαρη στην Πόλη.” Η φράση επιδέχεται περισσότερες της μιας ερμηνείας, όπως σχολιάζει ο βιογράφος του Ρόμπερτ Λίντελ, αναφέροντας πως αυτή είναι η μοναδική πηγή για τα προσωπικά του σε εκείνη την περίοδο. Στο Χρονολόγιο του 1983 και την μετέπειτα Εργοβιογραφία, η φράση χαρακτηρίζεται “μαρτυρία” της Σεγκοπούλου, προσδίδοντάς της βαρύτητα γεγονότος. Ωστόσο, σε παρόμοιες διηγήσεις, η μεγάλη χρονική απόσταση (η Αγαλλιανού γνωρίζει τον Καβάφη το 1926, που παντρεύεται τον Αλέκο Σεγκόπουλο, ο οποίος τον είχε γνωρίσει γύρω στο 1917) παραλλάσσει τα γεγονότα σύμφωνα με το επιθυμητό μεταγενέστερων χρόνων. Τότε, άλλωστε, ούτε καν υπήρχαν οι λέξεις ομοσεξουαλισμός και ομοφυλοφιλία. Εμφανίστηκαν την τελευταία δεκαετία του 19ου αι. προς απόδοση της γερμανικής λέξης homosexuelitat, άρτι πλασθείσας από το αρχαιοελληνικό ομός και το λατινικό sexus. Το επίθημα φιλία απαντάται μόνο στην ελληνική. Προφανώς, οι ετυμολογίες δεν καθορίζουν τις ονοματιζόμενες πράξεις, αμφότερες, όμως, έχουν την ιστορία τους, που δεν θα πρέπει να παραγράφεται όταν πρόκειται για παλαιότερα τεκμήρια. “Ο Καβάφης δεν υπήρξε διόλου συντελεστικός στην επιτυχία των προσπαθειών των επίδοξων βιογράφων του”, γράφει η Σεγκοπούλου. Ακόμη και οι λιγοστές ημερολογιακές του σημειώσεις από τα νεανικά του χρόνια είναι κρυπτικές. Ας μην λησμονούμε, πως, προτού όλα γίνουν “εύθυμα” (μέχρι το 1967 οι “γκέι” διώκονταν ποινικά στην Αγγλία και μέχρι το 1990, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τους κατέτασσε στους ασθενείς), υπήρχε το βάσανο της ενοχής και της αμαρτίας. Παλαιότεροι μελετητές προσπάθησαν να φωτίσουν την κρυπτικότητά του στο συγκεκριμένο θέμα. Με το θάνατο των Κ. Θ. ∆ημαρά και Γ. Π. Σαββίδη, άνοιξαν οι πύλες στον ολοκληρωτικό βιογραφισμό. Για τις νεότερες γενιές μελετητών, υπάρχει μόνο το έργο του Καβάφη, που διαβάζεται ως αυτοβιογραφικό “ενός γκέι ποιητή”, για τον οποίο “η ομοφυλοφιλία του ήταν κάτι φυσικό”, όπως συνοψίζει ο τελευταίος αμερικανός μετα-

φραστής απάντων των ποιημάτων του.

τητα του συνδιευθυντή. Είναι το εναρκτήριο τεύχος του τέταρτου έτους της δεύτερης περιόδου, όπου ο Ιγγλέσης αποφάσισε ∆ι’ αλληλογραφίας αλλαγές. Μείωσε τη συχνότητα κυκλοφοΕμείς θα αναφερθούμε σε μία αμνημό- ρίας του, από τρεις φορές το μήνα σε δύο νευτη “πρώτη φορά” του δημόσιου βίου και πήρε εταίρο τον Πολέμη, αναθέτοντάς του, αθηνοκεντρικού χαρακτήρα. Μας βά- του “την ευθύνη και την διεύθυνση της ύζει σε πειρασμό να σχολιάσουμε το πότε λης”. Πάντως, ο Καβάφης δεν συγκράτησε εμφανίστηκε για “πρώτη φορά” στον αθη- το όνομά του. Κατά τη συνάντησή τους ναϊκό Τύπο το όνομα Καβάφης και πόσες στην Αθήνα, σε εκείνο το πρώτο ταξίδι φορές ακολούθησαν, πριν ο ίδιος αφιχθεί του, απορεί που ο Πολέμης τον γνώριζε στην αποβάθρα του Πειραιά στις 3 Ιουν. κατ’ όνομα. Ενώ, καίτοι μόλις μερικούς 1901. Το επώνυμο, με το μικρό όνομα ολο- μήνες μεγαλύτερός του, τον υπολογίζει για γράφως και το ενδιάμεσο αρχικό Φ, πα- εξηντάρη. Παρατηρήσεις που αποκαλύρουσιάστηκε στις 30 Μαρ. 1891, σε άρθρο πτουν τι πρόσεχε και με ποιόν τρόπο. Στο επόμενο τεύχος του περιοδικού, στις με τίτλο «Τα Ελγίνεια Μάρμαρα». Την 15 Οκτ. 1891, σε μη περίοπτη θέση, δηπροηγούμενη, 29 Μαρ., στο τεύχος μοσιεύτηκε το πρώτο ποίημα της 10ης Απρ. (σύμφωνα με το του Καβάφη σε αθηναϊκό νέο ημερολόγιο που ίέντυπο, «Κτίσται». Το σχυε στην Αίγυπτο – ποίημα θα αποτελέπαγίδα για τους βισει και το πρώτο βλιογράφους του μονόφυλλο του Καβάφη) τρίΚαβάφη, χωρίς γλωσσου δεχρονολογία εκαπενθήμεκτύπωσης. Ο ρου περιοΣαββίδης πιδικού της θανολογεί Αλεξάνότι το έφεδρειας, ρε ο ενείχε δηθουσιαμοσιευσμός της θεί άρευνοϊκής θρο στα απάντηαγγλισης εξ κά, με Αθηνών, τίτλο τοποθε«Give τώντας back the την εκτύElgin πωση πριν Marbles» τη δημοκαι την υσίευση του πογραφή ποιήματος. C. F. Στη ΒιβλιογραCavafy. Το φία ∆ασκαλόδυο κείμενα πουλου, με βάση ιπαρουσιάζουν διόχειρη χρονολόγημικρές διαφορές, Σκίτσο Κων. Μαλέα ση του Καβάφη σε σωενώ αλλάζει η τελευζόμενο αντίτυπο, τοποθεταία παράγραφος, η οτείται Σεπ. 1892. Αν αποδεποία στην ελληνική εκδοχή χθούμε τη δεύτερη χρονολόγηση, η γίνεται καταφανώς ειρωνική. Στις 29 Απρ., υπήρξε συνέχεια του ελληνό- επιλογή του ποιήματος για το πρώτο μονόγλωσσου άρθρου με ένα δεύτερο, «Νεώ- φυλλο αποκτά αξιολογικό χαρακτήρα, κατερα περί των Ελγινείων μαρμάρων». Το θώς, ενδιαμέσως, έχουν δημοσιευτεί ακόέντυπο δημοσίευσης αμφοτέρων είναι η α- μη τρία ποιήματά του σε αθηναϊκά έντυπα. θηναϊκή εφημερίδα «Η Εθνική», για την ∆ιόλου, όμως, απίθανο, το χρονολογημέοποία οι σχετικές πηγές δεν δίνουν καθό- νο αντίτυπο να προέρχεται από δεύτερο λου στοιχεία. Πρόκειται για καθημερινή ε- “τράβηγμα”. Το δεύτερο ποίημα, «Λόγος φημερίδα, χωρίς κυριακάτικο φύλλο, που και σιγή», δημοσιεύτηκε στις 15 Ιαν. 1892, κυκλοφόρησε μέσα στη διετία 1890-1891. στριμωγμένο κάτω από ιατρικής φύσεως Πιθανώς, ανήκε στην οικογένεια που εξέ- άρθρο, και μόνο το τρίτο, «Σαμ-ελ-Νεσίμ», διδε την αλεξανδρινή εφημερίδα «Τηλέ- στις 29 Φεβ. 1892, απλώνεται σε σελίδα. Στις «Συζητήσεις» δεν υπάρχει άλλη αναγραφος». Εντός του 1891, στον αθηναϊκό Τύπο υ- φορά, ούτε στο περιοδικό άλλο ποίημα. πάρχουν δυο αναφορές σε άλλα μέλη της Όχι λόγω δυσαρέσκειας του Καβάφη, αλοικογένειας Καβάφη, ενώ η επόμενη στον λά γιατί το περιοδικό, μετά δυο τεύχη, είδιον παρουσιάστηκε στις 30 Σεπ. του ι- ξέπνευσε. Παραδόξως, στο λήμμα της δίου έτους. Εμφανίζεται στη στήλη «Συζη- «Εγκυκλοπαίδειας του Ελληνικού Τύπου», τήσεις» του περιοδικού «Αττικόν Μου- δεν συγκρατείται αυτή η πρώτη εμφάνιση σείον», που εξέδιδε ο λόγιος Σκοπελίτης Καβάφη στον αθηναϊκό Τύπο. Το καλοκαίρι του 1892, ο ποιητής δοκιΝικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Πρόκειται για απάντηση του περιοδικού στην αποστολή ποιή- μάζει την τύχη του σε ένα δεύτερο αθηματος προς δημοσίευση. Σύντομη αλλά με ναϊκό περιοδικό. Επέλεξε το προ διετίας αξιολογικές παρατηρήσεις, αποτελεί την ιδρυθέν «Η Φύσις» του Φραγκίσκου Μ. πρώτη κριτική μνεία για τον Καβάφη. Η εν Πρίντεζη, ιδιοκτήτη ενός από τα τρία γνωλόγω στήλη είναι ανυπόγραφη, αλλά υ- στά τσιγκογραφεία της εποχής. Ενδιαφέπάρχουν ικανές ενδείξεις ότι υπεύθυνος ή- ρον παρουσιάζει η αλληλογραφία του Καταν ο 29χρονος τότε Ιωάννης Πολέμης. βάφη με το περιοδικό, όπως εικάζεται από Ήδη αναγνωρισμένος ποιητής, μόλις είχε τις απαντήσεις της Σύνταξης. Το ανάλαεπιστρέψει από το Παρίσι, όπου παρακο- φρα περιπαικτικό ύφος τους παραπέμπει λούθησε για δυο χρόνια μαθήματα Ιστο- στον εκδότη, που καλύπτει με κείμενά του ρίας της Τέχνης και Αισθητικής. Οι απα- μεγάλο μέρος της ύλης. Στο περιοδικό, δηντήσεις της στήλης έχουν τον γαλλικό αέρα μοσιεύθηκαν τέσσερα ποιήματα, ενώ είχε του θεωρητικού περί τα λογοτεχνικά. αποστείλει τουλάχιστον πέντε. Αρχικά η Ενδεικτική η απάντηση στον Καβάφη: Το απάντηση είναι στερεότυπη, “επιστολή μεποίημά σας “θα ήτο ίσως ωραιότερον αν τά ποιηματίου ελήφθησαν”. Μετά τη δημοδεν εκάμνετε τόσην κατάχρησιν του συ- σίευση του πρώτου ποιήματος, «Αοιδός», στήματος εκείνου της γαλλικής στιχουρ- στις 15 Αυγ. 1892, η απάντηση παίρνει παιγίας τού να μεταβαίνωσιν αι προτάσεις α- γνιώδη χαρακτήρα για να έρθει στο ψαπό του ενός στίχου εις τον έτερον”. Η στή- χνό: “Επιστολή και «Βακχικόν» ελήφθηλη ξεκινά στο τεύχος της 15ης Ιουλ. 1891, σαν και μολονότι δεν είμεθα φίλοι του, ταυτόχρονα με την αναγραφή του ονόμα- μας ήρεσε, αφού χύνει χαράν και έπαρσιν τος του Πολέμη στο εξώφυλλο με την ιδιό- εν τω δηλητηρίω. Αλλά εγγράφετέ μας και

