Κυριακή 01-12-2013 by epohi

Θ. ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΣ:

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Το τέλος της πολιτικής για βουλευτές και στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Οι αντιδράσεις για τους πλειστηριασμούς και τις απολύσεις

Σ ελ .3

Χωρίς διέξοδο

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 1 ∆εκεμβρίου 2013 • Αρ. φ. 1179 • 2 €

∆ΙΑΒΑΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ «ΕΠΟΧΗ»

Χ. Γεωργούλας: Κανείς δεν θα χαϊδέψει τον ΣΥΡΙΖΑ

Αντί να αγανακτεί για αυτό, καλύτερα να προετοιμάζεται σελ.4 ***

Θ. Παρασκευόπουλος: Η πολιτεία της ∆ΗΜΑΡ

Με ποιούς θα πάει και ποιούς θα αφήσει στο δεύτερο Συνέδριο; σελ.6 ***

Κ. Μελάς: Η δημοκρατία είναι διακύβευμα αγώνων και διεκδικήσεων

Ποιός είναι ο φόβος μπροστά στο ενδεχόμενο να εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ το πρόγραμμά του; σελ.9

Θ. ∆ρίτσας: Τα πραγματικά ερωτήματα της υπόθεσης των υποβρυχίων

Εκτός από τις ευθύνες του κ. Βενιζέλου, υπάρχει και μια διαχρονική πολιτική διαπλοκή των ναυπηγείων σελ.7

Ε. Πορτάλιου: Πώς πρέπει να δούμε αυτοδιοικητικές και ευρωεκλογές Η ενεργητική συμμετοχή της πληττόμενης κοινωνίας είναι προϋπόθεση της ανατροπής σελ. 8

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ Θ. Φωτίου: Αν βάλουν χέρι στα ακίνητα, θα πέσουν

Αν η κυβέρνηση βάλει χέρι στα ακίνητα, είναι ζήτημα χρόνου η πτώση της σελ. 5 ***

Ν. Βίλουμσεν: Στη βουλή και στους δρόμους ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό

Ο βουλευτής της Κοκκινοπράσινης Συμμαχίας της ∆ανίας μιλάει στην Εποχή για την ανάγκη συντονισμού των αγώνων ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό σελ.13

Απολύουν την καθηγήτρια του υιού Σαμαρά

O Nάσος Χατζητσάκος γράφει για το Κολλέγιο Αθηνών που απολύει την καθηγήτρια επειδή έπιασε τον γιο του πρωθυπουργού να αντιγράφει σελ. 10

(...)

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΑΝΑΒΡΑΣΜΟ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Χωρίς βαλβίδα διαφυγής ΠΟΛΙΤΙΚΗ

∆ΝΤ και Βρυξέλλες, βλέποντας ότι το χάσμα με την Αθήνα παραμένει αγεφύρωτο, παρενέβησαν μέσω Λαγκάρντ και Όλι Ρεν Ρεπορτάζ, και ανάλυση σελ. 3, 15

Εν μέσω απεργιών που αντέχουν γερά, ενδοκυβερνητικών προβλημάτων, τριγμών στο ΠΑΣΟΚ και πιέσεων από την Τρόικα το Μαξίμου αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να προετοιμάζεται για έναν καυτό ∆εκέμβρη. Επιστρέφοντας από το Βερολίνο με μια υπόσχεση, που ήθελε να αξιοποιήσει πολιτικά, αλλά και μια δέσμευση για «μεταρρυθμίσεις» που εξουδετέρωσε κάθε τέτοια δυνατότητα, ο κ.Σαμαράς βρέθηκε μπροστά στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, που μοιάζει με καζάνι που βράζει. Παρά την αμέριστη συμπαράσταση των συστημικών μίντια και τις εκτός ορίων πια επιθέσεις εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, η κυβέρνηση είναι

εκτεθειμένη ανά πάσα στιγμή στον κίνδυνο να βρεθεί στον αέρα. ∆εν είναι μόνο οι αντοχές των βουλευτών της Ν∆ που λιγοστεύουν, ούτε η αναταραχή στο ΠΑΣΟΚ που το καθιστά αδύναμο κρίκο της συγκυβέρνησης. ∆εν είναι μόνο οι κρίσιμες ψηφοφορίες (για προϋπολογισμό, φόρο ακινήτων, πλειστηριασμούς...) που σκέφτεται ακόμα και να τις αποφύγει, όπου μπορεί, με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Είναι, πάνω απ΄ όλα, η πίεση «από τα κάτω», της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών, που βλέπουν ότι οι υποσχέσεις για φως στην άκρη του τούνελ είναι το θωρακισμένο σχήμα της τρόικας, που έρχεται αποφασισμένη.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ

Ξεπουλάνε τον Αστέρα με το «έτσι θέλω»

Οι υποστηρικτές του κ.Σγουρού προπηλάκισαν τους περιφερειακούς συμβούλους της «Αττικής Συνεργασίας» που αντέδρασαν στην παράνομη απόφαση για πώληση του Αστέρα Βουλιαγμένης. Ο Περιφερειάρχης επανέφερε την πρόταση που είχε καταψηφιστεί 48 ώρες πριν και αφού αρνήθηκε την ονομαστική ψηφοφορία, πήρε την απόφαση χωρίς να υπάρχει απαρτία.

Ληστεία μετά... διοδίων στην εθνική οδό Την επανεκκίνηση των έργων στους εθνικούς οδικούς άξονες διαφημίζει η κυβέρνηση σαν μεγάλη επιτυχία. Πίσω, όμως, από τους πανηγυρισμούς αδυνατεί να κρύψει τη σκανδαλώδη πραγματικότητα: για να ξεκινήσουν τα έργα, που είχαν σταματήσει με ευθύνη των κατασκευαστικών εταιριών και των τραπεζών, τα έδωσαν όλα στους εργολάβους. • Πρόσθετα κονδύλια 1,2 δισ. περίπου • Άμεση καταβολή αποζημιώσεων στους εργολάβους, παρότι τη ζημιά υπέστη το δημόσιο • ∆άνειο 650 εκ. ευρώ • 13,8 δισ. από τα μελλοντικά έσοδα του δημοσίου από τα διόδια • Τερατώδη αύξηση των διοδίων

μέχρι και πάνω από 60% Πρόκειται για μια απροκάλυπτη ληστεία όχι μόνο στο λεηλατημένο ήδη εισόδημα των πολιτών, αλλά και των κρατικών ταμείων για χάρη των «εθνικών εργολάβων». «∆εν είχαμε άλλη επιλογή», δικαιολογήθηκε χωρίς αιδώ ο αρμόδιος υπουργός κ. Χρυσοχοΐδης. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 22 δισ. ευρώ που προβλεπόταν να εισπράξει το δημόσιο ως το 2038, υπολογίζεται ότι θα βάλει στα ταμεία του μόνο 8 δισ. –πάντα σύμφωνα με τις προβλέψεις, που πάντα ανατρέπονται υπέρ των εργολάβων… •

ΘΕΜΑΤΑ

γωνία

Ξούθου & Μενάνδρου

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

«Μήπως είµαι τρελός, µήπως τα ’χω χαµένα; Μήπως είµαι αλλού στη µεγάλη µου πλάνη και νοµίζω πως ζω, αλλά έχω πεθάνει»

Η τιμή του κρασιού ανέβηκε στα ύψη, εξοργισμένοι χριστιανοί βγήκαν στους δρόμους κι απαιτούν το ξεσταύρωμα του άναρχου και τον άμεσο γυρισμό του στης Κανάς το γάμο. Κωστής Παπακόγκος –Πού δείχνει ο Κολοκοτρώνης στη Σταδίου;, ρώτησε ο Θάνος [Κανδύλας, φίλος ποιητής] ετοιμάζοντας ένα μοχίτο. «Πού; Πού;» ρώτησαν κάποιοι ανυπόμονα. –Στο Galaxy (το ιστορικό ποτάδικο)! (Άγγελου Γέροντα, Εννέα, Τρυφερή Αθήνα)

νώ η ζωή μας εδώ και χρόνια μοιάζει με Σεληνάκατο (τίτλος ξεχωριστής ποιητικής συλλογής του Στάθη Ιντζέ), με κείνο το θάλαμο δηλαδή όπου ισορροπούν στο απόλυτο κενό οι αστροναύτες δίχως δυνατότητα διαφυγής, διαπιστώνουμε ολοένα και περισσότερο συμπολίτες μας να ζουν –ως διαστημάνθρωποι στο δικό τους κόσμο. Μια έκδηλη παραφωνία που δεν οφείλεται απλώς στην πρόσκαιρη, ας πούμε λόγω κρίσης, έλλειψη βαρύτητας, αλλά στη χρόνια ανερμάτιστη ιδιοσυγκρασία μας, προϊόν της αφασικά διαμορφωμένης κοινωνίας, όπως γράφαμε και την προηγούμενη βδομάδα, γι’ αυτά τα «λουλούδια» που προσπαθούν από άλλο μετερίζι να ανασυστήσουν, με μπάζα, την πράσινη αλλοτινή τους έπαυλη. Κινούμαστε σε σταθερές τού τίποτα προσπαθώντας να επαναλάβουμε την τραγωδία που θα εξελιχθεί, αν συνεχίσουμε έτσι, σε φάρσα. Υπερφίαλοι που πιστεύουν πως αρκεί η μαγική λέξη «ΣΥΡΙΖΑ», έστω και χωρίς ήλιο και πράσινα άλογα, για να σπεύσουν τα πλήθη να προσκυνήσουν, να εκλέξουν, να διοικηθούν. Γραφειοκράτες που αλληλοδιεκδικούν τα όρια των αρμοδιοτήτων τους στα πλαίσια των (προσυμφωνημένων) κομματικών μηχανισμών –σε λίγο θα φτιάξουν και σφραγιδάκι: «Ταδόπουλος, υπεύθυνος πολιτικής γραμματείας για θέματα Τουρισμού». Νομιμόφρονες υπάλληλοι πολιτικών σχηματισμών που κυκλοφορούν από συνεδρία σε συνεδρία περιφέροντας τη «γραμμή» περίπου ως παπική αυθεντία. (Σε λίγο θα μοιράζουν και συγχωροχάρτια). Καλλιτέχνες που ασχημονούν από ραδιοφώνου διαφημίζοντας την επιχείρησή τους. Βιβλία απλοϊκά που προβάλλονται αβασάνιστα φτάνει να περιέχουν, ας πούμε τη μαγική λέξη «Άγιος Παντελεήμονας». Παρουσιάσεις που μετατρέπονται σε γκαλά χαριτομενιάς, με τα γατσουλίνια να απαγγέλουν αισθαντικά τα πονήματά τους, ενώ απ’ έξω ακούγονται οι χτύποι απ’ τις κρεμάλες που καθημερινά στήνουν οι δήμιοι σε ολόκληρη την Ελλάδα και για ολόκληρο το λαό. Έχουμε τόσο συνηθίσει να περιφέρουμε –βαρύθυμα, γλαφυρά, ή χαζοχαρούμενα– το μηδέν, ώστε τελικά δεν απορούμε με τις επαναλήψεις, το κενό στη σκέψη, την απουσία ιδεών, τα ξεπερασμένα κονταροκτυπήματα του τύπου: «Εγώ δε σας διέκοψα, αφήστε με να ολοκληρώσω». Το μόνο που χρειαζόμαστε είναι νερό για να βρέχουμε το λαρύγγι μας, και χρόνο, για να επαναλαμβάνουμε για πολλοστή φορά τα ίδια. (Υπάρχει και το παλιό σύνθημα των γηπέδων: «τα ίδια και τα ίδια, μας πρήξατε τ’…», αλλά ντρέπομαι να το γράψω). Είναι τραγικό, σκεφτόμουν καθώς προετοιμαζόμουν για τη σημερινή πρωινή εκδήλωση στον ΣΥΡΙΖΑ Αμαρουσίου, για τον Καβάφη, πως στο μόνο υλικό που προσφεύγουμε εδώ κι εξήντα χρόνια(!) κι αναμασάμε είναι οι περίφημες και ιστορικές πολεμικές γύρω απ’ το ποιητικό έργο του Αλεξανδρινού, που δημοσιεύθηκαν στην Επιθεώρηση Τέχνης. Οι αντιπαραθέσεις των Μανόλη Λαμπρίδη, Αναγνωστάκη, Κ. Πορφύρη, Βρεττάκου, με τους Μ.Μ. Παπαϊωάννου, Αυγέρη, Βάρναλη και Τάσο Βουρνά. Τίποτε άλλο! Έκτοτε και μέχρι σήμερα δεν υπήρξε καμιά σοβαρή συζήτηση, καμιά ιδεολογικά φορτισμένη αντιπαράθεση, καμιά σκέψη. Ο καθένας φτιάχνει το κειμενάκι του, το διαβάζει, σπεύδει στον κύκλο του να βρει χώρο να το δημοσιεύσει, μη και δε δει το φως του ήλιου το πόνημά μας, και τέλος. Κι αν για τον πολιτισμό το κακό είναι μικρό, αφού άχρηστος κι αχρείαστος περιφέρεται στα χέρια και στα δόντια μπουμπουκιών που ανθίζουν κατά καιρούς στο ΥΠΠΟ, ή υποβαθμίζεται στα έντυπα ακόμα και της Αριστεράς –τρανό παράδειγμα ο «ανανεωμένος» Κυριακάτικος Ριζοσπάστης, στην πολιτική τα πράγματα είναι σοβαρότερα γιατί έχουμε να κάνουμε με ζωές που κινδυνεύουν από αδίστακτους μηχανισμούς. Η παιδεία, εγκύκλιος και καλλιτεχνική, δεν αποτελεί πλέον για την Αριστερά προϋπόθεση κοινωνικής ανατροπής, αφού απλώς έχει από καιρό εναρμονιστεί, και στα θέματα του πολιτισμού, με την τρέχουσα αισθητική και διαχειριστική λογική του συστήματος. Ακολουθεί δηλαδή, και δεν πρωτοπορεί ανοίγοντας δρόμους, όπως άλλοτε, το πολιτισμικό life style που διαμορφώνεται παραπειστικά με όρους marketing και εμπορίου, αφού ο καπιταλισμός καταφέρνει να βγάζει ξύγκι ακόμα κι απ’ την τέχνη. Ο πολιτισμός σε βάθος και ουσία, δεν αφορά πλέον κανέναν, κι ουδέποτε θα γίνει κτήμα του λαού, αλλά θα παραμείνει προνομιακό πεδίο επιστημονικής /επαγγελματικής /εμπορικής ενασχόλησης εξειδικευμένων ομάδων, που με τη σειρά τους οργανώνουν συμμαχίες όχι με αισθητικά, ιδεολογικά κριτήρια, αλλά με γνώμονα την προσωπική αναρρίχηση/επικράτηση εαυτών και αλλήλων. Από την άποψη αυτή οι μηχανισμοί του Μεγάρου, του Ψυχάρη, ή της Στέγης Γραμμάτων είναι αποτελεσματικότεροι για την εμπορευματοποίηση της τέχνης και των συμφερόντων που υπηρετούν και προβάλλουν, από τις νεκρές πλέον περιφερειακές φιλολογικές αντιθέσεις «γραφικών» και «περιθωριακών» δημιουργών/μελετητών, με ιδεολογικό ή ιδεοληπτικό φορτίο. Κι όμως τελικά τα ποιήματα, τα κείμενα, τα έργα πραγματικής τέχνης έρχονται και μας βρίσκουν για να προεκτείνουν στη ζωή μας την τόλμη, τη φαντασία, την αλήθεια –ακόμα και το όνειρο–, όταν –για να θυμηθούμε τον ποιητή Θανάση Κωσταβάρα– όλα μοιάζουν να ’χουν τελειώσει. Όταν έχουμε εξαντλήσει και τα τελευταία περιθώρια [της αντοχής μας].

Το απάτητο κι άγιο, προστατευμένο από μπόρες και θύελλες μες στο χειμώνα, άλσος του Βάκχου, στον Κολωνό

Κώστας Κρεμμύδας, mandragoras_magazine@yahoo.gr

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Ο Άδωνης Γεωργιάδης μέχρι πρόσφατα διεύθυνε την εταιρία «ΑΛΣ Α.Ε», η οποία διδάσκει αστρολογία, καρμική αστρολογία και τρόπους για να εντοπιστεί μια πραγματικά καρμική σχέση, όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα της. – Καρμικές σχέσεις είναι όλες, δηλαδή «όλοι μας είμαστε μέλη του θιάσου των ψυχών». Από την πιο συγκρουσιακή σχέση έως την πλέον φιλική. Βασική καρμική σχέση είναι ακόμα και αυτή που νιώθουμε ότι γνωρίζουμε κάποιον από παλιά. – Γι’ αυτό κάτι μας θυμίζει, κάτι μας θυμίζει ο Άδωνης. Από την εποχή του ιδιώνυμου και του Μανιαδάκη μέχρι τα ειδικά τμήματα της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας. – Ο Γεωργιάδης είναι Σκορπιός. Για τον ΣΥΡΙΖΑ ερίζουν πολλοί για το τι ζώδιο είναι. Ορισμένοι αστρολόγοι θεωρούν ημερομηνία γέννησης, αυτή που αποφασίστηκε να κατέβει πρώτη φορά σε εκλογές με το όνομα ΣΥΡΙΖΑ. Άλλη εκδοχή είναι όταν σε συνδιάσκεψη κουνάγαμε τις κόκκινες κάρτες του ενιαίου κόμματος. – Τότε ενιαίο κόμμα δεν κάναμε. Οι κόκκινες κάρτες δώρισαν το χρώμα μας στα ερτζιανά και προέκυψε ο ραδιοφωνικός σταθμός «Στο Κόκκινο». Άλλοι λένε ότι είναι ∆ίδυμος, γιατί τότε κατατέθηκε στον Άρειο Πάγο η γνωστοποίηση για το ενιαίο του κόμματος. – Τον θεωρούν Καρκίνο, γιατί στις 13 Ιουλίου έληξε το Ιδρυτικό Συνέδριό του. Άντε μετά ο Άδωνης, αν και δάσκαλος που ξέρει από ωροσκόπια, να εντοπίσει πότε και πώς θα χτυπήσει τον ΣΥΡΙΖΑ. – Άντε να βρεις άκρη, ακόμα και για ζώδια στον ΣΥΡΙΖΑ. Στην πραγματικότητα ο ΣΥΡΙΖΑ ξεπερνά τα 12 ζώδια. Εξαρτάται, πάντως, από τον αριθμό των συνιστωσών που τον ίδρυσαν, ο οποίος κατά μια εκδοχή ανοιγοκλείνει. Το μόνο που βρήκαμε, με τη βοήθεια παλιού Ρηγά που είναι φημισμένος αστρολόγος, είναι ότι σαν πρώτο βήμα πρέπει να ε-

Ακαδημίας 62, 5ος όροφος, Αθήνα 106 79 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

ρευνήσουμε αν τον Γεωργιάδη, ως Σκορπιό, ευνοούν ή όχι οι πλανήτες. – Την έβαψε ο φουκαράς. Αυτές τις μέρες γίνεται η φοβερή σύνοδος Ερμή και Πλούτωνα, που επηρεάζει αρνητικά, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του ΣΥΡΙΖΑ, την αποδοχή του από την κοινωνία. Τον έβαλε ο Σαμαράς να βγάλει το φίδι από την τρύπα και όσον αφορά την Υγεία και όσον αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ. – Επιχείρηση αποδόμησης του κόμματος εκεί που έχει το μεγαλύτερο συγκριτικό πλεονέκτημα: ότι, δηλαδή, δεν είναι παράγοντας διαφθοράς. Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος δεν πρόσεξε την τρέχουσα σύνοδο Ερμή – Πλούτωνα, που είναι έντονα αρνητική, και προέβη σε δηλώσεις. – Λες και είμαστε στο 1965, τέτοιες μέρες που δημιουργήθηκε από αποστάτες, υπό τον Στεφ. Στεφανόπουλο το ΦΙ∆Κ, «Φιλελεύθερον ∆ημοκρατικόν Κέντρον» . Ο Κωνσταντίνος, μη συμβουλευόμενος πια τη μητέρα του, το παρατράβηξε. Είπε, μεταξύ άλλων, ότι «οποιοδήποτε κόμμα προβαίνει ή ενθαρρύνει άλλους να προβούν σε πράξεις που δεν συνάδουν με το Σύνταγμα, θα πρέπει να τίθεται εκτός κοινοβουλίου». – Νάτο, νάτο το ιδιώνυμο και για τα κόμματα της Αριστεράς και τα κινήματα που ονειρεύεται ο τέως. ∆εν βρήκα τι ζώδιο είναι ο Λυκούδης, αλλά είναι μάλλον Σκορπιός, γιατί ούτε αυτόν δεν τον ευνοούν τα ζώδια, μήτε οι σύνοδοι. – Σύνοδος θα γίνει, δηλαδή το Συνέδριο της ∆ΗΜΑΡ, στις 13-15 ∆εκεμβρίου, αλλά με τις δηλώσεις που κάνει δεν τον βλέπω να επανεκλέγεται γραμματέας. ∆ήλωσε ότι «θα είναι καταστροφικό το ενδεχόμενο συνεργασίας της ∆ΗΜΑΡ με τον ΣΥΡΙΖΑ. Επικίνδυνη και αποπροσανατολιστική για το μέλλον της, μετεκλογική συνεργασία μ’ αυτόν». – Κρίμα βρε Σπύρο, που πίστευα ότι έ-

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 140 • Kύπρος: 240 • Ευρώπη: 240 • Λοιπός κόσμος: 240 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: A’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

(Ντουέτο Νότη-Άδωνη)

χουμε οικοδομήσει θετικές καρμικές σχέσεις. ∆ε πειράζει. Άλλη φορά, σε ευνοϊκότερη σύνοδο. Μετά το σχόλιο του Αλιέα για τις γραβάτες και τα φουλάρια που θα χάριζε το υπουργείο Εξωτερικών στους γραφειοκράτες της ΕΕ, λόγω της προεδρίας, ακυρώθηκε η παραγγελία. – Καλά, ξέραμε ότι μας διάβαζε ο Γιώργος. Αλλά και ο μεγάλος Βενιζέλος; Ποιοι είμαστε; Υπάρχουν πολλά νόστιμα θέματα, αλλά υπάρχει κίνδυνος αφορισμού από τον Πειραιώς Σεραφείμ. – Όπως για τις εκλογές του ΤΕΕ και την πλέρια αυτονομία που, για μια ακόμα φορά, προσφέραμε σε συλλογικότητες, την έπαρση για το αποτέλεσμα. Εμένα, πάντως, μου έμεινε το σύνθημα που φώναξε ο Βενιζέλος βλέποντας τον Γεωργιάδη στη διάσκεψη των προέδρων της ευρωπαϊκής βουλής. – «Άδωνη θεέ, πάρε την ΠΑΕ», κραύγαζε ως Θύρα 13. Μετά έφυγε τρισευτυχισμένος, για να μοντάρει ένα ψευτοβίντεο που έδειχνε την πρόεδρο της Ενωμένης Ευρωπαϊκής Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο Γκάμπυ Τσίμερ, να μιλά πιο αυστηρά από την Μέρκελ για το πρόβλημα του χρέους της Ελλάδας. – Σιγά μη κοκκινίσει, αν και τον έκραξε, ονοματίζοντάς τον ως πλαστογράφο, όπως έκραξε και τις εφημερίδες «Νέα» και «Έθνος», που συντονίστηκαν με το βίντεο του Βενιζέλου.

Γεράσιμος ο Αλιεύς alieys@hotmail.gr

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmai.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Καυτός ∆εκέμβρης Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

“

Απρόβλεπτες και μη εξελίξεις δυσκολεύουν τη ζωή της κυβέρνησης

πορεί και ο ∆εκέμβρης να αποδειχτεί μήνας καυτός; Ναι μπορεί, και η κυβέρνηση εν μέσω απεργιών, εσωτερικών προβλημάτων και πιέσεων από την Τρόικα, το γνωρίζει πιο καλά απ’ όλους. Ίσως συντελείται μια ριζική αλλαγή στη συμπεριφορά όσων δέχονται τα πυρά των μέτρων που δεν τους μειώνουν απλώς το εισόδημα αλλά τους οδηγούν στην ανεργία ή ακόμη και – χωρίς γιατρό και φάρμακα – στο θάνατο. Βρισκόμαστε σε μια καμπή, όπου τον τόνο στην πολιτική δίνει η κοινωνία. Το διαισθανόταν αυτό η κυβέρνηση και όταν ακόμη εόρταζε την τόσο θερμή υποστήριξη της κ. Μέρκελ και η συζήτηση για το μισογεμάτο ποτήρι έδινε κι έπαιρνε. Τώρα πια, ευρισκόμενη υπό πίεση από πολλές πλευρές, με εσωτερικό μέτωπο σαθρό, το παραδέχεται, σχεδόν, και η ίδια χάνοντας και τα τελευταία ίχνη αυτοκυριαρχίας της. Αλλιώς πώς θα απειλούσε ότι θα προβεί, όπως και στην ΕΡΤ, στο μέτρο του ξαφνικού θανάτου του ΕΟΠΥΥ, δηλαδή στην καταστροφή όλης της ελληνικής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, κουτσής ή στραβής αδιάφορο, πάντως αυτής που είναι το αποκούμπι των πιο εκτεθειμένων και ευάλωτων ανθρώπων; Μωραίνει Κύριος … Ποιος θα δεχθεί να πεθάνει, χωρίς να εξεγερθεί, χωρίς να πλημμυρίσουν πρώτα οι δρόμοι γύρω από τα ανά την Ελλάδα ΙΚΑ;

Η υπόσχεση και οι δεσμεύσεις

Όμως, τι είναι εκείνο που τροφοδότησε το τρέχον συγκρουσιακό κλίμα; Ο κ. Σαμαράς γυρίζοντας από το Βερολίνο έφερε μαζί του μια υπόσχεση και μια δέσμευση. Η υπόσχεση είναι ότι θα υπάρξει κάποιου είδους βοήθεια στο μέλλον, εφόσον τηρηθούν οι συμφωνίες. Η δέσμευση που, προφανώς, προηγείται είναι ότι πρέπει άμεσα να κλείσουν εξαιρετικά ακανθώδη και πολιτικά δύσκολα ζητήματα. Ο πρωθυπουργός έπεσε αμέσως με τα μούτρα στη δουλειά και με αιχμή τους πιο νεοφιλελεύθερους Υπουργούς του άρχισε το έργο, την υλοποίηση της δέσμευσης. Συγκεκριμένα: Ο κ. Γεωργιάδης να κλείσει τον ΕΟΠΥΥ, ο κ. Μητσοτάκης – παρά τη διαφαινόμενη κόπωσή του – να ολοκληρώσει άμεσα – δεν πήρε την παράταση που ζήτησε – τις απολύσεις και την κινητικότητα. Ο κ. Χατζηδάκης να εφαρμόσει όλες τις απελευθερώσεις των προτάσεων του ΟΟΣΑ, επίσης τάχιστα. Ο κ. Βρούτσης να περικόψει - «στοχευμένα» - τις συντάξεις και να άρει εναπομείναντες περιορισμούς στις απολύσεις. Ο κ. Στουρνάρας να συντονίσει όλο το έργο αυτό και στα περιθώρια της ενασχόλησής του με το δημοσιονομικό κενό - θεωρείται πλέον «εύκολο» - να σταθεροποιήσει το σχέδιο νόμου για το φόρο ακίνητης περιουσίας και προπάντων να άρει όλους τους περιορισμούς των πλειστηριασμών.

∆εν υπάρχει εύκολος δρόμος

Όμως αυτό το έργο δεν προχωράει, έπεσαν έξω κυβέρνηση και τρόικα, και αυτό τους οδηγεί σε διαφωνία ως προς τους χειρισμούς και τη δοσολογία, όχι τόσο στην ουσία αλλά κι αυτό δεν είναι καθόλου αμελητέο. Κυβέρνηση και τρόικα νόμιζαν ότι η μετάβαση από τη δημοσιονομική πτυχή του μνημονίου στα διαρθρωτικά, λόγω και της τεράστιας προπαγάνδας που έχει γίνει ως τώρα, η οποία καθαγιάζει τις θρυλούμενες «με-

∆ΝΤ και Βρυξέλλες φέρονται να είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το χάσμα μεταξύ Αθήνας και τρόικας θα γεφυρωθεί σχετικά εύκολα. Τα τελευταία 24ωρα, βλέποντας ότι αυτό καθυστερεί, υπήρξε παρέμβαση της Λαγκάρντ και του Όλι Ρεν προς την Αθήνα.

ταρρυθμίσεις», θα γίνει εύκολα. Αλλά ο κόσμος δεν χρειάζεται να γνωρίζει τις σχετικές θεωρίες που λένε ότι τώρα μπαίνουμε στο σκληρό πυρήνα υλοποίησης του νεοφιλελεύθερου μνημονιακού σχεδίου – περνάμε δηλαδή από το ποσοτικό στο ποιοτικό, στο διαρκές – διότι το ζει ο ίδιος. Θα μείνουν άνεργοι, θα πληρώνουν για την υγεία και το φάρμακο, θα αρχίσουν να πληρώνουν ευθέως και για την εκπαίδευση, θα χάνουν το σπίτι τους αν έχουν δάνειο, γιατί άλλαξαν οι πολιτικές ή γιατί χρωστούν στην εφορία, θα απολύονται πιο εύκολα, θα σφάζουν τις αγελάδες τους, θα πουλήσουν χωράφια κτλ, κτλ, κτλ. ∆ΝΤ και Βρυξέλλες φέρονται να είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το χάσμα μεταξύ Αθήνας και τρόικας θα γεφυρωθεί σχετικά εύκολα μετά και τις αναφορές του Αντώνη Σαμαρά, στη διάρκεια της επίσκεψής του στο Βερολίνο, ότι θα υπάρξει συμφωνία πριν από την ανάληψη της ελληνικής προεδρίας στην ΕΕ την 1.1.2014. Τα τελευταία εικοσιτετράωρα, βλέποντας ότι αυτό καθυστερεί, υπήρξε παρέμβαση της επικεφαλής του ∆ΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, και του αντιπροέδρου της Κομισιόν, ΄Ολι Ρεν, προς την Αθήνα, ώστε κυβέρνηση και τρόικα να καταλή-

ξουν σύντομα σε συμφωνία, υπερβαίνοντας τις διαφορές τους ιδίως σε σχέση με τους πλειστηριασμούς και τις ομαδικές απολύσεις. Λαγκάρντ και Ρεν διεμήνυσαν, εν είδει τελεσίγραφου, πως η τρόικα «δεν θα επιστρέψει εάν η Αθήνα δεν είναι έτοιμη». Και όπως όλα δείχνουν, όντως, η τρόικα δεν θα έλθει αύριο ∆ευτέρα στην Αθήνα, ασκώντας έτσι πίεση στην κυβέρνηση, διότι οι πολιτικές παρενέργειες των αναβολών είναι τεράστιες, κάτι που απασχολεί ιδιαίτερα τον πρωθυπουργό. Γι’ αυτό κάνουν απέλπιδα προσπάθεια να υλοποιηθεί έστω ένα μέρος απ’ τα προαπαιτούμενα στις 9 ή 20 ∆εκεμβρίου.

∆εν υπολόγισαν τις αντιστάσεις

Το πολύ δύσκολο πρόγραμμα ενεργειών των υπουργών της κυβέρνησης ήταν γνωστό. Αυτό που δεν υπολογίστηκε ορθά, ήταν οι αντιστάσεις της κοινωνίας που διαπερνούν και τα δυο κόμματα της συγκυβέρνησης, ιδιαίτερα το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ έχει σαφές πρόβλημα να πειθαρχήσει όλους τους βουλευτές του για τις απολύσεις και τους πλειστηριασμούς, ενώ διατυπώθηκαν κριτικές επισήμως και στις επιλογές Γεωργιάδη.

Όλο εμφανίζεται και το μέτωπο με τον κ. Στουρνάρα με τελευταίο παράδειγμα κριτικής τον ισχυρισμό του ότι δεν υπάρχει υπερφορολόγηση στην Ελλάδα. ∆ιαφωνίες, επίσης, υπάρχουν στον εκλογικό νόμο για την τοπική αυτοδιοίκηση, τον νόμο για τον ρατσισμό και τα ομόφυλα ζευγάρια. Οι διαφωνίες αυτές συμπίπτουν, άρα δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμες, με διαφωνίες και συσπειρώσεις εντός του ΠΑΣΟΚ από δυνάμεις που θέλουν ως και την αντικατάστασή του ως προέδρου του κ. Βενιζέλου. Αυτό τον υποχρεώνει να γίνεται «σκληρός» με την τρόικα και δύσκολος στη συνεννόηση με τον κ. Σαμαρά. Αύριο θα συναντηθούν να συζητήσουν όλα αυτά. Ραντεβού που μάλλον θα μετασχηματισθεί σε από κοινού αντιμετώπιση, με ένα είδος αλληλοβοήθειας, των εσωκομματικών τους προβλημάτων. ∆ιότι και η Ν∆ έχει εσωτερικά προβλήματα που παίρνουν διάφορες μορφές κάθε φορά. Τώρα, πχ, προέκυψε η διαφωνία γύρω από τις γενοκτονίες, τα ομόφυλα ζευγάρια αλλά και τις απελευθερώσεις προϊόντων π.χ. ο υφυπουργός Γεωργίας κ. Χαρακόπουλος. Το ότι, εντέλει, οι δυο πλευρές θα βρουν κάποιο ετεροβαρή συμβιβασμό, σε βάρος της Ελλάδας, δεν δικαιολογεί να μιλάμε για θέατρο ή συμφωνημένο αποτέλεσμα, ότι δηλαδή δεν υπάρχουν και διαφωνίες. Το κρίσιμο είναι ότι αυτές προκύπτουν ευθέως από τις δυναμικές κοινωνικές αντιδράσεις, από τις κοινωνικές αντιστάσεις, που αλλάζουν και τους πολιτικούς συσχετισμούς. Αν ο παλιός και συντηρητικός σοσιαλδημοκράτης, επιφανής ηγέτης, Χέλμουτ Σμιτ, που στα 95 του παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Ευρώπη και την ανεργία των νέων σε Ελλάδα, Κύπρο και σ’ άλλες χώρες της ΕΕ, συμπεραίνει ότι «είναι μια ωρολογιακή βόμβα που κανένας δεν ξέρει πότε θα εκραγεί, αλλά είμαι σίγουρος ότι θα εκραγεί», τότε…

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ

Ψάχνουν διέξοδο Η

Του Θ. Μιχόπουλου

ώρα των σημαντικών συγκρούσεων έφτασε. Βουλευτές, στελέχη και υπουργοί σε ΠαΣοΚ και Ν∆ αντιλαμβάνονται την περιδίνηση στην οποία έχουν περιπέσει ως συγκυβέρνηση με τόσα μέτωπα ανοιχτά: απεργία σε ΑΕΙ/ΤΕΙ, απολύσεις γιατρών ΕΟΠΥΥ, κλείσιμο ψυχιατρείων, κ.λπ. Παράλληλα οι βουλευτές της συγκυβέρνησης θα περάσουν τεστ αντοχής με προϋπολογισμό [ψηφίζεται Σάββατο βράδυ], φόρο ακινήτων, πλειστηριασμούς, κ.ά. Το σημείου βρασμού πλησιάζει και καθώς δεν φαίνεται βαλβίδα διαφυγής, η έκρηξη θεωρείται πολύ πιθανή. Η δεύτερη σκέψη του Μαξίμου είναι να επανέλθουν έρθουν στην ημερήσια διάταξη οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, προκειμένου να αποφευχθεί η ψηφοφορία σε σημεία που είναι βέβαιο ότι θα δοκιμάσουν την συγκυβέρνηση.

Τέλος η πολιτική

Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι τόσο απλό –αποφεύγουμε πέντε κρίσιμα σημεία και συνεχίζουμε. Βουλευτές και στελέχη του ΠαΣοΚ αντιλαμβάνονται ότι όχι μόνο δεν θα βρίσκονται στην επόμενη Βουλή, αλλά και ότι δεν θα μπορούν να κυκλοφορήσουν στο δρόμο -ιδιαίτερα στις τοπικές κοινωνίες. Και συζητούν –για πρώτη φορά σε τόσο ευδιάκριτες «ομάδες»- όχι να επαναλάβουν την κίνηση της Θ. Τζάκρη και να διαφοροποιηθούν, αλλά να αντιδράσουν μαζικά με αλλαγή ηγεσίας –να απομακρύνουν τον Ευ. Βενιζέλο. Αντιλαμβάνονται ότι έτσι η πολιτική τους σταδιοδρομία έχει τελειώσει, ενώ προβληματική είναι και η επιστροφή τους στις προηγούμενες επαγγελματικές τους δραστηριότητες –η τοπική κοινωνία δεν θα τους υποδεχθεί με ανοιχτές αγκάλες.

Του Ανδρέα Πετρουλάκη από την “Καθημερινή”

Του Π. Κλαυδιανού

Χαρακτηριστική η δήλωση του Γ. Ντόλιου ότι θα προκληθεί έκρηξη, αν εφαρμοστούν τα μέτρα για τους πλειστηριασμούς «θα έχουμε κοινωνική έκρηξη. Αυτό δεν συμβαίνει μόνον στον Έβρο όπου ζω. Συμβαίνει σε όλη την Ελλάδα. ∆εν διανοούμαι ότι μπορώ να ψηφίσω κάτι τέτοιο και να επιστρέψω στον Έβρο». Προς ώρας, βουλευτές του ΠαΣοΚ αποκλείουν [;] την «ηρωική έξοδο», τύπου Τζάκρη -αν και πάλι ο Γ. Ντόλιος, πριν λίγες μέρες, είχε τονίσει ότι δεν δέχεται το εκβιαστικό δίλημμα «ψηφίστε τα όλα ή πέφτει η κυβέρνηση»-, φλερτάρουν με την ιδέα ανατροπής μέσα στο ΠαΣοΚ! ∆εν είναι λίγες οι φωνές που τάσσονται κατά της πλήρους ταύτισης με τη Ν∆ –η υπόθεση με τα ναυπηγεία θα καταδείξει, για άλλη μια φορά, το μέγεθος του εναγκαλισμού-, ενώ βλέπουν τη «σωτηρία» τους μέσα από μια συνεργασία με τον ΣυΡιζΑ. Κόντρα, βέβαια, σε όλες τις κινήσεις του Ευ. Βενιζέλου. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 15

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Κανείς δεν θα χαϊδέψει τον ΣΥΡΙΖΑ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Αντί να αγανακτεί γι’ αυτό, καλύτερα να ετοιμάζεται πιο σωστά για τις πολιτικές μάχες

Τι ζητάει ο κόσμος από τον ΣΥΡΙΖΑ

Αν έτσι έχουν τα πράγματα, η μέχρι σήμερα τακτική τού ΣΥΡΙΖΑ να αντιμετωπίζει τα καθημερινά αλλά και ουσιωδέστερα ζητήματα κυρίως με μια τρέχουσα επικοινωνιακή αντίληψη, μπορεί να οδη-

τώπιση επίκαιρων ζητημάτων. Ποιος μπορεί να νιώθει ικανοποιήμενος από το πώς χειρίστηκε ο ΣΥΡΙΖΑ το πρόβλημα Τατσόπουλου ή την κακεντρέχεια Χαντζόπουλου, τις μεθοδικές επικοινωνιακές προκλήσεις Γεωργιάδη ή την επιχείρηση παραπλάνησης περί φθηνού φάρμακου;

“

Η πρόσφατη αρνητική εμπειρία

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

ανείς στον ΣΥΡΙΖΑ δεν πιστεύει ότι η πορεία προς την κυβέρνηση της αριστεράς θα είναι περίπατος. Υπάρχουν, όμως, πολλοί άλλοι που θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι θα είναι ένας ανηφορικός μεν, αλλά σχετικά ομαλός δρόμος. Καθώς θα προσεγγίζει την πιθανότητα να εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ο ίδιος θα εξελίσσεται προς το ρεαλιστικότερο, οι δε κοινωνικά και πολιτικά αντίπαλοί του θα τον αποδέχονται όλο και περισσότερο, καθώς θα τον νιώθουν όλο και πιο κοντά τους... Ο ΣΥΡΙΖΑ, και να ήθελε, δεν είναι σε θέση να επαναλάβει το στρατήγημα του ανδρεϊκού ΠΑΣΟΚ. ∆εν υπάρχει ούτε ένα μεγάλο κανάλι, ούτε ένα συγκρότημα, ούτε ένας πολιτικά φιλόδοξος μεγαλοεπιχειρηματίας. που να είναι διατεθειμένος να «παίξει» το χαρτί του ΣΥΡΙΖΑ, όπως κάποιοι από την πρώτη στιγμή έπαιξαν το χαρτί του ανδρεϊκού ΠΑΣΟΚ –εγκαταλείποντας στην τύχη του το παραδοσιακό κέντρο. Και πολύ σωστά πράττουν από τη σκοπιά τους. Ο δικομματισμός που θέλουν να ανασυστήσουν, έστω με παραλλαγμένη μορφή, προϋποθέτει ουσιαστική ταύτιση των κομμάτων που συμμετέχουν στη βάση της αποδοχής των δογμάτων του νεοφιλελευθερισμού. Γι’ αυτό η προσπάθειά τους κατευθύνεται στο να ανασυγκροτήσουν το παραδομένο στο νεοφιλελευθερισμό σοσιαλδημοκρατικό κέντρο, το οποίο, καθ’ ομολογίαν των ανασυγκροτητών του, βρίσκεται πολύ πιο κοντά στη Ν∆, παρά στον ΣΥΡΙΖΑ. Προϋπόθεση για την ευόδωση του σχεδίου τους είναι να χτυπούν αλύπητα και να υπονομεύουν καθημερινά τον ΣΥΡΙΖΑ. Εξ ου και οι πρωτοφανείς για τα μεταπολιτευτικά ήθη τακτικές τής μονταζιέρας, ή τα εξόφθαλμα και μέχρι εκχυδαϊσμού προπαγανδιστικά πρωτοσέλιδα του Συγκροτήματος, το χυδαίο και φτηνό «χιούμορ», οι κατευθυνόμενοι και ευθυγραμμισμένοι γραμμητζήδικοι σχολιασμοί, το μέγα πάθος στην πολεμική εναντίον του. Και δεν τα έχουμε δει ακόμη όλα. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μείνει ήσυχος ούτε για μια στιγμή. Είναι ο αστάθμητος παράγοντας, που υπάρχει ο κίνδυνος να αποσταθεροποιήσει μονιμότερα το σύστημα. Οι κοινωνικές δυνάμεις, οι λαϊκές τάξεις που βρίσκουν σ’ αυτόν την έκφρασή τους, δεν μπορούν σε συνθήκες κρίσης και νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, να ελπίσουν ότι θα τους επιτραπεί μια ομαλή και απρόσκοπτη κοινωνική άνοδος –μαζί με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση– κατά το πρότυπο της προνομιακής ανάδειξης των «μη προνομιούχων». Η δική τους ανάδυση θα σημάνει πολύ μεγάλες ανατροπές. Η διεκδίκηση ενός καλύτερου μέλλοντος γι’ αυτές, είτε το συνειδητοποιούν πλήρως είτε όχι ακόμα, σημαίνει αποσταθεροποίηση της ισχύουσας (και στην Ευρώπη) τάξης πραγμάτων, επιλογή μιας άλλης στρατηγικής πέραν της λιτότητας, της δημοσιονομικής αυστηρότητας και της εσωτερικής υποτίμησης. Και αυτό είναι που απεχθάνονται βαθύτατα οι κυρίαρχες σήμερα πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις.

Η μέχρι σήμερα τακτική τού ΣΥΡΙΖΑ να αντιμετωπίζει τα καθημερινά αλλά και ουσιωδέστερα ζητήματα κυρίως με μια τρέχουσα επικοινωνιακή αντίληψη, μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη αστοχία.