κανένα συνδρομητή να διαλύη και τα δηλητήρια της δημοσιογραφίας.” Το ποίημα δημοσιεύτηκε μετά τρία φύλλα, στις 15 Νοε. και ο Καβάφης απέστειλε ένα ακόμη. Αυτή τη φορά, η απάντηση, στις 24 Ιαν. 1893, θέτει ευθέως το ζητούμενο: “Επιστολή και ποίηματιον ελήφθησαν. Έχει καλώς. Συνδρομητάς δεν ελάβομεν έτι. Αναμένομεν τινάς.” Αυτό το “ποιημάτιον” θα πρέπει να είναι το «Vulnerant omnes, ultima necat», που παρουσιάστηκε στις 28 Φεβ. Τακτικός ο Καβάφης, έστειλε τη συνδρομή του για το τέταρτο έτος που άρχιζε τον Απρ., αλλά μετά παραπόνων. Στις 20 Ιουν., τον πληροφορούν ότι έλαβαν ένα ακόμη “ποιημάτιον”, επαναλαμβάνοντας ότι αναμένουν συνδρομητές. Πρόκειται για το «Καλός και κακός καιρός», που δημοσιεύτηκε στις 5 Σεπ. Στον πέμπτο χρόνο, από την 1η Μαΐ. μέχρι τις 23 Οκτ. 1894, ο Πρίντεζης δημοσίευσε σε συνέχειες τις “αναμνήσεις” του από ταξίδι, που έκανε εκείνη την περίοδο στην Αίγυπτο. Όπως πληροφορεί, σκοπός του ταξιδιού δεν ήταν να γνωρίσει τη χώρα αλλά τους συνδρομητές του περιοδικού, που χαρακτηρίζει “τους πολυπληθέστερους και φιλομουσότερους”. Η κατακλείδα της σχέσης Καβάφη-Πρίντεζη βρίσκεται στην τελευταία συνέχεια των “αναμνήσεων”. Γράφει πως “τον γνώρισε προσωπικώς απ’ αρχής της εις Αλεξάνδρεια αποβιβάσεώς του”, αλλά δεν τον ανέφερε νωρίτερα “όπως σχηματίσει τελείαν περί αυτού γνώμη”. Ωστόσο, τον περιγράφει με τα καλύτερα λόγια, προσθέτοντας ότι “κατά την τελευταίαν στιγμή του έσφιγγε την χείρα και ηύχετο ταχέως να τον έβλεπε”. Περιέργως, ο Καβάφης άλλο “ποιημάτιον” δεν έστειλε, ενώ το περιοδικό μακροημέρευσε. Για δυο και πλέον χρόνια, δεν εντοπίζεται ποίημά του σε αθηναϊκό έντυπο.

Μέσω γνωριμιών Στην τριετία 1894-1896, δημοσιεύει ποιήματα κάθε χρόνο και σε ένα διαφορετικό έντυπο της Αλεξάνδρειας, στο οποίο δεν επανεμφανίζεται αργότερα: τον πρώτο, στον μοναδικό τόμο του «Εικονογραφημένου Αιγυπτιακού Ημερολογίου του έτους 1895» του Γ. Β. Τσοκόπουλου, τον δεύτερο, στο βραχύβιο περιοδικό «Εικοστός Αιών» που είχε ξεκινήσει εκείνο το έτος με διευθυντή τον Τσοκόπουλο, και τον τρίτο, στο περιοδικό «Κόσμος» του Αιγυπτιώτη Γιάννη Γκίκα και του Κερκυραίου Ιωάννη Ζερβού, που επίσης μόλις είχε ξεκινήσει. Τον τρίτο, όμως, χρόνο επανεμφανίζεται με ποιήματα σε δυο αθηναϊκά έντυπα, χάρις στους εκδότες των αλεξανδρινών περιοδικών. Το πρώτο είναι η εφημερίδα «Το Άστυ», με διευθυντή τον ∆ημήτρη Κακλαμάνο, όπου αναδημοσιεύτηκε από το περιοδικό «Κόσμος» το ποίημα «Ωδή και ελεγεία των οδών», στις 6 Μαϊ., δηλαδή είκοσι μέρες μετά την πρώτη δημοσίευση. Ενώ, στις 13 Οκτ., δημοσιεύτηκε και ένα δεύτερο, το «Μνήμη». Πιθανότερος σύνδεσμος ο Ζερβός, που έχει στενές σχέσεις με τον δημοσιογραφικό κόσμο της Αθήνας και τον Κακλαμάνο. Στο πρώτο ποίημα εμφανίζεται στην υπογραφή για τελευταία φορά το ενδιάμεσο αρχικό Φ. Θα περάσουν κοντά τέσσερα χρόνια μέχρι να αντικατασταθεί από το γνωστό Π. Το δεύτερο έντυπο είναι η εβδομαδιαία επιθεώρηση «Τα Ολύμπια», όπου ο Τσοκόπουλος δημοσιεύει σε τέσσερις συνέχειες τις «Αιγυπτιακές αναμνήσεις» του. Στην τελευταία από αυτές, αναφέρει εγκωμιαστικά τον Καβάφη, παραθέτοντας και καβαφικό ποίημα. Είναι αυτό που δημοσίευσε προηγουμένως στο Ημερολόγιο του 1895. Στα τέλη του 1897, ο Καβάφης δημοσιεύει σε δυο ακόμη αθηναϊκά έντυπα. Στην εφημερίδα «Νεολόγος» του Σταύρου Βουτυρά, που, εκδιωχθείς από την Κωνσταντινούπολη, είχε μεταφέρει από τον Συνέχεια στη σελίδα 28

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

Στους αντίποδες της λογικής βρίσκεται η αλήθεια* * Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Το ρούχο της αθωότητας» με ποιήματα ανθρώπων με ψυχιατρική εμπειρία «Ρώτησαν κάποτε τον Θανάση τι είναι «ψυχικά άρρωστος». Εκείνος αποκρίθηκε: «Είναι αυτός που λέει όλα τα μυστικά του. Ο διαφανής άνθρωπος. Το ρούχο της αθωότητας»». Αυτόν τον τίτλο έδωσε στο βιβλίο που ανθολόγησε και επιμελήθηκε η κοινωνική ψυχολόγος και ιδρύτρια του Καλειδοσκόπιου (www.kaleidoskopio.com), Μαρία Φαφαλιού, το οποίο περιλαμβάνει ποίηση από ανθρώπους με ψυχιατρική εμπειρία.

«Τ

ο πρώτο ερώτημα που ίσως θέσει ο αναγνώστης» γράφει η Μ. Φαφαλιού στην εισαγωγή του βιβλίου, «ένα ερώτημα που με βάραινε κι εμένα εξαρχής, είναι: προς τι αυτή η Ανθολογία; Προς τι μια ακόμα «κατηγοριοποίηση» των ανθρώπων, μια γκετοποίηση με βάση την ασθένεια; Την απάντηση, νομίζω, την δίνουν οι ίδιοι οι ποιητές μας.

«Γνωρίστε μας» είναι η κραυγή που αναδύεται μέσα από τα ποιήματά τους. «Γνωρίστε μας, δώστε μας βήμα να ακουστούμε» ήταν και η προτροπή τους προς εμένα, έτσι ώστε η Ανθολογία αυτή να γίνει μια, μικρή έστω, γέφυρα ανάμεσα στις «δύο όχθες»». Ένα ταξίδι άρχισα, αδελφέ μου,/ για χώρες που η νύχτα δεν τις φτάνει/ κι είχα μαζί μαγιάτικο στεφάνι/ από λουλούδια που δεν έκοψα ποτέ μου./ Ένα ταξίδι έκανα, αδελφέ μου,/ σε χώρες που ο ήλιος τις θερμαίνει/ κι είχα μαζί τη ματωμένη χλαίνη/ από τις μάχες που δεν έδωσα ποτέ μου./ Μα το ταξίδι τέλειωσε, αδελφέ μου,/ σαν φτάσαμε στης γνώσης το λιμάνι/ κι είδαμε πως η γνώση μας δεν φτάνει... [«Το ταξίδι», ∆ημήτρης Β.] Η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου «Το ρούχο της αθωότητας» (Εστία, 2013) έγινε στα Χανιά και μάλλον δεν είναι τυχαίο, αφού η πόλη αλλά και ολόκληρο το νησί λειτουργεί, εδώ και 8 χρόνια, χωρίς ψυχιατρείο, αλλά με ένα δίκτυο κοινοτικών δράσεων ανά νομό όπως προέβλεπε η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση. «Γιατί το ψυχιατρείο δεν έχει καμιά σχέση με τη θεραπεία, αλλά εξυπηρετεί λογικές ανάθεσης και διαχείρισης κάθε ανεπιθύμητου και ενοχλητικού. Στο ψυχιατρείο οι άνθρωποι απογυμνώνονται, χάνουν τα πάντα εκτός από τα λογικά τους. Τα ποιήματα αυτού του βιβλίου θα σας το αποδείξουν» τόνισε παρουσιάζοντας το βιβλίο ο Γιώργος Κοκκινάκος, ψυχίατρος, διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Χανίων και εκ των πρωτεργατών της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στην Ελλάδα. Όταν κρεμάστηκε η σκέψη μου/ με κρατούσε στον τοίχο μια πινέζα. [Όθων Τετενές] Με βιωμένο τον πόνο «Αν είναι αλήθεια η ρήση του Έλιοτ», επισήμανε ο Γ. Κοκκινάκος, «ότι η αληθινή ποίηση γράφεται απ’ τους ελάσσονες ποιητές, τότε σε αυτό το βιβλίο βρισκόμαστε στην πηγή της. Άνθρωποι για χρόνια έγκλειστοι στα ψυχιατρεία ή άνθρωποι με βιωμένο τον

Συνέχεια από τη σελίδα 27

Σεπ. την εφημερίδα του στην Αθήνα. Η φιλία του Βουτυρά με τον παππού του Καβάφη Γεωργάκη Φωτιάδη έφερε τη δημοσίευση του ποιήματος, «Η αρχαία τραγωδία», στις 7 ∆εκ., κοντά δυο χρόνια μετά το θάνατο του Φωτιάδη. Το δεύτερο έντυπο είναι το «Εθνικόν Ημερολόγιον» του Κωνσταντίνου Φ. Σκόκου, στο οποίο, επί έντεκα χρόνια, δημοσίευε σε κάθε τόμο ένα ή δυο ποιήματα. Εκτός από τον πρώτο τόμο, του 1898, που κυκλοφορεί τέλος 1897, ως είθισται με τα ετήσια ημερολόγια, όπου δημοσιεύει τρία ποιήματα. Από αυτά τα δυο, «Τα άλογα του Αχιλλέως» και «Ένας γέρος», είναι τα πρώτα μη αποκηρυγμένα που ο Καβάφης δημοσίευσε σε έντυπο. Ως το πρώτο, ωστόσο, δημοσιευμένο από τα ποιήματα “του κανόνα”, φέρεται το «Τείχη», που κυκλοφόρησε μαζί με την αγγλική μετάφραση σε μονόφυλλο. ∆εδομένου ότι το μονόφυλλο είναι αχρονολόγητο, με μόνες αναγραφόμενες ημερομηνίες, εκείνες της γραφής του ποιήματος και της μετάφρασής του, στις 16 Ιαν. 1897, μένει ζητούμενο το πότε κυκλοφόρησε. Στους επόμενους τρεις τόμους του Ημερολογίου του Σκόκου, μέχρι αφίξεώς του στην Αθήνα, δημοσίευσε: δυο στον τόμο του 1899, το «Η κηδεία του Σαρπηδό-

“

Άνθρωποι για χρόνια έγκλειστοι στα ψυχιατρεία ή άνθρωποι με βιωμένο τον άφατο ψυχικό πόνο γράφουν. Γράφουν χωρίς τη λογοκρισία των μηχανισμών άμυνας, χωρίς υπολογισμούς, χωρίς επιτηδεύσεις, χωρίς κίνητρο, χωρίς αντάλλαγμα, χωρίς τη μεσολάβηση του συνειδητού. άφατο ψυχικό πόνο γράφουν. Γράφουν, όμως, όχι με τη γραφίδα τους αλλά με το αίμα τους. Με την ψυχική τους οδύνη, με την εμπειρία τους, με το βίωμα τους. Και όχι μόνο. Γράφουν χωρίς τη λογοκρισία των μηχανισμών άμυνας, χωρίς υπολογισμούς, χωρίς επιτηδεύσεις, χωρίς κίνητρο, χωρίς αντάλλαγμα, χωρίς τη μεσολάβηση του συνειδητού. Κρύσταλλα διάφανα της ψυχής τους, αληθινή αυτόματη γραφή, τα ποιήματα τους». Πώς ρωτούν/ «Ποιος είσαι εσύ;»/ και δεν έχουν/ εκείνη/ την πολύτιμη αιδώ/ να δουν τα μάτια του ρωτούμενου.../ Κι αν δεν μπορούν κατευθείαν τα μάτια/ ας κοιτάξουν το δάκρυ/ κρύσταλλο που κυλά,/ τόσο ζεστό στο μάγουλο./ Μόνο να δουν/ το είδωλό του το ψυχρό./ Λευκοί ντυμένοι/ με υποδόρια τη νόηση/ ρωτούν.../ Και γω να μη θυμάμαι/ τίποτα από τα μάτια μου/ τίποτα από τα δάκρυά μου./ Μόνο αυτούς στο Λευκό/ λευκό, λευκό/ λευκό χαμόγελο/ και κείνα τα χέρια./ Βλέπεις λειτουργούν/ με αλυσίδες/ σύρματα/ βελόνες./ Ακόμα... [«Ψυχώς», Γιώργος Κοκκινίδης] Συζήτηση με εαυτούς «∆ιαβάστε, λοιπόν, αυτό το βιβλίο.

Η πρώτη φορά νος» μη αποκηρυγμένο, ένα στον επόμενο, τα «Κεριά», επίσης μη αποκηρυγμένο, και ένα αποκηρυγμένο στον μεθεπόμενο.

Πρωτοεμφανιζόμενος Σε αυτήν την πρώτη αθηναϊκή περίοδο, ο Καβάφης αντιμετωπίστηκε στην πρωτεύουσα ως πρωτοεμφανιζόμενος. Ωστόσο, είναι προφανές ότι ο ίδιος δίνει προτεραιότητα στις αθηναϊκές δημοσιεύσεις. ∆ημοσίευσε σε επτά αθηναϊκά έντυπα – τρεις εφημερίδες, τρία περιοδικά και ένα ημερολόγιο– δυο πεζά και 18 ποιήματα, τα δεκατέσσερα σε πρώτη δημοσίευση επί συνόλου 26 ποιημάτων. Ενώ, από τα επτά συνολικά πρωτοδημοσιευμένα “του κανόνα”, τα τέσσερα είναι στο Ημερολόγιο του Σκόκου, δυο σε μονόφυλλα και μόλις ένα σε αλεξανδρινό έντυπο. Όσο για το όνομά του, με το Κωνσταντίνος ολογράφως, εμφανίζεται στα δυο ελληνόγλωσσα περιοδικά της Λειψίας (Έσπερος - Κλειώ) και στα δυο πρώτα αθηναϊκά έντυπα (εφ. Εθνική - Αττικόν Μουσείον). Η ανταπόκριση δείχνει πενιχρή. Μετράμε: την ευνοϊκή κρίση του Πολέμη, τις αναφορές

στις “αναμνήσεις” Τσοκόπουλου - Πρίντεζη και το εκθειαστικό προοίμιο του Σκόκου για το καλωσόρισμα στο Ημερολόγιό του. Μήπως γι’ αυτό αποφασίζει το πρώτο ταξίδι στην Αθήνα; Το ημερολόγιο εκείνου του ταξιδιού δεν δείχνει κάτι σχετικό. Οι μόνες προγραμματισμένες επισκέψεις είναι στον Σκόκο και τον εκδότη του περιοδικού «Παναθήναια» Κίμωνα Μιχαηλίδη. Τις έκανε μόλις έφθασε. ∆εν βρήκε τον Μιχαηλίδη, αλλά άφησε να περάσει ένα εικοσαήμερο πριν ξαναπροσπαθήσει. Στη δεύτερη επίσκεψη, στα γραφεία του περιοδικού, γνώρισε τον Ξενόπουλο. Τυχαία η συνάντησή τους όπως και η γνωριμία με τον Πολέμη, μόνο που αυτός τον κατέκτησε με το ζακύνθιο ταμπεραμέντο του. Τη σχέση του με τον Ξενόπουλο, την ανασυνέθεσε σε βιβλιάριο ο Γ. Π. Σαββίδης, μη φειδόμενος ειρωνικών νύξεων για τις προθέσεις και την τακτική του Ξενόπουλου. Εκείνος, πάντως, με το άρθρο του στα «Παναθήναια», στις 30 Νοε. 1903, παρότι αργοπορημένο και παρακινούμενο και από τη δεύτερη επίσκεψη του Καβάφη κατά το επόμενο ταξίδι του, εξασφάλισε τον τίτ-

Όχι σαν μια συζήτηση με τον ψυχίατρο ή τον ψυχοθεραπευτή, πράγμα που εμπίπτει στους κανόνες της αγοράς, αλλά σαν μια συζήτηση με εαυτούς. Σαν μια ενδοσκόπηση, σαν μια προσπάθεια προστασίας των εναγώνιων ερωτημάτων. Βγείτε από τις βεβαιότητες σας. ∆εν υπάρχει ειδικός δρόμος για την τρέλα. Απ’ το δρόμο της λογικής φθάνει κανείς στην τρέλα. ∆εν χωρίζει τη λογική από την τρέλα ένα βαθύ χαντάκι, όπως πιστεύουν οι πολλοί, αλλά μια πολύ λεπτή γραμμή. Είναι εύκολο κανείς να την περάσει. Και τότε; Τότε θέλεις τουλάχιστον ένα συνομιλητή, ένα συνοδοιπόρο για να εξακολουθήσεις να ζεις» μας λέει ο Γ. Κοκκινάκος. Ο ίδιος αφιέρωσε τη βραδιά της πρώτης παρουσίασης του Ρούχου της αθωότητας «σε όσους απ’ τους ποιητές έχουν φύγει απ’ τη ζωή. Και δι’ αυτών σε όσους κρατήσαμε έγκλειστους για χρόνια μέσα στα ψυχιατρεία, χωρίς λόγο. Αλλά και σε όσους ακόμα παραμένουν σιωπηλοί και ανυπεράσπιστοι, παρίες της κοινωνίας, εντός των τειχών...» Ζωή Γεωργούλα * Στίχος του ∆ημήτρη Βρεττάκου, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο.

λο του “πατενταρισμένου προφήτη” του, κατά την έκφραση του Σαββίδη. “Ιστορικό” χαρακτηρίζουν το άρθρο του, όπως και εκείνο του Φόρστερ 15 χρόνια αργότερα, καθώς αμφότερα συνιστούν την πρώτη κριτική παρουσίαση του Καβάφη στο ελληνόγλωσσο και το αγγλόγλωσσο κοινό αντιστοίχως. Παρακάμπτουν, όμως, την αλλαγή της στάσης τους. Ιδίως του Ζακύνθιου, που δεν άργησε να εκδηλωθεί. Τρία χρόνια αργότερα, όταν αρχίζουν τα σκωπτικά σχόλια των δημοτικιστών, ελίσσεται διπλωματικά. Συμφωνεί ουσιαστικά μαζί τους, πως το ποίημα «Ο Βασιλεύς ∆ημήτριος» είναι “φρικτό”, αλλά επιμένει ότι έχει γράψει και πέντε-έξι “έμμορφα”. Στο πρόσφατο αφιέρωμα στον Καβάφη του περιοδικού «Το ∆έντρο», η Μ. Στασινοπούλου κρατά μόνο τον έπαινο για να δείξει τη “μεγαλοσύνη” του Καβάφη. ∆ημοσιοσχεσίτης ο Ξενόπουλος, όταν επαινεί τον άγνωστο Καβάφη, επιζητά να εντυπωσιάσει. Όταν, όμως, το main stream αρχίζει τον πόλεμο, αναδιπλώνεται. Επανέρχεται αργότερα για να διεκδικήσει τη θέση του πρώτου αποστόλου. Αυτά τα αναφροδισιακά για την “πρώτη φορά” του Καβάφη στον αθηναϊκό Τύπο. Μ. Θεοδοσοπούλου

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

Πατρίς - Θρησκεία - Οικογένεια από την ανάποδη * Με αφορμή τη νέα παράσταση της Λένας Κιτσοπούλου, «Ο Μουνής», σε σκηνοθεσία Παντελή ∆εντάκη, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου

ολύ σωστά εν τέλει δεν γνώριζα τι θα αντιμετώπιζα μπαίνοντας στον αγαπημένο θεατρικό χώρο. Όσο για την εν λόγω παράσταση, τον «Μουνή», είναι μία παράσταση που παίζει τόσο πολύ με τα θεατρικά είδη, που πολύ απλά οδηγεί σε μία «μπρεχτικού» τύπου προσέγγιση. Μπορεί κανείς να γελάσει βλέποντας τον εαυτό του στον καθρέφτη; Μπορεί να είναι ένα τόσο σκληρό έργο κωμωδία; Η απάντηση θεωρητικά είναι απλή, πρακτικά όμως καθόλου, αφού το τελευταίο οχυρό ενός ευαίσθητου και σκεπτόμενου ανθρώπου, σήμερα ειδικά, είναι η αποστασιοποίηση. Όσοι πήραμε έστω μια μυρωδιά από το πάλαι ποτέ ελληνικό χωριό, όσοι μεγαλώσαμε ακόμα και στην Αθήνα, αλλά αισθανθήκαμε διαφορετικοί και αναζητήσαμε τη μόρφωση με όποιο τρόπο προτίμησε ο καθένας, είναι ίσως καιρός να αφήσουμε τις θεωρητικές αναλύσεις, ακόμη και τις πνευματικές αναζητήσεις, και να αναμετρηθούμε με τον εαυτό μας. Όπως έκανε στο παρελθόν ένας Καζαντζάκης, ξεκαθαρίζοντας μέσα του, με όποιο προσωπικό κόστος, την κληρονομιά ενός σχεδόν θεοκρατικού κράτους ή μάλλον ενός κράτους που στο όνομα της Εκκλησίας και γενικότερα της χριστιανικής θρησκείας συντηρεί τη μισαλλοδοξία και το φανατισμό, το φασισμό και στιγματίζει ανθρώπους. Αυτό το κράτος, που στιγμάτισε και τον Καζαντζάκη ως άθεο ή μάλλον άπιστο, ή μάλλον οι συντηρητικοί κύκλοι που το υποστηρίζουν, σχεδόν εμφύσησε την ιδέα ότι οι προοδευτικοί πνευματικοί άνθρωποι της χώρας μας, οι φιλόσοφοι, που όπως πολύ σωστά μάθαμε και στα πανεπιστήμια είμαστε όσοι από εμάς αγαπάμε τη γνώση αποδεχόμενοι την πνευματική μας ένδεια και τη σοφία που όλοι οι άνθρωποι έχουν μέσα τους, κυρίως δε οι έμπειροι άνθρωποι του λαού, αυτοί που

ζουν σε χωριά όπως εκείνο του «Μουνή», όσοι αναζητούσαμε ή και ακόμη αναζητούμε τι σημαίνει Θεός, πατέρας, πατρίδα σε άλλες εποχές και τόπους, είμαστε απάτριδες ή πολύ απλά προδότες της πολυαγαπημένης μας πατρίδας. Σήμερα στην Ελλάδα το φαινομενικά αθώο παρατσούκλι καλά κρατεί με διάφορες «ταμπέλες»: π.χ. «χοντρός», «βλάκας», «ηλίθιος», «γυαλάκιας», «αδερφή», εν προκειμένω για το έργο της κας Κιτσοπούλου «μουνής», και ούτω καθεξής, άπειρες λέξεις που αναπαράγουν το μίσος που υπάρχει μέσα σε κάθε ανθρώπινη ψυχή, τη χειρότερη εκδοχή του ψυχισμού μας. Το μίσος επιβιώνει στη χώρα όπου δεν υπάρχει Καζαντζάκης πια, ένας πνευματικός άνθρωπος της δικής του τραγικής, δηλαδή, ελληνικής ουσίας, ο οποίος να εναντιωθεί σε μια τόσο συντονισμένη επίθεση στις συνειδήσεις μας και να επιμείνει πραγματικά στην αλληλεγγύη. Σε μια αλληλεγγύη από την οποία να μην περισσεύει κανείς, ούτε ο πολεμιστής στο Μεσολόγγι αλλά ούτε και ο εθνικός μας ποιητής, ο ευγενής αλλά σωματικά αδύναμος άνθρωπος που υψώθηκε τό-

Θέατρο Κυδωνία, «Αστερισμοί» του Νικ Πέιν

Εταιρεία Θεάτρου Μνήμη παρουσιάζει ξανά από την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2013, στα Χανιά, το βραβευμένο έργο του άγγλου συγγραφέα Νικ Πέιν «Αστερισμοί», (Constellations, 2012). Oι «Αστερισμοί» αναφέρονται στον έρωτα, τη φιλία και στο θέμα της ελεύθερης βούλησης με φόντο τις θεωρίες της κβαντικής φυσικής. Μέσα από ένα γρήγορο και μοντέρνο τρόπο γραφής, ο συγγραφέας παρακολουθεί τις πολλαπλές και ποικίλες εκδοχές της ζωής ενός ζευγαριού: της Μάριαν, καθηγήτριας Θεωρητικής Κοσμολογίας, και του Ρόλαντ, ενός πρακτικού μελισσοκόμου. Η μετάφραση είναι του ∆ημήτρη Κιούση, η σκηνοθεσία του Μιχάλη Βιρβιδάκη, τα σκηνικά και τα κοστούμια της Μαρίας Μυλωνά, η μουσική των Νίκου Βίττη, Νάσσου Σωπύλη και οι φωτισμοί της Μαρίας Μπαλαντίνου. Τους ρόλους ερμηνεύουν οι ηθοποιοί Ελπίδα Ζαμπετάκη και Γιώργος Γραμματικάκης. Η παράσταση θα παίζεται μέχρι τις 15 ∆εκεμβρίου, κάθε

σο πολύ στη συνείδησή μας, που έγραψε τον εθνικό μας ύμνο. Αναζητώντας την Ιθάκη Όμως, η τέχνη, δίνει λύση και με πολύ απλά λόγια μάς θορυβεί, μας αφυπνίζει. Το έργο της Λένας Κιτσοπούλου, δεν είναι καθόλου μια δήθεν προσπάθεια να προκαλέσει, να «προβοκάρει». Είναι μια κραυγή αγωνίας, που όμως μετουσιώθηκε σε ένα πολύ καλά δομημένο έργο που καθηλώνει τον θεατή και τον βάζει σε διαδικασία συναισθημάτων, αλλά κυρίως σκέψεων, για το τι μέλλει γενέσθαι σε αυτή την υπό κρίση χώρα. Σήμερα, τόσοι νέοι άνθρωποι χρειάζεται να μεταναστεύσουν, αφού πρώτα τους καλλιεργήθηκε η εντύπωση ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι ανοργάνωτο, ότι είναι προτιμότερο να κλείσει ή να ιδιωτικοποιηθεί, για να μάθουν τελικά ότι είναι εξαιρετικά τα πανεπιστήμια στη χώρα μας, ότι οι νέοι επιστήμονες στην Ελλάδα είναι άνεργοι ή υποαμείβονται, ενώ στο εξωτερικό γίνονται ανάρπαστοι. Είμαστε δηλαδή όλοι καλοί, αρκεί να εργαζόμαστε στο εξωτερικό. Είναι ίσως μία

Παρασκευή και Σάββατο, στις 9.30μ.μ. και τις Κυριακές στις 8.30μ.μ.

Θέατρο Μεταξουργείο, «Η ζωή μπροστά σου» * ∆ραματοποίηση του μυθιστορήματος

προαιώνια αμαρτία που πληρώνουμε, αλλά που ποτέ δεν μας έχουν εξηγήσει ποιά είναι. Ποτέ δεν έχουμε σταματήσει να ταξιδεύουμε, αλλά και πάντα θέλουμε να φτάσουμε στην Ιθάκη μας, έστω να επιστρέψουμε στην πατρίδα μας αποδεκτοί, σε ένα ειρηνικό κλίμα που να σέβεται τη διαφορετικότητα, να καλλιεργεί την ομόνοια ακόμα και όταν αυτό είναι δύσκολο. Η αποδοχή των συνόρων, αλλά και η εθνική υπερηφάνεια, όταν υπάρχει αλλά και εμπνέεται από γνώση της ιστορίας και των συναφών επιστημών, τότε μόνο είναι αγάπη. Παράλληλα, αυτή η αγάπη αποδέχεται τα σύνορα ως μια σύμβαση, γιατί ειδικά ο ελληνικός πολιτισμός, πρώτα και πάνω από όλα, έχει διαχρονικά ως σύμβολο τον Ξένιο ∆ία, το θεσμό της φιλοξενίας και κατά δεύτερο λόγο έχει το εθνικό μας Υπερεγώ, τον πολυμήχανο Οδυσσέα. Να βρούμε το σημερινό μας εαυτό Πότε, άραγε, πραγματικά θα συμφιλιωθούμε και με το σημερινό μας εαυτό, το εθνικό Εκείνο, τον Καραγκιόζη; Όταν σε όλη

του Ρομάν Γκαρί από τον Ξαβιέ Ζαγιάρ ζωή μπροστά σου» είναι η ιστορία «Η ενός μικρού Άραβα, που εγκαταλείπεται από όλους εκτός από μια Εβραία

πόρνη, στην οποία τον παρατάνε οι δικοί του, όπως πετάμε ένα νεογέννητο στα σκουπίδια. Αυτή αναλαμβάνει να τον με-

«Αστερισμοί» και στο Θέατρο του Νέου Κόσμου υτυχής συγκυρία: Σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και με πρωταγωΕ νιστές τη Στεφανία Γουλιώτη και τον Μάκη Παπαδημητρίου, θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε το

έργο του Πέιν (Βραβείο καλύτερου έργου 2012 εφημερίδας «Evening Standard», Βραβείο Χάρολντ Πίντερ 2012) και στην Αθήνα, από τις 27 Νοεμβρίου, στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου κάθε Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, στις 9.15μ.μ. και την Κυριακή, στις 7μ.μ. •

την Ελλάδα αναφέρεται με προσβλητικό ύφος μια από τις μεγαλύτερες μορφές του νεοελληνικού πολιτισμού, πώς θα μπορέσουμε να ανακάμψουμε από την κρίση; Πώς θα πετάξουμε από πάνω μας πλαστές υλικές ανάγκες και άγχη, τις ενοχές που μας έχουν υποβάλει για την ίδια τη φύση μας, ώστε να ταξιδέψουμε ως νέος πολυμήχανος Οδυσσέας, ως Καραγκιόζης, εκτός της Ελλάδας, της πολυαγαπημένης μας πατρίδας, για να γνωρίσουμε άλλους πολιτισμούς και να γυρίσουμε στη χώρα μας για να μεταλαμπαδεύσουμε τη νυν καλλιτεχνική κι εν γένει πνευματική πρωτοπορία; Εάν η τέχνη και η διανόηση παίξουν το ρόλο που τους αντιστοιχούν, τότε θα δημιουργηθεί ένα νέο κίνημα διαφωτισμού, το μόνο όπλο κατά της διατήρησης ενός κλίματος νάρκωσης των συνειδήσεων και εξόντωσης όσων δεν έχουν τα προς το ζην. Ένα κλίμα που κανένα πρόγραμμα απεξάρτησης δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει από μόνο του, όταν τα ίδια αυτά προγράμματα βάλλονται ή υποχρηματοδοτούνται, όταν μαίνεται η πίεση, οι άνεμοι ενάντια σε αυτή τη μικρή αλλά και πολύ όμορφη και μεγάλης σημασίας κουκίδα της Γης. Όταν έχουμε πέσει όλοι σε μία σχεδόν εθνική κατάθλιψη, τη λύση μπορούμε να την δώσουμε μόνο εμείς, αν απλά κάνουμε τη μεγάλη θυσία της ομοψυχίας. Όταν μπορέσουμε να γίνουμε όλοι πάλι μαζί ένα τεράστιο χωριό, όταν αξιοποιήσουμε το φυσικό πλούτο που μας έλαχε και πάψουμε να τον παραδίδουμε αμαχητί, όταν δεν ξανατσακωθούμε στα σπίτια ή στις ταβέρνες και τα μεζεδοπωλεία για το τι πρέπει να ψηφίσουμε στις επόμενες εκλογές, για το ποιόν άνθρωπο δεν συμπαθούμε και για -το πολύ βαθύ φιλοσοφικά ζήτημα- του ποιός πρέπει να πληρώσει το λογαριασμό, τότε ίσως η κρίση θα έχει ξεπεραστεί. Σπύρος Πετρίτης