γήσει σε πλήρη αστοχία. Γιατί βασίζεται στην εκτίμηση ότι με μια σειρά επιτυχείς χειρισμούς μπορεί εύκολα να ανοίξει ο δρόμος προς την κυβέρνηση της αριστεράς. Όμως η μάχη στο πεδίο αυτό δεν μπορεί να δοθεί με ευνοϊκούς για τον ΣΥΡΙΖΑ όρους για δύο τουλάχιστον λόγους. Ο πρώτος, και πιο σημαντικός, είναι ότι δεν αρκεί να κερδίσεις τις εντυπώσεις, ούτε καν τις προτιμήσεις των «τηλεθεατών». Χρειάζεται, εκτός από την ψήφο τους, που δεν αρκεί να είναι απελπισμένη, να κερδίσεις και την ψυχή τους ή, έστω, την εμπιστοσύνη τους. Χρειάζεται η κινητοποίησή τους και η συμβολή τού ΣΥΡΙΖΑ σ’ αυτήν. Κι αυτό απαιτεί τη μέγιστη δυνατή ενσώματη παρουσία του μέσα στον κόσμο. Χωρίς αυτή, όσες «έξυπνες» ατάκες κι αν επινοήσουμε, όσες «αποστομωτικές» απαντήσεις, κι αν δώσουμε σε υψηλούς τόνους, όσο κι αν κραυγάσουμε κι εμείς, στη βουλή ή στο τηλεκοινοβούλιο (ή και από τον τύπο μας) απαντώντας στις τεχνητές δικές τους κραυγές, δεν πρόκειται να έχουμε το ποθητό αποτέλεσμα. Ούτε πιο πειστικοί θα γίνουμε, ούτε ηγεμονικό προφίλ θα διαμορφώσουμε. Αυτό που ζητάει ο κόσμος από τον ΣΥΡΙΖΑ είναι: • σταθερές και επεξεργασμένες ριζοσπαστικές θέσεις (όχι ανεδαφικές, ριζοσπαστικές) έγκαιρα και πειστικά διατυπωμένες • χαμηλούς τόνους, που δείχνουν σιγουριά για τις απόψεις μας και αποφασιστικότητα ως προς τις προθέσεις και τις προοπτικές • ετοιμότητα ώστε να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των λαϊκών τάξεων με τις πρωτοβουλίες μας και όχι απαντώντας στις πρωτοβουλίες των καταστροφέων τους

• ένα νέο, αριστερό δημοκρατικό ήθος τόσο στην προβολή των θέσεών μας, όσο και στην απόκρουση των αντίπαλων θέσεων και επιθέσεων.

Το πεδίο της αριστεράς δεν είναι τα μίντια

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι στο πεδίο της επικοινωνιακής πρακτικής όλα σχεδόν τα χαρτιά είναι σημαδεμένα. Και είναι αυταπάτη να πιστεύουμε ότι οι μεγιστάνες των μίντια θα αποδεχτούν τον ΣΥΡΙΖΑ ως ισότιμο, επειδή είναι η αξιωματική αντιπολίτευση. Ή επειδή θα είναι η μελλοντική κυβέρνηση. Μα αυτό ακριβώς θέλουν να αποκλείσουν! Ο καλύτερος τρόπος να τους αντιμετωπίσει κανείς, είναι να πείθει με τη στάση του και την πρακτική του ότι τα μέσα τους είναι πολύ περισσότερο αφερέγγυα απ’ ό,τι καταγράφεται ήδη στη συνείδηση πλατιών στρωμάτων του λαού. Ο προσεταιρισμός τους είναι ουτοπική επιδίωξη. Μόνο η αποκάλυψη και το αντιπάλεμα της προκατάληψής τους είναι δυνατά. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εκ του ΣΥΡΙΖΑ μετέχοντες πρέπει να αντιγράφουν τις συνήθειες των κατ’ επάγγελμα παραθυράτων. Αντίθετα, οφείλουν να εισάγουν νέο ήθος, με τη σιγουριά τους, την αποφασιστικότητά τους, τα πειστικά τους επιχειρήματα, χωρίς να παρασύρονται στο γνωστό, καλλιεργούμενο και συντηρούμενο κουλουβάχατο, απ’ όπου ένα μόνο συμπέρασμα βγαίνει: ότι όλοι είναι ίδιοι… Μερικές φορές, θα χρειαστεί να επιλεγεί ακόμα και η ηχηρή απουσία ως πιο έντιμη και ορθή στάση. Τα προβλήματα στην αφομοίωση μιας τέτοιας στάσης απέναντι στα πράγματα αναδείχθηκαν πρόσφατα με τα ελλείμματα που παρουσιάστηκαν στην αντιμε-

Στην πρώτη περίπτωση, παρά το γεγονός ότι η κοινοβουλευτική ομάδα και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ επιχείρησαν αμέσως να ρίξουν τους τόνους, η εικόνα της φοβερής εσωτερικής διένεξης που ευνοούσαν κανάλια και συγκροτήματα, τροφοδοτήθηκε και με συριζική ευθύνη, όχι μόνο με ευθύνη του Πέτρου Τατσόπουλου. Ίσως από μια ξένη προς τη δική μας αντίληψη εκκαθάρισης του πεδίου και επίδειξη πυγμής ενόψει της επικείμενης… ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών. Μ’ αυτό τον τρόπο, όμως, υποτιμήθηκε μια ουσιώδη πλευρά του προβλήματος, που αφορά τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτή από ορισμένες πλευρές η επέκταση της επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ: θύοντας στην κοινωνία του θεάματος. Αν πρέπει να επιπλήξει κάποιος τον Π. Τατσόπουλο για μια ορισμένη συμπεριφορά του, τι πρέπει να γίνει με όποιους του έδωσαν με τόση ευκολία τη δυνατότητα να αναδειχθεί στο βουλευτικό αξίωμα; Στην περίπτωση των σκίτσων Χαντζόπουλου, μερίδα των συριζικών μέσων, αλλά και το γραφείο τύπου, παρασύρθηκαν από τις ανοιχτές και μεθοδικές προκλήσεις του Συγκροτήματος σε μια διένεξη που απείλησε να εκθέσει τον ΣΥΡΙΖΑ, τη στιγμή που είχε όλα τα δίκαια με το μέρος του. Λες και δεν θα μπορούσε με μια νηφάλια αλλά καταλυτική κριτική ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης, να αναδειχθεί η εξόφθαλμη πια έκπτωση του άλλοτε ριζοσπαστικού χιούμορ του γνωστού σκιτσογράφου και των «Νέων».

Κάλλιον το προλαμβάνειν…

Η πιο θεαματική ίσως αποτυχία ήταν ο τρόπος με τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ αντιμετώπισε τη μεθοδευμένη πρόκληση Γεωργιάδη στην τροπολογία για τα φάρμακα. Σε μια υπόθεση που ο ΣΥΡΙΖΑ είχε τη δυνατότητα πριν από κάθε Άδωνη να αναδείξει με ολοκληρωμένο τρόπο και όχι με διαλυτικές τροπολογίες της τελευταίας στιγμής, υποχρεώθηκε να υποβαθμίσει και ο ίδιος την ουσία της συζήτησης και τις πιο πολλές φορές να διαπληκτίζεται με έναν γκεμπελίσκο, για να αποδείξει ότι δεν είναι ελέφαντα! Λες και θα πίστευε ποτέ κανείς –πέρα ίσως από αυτούς που είναι πεπεισμένοι ότι μας… ψεκάζουν– ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τα παίρνει απ’ τους φαρμακοβιομήχανους, ενώ ο Γεωργιάδης είναι ο υπηρέτης των φτωχών! Αυτές οι λίγες παρατηρήσεις ίσως φανούν χρήσιμες στις πολιτικές μάχες που επίκεινται. Οι οποίες, επειδή ακριβώς είναι κρίσιμες (φόρος ακινήτων, πλειστηριασμοί, εξεταστική επιτροπή…), θα αποδειχθούν ιδιαίτερα σκληρές και θα δοθούν με όλα τα μέσα από την πλευρά της μνημονιακής κυβέρνησης. Θεμιτά κι αθέμιτα. Χ. Γεωργούλας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Αν βάλουν χέρι στα ακίνητα, θα πέσουν Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

ΘΕΑΝΩ ΦΩΤΙΟΥ

Η Θεανώ Φωτίου πιστεύει ότι το ζήτημα των πληστειριασμών μπορεί να αποδειχθεί ανυπέρβλητο εμπόδιο για την κυβέρνηση και τονίζει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να σταθεί δίπλα στη κοινωνία σήμερα, ετοιμάζοντας παράλληλα την «αυριανή μέρα». Επιπλέον, εξηγεί γιατί η απεργία των διοικητικών χτυπάει την καρδιά του μνημονίου και του νεοφιλελευθερισμού, λέγοντας ότι η Αριστερά έχει πολλά να μάθει από το παράδειγμα αυτό.

Ασπίδα προστασίας για το σήμερα

Εργάζεστε, μεταξύ άλλων, και στον τομέα της αλληλεγγύης. Τι κάνετε για το θέμα των πλειστηριασμών; Όσα λέγαμε πριν για την ακίνητη περιουσία, πιστεύω ότι έχουν περάσει στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας. Έχει γενικευθεί δηλαδή ο φόβος ότι όλοι κινδυνεύουμε να χάσουμε το σπίτι μας. Η «Αλληλεγγύη για όλους» έπαιρνε αυτά τα μηνύματα από το καλοκαίρι. Καταλάβαμε ότι το ζήτημα των πλειστηριασμών γινόταν κρίσιμο. Ότι έπρεπε να ενημερώσουμε όλους για τον κίνδυνο να χάσουν το σπίτι τους, και να βοηθήσουμε να συντονιστούν οι κινήσεις υπεράσπισης της κατοικίας. Βγάλαμε ένα βιβλιαράκι ενημέρωσης για το θέμα των πλειστηριασμών. Σε ελάχιστες μέρες εξαντλήθηκαν τα 12.000 κομμάτια που είχαμε εκτυπώσει και χρειαστήκαμε νέα. Σήμερα αυτό αποτελεί ένα νέο πεδίο πάλης που εξαπλώνεται ταχύτατα. Το θέμα δεν αφορά αποκλειστικά την πρώτη κατοικία. Φορολογείται η κατοχή ακινήτου και όχι το εισόδημα ακινήτου. Αυτό αφορά το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ αναλαμβάνει επίσης δράση σ’ αυτό το επίπεδο. Πρέπει να δημιουργήσει ασπίδα προστασίας στην κατοικία, Να κερδίσει την εμπιστοσύνη της ότι μπορεί να βοηθήσει τώρα. Ότι έχει λύσεις όχι πάντοτε άμεσες αλλά που βάζουν τα σπέρματα της κοινωνίας που θέλουμε να χτίσουμε. Έτσι αποκτάς δεσμούς, αλλάζεις νοοτροπίες και κυρίως, απαντάς στο περίφημο ερώτημα με ποιούς θα υλοποιήσεις το πρόγραμμά σου; Χρειαζόμαστε ένα άμεσο σχέδιο δράσης. Και οι εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης προσφέρουν ένα τέτοιο πεδίο. ∆εν είναι το κύριο ποιος θα ηγείται του κάθε σχήματος. Το κυριότερο είναι το πρόγραμμα για το τι θα κάνουμε στους δήμους αλλά και το τι κάνουμε σήμερα για να σταθούμε δίπλα στην τοπική κοινωνία. Για να δώσουμε κουράγιο για το σήμερα και ελπίδα για το αύριο και να δημιουργήσουμε έτσι τις συλλογικότητες και πρακτικές που θα στηρίξουν αύριο την κυβέρνηση της Αριστεράς.

Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης Θα ήθελα ένα σχόλιο για τις εξελίξεις στον χώρο της παιδείας και τη μεγάλη απεργία των διοικητικών υπαλλήλων. Η απεργία αυτή αμφισβήτησε την καρδιά του μνημονίου. Αμφισβήτησε τη διαθεσιμότητα, τη δημοσιονομική προσαρμογή. Το πρώτο ζήτημα που θεωρώ ότι ανέδειξε, είναι ότι συνειδητοποίησαν όλοι, ακόμα και τα πιο συντηρητικά στοιχεία των πανεπιστημιακών, ότι η διαθεσιμότητα διέλυε την Ανώτατη Εκπαίδευση και την Έρευνα. Γι’ αυτό απεργούσαν και οι πανεπιστημιακοί για τόσες εβδομάδες. Το δεύτερο είναι ότι η ίδια η απεργία ήταν εξαιρετικά ευφάνταστη. Κατάφερε να δημιουργήσει νέους τρόπους πάλης. Πιστεύω ακράδαντα ότι, αν το συνδικαλιστικό κίνημα και η Αριστερά μελετήσουν σοβαρά αυτές τις δεκατρείς βδομάδες, θα πάρουν σπουδαία διδάγματα. Ένα ζωντανό κίνημα που κατάφερε να συνδέει το συλλογικό με το δημόσιο καλό, το δικαίωμα στη δουλειά με τη λειτουργία του δημόσιου Πανεπιστήμιου. Επιπλέον, η απεργία χτύπησε και την καρδιά του νεοφιλελευθερισμού. Εννοώ τις έννοιες της εξατομίκευσης και του ανταγωνισμού. Το λέω αυτό γιατί, ενώ το υπουργείο συνεχώς προσπαθούσε να τους διασπάσει σε διάφορες κατηγορίες –στους μη απογραφέντες, στους διαθέσιμους λόγω κατάργησης κλάδου, στους διαθέσιμους λόγω μοριοδότησης- οι διοικητικοί δεν επέτρεψαν τον κατακερματισμό και τον κανιβαλισμό. Ψήφιζαν ενιαία για συνέχιση της απεργίας και οι άμεσα και οι έμμεσα θιγόμενοι. Παράλληλα, η απεργία αυτή απέδειξε ότι η διαθεσιμότητα σημαίνει ψυχρή και τυφλή απόλυση. Τα περί αξιολόγησης, εξορθολογισμού και αξιοκρατίας είναι απλώς φούμαρα. Είναι πλέον εμφανές ότι δεν υπάρχει εξορθολογισμός του δημοσίου, αλλά εκπτώχευση και διάλυση όχι μόνο σε υλικούς, αλλά και σε ανθρώπινους πόρους. Πτωχεύσαν την εκπαίδευση προκειμένου να την εκχωρήσουν στα ιδιωτικά συμφέροντα. Παράλληλα, διώχνουν μαζικά εργαζόμενους στην εκπαίδευση, τους μόνους που μπορούσαν με περίσσεια ψυχής να τη σώσουν. Υπάρχει όμως και το «υλικό» κέρδος της απεργίας; Θεωρώ ότι οι απεργοί έχουν ήδη κερδίσει, καθώς έχουν καταφέρει να νομιμοποιηθεί η απεργία τους στην κοινή γνώμη. Ο υπουργός αναγκάζεται να κάνει πίσω. Καταλαβαίνει πλέον ότι πρέπει να βρει μια συμβιβαστική λύση, η οποία από

τη μία να δηλώνει στους εταίρους ότι πέτυχε τη διαθεσιμότητα και από την άλλη οι διοικητικοί να επιστρέψουν και να εργάζονται στα ΑΕΙ. Έτσι προέκυψε η προσχηματική πρόταση διαλόγου. Γι’ αυτό οι απεργοί συνεχίζουν μετά από ογδόντα πέντε μέρες απεργίας. Ζητούν το αυτονόητο: να ανοίξει το Πανεπιστήμιο με όλους στη θέση τους. Και δηλώνουν έτοιμοι να προσέλθουν μ’ αυτούς τους όρους σε ένα διάλογο εφ’ όλης της ύλης. Οι ρυθμίσεις Αρβανιτόπουλου για την εκπαίδευση αποτελούν συνέχεια προηγούμενων πολιτικών επιλογών; Βεβαίως. Είναι η πολιτική της τελευταίας δεκαετίας που διαλύει και κατακερματίζει τόσα τα γνωστικά πεδία όσο και τις δομές της εκπαίδευσης. Είναι το αποτέλεσμα του νεοφιλελευθερισμού και των επιταγών του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου προϊόντων εκπαίδευσης. Όλη η σύλληψη είναι να ελαφρυνθούν τα κράτη από το οικονομικό βάρος της παιδείας και αυτό να μετακυλιστεί στους πολίτες. Επιπλέον, δημιουργούνται δύο ταχύτητες εκπαιδευομένων. Οι πολλοί αναλώσιμοι και επισφαλώς εργαζόμενοι, και οι λίγοι και εκλεκτοί που θα βγαίνουν από τα μεγάλα, καλά, και φυσικά, ακριβά πανεπιστημιακά ιδρύματα. Οι πρώτοι πρέπει να μετεκπαιδεύονται συνεχώς όλη τους τη ζωή πληρώνοντας γιατί οι γνώσεις τους απαξιώνονται σε μια πενταετία. Αυτή είναι η «δια βίου εκπαίδευση». Στην Ελλάδα όμως υπάρχει άλλη μία ιδιαιτερότητα: το75% των παιδιών σπουδάζουν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και 25% στην Τεχνική. Είναι η επιθυμία του ελληνικού λαού να σπουδάσει τα παιδιά του. Αυτό αποτελεί ανωμαλία για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Πρέπει να αντιστραφεί. Το έργο ανάλαβε ο υπουργός. Οι αλλαγές που περιγράψατε είναι μεγάλες. Μπορεί μια αριστερή κυβέρνηση να αλλάξει το πεδίο, ή τα πράγματα έχουν διαμορφωθεί έτσι που είναι αδύνατον; Πιστεύω ότι ζητήματα που αφορούν τη δημοκρατική διαχείριση και λειτουργία των βαθμίδων της εκπαίδευσης, καθώς και την πριμοδότηση της ιδιωτική εκπαίδευσης, μπορούν να αντιμετωπιστούν με άμεσα λειτουργικά και θεσμικά μέτρα που υπάρχουν στο πρόγραμμα μας. Το δύσκολο είναι οι αλλαγές στο περιεχόμενο σπουδών όλων των βαθμίδων. Αυτό απαιτεί συμμετοχή και συνέργεια των εκπαιδευτικών. Ως αριστερά πιστεύουμε σε ένα δίπολο που για τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία φαντάζει αντιφατικό. Από τη μια επιθυμούμε το μαζικό, δημόσιο και δωρεάν σχο-

“

Ως αριστερά πιστεύουμε σε ένα δίπολο που για τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία φαντάζει αντιφατικό. Από τη μια επιθυμούμε το μαζικό, δημόσιο και δωρεάν σχολείο και από την άλλη επιθυμούμε το “καλό σχολείο”.

λείο και από την άλλη επιθυμούμε το «καλό σχολείο». Επομένως, δεν μπορεί να περιοριστούμε σε νομοθετικές πράξεις που θα ακυρώνουν τις σημερινές πολιτικές αλλά πρέπει να φτιάξουμε και το «καλό σχολείο». Με αναδιάταξη των πόρων του κρατικού προϋπολογισμού, με αναδιάταξη των σχολικών προγραμμάτων, των σπουδών και των τίτλων τους. Θα διευρύνουμε το θεσμό του ολοήμερου σχολείου και της ενισχυτικής διδασκαλίας, για να σταματήσουμε τη σχολική διαρροή και να γίνει το σχολείο κέντρο πολιτισμού της γειτονιάς, να μαθαίνουν τα παιδιά μουσική, αθλητισμό, ξένες γλώσσες και υπολογιστές… Να καταφέρουμε δηλαδή να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη στο δημόσιο σχολείο. Τέλος, σε συνθήκες κρίσης, δεν γίνεται να μην υπάρχουν εμβολιασμοί στα σχολεία, ένα πρωινό και ένα γεύμα κ.ο.κ. Θα αντέξει η κυβέρνηση τις εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις; Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το σκηνικό; Αυτό είναι ένα δίπολο, που κατά τη γνώμη μου δεν έχει ακόμα ισορροπήσει. Από τη μια εμφανίζεται η κυβέρνηση να κερδίζει πολιτικό χρόνο με το ζήτημα του χρέους, που μετατίθεται για την άνοιξη, και από την άλλη πιέζεται να προχωρήσει τα μέτρα στα μείζονα θέματα. Όμως ο συνδυασμός της ανεργίας και της υπερφορολόγησης δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα, το οποίο δεν μπορεί να αντέξει η ελληνική κοινωνία. Η υπερφορολόγηση αυτή έχει ως κύριο στόχο την ακίνητη περιουσία. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί σοβαρό εμπόδιο για την κυβέρνηση; Ναι. Γιατί ο ελληνικός λαός δεν θα δεχτεί να χάσει το σπίτι του. Γιατί και εδώ έχουμε ένα καθαρά ελληνικό φαινόμενο. Έχουμε το υψηλότερο ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη. Η πλειονότητα της κοινωνίας, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’90 δεν έπαιρνε δάνειο, που είχε απαγορευτικά υψηλά επιτόκια και επέλεγε να επενδύσει τα χρήματά της στην κατοικία. Έτσι, το μεγάλο κτιριακό απόθεμα κατοικιών είναι φτιαγμένο από την αποταμίευση του ελληνικού λαού και όχι από τα δάνεια των τραπεζών. Οι δανειστές έχουν καταλάβει ότι πέραν από τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, η Ελλάδα έχει και ένα μεγάλο απόθεμα ακίνητης περιουσίας το οποίο είναι «προς πώληση». Γι’ αυτό πιέζουν για την άρση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας. Αν η κυβέρνηση βάλει χέρι στα ακίνητα, είναι ζήτημα χρόνου η πτώση της. •

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η πολιτεία της ∆ΗΜΑΡ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Με αφορμή το δεύτερο συνέδριο του κόμματος (12-15 ∆εκεμβρίου)

Τα βασικά ερωτήματα που τίθενται από τις «Θέσεις» είναι αν η ∆ΗΜΑΡ καλώς συμμετείχε στην κυβέρνηση Σαμαρά, αν καλώς έφυγε και αν η παρουσία της εκεί πρόσφερε κάτι, χωρίς να διερευνάται σε ποιον.

– στην πραγματικότητα είναι το μόνο ελληνικό κόμμα με δική του γνώμη για την πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ακόμα, διεκδικεί την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών, και μάλιστα όχι σαν φτωχός συγγενής του ΠΑΣΟΚ ή αριστερό άλλοθι του Σαμαρά, αλλά ως κορμός και ηγεσία μιας κυβέρνησης της Αριστεράς.

Κοινοβουλευτικός βίος

Υπάρχει και κάτι βαθύτερο. Στην Ελλάδα συνέβη κάτι που ίσως αποδειχτεί ιστορικής σημασίας: με την κατάπτωση του ΠΑΣΟΚ μπόρεσε, για πρώτη φορά μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, να αρθεί στην Ευρώπη το ιστορικό σχίσμα του εργατικού κινήματος σε κομμουνιστές

Tου Πάνου Ζάχαρη

ο δεύτερο συνέδριο της ∆ημοκρατικής Αριστεράς που θα διεξαχθεί 12-15 ∆εκεμβρίου θα είναι ένα συνέδριο αποκλειστικά εσωτερικής χρήσεως. Τα βασικά ερωτήματα που τίθενται από τις «Θέσεις» είναι αν η ∆ΗΜΑΡ καλώς συμμετείχε στην κυβέρνηση Σαμαρά, αν καλώς έφυγε και αν η παρουσία της εκεί πρόσφερε κάτι, χωρίς να διερευνάται σε ποιον. Αυτά είναι άλλωστε τα ερωτήματα που διχάζουν τώρα το νεαρό κόμμα που σχηματίστηκε μετά την αποχώρηση τμήματος του Συνασπισμού στο τελευταίο τακτικό του συνέδριο το 2009. Το μεγάλο ερώτημα, αν η εξέλιξη δικαίωσε την αποχώρηση και το σχηματισμό του νέου κόμματος δεν τίθεται, βέβαια, γιατί ποιος αντέχει να αμφισβητήσει την ύπαρξή του. Ωστόσο, αυτό το ερώτημα είναι το κρίσιμο, όχι «για την ιστορία» που λέμε, αλλά για το σήμερα. Οι όροι που είχε θέσει τότε η «Ανανεωτική Πτέρυγα» στην ηγεσία του Συνασπισμού προκειμένου να μην αποχωρήσει ήταν δύο: να εκδιωχθούν από τον ΣΥΡΙΖΑ (συμμαχικό σχήμα τότε) η ΚΟΕ και η ∆ΕΑ, γιατί ήσαν «αντιευρωπαϊκές» και «αριστερίστικες» οργανώσεις που παρέσυραν τον Συνασπισμό στο περιθώριο του κομματικού συστήματος και να επιδιωχθεί, από τον υπόλοιπο ΣΥΡΙΖΑ (Συνασπισμό και ΑΚΟΑ ουσιαστικά) η συμμαχία με δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας. Η ουσιώδης διαφωνία ήταν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ με τις «αριστερίστικες» συνιστώσες του ήταν απρόθυμος και ανίκανος να επιδιώξει την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών. Σήμερα, οι άνθρωποι της ΚΟΕ και της ∆ΕΑ συμμετέχουν, όπως όλοι οι άλλοι στο ενιαίο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος κατέχει εξέχουσα θέση στο Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και έχει λόγο στα ευρωπαϊκά πράγματα

και σοσιαλδημοκράτες, με φορέα τον ΣΥΡΙΖΑ. Σε σύγκριση με τη σημασία αυτού του γεγονότος, επίπτωση που θα είχε και συνεχίζει να έχει για τη ∆ΗΜΑΡ, που καρδιά της πολιτικής της ήταν η συμμαχία με τη σοσιαλδημοκρατία, είναι αδιάφορη. Πρόκειται πάντως, για συντριπτική εξέλιξη, την οποία δεν μπορεί να διασκεδάσει καμία επίκληση κάποιας «Κεντροαριστεράς»: το κόμμα ΣΥΡΙΖΑ δεν κατέλαβε τον πολιτικό-ιδεολογικό χώρο που διεκδικούσε η ∆ΗΜΑΡ, αλλά τον εξαφάνισε και δημιούργησε στη θέση του ένα νέο. Ως εκ τούτου, το ερώτημα που στην πραγματικότητα πρέπει να απαντηθεί δεν είναι η ορθότητα της πολιτικής της ∆ΗΜΑΡ, αλλά ο λόγος της ύπαρξής της. Τα ερωτήματα για την πολιτεία της ∆ΗΜΑΡ ως εταίρου της πρώτης κυβέρνησης Σαμαρά, που διχάζουν το κόμμα, καταλαμβάνουν το πρώτο μέρος των «Θέσεων» και, βέβαια, θα κυριαρχήσουν στο συνέδριο. Αντίθετα, δεν φαίνεται να υπάρχει εκτίμηση για την μετέπειτα, έστω σύντομη, πολιτεία του κόμματος· καλό είναι να κρίνεις την κυβέρνηση «μετά την αποχώρηση της ∆ΗΜΑΡ», όπως επιγράφεται το οικείο κεφάλαιο, αλλά δεν χρειάζεται να κάνει η ∆ΗΜΑΡ απολογισμό μετά την αποχώρηση από την κυβέρνηση; Θέλω να πω: η ∆ΗΜΑΡ είναι κόμμα συμπολιτευόμενο ή αντιπολιτευόμενο; Το ερώτημα είναι κρίσιμο, γιατί στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες οι ρόλοι είναι σαφείς. Ακόμα και η αρχική πρόταση της ∆ΗΜΑΡ να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση από την παρούσα Βουλή, δηλαδή με την παρούσα πλειοψηφία Ν∆ΠΑΣΟΚ, πάει να πει με την ίδια πολιτική, προϋποθέτει την πτώση της κυβέρνησης Σαμαρά. Η πρόταση φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί, αλλά τι μπήκε στη θέση της; Μπήκε η αποχή στην ψηφοφορία για την πρόταση

μομφής του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή η ανοχή της κυβέρνησης Σαμαρά και της πολιτικής της, η υπερψήφιση της τροπολογίας για τα φάρμακα, παρά τη διαφωνία τόσο με το περιεχόμενο όσο και με τη διαδικασία, η καταψήφιση της πρότασης για εξεταστική επιτροπή για τα υποβρύχια, παρά την παραδοχή ότι υπάρχουν πολιτικές, τουλάχιστον, ευθύνες. Αν αυτά δεν συνιστούν, έστω κριτική, συμπολίτευση, τότε οι λέξεις έχουν αλλάξει σημασία.

Χωρίς τις παλιότερες διεκδικήσεις

Όλα αυτά αφορούν την κοινοβουλευτική πολιτεία της ∆ΗΜΑΡ και μπορούν να δικαιολογηθούν είτε με τη δικαιολογημένη υπαρξιακή ανησυχία μπρος στην πιθανότητα εκλογών είτε, στην καλύτερη περίπτωση, με αληθινή ανησυχία για την προεκλογική περίοδο και τη διαδικασία σχηματισμού νέας κυβέρνησης. Έστω. Όμως η ∆ΗΜΑΡ διεκδικεί να είναι κόμμα του ορθολογισμού, δεν λέω της Αριστεράς, γιατί αυτός ο προσδιορισμός μπορεί να παρεξηγηθεί ως δογματικός. Πώς λοιπόν μπορεί να αποδέχεται τη διαδικασία των, γοργών μάλιστα, λένε οι «Θέσεις», ιδιωτικοποιήσεων; Έχει σχέση η παραχώρηση των δημόσιων γαιών στο διεθνές real estate με οποιονδήποτε οικονομικό ορθολογισμό με ανάπτυξη, με προστασία του περιβάλλοντος; Μπορεί κανένας λογικός άνθρωπος, εκτός κι αν είναι τραπεζίτης, να εξηγήσει σε τι χρησιμεύει μια ιδιωτική τράπεζα; Κι όμως στο κεφάλαιο «Αναδιοργάνωση και εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος» των προτάσεων που καλούνται να κρίνουν οι σύνεδροι δεν υπάρχει λέξη από τις παλιότερες διεκδικήσεις για «δημόσιο τραπεζικό πυλώνα», αντίθετα: κίνητρα για την «προσέλκυ-

ση ξένων τραπεζικών ιδρυμάτων» και «κατάργηση εμποδίων εισόδου στον τραπεζικό κλάδο» είναι οι προτάσεις, δηλαδή η πολιτική Μητσοτάκη και Σημίτη που οδήγησε σε τεράστιες φούσκες και πάρτι για νέους Λαυρεντιάδηδες. Οι τρεις τελευταίες δεκαετίες χαρακτηρίζονται παγκοσμίως από την υποβάθμιση του ρόλου της εργασίας, των εργαζόμενων ανθρώπων δηλαδή, στη διαδικασία της παραγωγής. Οι εργαζόμενοι άνθρωποι και οι συλλογικότητές τους έπαψαν να έχουν λόγο και ρόλο στην παραγωγή – το «διευθυντικό δικαίωμα» του ιδιοκτήτη ή των εντεταλμένων του εισέρχεται πια ακόμα και στην προσωπική ζωή των μισθωτών. Ας αφήσουμε τις επιπτώσεις στους ίδιους τους εργαζόμενους. Το αποτέλεσμα για την οικονομία και για τη συνοχή της κοινωνίας ήταν ικανοποιητικό ή ήταν καταστροφικό; Ακόμα περισσότερο: είναι δυνατόν μια χώρα που χρειάζεται να ανοικοδομηθεί έπειτα από τέτοια καταστροφή, σαν αυτή που ζει η Ελλάδα, να το καταφέρει χωρίς να βρει τρόπους να κινητοποιήσει όλα τα ταλέντα, τις ιδέες και τις δεξιότητες των παραγωγών της; Κι όμως, η ∆ΗΜΑΡ περιορίζεται σε μια μικρή αύξηση μισθού και στις συλλογικές διαπραγματεύσεις. ∆εν λέω, είναι σημαντικά πράγματα, αλλά σήμερα δεν φτάνουν. Η ∆ΗΜΑΡ θέλει, λέει, να σχηματίσει έναν «τρίτο πόλο» που θα έχει λόγο και ρόλο. Ωραία. Μονάχα που, πέρα από την πολιτεία της ίσαμε τώρα, δεν έχει να πει τίποτα εκτός από λίγο παραδοσιακό κέντρο (που χάθηκε στον κουρνιαχτό της Μεταπολίτευσης 1974-1981) και λίγη «νέα σοσιαλδημοκρατία» που είναι υπό εξαφάνιση πανευρωπαϊκά. Σήμερα όμως χρειαζόμαστε νέες ιδέες, αλλιώς δεν κάνουμε δουλειά. Θόδωρος Παρασκευόπουλος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τα πραγματικά ερωτήματα της υπόθεσης των υποβρυχίων Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Εκτός από τις ευθύνες του κ.Βενιζέλου, υπάρχει και μια διαχρονική πολιτική διαπλοκή των ναυπηγείων Του Θοδωρή ∆ρίτσα

α «Ελληνικά Ναυπηγεία ΑΕ» (ΕΝΑΕ) ιδρύθηκαν στον όρμο του Σκαραμαγκά το 1958 από τον εφοπλιστή Σταύρο Νιάρχο. Ως έδρα των ΕΝΑΕ επελέγη παλαιότερο ναυπηγείο του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ), το οποίο είχε ιδρυθεί το 1935, αλλά είχε διακόψει τις εργασίες του λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ είχε υποστεί και βομβαρδισμό από την ναζιστική Γερμανία το 1944. Τα ΕΝΑΕ εκτείνονται σε χώρο 832.000 τ.μ., με 65.000 τ.μ. από αυτά να είναι στεγασμένα. ∆ιαθέτουν δύο μόνιμες δεξαμενές 500 και 250 χιλιάδων τόνων (η δεξαμενή των 500 χιλιάδων τόνων είναι η μεγαλύτερη αυτού του είδους στη Μεσόγειο) καθώς και τρεις μικρότερες πλωτές δεξαμενές (72 χιλιάδες, 60 χιλιάδες και 36 χιλιάδες τόνοι). Επίσης, κεκλιμένη ναυπηγική κλίνη για την καθέλκυση πλοίων ή τμημάτων αυτών. Από την ίδρυση των ΕΝΑΕ, περισσότερα από 9.000 πλοία έχουν περάσει από τις εγκαταστάσεις τους.

Τι κάνουν στη Μέκκα του καπιταλισμού

Η περίπτωση των ΕΝΑΕ, κυρίως από τα τέλη του ’90 έως και σήμερα, αναδεικνύει με τα μελανότερα χρώματα την αποτυχία της εφαρμογής του ιδιωτικο οικονομικού νεοφιλελεύθερου μοντέλου σε επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας για την εθνική οικονομία. Στις ΗΠΑ ο νόμος για την Εμπορική Ναυτιλία του 1920, προέβλεψε ότι στους εσωτερικές πλόες κινούνται πλοία που δεν φέρουν απλά την αμερικανική σημαία, αλλά και έχουν κατασκευαστεί στην αμερικανική επικράτεια. Παρά την έντονη κριτική που έχει ασκηθεί αναφορικά με την επίδραση του παραπάνω νόμου στο κόστος θαλάσσιας μεταφοράς προσώπων και εμπορευμάτων, η συμβολή του στην ενίσχυση της αμερικανικής ναυπηγοκατασκευής δεν αμφισβητείται. Είναι πρόδηλο ότι ακόμα και η Μέκκα του καπιταλισμού έχει συνειδητοποιήσει ότι οι κανόνες της «αγοράς» δεν εξυπηρετούν την ανάπτυξη της ναυπηγοκατασκευής και δεν δίστασε να επιλέξει τη θεσμοθέτηση ενός προστατευτικού καθεστώτος, όταν χρειάστηκε. Την ίδια ώρα, οι ελληνικές κυβερνήσεις Ν∆ και ΠΑΣΟΚ προσποιούνται ότι δεν υπάρχει καμία απολύτως δυνατότητα θεσμικής αντίδρασης στη ναυπήγηση πλοίων για λογαριασμό ελλήνων εφοπλιστών από ναυπηγεία της Άπω Ανατολής.

Η προαναγγελθείσα απαξίωση

Επιπρόσθετα, η παράδοση των ΕΝΑΕ στην γερμανική ThyssenKrupp ενείχε και το εξής σοβαρό λογικό σφάλμα: τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά αποτελούσαν εν δυνάμει και εν τοις πράγμασι ισχυρό ανταγωνιστή των γερμανικών ναυπηγείων. Κατά συνέπεια, ήταν απόλυτα προβλέψιμο ότι η γερμανική ιδιοκτησία δεν είχε καμία πρόθεση στρατηγικής ανάπτυξης των ΕΝΑΕ, επένδυσης στην έ-

∆εν είναι “υπόθεση Βενιζέλου”

Το πραγματικό λογότυπο έχει ένα καραβάκι. Το «σήμα κατατεθέν», όμως, της Ελλάδας είναι μάλλον το υποβρύχιο. ρευνα και ανάπτυξη και προσαρμογής τους στις εξελισσόμενες απαιτήσεις της ναυτιλίας, δηλ. επιχειρηματικών επιλογών που θα ενίσχυαν τη δυναμική του Ναυπηγείου σε βάρος των εμπορικών συμφερόντων του ιδιοκτήτη του. Αντίθετα, είχε εμφανές συμφέρον να κρατήσει τη μεγαλύτερη ναυπηγοεπισκευαστική μονάδα της Μεσογείου μακριά από παραγγελίες και πελάτες, που μπορούσαν να «χτυπήσουν» απευθείας τα γερμανικά ναυπηγεία. Σημειωτέον ότι από τις 19 Φεβρουαρίου 1999 έως τις 13 Απριλίου 2000, δηλαδή σε μια περίοδο κατά την οποία η κυβέρνηση Σημίτη έλαβε κρίσιμες αποφάσεις για την ιδιωτικοποίηση των ΕΝΑΕ, υπουργός Ανάπτυξης, αρμόδιος μεταξύ άλλων και για τη ναυπηγική πολιτική, ήταν ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος. Το «δόλωμα» για την επιτυχία του γερμανικού σχεδίου υπήρξε η ναυπήγηση υποβρυχίων τύπου 214 για το ΠΝ. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα διατηρεί το ιστορικό προβάδισμα στην παραγγελία υποβρυχίων από την HDW, ήδη από την δεκαετία του ‘60. Ωστόσο, είναι ερευνητέο εάν στη στάθμιση της συμφερότερης για το Ελληνικό ∆ημόσιο επιλογής αξιολογήθηκαν οι εμπορικές πρακτικές της συγκεκριμένης εταιρείας, η οποία - σύμφωνα με δημοσιεύματα - από το 1987 έως το 2005 μπήκε στη «μαύρη λίστα» του ινδικού πολεμικού για «μίζες» και το 2011 ξεκίνησε έρευνα σε βάρος της και πάλι για «μίζες» σχετικά με την πώληση υποβρυχίων στη Νότιο Κορέα. Σταδιακά οι Γερμανοί - με την αγαστή σύμπνοια του κ. Χ. Αλμούνια και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού - πέτυχαν το στόχο τους. Τα ΕΝΑΕ αποψιλώθηκαν από κάθε εμπορική δραστηριότητα (ναυπήγηση εμπορικών πλοίων, κατασκευή τροχαίου υλικού κ.α.) και περιορίστηκαν στην υλοποίηση του προγράμματος των υποβρυχίων. Με αυτή τη μεθόδευση ξεφορτώθηκαν έναν ισχυρό ανταγωνιστή στην περιοχή της Μεσογείου.

Το Βατερλό της διαφάνειας

Μέσα σε αυτό το βλαπτικό για το δημόσιο συμφέρον προσανατολισμό των πολιτικών επιλογών του δικομματισμού, η ανάπτυξη στρεβλώσεων και αθέμιτων εμπορικών πρακτικών δεν α-

ποτελεί έκπληξη. Ωστόσο, η προσεκτική ανάγνωση της υπόθεσης των κ.κ. Άκη Τσοχατζόπουλου και Γιάννη Σμπώκου αναδεικνύει την ύπαρξη ενός θεσμικού ελλείμματος εγγυήσεων διαφάνειας, δεδομένου ότι η άσκηση ποινικών διώξεων σε βάρος 29 ακόμα προσώπων για την υπόθεση των υποβρυχίων αποδεικνύει ότι οι ερευνώμενες επιλογές στα εξοπλιστικά προγράμματα δεν σχετίζονται μόνον προσωπικά με συγκεκριμένους αξιωματούχους, αλλά και με ένα διαχρονικό σύμπλεγμα οργάνων, προσώπων, διαδικασιών, επιχειρηματιών, πολιτικών προσανατολισμών και επιλογών, που σήμερα πια απασχολεί εκτεταμένα τις ανακριτικές αρχές. Ιδωμένος υπό αυτό το πρίσμα, ο νόμος 3885/2010, με τον οποίο η Βουλή κύρωσε την Εκτελεστική Συμφωνία του Ελληνικού ∆ημοσίου, της ThyssenKrupp και του κ. Isk. Safa, είναι σαφές ότι δεν πέτυχε κανέναν από τους διακηρυγμένους στόχους του. Να σημειωθεί εδώ ότι ο νόμος αυτός και η Εκτελεστική Συμφωνία είναι έργο αποκλειστικά του τότε υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Ευάγγελου Βενιζέλου. Το ελαφρυντικό που επικαλείται ο κ. Βενιζέλος, ότι ήδη το Ελληνικό ∆ημόσιο ήταν σε αδιέξοδο, είναι πραγματικό. Εκείνος, όμως, ισχυρίζεται ότι η νέα συμφωνία ήρε το αδιέξοδο. Αυτό δεν επιβεβαιώνεται καθόλου από τα πράγματα. Τα ΕΝΑΕ βυθίστηκαν ακόμα περισσότερο στη μονομέρεια του προγράμματος των υποβρυχίων και της εξάρτησης από την HDW, αφού ο «επενδυτής» της κυβέρνησης Παπανδρέου δεν μετέφερε ποτέ τεχνογνωσία στα ναυπηγεία και περιήλθε σε αδυναμία κάλυψης των λειτουργικών τους δαπανών. Η θέση των εργαζόμενων χειροτέρευσε. Παραμένουν απλήρωτοι για πολλούς μήνες παρά την δικαστική τους δικαίωση. Το πρόγραμμα των υποβρυχίων δεν έχει ολοκληρωθεί δεκατρία (13) χρόνια μετά την υπογραφή της πρώτης σύμβασης και τρια (3) χρόνια μετά την Εκτελεστική Συμφωνία. Μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου 3885/2010 το Ελληνικό ∆ημόσιο κατέβαλε για το Πρόγραμμα NEPTUNE II 132.250.000 ευρώ, όμως οι εργασίες δεν ξεκίνησαν ποτέ. Επίσης, κατέβαλε 102.000.000 ευρώ για πρόσθετα υλικά, που μέχρι σήμερα δεν έχουν παραληφθεί.