γαλώσει και ο μικρός της αφοσιώνεται. Αυτά τα δύο μοναχικά πλάσματα, η γριά Εβραία και ο μικρός Άραβας δένονται με μια υπέροχη σχέση αγάπης και αφοσίωσης. Ο Γκαρί πρωτοτυπεί: ο Μόμο, ο ήρωας του έργου είναι ο πρώτος Άραβας που βοηθάει μια Εβραία να «ξαναγυρίσει» στην πατρίδα της, το Ισραήλ. Το μυθιστόρημα του Ρομάν Γκαρί, που το έγραψε με το ψευδώνυμο Εμίλ Αζαρ, απέσπασε το βραβείο Goncourt το 1975. Το 1977 έγινε ταινία με τίτλο «Μαντάμ Ρόζα» με πρωταγωνίστρια τη Σιμόν Σινιορέ και κέρδισε Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και η Σιμόν Σινιορέ το βραβείο Cesar. Έργο τρυφερό και βαθιά ανθρώπινο, που βάλλει ενάντια στη μισαλλοδοξία, ανεβαίνει σε μετάφραση Ελένης Χριστοδούλου και επεξεργασία κειμένου του Βασίλη Κατσικονούρη. Η σκηνοθεσία είναι της Άννας Βαγενά, που κρατά και τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το ρόλο του Μόμο παίζουν εναλλάξ δύο παιδιά, αραβικής καταγωγής γεννημένα και μεγαλωμένα στην Ελλάδα, ο Ιμπραήμ Χασάν και ο Μαρίνος Ριζκ. Τους άλλους ρόλους ερμηνεύουν οι: Κώστας Λάσκος και Χρήστος Ροδάμης. •

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

Έρικ Χόμπσ * Με αφορμή τον ένα χρόνο από το θάνατό του και την ημερίδα των εκδόσεων Θεμέλιο

“

Οι νέες θεματικές που εισήγαγε, η διεπιστημονική προσέγγιση με έμφαση στη μελέτη της κουλτούρας και η διεθνική διάσταση των μελετών, κατέστησαν αρκετά νωρίς τον Χόμπσμπαουμ μια ξεχωριστή περίπτωση ιστορικού.

Την 1η Οκτώβρη συμπληρώθηκε ένας χρόνος από το θάνατο του σπουδαίου μαρξιστή ιστορικού Έρικ Χόμπσμπαουμ. Με αφορμή αυτήν την επέτειο, ο ιστορικός εκδοτικός οίκος Θεμέλιο, από τον οποίο έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά τα περισσότερα έργα του Χόμπσμπαουμ, διοργάνωσε, στο πλαίσιο του εορτασμού των 50 χρόνων των εκδόσεων, ημερίδα προς τιμήν του Έρικ Χόμπσμπαουμ, την Παρασκευή 8 Νοέμβρη. Τις εργασίες της ημερίδας άνοιξε με προσφώνησή του ο ιστορικός Σπύρος Ασδραχάς, ενώ ακολούθησαν οι εισηγήσεις των ιστορικών Βαγγέλη Καραμανωλάκη, με θέμα «Γεννηµένος το 1917. Μια συναρπαστική ζωή», Ελευθερίας Ζέη, με θέμα «Ο Χόμπσμπαουμ και η κοινωνική ιστορία στη δεκαετία του ’60», Δήμητρας Λαμπροπούλου, με θέμα «Η πολιτική ως κινητήρια μηχανή της νεωτερικότητας: μαζική κινητοποίηση και λαϊκή διαμαρτυρία στο έργο του Έρικ Χόμπσμπαουμ», Έφης Γαζή, με θέμα «Οι «Εποχές» του Έρικ Χόμπσμπαουμ» και Πολυμέρη Βόγλη, με θέμα «Έρικ Χόμπσμπαουμ: ένας παγκόσµιος ιστορικός». Στη συνέχεια, στο πλαίσιο της ημερίδας ακολούθησε συζήτηση με θέμα «O Έρικ Χόμπσμπαουμ χθες και σήμερα», με τη συμμετοχή των ιστορικών: Χριστίνας Αγριαντώνη, Νίκου Θεοτοκά και Χρήστου Χατζηιωσήφ, και συντονιστή τον δημοσιογράφο Θανάση Γιαλκέτση. Σήμερα, η «Εποχή» δημοσιεύει μια συντομευμένη εκδοχή της εισήγησης του Πολυμέρη Βόγλη, στο πλαίσιο αυτής της ημερίδας των εκδόσεων Θεμέλιο. Του Πολυμέρη Βόγλη*

“

Εκεί που ένας μαρξιστής ιστορικός της γενιάς του θα προσέγγιζε τον εθνικισμό ως έκφανση της κυρίαρχης ιδεολογίας της αστικής τάξης, ο Χόμπσμπαουμ τον προσέγγισε μέσα από τη μελέτη της κουλτούρας, σε μια πρώιμη εκδοχή της πολιτισμικής ιστορίας που κυριάρχησε στη δεκαετία του 1990.

θάνατος του Έρικ Χόμπσμπαουμ πριν από περίπου ένα χρόνο συνοδεύτηκε από πληθώρα δημοσιευμάτων για το έργο του, που συνήθως συνοδεύονταν από το χαρακτηρισμό ως του μεγαλύτερου και διασημότερου ανά τον κόσμο ιστορικού. Ο «Guardian» περιέγραψε τον Χόμπσμπαουμ όχι απλώς ως τον πιο διακεκριμένο μαρξιστή ιστορικό της Βρετανίας, αλλά ως γενικότερα «έναν από τους μετρημένους στα δάκτυλα ιστορικούς οποιασδήποτε εποχής που απολάμβανε πραγματική εθνική και διεθνή αναγνώριση». Ωστόσο, λιγότερο γνωστό είναι ότι υπήρξαν και έντονες επικρίσεις για τον Χόμπσμπαουμ. Την επομένη του θανάτου του, στην «Daily Mail» δημοσιεύθηκε ένα άρθρο που υποστήριζε ότι ήταν «ένας άνθρωπος που ανοικτά μισούσε τη Βρετανία και ο οποίος συνειδητά έγραφε ψεύδη» και υπαινισσόταν ότι μπορεί να ήταν και κατάσκοπος των Σοβιετικών. Η αμφισβήτηση είχε ξεκινήσει αρκετά χρόνια νωρίτερα. Το 2001, στο περιοδικό «National Interest» το έργο του παρουσιαζόταν κάτω από τον τίτλο «Ο καθηγητής του Στάλιν. Η απαίσια, επιδραστική καριέρα του Έρικ Χόμπσμπαουμ». Υπάρχει μια, κατά κάποιον τρόπο, αντίφαση: ενώ όλοι αναγνώριζαν την παγκόσμια εμβέλεια του έργου του, αρκετοί αμφισβητούσαν την αξία του. Αξίζει να διερευνήσουμε αυτήν την αντίφαση. Θα ξεκινήσω από τη διεθνή αναγνώριση του, ή, πιο απλά, γιατί ο Χόμπσμπαουμ

αναδείχθηκε στον πιο διάσημο ιστορικό του 20ού αιώνα, και στη συνέχεια θα ασχοληθώ με την κριτική που του ασκήθηκε αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική στράτευση επηρέασε το ιστορικό έργο του. Αυτό που θα υποστηρίξω είναι ότι οι δύο ιδιότητες με τις οποίες εγγράφηκε στη δημόσια σφαίρα, δηλαδή «μαρξιστής ιστορικός», λειτουργούσαν συμπληρωματικά στο έργο του και αυτή η διπλή ιδιότητα περιέκλειε μια δυναμική σχέση τόσο με τον μαρξισμό όσο και με την ιστορία, η οποία σε μεγάλο βαθμό του επέτρεψε να αναδειχθεί σε παγκόσμιο ιστορικό. Ανανέωσε την ιστοριογραφία Ο Χόμπσμπαουμ ξεκίνησε ως ιστορικός της κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας. Το πρώτο άρθρο που δημοσίευσε στο περιοδικό «Past and Present», που ο ίδιος μαζί με άλλους βρετανούς μαρξιστές ιστορικούς δημιούργησε το 1952, αφορούσε τους Λουδίτες εργάτες, ενώ το 1954 προκάλεσε έντονη ιστοριογραφική συζήτηση με άρθρο που δημοσίευσε στο ίδιο περιοδικό υποστηρίζοντας ότι ο καπιταλισμός εμφανίστηκε στην Βρετανία ήδη από τον 17ο αιώνα. Στη δεκαετία του 1960, θα συμμετάσχει στη διεθνή συζήτηση για το επίπεδο ζωής της εργατικής τάξης στα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης στην Αγγλία. Την ίδια περίοδο θα καθιερωθεί ως ένας από τους θεμελιωτές της κοινωνικής ιστορίας στον αγγλοσαξωνικό κόσμο. Ήταν το 1966, όταν

μαζί με άλλους ιστορικούς μεταξύ αυτών και ο E.Π. Tόμσον, δημοσίευσαν μια σειρά άρθρων σε ένα τεύχος του «TLS» κάτω από τον κοινό τίτλο «New ways in History». Ήδη, δηλαδή, από τη δεκαετία του 1960 βρίσκεται ανάμεσα σε μια ομάδα ιστορικών που στην κυριολεξία βρίσκεται στην πρωτοπορία της ιστορικής επιστήμης, τουλάχιστον στον αγγλοσαξωνικό κόσμο. Το ενδιαφέρον στην περίπτωση του Χόμπσμπαουμ είναι ότι πολύ νωρίς εγκαταλείπει το αντικείμενο που κυριαρχεί στην κοινωνική ιστορία εκείνη την εποχή, δηλαδή τη μελέτη της εργατικής τάξης, και γενικότερα διαφοροποιείται από τους άλλους ιστορικούς της γενιάς του. Η ιστορική του προσέγγιση ήδη από τη δεκαετία του 1960 είναι ιδιαίτερα επιδραστική γιατί ανανεώνει την ιστοριογραφία με τρεις τρόπους. Ο πρώτος είναι ότι και στρέφεται σε θέματα που εκείνη την εποχή παρουσιάζουν μάλλον μικρό ενδιαφέρον για τους ιστορικούς. Αναφέρομαι στις μελέτες και άρθρα για τους Πρωτόγονους Επαναστάτες και τους Ληστές, όπου εξετάζει τις μορφές ριζοσπαστικής δράσης σε προκαπιταλιστικές κοινωνίες. Το ενδιαφέρον του για την «αρχαϊκότητα» μορφών κοινωνικής οργάνωσης και δράσης, τον οδηγεί σε μια πιο εκλεκτικιστική προσέγγιση. Στις μελέτες αυτές ο Χόμπσμπαουμ διεύρυνε το πεδίο της ιστορικής έρευνας, συνομιλώντας με την κοινωνιολογία και την κοινωνική ανθρωπολογία. ∆εν αρκέστηκε σε μια «ιστορία από τα κάτω» και να συμπεριλάβει όσους η παραδοσιακή ιστορία είχε μέχρι τότε αγνοήσει αλλά εμπλούτισε την ίδια την προσέγγιση μελετώντας την κουλτούρα, τις πρακτικές, τη νοοτροπία αυτών των υποκειμένων που μελετούσε. Το τρίτο καινοτόμο στοιχείο της προσέγγισής του ήταν ότι βγήκε από το «δυτικοευρωπαϊκό» κανόνα καθώς στράφηκε στην περιφέρεια την αγροτική Ιταλία και Ισπανία, αλλά και την Σερβία, την Βραζιλία και την Ινδία. ∆εν θα έλεγα ότι ήρθε σε ρήξη με τον «ευρωκεντρισμό», αλλά σίγουρα διεύρυνε γεωγραφικά το πεδίο των ενδιαφερόντων των ιστορικών. ∆ύσκολα θα μπορούσε κανείς να βρει ευρωπαίο ιστορικό που το 1974 θα δημοσίευε σε ιστορικό περιοδικό άρθρο για τις καταλήψεις γης από τους αγρότες του Περού και θα ασχολιόταν με τις σχέσεις ι-

διοκτησίας και τα αγροτικά κινήματα στη χώρα από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τη δεκαετία του 1960 (το άρθρο συμπεριλαμβάνεται στον τόμο Ξεχωριστοί άνθρωποι. Αντίσταση, εξέγερση και τζαζ). Με λίγα λόγια, οι νέες θεματικές που εισήγαγε, η διεπιστημονική προσέγγιση με έμφαση στη μελέτη της κουλτούρας και η διεθνική διάσταση των μελετών, κατέστησαν αρκετά νωρίς τον Χόμπσμπαουμ μια ξεχωριστή περίπτωση ιστορικού. Η συνθετική ιστορία Η ίδια η προσέγγισή του στην κοινωνική ιστορία ήταν ιδιαίτερη. Ενώ οι άλλοι ιστορικοί από το χώρο της κοινωνικής ιστορίας ενδιαφέρονταν για τη μελέτη μιας συγκεκριμένης περίπτωσης στο χώρο και το χρόνο, ο Χόμπσμπαουμ ενδιαφερόταν για τη μεγάλη κλίμακα, τη διεθνικότητα των εξελίξεων και των φαινομένων. Αυτό θα φανεί αρκετά νωρίς στο έργο του, η Εποχή των Επαναστάσεων εκδίδεται το 1962, για να συμπληρωθεί με τους άλλους δύο τόμους το 1975 και το 1987. Μπορεί να μην εισηγείται κάποια νέα μέθοδο κοινωνικής ιστορίας, αλλά μέσα από το έργο του προτείνει μια νέα ιστορική προσέγγιση, αυτό που πολύ συχνά αποκαλούμε συνθετική ιστορία. Η έννοια της συνθετικής ιστορίας συνήθως αφορά μια προσέγγιση που συσχετίζει την οικονομία, την κοινωνία, την πολιτική και την κουλτούρα. Στο έργο του Χόμπσμπαουμ η συνθετική ιστορία απαντά σε μια άλλη ανάγκη, να ξεπεραστούν κάποιες εγγενείς αδυναμίες της κοινωνικής ιστορίας. Όπως έχει επισημάνει ο Τζέιμς Κρόνιν, η κοινωνική ιστορία με την έμφαση που δίνει στην τοπική διάσταση, στο μερικό και τη ζωή των καθημερινών ανθρώπων είναι δύσκολο να μετατραπεί σε μια ιστορία συνολικά της κοινωνίας. Ο τρόπος για να γεφυρωθεί το χάσμα είναι η θεωρία και, στην περίπτωση του Χόμπσμπαουμ, ο μαρξισμός αποτέλεσε τη θεωρία για να συνδυαστεί η κοινωνική ιστορία όχι απλά με την ιστορία συνολικά της κοινωνίας αλλά, ακόμη πιο φιλόδοξα, με την παγκόσμια ιστορία. Πόσο δε μάλλον, όταν η θεωρία του Μαρξ ήταν το καταλληλότερο αναλυτικό και ερμηνευτικό πλαίσιο για να μελετηθούν οι αλλαγές που συνέβησαν το 19ο αιώνα, ο οποίος βρέ-

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 17 Νοεμβρίου 2013

μπαουμ: ένας παγκόσμιος ιστορικός θηκε στο επίκεντρο της τριλογίας των «εποχών» του Χόμπσμπαουμ. Ήταν μια μοναδική «ευτυχής σύμπτωση»: ένας μαρξιστής ιστορικός χρησιμοποιεί τη θεωρία του 19ου αιώνα για να μελετήσει το 19ο αιώνα. ∆ιεθνής παρουσία Ενώ η παγκόσμια οπτική του ιστορικού έργου του είναι αυτή που βοήθησε στη αναγνώριση του ως ιστορικού, από την άλλη πλευρά, η διεθνής καταξίωσή δεν οφείλεται μόνο στο ιστορικό έργο του αλλά συνολικότερα στη διεθνή του παρουσία ως μαρξιστή διανοουμένου. Η διαρκής και πολύχρονη παρουσία του σε μια όλο και πιο παγκοσμιοποιημένη δημόσια σφαίρα αξίζει μιας έστω και σύντομης αναφοράς. Καταρχήν, το εύρος των ενδιαφερόντων του, που υπερέβαινε κατά πολύ αυτά ενός ευρυμαθούς ιστορικού. Από την τζαζ μέχρι το αρτ νουβό και από τον πόλεμο στο Βιετνάμ μέχρι τους πολέμους του Μπους μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ο Χόμπσμπαουμ με τις κυριολεκτικά αναρίθμητες ομιλίες, παρεμβάσεις, επιφυλλίδες, άρθρα, βιβλία μετατράπηκε από ιστορικό σε διανοούμενο μιας παγκοσμιοποιημένης δημόσιας σφαίρας. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η μαρξιστική προσέγγιση και γενικότερα η πολιτική στράτευση θα επιτρέψει στον Χόμπσμπαουμ να βγει από τα στενά όρια της πανεπιστημιακής κοινότητας και να ενταχθεί σε ένα διεθνές δίκτυο της Αριστεράς. Ένα εκτεταμένο δίκτυο φίλων, εκδότων, συνεργατών από το χώρο της Αριστεράς σε όλο τον κόσμο θα αναλάβει να μεταφράσει και να εκδώσει τα έργα του σε άλλες γλώσσες, θα τον καλέσει σε συνέδρια, θα του πάρει συνεντεύξεις και θα διευρύνει τον κύκλο των αναγνωστών του. Παράλληλα, ο ίδιος μέσα από αυτό δίκτυο των διανοουμένων της Αριστεράς θα ταξιδέψει σε διάφορες χώρες και θα διευρύνει την ματιά του ως ιστορικός και διανοούμενος. Τα ταξίδια, για παράδειγμα, που έκανε με φίλους του ιταλούς κομμουνιστές στη Σικελία θα αποτελέσουν την αφορμή για να στραφεί στους «πρωτόγονους επαναστάτες». ∆ύο ακόμη αλληλένδετοι παράγοντες, που εξηγούν τη διεθνή απήχηση του Χόμπσμπαουμ θα πρέπει να αναφερθούν, έστω επιγραμματικά. Ο ένας συνδέεται με την κυριαρχία της αγγλοσαξωνικής ακαδημαϊκής παραγωγής (και την αντίστοιχη υποχώρηση της γαλλικής) σε διεθνές επίπεδο τις τελευταίες δεκαετίες και ο άλλος είναι ότι ο ίδιος επιλέγει να απευθυνθεί και να γράψει για το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, και όχι απλά για την κοινότητα των πανεπιστημιακών ιστορικών, υιοθετώντας ένα στιλ γραφής που και ο ίδιος αποκαλούσε «υψηλή εκλαΐκευση». Ύστερα ήρθε η αμφισβήτηση Η διεθνής αναγνώριση από ένα σημείο και μετά συνδυάστηκε με την αμφισβήτησή του ως ιστορικού. Ο Χόμπσμπαουμ βρέθηκε στο στόχαστρο της κριτικής όταν στράφηκε από τον 19ο αιώνα στον 20ό και συμπλήρωσε την τριλογία του με την έκδοση της Εποχής των άκρων το 1994. Η Εποχή των άκρων, αν και εγκω-

“

Από την τζαζ μέχρι το αρτ νουβό και από τον πόλεμο στο Βιετνάμ μέχρι τους πολέμους του Μπους μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ο Χόμπσμπαουμ με τις κυριολεκτικά αναρίθμητες ομιλίες, παρεμβάσεις, επιφυλλίδες, άρθρα, βιβλία μετατράπηκε από ιστορικό σε διανοούμενο μιας παγκοσμιοποιημένης δημόσιας σφαίρας. μιάστηκε από πολλούς ιστορικούς, αποτέλεσε για άλλους ιστορικούς, πολιτικούς επιστήμονες και δημοσιογράφους αιτία πολέμου. Ο Ζαν Φρανσουά Ρεβέλ τον χαρακτήρισε ένα «γηραιό και αμετανόητο σταλινικό» και το βιβλίο του «ως προπαγάνδα υπέρ του ολοκληρωτισμού». Αξίζει να παρατηρήσει κανείς ότι το βιβλίο του μεταφράστηκε στα γαλλικά με αρκετή καθυστέρηση και δεν εκδόθηκε από τον τακτικό εκδότη του (εκδ. Fayard), ο οποίος έκρινε ότι το βιβλίο δεν ήταν ούτε καλό ούτε πρωτότυπο. Η άποψη του Πιερ Νορά για την απροθυμία έκδοσης του βιβλίου ήταν ότι «επειδή η Γαλλία ήταν η πιο βαθειά και επί μακρόν σταλινική (στη ∆ύση) χώρα και, όταν εκδόθηκε το βιβλίο, υπήρχε η πιο δυνατή και ογκούμενη εχθρότητα σε οτιδήποτε ανακαλούσε τη φιλοσοβιετική εποχή». Τελικά, εκδόθηκε στα γαλλικά από τον «Monde Diplomatique» σε συνεργασία με έναν μικρό βελγικό οίκο, πέντε χρόνια μετά από την αγγλική έκδοση. Το βιβλίο επικρίθηκε έντονα τόσο από τους συντηρητικούς κύκλους, όπως από έναν αρθρογράφο στο περιοδικό «National Interest», ο οποίος ισχυρίστηκε ότι περιλαμβάνει «πολλές παραποιήσεις, μισές αλήθειες και συνειδητές αποσιωπήσεις», αλλά και από διακεκριμένους ιστορικούς, όπως ο Τόνι Τζουντ. Οι επικρίσεις, παρά τις διαφορές τους, συνέκλιναν σε ένα σημείο: ο Χόμπσμπαουμ κατηγορήθηκε για τον τρόπο με τον οποίο προσέγγισε τη Σοβιετική Ένωση στα χρόνια του Στάλιν, αλλά και συνολικότερα το κομμουνιστικό φαινόμενο, ότι δηλαδή υποβάθμισε και σχετικοποίησε την αυταρχική πλευρά αυτών των καθεστώτων και τα δεινά που επισώρευσαν στους λαούς αυτών των χωρών. Οι αντιδράσεις, παρά τη σφοδρότητά τους, μάλλον δεν πρέπει να εξέπληξαν τον Χόμπσμπαουμ. Η χρονική στιγμή στην οποία εκδόθηκε η Εποχή των άκρων δεν ήταν η πιο κατάλληλη για την υποστήριξη τέτοιων θέσεων. Λίγα χρόνια μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, στο απόγειο του πανηγυρισμού για τη νίκη του καπιταλισμού και τη χρεοκοπία του κομμουνισμού, ένας διακεκριμένος ιστορικός εξέδιδε ένα βιβλίο για τον 20ό αιώνα, στο οποίο όχι μόνο δεν καταδίκαζε τον κομμουνισμό αλλά αντίθετα περιέγραφε τον Ψυχρό Πόλεμο ως μια κατασκευή των Ηνωμένων Πολιτειών για να