κ. Ευάγγελος Βενιζέλος απαγόρευσε με τροπολογία στο νόμο 3892/2010 την επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε όσες εταιρείες εμπλέκονταν σε αδιαφανείς διαδικασίες υλοποίησης Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων. Όσοι ζημίωσαν το Ελληνικό ∆ημόσιο δεν πλήρωσαν ποτέ το λογαριασμό. Με αυτά τα δεδομένα, είναι ατυχές ότι το ΠΑΣΟΚ και ο πρόεδρός του επιμένουν να δίνουν προσωπικά χαρακτηριστικά σε μια υπόθεση της οποίας το κέντρο βάρους δεν είναι ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, αλλά τα κλειστά Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, οι απλήρωτοι εργαζόμενοι, τα υποβρύχια που σκουριάζουν και η παραγωγική ανασυγκρότηση της ναυπηγικής βιομηχανίας. Αυτή, όμως, είναι και η μεγάλη διαφορά του ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ. Εμείς επιμένουμε να κοιτάμε στα μάτια τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους, όταν κάποιοι συνεχίζουν να κοιτούν το είδωλό τους στον καθρέφτη. Ο ΣΥΡΙΖΑ με την πρόταση για εξεταστική επιτροπή κορυφώνει σε αυτή τη φάση τις πολλές, συνεχείς και συστηματικές παρεμβάσεις του στην υπόθεση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά και των υποβρυχίων. Είναι μάλιστα αξιοπρόσεκτη η συνέπεια και η συνέχεια θέσεων και απόψεων στη διαδρομή των χρόνων. Αν ανατρέξει κανείς στα διαθέσιμα επίσημα ντοκουμέντα θα επιβεβαιώσει αυτό τον ισχυρισμό. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι στην από 3 Αυγούστου 2011 έκθεση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, μέλους της Ειδικής ∆ιαρκούς Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων σχετικά με τα κρισιμότερα στοιχεία για τις συμβάσεις των υποβρυχίων 214 και 209 και τις αντίστοιχες συμβάσεις αντισταθμιστικών ωφελημάτων, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε προαναγγείλει τη σημερινή Πρόταση Εξεταστικής Επιτροπής, όταν σημειώναμε μεταξύ άλλων: «Ο νόμος 3885/2010 δεν επιλύει το πρόβλημα, καθώς ουσιαστικά δεν αναγνωρίζει και δεν ανατρέπει τις αδυναμίες των δύο κύριων συμβάσεων (για παράδειγμα, ως προς τον τρόπο καταβολών του ∆ημοσίου ή τις ποινικές ρήτρες), αλλά τις επαναλαμβάνει και τις αναβιβάζει σε νόμο του κράτους. ∆εν εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, αλλά ούτε και την παραλαβή των υποβρυχίων.» Η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου δεν δικαιούται να συνεχίσει την εγκληματική τακτική τής συγκάλυψης, ώστε αποφεύγοντας τον έλεγχο να διατηρήσει τη συνοχή της. Μόνο ένα επιχείρημα θα μπορούσε να αντιτάξει: ότι είναι έτοιμη να επαναλειτουργήσει το ναυπηγείο, να παραλάβει τα υποβρύχια και να εξασφαλίσει τις θέσεις εργασίας και τις αμοιβές των εργαζομένων. Εάν θέλει και μπορεί, ας απαντήσει. •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Πώς πρέπει να δούμε τις αυτοδιοικητικές και ευρωεκλογές

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

“

Η ενεργητική συμμετοχή της πληττόμενης κοινωνίας είναι προϋπόθεση της ανατροπής Της Ελένης Πορτάλιου

πό μνημόνιο σε μνημόνιο, από προϋπολογισμό σε προϋπολογισμό, η κοινωνία καθημερινά καταστρέφεται και η χώρα διαλύεται. Η ανατροπή της σημερινής κυβέρνησης από μια κυβέρνηση της αριστεράς ή μια κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, η οποία θα καταργήσει τα μνημόνια και θα επιδιώξει τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους από το μη βιώσιμο χρέος, ισοδυναμεί με επανάσταση. Γιατί ένα τόσο βαθύ ρήγμα στο ακραίο νεοφιλελεύθερο ευρωπαϊκό οικοδόμημα διαταράσσει τις ισορροπίες που έχουν δημιουργηθεί υπέρ του κεφαλαίου - ιδιαίτερα του πανίσχυρου χρηματοπιστωτικού τομέα - με την εξαθλίωση της εργασίας, και υπέρ των πλούσιων χωρών του Βορρά σε βάρος του ευρωπαϊκού Νότου. Απ’ αυτή τη σκοπιά, τόσο η λαϊκή εντολή για κυβέρνηση αριστεράς όσο και η παραμονή της στην εξουσία, δεν αποτελούν μονόδρομο. Οι συγκρούσεις θα λάβουν ακραίες μορφές, καθώς οι μνημονιακές δυνάμεις στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα για να μας σταματήσουν. Η συγκρότηση της υπαρκτής αντιμνημονιακής και σε μεγάλο βαθμό αντινεοφιλελεύθερης ευρείας κοινωνικής πλειοψηφίας και η δυναμική παρέμβαση των αποκάτω στις εξελίξεις, αλλά και η πολιτική επάρκεια του ΣΥΡΙΖΑ ώστε ν’ ανταποκριθεί στα κοινωνικά και πολιτικά επίδικα, είναι προϋποθέσεις της ανατροπής. Οι προϋποθέσεις αυτές δεν είναι δεδομένες και χρειάζεται να δημιουργηθούν. Η λογική της ανάθεσης στον ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά της κοινωνίας και η λογική της κυβερνητικής εναλλαγής με αύξηση των ποσοστών μας, λόγω της κοινωνικής απελπισίας ή από ένα «ατύχημα» στο μνημονιακό μπλοκ, αποτελούν εξίσου λανθασμένες κατευθύνσεις. Το εκλογικό ποσοστό με το οποίο μας τίμησε ο ελληνικός λαός δεν αποτελεί μεταφερόμενη παρακαταθήκη στις κοινωνικές οργανώσεις, την Αυτοδιοίκηση ή το Ευρωκοινοβούλιο. Πρέπει να χτίσουμε κοινωνικά με επιμονή, σοφία και ανιδιοτέλεια, πρωτίστως με φυσική παρουσία, αλλάζοντας κι εμείς οι ίδιοι, ώστε να συμβάλλουμε στη συγκρότηση και ανάπτυξη του κοινωνικού μέσα στους καθημερινούς αγώνες, με στόχο τη σύνθεση των επιμέρους αντιθέσεων, αιτημάτων και αναγκών σ’ ένα μεγάλο ενοποιητικό και υλοποιήσιμο σχέδιο ανατροπής. Μέχρι τώρα βαδίζουμε ως ΣΥΡΙΖΑ χωρίς συνολικό σχέδιο ανατροπής, με τον αυτόματο πιλότο ενός επαναλαμβανόμενου επιθυμητού στόχου. Τι κάνουμε όμως για να γίνει πραγματικότητα; Έχουμε ήδη μια παρακα-

Ας προσπαθήσουμε τους επόμενους μήνες να λειτουργήσουμε καταλυτικά στη δημιουργία ενός μαζικού λαϊκού αυτοδιοικητικού κινήματος, που αποτελεί και τη μόνη ρεαλιστική οδό για τα καλύτερα δυνατά εκλογικά αποτελέσματα. ταθήκη που δείχνει το δρόμο : τη στήριξη ή/και τη συμμετοχή μας στα υπαρκτά κοινωνικά μέτωπα. Αλλά τα μέτωπα αυτά, αν και σημαντικά, είναι ελλειμματικά και ασυντόνιστα και η δική μας συμμετοχή αναντίστοιχη των αναγκών σε όσα ήδη συμβαίνουν και ελάχιστη στην προετοιμασία αυτών που πρέπει να συμβούν. Για παράδειγμα, πώς μπορούμε να λειτουργήσουμε καταλυτικά για να δημιουργη-

θούν κινήματα ευρύτατης κοινωνικής βάσης, όπως των «υπερχρεωμένων» ή των ανέργων, επισφαλώς, μερικώς, περιστασιακά εργαζομένων ; Μπορεί να γίνει ανατροπή με τη νεολαία αμέτοχη;

Αυτοδιοικητικό σχέδιο με λαϊκή συμμετοχή

Οι αυτοδιοικητικές εκλογές, δυστυχώς όχι οι ευρωεκλογές,

ενεργοποίησαν τα αντανακλαστικά των οργάνων του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι γνωστή η ευαισθησία μας στις εκλογικές αναμετρήσεις, που θεωρούνται από παλιά οι κορυφαίες πολιτικές μάχες έναντι άλλων, κοινωνικών για παράδειγμα, μαχών. Ο κίνδυνος για τα κόμματα της αριστεράς να αφυδατωθούν σε εκλογικούς μηχανισμούς ή μηχανισμούς προπαγάνδας ήταν και είναι υπαρκτός. Ευτυχώς, χάρις στο

Η μεγάλη σύγκρουση των ευρωεκλογών

προσήλωση στις αυτοδιοικητικές εκλογές έχει αφαιρέσει από τον ορίζοντα την επικείμενη σύγκρουση που θα χαρακτηρίσει τις ευρωεκλογές. Γιατί είναι προφανές ότι σ’ αυτές θα κριθεί το αν ο ελληνικός λαός υποστηρίζει την ανατροπή της μνημονιακής ακραία νεοφιλελεύθερης και υποτελούς κυβέρνησης στην Ελλάδα, στέλνοντας σαφές μήνυμα στις κυρίαρχες δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ευρωεκλογές είναι το ισοδύναμο με τις βουλευτικές εκλογές στο πεδίο τα Ευρώπης. Θα αποτυπώσουν ή δεν θα αποτυπώσουν, εντός και εκτός συνόρων, ένα ισχυρό κοινωνικό και πολιτικό ρεύμα, ικανό να ανατρέψει τη μνημονιακή κυβέρνηση και να υποστηρίξει μια κυβέρνηση αριστεράς, που θα καταργήσει τα μνημόνια και θα διαπραγματευτεί το χρέος. Λόγω και του ρόλου του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ και της σχέσης μας με το Κόμμα

της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, στις ευρωεκλογές έχουμε ήδη επενδύσει πολλά. Ο πρόεδρος, οι βουλευτές του κόμματος, οι εκπρόσωποι των κοινωνικών και παραγωγικών δυνάμεων που εντάσσονται στο δικό μας σχέδιο, όλα τα κοινωνικά κινήματα, τα συνδικάτα και οι δυνάμεις της εργασίας, οι διανοούμενοι εντός και εκτός Ελλάδας, συνολικά ο λαός, πρέπει να πάρουν μέρος στη διαδικασία προς τις ευρωεκλογές και στην επίτευξη ενός εκλογικού αποτελέσματος που θα στείλει μήνυμα ταυτόχρονα στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Απ’ αυτή την άποψη οι ευρωεκλογές είναι κατά κάποιο τρόπο συγκοινωνούντα δοχεία με τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Γιατί πρόκειται για την ανάδυση στη σκηνή της ανατροπής του μεγάλου πλήθους, το οποίο μπορεί με το ανάλογο πάθος και συμμετοχή να πραγματοποιήσει αυτό που στην αρχή ονόμασα επανάσταση.

κίνημα των «αγανακτισμένων», τις μεγαλειώδεις συγκρουσιακές διαδηλώσεις και τις σημαντικές πράξεις ανυπακοής στην πρώτη περίοδο των μνημονίων, ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρήθηκε ζωντανός και σε επαφή με την κοινωνία. Η σημερινή, όμως, πραγματικότητα και η κοινωνική εμπλοκή μας θέτουν πιο περίπλοκα προβλήματα. Το μεγάλο βήμα του ενιαίου κόμματος έγινε με το συνέδριο, αλλά γνωρίζουμε όλοι και όλες ότι το κόμμα δεν είναι ενιαίο. ∆εν μιλώ για θεμιτές διαφοροποιήσεις, για ρεύματα ή τάσεις. Μιλώ για ένα θρυμματισμένο καθρέφτη που παραμορφώνει τα συλλογικά είδωλα, για θεσμικές ή εξωθεσμικές συσπειρώσεις που υπερτερούν των κοινών τόπων, για καταστάσεις που διαμεσολαβούν την αυτόνομη βούληση των μελών και θέτουν ισχυρά εμπόδια στο μεγάλο ζητούμενο, δηλαδή την εκπόνηση ενός συλλογικού σχεδίου, που οδηγεί στην κυβερνητική ανατροπή και επιτρέπει στη νέα κυβέρνηση να μακροημερεύσει. Είμαστε καταδικασμένοι να συμφιλιωθούμε και ν’ αλλάξουμε, αν πιστεύουμε αληθινά στον αγώνα για τη σωτηρία της κοινωνίας μέσα από την υπέρβαση της ανθρωπιστικής κρίσης, την κοινωνική ανασυγκρότηση και τον παραγωγικό μετασχηματισμό. Οι αυτοδιοικητικές εκλογές και οι ευρωεκλογές συνδέονται ή πρέπει να συνδεθούν με το διακηρυγμένο στόχο της ανατροπής, πρέπει να ενταχθούν στο γενικό σχέδιο, που δεν έχουμε επαρκώς διαμορφώσει και, οπωσδήποτε, αποσαφηνίσει στα βασικά του στάδια.

∆εν υπάρχει βασιλική οδός

∆εν υπάρχει βασιλική οδός για τον ΣΥΡΙΖΑ, ούτε η επικοινωνιακή τακτική μπορεί να κινητοποιήσει τον κόσμο. Γιατί οι άνθρωποι που χάνουν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους, δεν θαμπώνονται από τα παραδοσιακά κλισέ, ούτε θα τρέξουν να μας ψηφίσουν στο όνομα του μικρότερου κακού, μεταφέροντας την ψήφο τους από τις βουλευτικές εκλογές οπουδήποτε εμφανίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να είναι ουσιαστικά παρών. Όσο γνήσιες είναι οι ανάγκες της πληττόμενης κοινωνίας, άλλο τόσο και περισσότερο αληθινοί και παρόντες πρέπει να είμαστε εμείς. Αυτό σημαίνει απλά : να είμαστε σταθερά εκεί όπου κρίνεται η ζωή των πολλών, αγωνιζόμενοι και ανιδιοτελείς, με την παρακαταθήκη των ιδεών μας και τη βαθιά πίστη ότι κανείς άλλος πλην των μαχόμενων λαϊκών τάξεων δεν μπορεί να οδηγήσει στην ανατροπή της κυβέρνησης και να στηρίξει μια κυβέρνηση αριστεράς. Η πορεία προς τις αυτοδιοι-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013 κητικές εκλογές είναι μια σπουδαία ευκαιρία εξωστρέφειας, αγωνιστικής παρουσίας των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ και γείωσης στις τοπικές κοινωνίες. Ταυτόχρονα, είναι η προνομιακή οδός εμπλοκής των τοπικών κινημάτων, των παραγωγικών ομάδων, των εργαζομένων που καταστρέφονται, των νέων και των γυναικών, των ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών, σε μια διαδικασία χειραφέτησης και συμμετοχής, η οποία συνθέτει ταυτόχρονα τα επιμέρους σε κοινούς στόχους. Η αποκέντρωση με αυτοδιοίκηση σημαίνει, αν εννοούμε τις λέξεις, ότι οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να εκλέγουν τις τοπικές κυβερνήσεις με τη μεγαλύτερη δυνατή δική τους παρέμβαση και το συνακόλουθο έλεγχο στην πολιτική που εφαρμόζουν. Ο δήμος είναι η πολιτική κοινωνία και η δημοτική αρχή πλειοψηφία, μειοψηφίες - το αιρετό σώμα που την εκπροσωπεί. Συνδυάζοντας αυτή την προσέγγιση με το στόχο της κυβερνητικής ανατροπής μέσα από μαζικούς κοινωνικούς αγώνες, και την αλλαγή των συσχετισμών στις τοπικές κυβερνήσεις μέσα από τη μαζική υποστήριξη αντιμνημονιακών/αντικαλλικρατικών, αντινεοφιλελεύθερων τοπικών προγραμμάτων, προτείνω τα παρακάτω που συνάδουν και εξειδικεύουν το 4σέλιδο κείμενο για την τοπική αυτοδιοίκηση του ΣΥΡΙΖΑ.

Από το τοπικό στο γενικό

Ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί τις κοινωνικές δυνάμεις που πλήττονται από την κυβερνητική πολιτική, να γίνουν συμμέτοχοι και πρωταγωνιστές στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων, ανατρέποντας μέσα από συλλογικό αγώνα όλα όσα επιβάλλουν τα μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις στην αυτοδιοίκηση και την τοπική κοινωνία και τα οποία εφαρμόζουν, χωρίς ουσιαστικές αντιστάσεις, οι μνημονιακές δημοτικές και περιφερειακές δυνάμεις. Με κορμό τα δικά μας δημοτικά και περιφερειακά - ριζοσπαστικά αριστερά και οικολογικά σχήματα, οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρούν τη διαμόρφωση σε τοπικό επίπεδο της ευρείας κοινωνικής συμμαχίας που μπορεί να εκλέξει και να στηρίξει μια κυβέρνηση της αριστεράς. Πρόκειται για μια τομή/συμπόρευση ΣΥΡΙΖΑ και κοινωνίας. Πρόκειται για την αναγνώριση του αυτονόητου : ότι δηλαδή ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία δεν υπήρξε ανατροπή του πολιτικού και κοινωνικού status quo χωρίς μαζική εμπλοκή και πρωτοβουλία των αποκάτω, χωρίς εν τέλει μια καθολική χειραφέτηση τόσο των απλών ανθρώπων όσο και των πολιτικών υποκειμένων που επαγγέλλονται την αλλαγή.

Σε τι διαφέρουμε από τους άλλους;

Στις αυτοδιοικητικές εκλογές πρέπει να είμαστε «οι άλλοι», δηλαδή ένα διακριτό πολιτικό σχέδιο και μια αντίπαλη πολιτική διαδικασία συμμετοχής και χειραφέτησης, απέναντι στο ρόλο του οπαδού και του ψηφοφόρου που αναπαράγουν τα α-

στικά πολιτικά κόμματα. Η ανακύκλωση ενός προβεβλημένου πολιτικού προσωπικού σε θέσεις δημάρχου, περιφερειάρχη, βουλευτή, ευρωβουλευτή και μελλοντικού υπουργού δείχνει ανεπάρκεια δυνάμεων και αναβιώνει πρακτικές που επέλεγε, καλώς ή κακώς, ο ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν ένα μικρό κόμμα. Ο κόσμος γνωρίζει ότι τέτοιες μετακινήσεις είναι προσωρινές, δεν έχουν κοινωνικό βάθος τόσο ως προς τη διαρκή παρουσία των συγκεκριμένων προσώπων στην τοπική κοινωνία όσο και ως προς τη γνώση των προβλημάτων μέσα από την καθημερινή εμπειρία και τους επιτόπιους αγώνες. Το ανατρεπτικό, αυτοδιοικητικό ρεύμα πρέπει να είναι συλλογικό. Κανείς και καμία επικεφαλής - μην ξεχνάμε ότι το δημαρχοκεντρικό σύστημα είναι στον αντίποδα της δικής μας πολιτικής - δεν υποκαθιστά τους πολλούς που αποφασίζουν να παρέμβουν και να ορίσουν τη ζωή τους. Τα δημοτικά μας σχήματα, όσα δημιουργήθηκαν και ευδοκίμησαν σε δύσκολες συνθήκες, με τον ΣΥΡΙΖΑ των χαμηλών επιδόσεων, έγιναν γνωστά πρωτίστως ως σύνολα τα οποία εργάστηκαν συστηματικά στις τοπικές κοινωνίες. Αυτό το πρότυπο όχι μόνο δεν πρέπει να το εγκαταλείψουμε, αλλά πρέπει πάνω του να στηρίξουμε τη διευρυμένη συμμαχία των ενεργών πολιτών, η οποία θ’ αλλάξει τους συσχετισμούς στις τοπικές κυβερνήσεις. ∆εν πρόκειται για ένα σχέδιο που εγγυάται σε κάθε περίπτωση ένα κόκκινο αυτοδιοικητικό χάρτη. Το να εκλάβουμε, όμως, την επιθυμία μας ως βεβαιότητα και ν’ αναζητήσουμε μαγικές λύσεις εκλογικής επιτυχίας δεν συνιστά ούτε πολιτική ανάγνωση των προτεραιοτήτων και των αναγκών των τοπικών κοινωνιών, ούτε συναίσθηση των δικών μας δυνατοτήτων. Πολύ περισσότερο δεν συνιστά σχέδιο το οποίο ενεργοποιεί το κόμμα και την κοινωνία και οδηγεί σε κυβέρνηση της αριστεράς. Ας προσπαθήσουμε τους επόμενους μήνες να λειτουργήσουμε καταλυτικά στη δημιουργία ενός μαζικού λαϊκού αυτοδιοικητικού κινήματος, που αποτελεί και τη μόνη ρεαλιστική οδό για τα καλύτερα δυνατά εκλογικά αποτελέσματα. Η Ελένη Πορτάλιου είναι δημοτική σύμβουλος δήμου Αθηναίων με την Ανοιχτή Πόλη

Η δημοκρατία είναι διακύβευμα αγώνων και συγκρούσεων Ο φόβος μπροστά στο ενδεχόμενο να εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ το πρόγραμμά του

Του Κώστα Μελά

ς κάνουμε μια υπόθεση εργασίας , η οποία στο προσεχές μέλλον έχει μεγάλες πιθανότητες να αποδειχθεί αληθινή : στις προσεχείς εκλογές (ας πούμε τον προσεχή Μάιο, διότι έχει σημασία και ο χρόνος που θα συμβεί αυτό) το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ καταφέρνει να σχηματίσει κυβέρνηση. Θα βρεθεί αντιμέτωπο με την οικονομική πραγματικότητα της χώρας, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί από τις πολιτικές του Μνημονίου. Η οικονομική πραγματικότητα καθορίζεται από το θεσμικό πλαίσιο (διαμορφωμένο ή υπό διαμόρφωση ) εντός του οποίου και με βάση το οποίο ασκείται η μακροοικονομική και μικροοικονομική πολιτική της χώρας. Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας διαμορφώνεται , κατ’ αρχάς, σύμφωνα με τις γενικές παραδοχές του αντίστοιχου πλαισίου λειτουργίας της οικονομίας της ΕΕ και της ευρωζώνης της οποίας η Ελλάδα αποτελεί μέλος. Από αυτή τη συμμετοχή απορρέουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Παράλληλα υπάρχουν συγκεκριμένοι βαθμοί ελευθερίας σε κάθε εθνικό κράτος ώστε να είναι δυνατή η προσαρμογή στο γενικό πλαίσιο λειτουργίας με βάση της ιδιοτυπίες και ιδιομορφίες της οικονομίας της κάθε χώρας. Εκτός όμως των δεσμεύσεων του γενικού πλαισίου λειτουργίας της οικονομίας εντός της ευρωζώνης , για την ελληνική οικονομία υπάρχουν και οι δεσμεύσεις, απορρέουν από το μνημόνιο και τη δανειακή σύμβαση που το συνοδεύει. Οι συγκεκριμένες δεσμεύσεις αφορούν στη δημοσιονομική και εξωτερική προσαρμογή της οικονομίας αλλά και ένα συγκεκριμένο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα. Βασικός στόχος η παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων ικανών να εξυπηρετήσουν το δημόσιο χρέος και να το οδηγήσουν στο ύψος του 120% του ΑΕΠ το 2022.

Η ζωή μετά το μνημόνιο

Όπως έχει διακηρύξει ο ΣΥΡΙΖΑ προτίθεται να αντικαταστήσει το μνημόνιο με ένα συνολικό σχέδιο αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας. Το σχέδιο αυτό θα το διαπραγματευθεί με τους εταίρους- δανειστές της ΕΕ αλλά και του ∆ΝΤ, εφόσον βεβαίως το έχει θέσει στην έγκριση του ελληνικού λαού και με βάση αυτό έχει εκλεγεί και σχηματίσει κυβέρνηση. Η εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου , κατ’ αρχάς προϋποθέτει την ύπαρξή του. Τη δημιουργία του . Την κατασκευή τού προγράμματος με όλες τις διαστάσεις του , θεσμική , μακροοικονομική , μικροοικονομική. Θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τους υφιστάμενους περιορισμούς της οικονομίας. Πρώτα από όλα όσους αφορούν στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της ευρωζώνης. Είναι γνωστή η ιδεολογική οπτική δημιουργίας των θεσμών της ευρωζώνης. Παράλληλα, είναι γνωστό το πόσο δύσκολο είναι να επέλθουν ριζικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο της ευρωζώνης. Το σύμφωνο σταθερότητας , η λειτουργία της ΕΚΤ, και ό,τι άλλο ορίζεται από τις συνθήκες της ΕΕ. Στη συνέχεια, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι μακροοικονομικοί και άλλοι συναφείς περιορισμοί. Για τους τελευταίους θα πρέπει να δηλώνει ποιοι έχουν χαρακτήρα , ας πούμε μακροχρόνια ανελαστικό και θα πρέπει ως εκ τούτου να θεωρηθούν ως ανεξάρτητες μεταβλητές,

ποιοι έχουν χαρακτήρα βραχυχρόνιο και μπορούν να μεταβληθούν με συγκεκριμένο τρόπο με τη χρήση συγκεκριμένων μέσων κτλ.

Η νομιμοποίηση της ενοχλητικής πολιτικής

Αν υποθέσουμε ότι υπάρχει ή δημιουργείται ένα τέτοιο πρόγραμμα (δηλαδή να παραθέτει τις υπάρχουσες οικονομικές δυνάμεις με άλλο και συνεκτικό τρόπο στοχεύοντας συγχρόνως στρατηγικά στη μεγέθυνσή τους), δεν θεωρώ ότι υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας , πραγματικής ή σκόπιμης (όπως εκδηλώνεται τελευταία από διάφορα μέσα και κύκλους), για την περίπτωση που στο πλαίσιο του δημοκρατικού παιχνιδιού ο ΣΥΡΙΖΑ με την ψήφο του ελληνικού λαού σχηματίσει κυβέρνηση και επιχειρήσει να θέσει την ελληνική οικονομία σε μια αναπτυξιακή τροχιά και να βελτιώσει τη διαμορφωθείσα κατάσταση στην ελληνική κοινωνία. Εξάλλου η δημοκρατία δεν είναι απλώς ένα «συμβολικό πράγμα» , ένα σύνολο σταθερών αξιών και νομικών κανόνων , ένα άθροισμα δικαιωμάτων που μοιράζονται ισομερώς σε όσους τα επιζητούν ή τα επικαλούνται, αλλά ένα διακύβευμα αγώνων και συγκρούσεων που οικοδομείται , αμφισβητείται, εμπλουτίζεται ή ανατρέπεται απ’ όσους μπορούν να την οικοδομήσουν , να την αμφισβητήσουν, να την εμπλουτίσουν και να την ανατρέψουν ή να την υπερασπιστούν. Αν με άλλα λόγια, η δημοκρατία ως αίτημα και ως διαδικασία είναι δημιουργός Ιστορίας και πολιτικών παραδόσεων κάποιων κοινωνικών ομάδων ενάντια πιθανότατα σε άλλες ιστορικές πράξεις, προσδοκίες και παραδόσεις άλλων ομάδων , και αν συγκροτείται ως πάντα ασταθές συνειδησιακά οικοδόμημα του λαϊκού πολιτισμού, τότε αναγκαστικά και εξ ορισμού η δημοκρατία ως έννοια συστηματοποιεί , συνεπώς εμπεριέχει εν δυνάμει «διακρίσεις» και αποκλεισμούς… Η δημοκρατία , ως σχέση και ιστορική διαδικασία, συλλογικά οργανωμένων , κοινωνικών συμφερόντων που προσπαθούν να ρυθμίσουν, να απορρυθμίσουν, να αναδιοργανώσουν τις σχέσεις τους ως προς την κυριαρχία , δηλαδή ως προς τη δυνατότητα εξάσκησης της εξουσίας, της προνομιακής εκμετάλλευσης και ιδιοποίησης από τις κυρίαρχες ομάδες του χώρου, του χρόνου, των μέσων παραγωγής, των συνθηκών εργασίας και των προϊόντων της.

Τα προγράμματα δοκιμάζονται στην πράξη

Με άλλα λόγια, η δημοκρατία είναι προϊόν κοινωνικών υποκειμένων, που παράγουν, εκτός από προϊόντα, και ηθικές, γνωστικές και πολιτικές σημασίες, μέσω των οποίων νοηματοδοτούν (και νοηματοδοτούνται από) τις σχέσεις κυριαρχίας του ατόμου με την εκάστοτε εξουσία. Συνεπώς, η επιτυχία ενός πολιτικού όσο και ενός οικονομικού σχεδίου δεν μπορεί να θεωρείται ποτέ σίγουρη εκ των προτέρων. Η πολιτική είναι πράξη κατ’ εξοχήν που λειτουργεί σε καθεστώς αβεβαιότητας. Ποτέ δεν μπορείς να γνωρίζεις την επιτυχία μιας πολιτικής απόφασης, αν δεν την θέσεις υπό την βάσανο του υπάρχοντος συσχετισμού δυνάμεων. Ποτέ δεν μπορείς να γνωρίζεις την αντοχή ενός τοίχου, αν δεν επιχειρήσεις με όλες σου τις δυνάμεις να τον σπρώξεις . Βασική προϋπόθεση η γνώση των δυνατοτήτων σου (ως συλλογικότητα) και η ικανότητά σου να συμβάλλεις στη διαμόρφωση του συσχετισμού δυνάμεων υπέρ των δικών σου συμφερόντων. Αυτό ήταν , είναι και θα είναι το νόημα της πολιτικής και της δημοκρατίας. •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Οι μετρ της σχολής Σαμαρά

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Οι πλέον ταλαντούχοι εκφραστές της πρωθυπουργικής μεθόδου διακυβέρνησης, μιας μεθόδου που στηρίζεται στην αφοπλιστική δύναμη της βλακείας Του Νίκου Τσαγκρή

βλακεία είναι τόσο αφοπλιστική, που μπορεί εύκολα να εκληφθεί και ως ευφυΐα. Το ίδιο εύκολα ένας βλάκας μπορεί να «εξοντώσει» έναν ευφυή. Συζητούν, να πούμε, ένας βλάκας με έναν ευφυή. Ο βλάκας: «Είσαι βλάκας!» Τι απαντάει ο ευφυής; Το πιθανότερο: « Βλάκας είσαι και φαίνεσαι…». Μια άλλη απάντηση είναι: Πώς το κατάλαβες αφού είσαι βλάκας; Στην περίπτωση αυτή ο ευφυής ρισκάρει απαντώντας με ερώτηση, ποντάροντας ότι ο βλάκας δεν θα έχει απάντηση. Όμως, ο βλάκας του απαντά: Βλακείες… Πράγμα που μπορεί να σημαίνει ότι ο βλάκας κάνει τον βλάκα. Άλλωστε, το να φαίνεσαι ηλίθιος στα μάτια ενός βλάκα είναι μια ηδονή υψηλής αισθητικής, υποστηρίζουν κάποιοι ευφυείς. Που μπορεί να είναι και βλάκες που υποδύονται τους ευφυείς ή το αντίθετο.

Το ξεσπίτωμα της ομαλότητας

Οι μεγαλύτερες βλακείες της «μνημονιακής εποχής» (άλλη βλακεία αυτή!) εκδηλώθηκαν από τον «ταλαντούχο κ.Σαμαρά» και το επιτελείο του, με το κλείσιμο της ΕΡΤ. Μετά την εισβολή

των ΜΑΤ στο ραδιομέγαρο της Μεσογείων, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Σίμος Κεδίκογλου, απευθυνόμενος στον ελληνικό λαό, εκτόξευσε μια απίστευτη βλακεία: «Σήμερα αποκατεστάθη η ομαλότητα». Υποδεικνύοντας ως ομαλότητα τις χειροπέδες που πέρασε στην εξώπορτα του ραδιομεγάρου ο… ευφυής συνάδελφός του ∆ένδιας. Την ίδια στιγμή, ο υπουργός ∆ημόσιας Τηλεόρασης Καψής (παγκόσμια πατέντα βλακώδους ιδιότητας αυτή), δήλωνε ότι ουδέποτε ενημερώθηκε για την… αποκατάσταση της ομαλότητας στην ΕΡΤ, αλλά να μην ανησυχούμε, διότι την πραγμα-

τική ομαλότητα θα την αποκαταστήσει ο ίδιος, «σε δυό εβδομάδες, που θα μπει η ΝΕΡΙΤ στο ραδιομέγαρο». Είμαστε ήδη πέντε εβδομάδες αργότερα και η ομαλότητα ακόμα να επιστρέψει και απ’ ό,τι φαίνεται δεν θα αποκατασταθεί ποτέ: για να αποδειχθεί η βλακεία του υπουργού Τηλεόρασης. Εκτός κι αν πιστεύει κανείς ότι η ΝΕΡΙΤ είναι η ομαλότητα και η ΕΡΤ η ανωμαλία. Βλακείες!

Ο πιο καλός ο μαθητής

Στη σχολή Σαμαρά, της ο-

ποίας βασική μέθοδος είναι η διακυβέρνηση μέσω των μίντια, η βλακεία είναι πολιτικό προσόν. Αρκεί ο αρμόδιος βλάξ να διαθέτει υποκριτικές ικανότητες, να υποδύεται –αναλόγως των περιστάσεων– τον κοινό νου, τον ευφυή, τον ιδιοφυή ή τον εαυτό του: τον βλάκα! Αυτό, ας το ομολογήσουμε, το καταφέρνει θαυμάσια ο υπουργός Υγείας, ο οποίος ποζάρει ως ευφυής, καθώς – με υπερβάλλοντα ζήλο – εφαρμόζει τις εντολές τις τρόικας, ως ο βλάξ εαυτός του, καθώς δηλώνει «έ, όχι και να μου κλέψει η τρόικα τη δόξα» και, ως ιδιοφυής, καθώς διαπράττει την βλακεία της χρονιάς. Αποκαλύπτοντας τη... διαπλοκή του ΣΥΡΙΖΑ με το ράδιο Κόκκινο, το οποίο παίζει διαφημίσεις του Καλμόλ και γι’ αυτό διαπλέκεται με τους φαρμακοβιομήχανους.

Λείπει ο κοινός νους

Ο ίδιος ταλαντούχος υπουργός, αντιμετωπίζει τις αναπόφευκτες δημοσιογραφικές επισημάνσεις για τις κατά συρροήν αθετήσεις των δεσμεύσεων του δια της… ευφυούς διπλωματικής μεθόδου της βλακείας: Κάνουμε το βλάκα κι έχει ο… Σαμαράς. (Ο Σαμαράς είναι ο Θεός του συγκεκριμένου υπουργού). Το κακό είναι ότι μόνο ο κοι-

νός νους είναι σε θέση να διακρίνει ότι οι βλακείες του Κεδίκογλου, του Γεωργιάδη, του Καψή, της πολιτικής σχολής Σαμαρά εν γένει, εκπεφρασμένες από έναν ταλαντούχο βλάκα που υποδύεται τον ευφυή, μπορούν να εξοντώσουν κάθε «αντίπαλο», από τον πιο βλάκα έως τον πιο ευφυή. Απ’ αυτήν την άποψη, στην Ελλάδα δεν τα πάμε καθόλου καλά: απουσιάζει ο κοινός νου. Όλοι θεωρούμε εαυτούς ευφυείς, ανεξαρτήτως εάν είμαστε βλάκες ή άνθρωποι με κοινό νου ή ευφυείς ή ιδιοφυείς. Ιδιαίτερα στην περίπτωση για την οποία συζητάμε, οι πολιτικοί θεωρούν εαυτούς ευφυέστερους των πολιτών και οι πολίτες θεωρούν εαυτούς ευφυέστερους των πολιτικών. Ένδειξη ότι και στο χώρο της κοινωνίας, όπως στο χώρο της πολιτικής, υπάρχει σοβαρό έλλειμμα κοινού νου. Ενώ είναι αμφίβολο εάν υπάρχει αντίστοιχο έλλειμμα βλακείας. Όπως και να ‘χει, ένα είναι σίγουρο: η βλακεία είναι τόσο αφοπλιστική, που μπορεί εύκολα να εκληφθεί και ως ευφυΐα. Το ίδιο εύκολα ένας βλάκας μπορεί να «εξοντώσει» έναν ευφυή. Ιδιαίτερα στο χώρο της πολιτικής, όπου η βλακεία κυριαρχεί. Παγκοσμίως…

Καταπατούν στοιχειώδεις ελευθερίες στο Κολέγιο Αθηνών Απολύουν καθηγήτρια που μονόγραψε την κόλα του γιου του πρωθυπουργού

Του Νάσου Χατζητσάκου

τα μέσα της εβδομάδας, μια ανακοίνωση ήρθε να «ταρακουνήσει» το Μέγαρο Μαξίμου. Οι καταγγελίες που περιείχε δεν αφορούσαν σε κάποιο οικονομικό σκάνδαλο ή σε μια νέα, προωθούμενη περικοπή μισθών ή συντάξεων. Είχαν σχέση με τον υιό του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά για... χάρη του οποίου καθηγήτρια του Κολεγίου Αθηνών -μετά από πολυετή προϋπηρεσία και θετικές αξιολογήσεις για το έργο της- απολύθηκε επειδή, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας, είχε το... θράσος να «τσακώσει» το πρωθυπουργικό τέκνο να αντιγράφει στις εξετάσεις. Το θέμα αυτό, όσο και αν ακούγεται απίστευτο, με βάση τις επίσημες καταγγελίες της ΟΙΕΛΕ είναι αληθινό και είχε συνέχεια... Η καθηγήτρια όχι μόνο εκδιώχθηκε μετά από 21 χρόνια επαγγελματικής πορείας από το Κολέγιο Αθηνών, του οποίου ηγείται ο αδερφός του πρωθυπουργού, κ. Αλέξανδρος Σαμαράς, αλλά με πρωτοφανή για τα χρονικά του εκπαιδευτικού συστήματος απόφαση αποκλείστηκαν από το αρμόδιο -για την εγκυρότητα ή μη της απόλυσης- όργανο οι εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών, με δύο στόχους σύμφωνα με τους ίδιους: Είτε να περάσει η υπόθεση στο αρχείο είτε να κριθεί μακριά από τα «φώτα» της δημοσιότητας έγκυρη η απόλυση με τις ψήφους μόνο των μελών που τοποθετήθηκαν στο Κεντρικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο ∆ευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης με τη

σύμφωνη γνώμη του υπουργού Παιδείας Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου.

Το ιστορικό της υπόθεσης

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις της ΟΙΕΛΕ, οι οποίες ?θάφτηκαν? από τα συστημικά Μέσα Ενημέρωσης, κατά τη διάρκεια των απολυτηρίων εξετάσεων της Γ΄ τάξης του Γυμνασίου του Κολλεγίου Αθηνών (Ιούνιος 2012) στο μάθημα της Χημείας και στο πλαίσιο των καθηκόντων της ως επιτηρήτριας, η εκπαιδευτικός Ευφροσύνη Μπουλούτα αναγκάστηκε να ανακαλέσει πολλές φορές στην τάξη μαθητή, ο οποίος επιχειρούσε να αντιγράψει. Ο μαθητής ήταν ο υιός του πρωθυπουργού. Τελικά, αναγκάστηκε να μονογράψει την κόλα του. Λίγο καιρό μετά, επισημαίνει η ΟΙΕΛΕ, η ∆ιοίκηση του Κολεγίου προχώρησε σε εκδικητική καταγγελία σύμβασης της εκπαιδευτικού. Η κυρία Ε. Μπουλούτα υπηρετούσε στο Γυμνάσιο του Ελληνοαμερικάνικου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Ε.Ε.Ι.) με αορίστου χρόνου σύμβαση ως Φυσικός, επί 21 χρόνια και είχε επανειλημμένα αξιολογηθεί θετικά από τη ∆ιεύθυνση του σχολείου. Η τελευταία- θετική- αξιολόγησή της είχε γίνει το σχολικό έτος 2011 - 2012!

Αποκλείστηκε η ΟΙΕΛΕ

Οι καταγγελίες της ΟΙΕΛΕ για τον τρόπο απόλυσης της εκπαιδευτικού ενισχύονται από το γεγονός ότι το Κεντρικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο ∆ευτεροβάθμιας Εκπαί-

δευσης (ΚΥΣ∆Ε) δέχτηκε να συνεδριάσει, παρά τις επανειλημμένες πιέσεις, για να κρίνει την εγκυρότητα της ή μη, ένα χρόνο μετά την εκδίωξη της κυρίας Μπουλούτα και συγκεκριμένα μόλις την περασμένη Πέμπτη! Τα όσα πρωτοφανή και παράδοξα έλαβαν χώρα πριν την συνεδρίαση, ενισχύουν όσα η ηγεσία του φορέα εκπροσώπησης των ιδιωτικών εκπαιδευτικών υποστηρίζει δημόσια. Μετά από αφόρητες πιέσεις της τετραμελούς ομάδας των νομικών του Κολεγίου Αθηνών, όπως καταγγέλλει η ΟΙΕΛΕ, οι πόρτες του ΚΥΣ∆Ε έμειναν κλειστές για τους εκπροσώπους της, παρά το γεγονός ότι το Συμβούλιο, ανάλογα με την υπόθεση που καλείται να κρίνει, αποτελείται από 3 διορισμένα μέλη του υπουργείου Παιδείας και 2 εκπροσώπους κοινωνικών εταίρων (στην προκειμένη της ΟΙΕΛΕ). Από την πλευρά των νομικών του Κολεγίου, καταγγέλλουν τα στελέχη της Ομοσπονδίας, «εξαπολύθηκε συκοφαντική επίθεση κατά της ΟΙΕΛΕ με πρωτοφανείς χαρακτηρισμούς κατά του Προέδρου της Ομοσπονδίας Μιχάλη Κουρουτού». Στη συνέχεια, ζήτησαν να εξαιρεθούν από το Συμβούλιο τα αιρετά μέλη της ΟΙΕΛΕ, να μην εκπροσωπείται γενικά η Ομοσπονδία στα υπηρεσιακά συμβούλια (!) και... να μην λάβει το ΚΥΣ∆Ε αποφάσεις, διότι (κατά την εκτίμησή τους) οι απολύσεις ιδιωτικών εκπαιδευτικών είναι ελεύθερες! Οι θέσεις του Κολεγίου Αθηνών έγιναν δεκτές και οι εκπρόσωποι της ΟΙΕΛΕ αποκλείστηκαν, σε μια πρωτοφανή απόφαση για τα χρονικά της εκπαίδευσης. Έτσι, σήμερα κανείς δεν γνωρίζει εάν

κρίθηκε το θέμα της κυρίας Μπουλούτα, ούτε «τι μέλλει γενέσθαι». Το θέμα, όμως, για την ΟΙΕΛΕ δεν κλείνει. Όπως αναφέρουν στην «Εποχή» στελέχη της Ομοσπονδίας, η υπόθεση αφορά στο σύνολο των εκπαιδευτικών. «Η κυβέρνηση θέλει οι εκπαιδευτικοί στον ιδιωτικό τομέα, όπως και όλοι οι εργαζόμενοι, να μην έχουν γνώμη, ρόλο και φυσικά καμιά προστασία. Επιθυμεί να δουλεύουν όλοι για 500 600 ευρώ σαν είλωτες. Και αυτό είναι το μήνυμα της απόλυσης της κυρίας Μπουλούτα που... τόλμησε να μονογράψει την κόλα του πρωθυπουργικού τέκνου» συνεχίζουν και καταλήγουν: «Το θέμα δεν θα κλείσει. Από αύριο θα υπάρξουν νομικές ενέργειες από την πλευρά μας. Όσοι έχουν άλλες επιδιώξεις, και είναι προφανές το “ποιοι”, σύντομα θα λάβουν το μήνυμα».

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

Ουκρανία: Η Ευρώπη δεν είναι πλέον όνειρο

Γερμανία: Κυβέρνηση περιορισμένης ευθύνης

Αναμενόμενο σοκ για τις Βρυξέλλες η άρνηση του Κίεβο για σύνδεση με την Ε.Ε. σελ. 14

∆εν αναμένονται αλλαγές στην ευρωπαϊκή πολιτική του Βερολίνου σελ.12

Ελπίδες για άρση του αδιεξόδου ∆ΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΙΡΑΝ – ∆ΥΣΗΣ

Το Ιράν τείνει χείρα φιλίας προς τη ∆ύση αλλά επιμένει στο πυρηνικό του πρόγραμμα

Της Βιβής Κεφαλά

τις 20 Νοεμβρίου, δηλαδή λίγο πριν την έναρξη του δεύτερου γύρου των διαπραγματεύσεων με το Ιράν – 5+1 (τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας συν την Γερμανία) ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης του Ιράν, Αλί Χαμενεϊ, με δηλώσεις του εξέθεσε τους γενικούς άξονες με βάση τους οποίους η Τεχεράνη σκοπεύει να συνεχίσει τις κρίσιμες αυτές διαπραγματεύσεις. Ο πρώτος άξονας αφορά τον ειρηνικό χαρακτήρα της ιρανικής πολιτικής, που τείνει χείρα φιλίας προς όλες τις χώρες του κόσμου, ακόμα και προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ ο δεύτερος άξονας αφορά το αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα του Ιράν να συνεχίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Τέσσερις ημέρες αργότερα, η πρώτη συμφωνία σε αυτές τις επίπονες διαπραγματεύσεις στην Γενεύη είναι γεγονός και μάλιστα είναι μία συμφωνία που ικανοποιεί όλες τις πλευρές, αφού τα συμβαλλόμενα μέρη κέρδισαν τα βασικά και, ως εκ τούτου, θα κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να την τηρήσουν. Η συμφωνία προβλέπει ότι το Ιράν μπορεί να συνεχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο μέχρι 5%, ποσοστό που απέχει έτη φωτός από τον εμπλουτισμό που είναι απαραίτητος για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, ενώ, παράλληλα, χαλαρώνουν οι δυτικές οικονομικές κυρώσεις, επιτρέποντας την εισροή στην ιρανική οικονομία του ποσού των επτά δισεκατομμυρίων δολαρίων. Επομένως, η Τεχεράνη παίρνει μια οικονομική ανάσα και, κυρίως, της αναγνωρίζεται, έστω και εμμέσως, το δικαίωμα να συνεχίσει το πυρηνικό της πρόγραμμα, έστω και με περιορισμούς. Από την πλευρά της η ∆ύση έπεισε το Ιράν να αποδεχθεί περιορισμούς στο πυρηνικό του πρόγραμμα και ταυτόχρονα αιφνιδιαστικούς ελέγχους σε πυρηνικές του εγκαταστάσεις, οι οποίες θεωρούνται «ύποπτες». Επίσης, συμφωνήθηκε η ίδρυση μίας κοινής επιτροπής, η οποία σε συνεργασία με την ∆ιεθνή Υπηρεσία Πυρηνικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) θα αντιμετωπίζει τα προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν1.

Υπάρχει ακόμα δρόμος

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενθαρρυντικό αποτέλεσμα αλλά ο δρόμος για την πλήρη εξομάλυνση είναι μακρύς, όπως προκύπτει και από τις διιστάμενες δηλώσεις των δύο πλευρών. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος έχει να αντιμετωπίσει και τις εσωτερικές πιέσεις κατά της συμφωνίας με το Ιράν, δήλωσε ότι το ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης παραμένει σε εκκρεμότητα, ενώ ο Ιρανός ομόλογός του δήλωσε ότι το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρα-

νίου θα συνεχιστεί και θα αποτελέσει αναπόσπαστο τμήμα κάθε συμφωνίας. Πρόκειται βέβαια για πάγια θέση της Τεχεράνης, η οποία υπογραμμίζει με κάθε ευκαιρία ότι πρόκειται για ένα ειρηνικό πρόγραμμα, που αποσκοπεί στην ενδυνάμωση της χειμαζόμενης ιρανικής οικονομίας. Επί πλέον, πράγμα που όμως δεν λέγεται, πρόκειται για ένα πρόγραμμα το οποίο συσπειρώνει του Ιρανούς και το οποίο, βεβαίως, τονώνει και τον εθνικισμό τους. Επομένως, κάθε υπαναχώρηση είναι πρακτικά αδύνατη για την ιρανική ηγεσία, αφού θα έχει τεράστιο εσωτερικό πολιτικό αντίκτυπο.

Το Ισραήλ πιέζει

Όμως, ακριβώς αυτή η εμμονή της Τεχεράνης δικαιώνει, σύμφωνα με το Τέλ Αβίβ, την άποψη του Ισραήλ ότι το Ιράν αποτελεί «υπαρξιακή απειλή» για το εβραϊκό κράτος, διαφορετικά πώς εξηγείται τόση επιμονή; Ως εκ τούτου, το Ισραήλ προσπαθεί με έντονες διπλωματικές κινήσεις να πιέσει την Ουάσιγκτον ώστε να σταματήσει τις διαπραγματεύσεις ή να θέσει τέτοιους όρους ώστε να διακοπούν, ενώ προσπαθεί να πείσει ακόμα και συμμάχους του Ιράν, όπως η Ομοσπονδία της Ρωσίας, ότι οι διαπραγματεύσεις με το Ιράν θα αποβούν εις βάρος της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Εξάλλου, το Ισραήλ δεν είναι το μόνο κράτος – σύμμαχος των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή που αντιτίθεται στην ευόδωση των διαπραγματεύσεων της ∆ύσης με το Ιράν, αφού εξ ίσου αντίθετη, αν και για διαφορετικούς λόγους, είναι και η Σαουδική Αραβία.

Ο παράγοντας Άγκυρα

Έτσι, το Ισραήλ -σύμφωνα με το στρατηγικό του δόγμα το οποίο στηρίζεται στην ισραηλινή υπεροπλία έναντι των αντιπάλων του καθώς και στα προληπτικά πλήγματα ή τον προληπτικό πόλεμο εναντίον κάθε αναδυόμενης απειλής- δεν μπορεί να αισθανθεί ασφάλεια όσο υπάρχει ένα άλλο ισχυρό κράτος στον περίγυρο του, όπως το Ιράν. Για τον λόγο αυτό –και μιας και οι περιφερειακές και διεθνείς συνθήκες δεν επέτρεψαν την απάλειψη της ιρανικής απειλής εγκαίρως- το

“

Ισραήλ προσπαθεί απεγνωσμένα να μην τελεσφορήσουν οι διαπραγματεύσεις, ώστε το Ιράν να μείνει απομονωμένο, βιώνοντας την οικονομική ασφυξία των διεθνών κυρώσεων, και επομένως ανίσχυρο. Το γεγονός ότι ένας διεθνής δρων όταν βρίσκεται σε απόλυτο αδιέξοδο, όπως το Ιράν, μπορεί να κάνει σπασμωδικές κινήσεις εάν η προσφορά του για διαπραγματεύσεις απορριφθεί, δεν φαίνεται να απασχολεί την ισραηλινή κυβέρνηση, η οποία εμμένει στην χρήση σκληρής ισχύος εναντίον των αντιπάλων της. Όσον αφορά την Σαουδική Αραβία, είναι σαφές ότι το Ιράν αποτελεί απειλή για το Ριάντ και μάλιστα για πολλούς λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι η Σαουδική Αραβία κατέχει -μετά την διάλυση του Ιράκ και την απομόνωση του Ιράν- δεσπόζουσα θέση στον Κόλπο, περιοχή ζωτικής σημασίας για τα αμερικανικά συμφέροντα, επομένως, ο ρόλος της είναι ιδιαίτερα αναβαθμισμένος, καθώς αποτελεί αναγκαστικό σύμμαχο της Ουάσιγκτον στην περιοχή. Κατά συνέπεια, εάν το Ιράν βγει από την διεθνή του απομόνωση θα φροντίσει να διασφαλίσει την περιφερειακή του θέση και αυτό βεβαίως είναι εις βάρος των σαουδαραβικών συμφερόντων. Ο δεύτερος λόγος αφορά την ιδεολογικο-πολιτική επίδραση που μπορεί να ασκήσει η Τεχεράνη στην άμεση περιφέρεια της και βεβαίως και στο εσωτερικό της Σαουδικής Αραβίας, όπου υπάρχει και σιιτικός πληθυσμός, ο οποίος είναι απολύτως περιθωριοποιημένος από την ουαχαμπιτική δυναστεία των Σαούντ. Επίσης, είναι σαφές ότι η κυρίαρχη στρατιωτική θέση της Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή του Κόλπου θα πάψει να υφίσταται εάν επανέλθει το Ιράν και, κατά συνέπεια, αποκλείεται κάθε επίδειξη δυνάμεως, όπως συνέβη με την καταστολή της εξέγερσης στο Μπαχρέιν το 2011 στα πλαίσια της «Ασπίδας της Χερσονήσου». Τέλος, οι διαπραγματεύσεις προκαλούν ανησυχία και στην Τουρκία, η οποία διατηρούσε στενές, αν και μάλλον αμφίσημες σχέσεις με το Ιράν, καθώς μετά το 2011 η Άγκυρα έχει αποκτήσει συγκρουσιακές σχέσεις με τους περισσότερους γείτονες της, όπως η ∆αμασκός ή η Βαγδάτη, κυρίως

μετά την συμφωνία που υπέγραψε με την κουρδική κυβέρνηση του Βορείου Ιράκ, προς το παρόν συνιστώσα του ενιαίου ιρακινού κράτους, για την λειτουργία πετρελαιαγωγού που θα μεταφέρει πετρέλαιο από το Κιρκούκ στην Τουρκία. Αν και η συμφωνία αυτή στην πραγματικότητα αποβλέπει αφενός στο να καταδείξει τον σημαντικό γεωοικονομικό ρόλο της Τουρκίας ως αναγκαστικό χώρο διέλευσης ενεργειακών αποθεμάτων- αφετέρου στο να ενισχύσει το «Κουρδικό άνοιγμα» του Τούρκου πρωθυπουργού και να προσελκύσει κουρδικές ψήφους στις εκλογές του 2014, όπως ήταν αναμενόμενο, η συμφωνία αυτή ενόχλησε βαθύτατα την κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ, η οποία αγωνίζεται για να εξουδετερώσει τις κεντρόφυγες τάσεις που έχουν αναπτυχθεί στο Βόρειο Ιράκ. Ωστόσο, η Άγκυρα δεν διέπραξε τα λάθη του Τέλ Αβίβ και του Ριάντ, αντιθέτως, προσπάθησε με μάλλον σπασμωδικό τρόπο να εμφανιστεί ως αναγκαίο μέρος της επίλυσης του προβλήματος, ενώ παράλληλα υπενθύμισε την στρατηγική σημασία της αμερικανο-τουρκικής συμμαχίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εκτός από την έντονη διπλωματική δραστηριότητα που είχε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, υπογράμμισε την σημασία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων σε ένα χαοτικό γεωπολιτικό περιβάλλον, όπως αυτό της Μέσης Ανατολής και τάχθηκε υπέρ της επίλυσης του ιρανικού προβλήματος2. Στην πραγματικότητα, οι πιέσεις του Ισραήλ και οι αντιδράσεις της Σαουδικής Αραβίας δεν μπορούν να έχουν αποτέλεσμα, διότι, έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, οι διαπραγματεύσεις αποτελούν το μοναδικό μέσο με το οποίο μπορεί να αρχίσει να αίρεται το απόλυτο αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει η Μέση Ανατολή εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία και αυτό η Ουάσιγκτον το γνωρίζει πολύ καλά. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι όσο και εάν οι διαπραγματεύσεις είναι απαραίτητες, οι δυσκολίες μέχρι την τελική συμφωνία είναι πάρα πολλές. Αντίθετα, κάθε άλλο παρά βέβαιο είναι το εάν οι ΗΠΑ και το Ιράν θα καταφέρουν να τις υπερπηδήσουν και να καταλήξουν σε μία συμφωνία από την οποία θα κερδίζουν και οι δύο. 1 Le Monde, 25/11/2013 2 Ahmet Davutoglou “With the Middle East In Crisis, U.S. and Turkey Must Deepen Alliance, 15/11/2013 http://www.foreignpolicy.com/articles/2013/11/15/turkey_and_the_united_states_must_deepen_alliance_davutoglu#sthash.2EfLAHgn.dpbs

“

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Τα παιδιά χρησιμοποιούνταν ως ζωντανή ασπίδα πάνω σε άρματα μάχης, προκειμένου να αποθαρρύνουν τα πυρά των αντιπάλων, ενώ στρατολογούνταν σε νοσηλευτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες στα μέτωπα μαχών.

Παιδιά της Συρίας: Μια χαμένη γενιά;

Τα παιδιά δολοφονούνται, ακρωτηριάζονται και ορφανεύουν από τις συγκρούσεις

«Τ

α πάντα γύρω τους, τα όνειρά τους και οι ευκαιρίες για το μέλλον έχουν χαθεί. Και καθώς χάνουν την παιδική τους ηλικία, καθώς το δικαίωμά τους να είναι παιδιά αμφισβητείται, οι απόψεις τους για τους γείτονές τους χρωματίζονται με τρόπο που μπορεί να δημιουργήσει μελλοντικές γενιές αυτοδιαιωνιζόμενης βίας», σχολιάζει ο διευθυντής της UNICEF Άντονι Λέικ στην έκθεση «Παιδιά της Συρίας: Μια χαμένη γενιά;» και τονίζει: «Τα παιδιά αντιμετωπίζουν τρομερούς κινδύνους σε καθημερινή βάση. ∆ολοφονούνται, ακρωτηριάζονται και ορφανεύουν από τις συγκρούσεις».

11.420 νεκρά παιδιά

Έρευνα του Oxford Research Group που δημοσιοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, αποκαλύπτει ότι 11.420 παιδιά ηλικίας κάτω των 17 ετών, έχουν σκοτωθεί στη Συρία από τον Μάρτιο του 2011 έως τον Αύγουστο του 2013. Τα περισσότερα (71%) από εκρηκτικά και βομβαρδισμούς και το 26,5% από σφαίρες. Καταγράφονται 128 θύματα από την επίθεση με χημικά στη ∆αμασκό, 764 εκτελέσεις, 112 θάνατοι από βασανισμό και 389 περιπτώσεις διαπιστωμένης στοχοποίησης παιδιών, ηλικίας κυρίως μεταξύ 13 και 17 ετών, από ελεύθερους σκοπευτές. Η έρευνα σημειώνει ότι οι αριθμοί των νεκρών είναι ενδεικτικοί και για τον αριθμό των τραυματιών. Βασανιστήρια, σεξουαλική βία, αυθαίρετες κρατήσεις, στρατολόγηση στις ένοπλες ομάδες, έκθεση σε υπολείμματα εκρηκτικών κι επιπλέον, έλλειψη υγιεινής και πόσιμου νερού, κατεστραμμένα σχολεία και νοσοκομεία, κατεστραμμένες οικογένειες, περιλαμβάνονται στα δεινά και στις ολέθριες συνέπειες που υφίστανται ανήλικοι από τις συγκρούσεις. Στα χαμένα παιδιά θα πρέπει να προστεθούν, χωρίς να είναι δυνατή η καταμέτρησή τους, τα θύματα σε περιστατικά αντίστοιχα της Λαμπεντούζα και της Λευκάδας. Η αντιπρόσωπος του ΟΗΕ στη Συρία είχε αναφέρει πριν από περίπου έναν χρόνο ότι τα παιδιά χρησιμοποιούνταν ως ζωντανή ασπίδα πάνω σε άρματα μάχης, προκειμένου να αποθαρρύνουν τα πυρά των αντιπάλων και ότι στρατολογούνταν σε νοσηλευτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες στα μέτωπα μαχών.

Πολιομυελίτιδα και υποσιτισμός

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε την περασμένη ∆ευτέρα ότι επιβεβαιώθηκαν εντός της Συρίας 17 περιστατικά προσβολής από ιό πολιομυελίτιδας τύπου 1

(WPV1), στελέχη του οποίου δεν είχαν ανιχνευθεί στη χώρα από το 1999. Έχουν ήδη αναφερθεί εκδηλώσεις παράλυσης, που αποτελεί τη χαρακτηριστικότερη επίπτωση της νόσου, η οποία προσβάλλει κυρίως παιδιά κάτω των πέντε ετών. Με κοινή απόφασή τους, όλες οι χώρες του ΠΟΥ της Ανατολικής Μεσογείου, κήρυξαν κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την εξάλειψη της νόσου και ζήτησαν υποστήριξη προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε παιδιά αποκλεισμένα από τους εμβολιασμούς. Επίσης συνιστάται ο εμβολιασμός των ταξιδιωτών από και προς τις προσβεβλημένες περιοχές για τον περιορισμό της διάδοσης του ιού παγκοσμίως. Στους πληγέντες από τις συγκρούσεις στη Συρία, οι οποίοι χρειάζονται άμεση ανθρωπιστική βοήθεια, περι-

λαμβάνονται 2 εκατομμύρια παιδιά και περισσότερα από 800.000 ήταν εκτοπισμένα, στις αρχές 2013, ενώ σύμφωνα με επικαιροποιημένα στοιχεία της UNICEF, τα παιδιά-πρόσφυγες ανέρχονται σε περίπου 1,2 εκατομμύριο και περισσότερα από 4 εκατ. ζουν σε συνθήκες φτώχειας, εκτοπισμού και εγκλωβισμού στα μέτωπα πολέμου. Τα τραγικότερα θύματα του πολέμου είναι σε κάθε περίπτωση τα παιδιά, τα οποία είναι εξαρτημένα από τους ενήλικες για την προστασία και την επιβίωσή τους και υφίστανται τις συνέπειες των αποφάσεων τους. Αποστολή του ΟΗΕ και του ΠΟΥ στην πόλη Χάμα τον Σεπτέμβριο, διαπίστωσε επικίνδυνο υποσιτισμό παιδιών και κρίσιμες ελλείψεις φαρμάκων και ιατρικών προμηθειών, ενώ η φιλανθρωπική οργάνωση Σώστε τα Παιδιά (Save the children) αναφέρει ό-

τι το 79% των περιοχών της Συρίας δεν έχουν πρόσβαση σε ανθρωπιστική βοήθεια εξαιτίας των περιορισμών στις μετακινήσεις. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δίνει έμφαση στις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν για δεύτερο χειμώνα οι πρόσφυγες στους καταυλισμούς της Ιορδανίας και του Λιβάνου. Ο Ύπατος Αρμοστής Αντόνιο Γκουτέρες προέτρεψε την περασμένη εβδομάδα τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποστηρίξουν την Βουλγαρία προκειμένου να διαχειριστεί την εισροή προσφύγων από την Συρία, λέγοντας: «Οι πρόσφυγες δεν είναι τρομοκράτες. Είναι τα πρώτα θύματα του τρόμου, εκείνοι που υποφέρουν περισσότερο εξαιτίας της τρομοκρατίας».

Κυβέρνηση περιορισμένης ευθύνης Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

α μπορούσε να χαρακτηριστεί και ταχύρυθμο μάθημα ρεαλισμού. Μέσα σε 17 ώρες, όσο δηλαδή κράτησε ο τελευταίος γύρος των διαπραγματεύσεων για το σχηματισμό της νέας γερμανικής κυβέρνησης, η Ανγκέλα Μέρκελ προσπάθησε να βάλει τους εταίρους της σοσιαλδημοκράτες, αλλά και τους «συντρόφους» της χριστιανοκοινωνιστές στο πνεύμα της πολιτικής του «σιγά, σιγά και ταπεινά». Ή αλλιώς «υποσχέσου λίγα για να φαίνονται πολλά όσα κάνεις». Kυβέρνηση περιορισμένης ευθύνης και άνευ ιδεών. Από το πρόγραμμα-συμφωνία των τριών απουσιάζουν τα μεγάλα πολιτικά σχέδια. Και όπου λείπουν οι ιδέες κυριαρχούν οι αριθμοί και οι ημερομηνίες. Μάθαμε, λοιπόν, για τις 185 σελίδες του προγαμιαίου αυτού συμβολαίου, για τον αριθμό των επιτροπών και τα μέλη τους αλλά και για το χρονοδιάγραμμα που θα ακολουθηθεί από δω και πέρα, με στόχο η καγκελάριος να έχει εκλεγεί και επίσημα από τη Βουλή, όταν θα μας διαβάζει από την οθόνη μπροστά της το πρωτοχρονιάτικο της μήνυμα. ∆εν περίμενε, βέβαια, κανείς κάτι διαφορετικό. Η Μέρκελ ένιωσε πολύ δικαιωμένη στις 22 Σεπτεμβρίου για να αποφασίσει να αλλάξει τώρα τακτική. Έκανε μικρά δωράκια στα άλλα δύο μικρότερα κόμματα, αλλά τα στόλισε με υποσημειώσεις, για να είναι σίγουρη ότι αυτό που οι άλλοι εξέλαβαν ως δεσμεύσεις, αυτή το ερμηνεύει ως μια πιθανότητα, αναλόγως και των συνθηκών. Κατώτατο ωρομίσθιο στα 8,5 ευρώ που το είχε κάνει «σημαία» το SPD, αλλά από το 2015 και υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει κάτι «απρόβλεπτο» στο μεταξύ. ∆ιόδια για τους αλλοδαπούς στη Βαυαρία, που

Ελισάβετ Πετρίδου

ήταν το σύμβολο της μερικής «αυτονομίας» για την CSU αλλά υπό την προϋπόθεση ότι το μέτρο δεν θα κριθεί ως αντιβαίνον την κοινοτική νομοθεσία. Κανένας πρόσθετος φόρος για να μην τρομάξουν οι μεγαλοαστοί και βιομήχανοι, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι όλα θα συνεχίσουν να κυλούν καλά για τη γερμανική οικονομία και τις εξαγωγές της. Το μόνο ίσως πραγματικά καινούριο μέτρο είναι η σταδιακή κατοχύρωση της διπλής υπηκοότητας για τους αλλοδαπούς που γεννήθηκαν στη Γερμανία. Αν δεν το «νερώσουν» βέβαια κι αυτό σε ανύποπτο χρόνο. Ουσιαστικά όμως αυτό ήθελε ο φοβισμένος γερμανός ψηφοφόρος. Μια κυβέρνηση του «πάμε όπως παλιά». Μια κυβέρνηση περισσότερο εσωστρεφή και καθόλου επιρρεπή σε ριψοκίνδυνα πειράματα. Η κ. Μέρκελ θα κρατάει πάντα σφιχτά τα χαλινάρια, ο έμπιστός της Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θα συνεχίσει να κοιμάται με το κλειδί του κρατικού θησαυροφυλακίου κάτω από το μαξιλάρι του και οι σοσιαλδημοκράτες Ζίγκμαρ Γκάμπριελ και Φρανκ Βάλτερ Στάινμαϊερ θα έχουν τα δικά τους υπουργεία για να «παίζουν» και να κυκλοφορούν στα μεγάλα σαλόνια, από τα οποία είχαν αποκλειστεί την περασμένη τετραετία. Υπό αυτή την έννοια δεν θα πρέπει να αναμείνει κανείς κάποιες σημαντικές αλλαγές και στην ευρωπαϊκή πολιτική, που έτσι κι αλλιώς θα συνεχίσει να καθορίζεται μέσα στο τρίγωνο καγκελαρίας, υπουργείου Οικονομικών και Βρυξελλών και μάλιστα αυτή τη φορά με έναν Γερμανό στην θέση του προέδρου της Κομισιόν, αφού ο Μάρτιν Σουλτς έχει αναδείξει σε υπόθεση ζωής την εκλογή του σε αυτό το αξίωμα. Οι ιδέες για κούρεμα του ελληνικού χρέους θα συνεχίσουν να απορρίπτονται, το σχέδιο για ένα ταμείο απομείωσης του χρέους πέθανε εν τη γενέσει του και το μόνο που θα μας κρατάνε μπροστά στη μύτη ως καρότο, θα είναι το ενδεχόμενο κάποιας επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής των δανείων μας, ίσως και με λίγο καλύτερα επιτόκια. Αλλά το μαστίγιο των «μεταρρυθμίσεων» που προχωρούν αλλά ακόμα δεν αρκούν δεν πρόκειται να το φυλάξουν στη ντουλάπα. Θα το κρατάνε σφιχτά στο χέρι για να θυμίζουν στους υπάκουους και πρόθυμους του Νότου ποιός είναι το πραγματικό αφεντικό στην Ευρώπη.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Να δημιουργήσουμε κοινούς αγώνες

www.one.org

Η φτώχεια δεν είναι θέαμα

Μεγάλες αντιδράσεις έχει προκαλέσει στη  Νότια Αφρική η δημιουργία

της «Emoya», μιας ψεύτικης παραγκούπολης που απευθύνεται στους πλούσιους τουρίστες που θέλουν να ζήσουν από κοντά την «εμπειρία της ακραίας φτώχειας». Σε μια χώρα που εκατομμύρια άνθρωποι ζουν εξαθλιωμένοι μέσα σε πραγματικές παραγκουπόλεις, ακτιβιστές και οργανώσεις κατά της φτώχειας εκφράζουν την οργή τους για την «Emoya», που στην ιστοσελίδα της χαρακτηρίζεται ως η μοναδική παράγκα στον κόσμο με spa και αυτόματη σύνδεση στο διαδίκτυο.

www.twitter.com/ search?q=%23NoMilTrials&src=typd

Όχι στα στρατοδικεία

Ογδόντα εννέα συλλήψεις ακτιβιστών της  εκστρατείας «Όχι στα στρα-

τοδικεία», που είναι σε εξέλιξη από την αρχή της εξέγερσης, έκαναν την Τρίτη οι αρχές της Αιγύπτου. Οι ακτιβιστές αψηφώντας την κρατική τρομοκρατία και το νόμο που ψήφισε ο μεταβατικός πρόεδρος Άντλι Μανσούρ για την απαγόρευση των διαδηλώσεων, διαμαρτύρονταν στο Κάιρο επειδή στο νέο σύνταγμα διατηρείται το άρθρο που επιτρέπει την παραπομπή πολιτών σε στρατιωτικά δικαστήρια και όχι σε τακτικά, ενώ οι συλληφθέντες καταγγέλλουν κακοποίηση, σεξουαλικές επιθέσεις και ξυλοδαρμούς. www.morena.org

Στοπ στην ιδιωτικοποίηση

Συνεχίζεται στο Μεξικό, και θα ενταθεί τις ε πόμενες, η εκστρατεία σβησί-

ματος του φωτός εφτά με οκτώ το απόγευμα, ως πολιτική αντίσταση στο νομοσχέδιο που δίνει το πράσινο φως για την ιδιωτικοποίηση της κρατικής εταιρείας πετρελαίου Pemex. Η ιδιωτικοποίηση επιτρέπει σε ξένες εταιρείες να παίρνουν τα μισά κέρδη από την εξόρυξη πετρελαίου και προωθείται από τον συντηρητικό πρόεδρο Enrique Peρa Nieto, ενώ οι Μεξικανοί φοβούνται για την αύξηση της τιμής της βενζίνης. ∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

* Συνέντευξη με τον βουλευτή της Κοκκινοπράσινης Συμμαχίας στη ∆ανία, Νικολάι Βίλουμσεν Ο βουλευτής της Κοκκινοπράσινης Συμμαχίας στην ∆ανία, Νικολάι Βίλουμσεν.

στα δίκτυα του κόσµου

ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗ ∆ΑΝΙΑ

Τη συνέντευξη πήρε ο ∆ημήτρης Γκιβίσης Στις τοπικές εκλογές από το 2,3% φτάσατε στο 6,9%. Για ποιους λόγους θεωρείς ότι είχατε αυτήν την επιτυχία; Πολλοί άνθρωποι είναι δυσαρεστημένοι με την πολιτική της κυβέρνησης και με την πολιτική που οι Σοσιαλδημοκράτες και το Σοσιαλιστικό Λαϊκό Κόμμα έχουν ασκήσει σε πολλούς δήμους. Βλέπουν την Κοκκινοπράσινη Συμμαχία ως ένα κόμμα που αγωνίζεται ενάντια στις περικοπές των κοινωνικών παροχών και προσπαθεί για ένα κράτος πρόνοιας. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, τονίσαμε την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην πρόνοια για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ειδικά την ανάγκη να σταματήσει η επίθεση εναντίον της πρόνοιας των ηλικιωμένων, που έχει ξεκινήσει από την αρχή της κρίσης. Πώς μπορούν να λειτουργήσουν οι ∆ήμοι και να επιτελέσουν το κοινωνικό έργο τους μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο του προϋπολογισμού; Οι δήμοι είναι δεσμευμένοι μέσα σε ένα πολύ στενό πλαίσιο εργασίας λόγω του δημοσιονομικού συμφώνου, που υπέγραψε μια πλειοψηφία στο κοινοβούλιο χωρίς να ρωτήσει τους πολίτες με ένα δημοψήφισμα. Αυτό έχει υπονομεύσει τη δημοκρατία στην αυτοδιοίκηση. Ευτυχώς η Κοκκινοπράσινη Συμμαχία πήρε αρκετές ψήφους και έχει μία θέση στην Εθνική Ένωση ∆ήμων. Έτσι αυτό θα μας επιτρέψει να σπάσουμε τη συναίνεση στη λιτότητα στην επερχόμενες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους δήμους και την κυβέρνηση. Την Τρίτη, η κυβέρνηση συμφώνησε με τους Συντηρητικούς και τους Φιλελεύθερους για τον προϋπολογισμό του 2014. Ποιες ήταν οι κόκκινες γραμμές που εσείς θέσατε; Εμείς επιμείναμε στις διαπραγματεύσεις, αλλά δυστυχώς η κυβέρνηση αποφάσισε να ψηφίσει τον προϋπολογισμό μαζί με τους Φιλελεύθερους και τους Συντηρητικούς. Τα δύο τελευταία χρόνια, η κυβέρνηση κάνει τη μια νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμιση μετά την άλλη μαζί με την δεξιά. Από τότε που οι Σοσιαλδημοκράτες κέρδισαν τις εκλογές, η κοινωνική ανισότητα αυξήθηκε και ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων σε σχολεία, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία και αλλού, έχει μειωθεί. Για παράδειγμα, εμείς επιμείναμε να γίνουν προσλήψεις στα γηροκο-

Στον απόηχο της εντυπωσιακής αύξησης των ποσοστών της Κοκκινοπράσινης Συμμαχίας στις τοπικές εκλογές στη ∆ανία, ο βουλευτής του κόμματος Νικολάι Βίλουμσεν μιλάει στην «Εποχή» για τις κόκκινες γραμμές της αριστεράς απέναντι στον προϋπολογισμό της λιτότητας και αναφέρεται στην άνοδο της ακροδεξιάς και στην ανάγκη συντονισμού των αγώνων ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό. μεία, ώστε οι ηλικιωμένοι να μπορούν να κάνουν δύο ντους την εβδομάδα, και αυτό δεν έγινε αποδεκτό. Αντίθετα, αποφάσισαν να δώσουν περισσότερες φορολογικές ελαφρύνσεις στο κεφάλαιο και να κάνουν περικοπές στην εκπαίδευση. Είμαστε σε μια μεγάλη σύγκρουση με την κυβέρνηση και θα συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε στις κοινωνικές περικοπές και να αγωνιζόμαστε υπερασπιζόμενοι το κοινωνικό κράτος για τους πολίτες. Ποιες προοπτικές ανοίγονται για την Κοκκινοπράσινη Συμμαχία μετά από τις τοπικές εκλογές; Τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν ιστορικά. Από το 1947 κανένα κόμμα στα αριστερά του Σοσιαλιστικού Λαϊκού Κόμματος δεν είχε τέτοια επιτυχία στις τοπικές εκλογές. Τώρα έχουμε την ευκαιρία να γίνουμε αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής και της τοπικής αυτοδιοίκησης σε όλη την ∆ανία. Παρόλο που το αποτέλεσμα ήταν ιδιαίτερα μεγάλο στην Κοπεγχάγη, με σχεδόν 20%, η αλλαγή είναι πολύ μεγαλύτερη σε πολλούς δήμους όπου μπήκαμε για πρώτη φορά

“

Τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν ιστορικά. Από το 1947 κανένα κόμμα στα αριστερά του Σοσιαλιστικού Λαϊκού Κόμματος δεν είχε τέτοια επιτυχία στις τοπικές εκλογές. Παρόλο που το αποτέλεσμα ήταν ιδιαίτερα μεγάλο στην Κοπεγχάγη, με σχεδόν 20%, η αλλαγή είναι πολύ μεγαλύτερη σε πολλούς δήμους όπου μπήκαμε για πρώτη φορά στα δημοτικά συμβούλια.

στα δημοτικά συμβούλια. Τα κυβερνητικά κόμματα είχαν πτώση των ποσοστών τους. Πού το αποδίδεις; Οι άνθρωποι είναι θυμωμένοι με τα κυβερνητικά κόμματα που δεν έχουν πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις τους. Υποσχέθηκαν πρόνοια αλλά έκαναν περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, είπαν ότι δεν θα κάνουν φοροαπαλλαγές και μείωσαν τη φορολογία στους πλούσιους και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Έτσι οι ψηφοφόροι τιμώρησαν τους Σοσιαλδημοκράτες, και ειδικά το Σοσιαλιστικό Λαϊκό Κόμμα, για αυτό. Πώς εξηγείς την άνοδο που είχε η ακροδεξιά και πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε; Οι ακροδεξιοί στο δανέζικο Λαϊκό Κόμμα είναι πολύ καλοί στο να παρουσιάζονται ως οι νέοι Σοσιαλδημοκράτες. Πολλοί ψηφοφόροι που συνήθιζαν να ψηφίζουν τους Σοσιαλδημοκράτες στράφηκαν σε αυτούς από απογοήτευση. Όμως η εμπειρία μας δείχνει ξεκάθαρα ότι βρίσκονται ενάντια στο κοινωνικό κράτος, και αυτό είναι το αδύναμο σημείο τους όταν κριτικάρονται. Αυτό φάνηκε και στις εθνικές εκλογές, όπου έχασαν ψήφους για πρώτη φορά επειδή υποστήριξαν τις περικοπές στις συντάξεις και τα επιδόματα ανεργίας. Η εστίασή μας στις συνθήκες ζωής των ηλικιωμένων στις διαπραγματεύσεις για τον κρατικό προϋπολογισμό, ήταν πρόκληση για αυτούς, καθώς είχαν απήχηση στην τρίτη ηλικία εδώ και πολλά χρόνια. Η Ευρώπη βρίσκεται στη μεγαλύτερη κρίση της μετά τη δεκαετία του 1930. Μέσα σε αυτήν την κατάσταση, τι περιμένετε από το συνέδριο του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς που θα γίνει στην Μαδρίτη; Ελπίζουμε ότι το συνέδριο θα είναι ένα βήμα προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης και του συντονισμού της καθημερινής πάλης ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό, τόσο σε κοινοβουλευτικό επίπεδο όσο και στους δρόμους της Ευρώπης. Είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε κοινούς αγώνες με σεβασμό στις διαφορετικές συνθήκες των ταξικών αγώνων σε κάθε χώρα. Πώς προετοιμάζεται η Κοκκινοπράσινη Συμμαχία ενόψει των ευρωεκλογών και της ανάγκης να δοθεί ένα ισχυρό μήνυμα της ευρωπαϊκής αριστεράς απέναντι στις πολιτικές της λιτότητας; Εμείς δεν θα συμμετέχουμε ως Ευρωπαϊκή Αριστερά, αλλά φυσικά συνεργαζόμαστε με τις αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης. Στην ∆ανία υπάρχει μια παράδοση να συγκεντρώνουμε τις δυνάμεις μας στις ευρωεκλογές στο Λαϊκό Κίνημα κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι μια ευρεία συμμαχία η οποία ασκεί διεθνιστική, κοινωνική και δημοκρατική κριτική στην Ε.Ε. ως ένα νεοφιλελεύθερο και αντιδημοκρατικό σχεδιασμό. Σήμερα υπάρχει ένα μέλος της GUE/NGL από αυτό το κίνημα, ο Sοren Sondergaard. Ας ελπίσουμε ότι θα μπορέσουμε να έχουμε δύο μέλη μετά τις ευρωεκλογές. Τόσο ο Sοren Sondergaard όσο και η Rine Ronja Kari, που είναι οι επικεφαλής, είναι μέλη της Κοκκινοπράσινης Συμμαχίας.

“

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Οι Βρυξέλλες υπέστησαν μεγάλη ήττα, αφού ποτέ άλλοτε χώρα δεν αρνήθηκε την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τη διάρκεια συνόδου.

Η Ευρώπη δεν είναι πλέον όνειρο

Αναμενόμενο σοκ για τις Βρυξέλλες η άρνηση της Ουκρανίας για σύνδεση με την Ε.Ε.

Tου Νίκου Σερβετά

λήρες αντίκρισμα έχει η φράση «έλλειψη χρημάτων, στάση εμπορίου» στις εξελίξεις που σημειώθηκαν τις τελευταίες ημέρες αναφορικά με την συμφωνία σύνδεσης της Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Μόσχα έκανε ό,τι μπορούσε για να αποτρέψει την υπογραφή της Συμφωνίας, η προσφορά των Βρυξελλών, με 600 εκατομμύρια ευρώ ενίσχυση για διαρθρωτικές αλλαγές όσο διαρκούν οι διαπραγματεύσεις για την πλήρη ένταξη, θεωρήθηκε «ταπεινωτική» από το Κίεβο, αλλά στο παιχνίδι μπήκε και ένας νέος μεγάλος παίκτης: Την ημέρα που οι υποστηρικτές της σύνδεσης με την ΕΕ φώναζαν, σε κεντρική πλατεία του Κιέβου, «Ουκρανία - Ευρώπη», και κουνούσαν τις σημαίες της ΕΕ, από την αίθουσα συνεδριάσεων της ρουμανικής βουλής έβγαλαν τις σημαίες της ΕΕ και τις αντικατέστησαν με τις σημαίες της Κίνας, προκειμένου να ευχαριστήσουν τον Κινέζο πρωθυπουργό, ο οποίος μετέφερε στο Βουκουρέστι πραγματικά χρήματα, αντί των υποσχέσεων «γλυκιάς ζωής στην ευρωπαϊκή οικογένεια». Αυτό, ίσως, είδαν οι Ουκρανοί πολιτικοί και πέταξαν την μπάλα στην κερκίδα προκειμένου να καθυστερήσει το παιχνίδι, να τεθούν νέες βάσεις, αυτές που πραγματικά συμφέρουν τη χώρα. Έτσι κι αλλιώς η κυβέρνηση της Ουκρανίας γνωρίζει πολύ καλά ότι αποτε-

λεί το ισχυρό χαρτί της Μόσχας στα όνειρά της για ανασύσταση, έστω και σε χαλαρή μορφή, ενός μπλοκ συμμαχικών χωρών της Ανατολικής Ευρώπης που θα είναι άμεσα συνδεδεμένες με τη Ρωσία. Θεώρησε, επίσης, και τελικά επιβεβαιώθηκε από την επίσημη ανακοίνωση ότι η «πόρτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα παραμείνει ανοικτή» γι’ αυτήν και περιμένει τη νέα «Μεγάλη Πορεία», που αυτή τη φορά ξεκινάει από το Πεκίνο και απλώνεται σε όλη την Ευρώπη, να περάσει και από την κεντρική αγορά του Κιέβου. Ξένη δημοσιογράφος που κάλυψε την συνάντηση στο Βίλνιους μετέφερε στην «Ε» μια εικόνα ίσως πιο σημαντική από οποιαδήποτε επίσημη ανακοίνωση: «Αν κάποιος δεν γνωρίζει τα πρόσωπα και βλέπει τα μέλη των διαφόρων αντιπροσωπειών να κινούνται στις αίθουσες, θεωρεί ότι τα μέλη της Ουκρανικής αντιπροσωπείας είναι οι ηγέτες της συνάντησης, οι επικεφαλής των Βρυξελλών».

Ισχυρό χαρτί

Και μπορεί η αντιπολίτευση στην Ουκρανία να κατηγορεί την κυβέρνηση για «εθνική προδοσία», λόγω της άρνησης του προέδρου, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, να υπογράψει την συμφωνία, όμως, η γενιά των Ουκρανών που μεγάλωσαν τα τελευταία 20 χρόνια προσβλέποντας στο «ευρωπαϊκό όραμα», βλέπουν τώρα

μπροστά τους το όνειρο να μεταλλάσσεται σε εφιάλτη για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. «Αυτοί που διαδηλώνουν στο Κίεβο θέλουν να ζήσουν με αυτό που, χρόνια τώρα, νομίζουν ότι είναι η Ευρώπη. Περισσότερο, όμως, θέλουν να αποφύγουν αυτό που ήταν κάποτε η Ρωσία για την Ουκρανία», είπε στην «Ε» η Β. Τ., η οποία τα τελευταία 12 χρόνια ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Ήττα των Βρυξελλών

Στην σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την μελλοντική διεύρυνση προς την ονομαζόμενη Ανατολική Σύμπραξη, που έγινε στο τέλος της εβδομάδος στο Βίλνιους της Λιθουανίας, μονογράφηκαν συμφωνίες σύνδεσης με την Γεωργία και τη Μολδαβία, η υπογραφή των οποίων θα γίνει στο διάστημα των επόμενων μηνών, υπεγράφη συμφωνία για τη χαλάρωση του καθεστώτος των αδειών εισόδου με το Αζερμπαϊτζάν, ενώ έγιναν συμφωνίες μικρότερης σημασίας με τις υπόλοιπες χώρες. Την Ανατολική Σύμπραξη αποτελούν οι χώρες Γεωργία, Μολδαβία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν. Οι Βρυξέλλες υπέστησαν μία μεγάλη ήττα σ’ αυτή τη σύνοδο. Μπορεί στο παρελθόν χώρες όπως η Νορβηγία, με δύο δημοψηφίσματα και η Μάλτα (αρχικά, διότι αργότερα άλλαξε γνώμη) να αρνή-

θηκαν την ένταξη τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ποτέ άλλοτε, όμως, δεν έγινε κάτι τέτοιο σε επίσημη συνάντηση, με συμμετοχή αντιπροσωπειών από όλες τις χώρες της Ε.Ε., των 6 κρατών που θα υπέγραφαν ξεχωριστές συμφωνίες σύνδεσης και ορισμένων κρατών με καθεστώς παρατηρητή. Και αυτό δεν έχει να κάνει, βέβαια, με τις δημοκρατικές διαδικασίες, που θεωρητικά υπόσχεται η Ε.Ε. σε πολίτες κρατών που έχουν πρόσφατη μνήμη ολοκληρωτικών εξουσιών. Χαρακτηριστικά, απ’ αυτή την άποψη, τα όσα ανέφερε σε συνέντευξή του σε ρωσικά μέσα ενημέρωσης ο σύμβουλος του προέδρου της Ρωσίας, Γιούλιαν Φότα: «Οι Βρυξέλλες είναι αποκομμένες από την πραγματικότητα και αντιμετωπίζουν σοβαρές συνέπειες της ανικανότητάς τους να σκέφτονται στρατηγικά. Η δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης έγινε τέτοια που να μην έχει πλέον καμιά σημασία για την Ανατολική Ευρώπη (...) Η απροθυμία των Βρυξελλών να βοηθήσουν με χρήμα αναγκάζει ακόμα και τους πιο πιστούς και σταθερούς παράγοντες να αναζητήσουν χρηματοδότηση κάπου αλλού. Στη θέση της ΕΕ έρχονται στην Ανατολική Ευρώπη η Κίνα και η Ρωσία (…) και πολλοί πολιτικοί, επωφελούμενοι της ευκαιρίας, έδειξαν στις Βρυξέλλες να καταλάβουν ότι οι φλυαρίες για τις ευρωπαϊκές αξίες δεν θα αντικαταστήσουν ποτέ τα πραγματικά χρήματα».

Ιβηρική: Αγώνες για τη δημοκρατία

Του Αργύρη Παναγόπουλου

Βαλένθια, το Αλικάντε και το Καστιγιόν μετατράπηκαν σε προπύργια της υπεράσπισης της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης και της ελεύθερης έκφρασης και ενημέρωσης στην Ισπανία, μετά την απόφαση του τοπικού κυβερνήτη της περιφέρειας της Βαλένθια, του διεφθαρμένου δεξιού Αλμπερτο Φάμπρα, να κατεβάσει τους διακόπτες του ηλεκτρικού ρεύματος στην τοπική δημόσια ραδιοτηλεόρασης RTVV. Η εισβολή της αστυνομίας και η εκκένωση του κτιρίου της RTVV το μεσημέρι της Παρασκευής ξεπέρασε και τις πιο θλιβερές στιγμές της ελληνικής ΕΡΤ. Η δραματική εκκένωση του κτιρίου της RTVV, με τους εργαζόμενους να φωνάζουν «Φασίστες», «Κλέφτες», «Η RTVV θα επιστρέψει», «Η RTVV είναι δική μας», απέδειξε για άλλη μια φορά ότι η λιτότητα, η διάλυση του κοινωνικού κράτους, η κατάργηση υπηρεσιών, ακόμη και της δημόσιας ενημέρωσης, συνοδεύεται από την καταστρατήγηση των δημοκρατικών και καθολικών ελευθεριών. Στην Ισπανία, όπως και στην Ελλάδα, ο νεοφιλελευθερισμός και η τροϊκανή πολιτική έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη δημοκρατία ή τουλάχιστον με την αντιπρο-

σωπευτική δημοκρατία που είχαμε γνωρίσει από την πτώση των δικτατοριών τη δεκαετία του ’70.