“

διατηρήσουν την παγκόσμια ηγεμονία τους. Η κριτική δεν αφορούσε απλά την προσέγγιση σε μια ιστορική περίοδο, αλλά συνολικά τις πολιτικές ιδέες του Χόμπσμπαουμ. Εάν στην τριλογία ο μαρξισμός είχε βοηθήσει την ιστορική προσέγγιση του 19ου αιώνα, στη μελέτη του 20ού την είχε υπονομεύσει. Ένας ιστορικός που παρέμενε κομμουνιστής στα τέλη του 20ού αιώνα, δεν θα μπορούσε παρά να είναι ένας κακός ιστορικός του 20ού αιώνα.

δοκίμια (με κορυφαίο ίσως το άρθρο «The Forward March of Labour Halted?» το 1978, το οποίο προκάλεσε τις αντιδράσεις των συντρόφων του) αλλά και στην πολιτική του στράτευση: ήταν από τους ιδεολογικούς εμπνευστές των Νέων Εργατικών μετά την ανάληψη της ηγεσίας του κόμματος από τον Νιλ Κίνοκ το 1983 –αν και βέβαια αργότερα στράφηκε δριμύτατα ενάντια στη μεταμόρφωση του Εργατικού Κόμματος από τον Τόνι Μπλερ.

Μαρξιστής και ιστορικός

Επιστροφή στη συνθετική προσέγγιση

Ωστόσο, ακόμη κι αν δεχτούμε ότι ισχύουν τα παραπάνω, τίθεται ένα ερώτημα. Γιατί σε μια εποχή που σημαδεύτηκε από την πτώση του κομμουνισμού και την κυριαρχία του φιλελευθερισμού, ένας μαρξιστής ιστορικός είχε τόση απήχηση μεταξύ των ιστορικών αλλά και γενικότερα σε ένα διεθνές κοινό; Μήπως οφείλεται στην υποτιθέμενη κυριαρχία των αριστερών διανοουμένων στα πανεπιστήμια και τα μέσα ενημέρωσης, όπως αρκετοί υποστήριξαν; Η ακτινοβολία του έργου του στις μέρες μας οφείλεται εν μέρει σε αυτό που του καταμαρτυρούν, ότι ήταν μαρξιστής ιστορικός. ∆εν υπονοώ ότι το έργο του καταδεικνύει την επικαιρότητα του μαρξισμού, αλλά ότι το έργο του αποτυπώνει τη δημιουργική σχέση του Χόμπσμπαουμ τόσο με τον μαρξισμό όσο και με την ιστοριογραφία. Η απήχησή του οφείλεται στο ότι δεν έγινε ούτε αρτηριοσκληρωτικός μαρξιστής ούτε συμβατικός ιστορικός. Στη διάρκεια της ζωής του η σχέση του με τον μαρξισμό δεν έμεινε αμετάβλητη. ∆ύσκολα θα μπορούσε να περιγράψει κανείς τον Χόμπσμπαουμ ως έναν παραδοσιακό μαρξιστή ή πολύ περισσότερο αμετανόητο σταλινικό. Αντίθετα, η σκέψη του συντονίστηκε με τα νέα ρεύματα στον μαρξισμό και κυρίως τις αναζητήσεις των μαρξιστών και κομμουνιστών στην Ιταλία, με αυτό που ονομάστηκε «ευρωκομμουνισμός», όπως φαίνεται σε μερικά από τα κείμενα που δημοσιεύτηκαν στο Πώς να αλλάξουμε τον κόσμο αλλά και σε μια παλαιότερη έκδοσή του, τις συνομιλίες του με τον Τζιόρτζιο Ναπολιτάνο, όπως δημοσιεύτηκαν στο The Italian Road to Socialism (1977). Ο σκεπτικισμός του απέναντι στην παραδοσιακή αντίληψη για το ρόλο της εργατικής τάξης στην Ευρώπη σε ένα μεταφορντικό κόσμο αποτυπώθηκε σε πολλά

Στην περίπτωση του Χόμπσμπαουμ, ο μαρξισμός αποτέλεσε τη θεωρία για να συνδυαστεί η κοινωνική ιστορία όχι απλά με την ιστορία συνολικά της κοινωνίας αλλά, ακόμη πιο φιλόδοξα, με την παγκόσμια ιστορία.

Παράλληλα, προσανατολίστηκε σε θέματα που δύσκολα θα απασχολούσαν έναν παραδοσιακό μαρξιστή ιστορικό της γενιάς του. Η στροφή του στη μελέτη του εθνικισμού και στην επινόηση της παράδοσης αντανακλούν την επίδραση που είχαν οι νεότερες κατευθύνσεις στις κοινωνικές επιστήμες. Εκεί που ένας μαρξιστής ιστορικός της γενιάς του θα προσέγγιζε τον εθνικισμό ως έκφανση της κυρίαρχης ιδεολογίας της αστικής τάξης, ο Χόμπσμπαουμ τον προσέγγισε μέσα από τη μελέτη της κουλτούρας, σε μια πρώιμη εκδοχή της πολιτισμικής ιστορίας που κυριάρχησε στη δεκαετία του 1990. Βέβαια υπήρχε ένα όριο σε αυτή την εξέλιξη. Το έργο και η διαδρομή του ως ιστορικού της κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας και ο σκεπτικισμός του απέναντι στις μεταμαρξιστικές θεωρητικές προσεγγίσεις, τον έφεραν σε αντιπαλότητα με τα θεωρητικά ρεύματα που αναπτύχθηκαν στη δεκαετία του 1990, κυρίως τη φεμινιστική κριτική και τη «γλωσσική στροφή». Νομίζω ότι υπάρχει ένας επιπλέον λόγος για τη διαρκή απήχησή του, και ο οποίος συνδέεται πάλι με την ιστορική προσέγγισή του. Οι ιστορικοί μετά τα ποικίλα ρεύματα και «στροφές» των τελευταίων τριών δεκαετιών επιστρέφουν στην ανάγκη μιας νέας, συνολικής ιστορίας. Ειδικά οι ιστορικοί από το πεδίο της κοινωνικής ιστορίας, όπως ο Τζεφ Έλι στο βιβλίο του A Crooked Line ή ο Γουίλιαμ Σιούελ στο Λογικές της ιστορίας, είναι αυτοί που επισημαίνουν την ανάγκη μιας νέας, συνθετικής προσέγγισης στην ιστορία. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια η συζήτηση για τη μελέτη όχι απλά της κοινωνίας αλλά του «κοινωνικού» (ως πεδίου σύγκλισης της οικονομίας, της πολιτικής και της κουλτούρας) αλλά και η έμφαση στη υπερεθνικότητα (ώστε να μελετηθεί η συνάφεια ιστορικών εξελίξεων και φαινομένων σε ευρύτερες γεωγραφικές κλίμακες) υποδεικνύουν την αναζήτηση νέων συνθετικών προτάσεων ιστορικής ερμηνείας και αφήγησης. Σε αυτές τις αναζητήσεις τα βιβλία του Χόμπσμπαουμ θα συνεχίσουν να αποτελούν τα καλύτερα εισαγωγικά αναγνώσματα. •

“

Η σκέψη του Χόμπσμπαουμ συντονίστηκε με τα νέα ρεύματα στον μαρξισμό και κυρίως τις αναζητήσεις των μαρξιστών και κομμουνιστών στην Ιταλία, με αυτό που ονομάστηκε «ευρωκομμουνισμό ς», όπως φαίνεται σε μερικά από τα κείμενα που δημοσιεύτηκαν στο Πώς να αλλάξουμε τον κόσμο αλλά και σε μια παλαιότερη έκδοσή του, τις συνομιλίες του με τον Τζιόρτζιο Ναπολιτάνο.