∆ιαδήλωση αστυνομικών

Είναι αυτονόητο ότι θα καταφέρουν να επιβάλλουν μια αυταρχική δημοκρατία στα όρια ενός ανελεύθερου πολιτικού συστήματος; Από την άλλη πλευρά της Ιβηρικής χιλιάδες αστυνομικοί και άνδρες των σωμάτων ασφαλείας πραγματοποίησαν τεράστια διαδήλωση, σπάζοντας την περιφρούρηση των ένστολων συναδέλφων τους για να φθάσουν στην εξώπορτα του κοινοβουλίου, εξαναγκάζοντας μάλιστα σε παραίτηση των αρχηγό της αστυνομίας. «Το 1974 σάς έριξαν οι στρατιωτικοί, τώρα θα σας ρίξουμε εμείς», φώναζαν οι αστυνομικοί εναντίον της κυβέρνησης του Πάσος Κέλιο που ετοιμαζόταν να ψηφίσει νέο προϋπολογισμό σκληρής λιτότητας. Την επόμενη ημέρα, μια ομάδα στρατιωτικών με πολιτικά πραγματοποίησε δυναμική δημόσια εκδήλωση διαμαρτυρίας. Γεγονός που υπογραμμίζει ότι στην Πορτογαλία η δεξιά, ο νεοφιλελευθερισμός και το παρακράτος δεν μπορούν να ελέγξουν τους κατεξοχήν «φιλικούς» τους θεσμούς, που φαίνονται αποφασισμένοι

να διατηρήσουν τις παραδόσεις της «Επανάστασης των Γαρύφαλλων», να συνταυτιστούν με τα λαϊκά στρώματα και να αυτοπροσκληθούν να αναλάβουν το ρόλο του υπερασπιστή και εγγυητή της δημοκρατίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Παράλληλα, το συνδικάτο της CGTP μετατράπηκε στον πυλώνα της λαϊκής αντίδρασης στη λιτότητα, φθάνοντας το τελευταίο διάστημα σε δυναμικές κινητοποιήσεις, όπως το πέρασμα με εκατοντάδες πούλμαν της γέφυρας «25 Απριλίου» στη Λισσαβόνα, για να παρακάμψει την απαγόρευση της κυβέρνησης, μέχρι την εισβολή σε τέσσερα υπουργεία την ημέρα των εθνικών κινητοποιήσεων της 26ης Νοεμβρίου.

Και ύστερα... πανηγυρίζουν

Την ίδια στιγμή, τόσο στην Πορτογαλία όσο και στην Ισπανία καταρρέουν τα success story, εξαιτίας της δραματικής φτωχοποίησης, εάν όχι εξαθλίωσης, των δύο λαών. Ο Πάσος Κοέλιο δηλώνει θριαμβευτικά ότι η Πορτογαλία θα βγει από το μνημόνιο το καλοκαίρι, ενώ διαπραγματεύεται ήδη ένα δεύτερο και χειρότερο μνημόνιο, ενώ ο Ραχόι πανηγυρίζει για τη σχετική αναβάθμιση της αξιολόγησης

της χώρας του από τη Standard & Poor΄s τη στιγμή που έχει στρέψει όλη την κοινωνία εναντίον του, με άξονα τους τομείς της Υγείας και της Παιδείας. Η αντίσταση και η νίκη των οδοκαθαριστών της Μαδρίτης εναντίον των μαζικών απολύσεων, και μάλιστα εναντίον των ιδιωτικών εταιρειών, έδειξε ότι η μνημονιακή πολιτική εμφανίζει τα πρώτα της ρήγματα. Η αντίσταση των λαών της Ιβηρικής εναντίον του αυταρχισμού και της εξαθλίωσης συνοδεύεται με την ενίσχυση των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς, που σε μεγάλο βαθμό αντισταθμίσει την πολιτική παραίτηση και την κοινωνική περιθωριοποίηση μεγάλου τμήματος του πληθυσμού. Η μάχη για τη δημοκρατία και την έξοδο από την οικονομική και κοινωνική κρίση θα πρέπει να συνοδευτεί με τη προσπάθεια οικοδόμησης νέων δημοκρατικών και συμμετοχικών θεσμών, όπως υπογραμμίζει το «μαύρο» στην τηλεόραση της Βαλένθια. •

“

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 6 Οκτωβρίου 2013

Ο πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός παραιτήθηκε της έδρας του και μαζί με απόστρατούς αξιωματικούς ηγούνται του κινήματος που θα ανατρέψει την κυβέρνηση και θα βάλει τέρμα, οριστικό, στον «Τακσινισμό», δηλαδή την πολιτική του Τακσίν Σιναουάτρο.

Νέος κύκλος πολιτικής αναταραχής ΤΑΪΛΑΝ∆Η

Τέλος η ιδιότυπη ανακωχή που επικράτησε στην Ταϊλάνδη μετά την «κόκκινη» θύελλα του 2010. Η χώρα δονείται συθέμελα από αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και, όπως στο πρόσφατο παρελθόν, το φόντο είναι κοινό: τα βαθύτατα τραύματα που προκάλεσε στην κοινωνία της Ταϊλάνδης το σαρωτικό πέρασμα του ∆ΝΤ και της επιτακτικής ανάγκης επαναπροσδιορισμού της θέσης της χώρας στη νοτιοανατολική Ασία και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.

αρότι η Ταϊλάνδη παραμένει «πιστή σύμμαχος» της Ουάσινγκτον, ο ρόλος της έχει υποβαθμιστεί. Η Ταϊλάνδη δεν είναι πλέον ο θύλακας των ΗΠΑ, εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης στο μαλακό υπογάστριο της Κίνας, της γειτνίασή της με το Βιετνάμ και άλλες χώρες όπου κάποτε εξαπλωνόταν ο «κομμουνιστικός κίνδυνος». Έτσι έχει σταματήσει ο πακτωλός δολαρίων και συνάμα έχει αλλάξει άρδην η δυναμική και ο συσχετισμός στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας. Οι ωδίνες δεν φαίνεται να τελειώνουν και η χώρα, εδώ και ένα μήνα, επέστρεψε στο στρόβιλο της πολιτικής αναταραχής. Μόνο που ρόλοι έχουν αντιστραφεί. Στους δρόμους δεν είναι τα «κόκκινα πουκάμισα», όπως είχαν ονομαστεί οι φτωχοί, οι αγρότες και οι φοιτητές, που το 2010 απαιτούσαν την καθαίρεση του πρωθυπουργού Αμπιχισίτ Βετζατζίβα. Ο Βετζατζίβα ήταν επικεφαλής της τότε κυβέρνησης, που

προέκυψε μετά από το δικαστικό πραξικόπημα του ∆εκεμβρίου του 2008, το οποίο ακολούθησε το πραξικόπημα του Σεπτεμβρίου του 2006, όταν ο στρατός ανέτρεψε τον τότε πρωθυπουργό Τακσίν Σιναουάτρα.

Με αφορμή το νόμο για παροχή αμνηστίας Τώρα στους δρόμους βρίσκονται ξανά οι «κίτρινοι» ή τμήμα αυτών. Πρόκειται για τις ίδιες φιλομοναρχικές δυνάμεις που είχαν προκαλέσει την παρέμβαση του στρατού και τελικά απομακρύνθηκαν μετά την εξέγερση του 2010. Η απομάκρυνση δεν ήταν απλή υπόθεση. Υπήρξε ο αναγκαίος συμβιβασμός μεταξύ των κυρίαρχων ομάδων νομής της εξουσίας, δηλαδή η προστασία των συμφερόντων του Μπχουμιμπόλ Αντουλιαντέζ, συνταγματικού μονάρχη της χώρας από το 1946 και φυσικά του στρατού. Ως αποτέλεσμα το «Πουέα Τάι», διάδοχος του «Κόμματος Λαϊκής Εξουσίας» του Τακσίν Σιναουάτρα μπόρεσε να κυβερνήσει μετά τις εκλογές του 2011, έχοντας αποσπάσει και την πλειοψηφία της λαϊκής ψήφου, χάριν της αθρόας στήριξης των φτωχών των αγροτικών βόρειων και βορειανατολικών επαρχιών και των αστικών περιοχών. Το «Πουέα Τάι» βρίσκεται στην κυβέρνηση, όμως πρωθυπουργός είναι η αδελφή του Τακσίν, Γινγκλούκ Σιναουάτρα, καθώς ο ίδιος βρίσκεται στο εξωτερικό, αυτοεξόριστος, αφού εκκρεμούν εις βάρος

του κατηγορίες για διαφθορά και όχι μόνο. Ο νέος κύκλος της κρίσης, ξεκίνησε πριν ένα μήνα, με το νόμο που προώθησε η κυβέρνηση για την παροχή αμνηστίας. Αρχικά, ο νόμος παρείχε αμνηστία σε όσους συμμετείχαν στην εξέγερση του 2010, όχι όμως σε πολιτικά πρόσωπα ούτε στους στρατιωτικούς που διέταξαν τη σφαγή. Στη διαδρομή μέχρι το Κοινοβούλιο, το νομοσχέδιο ανατράπηκε τελείως προβλέποντας αμνηστία σε πολιτικούς και στρατιωτικούς και όχι στους εξεγερμένους. Μία κίνηση που απομόνωσε ακόμη περισσότερο το «Πουέα Τάι» από την ίδια τη βάση του, καθώς δεκάδες μέλη και στελέχη του κινήματος αντιμετωπίζουν βαριές ποινές. Ο νόμος τελικά καταψηφίστηκε αλλά αυτό δεν στάθηκε ικανό να αποτρέψει την ένταση καθώς εδώ και δέκα ημέρες, η αντιπολίτευση αυξάνει συνεχώς την πίεση, με διαδηλώσεις και καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων. Ο βουλευτής του αντιπολιτευόμενου ∆ημοκρατικού Κόμματος και πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός, Σουτέπ Ταουκσουμπάν, παραιτήθηκε της έδρας του και μαζί με απόστρατούς αξιωματικούς ηγούνται του κινήματος που θα ανατρέψει την κυβέρνηση και θα βάλει τέρμα, οριστικό, στον «Τακσινισμό», δηλαδή την πολιτική του Τακσίν Σιναουάτρο.

Έπονται εξελίξεις

Επρόκειται για ένα «κεϊνσιανιστικό»

Ψάχνουν διέξοδο ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 3

Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ, γνωρίζοντας ότι το κόμμα του μπορεί να μην εκλέξει ούτε έναν ευρωβουλευτή [το όριο είναι περίπου το 4,5%], κινείται για ευρύτερες συμμαχίες, με στόχο να συγκροτήσει ενιαίο ευρωψηφοδέλτιο της κεντροαριστεράς, προκειμένου να διαχυθούν και οι ευθύνες της αποτυχίας.

Ψάχνει συμμαχίες

Στο ψηφοδέλτιο θα μπορούν να ενταχθούν η Κίνηση των 58, πρώην εκσυγχρονιστές, η Νέα Ελλάδα του Α. Λοβέρδου, ενώ κάποιοι στη Χαριλάου Τρικούπη ελπίζουν και στο συνέδριο της ∆ημΑρ. Ότι, δηλαδή, οι διαφωνίες στελεχών της θα οδηγήσουν σε διαφορετικούς δρόμους -δύσκολα. Στο ΠαΣοΚ, πάντως, ελπίζουν φέρνοντας ως παράδειγμα τη κοινή στάση με ∆ημΑρ και Α. Λοβέρδο για τα φάρμακα και, πιθανώς, για τα υποβρύχια. Οι αντιδράσεις, ωστόσο, στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΠαΣοΚ για τους πλειστηριασμούς και τις

ομαδικές απολύσεις εξελίσσονται σε «πονοκέφαλο» για τον Ευ. Βενιζέλο. Παράλληλα, μπροστά στις εσωτερικές αντιδράσεις, η ηγεσία του ΠαΣοΚ δείχνει να αποστασιοποιείται από τους χειρισμούς του Αδ. Γεωργιάδη στο θέμα του ΕΟΠΥΥ. Με ανακοίνωσή του, μάλιστα, καταλογίζει στον Αδ. Γεωργιάδη ότι με τους χειρισμούς του εγκλωβίζει το διάλογο για την επιδιωκόμενη μεταρρύθμιση [sic] σε μία άγονη και αδιέξοδη σύγκρουση. Την ίδια ώρα η ΠΑΣΠ ζητά την παραίτηση του υπουργού Παιδείας για το αδιέξοδο στα πανεπιστήμια και τον κίνδυνο απώλειας του εξαμήνου.

Αδειάζει Βενιζέλο

Με σχόλιό του ο Γ. Ελενόπουλος, με αφορμή δημοσιεύματα, ρεπορτάζ και σχολιασμούς, που ακολούθησαν προδημοσίευση του βιβλίου του Θαπατέρο, υπερασπιζόμενος την πολιτική και τους χειρισμούς του Γ. Παπανδρέου σημειώνει ότι «είναι απορίας άξιο, πώς κάποιοι που μιλούν για τα ανύπαρκτα ενώπιον του Γιώργου Παπανδρέου “γαλλικά” του Σαρκοζί, εντέλει συμφώνησαν με τον τελευταίο σε ό,τι αφορά το δη-

Πρωθυπουργός της Ταϊλάνδης είναι η αδελφή του (φωτο) Τακσίν Σιναουάτρα, Γινγκλούκ, καθώς ο ίδιος βρίσκεται αυτοεξόριστος.

πρόγραμμα… ασιατικού τύπου που εφαρμόστηκε μετά την «ασιατική κρίση» του 1998 και την επιβαλλόμενη προσφυγή της Ταϊλάνδης στο ∆ΝΤ. Πλασαρίστηκε δε με ρητορική αντί∆ΝΤ και εθνικιστικές κορώνες, ενώ ο δισεκατομμυριούχος Τακσίν μπόρεσε να στηριχθεί σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών δυνάμεων μεταξύ αυτών και το ΚΚ Ταϊλάνδης. Αιχμή της πολιτικής του η στήριξη των βόρειων παραμελημένων αγροτικών περιοχών μέσω σειράς κοινωνικών προγραμμάτων, όπως ενιαία τιμή για όλες τις υπηρεσίες υγείας, διάθεση ενός εκατομμυρίου μπαχτ -περίπου 23.000 ευρώ- για κάθε χωριό, πρόγραμμα «μικροπιστώσεων» για άτοκα δάνεια στους αγρότες κ.λπ. Παράλληλα, έστρεψε την προσοχή του προς την Κίνα, αλλά και άνοιξε τη χώρα, ακόμη περισσότερο στο ξένο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο… Ο μάγος Τακσίν και η συνέχεια της πολιτικής με τη σημερινή κυβέρνηση, επιχειρούν να φτιάξουν ομελέτα δίχως να σπάσουν αυγά. Αποτέλεσμα ουδείς ευχαριστημένος και το κυριότερο ο ταϊλανδέζικος λαός συνεχίζει να σθενάζει. Η σημερινή αναταραχή, λοιπόν, αποτελεί τη συνέχεια της κρίσης που δημιουργήθηκε το 2006 με το πραξικόπημα. Προς το παρόν η Γινγκλούκ Σιναουάρτα επιβίωσε της πρότασης μομφής εκ μέρους της αντιπολίτευσης, ωστόσο οι καταλήψεις και οι διαδηλώσεις συνεχίζονται και εξελίξεις έπονται. Χριστίνα Μαυροπούλου

μοψήφισμα». Παράγραφος που εκτός των άλλων ερμηνεύεται και ως κριτική κατά του Ευ. Βενιζέλου. Στις αρχές Νοεμβρίου του 2011 ο Γ. Παπανδρέου μαζί με τον Ευ. Βενιζέλο βρέθηκαν στις Κάννες, προκειμένου να «διαπραγματευθούν» με τους Α. Μέρκελ και Ν. Σαρκοζί για το δημοψήφισμα, κάτι που αρνήθηκαν κατηγορηματικά οι ηγέτες της Γερμανίας και της Γαλλίας. Η συνέχεια λίγο πολύ γνωστή. Ο Ευ. Βειζέλος εμφανίζεται να πιέζει τον Γ. Παπανδρέου να ανασκευάσει τα περί δημοψηφίσματος [«Πρέπει, Γιώργο, να προχωρήσεις σε μια δήλωση άμεσα, για να αναιρείς τα περί δημοψηφίσματος, πριν φτάσουμε στην Αθήνα»], ο Γ. Παπανδρέου να μην αποφασίζει [«Θα το σκεφτώ και θα δω τι θα κάνω»] και τελικά να κάνει τη δήλωση ο Ευ. Βενιζέλος αμέσως με την επιστροφή του από τις Κάννες [03.11.11], στις 4:45 τα ξημερώματα –«Η θέση της Ελλάδας μέσα στο ευρώ είναι μια ιστορική κατάκτηση της χώρας, που δεν μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση. Το κεκτημένο αυτό του ελληνικού λαού δεν μπορεί να εξαρτηθεί από τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος», ήταν η παράγραφος της στροφής 180 μοιρών του Ευ. Βενιζέλου, που άδειαζε τότε τον Γ. Παπανδρέου.

ΤΟ ΘΕΜΑ

Καθολική συμμετοχή στην απεργία το προσωπικό του ΕΟΠΥΥ

* Συνέχιση των επαναλαμβανόμενων 24ωρων απεργιών έως τις 9 ∆εκεμβρίου * Το υπουργείο προβαίνει σε απεργοσπαστικές απολύσεις, με ταυτόχρονη πρόσληψη συμβασιούχων των 35 ημερών

αίνεται πως τρέμει η κυβέρνηση το πανυγειονομικό κίνημα, που μπορεί να αποτελέσει τη θρυαλλίδα που -μαζί με το πανεκπαιδευτικό κίνημα- θα ταράξουν συθέμελα τις μνημονιακές πολιτικές. Γι’ αυτό ο υπουργός Υγείας, Άδωνης Γεωργιάδης, προέβη σε δύο καίριες απεργοσπαστικές κινήσεις: Από τη μια, προσέλαβε στις δομές πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας συμβασιούχους των 35 ημερών -έως τέλος του χρόνου- από την τρίτη μέρα της απεργίας και από την άλλη, απολύει -από τη δέκατη μέρα της απεργίας- 1.000 γιατρούς [από τους 5.800 γιατρούς] του ΕΟΠΥΥ, ο οποίοι, με σύμβαση που είχε συνάψει ο ίδιος ο υπουργός, δέχονταν ασφαλισμένους και στα ιδιωτικά τους ιατρεία. Οι ελπίδες του υπουργού να σπάσει η απεργία φαίνονται φρούδες, καθώς η συμμετοχή είναι καθολική (95% σε όλη την επικράτεια), ενώ αποφασίστηκε συνέχιση της απεργίας με 24ωρες επαναλαμβανόμενες μέχρι τις 9 ∆εκεμβρίου. Και ενώ συνεχίζονται οι απεργιακές κινητοποιήσεις, το σχέδιο της κυβέρνησης για το πώς θα εξοντωθεί η πρωτοβάθμια υγεία αποκαλύπτεται: απολύονται οι νοσηλευτές και το διοικητικό προσωπικό, ενώ οι γιατροί θα εργάζονται πλέον με μπλοκάκι [ήδη εφαρμόζεται σε ιδιωτική κλινική της Αθήνας]. Ακόμα, κλείνουν οι δομές πρωτοβάθμιας υγείας, με αποτέλεσμα οι ασφαλισμένοι να στερούνται τον εργαστηριακό έλεγχο, τον ακτινολογικό έλεγχο, τις μικροβιολογικές εξετάσεις, το βιοχημικό έλεγχο, τα τεστ ΠΑΠ, τις αξονικές τομογραφίες, τις μαγνητικές τομογραφίες και τη συνταγογράφηση. Όλα τα προηγούμενα θα παρέχονται μόνο από τον ιδιωτικό τομέα, και κυρίως από τα μεγάλα συγκροτήματα. Η συζήτηση περί κατάργησης του ΕΟΠΥΥ -ο οποίος ιδρύθηκε με τυμπανοκρουσίες από τον κ. Λοβέρδο πριν 22 μήνες- και δημιουργίας ενός νέου φορέα, όπως συνέβη και με την ΕΡΤ, φαίνεται πλασματική. Ο στόχος δεν μοιάζει να είναι η δημιουργία κανενός φορέα, αλλά η κατάργηση της δημόσιας υγείας με την ύπαρξη ιατρείων, χωρίς εργαστήρια ή ειδικευμένους γιατρούς, μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα. Άλλωστε, οι διαφημίσεις για κάρτα φθηνής ιδιωτικής ασφάλισης όλο και πληθαίνουν, την ίδια στιγμή που οι ανασφάλιστοι, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠΥΥ, είναι 3.068.000, δηλαδή το 50% του πληθυσμού [6.171.000 είναι οι εγγεγραμμένοι]. Ταυτόχρονα, εκτιμάται από την κυβέρνηση ότι οι κατά 28% περικοπές στη δημόσια Υγεία τα τελευταία δύο χρόνια δεν είναι ικανές να δώσουν τη χαριστική βολή στο ΕΣΥ και έτσι ο προϋπολογισμός για το 2014 προβλέπει επιπλέον μείωση κατά 330 εκατ. ευρώ. Το μόνο που αυξάνεται πια είναι η επιβάρυνση των ασφαλισμένων. Ο Α. Γεωργιάδης καλεί τους γιατρούς να επιστρέψουν στην εργασία τους «διαφορετικά θα εφαρμόσει το Plan B, το οποίο δεν θα τους αρέσει», όπως διεμήνυσε μέσω των τηλεοπτικών παράθυρων, στα οποία εμφανίζεται ανελλιπώς για να μη χάσει την επαφή με τον κόσμο! Οι γιατροί, πάλι, δεν φαίνεται να κάμπτονται, όπως φάνηκε και στα εκλογικά αποτελέσματα του Συλλόγου Επιστημονικού Υγειονομικού Προσωπικού (ΣΕΥΠ) - ΕΟΠΥΥ Αττικής, σύμφωνα με τα οποία το Αγωνιστικό Μέτωπο Γιατρών αναδείχθηκε -για πρώτη φορά στην ιστορία του υγειονομικού κινήματος- πρώτο και με διαφορά. Η απεργία, λοιπόν, καλά κρατεί και οι γιατροί, οι νοσηλευτές και το διοικητικό προσωπικό δεν φαίνεται να είναι έτοιμοι να επιτρέψουν τη διάλυση της δημόσιας Υγείας, το αντίθετο θα λέγαμε.

“

Ο στόχος δεν μοιάζει να είναι η δημιουργία κανενός φορέα, αλλά η κατάργηση της δημόσιας υγείας με την ύπαρξη ιατρείων, χωρίς εργαστήρια ή ειδικευμένους γιατρούς, μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Ιωάννα ∆ρόσου

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκε

Γυρίζοντας από το Βερολίνο, ο κ. Σαμαράς ήταν έτοιμος να μας προσφέρει ένα ξαναζεσταμένο success story με της κ. Μέρκελ. ∆υστυχώς, γι αυτόν, συνάντησε αυτοπρο τη χώρα με τα προβλήματά της: τα πανεπιστήμια που απ με διάλυση, τον ΕΟΠΥΥ που παραδίδεται στα ιδιωτικά σ Και τους εργαζόμενους που υπερασπίζονται με δύναμη τη δουλειά τους, αλλά και τη δημόσια παιδεία και υγεία. που είναι πολύ πιθανό να αποδειχθούν κρίσιμοι για την ε της κυβέρνησης Ν∆-ΠΑΣΟΚ. Της Γεωργίας Παπαδοπούλου*

εφαρμογή του «αναγκαίου» μέτρου της διαθεσιμότητας στα Πανεπιστήμια βρίσκεται πια στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, στο πλαίσιο πάντα της «αναγκαίας» αναδιάρθρωσης της χώρας, στο πλαίσιο της «αναγκαίας» διαχείρισης της κρίσης, στο πλαίσιο των έκτακτων –και πάντα «αναγκαίων» - δεσμεύσεων της χώρας μας για αναδιάρθρωση του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Το «ενδιαφέρον» ωστόσο, προκύπτει από το γεγονός ότι οι διοικητικοί υπάλληλοι αρνούνται τις απολύσεις τους και όχι τόσο με γνώμονα των συνεπειών αυτών των απολύσεων. Προκύπτει από τις συνέπειες της απεργίας και όχι από τις συνέπειες της διαθεσιμότητας και της απελπιστικής κατάστασης στην οποία θα περιέλθει το δημόσιο Πα-

“

Ενώ υπάρχουν σαφείς ενδείξεις, δηλώσεις και προθέσεις για ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης, η μείωση του διοικητικού προσωπικού δεν συνδέεται με όλα αυτά.

Τα Πανεπιστήμια σε «κατάσταση εξαίρεσης»

νεπιστήμιο την επόμενη μέρα. Κάπου εδώ προκύπτουν και άλλα ενδιαφέροντα ως προς την επικοινωνιακή άσκηση «πολιτικής». Θα ξεκινούσα από την ενδιαφέρουσα συσχέτιση ανάμεσα στην απομόνωση και το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην απεργία, την απομόνωση δηλαδή των απεργών, εν προκειμένω των διοικητικών υπαλλήλων, και την τοποθέτησή τους απέναντι σε ολόκληρη την κοινωνία (κυρίως απέναντι στους άμεσα θιγόμενους, φοιτητές, γονείς κ.τ.λ.). Ωστόσο, στην υπόλοιπη κοινωνία υπάρχουν επίσης εργαζόμενοι –απεργοί ή μη - οι οποίοι αντιδρούν στην απόλυσή τους, άρα αυτό δεν εξηγεί εύκολα την αντιπαράθεση. Εδώ προκύπτει ένα ακόμη ενδιαφέρον σημείο αυτής της «πολιτικής» διαχείρισης: απομονώνονται και τα αιτήματά τους και την ίδια στιγμή προσδίδεται ένα αρνητικό πρόσημο σε αυτά και στους ίδιους, πρόσημο φυσικά συμφεροντολογικού χαρακτήρα. Με αυτόν τον απλό τρόπο, για παράδειγμα, στα Πανεπιστήμια οι διοικητικοί υπάλληλοι απομονωμένοι από την υπόλοιπη ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία ενδιαφέρονται απλώς και μόνο να διατηρήσουν τα μικροπολιτικά συμφέροντά τους, παρόλο που οι συνέπειες των απολύσεών τους αφορούν ολόκληρη τη ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και ολόκληρη την κοινωνία. Το Πανεπιστήμιο οδηγεί-

ται στην απόλυτη καταστροφή και ενώ την ίδια στιγμή υπάρχουν σαφείς ενδείξεις, δηλώσεις και προθέσεις για ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης (δίδακτρα, φοιτητικά δάνεια, εργολαβικές εταιρείες στη φύλαξη και την καθαριότητα), η μείωση του διοικητικού προσωπικού δεν συνδέεται με όλα αυτά.

∆ιάλογος πονηρής διαπραγμάτευσης

Ο υπουργός, διαχειριστής και αυτός της κρίσης, μας καλεί (ή μήπως αποδέχεται τελικά το δικό μας αίτημα;) σε διάλογο μετά από δώδεκα εβδομάδες, αναγκάζεται δηλαδή να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της απεργίας (όχι της διαθεσιμότητας). Ο διάλογος, σχεδόν αυτονόητα, πρέπει να γίνει με τους δικούς του όρους: διάλογος με απολυμένους και όχι με εργαζόμενους. Τί συμβαίνει όμως όταν οι συνομιλητές σου είναι ήδη «χρεωμένοι» με μικρο-συμφεροντολογικά χαρακτηριστικά; Ο διάλογος μετατρέπεται σε μέσο πονηρής διαπραγμάτευσης που το μόνο στόχο που έχει είναι να διεκδικήσει ευνοϊκές εξαιρέσεις για ‘λίγους’. Άλλη μια απόδειξη λοιπόν ότι οι διοικητικοί υπάλληλοι είναι έτοιμοι να υπαναχωρήσουν μπροστά στη δική τους εξαίρεση. Αν αυτό δεν είναι αρκετό, τους μετατρέπεις (και) σε κομματικούς σου αντιπάλους, σε μια μειοψηφία (η οποία πλειοψηφεί στις συνελεύσεις) η οποία προέρχεται από κομματικούς χώρους που στόχο έχουν να πλήξουν τον Υπουργό και όχι να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στην εργασία και στην υπεράσπιση του δημόσιου Πανεπιστημίου και του δημόσιου χαρακτήρα της παιδείας γενικότερα. Και όμως η δυσάρεστη για τον Υπουργό πραγματικότητα είναι ότι έχει απέναντι του απλώς εργαζόμε-

νους από δια ρους και αφ Τελικά ο δ κοί υπάλληλ και στην τε τους άλλαξα πανηγυρικά.

Το τέλος τω

Η εφαρμογ αφού εξάντλ βιασμού, τρ δικαστικών ους συμμάχο κής» και εφ τρων ξεπέρα πηκε σε συν κτήρα όπου λαγές γίνοντ

σω από κλε σμούς νόμιμ χή «ανταλλα χουμε μια ‘δι συζήτηση, κ κού χαρακτή λαγή. Οι εργ που είπαν αρ θέτουμε ότι παράθυρο δ πιο αναξιόπ λευταία όμω σχατες ελπίδ ήταν εκεί. Π με δύο χαρτ καν η ΓΣ και τάσεις προς μπροστά μα Ένα ακόμη ό οι «δημοσιο ζαμε δια βοή Η άσκηση μέτρα και η καλούνται « θούν στις π πολιτικές, σ νται για την τους, στην έλ ανθρωποφαγ νευθυνότητα αυτά γίνοντα προκειμένου ση, να επιφέ γές, να ξεπε σκολίες. Και κάπως «κατάσταση την κρίση, γκαία» μέτρα σε κατάστα πάντα σε εκ και ο νόμος

είναι διοι

ΤΟ ΘΕΜΑ

∆εκεμβρίου 2013

μος με τις ευλογίες προσώπως υ απειλούνται ά συμφέροντα... μη όχι μόνο εία. ∆ύο τομείς ην ευστάθεια

ό διαφορετικούς πολιτικούς χώαι αφετηρίες. ά ο διάλογος έγινε, οι διοικητιάλληλοι ενημερώθηκαν σχετικά ην τελευταία Γενική Συνέλευσή λαξαν γνώμη και την απέρριψαν ρικά. Τι συνέβη;

ος των ελπίδων

αρμογή των «αναγκαίων» μέτρων, ξάντλησε (;) όλα τα περιθώρια εκύ, τρομοκρατίας, λασπολογίας, κών προσφυγών, αναζήτησε νέμμάχους. Εδώ, η άσκηση «πολιτιαι εφαρμογής κυβερνητικών μέπέρασε τον εαυτό της. Μετατράε συνδιαλλαγή σκοτεινού χαραόπου ο διάλογος και οι συνδιαλίνονται κάτω από το τραπέζι, πί-

ό κλειστές πόρτες, με αποκλεινόμιμων συνομιλητών και παροαλλαγμάτων»... Αντί λοιπόν να έια ‘διαφωτιστική’ συνάντηση και ση, καταλήξαμε σε μια μεσαιωνιρακτήρα και αισθητικής συνδιαλι εργαζόμενοι στα Πανεπιστήμια αν αρχικά ναι στο διάλογο, υποε ότι πίστεψαν πως ανοίγει ένα ρο διαλόγου, ακόμη και με τον αξιόπιστο συνομιλητή. Στην τεόμως Γ.Σ, κατέρρευσαν και οι έελπίδες. Ο πολιτικός μεσαίωνας εί. Προετοιμασμένη ψηφοφορία χαρτάκια - επιλογές πριν γίνει Σ και πριν διαμορφωθούν οι προπρος ψήφιση, η «ανοιχτή κάλπη» ά μας έτοιμη να μας καταπιεί. όμη όχι λοιπόν, τόσο ηχηρό που οσιογράφοι» νόμιζαν ότι ψηφία βοής (και όχι δια χειρός). κηση πολιτικής, τα διαρθρωτικά αι η διαχείριση της κρίσης τώρα ται «αναγκαστικά» να θεμελιωτις πλέον ανέξοδες και κυνικές ές, σε τακτικισμούς που ελέγχοα την εντιμότητα και νομιμότητά την έλλειψη επιχειρημάτων, στην οφαγία, στην αδιαφορία, στην αότητα, στην ανεντιμότητα. Όλα νονται αποδεκτά ως «αναγκαία» μένου να διαχειριστούμε την κρίεπιφέρουμε διαρθρωτικές αλλαξεπεράσουμε τις παρούσες δυς. άπως έτσι, τα Πανεπιστήμια σε ταση εξαίρεσης», διαχειριζόμενα ση, και αποδεχόμενα τα «αναμέτρα των απολύσεων, θα μπουν άσταση διάλυσης, θεμελιωμένα σε εκείνο το σημείο όπου η βία όμος συναντιούνται.

* Η Γεωργία Παπαδοπούλου ι διοικητική υπάλληλος στο ΕΚΠΑ.

Του Πάνου Παπαδόπουλου*

τον τοίχο ενός διαβόητου περιπτέρου του παλιού ψυχιατρικού ασύλου της Λέρου υπάρχει γκραφίτι με τη φράση «σε κλείσαμε». Γράφτηκε από τους εθελοντές του προγράμματος «Λέρος», της πρώτης σοβαρής προσπάθειας για την αποασυλοποίηση ατόμων με χρόνιο εγκλεισμό σε ψυχιατρικά καταστήματα στις αρχές της δεκαετίας του 90. Και λογικό, γιατί το «κλείσιμο του ψυχιατρείου» είναι ένας κεντρικός στόχος της πολιτικής για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Ο σεβασμός της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων των ασθενών και η φροντίδα της ψυχικής αρρώστιας με όρους κοινωνικής ένταξης δεν μπορούν να υπηρετηθούν από ένα ξεπερασμένο θεσμό που έχει στο DNA του τον εγκλεισμό και την περιθωριοποίηση. Υπάρχει όμως και ένα άλλο «κλείσιμο του ψυχιατρείου». Το μοντέλο αυτό εφαρμόστηκε στις ΗΠΑ την δεκαετία του 80 με τραγικά αποτελέσματα για τους ασθενείς, ιδίως τους πιο ευάλωτους. Σε μια περίοδο γρήγορης μετάβασης της αμερικανικής κοινωνίας στο νεοφιλελευθερισμό, τα ψυχιατρεία έκλεισαν χωρίς σχεδόν καμία μέριμνα για τους ασθενείς τους και για τις υπηρεσίες που θα πρέπει να τα αντικαταστήσουν. Έτσι χιλιάδες

«Ρηγκανοποίηση» της ψυχικής υγείας

Ο Υπουργός Υγείας απεργάζεται το βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων ασθενείς κατέληξαν να περιφέρονται άστεγοι στις αμερικανικές μητροπόλεις και, στη συνέχεια, πολλοί από αυτούς έγιναν τακτικοί «πελάτες» του εκτεταμένου συστήματος καταστολής των ΗΠΑ.

Το κόστος στους ασθενείς

Ένα τέτοιο μοντέλο φαίνεται να έχει στο πίσω μέρος του μυαλό της η σημερινή πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας. Χρησιμοποιεί προσχηματικά τον πραγματικό στόχο, που είναι η μετάβαση σε ένα κοινοτικό σύστημα ψυχιατρικής φροντίδας χωρίς άσυλα και εγκλεισμό, για να διαλύσει ό,τι έχει απομείνει από τις δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας στη χώρα μας, να μετακυλήσει μέρος του κόστους στους ασθενείς και να ενισχύσει τον πάσης φύσεως ιδιωτικό τομέα στο χώρο της ψυχικής υγείας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, διαρρέεται σχέδιο για συρρίκνωση των ψυχιατρείων μέσω διαθεσιμότητας /κινητικότητας

“

Τα δικαιώματα των ασθενών και η φροντίδα της ψυχικής αρρώστιας με όρους κοινωνικής ένταξης δεν μπορούν να υπηρετηθούν από ξεπερασμένους θεσμούς του προσωπικού, μεταφορά κλινικών σε άλλα νοσοκομεία χωρίς κανένα σχέδιο και μεταστέγαση ασθενών όπως-όπως σε μονάδες που λόγω υποχρηματοδότησης και έλλειψης προσωπικού αδυνατούν να ανταπεξέλθουν. Μπορεί η κυβέρνηση μέχρι στιγμής να μην έχει αποκαλύψει επίσημα το σχέδιό της, αλλά οι γενικοί στόχοι είναι γνωστοί από τη συμφωνία του περασμένου Μαΐου με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Σύμφωνο Αντόρ-Λυκουρέντζου). Εκεί προβλέπεται ότι οι πόροι του ΕΣΠΑ (πάνω από 200 εκ. ευρώ), που σύμφωνα με το σχεδιασμό θα δίνονταν για τη δημιουργία των απαραίτητων μονάδων του ΕΣΥ που θα αντικαταστήσουν το ψυχιατρείο, θα δοθούν σχεδόν εξ ολοκλήρου για τη χρηματοδότηση των μονάδων του αποτυχημένου μοντέλου αποασυλοποίησης μέσω ΜΚΟ. Ταυτόχρονα, ο στόχος για κλείσιμο των ψυχιατρείων μέχρι το 2015 όχι απλώς παραμένει, αλλά καθίσταται απόλυτα δεσμευτικός και συνδέεται με επιστροφή πόρων σε περίπτωση που δεν υλοποιηθεί! Έτσι η ψυχιατρική μεταρρύθμιση και το κλείσιμο των ασύλων μετατρέπεται σε μια ιδιότυπη μνημονιακή δέσμευση.

Χρειάζεται σχεδιασμός

Για να μπορέσει να κλείσει το Ψυχιατρείο, που, παρόλα τα προβλήματά του, παρέχει δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες στους πολίτες, πρέπει να δημιουργηθούν στο ΕΣΥ εκείνες οι υπηρεσίες που θα το αντικαταστήσουν (Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Ψυχιατρικές κλινικές στα γενικά νοσοκομεία κλπ). Χωρίς αυτά, οποιαδήποτε βίαια αλλαγή στο σύστημα ψυχικής υγείας, που λειτουργεί ήδη τραγικά υποστελεχωμένο και με άπειρα ράντζα (μόνο η κλινική του Ευαγγελισμού έχει 25), θα το οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή. Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση χρειάζεται προσεκτικό σχεδιασμό, διάλογο με τους εμπλεκόμενους (εργαζόμενους, ασθενείς και οικογένειες, επιστημονική κοινότητα) προσλήψεις απαραίτητου προσωπικού και αλλαγή νοοτροπίας. Η αλλαγή παραδείγματος από το ασυλικού τύπου μοντέλο σε ένα σύστημα ψυχικής υγείας που σέβεται τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των ασθενών και βασίζεται στις αρχές της κοινωνικής ψυχιατρικής και της κοινοτικής φροντίδας δεν μπορεί να υλοποιηθεί με όρους λιτότητας και συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους. Για αυτές τις αξίες δίνεται ο αγώνας στο χώρος της ψυχικής υγείας. Όχι για την υπεράσπιση των ασύλων, του εγκλεισμού ή του βολέματος, αλλά για να μην χαθεί ο δημόσιος χαρακτήρας του συστήματος ψυχικής υγείας. Γιατί αν τώρα διαλυθεί το ψυχιατρείο, εγκαταλειφθούν οι ασθενείς και απολυθεί το προσωπικό, αύριο δεν θα έχει απομείνει τίποτα για να μεταρρυθμιστεί. *Ο Πάνος Παπαδόπουλος σπούδασε Νομικά και Κοινωνική Ανθρωπολογία και είναι επιστημονικός συνεργάτης στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ.

ΝΕΟΛΑΙΑ

ρισκόμαστε σε μια πρωτόγνωρη συνθήκη. Τα πολιτικά επιτελεία των αντιπάλων επεξεργάζονται τη νέα φάση του σχεδίου της εσωτερικής υποτίμησης. Η συγκυρία δεν αλλάζει με τα success story και τις τοποθετήσεις πεζοδρομίου από τον Σαμαρά, ενώ ο χρόνος πλέον μετράει αντίστροφα. Ένα εκατομμύριο νέοι είναι άνεργοι, ο χώρος της εκπαίδευσης διαλύεται, τα δημοκρατικά δικαιώματα βρίσκονται υπό διωγμό. Τελεία. Η συζήτηση ξεκινάει από εκεί. Η Αριστερά είχε πάντα ένα βασικό πνεύμονα: τις οργανώσεις νεολαίας. Οι μάχες-ορόσημο της μεταπολίτευσης είχαν κύριο δρώντα το νεολαιίστικο κίνημα και τις οργανώσεις της Αριστεράς. Αυτή η προίκα είναι το υπόστρωμα πάνω στο οποίο σήμερα οργιάζουν οι κάθε λογής ακροδεξιοί, λέγοντας πως πρέπει να τελειώνουμε με την ηγεμονία της Αριστεράς. Οι εκλογές μάς έφεραν μπροστά σε

“

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

παλιό ΣΥΡΙΖΑ είναι γραμμή ήττας. Τα ερωτήματα που θέτει η συγκυρία είναι νέα και πάνω σε αυτά καλούμαστε να συμφωνήσουμε και να διαφωνήσουμε. «Μπορούμε να ζήσουμε αλλιώς - Οργανωνόμαστε, ανατρέπουμε, νικάμε» είναι το σύνθημα της καμπάνιας των Νέων ΣΥΡΙΖΑ ενόψει της ιδρυτικής διαδικασίας. Σε ό,τι μας αφορά, οφείλουμε να αποδείξουμε ότι μπορούμε να σκεφτούμε, να συζητήσουμε και να δράσουμε αλλιώς. Πώς μπορεί σήμερα, η νέα γενιά να ακολουθήσει μία πορεία αντίθετη με τα σχέδια των μνημονιακών κυβερνήσεων; Πως μπορεί μία οργάνωση νεολαίας της ριζοσπαστικής αριστεράς να δώσει όραμα και ελπίδα; Τι ρόλο μπορεί να έχει ένα δυναμικό χιλιάδων οργανωμένων ανθρώπων μέσα σε μία πραγματικότητα σύγκρουσης ανάμεσα στην καταστροφή και τη δημιουργία; Τι νόημα έχει σήμερα λοιπόν οι νέοι άνθρωποι να δώσουν τη μάχη με τρόπο συλλογικό και οργανωμένο;

Τα «οργανωτικά» ως και σήμερα, αποτελούσαν το κλειστό και αόρατο πεδίο αντιπαράθεσης των μηχανισμών κάθε είδους. Το σπάσιμο του «μυστικού της γνώσης και της ερήμην των πολλών απόφασης» αποτελεί ανάγκη ιστορικών διαστάσεων, που μας αντιστοιχεί και μας αξίζει. Μέτρα, νούμερα, ακατανόητες ρυθμίσεις, συμμαχίες άνευ αρχών αποτελούσαν ως σήμερα προνόμιο των «στρατηγών χωρίς στρατό» που μέσω των ομαδοποιήσεων τους παρήγαγαν τις διαφωνίες τους, ώστε να αναπαράγονται τελικά όλοι μαζί κόντρα στη συλλογική λειτουργία. Αυτό στη Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να πεθάνει.

Οι απαντήσεις στα συγκεκριμένα ερωτήματα να αποτελέσουν και τους στόχους μίας νέας οργάνωσης. Για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να αποδεχτούμε ότι τα μοντέλα που ακολούθησαν όλες οι αριστερές οργανώσεις νεολαίας την τελευταία δεκαετία, οδηγούν σε αδιέξοδο. Η υπεριδεολογικοποίηση, η συγκρότηση των νεολαιών αποκλειστικά στη βάση των φοιτητικών αμφιθεάτρων, ο άκρατος κινηματισμός και η ευχαρίστησή μας μπροστά στην ιδεολογική καθαρότητα, μας έχουν φτάσει σε τέλμα. Πλέον, η τράπουλα ξαναμοιράζεται και εμείς αναζητούμε νέα στρατηγική. Θέλουμε, λοιπόν, μία ιδρυτική διαδικασία στην οποία θα γεννηθεί μία νέα οργάνωση με τρόπο ανοιχτό, δημοκρατικό. Μία διαδικασία αφετηρίας, όπου όλοι οι νέοι και οι νέες του ΣΥΡΙΖΑ θα έχουν λόγο για την ίδρυση της νέας οργάνωσης.

ματα και υποχρεώσεις, έξω από λογικές παλιών και νέων μελών, μακριά από αντιλήψεις πεφωτισμένων και δασκάλων με αριστερά γαλόνια που διαπαιδαγωγούν τα νέα μέλη και τελικά όλη την κοινωνία. Μακριά από έναν αριστερό ελιτισμό. Θέλουμε μέλη που θα έχουν τη δυνατότητα άσκησης των δικαιωμάτων τους. Με σφαιρική ενημέρωση για όλα όσα τους αφορούν, με δικαίωμα παρέμβασης και ακύρωσης σχεδιασμών που γίνονται για αυτούς χωρίς αυτούς. Μας αντιστοιχεί η οικοδόμηση της έννοιας του μέλους, ως κυρίαρχο, ακόμα και στα «σκοτεινά γραφεία γεμάτα καπνό» όπου ως σήμερα μάθαμε να «λήγουμε τα κρίσιμα ζητήματα». Πρέπει να διαβούμε το δύσκολο δρόμο της δημοσιότητας ως προϋπόθεση για τη δημοκρατία και την κοινωνική χρησιμότητα. Είναι η ώρα.

Είναι ζήτημα αρχών

Θέλουμε να φτιάξουμε μια οργάνωση χωρίς «γνωρίζοντες» και «αγνοούντες». Αυτό σημαίνει μέλη με δικαιώ-

Νέα κατάσταση, νέα οργάνωση, νέα καθήκοντα Θέλουμε μια διαδικασία αφετηρίας, όπου όλοι οι νέοι και οι νέες του ΣΥΡΙΖΑ θα έχουν λόγο για την ίδρυση της νέας οργάνωσης.

μία πραγματικότητα με αντιφατικά χαρακτηριστικά. Έχει γεννηθεί ένα εύλογο ερώτημα: Πώς γίνεται ο μισός νεανικός πληθυσμός να ψηφίζει αριστερά, και κυρίως ΣΥΡΙΖΑ, αλλά οι οργανώσεις των νέων ΣΥΡΙΖΑ να παραμένουν στάσιμες οργανωτικά; Γιατί δεν μπορούν να υποδεχτούν την κοινωνική διαμαρτυρία; Με βάση αυτό το ερώτημα καλούμαστε να διαμορφώσουμε το σχέδιο που μπορεί να δημιουργήσει μία οργάνωση νεολαίας.

Μία διαδικασία αφετηρίας

Έχει έρθει η στιγμή, έστω και καθυστερημένα, ο ΣΥΡΙΖΑ και οι νέοι του να συζητήσουν από την αρχή. Είναι απαραίτητο να αντιληφθούμε, εάν θέλουμε η συζήτηση να είναι παραγωγική για το νέο εγχείρημα, πως η γραμμή οχύρωσης πίσω από τις συνιστώσες και τις αντιπαραθέσεις που χαρακτήριζαν τον

Ιάσων Σχινάς-Παπαδόπουλος, μέλος των Νέων ΣΥΡΙΖΑ Μεταμόρφωσης

Απαγκίστρωση από τα συνηθισμένα…

ούμε σε μια ιστορική στιγμή για το λαό, τους νέους, τη χώρα μας συνολικά. Ο πολιτικός χάρτης αλλάζει, ο δικομματισμός όπως τον γνωρίσαμε τις προηγούμενες δεκαετίες, δεν υπάρχει πλέον, ο ρόλος της αριστεράς έχει αναβαθμιστεί, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ μετατράπηκε από ένα σχετικά μικρό κόμμα σε αξιωματική αντιπολίτευση που διεκδικεί τη διακυβέρνηση. Ο λαϊκός ριζοσπαστισμός, στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία φαίνεται να βρίσκεται σε μια φάση υποστροφής, ανάθεσης, αναμονής, μη μπορώντας να βρει εύκολα πολιτική διέξοδο. Έθεσε όμως με τους αγώνες του τα τελευταία χρόνια νέα ταυτοτικά στοιχεία. Και όλα αυτά, στο πλαίσιο ενός ειδικού καθεστώτος, όπου η τρόικα, η κυβέρνηση, τα μνημόνια, οι δανειακές συμβάσεις, μετατρέπουν την Ελλάδα σε μια χώρα-αποικία στη δίνη μεγάλων γεωπολιτικών ανταγωνισμών και ευρύτερων ανακατατάξεων. Βρισκόμαστε δηλαδή στην αρχή μιας μετάβασης, της οποίας η φορά δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί, αντιμέτωποι όμως, πέρα από πολλές ακόμα αδυναμίες, με ένα σοβαρό πρόβλημα. Το ρόλο, τη στάση, τη συμπεριφορά, την ψυχολογία των νέων ανθρώπων μπροστά στο πείραμα που εφαρμόζεται σε βάρος τους. Μία γενιά χωρίς μέλλον, μία γενιά χωρίς τόπο θα μπορούσε κάποιος να πει. Με την αδυναμία της βιολογικής αναπαραγωγής και την μείωση των γεννήσεων κατά 10%, με 1.500.000 ανέργους κάτω των 30 ετών, με τη μετανάστευση 200.000 νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, με την αμορφωσιά που επιβάλλεται σαν αποτέλεσμα της διάλυσης των δημόσιων σχολείων και πανεπιστημίων, με την κατάθλιψη, την απομόνωση και την παραίτηση

που διαπερνά χιλιάδες συνομήλικούς μας, είναι παραλογισμός να μιλήσουμε για μια ιδιόμορφη γενοκτονία; Η απόπειρα να διαλυθεί η νέα γενιά ως σώμα, απαιτεί από τη πλευρά μας μια προσπάθεια ουσιαστικού προβληματισμού και παρέμβασης. Σε αυτήν την κατεύθυνση θα έπρεπε να ξεκινήσει η διαδικασία συγκρότησης της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ. Ανοίγοντας επί της ουσίας τη συζήτηση για το πως θα οικοδομηθεί ένα μεγάλο πολιτικό ρεύμα το οποίο θα τροφοδοτεί συνεχώς τον αγώνα για μια άλλη θέση των νέων ανθρώπων σε μια άλλη Ελλάδα. Μια προσπάθεια που απαιτεί την απαγκίστρωση της σκέψης και της πράξης μας από τα εύκολα, τα δοκιμασμένα, τα συνηθισμένα. ∆ιαδικασία πρωτίστως πολιτική και δευτερευόντως οργανωτική. Με στόχο τη χειραφέτηση και τη δημιουργία ενός νέου αξιακού πλέγματος. Με στόχο την πραγματική δημοκρατία και τη συντριβή όλου του σάπιου πολιτικού συστήματος που μας έφερε εδώ. Με στόχο να μείνουν οι νέοι στο τόπο τους, δίνοντας περιεχόμενο και ελπίδα στο σύνθημα «ΕΓΩ ΘΑ ΜΕΙΝΩ». Με στόχο να μείνουν όρθιοι και να αναβαθμιστούν όλοι οι κοινωνικοί, μορφωτικοί, πολιτιστικοί χώροι που συγκροτούν τη νέα γενιά σε σώμα. Με στόχο μια άλλη σχέση των νέων με τον τόπο τους που να στέκεται αντίπαλο δέος στο δηλητήριο του φασισμού. Με στόχο την αντιστροφή της αρνητικής ψυχολογίας, την ουσιαστική συντροφιά, τον πολιτισμό, την αλληλεγγύη απέναντι στο σύγχρονο ολοκληρωτισμό, την παρακμή, τον ατομισμό και τον απομονωτισμό. Τα μέχρι τώρα βήματα προς την πρώτη πανελλαδική συνδιάσκεψη των νέων ΣΥΡΙΖΑ,

δεν φαίνεται να κινούνται προς τα εκεί. Προχειρότητα, μειοψηφικές λογικές, περιχαράκωση, μάχη μηχανισμών, βερμπαλισμός. Τείνει να φτιαχτεί μια νέα οργάνωση με fast track διαδικασίες που δύσκολα θα μπορεί να γίνει μαζική (*υπάρχει αυτή η φιλοδοξία;). Να μην βλέπει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να έχει τη μεγαλύτερη εκλογική επιρροή στους νέους αλλά πιο αδύναμους οργανωτικούς δεσμούς ακόμα και από μικρότερα κόμματα και ομάδες της αριστεράς. Να αντιμετωπίζεται η νεολαία σαν φυτώριο «στελεχών», αναπαραγωγής του όποιου μηχανισμού. Απαιτείται λοιπόν άμεσα να προχωρήσουμε διαφορετικά, γνωρίζοντας ότι ο χρόνος αλλά και οι απαιτήσεις που υπάρχουν δεν μας περιμένουν. ΥΓ: Για την επερχόμενη συνδιάσκεψη ακούγονται προτάσεις για μέτρο 1 προς 2, 1 προς 3, 1 προς 4 κλπ. Τι θα λέγαμε για ένα μέτρο «4 προς 1 ανάποδο»; Μαζί με κάθε σημερινό μέλος του ΣΥΡΙΖΑ, άλλοι 3 νέοι άνθρωποι, φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ με τις δικές τους ανησυχίες, έξω από τάσεις και μηχανισμούς. Πιστεύει κανείς ότι μια τέτοια διαδικασία χιλιάδων νέων ανθρώπων θα αλλοίωνε τα «ριζοσπαστικά μας χαρακτηριστικά», θα ήταν λιγότερο ελπιδοφόρα και «πολιτική»; Μάλλον πρέπει να συνεννοηθούμε καλύτερα για μερικές έννοιες. ∆ανάη Κωνσταντινοπούλου, μέλος ΣΥΡΙΖΑ Ηλιούπολης Βαγγέλης Χρήστου, μέλος ΣΥΡΙΖΑ Ν.Ιωνίας

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Μάθε, παιδί μου, (ξένα) γράμματα… ΠΕ∆ΙΟ ΑΝΤΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ Η ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ Ι∆ΙΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

Έρευνα που πραγματοποίησε το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στο διάστημα 10-14.09.2012, δείχνει ότι ετησίως καταβάλλονται ως δίδακτρα στα κέντρα ξένων γλωσσών ποσά που επιβαρύνουν καθοριστικά τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Το 48% των γονέων δαπανούν από 700 έως 1.500 ευρώ, ένα σημαντικό ποσοστό 16% πληρώνει από 1.500 έως 2.200 ευρώ, το 8% των γονέων δίνουν από 2.000 έως 3.000 ευρώ το χρόνο, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι μικρή μερίδα γονέων 3% καταβάλει έως και 4.000 ευρώ.

ο Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ, στην ετήσια έκθεσή του για την εκπαίδευση του έτους 2011, υπολογίζει τις δαπάνες των νοικοκυριών για την αγορά υπηρεσιών ξένων γλωσσών για το έτος 2008 στο ποσό των 858,4 εκατ. ευρώ που αντιστοιχεί στο 16.4% των συνολικών δαπανών για αγαθά και υπηρεσίες εκπαίδευσης. Από το 2004 έως το 2008 οι δαπάνες για τις ξένες γλώσσες παρουσίασαν κατακόρυφη αύξηση κατά 27%.

Σωρεία παρανομιών

Οκτώ βουλευτές του ΣΥ.ΡΙΖ.Α κατέθεσαν ερώτηση στην βουλή (1967/21-92012) καταγγέλλοντας ότι ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Κέντρων Ξένων Γλωσσών-EUROPALSO, συνάπτοντας τοπική κλαδική «συλλογική» σύμβαση με το «Σωματείο Εργαζομένων στα Κέντρα Ξένων Γλωσσών Αττικής» που ίδρυσε με στενά συγγενικά πρόσωπα εργοδοτών, έχει αναλάβει το έργο της απόλυτης εξαθλίωσης και φτωχοποίησης των καθηγητών. Μετατρέποντας τα κατώτερα της Εθνικής Γενικής ΣΣΕ σε καθολικά, καθορίζεται μικτό εξευτελιστικό ωρομίσθιο 3,52 ευρώ. Ο υπουργός Εργασίας Ι. Βρούτσης, για να αποφύγει την πασιφανή εμπλοκή της κυβέρνησης, αναγκάζεται να ομολογήσει σωρεία παραβιάσεων στην ιδιωτική εκπαίδευση και στα κέντρα ξένων γλωσσών. Σύμφωνα με το διαβιβασθέν στη Βουλή έγγραφο (449/15-9-2012) και τα μέχρι τότε επεξεργασμένα στοιχεία του 2012, προκύπτουν 432 έλεγχοι. Για τις διαπιστωμένες παραβάσεις υποβλήθηκαν 57 μηνύσεις, συντάχθηκαν 32 μηνυτήριες αναφορές και επιβλήθηκαν 44 διοικητικά πρόστιμα ύψους 92.977 ευρώ. Επίσης, σημειώθηκαν 204 εργατικές διαφορές από τις οποίες επιλύθηκαν επιτυχώς οι 81 και καταβλήθηκαν στους εργαζόμενους 121.632 ευρώ, ενώ 65 παραπέμφθηκαν στα αρμόδια πολιτικά δικαστήρια. Ωστόσο, ο αριθμός των ελέγχων φαντάζει ικανοποιητικός μόνο στα μάτια όσων αγνοούν το τεράστιο σύνολο των επιχειρήσεων της ιδιωτικής εκπαίδευσης και τις ληστρικές για την εργασία συνθήκες. Η εργοδοτική αυθαιρεσία, που βρίσκει πιστή έκφραση στην διαλυτική νομοθεσία των μνημονιακών κυβερνήσεων του κεφαλαίου εμφανίζεται πλέον συχνά.

Το καρτέλ των υψηλών διδάκτρων

Ως μνημεία αντεργατικής συμπεριφορά αναφέρονται οι περιπτώσεις της εταιρεία Franchise AXON A.E. που όχι μόνο μήνυσε εκφοβιστικά εργαζομένούς της επειδή διεκδικήσαν τα δικαιώματά τους και κατήγγειλαν καθεστώς μαύρης, όπως αποδείχθηκε, εργασίας, αλλά και δεν υπακούει σε τελεσίδικη δικαστική απόφαση για καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών. Παράδειγμα εργοδοτικής φρικαλεότητας αποτελεί και ο Όμιλος Interlingua που για πολλούς μήνες δεν κατέβαλε δεδουλευμένες αποδοχές έως ότου οι υπεύθυνοι να «εξαφανιστούν».

Η πρόσφατη επικαιροποιημένη απόφαση της Ε.Α. (554/2012), σύμφωνα με την οποία για πάνω από μια δεκαετία ιδιοκτήτες και εργοδοτικές ενώσεις ιδιοκτητών κέντρων ξένων γλωσσών εφάρμοζαν πρακτικές καρτέλ με κρυφές συμφωνίες για υψηλές τιμές στα δίδακτρα, ρήτρες περί συμμετοχής ή μη σπουδαστών σε συγκεκριμένες εξετάσεις γλωσσομάθειας ή ακόμα και περιορισμούς στις διαφημιστικές δραστηριότητες των μελών τους, προκάλεσε το δικαιολογημένο ενδιαφέρον του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου, χωρίς ωστόσο να αναδειχθεί και το απαράδεκτο εργασιακό καθεστώς. Σύμφωνα με την απόφαση και αναλόγως της σοβαρότητας και της διάρκειας των παραβάσεων καθώς και του συνολικού κύκλου εργασιών επιβάλλεται σε 5 συλλόγους ιδιοκτητών κέντρων ξένων γλωσσών διαφόρων νομών και περιφερειών [Βόρειας Ελλάδος (205 μέλη) και των νομών Ηρακλείου (168 μέλη), Σερ-

“

κών ή των εργοδοτικών συμβάσεων εργασίας που προωθούν κυβέρνηση και τρόικα. Σε έναν κλάδο, όπου επικρατούν αποκλειστικά συμβάσεις ορισμένου χρόνου, υψηλή ανεργία και μερική απασχόληση, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Κέντρων Ξένων ΓλωσσώνEUROPALSO, προκειμένου να παρακάμψει την εκπροσώπηση του Συλλόγου Εργαζομένων στην Ιδιωτική Εκπαίδευση Νομού Αττικής «ο Βύρωνας» και της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος (ΟΙΕΛΕ), σύναψε, όπως άλλωστε και οι εργοδοτικές ενώσεις των φροντιστηρίων ΟΜΗΡΟΣ, «σύμβαση» εργασίας (9/2012) με το αυθεντικό εργοδοτικό «σωματείο εργαζομένων στα κέντρα ξένων γλωσσών νομού Αττικής». Η «κίτρινη» συμφωνία [να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας το 2012-2013 λειτούργησαν 6.619 επιχειρήσεις (1.799 στην Αττική) με 20.019 καθηγητές (8.157 στην Αττική)]

Η κυβέρνηση, αφού πρώτα κατάργησε ολόκληρο το εργατικό δίκαιο, τώρα θεσμοθετεί τον “κίτρινο” συνδικαλισμό και τις “νέου τύπου” συμφωνίες που οδηγούν τους εργαζόμενους και την κοινωνία στην απόλυτη εξαθλίωση. ρών (73 μέλη), Xανίων (118 μέλη) και Κιλκίς (33 μέλη)] το συνολικό πρόστιμο των 835.356 ευρώ. Επιπλέον, η Ε.Α. αποφάσισε να απευθύνει σύσταση στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Ιδιοκτητών Κέντρων Ξένων Γλωσσών-«EUROPALSO» που τα 1.240 μέλη του δραστηριοποιούνται κατ’ εξοχήν στην Αττική (63% του συνόλου των κέντρων του νομού) ως προς τη διαπιστωθείσα παράβαση περί απαγορευμένων συμπράξεων σχετικά με την προστασία του ελευθέρου ανταγωνισμού. Επιπροσθέτως, η παραπάνω απόφαση αναφέρει ότι σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Κέντρων Ξένων Γλωσσών«PALSO» (με μέλη εργοδοτικές ενώσεις που εκπροσωπούν 2.577 επιχειρήσεις σε όλη την Ελλάδα) σε επικαιροποιημένη δέσμευσή της προς παύση πιθανολογούμενης παράβασης, που αφορά περιορισμούς και συμμετοχή μαθητών σε ανταγωνιστικές εξετάσεις και έκδοση πιστοποιητικών γλωσσομάθειας, μπορεί να επιφέρει επιβολή προστίμου.

Το «καρτέλ» του χαμηλού κόστους εργασίας

Οι εναρμονισμένες πρακτικές των εργοδοτικών ενώσεων βρίσκουν εφαρμογή και σε φαινόμενα «κίτρινου» συνδικαλισμού, ώστε να υποτιμηθεί «νομότυπα» η εργασία των καθηγητών και να παραδοθεί ο κλάδος στο καθεστώς των ατομι-

καταργεί το μηνιαίο μισθό, εφόσον απαλείφετε η πλήρης εβδομαδιαία απασχόληση των 18 ωρών και καθορίζει δύο βασικά (;) ωρομίσθια: 3,52 ευρώ και 6,60 μικτά για όσους έχουν πολλά χρόνια εργασίας στις πλάτες τους. Καταργεί όλες οι θεσμικές κατακτήσεις του κλάδου, από τις αργίες των εκπαιδευτικών διακοπών των εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα και τα επιδόματα που σχετίζονται με την φύση του επαγγέλματος, έως τις ρυθμίσεις που στοιχειωδώς προστάτευαν την μητρότητα και την εγκυμοσύνη. Οι καθηγητές καταδικάζονται να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας με την συνολική μείωση των αποδοχών τους να φτάνει το 90% έναντι της ∆ιαιτητικής Απόφασης 5/2011. Παρά τη θύελλα των αντιδράσεων εργαζομένων, εργατικών συνδικάτων, επιστημονικών ενώσεων και πολιτικών φορέων η εργοδοσία επέκτεινε για δύο ακόμα χρόνια τη «σύμβαση» -μνημείο εργασιακού μεσαίωνα- από 1/9/2013 έως 31/8/2015, που έγινε και πάλι αποδεκτή, πρωτοκολλήθηκε και αναρτήθηκε από το υπουργείο Εργασίας. Η κυβέρνηση, αφού πρώτα κατάργησε ολόκληρο το εργατικό δίκαιο, τώρα θεσμοθετεί τον «κίτρινο» συνδικαλισμό και τις «νέου τύπου» συμφωνίες που οδηγούν τους εργαζόμενους και την κοινωνία στην απόλυτη εξαθλίωση. Στις 5/11/2013 ο υφυπουργός Παιδείας Συμεών Κεδίκογλου «εποίησε την νήσσα» στη Βουλή, όταν ο βουλευτής του ΚΚΕ

Καραθανασόπουλος αναφέρθηκε στη «νέα» εργοδοτική συμφωνία με αφορμή επίκαιρη ερώτησή του για την εγκύκλιο του υπουργού Παιδείας που μεταφέρει την εποπτεία των ιδιωτικών σχολείων στο υπουργείο Εργασίας και επιφέρει δυσβάστακτες συνέπειες για τους εκπαιδευτικούς, αν κριθεί συνταγματική από το ΣτΕ.

Οι οφειλόμενες αποδοχές

Είναι απότοκο της κυβερνητικής παρακμής το γεγονός ότι από την μια μεριά η Ε.Α. θεωρεί ότι «Η διοίκηση ενός φροντιστηρίου οφείλει να προσφέρει ικανοποιητικές αμοιβές ανά ώρα διδασκαλίας (20-25 ευρώ/ώρα περίπου), καθώς και να εξασφαλίζει εβδομαδιαίο πρόγραμμα που να αποτελείται από 20 κατά μέσο όρο ώρες, σε συνεχόμενα τμήματα, ώστε να μην δημιουργούνται κενά» και από την άλλη οι δημόσιες αρχές με τους ξεσαλωμένους ιδιοκτήτες να «επιβραβεύουν» τους καθηγητές με 3,5 ευρώ την ώρα και χωρίς κανένα ωράριο εργασίας.

Συμπεράσματα

Η ξενόγλωσση εκπαίδευση στη χώρα μας αποτελεί ένα προνομιακό πεδίο αδηφάγων και αντικρουόμενων επιχειρηματικών συμφερόντων, με κάθε λογής παράπλευρες διαφημιστικές και εμπορικές δραστηριότητες και άσκησης αντεργατικής μνημονιακής πολιτικής. Η αλματώδης αύξηση του αριθμού των κέντρων με την επιχειρούμενη «αφομοίωσή» τους από μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα και ο τεράστιος αριθμός σπουδαστών/πελατών καταδεικνύει την αδυναμία της δημόσιας εκπαίδευσης να καλύψει την ανάγκη εκμάθησης ξένων γλωσσών. Σε μια εποχή οικονομικής κρίσης, που προωθούνται συστηματικά η αποσπασματική και εργαλειακή γνώση για τις ανάγκες της ασύδοτης αγοράς, η ανεξέλεγκτη λειτουργία κάθε είδους ιδιωτικής εκπαιδευτικής επιχείρησης, ο οικονομικός παρασιτισμός και η φτωχοποίηση της πλειοψηφείς του λαού, το αίτημα για αποκλειστικά δωρεάν δημόσια και υψηλού επιπέδου ξενόγλωσσης εκπαίδευσης γίνεται επιτακτικό και επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε. Η μόρφωση ως κοινωνικό και δημόσιο αγαθό δεν μπορεί να παρέχεται παρά μόνο δωρεάν και χωρίς διακρίσεις. Είναι πλέον καιρός οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στον χώρο της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης ν’ αρχίζουν να συζητάνε μεταξύ τους για αυτήν την άθλια κατάσταση, να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να την αλλάξουν, γιατί το ζήτημα της εκπαίδευσης αφορά το μέλλον της ίδιας της κοινωνίας. Πέτρος Λυμπερόπουλος petroslibero@gmail.com Πηγές: Απόφαση της Ε.Α. 554/2012: http://static.diavgeia.gov.gr Απόφαση της Ε.Α. 455/2009 : http://www.epant.gr Στατιστικά στοιχεία του υπ. Παιδείας, 2012-2013: http://www.minedu.gov.gr Έρευνα του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Μακεδονίας: http://www.eea.gr Ετήσια έρευνα του ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ,2011: http://www.kanep-gsee.gr

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Αντιμετωπίζουν το φάρμακο σαν οποιοδήποτε εμπόρευμα Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το φάρμακο

ο νομοσχέδιο «για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας», που ήρθε την περασμένη Τετάρτη στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, αποτελεί προσπάθεια εναρμόνισης του εσωτερικού δικαίου με την απόφαση 2008/913 του Συμβουλίου της Ε.Ε. Τόσο, όμως, η τριετής καθυστέρηση με την οποία εισάγεται, όσο και το σκεπτικό των κυβερνώντων, προδιαγράφουν δυστυχώς την αναποτελεσματικότητά του: «Υπήρχαν οι φίλοι μας ευρωπαίοι που έλεγαν ότι η Ελλάδα δεν έχει νομοθέτημα για το ρατσισμό [...] Ο λόγος ήταν ότι έπρεπε να αντικρούσουμε τον Επίτροπο», εξήγησε την Τετάρτη στη Βουλή ο υπουργός ∆ικαιοσύνης κ. Χαράλαμπος Αθανασίου. «Το μόνο το οποίο κατάφερε να κάνει η κυβέρνηση είναι να αναδιατυπώσει το νόμο του 1979», σχολίασε η Ζωή Κωνσταντοπούλου, αναφερόμενη στον ν. 927/1979, που επί 34 χρόνια απέδωσε μία μόλις αμετάκλητη καταδίκη για παράβασή του. Υπενθυμίζοντας δηλώσεις του σημερινού πρωθυπουργού περί

Ένα «συμβολικό» αντιρατσιστικό νομοσχέδιο

ανακατάληψης των πόλεων και του σημερινού υπουργού ∆ημόσιας Τάξης περί «λαθρομεταναστών» που κατεβαίνουν ως άλλοι ∆ωριείς, η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ επισήμανε ότι το μείζον σήμερα δεν είναι ο δημόσιος εγκωμιασμός ή η άρνηση εγκλημάτων (βλ. αρ. 2 του νομοσχεδίου), αλλά τα ρατσιστικά εγκλήματα, η έλλειψη προστασίας και συνδρομής των θυμάτων και το γεγονός ότι ο ρατσισμός «έχει παρεισφρήσει στη δημόσια διοίκηση, στην ελληνική αστυνομία, στις εισαγγελικές αρχές και τη δικαιοσύνη». Η Ζ. Κωνσταντοπούλου τόνισε ότι είναι ο ίδιος ο Συνήγορος του Πολίτη που καταγγέλλει την αστυνομική επιχείρηση Ξένιος ∆ίας ως πρακτική εθνοτικού προφίλ. Την ίδια θέση διατύπωσαν εκπρόσωποι φορέων που μίλησαν την περασμένη Πέμπτη στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, όπως ο Κωνσταντίνος Καζανάς, από το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου. Ο υπουργός ∆ικαιοσύνης δέχτηκε επίσης δριμεία κριτική και για την απουσία του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου από το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων και από τον Κωστή Παπαϊωάννου, πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής για τα ∆ικαιώματα του Ανθρώπου: «Το συζητούμενο νομοθέτημα έχει χρησιμοποιηθεί το τελευταίο διάστημα σε πολλές περιπτώσεις ως άλλοθι, επειδή δεν υπήρχε η πολιτεία και δεν αντιμετώπιζε την οργανωμένη ρατσιστική βία και το ρατσιστικό έγκλημα», είπε ο ίδιος, καταλήγοντας όμως ότι το νομοσχέδιο πρέπει να υπερψηφιστεί, «για λόγους παιδευτικούς, συμβολικούς και σωφρονιστικούς». Μιλώντας εκ μέρους της ∆ΗΜΑΡ, ο Γιάννης Πανούσης δήλωσε ότι «ο ρατσιστικός λόγος είναι ένας λόγος φονιάς, γιατί κουβαλάει έγκλημα και βία [όμως] μόνο με τον αντίλογο πρέπει να αντιμετωπίζεται». Το ΚΚΕ, από την πλευρά του, εκτιμά ότι η κυβερνητική πρωτοβουλία «εντάσσεται σε ένα πολύ επικίνδυνο πλαίσιο που το καθορίζουν οι αποφάσεις και κατευθύνσεις της ΕΕ», προσθέτοντας ότι «στο όνομα της αντιμετώπισης του ρατσισμού και του ναζισμού, ανοίγει ο δρόμος για την ποινικοποίηση των ριζοσπαστικών ιδεών, της κομμουνιστικής ιδεολογίας, της λαϊκής πάλης». Στον αντίποδα, ο εισηγητής της Ν∆ Ανδρέας Κουτσούμπας ζήτησε να προστεθεί στο νομοσχέδιο ειδική διάταξη για τη ρητή ποινικοποίηση γενοκτονιών, πρόταση που αποδέχτηκε ο υπουργός ∆ικαιοσύνης, μετά και την απειλή του Νικήτα Κακλαμάνη ότι, σε διαφορετική περίπτωση, το επίμαχο άρθρο δεν θα ψηφιστεί. Στο θέμα επέμειναν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες και η Χρυσή Αυγή. Για την εκπρόσωπο των ΑΝ.ΕΛ, Χρυσούλα Γιαταγάνα, «το νομοσχέδιο χρησιμοποιείται ως αντιπερισπασμός, προκειμένου να αποπροσανατολίσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης», ενώ η όπως υποστήριξε η ίδια, το πρόβλημα είναι η «αθρόα και ανέλεγκτη ζωή λαθρομεταναστών που έχουν αλλοιώσει τη φυσιογνωμία των συνοικιών». Για τον χρυσαυγίτη ∆ημήτρη Κουκούτση, τέλος, η κυβέρνηση νομοθετεί «καθ’ υπαγόρευση κέντρων εκτός Ελλάδος». Η συζήτηση στην Επιτροπή συνεχίζεται την Τρίτη, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επιφυλαχθεί για τη στάση του στην Ολομέλεια. Τις επόμενες ημέρες αναμένεται και η κατάληξη της εσωτερικής διαβούλευσης στο πλαίσιο της συγκυβέρνησης, όσον αφορά την πρόταση του ΠΑΣΟΚ για τροπολογία υπέρ του συμφώνου συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών, για την υιοθέτηση της οποίας ο υπουργός ∆ικαιοσύνης έχει αποφύγει να δεσμευτεί.

∆ημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος

σοι ασχολούνται με το φάρμακο γνωρίζουν πολύ καλά ότι είναι δύσκολο και σύνθετο πεδίο για να χαράξεις πολιτική. Το ίδιο ισχύει και για ένα αριστερό κόμμα. Το είδαμε καθαρά και οδυνηρά αυτές τις μέρες. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε δίκιο αν και κινδύνευσε να το χάσει σ’ αυτή τη φάση – γιατί θα ’ρθει κι άλλη – αφού δεν μπόρεσε να παρουσιάσει τη δική του συνολική θέση για το φάρμακο, πάνω στην οποία θα τοποθετούσε με πειστικό τρόπο το «όχι» του στην τροπολογία Γεωργιάδη και το «ναι» του σε μια άλλη πολιτική και τιμολόγηση των φαρμάκων. Αυτή θα εμπεριείχε: μείωση των τιμών και της επιβάρυνσης του ασθενούς, ποιότητα φαρμάκου, αποφυγή πολυφαρμακίας και σπατάλης, φροντίδα να περισωθούν οι δυνατότητες δημιουργίας Εθνικής Φαρμακοβιομηχανίας (κρίσιμος στόχος της Αριστεράς), να μην επιβαρυνθεί η εγχώρια βιομηχανία και να μην ενισχυθούν οι πολυεθνικές. Το περίεργο είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε αυτή τη μάχη – όντας σε διαρκή πόλεμο – χωρίς να έχει, ή να αξιοποιήσει όσα έχει, επαρκή όπλα στη φαρέτρα του. Όσα, έστω αποσπασματικά, ακούσαμε από τους συντρόφους εκπροσώπους μας αυτές τις μέρες, σημειώματα που διαβάσαμε – αρμοδίως και έγκαιρα κατατεθειμένα, αλλά ανεκμετάλλευτα– πείθουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει θέσεις. Παραδόξως, ούτε σε ανύποπτο χρόνο τις έχει παρουσιάσει στην κοινωνία, ούτε πολύ περισσότερο τις έχει τυπώσει σε φυλλάδιο και έτσι να βρίσκεται στο χέρι όχι μόνο κάθε συριζαίας και συριζαίου, αλλά και κάθε πολίτη που είναι θύμα της πολιτικής του κ. Γεωργιάδη και όσων διαδέχθηκε.

“

Σπατάλη-λιτότητα

Στην Ελλάδα, όντως, υπήρχε μεγάλη σπατάλη για φαρμακευτική δαπάνη την οποία κατέβαλλε ο ασθενής και το ∆ημόσιο χωρίς να εξασφαλί-

ζεται ποιότητα περίθαλψης, μάλιστα το αντίθετο λόγω της πολυφαρμακίας. Αυτό ήταν έργο των κυβερνήσεων - είχε φθάσει τα 5,3 δισ. - σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις – προφανώς οι πολυεθνικές είχαν μεγαλύτερη ισχύ – και μέρους, δυστυχώς, της επιστημονικής κοινότητας. Τα μνημόνια αυτό δεν θα το άφηναν έτσι, προφανώς. Όμως κινήθηκαν ως εξής: αύξηση της συμμετοχής του ασθενούς (από 14% πριν το μνημόνιο, στο 18% και τώρα 27% κατά μέσο όρο), κατάργηση σειράς στοιχειωδών φαρμάκων και μείωση τιμών. Η μείωση γινόταν με έναν τέτοιο τρόπο που ταυτόχρονα επεδίωκε την ισχυροποίηση των θέσεων των πολυεθνικών έναντι της εγχώριας βιομηχανίας. Το προμνημονιακό δίδυμο «σπατάλη – λιτότητα» ζει και βασιλεύει και τώρα. Ο μνημονιακός στόχος, επιπλέον, να αυξηθεί η χρήση –σε όγκο– γενόσημων στο 60% της κατανάλωσης μέσα στο 2013 – ώρα λένε 2014– δείχνει ότι η πολιτική για το φάρμακο γινόταν από το δίδυμο κυβέρνηση – τρόικα όχι μόνο κοινωνικά ανάλγητα αλλά ανεύθυνα, σαν σε αποικία. Έγκυροι επιστήμονες μιλούν για έργο 10-12 χρόνων αν θέλεις να λύσεις σωστά αυτό το πρόβλημα, ενισχύοντας το κύρος των γενόσημων. Η τροπολογία Γεωργιάδη συνεχίζει την ίδια πολιτική, μάλιστα με πιο αδιαφανή κριτήρια τιμοδότησης. Μάλιστα στο πλαίσιο όσων κάνει στο σκέλος υγεία, ιδίως της πρωτοβάθμιας (ΕΟΠΥΥ) που θα την καταργήσει, άρα θα ιδιωτικοποιήσει μεγάλο μέρος της υγείας όπου κυρίως προσφεύγουν οι πιο ιατρικά, κοινωνικά και οικονομικά ευαίσθητες κατηγορίες πολιτών. Ποιος πιστεύει ότι αυτή η γενικευμένη μείωση δεν είναι ένας σταθμός ενός σχεδίου με δύο στόχους: τη μείωση της δημόσιας δαπάνης και την ενίσχυση της θέσης των πολυεθνικών του φάρμακου. Βρισκόμαστε σε περίοδο πολέμου εξαγορών πολυεθνικών παραγωγής και χονδρεμπορίας με υπεροχή αμερικα-

Η γενικευμένη μείωση είναι ένας σταθμός ενός σχεδίου με δύο στόχους: τη μείωση της δημόσιας δαπάνης και την ενίσχυση της θέσης των πολυεθνικών του φάρμακου.

νικών.

Εμπορευματοποίηση του φαρμάκου Ο ΣΥΡΙΖΑ γνωρίζει και έπρεπε να το πει ευθέως ότι αυτού του τύπου η τιμολόγηση, ωσάν το φάρμακο να είναι ένα οποιοδήποτε εμπόρευμα, όπως και οι διαγωνισμοί προμηθειών με μόνο κριτήριο τη χαμηλή τιμή, οδηγεί στην υπονόμευση της ποιότητας των φαρμάκων καθώς ευνοούνται οι μεγαλοεισαγωγείς από χώρες χαμηλού κόστους με εξευτελιστικές τιμές, οι οποίοι διαλύοντας έτσι τη δυνατότητα να τους ανταγωνιστούν άλλες επιχειρήσεις θα επανέλθουν με πολύ υψηλές τιμές. Η σπατάλη δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο από την τιμή, αλλά κυρίως, από τη συνταγογράφηση, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα κ.ά. με τον ΕΟΠΥΥ σε κυρίαρχο ρόλο. Η γενική μείωση, επιπλέον, οδηγεί στον κίνδυνο εξαφάνισης φαρμάκων. Το κριτήριο της χαμηλής τιμής, επίσης, στους διαγωνισμούς προμηθειών, ως μοναδικό, φέρνει σαφώς την εγχώρια βιομηχανία - που έχει κάνει επενδύσεις, έχει θέσεις εργασίας κτλ - σε σαφώς υποδεέστερη μοίρα έναντι των πολυεθνικών και μεγάλων εισαγωγέων. Αν αυτό είναι αδιάφορο για την Αριστερά, ιδίως εφόσον έχει στόχο τη δημιουργία ισχυρής Εθνικής Φαρμακοβιομηχανίας, θα ήταν λάθος. Η φαρμακοβιομηχανία είναι από τους κλάδους αιχμής στην Ελλάδα, πάνω από το μέσο όρο των αντίστοιχων της ΕΕ, με περί τα 24 εργοστάσια, κάποια μάλιστα πρότυπα, με εξαγωγές σε 78 χώρες. Μας είναι αδιάφορο το χτύπημα Γεωργιάδη – τρόικας; Αυτό δεν σημαίνει ότι χαλαρώνουμε την πολιτική μας στάση απέναντί της, ούτε εγκαταλείπουμε την άποψη ότι τα Οικονομικά Υπουργεία είναι τα καταλληλότερα για να ασκηθεί η σωστή πολιτική για εθνική βιομηχανία. Παύλος Κλαυδιανός

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

κδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ, με τίτλο «Η Αριστερά στο πλευρό των ομόφυλων ζευγαριών. ∆ιεύρυνση των δικαιωμάτων - Άρση των διακρίσεων» διοργανώθηκε την περασμένη Πέμπτη, στην οποία παρουσιάστηκε η πρόταση νόμου του κόμματος για το νέο Σύμφωνο Συμβίωσης με πλήρη δικαιώματα. Συζητήθηκαν τα χρόνια προβλήματα διακρίσεων με τα οποία έρχεται αντιμέτωπη η ΛΟΑΤ κοινότητα στη χώρα μας. Επισημάνθηκε η σημασία ψήφισης νέου Σύμφωνου Συμβίωσης, η πλήρης ισονομία, όπως το δικαίωμα στον πολιτικό γάμο κ.λπ. Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Βασιλική Κατριβάνου, τόνισε ότι ο αγώνας να μην είναι κανένας άνθρωπος αόρατος είναι εξίσου σημαντικός με τον αγώνα ενάντια στο μνημόνιο. «Στόχος του ΣΥΡΙΖΑ είναι και ο πολιτικός γάμος για τα ομόφυλα ζευγάρια. Πρέπει να ληφθούν πρωτοβουλίες προς αυτήν την κατεύθυνση. Ως αριστερά και ως κοινωνία έχουμε δουλειά μπροστά μας για να προχωρήσουμε στο συγκεκριμένο ζήτημα». Ως προς το θέμα της υιοθεσίας ανέφερε: «Ο νόμος για την υιοθεσία είναι συνολικά προβληματικός. Πρέπει να συμπεριλάβει και τα ομόφυλα ζευγάρια. Η υιοθεσία είναι θέμα ταμπού και συγκεντρώνει όλη την ομοφοβία», συμπλήρωσε. Η ομοφοβία σύμφωνα με την ίδια υπάρχει και στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά υπάρχουν και οι αξίες της αριστεράς για ισονομία και υπεράσπιση της διαφορετικότητας. «Υπάρχει πόνος σε συντρόφους στον ΣΥΡΙΖΑ και έξω από αυτόν γιατί οι διεκδικήσεις μας θα μπορούσαν να είναι πιο έντονες. Σήμερα όμως στην Ελλάδα του 2013 πρέπει να πολεμάμε παρέα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Όσον αφορά τη στάση της Ν∆ στο ζήτημα έκανε λόγο για την ύπαρξη μιας συντηρητικής παράδοσης η οποία εκφράζεται μέσα από το τρίπτυχο ΠατρίςΘρησκεία- Οικογένεια. Ο Πάνος Λάμπρου, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, τόνισε ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να ψηφιστεί το νέο σύμφωνο συμβίωσης.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΜΟΦΥΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ

Υπάρχει ομοφοβία, αλλά υπάρχουμε και εμείς

«Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι απλώς αντιμνημονιακό κόμμα, είναι κόμμα της αριστεράς, της κοινωνικής απελευθέρωσης, η οποία δεν μπορεί παρά να είναι καθολική. Θέ-

λουμε να σκίσουμε τα πολλαπλά μνημόνια τα οποία μας καταδυναστεύουν. Ένα από αυτά είναι το μνημόνιο του ρατσισμού και των διακρίσεων, των επιθέ-

Ιδιωτικοποιήσεις και στον ελληνικό στρατό

σεων εναντίον της ΛΟΑΤ κοινότητας. Εφόσον γίνουμε κυβέρνηση είναι ρητή η δέσμευση για ψήφιση του πολιτικού γάμου με βάση την απόφαση του συνεδρίου». Σύμφωνα με τον ίδιο η αριστερά πρέπει να ζητήσει συγγνώμη από τη ΛΟΑΤ κοινότητα γιατί ολιγώρησε τα προηγούμενα χρόνια. Τόνισε, όμως, ότι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται να κάνουν πίσω. Συγκινητική ήταν η παρέμβαση της Στέλλας Μπελιάς, μέλος της ΜΚΟ Οικογένειες Ουράνιο Τόξο. «Με τη σύντροφο μου μεγαλώνουμε 5 παιδιά. ∆εν έχουμε καμία αναγνώριση και προνόμιο ως πολύτεκνες μητέρες. Όσα είναι αυτονόητα για τις άλλες οικογένειες για εμάς απλά δεν ισχύουν (…) Η χώρα και η κοινωνία μας είναι συντηρητικές. Πόσο συντηρητική όμως είναι μια κοινωνία είναι σε συνάρτηση με το πόσο οι νόμοι της χώρας σέβονται τα δικαιώματα όλων των πολιτών». Ο Νίκος Μυλωνάς, μέλος της ΟΛΚΕ και προσφεύγων στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου ενάντια στο Σύμφωνο Συμβίωσης το οποίο απέκλειε τα ομόφυλα ζευγάρια, έκανε λόγο για σημαντικό βήμα με την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τροποποίηση του συμφώνου. «Η πρόταση αυτή καλύπτει θέματα τα οποία δεν καλύπτει το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο όπως το ασφαλιστικό και το φορολογικό. ∆εν είναι όμως πλήρες, είναι λίγο δειλό. ∆εν καλύπτει τα θέματα παιδοθεσίας. ∆εν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί δεν υποστηρίζεται η ομογονεϊκότητα». Ο ίδιος τόνισε ότι σε περίπτωση που δεν κατατεθεί και ψηφιστεί η τροπολογία για το νέο Σύμφωνο Συμβίωσης θα υπάρξουν νέες προσφυγές στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο. Στη συνέχεια έγινε ουσιαστικός διάλογος, καθώς το λόγο πήραν και μέλη της ΛΟΑΤ κοινότητας. Την εκδήλωση συντόνισε ο Αντώνης Σιγάλας. Αλέξανδρος Μαυρογένης

Ξεκίνησε από τον τομέα των όπλων με τις αμυντικές βιομηχανίες και συνεχίζεται με τα ΚΨΜ, τα εστιατόρια και τη φύλαξη των στρατοπέδων

«Ό,τι προσπαθεί η κυβέρνηση να κάνει σε όλον το χώρο του ∆ημοσίου, το ίδιο θέλει να εφαρμόσει και στο στρατό, πρόκειται για την ίδια πολιτική», εξηγεί στην «Εποχή» ο Ν. Αργυρίου από το ∆ίκτυο Ελεύθερων Φαντάρων «Σπάρτακος» για την εκχώρηση των Κέντρων Ψυχαγωγίας Μονάδας σε ιδιωτικές επιχειρήσεις.