* O Πολυμέρης Βόγλης διδάσκει Σύγχρονη Ιστορία στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Γιατί γελάνε και χειροκροτούν ειρωνικά; Του Κύρκου ∆οξιάδη*

«Μ

όνο ο κυρίαρχος λαός μας με την ψήφο του μπορεί να ακυρώσει το Μνημόνιο.» Τι μπορεί να σημαίνει να γελάνε και να χειροκροτούν ειρωνικά ο πρωθυπουργός και κάποιοι βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας στο άκουσμα της παραπάνω φράσης από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Βουλή; ∆ύο περιπτώσεις υπάρχουν. Στην πρώτη περίπτωση, οι βουλευτές της συμπολίτευσης και ο πρόεδρος της κυβέρνησης αντιδρούν με σκωπτική περιφρόνηση στο γεγονός ότι ο αρχηγός της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ επικαλείται για λόγους έκδηλα δημαγωγικούς μια κοινοτοπία. Η λαϊκή κυριαρχία ως υπέρτατη αξία είναι όντως κοινοτοπία στην κοινοβουλευτική δημοκρατία, εξ ορισμού. Ενώ στη δεύτερη περίπτωση, η ειρωνική διάθεση οφείλεται στο ότι την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας -και κατά συνέπεια την κοινοβουλευτική δημοκρατία- ο πρωθυπουργός και οι βουλευτές που καγχάζουν χειροκροτώντας τη γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια. Πιστεύω ότι, στις παραπάνω διαμετρικά αντίθετες ερμηνείες της χλευαστικής στάσης των μελών της συγκυβέρνησης απέναντι στην επίκληση της λαϊκής κυριαρχίας από τον Αλέξη Τσίπρα, αντανακλώνται οι δύο πλευρές του βαθύτατου κοινω-

νικο-πολιτικού χάσματος που σημαδεύει τη σύγχρονη Ελλάδα. Νομίζω ότι δεν θα ήταν υπερβολικά αυθαίρετο να πούμε ότι, ανάλογα με το αν ανήκει κάποιος στις μνημονιακές ή στις αντι-μνημονιακές δυνάμεις, συντάσσεται με την πρώτη ή με τη δεύτερη ερμηνεία αντίστοιχα. Κατά την άποψή μου, ο όρος «αστική δημοκρατία» είναι πολλαχώς αποπροσανατολιστικός. Η πιο άμεσα πολιτική διάσταση του αποπροσανατολισμού καθίσταται σχεδόν οδυνηρά αισθητή ιδίως στις μέρες μας. Όταν η Αριστερά παλεύει για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και ταυτόχρονα για την ανατροπή του (νεοφιλελεύθερου) καπιταλισμού προς μια σοσιαλιστική κατεύθυνση, δεν είναι δυνατόν η θεωρία της να έχει προεξοφλήσει ότι ο θετικός στόχος του πρώτου σκέλους του αγώνα της ανήκει στον αντίπαλο, δηλαδή στην αστική τάξη και στον καπιταλισμό. Θα θέσω το ζήτημα ακόμα πιο ωμά. Ο όρος «αστική δημοκρατία» όχι απλώς χαρίζει στον αντίπαλο κάτι που δεν του ανήκει, αλλά το κάνει κατά τρόπο που του παρέχει τη δυνατότητα να επωφελείται υιοθετώντας ο ίδιος αυτόν τον «αριστερό» όρο. Τελευταία παρατηρεί κανείς δεξιούς σχολιογράφους να μιλάνε για «αστικά κόμματα» και «αστικό καθεστώς», με τρόπο που υπονοεί σαφέστατα ότι αυτά τα κόμματα και αυτό το καθεστώς είναι εκείνα που κατ’ ουσίαν ταυτίζονται με την «αστική δημοκρατία», δηλαδή με τη δημοκρατία. Το ισχυρότερο ιδεολογικό όπλο του καπιταλισμού είναι η ταύτιση της αστι-

κής τάξης ή του «αστισμού» με τη δημοκρατία - ιδίως στην παρούσα φάση, που καθίσταται ολοφάνερη στην πράξη η βαθιά απέχθεια του μεν προς την δε. Όποιος πείθεται από αυτήν την ταύτιση, όποιος δηλαδή θεωρεί ότι η δημοκρατία ανήκει, «ιστορικά» έστω, στην αστική τάξη και στα κόμματα που την εκφράζουν, δυσπιστεί ακόμα και τώρα στην προοπτική ένα αριστερό κόμμα να μπορέσει να ανέλθει δημοκρατικά στην εξουσία και να κυβερνήσει αποτελεσματικά μέσα στη δημοκρατία. Μ’ άλλα λόγια, η ειρωνεία είναι ότι ο όρος «αστική δημοκρατία», αν και χρησιμοποιείται κυρίως από αριστερούς, διευκολύνει όσους συντάσσονται με την πρώτη ερμηνεία της χλεύης του Αντώνη Σαμαρά και των δεξιών βουλευτών προς τον Αλέξη Τσίπρα την περασμένη Κυριακή. Αφού η δημοκρατία είναι αστική, είναι δυνατόν να κάνει κήρυγμα περί λαϊκής κυριαρχίας στους αστούς πολιτικούς το «αριστερό γυφτόσογο»1 του ΣΥΡΙΖΑ; * Ο Κύρκος ∆οξιάδης διδάσκει Κοινωνική Θεωρία με ειδίκευση στην Επικοινωνία στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και ∆ημόσιας ∆ιοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. 1. ∆ανείζομαι την έκφραση από ένα εύστοχο σχόλιο του Θανάση Καρτερού με τίτλο «Γύφτοι στο Μαξίμου!» [Αυγή, 12.11.2013].

“

Το ισχυρότερο ιδεολογικό όπλο του καπιταλισμού είναι η ταύτιση της αστικής τάξης ή του «αστισμού» με τη δημοκρατία - ιδίως στην παρούσα φάση, που καθίσταται ολοφάνερη στην πράξη η βαθιά απέχθεια του μεν προς την δε.

Αντώνης Σαμαράς: το πορτραίτο ενός ηγέτη (που ναι ψηλός και όμορφος και τον αγαπάμε όλοι)

“

Ο ιδιότυπος ρόλος που επέλεξε να παίξει ο πρωθυπουργ ός- λίγο Σάυλωκ, λίγο αστυνόμος Θεοχάρης και λίγο Dirty Harry στο εικοστό του Σίκουελ- δεν αποτελεί κάτι ξένο. Είναι η ενσάρκωση της ιστορίας του ελληνικού αυταρχισμού.

Του Θωμά Τσαλαπάτη

ταν πολλοί αυτοί που ξαφνιάστηκαν από την παρουσία του πρωθυπουργού στη βουλή την περασμένη Κυριακή. Κατ’ αρχάς από το ίδιο το γεγονός. Ήταν μόλις η τρίτη φορά που ο κ. Σαμαράς καταδέχτηκε να περάσει τις πύλες του «ναού της δημοκρατίας». Αυτό, όμως, που εντυπωσίασε ήταν ο τρόπος με τον οποία συγκροτήθηκε η παρουσία του, η ταύτιση της αντιπαράθεσης με την απαξία, η υποβάθμιση του λόγου στα επίπεδα του γάργαρου βρυχηθμού ή του ρεψίματος. Η διατύπωση του συγκεκριμένου πολιτικού ήθους με τους όρους του συγκεκριμένου ρητορικού ύφους. Η κλιμάκωση της αντιπαράθεσης ξεκίνησε με την εμμονή του πρωθυπουργού να αποφεύγει να κοιτάξει τον Αλέξη Τσίπρα κατά την διάρκεια της ομιλίας του. Όταν ο τελευταίος τον κάλεσε να τον κοιτάξει, ο πρωθυπουργός απάντησε: «κοιτάω από την άλλη μεριά για να μην βάλω τα γέλια». Η στάση αυτή διαχύθηκε αμέσως και στην κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας ∆ημοκρατίας, η οποία άρχισε να χειροκροτά ειρωνικά και να ζητωκραυγάζει απαξιωτικά τις στιγμές

που ο αρχηγός τις αξιωματικής αντιπολίτευσης διατύπωνε τις θέσεις του κόμματός του για το μνημόνιο. Η στάση της Νέας ∆ημοκρατίας θύμιζε κάτι ανάμεσα σε ∆ΑΠιτοκινούμενη συνέλευση από ΤΕΙ επαρχίας και γαλαρία σχολικού λεωφορείου κατά τη διάρκεια εκδρομής.

πουκισμούς νεολαίων του κόμματος του έσπαζε τα τζάμια του κτιρίου διοίκησης Χωροφυλακής Μεσσηνίας και έσκιζε τα επώμια του επικεφαλής ταξιάρχου.

Ο κύριος γυμνασιάρχης

Το αυταρχικό κιτς του Αντώνη Σαμαρά προβάλλει τη μαγκιά ως ένα επιχείρημα που απαξιεί να επιχειρηματολογήσει, την επιθετική αδιαφορία για οποιαδήποτε απάντηση και τον τραμπουκισμό της ορθωμένης φωνής που θα καλύψει οποιαδήποτε διαφορετική φωνή. Μια γλώσσα που προσπαθώντας να αποφύγει το σκόπελο του τετριμμένου «πολιτικά ορθού» , του «πολιτισμένου», του «ξύλινου λόγου» , αναζητά αμεσότητα, λαϊκότητα, τη στιβαρότητα ενός αρχαϊκού αντρισμού, μα τελικά αποτυγχάνει ακόμα και γλώσσα να είναι και υποβιβάζεται σε έναρθρη χειρονομία. Τα λεκτικά παζλ που φτιάχνει ο Αντώνης Σαμαράς- όταν δεν μιλάει με τον Θεό- δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από την αισθητική αποτύπωση της πολιτικής που ακολουθεί και του αυταρχισμού που επιβάλλει. Έτσι, ο λόγος του είναι περίπου πολιτικός, όπως οι επιστρατεύσεις των απεργών ή η διακυβέρνηση με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου είναι περίπου νόμιμες και περίπου δημοκρατικές. Η συγκεκριμένη ρητορική δεν αποτελεί απλά καταγραφή της απαξίωσης του λόγου (και της πολιτικής), είναι η προσπάθεια ενός απαξιωμένου λόγου που αγωνιά να θέσει την απαξίωση ως το μόνο πλαίσιο στο οποίο μπορεί να γίνει μια συζήτηση, τραβώντας εκεί και τον κάθε συνομιλητή- στην προκειμένη περίπτωση την αξιωματική αντιπολίτευση.

«Να προσέχετε τις εκφράσεις σας», «Να το κόψετε», «∆εν θα ανεχτώ τέτοια συμπεριφορά», «Ακούστε και αυτό καλό θα σας κάνει», «[στακάτο ύφος] Πώς είπατε; Το ξαναλέτε άλλη μία να το ακούσουμε καλά όλοι μας;» , «Θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να κρυφτεί, αλλά οι παλιές συνήθειες δεν τον αφήνουν», «Τζουρουασικ πουαρκ», «Να προσέχετε». Αυτά και άλλα πολλά αποτέλεσαν το ιδιότυπο γλωσσικό κολάζ του πρωθυπουργού. ∆ιατυπωμένα με τη απειλητική στάση ενός γυρτού σώματος, -το χέρι ενίοτε στην τσέπη- με κουτσαβάκικη εκφορά και ύφος καλαματιανού μάγκα. Ένας ρήτορας- ορθωμένο δάκτυλο με τον υπαλληλικό ενθουσιασμό τοπικού χωροφύλακα, ελεγκτή λεωφορείου, θεολόγου-γυμνασιάρχη. Ο ιδιότυπος ρόλος που επέλεξε να παίξει ο πρωθυπουργός- λίγο Σάυλωκ, λίγο αστυνόμος Θεοχάρης και λίγο Dirty Harry στο εικοστό του Σίκουελ- δεν αποτελεί κάτι ξένο. Είναι η ενσάρκωση της ιστορίας του ελληνικού αυταρχισμού. Από το μουστακάκι του αγανακτισμένου πολίτη μέχρι το σκαρπίνι του χαφιέ, από το λοστό του κενταύρου μέχρι το παλούκι του Ranger. Η αποχώρηση του Αβέρωφ και της Ν∆ από τη βουλή κατά την αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, η επίσημη συμμετοχή του κόμματος στις εκδηλώσεις των επετείων εθνικοφροσύνης στο Γράμμο Βίτσι την ίδια περίοδο ή τα γεγονότα στην Καλαμάτα, όταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός, -ως νέος τότε βουλευτής- υπερασπιζόμενος τους τραμ-

Μια έναρθρη χειρονομία

http://tsalapatis.blogspot.gr/