ο εγχείρημα αυτό έχει ξεκινήσει από τον Ιούλιο, με πρώτο το ΚΨΜ του Πεντάγωνου, έπειτα του 401 και από τον Νοέμβριο εφαρμόζεται και στο Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσύλλεκτων της Θήβας, με άμεση συνέπεια την αύξηση των τιμών μέχρι και τέσσερις φορές πάνω από πριν. Με τον προϋπολογισμό του 2014 προβλέπεται η επέκταση της ιδιωτικοποίησης σε όλα τα ΚΨΜ. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται στην Εισηγητική Έκθεση για τον Προϋπολογισμό 2014, «η απεμπλοκή των Μονάδων από την άσκηση οικονομικών δραστηριοτήτων με ανάθεση αυτών σε εξωτερικούς φορείς (outsourcing), στα πλαίσια του υφιστάμενου νομικού πλαισίου, με στόχο την εξοικονόμηση

προσωπικού και μέσων, τη μείωση των λειτουργικών δαπανών τους καθώς και την ενίσχυση των πόρων των Μετοχικών Ταμείων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας». Τα αντεπιχειρήματα σε αυτό είναι ότι η λειτουργία των ΚΨΜ από το στρατό δεν αποτελούσε ζημία για τα οικονομικά του και οι φαντάροι, στους οποίους ανατίθεται η λειτουργία τους, είναι οι παλαιότεροι που έχουν τελειώσει με την εκπαίδευσή τους. «Στόχος τους είναι αποκλειστικά το κέρδος, γι’ αυτό και το κάνουν πρώτα στα Κέντρα Εκπαίδευσης που έχει τον περισσότερο κόσμο. Ούτε προφανώς ενδιαφέρονται για την εκπαίδευση των φαντάρων, αλλιώς δεν θα τους είχαν σαν υπηρέτες σε τόσες άλλες δραστηριότητες», επισημαίνει ο Ν. Αργυρίου που διαβλέπει μια γενικότερη τάση ιδιωτικοποίησης του στρατού. «Πρώτα άνοιξε η πόρτα της ιδιωτικοποίησης στον τομέα των όπλων με τις αμυντικές βιομηχανίες και συνεχίζεται με τα ΚΨΜ, τα εστιατόρια και τη φύλαξη των στρατοπέδων».

∆υσβάσταχτες ανατιμήσεις

«Για την καθημερινότητα των φαντάρων η παραχώρηση των ΚΨΜ σε ιδιώτες και οι ανατιμήσεις που έπονται αυτής, είναι δυσβάσταχτο γεγονός. «Το ΚΨΜ είναι υποχρεωτικό για τον φαντάρο. Στη Θήβα, για παράδειγμα, δεν υπάρχει πόσιμο νερό, άρα καθημερινά πρέπει να αγοράζουν μπουκάλια που τώρα έχουν τη διπλάσια τιμή. Ακόμα και το χαρτί υγείας

αγοράζεται, αφού ο στρατός πια δεν δίνει στους φαντάρους». Το κόστος, λοιπόν, μόνο για το καθημερινό νερό μπορεί να είναι από 2 ευρώ και άνω, τη στιγμή που ανά μήνα το ελληνικό κράτος δίνει στον κάθε φαντάρο μόνο 8,7 ευρώ. Η μετακύλιση, άλλωστε, του κόστους της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας στον ίδιο το φαντάρο φαίνεται να επιχειρείται εδώ και 2-3 χρόνια με το ζήτημα των αεροπορικών εισιτηρίων και του ρουχισμού. Ενώ παλαιότερα ο στρατός προέβλεπε την ύπαρξη δωρεάν μεταφοράς, τώρα πια δεν καλύπτει τα έξοδα εισιτηρίων, με αποτέλεσμα πολλοί φαντάροι της παραμεθορίου να μην μπορούν να γυρίσουν σπίτι τους στις άδειες. Ταυτόχρονα, υποχρεούνται να αγοράζουν από μόνοι τους μεγάλο μέρος του στρατιωτικού ρουχισμού τους, αφού οι περικοπές έχουν φτάσει μέχρι και εκεί, ενώ αυτά που τους δίνονται είναι ανάλογα των πιέσεων που θα ασκήσουν οι ίδιοι.

Μονοπωλιακό καθεστώς

Αντιδράσεις σημειώθηκαν από την πρώτη στιγμή, τον Ιούλιο που ιδιωτικοποιήθηκε το ΚΨΜ του 401. Το υπουργείο Εθνικής Άμυνας δεν επεξεργάστηκε το ζήτημα, ενώ μόλις τώρα απάντησε ανεπίσημα για μείωση 20 λεπτών στις τιμές, χωρίς επίσημη δέσμευση και χωρίς να συνεπάγεται ότι στο μέλλον οι τιμές δεν θα μπορούν να φθάσουν στα ύψη, καθώς πρόκειται για ιδιωτικές επιχειρήσεις που θα λειτουργούν με μονοπωλιακό καθεστώς

σε κάθε στρατόπεδο. Τη ∆ευτέρα 2 ∆εκεμβρίου το ∆ίκτυο Σπάρτακος καλεί τους φαντάρους σε αποχή από τα ιδιωτικά ΚΨΜ, ενώ ζητούν και τη συμπαράσταση των φοιτητών με αποχή επίσης από τα κυλικεία των ΑΕΙ που ανήκουν στην ίδια εταιρεία (αφοί Κομπατσιάροι που δραστηριοποιούνται επίσης και σε ένα τρίτο τομέα του ∆ημοσίου, αυτό των νοσοκομείων). Τζέλα Αλιπράντη

Αντώνης Νίτης και Φρόσω Νίτη Βιοτεχνία και κατάστημα φωτιστικών Χειροποίητα αντικείμενα από γυαλί και μέταλλο. Πρωτότυπα δώρα σε χαμηλές τιμές. Καλυψούς 81, Καλλιθέα. Τηλ. 210-9598048. E-mail: frosonit@gmail.com

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η αναπηρία είναι πολιτικό ζήτημα

ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΤΥΦΛΟ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟ ΛΑΖΑΡΟ ΤΕΝΤΟΜΑ

τη συνέντευξη πήρε η Μαρώ Τριανταφύλλου

Ποιος είναι ο αριθμός των εν ενεργεία τυφλών εκπαιδευτικών; Εκπαιδευτικοί με προβλήματα όρασης σε βαθμό που να έχουν λειτουργικούς περιορισμούς είναι ελάχιστοι. Οι τυφλοί εκπαιδευτικοί δεν εμπίπτουν στις ειδικές κατηγορίες και δεν μπορούν να πάρουν μετάθεση χωρίς το μέτρο της μοριοδότησης, κάτι το οποίο ισχύει και για τις περισσότερες μορφές αναπηρίας. Έτσι, οι ανάπηροι εκπαιδευτικοί οδηγούμαστε κυρίως στα ειδικά σχολεία προκειμένου να εργαζόμαστε στις περιοχές όπου είναι και η μόνιμη κατοικία μας. Με αυτό το μέτρο, το υπουργείο Παιδείας υπονοεί ότι η ειδική εκπαίδευση είναι ο προνομιακός χώρος εργασίας των αναπήρων εκπαιδευτικών. Πρόκειται για μια στερεοτυπική αντίληψη ρατσιστικού χαρακτήρα η οποία επιβάλλει και αναπαράγει διαχωρισμούς του τύπου «ο τυφλός με τους τυφλούς…». Στα σχολεία που υπηρετήσατε νιώσατε να υφίστασθε κάποιου είδους, ας την ονομάσω κι εγώ, ρατσιστική μεταχείριση; Σε πολύ γενικές γραμμές όχι. Ωστόσο, κάθε φορά που τοποθετούμαι σε νέα σχολική μονάδα, νιώθω ότι χρειάζεται μεγαλύτερος χρόνος, από ότι συνήθως, για να γίνω αποδεκτός. Επίσης, ορισμένες φορές απαιτείται να αποδείξω, ευτυχώς όχι σε όλους τους συναδέλφους μου, ότι εκτός από την αναπηρία έχω και την εκπαιδευτική ιδιότητα. Χρειάζεστε ειδικές συνθήκες διδασκαλίας; Τα βοηθήματα δεν είναι αυτά καθαυτά που διευκολύνουν, αλλά το νοηματικό περιεχόμενο που αποδίδουμε κάθε φορά στις συνθήκες έκφρασης/απόκρυψης συναισθημάτων, όπως διαμορφώνονται στη σχέση εκπαιδευτικού και εκπαιδευόμενου. ∆ούλεψα αυτά τα ζητήματα στη διατριβή μου. Η απώλεια της όρασης δεν σε αφήνει να ανταποκριθείς εκφραστικά με τους συνηθισμένους τρόπους, άρα οι συνομιλητές σου δεν μπορούν να κατηγοριοποιήσουν τα συναισθήματά σου με τους συμβατικούς όρους επικοινωνίας και έτσι δημιουργούνται παρερμηνείες. Η μελέτη αυτού του πεδίου μπορεί να αποβεί εξαιρετικά χρήσιμη σε όλο το φάσμα τη εκπαίδευσης, ειδικής και μη. Κατ’ ανάλογο τρόπο στην περίπτωση ενός ανάπηρου μαθητή, που πολλές φορές λόγω κοινωνικών εμποδίων συμβαίνει να έχει έλλειψη ερεθισμάτων, φαντάζει να παρουσιάζει νοητική υστέρηση, επειδή δεν ανταποκρίνεται στους συμβατικούς κανόνες επικοινωνίας. Συνεπώς πρέπει να επαναπροσεγγίσουμε

“

Με τη συνέντευξη αυτή ανοίγουμε στην «Εποχή» μια συζήτηση για τα πολύ σοβαρά ζητήματα της αναπηρίας και της ειδικής αγωγής. Ο Λάζαρος Τεντόμας, διδάκτορας του τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Παντείου Πανεπιστημίου με μεταπτυχιακά στον τομέα των Σπουδών της Αναπηρίας (Disability Studies) στο Πανεπιστήμιο του Leeds της Μεγάλης Βρετανίας, που από το 2004 διδάσκει στην ειδική εκπαίδευση, μιλά για την πολιτική διάσταση της αναπηρίας και την ανάγκη να ξαναδούμε το θέμα της ειδικής αγωγής από μια ολότελα διαφορετική σκοπιά, βάση της οποίας πρέπει να είναι τι μπορεί να κάνει το παιδί και όχι τι δεν μπορεί να κάνει. [Ολόκληρη η συνέντευξη στον ιστότοπο της «Εποχής»]

Το ειδικό σχολείο όπου υπηρετώ είναι χτισμένο δίπλα σε νεκροταφείο… Ας δεχτούμε ότι αυτό συνέβη τυχαία, όμως έχει κι αυτό τη συμβολική του αξία. την εκπαιδευτική διαδικασία σε σχέση με τα εμπόδια που την προδιαγράφουν κάθε φορά. Τι μπορεί να προσφέρει η ειδική αγωγή και ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει; Η αναπηρία είναι πολιτικό ζήτημα. Η ειδική διδακτική συνήθως την αντιμετωπίζει ως τεχνικό ζήτημα. Ξέρετε, χρειάζονται εκπαιδευτικοί με ευρεία οπτική και στάση, όχι απλώς με καλή κατάρτιση στην ειδικότητά τους. Η διαρκής κατάρτιση δημιουργεί εξειδικευμένους επαγγελματίες, που μέσα από την ειδικότητά τους μπορούν να ασκήσουν μεγάλη εξουσία πάνω στους ανάπηρους μαθητές ή τους ανάπηρους γενικότερα. Χρειάζονται άνθρωποι με πολιτική και κοινωνική συνείδηση, ώστε κάθε φορά να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που κρύβει η βιοεξουσία. Οι συνάδελφοί σας παραπονούνται για την υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων ειδικής αγωγής. Είναι μύθος ότι οι σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής υπερτερούν στην υλικοτεχνική υποδομή σε σχέση με τα γενικά σχολεία. Για παράδειγμα, το ειδικό σχολείο όπου υπηρετώ είναι χτισμένο δίπλα σε νεκροταφείο… Ας δεχτούμε ότι αυτό συνέβη τυχαία, όμως έχει κι αυτό τη συμβολική του αξία. Είναι διώροφο κτίριο και συστεγάζονται τρία σχολεία: ένα σχολείο για παιδιά με αυτισμό και ένα άλλο για παιδιά με κινητικές δυσκολίες που βρίσκονται στο ισόγειο. Όλο το κτήριο αυτό έχει δαιδαλώδεις διαδρόμους και τα

παιδιά χρειάζονται πάντα κάποιον να τα οδηγεί στην τάξη τους. Οι εκπαιδευτικοί αγωνιούν, με αποτέλεσμα να αναλωνόμαστε σε μια παιδονομική διαδικασία εις βάρος της παιδαγωγικής. Τόση συγκέντρωση μαθητών με τόσες περιπτώσεις προβλημάτων είναι απαράδεκτη. Πρέπει να επισημάνω ότι στο σχολείο αυτό δεν έχουν όλα τα παιδιά νοητική υστέρηση. Κάποια βρίσκονται εκεί για κοινωνικούς λόγους: όπως παιδιά οικογενειών που δυσκολεύονται στην ανατροφή των παιδιών τους ή δε είχαν τη διαχειριστική ικανότητα να επιβάλλουν τα παιδιά τους στα γενικά σχολεία. Όμως, αλλού βρίσκεται κατά τη γνώμη μου το πραγματικό πρόβλημα: Τα ειδικά σχολεία λειτουργούν ως άλλοθι κοινωνικής πολιτικής. Ο πολλαπλασιασμός τους ζητείται στο όνομα της προστασίας της αναπηρίας, αλλά θα οδηγήσει στη μεγαλύτερη γκετοποίησή της. Η λύση είναι η συμπεριληπτική εκπαίδευση, η οποία είχε αρχίσει να συζητείται στην Ελλάδα στις αρχές του 2000, αλλά δεν προχώρησε. Οι σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής επικεντρώνονται στις διαγνώσεις και ασχολούνται με το τι δεν μπορεί να καταφέρει ο μαθητής και όχι τι μπορεί να πετύχει. Υπάρχει ιατρικοδιαγνωστικοκεντρικό σύστημα. Το οποίο προκαταλαμβάνει την πορεία του μαθητή και πολλές φορές πολλοί συνάδελφοι, κατά τη γνώμη μου εσφαλμένως, πρώτα συμβουλεύονται τη διάγνωση και μετά βλέπουν το μαθητή. ∆εν μπαίνουν στη διαδικασία να φανταστούν το μαθητή πέρα από τη

βλάβη του. Τι ακριβώς είναι η συμπεριληπτική εκπαίδευση; Τα ειδικά σχολεία δεν είναι σχολεία γειτονιάς, βρίσκονται σε συγκεκριμένα σημεία και συγκεντρώνουν παιδιά από όλη την περιοχή. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στη μετακίνηση, αλλά κυρίως τα ανάπηρα παιδιά απομονώνονται από την κοινότητα, δεν πηγαίνουν στα σχολεία που πάνε τα αδέρφια τους, δεν βγαίνουν, δεν έχουν φίλους στη γειτονιά. Η συμπερίληψη πρέπει να εφαρμοστεί σταδιακά λαμβάνοντας υπόψη και τις συνθήκες που επικρατούν στα γενικά σχολεία. Ένα πρώτο βήμα θα ήταν η δημιουργία ειδικών τάξεων στα γενικά σχολεία. Υπάρχουν βέβαια έρευνες που έχουν δείξει ότι όπου εφαρμόστηκε, υπήρξαν διαχωρισμοί. Όμως, για λόγους ιστορικής ολοκλήρωσης πρέπει να προχωρήσουμε σε αυτό το βήμα, έτσι ώστε να σπάσει σιγά σιγά η γκετοποίηση των ανάπηρων μαθητών. Πολλοί κινδυνολογούν υποστηρίζοντας ότι αυτά δεν μπορεί να συμβούν στην Ελλάδα της κρίσης, όμως πρέπει να τονιστεί ότι εδώ και χρόνια ο εθνικός και υπερεθνικός λόγος προωθεί τη δημιουργία κέντρων συγκέντρωσης. Τουλάχιστον ας μπούμε στη διαδικασία να διαχειριστούμε δημιουργικά την επιτακτικότατα της κρίσης. Μια έρευνα σε σχολεία της Καλλιθέας και του Αμαρουσίου έδειξε ότι οι εκπαιδευτικοί είναι θετικοί στη συμπερίληψη μαθητών με κινητικά προβλήματα, καθώς και με προβλήματα ακοής ή όρασης, ενώ δεν δέχον-

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

ται εύκολα τη συμπερίληψη μαθητών με ψυχολογικές διαταραχές και νοητική υστέρηση. Κάποιοι επιμένουν να αναπαράγουν την κατηγοριοποίηση των ανάπηρων ατόμων με βάση το είδος και το βαθμό της βλάβης. Η αντίληψη αυτή βασίζεται σε μια ατομοκεντρική εξήγηση της αναπηρίας, ενώ το ζήτημα είναι ευρύτερο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων τα εμπόδια που συναντούν οι ανάπηροι μαθητές δεν έχουν σχέση με τους λειτουργικούς περιορισμούς της βλάβης τους, αλλά με τα δομικά χαρακτηριστικά και την κουλτούρα των σχολικών μονάδων. Για το λόγο αυτό χρειάζεται να στρέψουμε την προσοχή μας όχι στο πώς θα αντιμετωπίσουμε τον ανάπηρο μαθητή, αλλά στο πώς θα κατανοήσουμε τα εμπόδια που η σχολική κοινότητα βάζει. Ποια αποτελέσματα θα φέρει η κατάργηση των ειδικών σχολείων; Τα σχολεία ειδικής αγωγής επηρεάζονται πολύ από τη στάση και τη νοοτροπία της ελληνικής κοινωνίας προς την αναπηρία και την αναπαράγουν με τον ίδιο τρόπο. Το ελληνικό κράτος νόμισε ότι με την επιδοματική πολιτική θα σκεπάσει το πρόβλημα. Το κράτος ουσιαστικά πετάει το μπαλάκι στην οικογένεια. Σε επίπεδο αναπαραστάσεων παρουσιαζόμαστε ως μια οικογενειοκεντρική κοινωνία. Αυτό όμως χωράει πολύ μεγάλη συζήτηση. Από την προσωπική μου επαγγελματική εμπειρία ερχόμενος σε επαφή με ένα μεγάλο φάσμα των οικογενειακών σχηματισμών, διαπίστωσα τη ρευστότητά τους. Συνεπώς, η επίκληση της προστασίας της οικογένειας είναι μια επίφαση κρατικής ευαισθησίας, η οποία στην πραγματικότητα δεν αναγνωρίζει τη ρευστότητα των οικογενειακών σχηματισμών και επιμένει να τις προβληματικοποιεί, ετικετοποιεί και στιγματίζει «προσφέροντας τη λύση» των κέντρων συγκέντρωσης, δηλαδή των ειδικών σχολείων, και παράλληλα κατασκευάζει και την ενοχή των οικογενειακών σχηματισμών που σε καμία περίπτωση οι μέχρι τώρα κρατικές πολιτικές δεν αναγνώρισαν τις ανάγκες τους. Η βαθμιαία κατάργηση των ειδικών σχολείων θα είναι και η αναγνώριση ενός προνιακού πλουραλισμού όπου θα τοποθετεί τη φροντίδα στη σφαίρα της πολιτικής πράξης και έτσι η συμπερίληψη των ανάπηρων μαθητών θα σημάνει και τη συμπερίληψη των συλλογικών ευθυνών απέναντι σε κάθε μορφή διαφορετικότητας. Όχι σε μια κατασκευή της διαφορετικότητας, αλλά προς μια απελευθερωτική και χειραφετησιακή πολιτική που δεν θα διαχωρίζει τη διδασκαλία από τη φροντίδα.

KOIΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

ΕΙ∆ΙΚΟ ∆ΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΥ

Κατεδαφίστε το Μπάντμιντον

Έναρξη με πολιτικές δηλώσεις στη δίκη του Βελβεντού

εκίνησε την Παρασκευή στο ειδικό δικαστήριο των φυλακών Κορυδαλλού η δίκη για την υπόθεση της ληστείας στο Βελβεντό Κοζάνης. Όλοι θυμούνται όσα είχαν ακολουθήσει τη σύλληψη των τεσσάρων νεαρών τον περασμένο Φλεβάρη, με την ακραία κακοποίησή τους από τους αστυνομικούς του Α.Τ. Κοζάνης και τη δημοσιοποίηση των φωτογραφιών τους εμφανώς αλλοιωμένων στο photoshop, περιστατικά τα οποία η ΕΛΑΣ εξέτασε μέσω Ε∆Ε-εξπρές και έκρινε ότι χρησιμοποιήθηκε η «απαραίτητη ποσότητα βίας». Οι τέσσερις αναρχικοί Γιάννης Μιχαηλίδης, ∆ημήτρης Μπουρζούκος, Γιάννης Πολίτης και Νίκος Ρωμανός παραπέμφθηκαν με βάση τον τρομονόμο, ενώ αργότερα στη δικογραφία προστέθηκαν ο Αργύρης Ντάλιος και ο Φοίβος Χαρίσης, οι οποίοι συνελήφθησαν στη Νέα Φιλαδέλφεια. Προχθές το πρωί στην αί-

θουσα του δικαστηρίου, η οποία ήταν γεμάτη από συγγενείς και αλληλέγγυους, προσήλθαν οι πέντε από τους έξι κατηγορούμενους –ο Γ. Πολίτης εκπροσωπήθηκε από το δικηγόρο του– και αφού διάβασαν από μία σύντομη πολιτική δήλωση τρεις από αυτούς αποχώρησαν. Κοινό σημείο των περισσότερων ήταν η απαξίωση του δικαστηρίου ως κριτή των πράξεών τους, πολλώ δε μάλλον που η καταδίκη τους έχει, όπως ισχυρίστηκαν,

προαποφασιστεί. «Αφού λοιπόν αισθάνεστε την ανάγκη να δικάσετε, δικάστε τις άδειες καρέκλες μας» είπαν χαρακτηριστικά ο Ν. Ρωμανός και ο Γ. Μιχαηλίδης (ολόκληρες οι δηλώσεις είναι αναρτημένες στο Indymedia). Η έδρα απέρριψε το αίτημα των δικηγόρων για αναβολή, ενώ δεσμεύτηκε ότι θα διαβιβάσει στον αρμόδιο εισαγγελέα το δεύτερο –και πάγιο– αίτημα να μην καταγράφονται τα στοιχεία των ανθρώπων που

παρακολουθούν τη δίκη. Αξίζει να αναφερθεί, ωστόσο, ότι λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της δίκης, την περασμένη ∆ευτέρα, ένας νέος κύκλος ποινικών διώξεων άνοιξε για τους κατηγορούμενους του Βελβεντού. Η αρχή έγινε με τον ∆. Μπουρζούκο στον οποίο αποδόθηκαν κατηγορίες για εμπρησμούς, εκρήξεις και πλαστογραφία, χωρίς ωστόσο να υπάρχει κανένα στοιχείο εναντίον του, όπως δήλωσε στην «Εποχή» η συνήγορός του Άννυ Παπαρούσου. Εκτίμησε μάλιστα ότι τα ευρήματα στα οποία «στηρίζονται» οι διώξεις (κατά βάση ένα στικάκι από έρευνα σε σπίτι κατηγορουμένου) είναι εξ αρχής γνωστά, αλλά σκοπίμως δεν έχουν περιληφθεί στη βασική δικογραφία ώστε να αποτελέσουν αν χρειαστεί χωριστή υπόθεση. Η επόμενη συνεδρίαση του δικαστηρίου ορίστηκε για τις 12/12. Ρ.Κ.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΝΑΥΤΟ∆ΙΚΕΙΟΥ

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ «Μακάρι να ’χα δυο καρδιές…»

η δεκαετία του ’80 πηγαίναμε σχεδόν κάθε μέρα στην ταβέρνα «Το Ίγγλις». Ανηφορίζοντας στην άνω πόλη, σε μια ωραία γειτονιά, μπροστά σε μια πλατειούλα στρωμένη με πέτρα περάσαμε πολλές βραδιές με καλαμπούρι και ατέλειωτες συζητήσεις. Η παρέα ήταν σταθερή και την αποτελούσαν η Ειρήνη, ο Πάνος, ο Γιάννης και ο Πέτρος ενώ, κατά καιρούς, τη συμπλήρωναν και άλλοι φίλοι, όπως ο «Θεός» με τις περίτεχνες αμπελοφιλοσοφίες του, που έμενε εκεί κοντά. Ταβερνιάρης ήταν ο Μανώλης και αντισυμβατικός σερβιτόρος ο Κώστας, δυστυχώς έχουν πεθάνει και οι δυο. Τα εδέσματα ήταν πολύ συγκεκριμένα: σουβλάκια, μοσχαρίσια γλώσσα, κολοκυθοκεφτέδες, μυαλά αρνίσια και μία-δύο σαλάτες. Η κουζίνα δεν ήταν κι η καθαρότερη, ενώ το σέρβις είχε τους δικούς του κώδικες. Τι μας ένοιαζαν, όμως, τότε όλα αυτά; Το μαγαζί έγινε δικό μας, κολλήσαμε σ’ αυτή την ταβέρνα για αρκετά χρόνια. Κάποια στιγμή, για διάφορους λόγους, σταματήσαμε να πηγαίνουμε στο Ίγγλις και πέρασαν πολλά χρόνια, δεκαετίες, για να το ξαναεπισκεφτώ. Όλα πλέον έχουν αλλάξει από τότε. Άλλος ιδιοκτήτης, ανακαίνιση, μεγαλύτερος κατάλογος, ευγενείς σερβιτόροι και όχι σαν τον Κώστα που συνεχώς μας διαολόστελνε. Η βραδιά όμως ήταν ιδιαίτερη, έπαιζε μπουζούκι ο Φώτης παρέα με τρεις θαυμάσιους μουσικούς, κιθάρα κι ακορντεόν και τραγούδι. Επιλεγμένο λαϊκό τραγούδι, πολύς Μίκης Θεοδωράκης και τραγούδια-έκπληξη που σπάνια τα ακούει κανείς! Σε ατμόσφαιρα σχεδόν κατανυκτική, όλο το μαγαζί έγινε μια παρέα. Οι μουσικοί παίζανε χωρίς μικρόφωνα κι οι μυημένοι θαμώνες συμμετείχαν σε ένα γλέντι που θύμιζε τους παλιούς καλούς καιρούς. Τότε, όταν δεν μας είχε τσακίσει ο οικονομικός πόλεμος και δεν είχε κατακλύσει την κοινωνία αυτή η πρωτοφανής μαζική κατάθλιψη. Σε τέτοιες περιπτώσεις, σε επισκέπτονται βαριές σκέψεις: τι ντροπή, εγώ να τραγουδάω, να γλεντάω και τόσος κόσμος να ζει στην ανεργία, την ανέχεια και την απόγνωση. Τότε όμως έρχεται η λύτρωση της λαϊκής σοφίας, της ευαισθησίας που εμπεριέχουν οι υπέροχοι στίχοι της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, οι οποίοι περιγράφουν με τον καλύτερο τρόπο πώς μπορεί να νιώθει σήμερα ο έλληνας πολίτης: «Μακάρι να `χα δυο καρδιές/ η μια για να πονάει/κι όταν την πνίγουν οι καημοί, μες τη ζωή/ η άλλη να γλεντάει». Ήταν υπέροχη βραδιά, από αυτές που όλες οι παρέες τραγουδάνε μαζί, που νιώθεις τη ζεστασιά του διπλανού τραπεζιού, τη μυσταγωγία, τη λυτρωτική δύναμη του λαϊκού τραγουδιού που μπορεί να λειτουργήσει σαν αντίδοτο στην κατήφεια, στην αρνητική ψυχολογία, στην κοινωνική κατάθλιψη στην οποία μας έχουν καταδικάσει τα απάνθρωπα μνημονιακά μέτρα της εξουσίας. Και κάποια στιγμή, σαν επιστέγασμα της νοσταλγίας, ένοιωσα να μου λείπει η γνώριμη τσίκνα, του παλιού Ίγγλις του Μανώλη, που δεν έφευγε ποτέ από τα ρούχα μας… Ο δικηγόρος του διαβόλου

Τους καταδίκασαν για βασανιστήρια

«∆εν ζητάω εκδίκηση. Αυτό που θέλω είναι να μην ξανασυμβούν αυτά σε άλλους ανθρώπους», δήλωσε στο Ναυτοδικείο ο βασικός μάρτυρας κατηγορίας για τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε ομάδα προσφύγων πάνω σε σκάφος του λιμενικού το καλοκαίρι του 2007 ανοιχτά της Χίου. Και η καταδικαστική απόφαση για τους δύο από τους τρεις κατηγορούμενους λιμενικούς είναι σίγουρα μια κερδισμένη μάχη σε αυτή την κατεύθυνση. Συγκεκριμένα, τους επιβλήθηκαν ποινές κάθειρξης 6 ετών και φυλάκισης 3 ετών, αντίστοιχα, με ανασταλτικό αποτέλεσμα, πολυετείς ποινές αποστέρησης πολιτικών δικαιωμάτων, καθώς και στον πρώτο εξ αυτών καθαίρεση από το βαθμό του, μετά την αμετάκλητη εκδίκαση της υπόθεσης. «Καλή στιγμή για τη δικαιοσύνη» χαρακτήρισαν στην «Εποχή» την απόφαση οι δύο δικηγόροι που εκπροσώπησαν τον μαροκινό πρόσφυγα, Βασίλης Παπαστεργίου και Βασίλης Παπαδόπουλος. Η απόφαση του Ναυτοδικείου έχει αυτονόητα μεγάλη σημασία. Το δικαστήριο μετά από λεπτομερή, εξαντλητική μελέτη της υπόθεσης έκρινε ως βάσιμους τους ισχυρισμούς δύο ανθρώπων που εισήλθαν στη χώρα ως άνθρωποι χωρίς χαρτιά, ως “λαθρομετανάστες” κατά τη δικογραφία, και αντίστοιχα καταδίκασε ως υπαίτιους των σε βάρος τους πράξεων δύο μέλη του Λιμενικού Σώματος, δηλαδή δύο δημόσιους υπαλλήλους. Επέδειξε δηλαδή τη δέουσα αμεροληψία και αποστασιοποίηση από την εθνική και κοινωνική καταγωγή των διαδίκων. Η δικαιοσύνη βέβαια οφείλει πρωτίστως να προλαμβάνει και να αποτρέπει την εκδήλωση τόσο βάναυσων προσβολών της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, όπως τα βασανιστήρια. Από αυτή τη σκοπιά η απόφαση έχει τη σημασία της ενόψει των ισχυρών ενδείξεων για ανάπτυξη και άλλων παράνομων συμπεριφορών οργάνων της ελληνικής Πολιτείας, όπως η παράνομη επαναπροώθηση προσφύγων στα σύνορα Ελλάδας και Τουρκίας». Μια τέτοια απόφαση –ακριβώς λόγω και της… σπανιότητάς της– δεν μπορεί παρά να δημιουργεί αισθήματα ικανοποίησης, ωστόσο, όπως επισημαίνουν και οι δύο δικηγόροι «υπάρχει πάντα και η κρίση σε δεύτερο βαθμό». Ρ.Κ.

Το Μπάντμιντον από προσωρινό κτίσμα έχει γίνει μόνιμο με τη λειτουργία του να έχει κατοχυρωθεί μέχρι το 2024, παρά τις δύο αποφάσεις του ΣτΕ με ακύρωση των οικοδομικών αδειών. Ο δήμος Αθηναίνων, αντί να πάρει θέση υπεράσπισης του πάρκου Γουδή, ενός από τους τελευταίους μεγάλους ελεύθερους δημόσιους αδόμητους χώρους έκτασης 4.000 στρεμμάτων, αρκέστηκε στη συγκρότηση μιας διαπαραταξιακής επιτροπής, που μάλλον θα μείνει στα χαρτιά. Η Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή απαιτεί την άμεση κατεδάφιση του Μπάντμιντον και καλεί σε συγκέντρωση στο σταθμό μετρό Πανόρμου τη ∆ευτέρα 2 ∆εκεμβρίου στις 6 μ.μ. για πορεία στο ΥΠΕΚΑ.

Εκδηλώσεις

*** Το «Άνω Κάτω στο Καλαμάκι» μάς καλεί το Σάββατο 7 ∆εκεμβρίου 2013 στις 9 μ.μ. στην ταβέρνα «Το ξέφωτο» (Πλάτωνος 21 κ’ Σόλωνος, Καλαμάκι) για μια βραδιά Άνω-Κάτω με καλό φαγητό και ποτό, με ζωντανή μουσική και χορό.

*** Η Ομάδα Πολιτισμού του Λιμανιού της Αγωνίας προβάλει την ταινία του Κ. Κατζουράκη «Ο δρόμος προς τη ∆ύση» την Τετάρτη 4 ∆εκεμβρίου στις 8.45 μ.μ. στο Στέκι του (Ελ. Βενιζέλου και Πραξιτέλους 78). Μιλούν: Κ. Κατζουράκης, Κ. Γέρου και Ν. Πολίτης. Αντί εισόδου καλούνται οι θεατές να φέρουν τρόφιμα μακράς διάρκειας.

Αλλαγή ονόματος

Η ∆ημήτρη Μαριέλα του ∆ημητράκη και της Αρετής, κάτοικος Αθηνών, που γεννήθηκε στους Άγιους Σαράντα Αλβανίας το έτος 1986 και είναι εγγεγραμμένη στο δημοτολόγιο του δήμου Αθηναίων, με α/α οικογενειακής μερίδας 536686/1 με αίτησή της ζήτησε την αλλαγή του επωνύμου της από «∆ημήτρη» σε «∆ημητρίου». Κάθε ένας που δεν συμφωνεί με αυτή την αλλαγή, να στείλει εγγράφως τις αντιρρήσεις του μέσα σε 15 μέρες από τη δημοσίευση στο τμήμα ∆ημοτολογίου του δήμου Αθηναίων (πλατεία Κοτζιά).

Γάμος

Η Βαλμπόνα Κολγκίνι, του Ιντρίζ Κολγκίνι και της Λουμπτουρίε, κάτοικος Μεγαλόπολης και ο ∆ημήτριος Βασιλόπουλος της Τασίας και του Θάνου Βασιλόπουλου, κάτοικος Μεγαλόπολης θα παντρευτούν στην Αθήνα στο ∆ημαρχείο Ελληνικού τον ∆εκέμβριο 2013.

“

Τα προηγούμενα χρόνια βρεθήκαμε σε μια κατάσταση ύπνωσης, είχαμε αποκοιμηθεί ομαδικά. Τώρα αφυπνιζόμαστε βίαια, μένουμε χωρίς δουλειά, τα πάντα καταρρέουν. ∆εν νομίζω ότι αυτός ο βίαιος τρόπος αφύπνισης θα αποδειχθεί και αποτελεσματικός.

ΘΕΑΤΡΟ

* ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΗΘΟΠΟΙΟ ΡΑΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙ∆ΟΥ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΑΕΡΑΣ»

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Αν και με τόσες αποχρώσεις ο «Αέρας», στο τέλος της παράστασης με κέρδισε η συγκίνηση. Για τις δύο σπουδαίες ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου, την Ράνια Οικονομίδου και την Ρένη Πιττακή, που μαζί και μόνες στη σκηνή του Πόλη θέατρο, με την αγωνία της ευαισθησίας τους και τη δεξιοτεχνία της εμπειρίας –ή και αντίστροφα–, ερμήνευσαν σε μια νέα θεατρική στέγη, ένα ολοκαίνουργιο θεατρικό έργο του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες της νεαρής Σύλβιας Λιούλιου. Μια παράσταση που δύσκολα την κατατάσσεις σε ένα θεατρικό είδος, που μιλά για πτυχές των ανθρώπινων σχέσεων οικείες και συχνά ανεπεξέργαστες προσεγγίζοντάς τις με κωμική και ανατρεπτική διάθεση. Όμως, ο «Αέρας πατάει γερά στα πόδια τους. Με αφορμή την παράσταση, η «Εποχή» συζήτησε με την Ράνια Οικονομίδου για την εμπειρία της συμμετοχής της σε θεατρικές ομάδες που έγραψαν ιστορία αλλά και της τωρινής συνεργασίας της με νέους ανθρώπους. «Ευτυχώς, υπάρχουν νέα παιδιά με νέο ήθος» μας είπε.

Τη συνέντευξη πήρε η Ζωή Γεωργούλα Και εσύ και η Ρένη Πιττακή αντιπροσωπεύετε μια γενιά θεατρική, που μαζί με άλλες γυναίκες ηθοποιούς της γενιάς σας, όπως η Κάτια Γέρου, προσφέρατε σημαντικά στο ελληνικό θέατρο και αυτό σας αναγνωρίζεται. Ωστόσο, βρίσκεστε άστεγες επαγγελματικά, δίχως καμιά σιγουριά, αναζητώντας για κάθε θεατρική περίοδο δουλειά εκ νέου. Έκπτωτες. Θα σου πω και κάτι ακόμα: είχαμε κάνει πρόταση για τη φετινή παρά-

νας εξαιρετικός χώρος με πολύ καλή ενέργεια και πολύ καλή θεατρική υποδομή. Ο ∆άνης το ανακαίνισε με γνώση, φροντίδα και μεράκι, όπως και ο ίδιος είναι πολύ γενναιόδωρος και φιλόξενος. Έχεις μεγάλη εμπειρία από ομαδικά εγχειρήματα, προσπάθειες που έγραψαν ιστορία για το ελληνικό θέατρο, όπως η «Σκηνή» και το «Εμπρός». Τι έμαθες από αυτές τις εμπειρίες; Ο άνθρωπος είναι πάνω από όλα, αυτός καθοδηγεί τα πράγματα. Οι ομάδες, επειδή απαρτίζονται από ανθρώπους, ακολουθούν

Χρειάζεται να είμαστε αγωνιστές και αισιόδοξοι

Η Ράνια Οικονομίδου (αριστερά) και η Ρένη Πιττακή, στον «Αέρα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη σε σκηνοθεσία της Σύλβιας Λιούλιου. σταση σε ένα θέατρο που αισθανθήκαμε κοντινό μας, το οποίο δέχθηκε τη συνεργασία αλλά χωρίς να αναλάβει την παραγωγή. Αναζητήσαμε και βρήκαμε με δυσκολία παραγωγό, ώσπου κάποια στιγμή ο παραγωγός μάς πήρε τηλέφωνο για να μας πει ότι δεν μπορεί η παράσταση να παιχτεί στο θέατρο που είχαμε συμφωνήσει, διότι ο ιδιοκτήτης δέχτηκε μια άλλη πρόταση, από ένα σπουδαίο σκηνοθέτη και το σκέφτεται. Ο ιδιοκτήτης της θεατρικής σκηνής είχε τη δική του εκδοχή, όμως, ότι η εν λόγω πρόταση έγινε στον παραγωγό και ο παραγωγός την πρότεινε, εις βάρος μας, στο θεατρικό χώρο. Εν ολίγοις, γινόταν ένα μεταξύ τους παιχνίδι που σε κάθε περίπτωση μας άφηνε απέξω. ∆εν υπάρχει λόγος να πούμε ονόματα, αλλά θέλω να πω ότι η παράσταση και οι συντελεστές της βρεθήκαμε εκτός θεατρικής στέγης, ξαφνικά τον Ιούνιο, ενώ είχε υπάρξει συμφωνία και εν μέσω προετοιμασίας. Στον αντίποδα, όμως, βρίσκεται αυτός ο θεατρικός χώρος όπου βρισκόμαστε τώρα, το Πόλη θέατρο του ∆άνη Κατρανίδη, έ-

την πορεία των ανθρώπων που τις δημιουργούν. Όταν στην ομάδα υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να άρχουν, λειτουργούν εις βάρος της ίδιας της ομάδας. Αν πρόκειται για ομάδες που έχουν εκκινήσει με τη συμφωνία ότι όλοι λειτουργούν επί ίσοις όροις, είναι δύσκολο να επιβιώσουν. Και στις δύο ομάδες όπου είχα υπάρξει συνιδρυτικό μέλος, αυτή ήταν η ιδέα και πράγματι απαρτίζονταν από ανθρώπους άξιους και ισάξιους. Η κατοπινή πορεία, άλλωστε, μετά τη διάλυση των ομάδων, το αποδεικνύει, διότι δημιουργήθηκαν από αυτούς τους ανθρώπους θέατρα εξίσου σημαντικά. Οι διαφωνίες μας δεν ήταν ποτέ καλλιτεχνικής φύσης, το πρόβλημα ήταν η αρχομανία. Στον «Αέρα» συναντιέστε διαφορετικές γενιές ανθρώπων του θεάτρου. Από τη μια μεριά είστε εσύ και η Ρένη, από την άλλη ο συγγραφέας ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, αλλά και η νεαρή σκηνοθέτιδα Σύλβια Λιούλιου. Πώς είναι η εμπειρία αυτής της συνεργασίας με τη νεότερη θεατρική γενιά; Με τη Σύλβια γνωριζόμαστε από την εποχή που ήταν βοηθός του Αντώνη Αντύπα στο Απλό θέατρο στην παράσταση «Ευτυχισμένες μέρες». Σε αυτή τη συνεργασία την εκτίμησα πολύ, διότι είναι ένας νέος άνθρωπος που έχει σπουδάσει το αντικείμενό του είναι και ευφυής και με γνώσεις. Έτσι την σκεφτήκαμε όταν ο Βαγγέλης ολοκλήρωσε το έργο και της το δώσαμε να το διαβάσει. Εκείνη ενθουσιάστηκε και έτσι συνεργαστήκαμε. Πράγματι αποδείχθηκε σω-

στή επιλογή, έχουμε εξαιρετική συνεργασία. Το πιο πολύτιμο στη συνάντηση νέων και παλιότερων ανθρώπων του θεάτρου είναι να βρεθεί ο τρόπος συνεργασίας σε ισότιμη βάση, κανείς δεν ήρθε στις πρόβες με μια άποψη που επιχείρησε να την φορέσει στον άλλο. Μέρα με τη μέρα διαμορφώσαμε μαζί μια κατεύθυνση, πράγμα όχι εύκολο καθώς είχαμε να κάνουμε με ένα έργο δύσκολο, που δεν κατατάσσεται εύκολα σε ένα θεατρικό είδος. Ακροβατήσαμε σε μια ιδιαίτερη, ευαίσθητη ισορροπία. Το πρώτο μισό του «Αέρα» δίνει στο θεατή στοιχεία για να συνθέσει μια εικόνα που, στη συνέχεια, το δεύτερο μισό αποσυνθέτει. Νομίζω ότι ο συγγραφέας παίζει με τις έννοιες του καλού και του κακού και τον τρόπο που τις ορίζουμε. Πράγματι και αποκαλύπτεται ότι το συμφέρον παίζει πολύ μεγάλο ρόλο, τελικά, στις ανθρώπινες σχέσεις. ∆υστυχώς όταν πρόκειται για τα χρήματα, ο άνθρωπος γίνεται θηρίο. Πώς αλλιώς θα είχαμε φτάσει σε αυτό που ονομάζουμε «οικονομική κρίση»; ∆εν πρόκειται για θεομηνία, άνθρωποι την έφτιαξαν την κρίση και αυτό είναι το τραγικό. Σταματάει το μυαλό μου πια, όταν αναλογίζομαι το ανθρώπινο είδος. Ζούμε σε αυτόν τον υπέροχο πλανήτη και αντί να προσπαθούμε να μοιραστούμε τα αγαθά χωρίς μίση, ο άνθρωπος έχει στο μυαλό του πώς να εξαντλήσει τους φυσικούς πόρους, να κάνει πόλεμο, να ζήσει αυτός καλά και ο άλλος ας πεθαίνει. Είναι αδιανόητο, νοιώθω να με χωρίζει άβυσσος απο αυτές τις συμπεριφορές. Τι νομίζεις ότι λείπει για να ανατραπεί αυτή η κατάσταση; Είναι μειοψηφία οι άνθρωποι που επιθυμούν παγκόσμια ειρήνη και μια δίκαιη κατανομή των αγαθών του πλανήτη. Η έγνοια της πλειονότητας είναι πώς να ενταχθεί σε αντίπαλα στρατόπεδα και να συγκρουστεί. Νομίζω ότι η βάση πάνω στην οποία πορεύεται η ανθρωπότητα είναι τελείως λανθασμένη. Μπορεί να ακούγεται πολύ ρομαντικό, αλλά πιστεύω στην αγάπη, στην κατανόηση ότι όλες οι φυλές και τα έθνη έχουμε ανάγκη ακριβώς τα ίδια πράγματα. Το μίσος, η αντιπαράθεση, τα σύνορα δεν οδηγούν πουθενά. Χρειάζεται ο καθένας μας να ελέγξει και να καλλιεργήσει τη συνείδησή του. Τα προηγούμενα χρόνια βρεθήκαμε σε μια κατάσταση ύπνωσης, είχαμε αποκοιμηθεί ομαδικά. Τώρα αφυπνιζόμαστε βίαια, μένουμε χωρίς δουλειά, τα πάντα καταρρέουν. ∆εν νομίζω ότι αυτός ο βίαιος τρόπος αφύπνισης θα αποδειχθεί και αποτελεσματικός. Η επαφή σου με τη νέα γενιά, και ως δασκάλα στο Εθνικό Θέατρο, σου δίνει ελπίδα; Η τάξη μου είναι εξαιρετική. Παιδιά αφοσιωμένα, με ευγένεια, με διάθεση για δουλειά. Πραγματικά τα χαίρομαι. Υπάρχουν νέα παιδιά με νέο ήθος. Αυτό που λέω στους μαθητές μου είναι: ο κόσμος είναι δικός σας, μην επαναλάβετε τα δικά μας λάθη. Πετάξτε, ορμήστε μπροστά για να φτιάξετε το μέλλον που οραματίζεστε. Χρειάζεται να είμαστε αγωνιστές και αισιόδοξοι, αλλιώς θα μας έχει νικήσει όλους το σύστημα. Ο «Αέρας» παρουσιάζεται κάθε ∆ευτέρα και Τρίτη στις 8.30μ.μ. και Τετάρτη, στις 6.30μ.μ., στο Πόλη θέατρο [Φωκαίας 4 & Αριστοτέλους 87, Πλ. Βικτωρίας (δίπλα στον ηλεκτρικό σταθμό), κρατήσεις: 2111828900 (10π.μ. – 1μ.μ. και 5 – 9μ.μ.)]

“

ΓΚΕΟΡΓΚ ΜΠΥΧΝΕΡ «ΒΟΥΤΣΕΚ», ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑ∆Α «ΣΗΜΕΙΟ ΜΗ∆ΕΝ» (Θ. ΑΤΤΙΣ, ΝΕΟΣ ΧΩΡΟΣ)

Ο Μπύχνερ ξέρει πολύ καλά και δείχνει ακόμα καλύτερα πως η βία γεννά βία: άλλοτε είναι η απελπισμένη ατομική βία που γεννά νέα αθώα θύματα κι άλλοτε είναι βία πολιτική που οραματίζεται την ανατροπή.

αποσπασματικότητα του «Βόυτσεκ» (1836) δεν του προσδίδει απλώς μια γοητευτική αινιγματικότητα, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ερμηνείας του. Μπορεί να έχει παγιωθεί η σειρά των 17 από τις 25 περίπου σκηνές του, αλλά η θέση που ο κάθε σκηνοθέτης θα βάλει τις σκόρπιες σκηνές, ορίζει κατά κάποιο τρόπο την ερμηνευτική γραμμή. Όπως και να ‘χει, ο 24χρονος Μπύχνερ, άρρωστος, ταλαιπωρημένος από διώξεις για την πολιτική του δράση, γράφει ένα έργο που θα αποτελέσει εμβληματικό ορόσημο για τις απαρχές του σύγχρονου θεάτρου. Κεντρικό πρόσωπο ο Φραντς Βόυτσεκ, κουρέας στο στρατό, φτωχός, ένας κοινωνικός παρίας, που υφίσταται τον εξευτελισμό και την εκμετάλλευση από τις μικρές και τις μεγάλες εξουσίες της ζωής του. Βυθισμένος στο φόβο και την ταπείνωση, παιδί και φορέας ηθικής τάξης που τους κανόνες της καθορίζει η Εκκλησία διαρκώς ενοχοποιημένος και ενοχικός, συνθλίβεται μέσα στα στενά όρια μιας ζωής που δεν την αντέχει και γλιστράει στην παράνοια. Η καθημερινή βία που υφίσταται –η βία της στρατιωτικής ιεραρχίας, της θρησκευτικής καταπίεσης, της ταπείνω-

«Το μουρμουράει ο τοίχος δεν ακούς;»

Η τρέλα δεν είναι πρωτόγνωρο θέμα στην τέχνη, ακόμα πιο πολύ στην τέχνη του λόγου. Από τον σοφόκλειο «Αίαντα» ως τους σοφούς τρελούς του Σαίξπηρ και από εκεί ως την ιδιαίτερη θέση που κατέχει η μελέτη και η παρουσίαση των τρελών στα διαφωτιστικά κείμενα, αποτελεί προνομιακό λογοτεχνικό τόπο. Ο Μπύχνερ είναι σοβαρός μελετητής του ∆ιαφωτισμού («Ο θάνατος του ∆αντών» όχι μόνο δείχνει το ενδιαφέρον του για τις βασικές ιδεολογικές συγκρούσεις της Γαλλικής Επανάστασης αλλά καθώς συνθέτει και διαπλέκει πρακτικά των επίσημων συνεδριάσεων δείχνει και τη στοχευμένη δουλειά του στις πηγές). Κείμενα όπως «Ο ανεψιός του Ραμώ» του υλιστή Ντιντερό (θεμελιακό κείμενο για το ζήτημα) του ήταν προφανώς οικεία. Όμως ο «Βόυτσεκ» δεν χρησιμοποιεί την τρέλα ούτε ως μεταφορά ούτε ως προσωπείο κατεβαίνει στα άδυτα της ψυχής και ξεγυμνώνει τον πυρήνα της ψύχωσης ως διάρρηξη των σχέσεων του εγώ με τον κόσμο, με ό,τι ορίζεται ως

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Παραλήρημα ενός σαλεμένου μυαλού

“Himmelweg” (Ο δρόμος για τον ουρανό) Altera Pars (Μεγ. Αλεξάνδρου 123, Κεραμεικός, τηλ. 210-3410011) Το θεατρικό έργο του Χουάν Μαγιόργκα μάς μεταφέρει λίγο πίσω στο χρόνο, σε ένα πραγματικό γεγονός, χαμένο κάπου στην ιστορική μνήμη και την επιλεκτική λήθη... Στα μέσα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης Εβραίων στην Τσεχοσλοβακία, το Theresienstadt Concentration Camp, μεταμορφώθηκε κυριολεκτικά, σε θέατρο, προορισμένο να υποδεχτεί την πιο φιλόδοξη θεατρική παράσταση της σύγχρονης ιστορίας. Η σύλληψη της ιδέας ανήκε στη ναζιστική κυβέρνηση του Βερολίνου και στόχευε στη διασκέδαση των ανησυχιών της παγκόσμιας κοινής γνώμης σχετικά με τις φήμες που κυκλοφορούσαν για τις συνθήκες διαβίωσης και την τύχη των κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης πολιτών. Απαιτήθηκε πάνω από ένας χρόνος προετοιμασίας. Όταν διακεκριμένα μέλη της παγκόσμιας κοινότητας, ένας εκπρόσωπος του Ερυθρού Σταυρού και δύο κυβερνητικά στελέχη, πραγματοποίησαν προγραμματισμένη επίσκεψη είδαν να περπατούν στην πόλη χαρούμενοι Εβραίοι. Η «παράσταση» κράτησε 6 ώρες. Ο Μαγιόρκα αποτύπωσε το επεισόδιο σε ένα θεατρικό έργο που μιλά δυνατά και καθαρά για την προπαγάνδα και την εξαπάτηση. Σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και σκηνοθεσία Πέτρου Νάκου, παίζουν οι ηθοποιοί: Γιώργος Κροντήρης, Πέτρος Νάκος, ∆ημήτρης Αγοράς, Ιωάννα Μυλωνά, Κυριακή Στούρου, Βλάσης Πασιούδης. Παραστάσεις κάθε ∆ευτέρα και Τρίτη, στις 9.15μ.μ.

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

της ιατρικοποίησης και της ιατροδιαγνωσιοκεντρικότητας, με μια πρώιμη κριτική στάση απέναντι σε μια θετικιστική αντίληψη της επιστήμης και των πειραμάτων, ο γιατρός του «Βόυτσεκ», που πρεσβεύει το «η γνώση για τη γνώση» και «η επιστήμη για την επιστήμη» μια επιστήμη χωρίς κοινωνικό εφαλτήριο και σκοπό, χωρίς ηθική- αυτός ο γιατρός γίνεται μια επικίνδυνη φιγούρα. *** Η ομάδα «Σημείο Μηδέν» με τον «Βόυτσεκ» συνεχίζει και μάλλον ολοκληρώνει την έρευνά της στην έννοια του εγκλεισμού. Ο Σάββας Στρούμπος σκηνοθέτησε το έργο ως παραλήρημα ενός σαλεμένου μυαλού. «Ο κόσμος του στρατοπέδου που ζει ο Βόυτσεκ» εξηγεί στο σημείωμα του σκηνοθέτη «έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός κολαστηρίου, ενός άγονου τοπίου βίας, όχι πολύ διαφορετικού από τις σύγχρονες κοινωνίες: φτώχια σε σημείο εξαθλίωσης - εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο - τα ανθρωποπειράματα - ο εγκλεισμός μέχρι θανάτου. Τέτοια είναι τα υλικά που διαμορφώνουν τη θρυμματισμένη ταυτότητα του «υποκειμένου Βόυτσεκ». Με την παράσταση προσπάθησε να δώσει απάντηση σε δύο ερωτήματα: «Πώς γεννιέται η βία;» και το ιδιαιτέρως επίκαιρο «Γιατί οι άνθρωποι δεν εξεγείρονται όταν βιώνουν τέτοια κατάφωρη καταπίεση;». Στην προσπάθειά του μέσα από το έργο του Μπύχνερ να ανιχνεύσει απαντήσεις, στάθηκε στα βασικά σημεία στα οποία αναφερθήκαμε παραπάνω: στην εξουσία της ιεραρχίας, στην εξουσία της επιστήμης και στην εξουσία της ηθικής /θρησκείας. Τόνισε ιδιαίτερα το ρόλο του γιατρού χωρίς να πέσει καθόλου στην παγίδα της καρικατούρας, αντιθέτως προσέδωσε μια νότα δαιμονικότητας στην ασφάλεια της σιγουριάς του πως, φορέας αυτός μιας απρόσβλητης, όπως νομίζει, αλήθειας, έχει δικαιώματα πάνω στον κατατρεγμένο Βόυτσεκ. Η ∆έσποινα Χατζηπαυλίδου ανταποκρίθηκε στέρεα στο ρόλο.

«Επειδή η μέρα είναι μεγάλη και ο κόσμος παλιός…»

σης επειδή είναι αυτό που είναι και δεν μπορεί να γίνει κάτι άλλο– τον οδηγούν στην τρέλα και το φόνο. Ο Μπύχνερ ξέρει πολύ καλά και δείχνει ακόμα καλύτερα πως η βία γεννά βία: άλλοτε είναι η απελπισμένη ατομική βία που γεννά νέα αθώα θύματα κι άλλοτε είναι βία πολιτική που οραματίζεται την ανατροπή.

του Χουάν Μαγιόρκα

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

πραγματικότητα –αυτή η συνθλιπτική πραγματικότητα του κόσμου της εκμετάλλλευσης. Συναντά από ένα άλλο δρόμο και για εντελώς άλλους λόγους τον Μπαλζάκ του «Λουί Λαμπέρ» (1832). Στο μισοτελειωμένο τούτο έργο περνά μαεστρικά και οδυνηρά ο κόσμος του 19ου αιώνα και οι «Μοιραίοι» του. Και εδώ επίσης η αποσπασματικότητα επιρωννύει την ενάργεια της εικόνας: ο ασυνειδητοποίητος κοινωνικά και πολιτικά άνθρωπος, χωρίς επίγνωση των παιχνιδιών που παίζονται εις βάρος του (ο Βόυτσεκ έχει κάτι από τους σοφούς τρελούς: σκέφτεται πολύ, αλλά δεν τολμά να φτάσει σε συμπεράσματα και να μετατρέψει τη σκέψη σε πράξη ρήξης με όσα τον συνθλίβουν) η θέση της γυναίκας που αναγκάζεται να χρησιμοποιεί τη σεξουαλικότητά της σαν όπλο επιβίωσης αλλά που, ταυτόχρονα, χαίρεται τον ερωτισμό της παρά τις ενοχές που της φορτώνει η θρησκεία. η εξουσία της θρησκείας και ο σφιχτός εναγκαλισμός με τον λόγο των Γραφών που άλλοτε λειτουργεί ως μαγικός μπούσουλας και άλλοτε ως αφομοιωμένη αναφορά.

«Έφαγες τα μπιζέλια σου, Βόυτσεκ;»

Κι αν όλ’ αυτά δεν είναι πρωτόγνωρα, εκεί που ο Μπύχνερ πραγματικά εντυπωσιάζει είναι με την αναφορά στην επιστήμη και ειδικά στην ιατρική. Πάνω από ένα αιώνα πριν από την κριτική της εξουσίας της επιστήμης,

Ανέδειξε στη Μαρία τη μυστηριακή θηλυκότητα που υποτάσσεται όμως στις κοινωνικές νόρμες, ξεδιπλώνεται ζητώντας τον έρωτα αλλά κυρίως τη διαφυγή. Παγιδεύει τον Βόυτσεκ, ούσα η ίδια μέσα στην παγίδα. Ο Στρούμπος και η ομάδα Σημείο Μηδέν, που δουλεύουν με τις τεχνικές του σωματικού θεάτρου, δεν παρουσιάζουν χαρακτήρες, ούτε καν σύμβολα αλλά εκδοχές και διαδρομές. Η Ελεάννα Γεωργούλη, παρά τη νεότητα της, έχει υποκριτική ωριμότητα και ανεπτυγμένα εκφραστικά εργαλεία και εξαιρετική κίνηση, που, μαζί με μια γερή διανοητική αρματωσιά, της επιτρέπουν να κυριαρχεί το ρόλο και να τον πλουτίζει. Η Μαρία της έγραφε άνω στο σώμα της τις περιπέτειες του φύλου. Ήταν γοητευτική, ερωτική, προκλητική και βασανισμένη ενοχική, φοβισμένη και αναμένουσα προδότρα και προδομένη: ομορφιά που προσπαθεί να νικήσει τα ταξικά όρια και να προσφέρει τη λύση, να απεγκλωβίσει τη Μαρία από τον κόσμο τη φτώχιας και της υποταγής. Αυτή η διέξοδος δεν βρίσκεται στην αγκαλιά κάποιου άρχοντα, αλλά ενός στρατιωτικού λίγο πάνω από τον Βόυτσεκ στη στρατιωτική ιεραρχία. Το σκαλί είναι μικρό, ο ορίζοντας που θα της ανοίξει λειψός, αλλά γι’ αυτήν είναι κάτι που οι διαστάσεις του μεγαλώνουν στο μυαλό της. Ο Μιλτιάδης Φιορέντζης ως Βόυτσεκ απέδωσε την κάθοδο στην κόλαση με τόνους σκοτεινούς και σταδιακές επιταχύνσεις που παρέσυραν τον θεατή στο δικό του ερεβώδες ταξίδι. Ο φόνος ήταν εκεί πριν τον διαπράξει, όλη του η ερμηνεία οδηγούσε στη στιγμή της διάρρηξης και της ρήξης που είναι ο φόνος. Ο ∆αβίδ Μαλτέζε απέδωσε τον Λοχαγό με προσεγμένο ρεαλισμό ώστε να αναδείξει τις ροές εξουσίας και κατασκεύασε ένα μουσικό όργανο-υβρίδιο, ντύνοντας ο ίδιος μουσικά την παράσταση με ήχους που θύμιζαν το παράπονο της ανθρώπινης φωνής και την ανεπίδοτη οργή. Η γλώσσα της μετάφρασης, που φιλοτέχνησε η Ιωάννα Μεϊτάνη, θεατρική και ρέουσα. Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

 DAVE BRUBECK IN MEMORIAM. Ε. Αγραφιώτη και Γ. Κοντραφούρης σε δύο πιάνα

ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ Ε Κ

ΙΣ ΣΕ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν r Λ : α ει έλ ιµ Επ et.g lianam@oten

ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ

Τζουζέπε Βέρντι «Ριγολέττος»

η φετινή χρονιά εορτάζονται τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Βέρντι και η όπερα «Ριγολέττος», μία από τις πιο δημοφιλείς του ιταλού συνθέτη, παρουσιάζεται σχεδόν σε όλα τα λυρικά θέατρα της υφηλίου. Με αφορμή την επέτειο, η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει για οκτώ μόνο παραστάσεις την επιτυχημένη παραγωγή σε σκηνοθεσία, σκηνικά και κοστούμια του Νίκου Σ. Πετρόπουλου, η οποία ανέβηκε για πρώτη φορά την καλλιτεχνική περίοδο 2008-2009.Ο Πετρόπουλος έχει μεταφέρει τη δράση από τη Μάντοβα του 16ου αιώνα στην Ιταλία του Μουσολίνι, λίγο πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Το αλαζονικό περιβάλλον του έκλυτου ∆ούκα της Μάντοβας μεταφέρεται σε αυτή την εποχή της συνομωσίας και της υπεροψίας. Ο σκηνοθέτης σημειώνει: «Μιλάνο, Μάρτιος του 1938. Η Ιταλία αυτοκρατορία πλέον, από το 1936. Το απόγειο της φασιστικής δόξας. Ένα κράτος πριν την αρχή της κατάρρευσης και της καταστροφής. Ήθη έκλυτα, υπεροψία της εξουσίας, αυ-

“

θαιρεσία, καμαρίλα, συνωμοσίες, οίηση. Το ιδανικότερο πλαίσιο για μία χρονολογική, τίμια, μεταφορά του Ριγολέττου σε ένα φιλμ νουάρ. Όμως, όλα αυτά δεν τα αντιμετωπίζουμε ακόμα και σήμερα; Να λοιπόν η δυναμική του έργου». Με τη μουσική του, ο Βέρντι εξέφρασε σε αισθητικό επίπεδο το πνεύμα του ώριμου ρομαντισμού και σε πολιτικό επίπεδο την επιθυμία των συμπατριωτών του να δουν την Ιταλία ελεύθερη και ενωμένη. Αγαπήθηκε από ιδιαίτερα πλατύ κοινό και απέκτησε εξαρχής δημοτικότητα που παραμένει αμείωτη μέχρι σήμερα. Στις ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες του 19ου αιώνα, ο Βέρντι υπήρξε ο συνθέτης που έζησε εκείνη τη μοναδική στιγμή στην ιστορία της μουσικής, κατά την οποία η υψηλή τέχνη έγινε ταυτόχρονα και λαϊκή. Το τρίπρακτο μελόδραμα Ριγολέττος είναι εμπνευσμένο από το θεατρικό «Ο βασιλιάς διασκεδάζει» του Βικτόρ Ουγκό (1802-1885). Το ποιητικό κείμενο υπογράφει ο Φραντσέσκο Μαρία Πιάβε (1810-1876).

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

εκδηλώσεων

* Συγκέντρωση ενημέρωσης και διαμαρτυρίας στο δημαρχείο διοργανώνουν την Κυριακή 1 ∆εκεμβρίου, στις 11π.μ. ο δήμος Ελληνικού και οι εργαζόμενοι ΕΟΠΥΥ Αργυρούπολης. * Εκδήλωση ενάντια στις κατασχέσεις λόγω οφειλής προσωπικών εισφορών ΟΑΕΕ διοργανώνουν ο εμπορικός σύλλογος Υμηττού, ∆άφνης, Ν. Κόσμου, την Κυριακή 1 ∆εκεμβρίου, στις 11π.μ. στον κινηματογράφο Μικρόκοσμος. Μιλούν: ∆. Χριστοφίδης, Α. Μητρόπουλος, ∆. Τεμπονέρας. * Συνέντευξη Τύπου ενάντια στους πλειστηριασμούς και τις κατασχέσεις διοργανώνει ο συντονισμός συλλογικοτήτων Αττικής, τη ∆ευτέρα 2 ∆εκεμβρίου, στις 12μ., στα γραφεία της ΟΛΜΕ (Ερμού και Κορνάρου 2). * Συζήτηση στο Τζάνειο νοσοκομείο διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ, τη ∆ευτέρα 2 ∆εκεμβρίου, στις 12μ., στο αμφιθέατρο του νοσοκομείου. Μιλούν: Α. Ξανθός και Π. Παντελής. * Εκδήλωση με θέμα «Λογοθεραπεία στα παιδιά σήμερα» διοργανώνει η Λαϊκή

Στο ρόλο του Ριγολέττου θα απολαύσουμε δύο διαπρεπείς βαρύτονους με σπουδαία καριέρα: τον μεξικανό Κάρλο Αλμαγκέρ και τον κουβανό Νέλσον Μαρτίνες. Στο ρόλο του ∆ούκα της Μάντοβας εναλλάσσονται οι τενόροι Μάριο Τζεφίρι και Γιάννης Χριστόπουλος. Την Τζίλντα ερμηνεύουν οι διαπρεπείς ελληνίδες υψίφωνοι Βασιλική Καραγιάννη, Μαρία Μητσοπούλου και Χριστίνα Πουλίτση. Στο ρόλο του Σπαραφουτσίλε οι κορυφαίοι βαθύφωνοι ∆ημήτρης Καβράκος και Πέτρος Μαγουλάς, ενώ στο ρόλο της Μανταλένας η Ελένη Βουδουράκη και η Μαρισία Παπαλεξίου. Ο Λουκάς Καρυτινός θα διευθύνει την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Την Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος. Στις 6, 7, 8, 10, 11, 13, 14, 15 ∆εκεμβρίου, στις 8μ.μ., στο Μέγαρο Μουσικής αθηνών. Τιμές εισιτηρίων: 22, 40, 60, 80 ευρώ, παιδικό & φοιτητικό 13 ευρώ.

Συνέλευση Γειτονιάς Αγ. Νεκταρίου, στο 5ο δημοτικό σχολείο Ν. Ιωνίας (Μαιάνδρου 119), τη ∆ευτέρα 2 ∆εκεμβρίου, στις 6μ.μ. Μιλά ο Θ. Παπαδάκης. * Εκδήλωση μνήμης του Περικλή Ροδάκη και του Γιώργου Ανδριόπουλου, τη ∆ευτέρα 2 ∆εκεμβρίου, στις 6.30μ.μ., στην ΑΣΟΕΕ (αμφιθέατρο Αντωνιάδου). Μιλούν: Π. Αρώνης, Π. Παρφύμος, Χρ. Χαλαζίας και Μ. Χαραλαμπίδης. Συντονίζει ο Π. Κουλουφάκος. * Εκδήλωση με θέμα «Ο ευρωπαϊσμός σε κρίση» διοργανώνει η εφημερίδα «∆ρόμος της Αριστεράς», τη ∆ευτέρα 2 ∆εκεμβρίου, στις 7μ.μ., στην ΕΣΗΕΑ. Μιλούν Γ. Κιμπουρόπουλος, Ν. Κοτζιάς, Γ. Μπαλάφας, Ρ. Ρινάλντι. * Συζήτηση για την αποανάπτυξη συνδιοργανώνουν «Η Εφημερίδα των Συντακτών», το «Συν Άλλοις» και οι «Εκδόσεις των Συναδέλφων», την Τρίτη 3 ∆εκεμβρίου, στις 7μ.μ. στην ΕΣΗΕΑ. Μιλά ο Κάρλος Τάιμπο. Παρεμβαίνουν οι Γ. Κολέμπας και Γ. Μπίλλας. * Η ομάδα πόλης νέων ΣΥΡΙΖΑ διοργανώνει κύκλο σεμιναρίων με θέμα «∆εν θα ζήσουμε στην πόλη σας», την Τρίτη 3 ∆εκεμβρίου και την Τρίτη 10 ∆εκεμβρίου, στις 6.30μ.μ., στον πολυχώρο της Ανοιχτής Πόλης. Εισηγείται ο Κ. Χατζημιχάλης. * Η θεματική εργασιακών των νέων ΣΥΡΙΖΑ διοργανώνει εκδήλωση με θέμα «Μετανάστες, νεολαία, μαύρη εργασία... Πόσες Μανωλάδες χωράει η χώρα; Όσες επιτρέψουμε», την Τρίτη 3 ∆εκεμβρίου, στις 6.30μ.μ., στο πνευματικό κέντρο

•

Έφη Αγραφιώτη και ο Γιώργος Κοντραφούρης παρουσιάζουν ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πρόγραμμα αφιερωμένο στη μνήμη του Dave Brubeck που έφυγε από τη ζωή μία μόλις ημέρα πριν από τα 92α γενέθλιά του, στις 5 ∆εκεμβρίου 2012. Πρωτοπόρος, μουσικά εκπαιδευμένος, αναμορφωτής της τζαζ, χαρακτηριζόταν από αστείρευτο δυναμισμό και ενέργεια, διαρκή περιέργεια, χιούμορ και αυτοσαρκαστική διάθεση. Έγραψε πάνω από 250 έργα σε τζαζ ύφος, μουσική για μπαλέτο, ορχηστρική μουσική, ορατόρια. Η συμβολή του στην εξέλιξη της τζαζ είναι ότι κατόρθωσε να κάνει δημοφιλές και προσιτό το είδος στο παγκόσμιο κοινό.Περιόδευσε με τον Ντιουκ Έλιγκτον και την Έλα Φιτζέραλντ, δημιούργησε το επιτυχημένο κουαρτέτο Dave Brubeck Quartet, πούλησε εκατομμύρια δίσκους στον κόσμο. Το πασίγνωστο κομμάτι του «Take Five» θεωρείται το δημοφιλέστερο στην ιστορία της τζαζ και όχι μόνο, αφού με αυτό αναδεικνύεται προάγγελος της μουσικής των 60’s Οι δύο σπουδαίοι πιανίστες θα ερμηνεύσουν: Τέσσερα κομμάτια, 4 by 4 (1946), They All Sang Yankee Doodle (1976), Points of jazz (1960). Καθώς και των Darius Milhaud «Kentuckiana», αφιερωμένο στον Dave Brubeck (1948) και Leonard Bernstein «Συμφωνικοί χοροί από το West Side Story» (1961) (μεταγραφή John Musto). Την Πέμπτη 5 ∆εκεμβρίου, στις 8.30μ.μ., στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Θεοχαράκη. Τιμές εισιτηρίων: 20, 15, 10 ευρώ.

(Πανόρμου 59). Μιλούν: Μ. Μπόλαρη, Α. Καψάλης, Bledi Nevila Cuka. * Εκδήλωση με θέμα «Βάζουμε τέλος στον κατήφορο και με τον ΣΥΡΙΖΑ γυρίζουμε σελίδα» διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Κεραμεικού, Μεταξουργείου, Βοτανικού, την Τετάρτη 4 ∆εκεμβρίου, στις 7μ.μ., στον πολυχώρο @Rouf (Κωνσταντινουπόλεως 10). Μιλούν: Σ. Σακοράφα και ∆. Τσουκαλάς. * Εκδήλωση με θέμα «Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την παιδεία» διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ 7ου ∆ιαμερίσματος, την Τετάρτη 4 ∆εκεμβρίου, στις 6.30μ.μ., στο πνευματικό κέντρο (Πανόρμου 59). Μιλούν: Ε. Καλαμαρά και Κ. Θανοπούλου. * Ετήσια διάλεξη στη μνήμη του Ν. Πουλαντζά διοργανώνει το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, την Τετάρτη 4 ∆εκεμβρίου, στις 7μ.μ., στην αίθουσα εκδηλώσεων Ινστιτούτου Γκέτε, με θέμα «Αυταρχικός καπιταλισμός: η δημοκρατία σε παρακμή». Μιλούν: Φρανκ Ντέπε και Γ. Κουζέλης. * Συζήτηση με θέμα τις χρήσεις και τις εξαρτήσεις στον καιρό της κρίσης διοργανώνει το στέκι αλληλεγγύης και πολιτισμού «Ανάσα» με το ΚΕΘΕΑ, την Πέμπτη 5 ∆εκεμβρίου, στις 7μ.μ., στο πολιτιστικό κέντρο Κηφισιάς (∆ιονύσου και Μυρσίνης 2). Μιλούν: Κ. Αρβανίτης και Κ. Σκονδρογιάννη. * Εκδήλωση με θέμα «Κατανοώντας και αποδομώντας τη φασιστική προπαγάνδα στα σχολεία» διοργανώνουν ο ΣΥΡΙΖΑ εκπαιδευτικών Α΄ Αθήνας και η εφημερίδα «Αυγή», την Πέμπτη 5 ∆εκεμβρίου, στις 6.30μ.μ. Μιλούν οι Κ.

∆οξιάδης, Μ. Κουζέλης και Φ. Τσουκαλά. * Έκθεση χαρακτικών έργων του Γ. Ψυχοπαίδη εγκαινιάζει το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, στις 5 ∆εκεμβρίου, στις 8μ.μ. στο μέγαρο Εϋνάρδου (Αγ. Κωνσταντίνου 20 και Μενάνδρου). * Το βιβλίο «Στέφανος Στεφάνου: Ένας από τους πολλούς της ελληνικής

Αριστεράς 1941-1971» της Χρ. Αλεξοπούλου θα παρουσιάσουν ο ΟΝΑ του δήμου Αθηναίων, το μουσείο πολιτικών εξορίστων Άη Στράτη, τα ΑΣΚΙ, η ΕΜΙΑΝ και οι εκδόσεις Θεμέλιο, το Σάββατο 7 ∆εκεμβρίου, στις 7μ.μ. στο πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα» (Ηρακλειδών 66α και Θεσσαλονίκης). Μιλούν: Θ. Μαλικιώσης, Ζ. Συνοδινός, Μ. Τρικούκης, Κ. Τσουράκης. * Εγκαίνια των γραφείων του ΣΥΡΙΖΑ Αργυρούπολης (Κύπρου και Πολεμιστών), το Σάββατο 7 ∆εκεμβρίου, στις 8μ.μ. •

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

«Η ελληνική φωτογραφία και η φωτογραφία στην Ελλάδα» Επιμέλεια Ηρακλής Παπαϊωάννου. Κείμενα: Κωστής Αντωνιάδης, Νίνα Κασσιανού, Φανή Κωνσταντίνου, Κωστής Λιόντης, Αλεξάνδρα Μόσκοβη, Ειρήνη Μπουντούρη, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Πηνελόπη Πετσίνη, Πλάτωνας Ριβέλλης, Γιάννης Σταθάτος. Εκδ. Νεφέλη, Νοέ. 2013, σελ. 428.

Οι φωτογράφοι του χωριού και τα λάφυρα του νικητή

τόμος, όπως δηλώνεται και στην εκδοτική του ταυτότητα, είναι συλλογικός. Θεματικά χωρίζεται σε τρία μέρη: α) Η φωτογραφία ανάμεσα στις ιστορίες, β) Αναγνώσεις και ερμηνείες και γ) Ανοιχτά ερωτήματα. Πέραν του Προλόγου και της Βιβλιογραφίας, που τα χρεώνεται ο επιμελητής, ανθολογούνται συνολικά 31 δοκιμιακά κείμενα. Θεματικά ο χαρακτήρας τους ποικίλλει. Ο κάθε ανθολογούμενος συμμετέχει με διαφορετικό αριθμό κειμένων, ξεκινώντας από ένα και φτάνοντας το ανώτερο τέσσερα. Επίσης, το κάθε κείμενο εικονογραφείται με σχετικές προς το θέμα φωτογραφίες, έχοντας σε ιδιαίτερο παράρτημα στο τέλος όσες επέβαλαν έγχρωμη εκτύπωση. Επειδή κατά το ένα ενδέκατο βρέθηκα συνεργός στο ανθολόγιο, δεν έχω περιθώρια συνολικής ή επιμέρους κριτικής. Άλλο το απομέσα - άλλο το απέξω. Έτσι δεν μου απομένει παρά το απομέσα και μάλιστα μέρος της “κουζινικής”. Στις παραμονές της έκδοσης ετέθησαν από τον επιμελητή του τόμου τρεις ερωτήσεις στον κάθε συμμετέχοντα. ∆ιαφορετικές στον καθένα, ήταν σχετικές με τα συμπεριλαμβανόμενα δοκίμια. Στις απαντήσεις προβλεπόταν βιντεοσκόπηση από τον σκηνοθέτη Μιχάλη Αναστασίου, με στόχο να “αναρτηθούν” στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Χρόνος» των εκδ. Νεφέλη. Κοιτώντας τις ερωτήσεις, που έφτασαν με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, είχα κάποιες επιφυλάξεις. Με μεσολάβηση του σκηνοθέτη αυτές αναιρέθηκαν και άρχισα αυθόρμητα να σημειώνω κάποιες σκέψεις σε μορφή απαντήσεων. Αυτό επειδή αποφεύγω τους αυτοσχεδιασμούς, όταν πρόκειται να λάβουν δημόσιο χαρακτήρα. Με βάση τις γραπτές απαντήσεις αυτοσχεδίασα και τραβήχτηκε βίντεο γύρω στα 12-14 λεπτά. Τι και πόσο χρονικά διασώθηκε από την αρχική εκδοχή της βιντεοσκόπησης, είναι κάτι που αυτή τη στιγμή το αγνοώ. Αγνοώ, δηλαδή, το τελικό που πρόκειται να “αναρτηθεί”. Ο προφορικός λόγος έχει τις αρετές του. Εκ φύσεως, όμως, είναι ατελής. Για να κάνω σαφή την προσωπική μου θέση, παραμένω οπαδός του γραπτού λόγου παρά του προφορικού με τις φραστικές αδεξιότητες και τα λάθη, μνημονικά κυρίως. Έτσι επεξεργάστηκα και σουλούπωσα κάπως τις προφορικές απαντήσεις σε υποφερτή γραπτή μορφή. Η δημοσίευση ας μη θεωρηθεί αυτοπροβολή, γιατί το ανάπτυγμα της κάθε απάντησης εύκολα μεταμορφώνεται σε αυτοτελές θέμα ενυπόγραφο, παραλείποντας τον καθοθηγητικό ρόλο των ερωτήσεων. Ωστόσο, βασικός λόγος που ώθησε στη δημοσίευση, είναι η φτωχή παρουσία στον Τύπο κειμένων που θέτουν κάποιους προβληματισμούς γύρω από τη φωτογραφία, κατ’ αντίθεση με τα μεταφράσματα και τις εμπλουτισμένες αναδημοσιεύσεις δελτίων τύπου, των οποίων η παρουσία είναι πυκνή. Αυτά ως προλογικές διευκρινίσεις.

Στη βαθιά ενδοχώρα

- Οι άσημοι φωτογράφοι της ελληνικής ενδοχώρας δεν είχαν μέχρι πρόσφατα θέση στην επίσημη ιστορία της φωτογραφίας. Βρίσκετε στο έργο τους πιο σημαντικό το προσωπικό ύφος ή τη διαμόρφωση της οπτικής συνείδησης μιας κοινότητας; - Εάν δούμε από ιστοριογραφική πλευρά το θέμα - ούτε είχαν αυτοί οι φωτο-

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

1930. Φόντο στο λευκό του τοίχου μια κουβέρτα και επιμελημένο στήσιμο νιόπαντρου ζευγαριού για αναμνηστική φωτογράφιση από τον Γιάννη Καραμάνο. Στην εκτύπωση της φωτογραφίας από το αρνητικό γινόταν στον μεγεθυτήρα «μασκάρισμα» και το φόντο αποκτούσε διαφορετική μορφή από την εδώ δημοσιευμένη. γράφοι επίσημη θέση, αλλά ούτε έχουν σήμερα. Σκεφτείτε ότι δεν ξέρουμε ούτε καν ποιος χρονικά τίθεται πρώτος και πού μπορεί αυτός να εμφανίστηκε. Όσο για το πότε βγαίνουν απ’ το προσκήνιο οι τελευταίοι, γνωρίζουμε μόνο γενικότητες κι αυτές εξ αντανακλάσεως. Τίποτα, δηλαδή, το συγκεκριμένο. Σαν να πρόκειται για ερευνητική πολυτέλεια εντελώς περιττή. Ίσως να φανεί παρέκβαση από το ακριβές της ερώτησης, αλλά κρίνω σωστό να κάνω ταυτόχρονα και ορισμένες γενικές επισημάνσεις. Οι επισημάνσεις θα είναι κάπως γενικόλογες, επειδή δεν υπάρχει ολική εικόνα, παρά μόνο μικρό άθροισμα μεμονωμένων περιπτώσεων. Κατ’ αρχάς πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι δεν ήταν επαγγελματίες με την τρέχουσα έννοια. Έκαναν και κάποια άλλη δουλειά προς επιβίωση, οπότε η ενασχόληση με τη φωτογραφία είχε συμπληρωματικό χαρακτήρα. ∆ούλευαν συνήθως Κυριακές, τραβώντας γάμους, βαφτίσια, πανηγύρια της περιοχής, σχολικές εορτές, αναμνηστικά πορτρέτα, φωτογραφίες ταυτοτήτων και πριν από τον πόλεμο νεκρικές τελετές. Επίσης, τοπία. Εάν τραβούσαν και κάτι άλλο, αυτό γινόταν συμπτωματικά ή από φωτογραφικό μεράκι. Σ’ αυτό πρέπει να συνυπολογιστεί και το ότι τα υλικά για τους περισσότερους ήταν ακριβή υπόθεση. Πρέπει, επίσης, να ληφθεί υπόψη, ότι οι περισσότεροι είχαν μάθει την τέχνη της φωτογραφία δίπλα σε επαγγελματίες φωτογράφους κάποιου αστικού κέντρου, μένοντας ένα μικρό διάστημα ως βοηθοί. ∆ε λείπουν και αυτοί που έμαθαν από ερασιτέχνες φωτογράφους, που επισκέπτονταν το χωριό τους, κάνοντας εκεί την ετήσια θερινή άδεια ή πολυήμερα ταξείδια. Στις 2-3 πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. έχουμε μεμονωμένες περιπτώσεις που έμαθαν τη φωτογραφία ως μετανάστες στην Αμερική και επιστρέφοντας στην Ελλάδα, έκαναν και το “φωτογράφο του χωριού”. Μαθητεύοντας, λοιπόν, σε άλλους φωτογράφους και μαθαίνοντας τα στοιχειώδη, σιγά-σιγά αποκτούσαν πείρα κατά μόνας και βελτιώνονταν, χωρίς να διατηρούν μόνιμες συναναστροφές με κάποιο φωτογραφικό περιβάλλον. Κατά κανόνα δούλευαν απομονωμένοι και η προσφερόμενη πελατεία τους οριζόταν ανάλογα με την μορφολογία της κάθε περιοχής. Ήταν, συνήθως, μια μικρή ομάδα κοντινών χωριών μαζί με κάποιους σκόρπιους ενδιάμεσα οικισμούς Αυτό εξηγεί και το ότι αριθμητικά παρουσιάζουν μεγαλύτερη αναλογία σε απομακρυσμένα χωριά, κυρίως ορεινά και ημιορεινά, όπου η δυ-

σκολία πρόσβασης των κατοίκων σε αστικά κέντρα ήταν μεγαλύτερη. Ποιος, για παράδειγμα, κάτοικος από τα Ζαγοροχώρια θα πήγαινε αποκλειστικά για φωτογράφηση στα Γιάννενα ή, αντίστροφα, να καλέσει γιαννιώτη φωτογράφο στο γάμο του; Ήταν ξόδεμα χρόνου και χρήματος, στοιχεία πρωταρχικά μέσα στον αδιάκοπο μόχθο τους. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, δεν μπορεί να μιλά κανείς για διαμόρφωση ή κατάκτηση προσωπικού ύφους. Αναπαρήγαγαν κάποια στερεότυπα τα οποία αντανακλούν τις κρατούσες αντιλήψεις περί φωτογραφίας, όπως, για παράδειγμα, τη στατικότητα στο καδράρισμα και το άκαμπτο στήσιμο των φωτογραφούμενων προσώπων. ∆ε λείπουν, βέβαια, οι εξαιρέσεις με επινοητικότητα στο καδράρισμα ή, ακόμη, επιρρέπεια σε ορισμένα θέματα. Αλλά και σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν μπορεί να είμαστε απαιτητικοί. Πάντως, μεμονωμένες λήψεις με κάποιες φωτογραφικές αξιώσεις βρίσκει κανείς στους περισσότερους. Καμιά φορά, ηθελημένα ή από ένστικτο, τραβούσαν και συναντά κανείς ανέλπιστα πράγματα.

Ερημίτες

Σε όλα αυτά πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι γενικότερες συνθήκες της κάθε εποχής. Εννοώ αντιξοότητες και έλλειψη εύκολης επικοινωνίας, που τους καθιστούσαν “ερημίτες” της φωτογραφίας. Γνωρίζω μια περίπτωση τέτοιου φωτογράφου σε μικρό χωριό της Ευρυτανίας. ∆ούλευε την πρώτη και τη δεύτερη μεταπολεμική δεκαετία. Οι αποστάσεις να στείλει προς εμφάνιση αρνητικά και φωτογραφίες στο Καρπενήσι δεν ήταν μόνο απαγορευτικές. Ήταν μαζί και ξόδεμα χρόνου, καθώς οι μετακινήσεις γίνονταν με τα πόδια και ήθελε, μόνο το πήγαινε-έλα, γύρω στις 6-7 ώρες ποδαρόδρομο. Σ’ αυτά έρχονται να προστεθούν και οι καιρικές συνθήκες. Έτσι, θέλοντας και μη τα έκανε όλα μόνος του. Εδώ ακριβώς μπαίνει και έχει ενδιαφέρον το πώς. Επειδή η περιοχή δεν είχε ακόμη ηλεκτροδοτηθεί, έπρεπε να βρεθούν λύσεις. Στη διαδικασία εμφάνισης των αρνητικών δεν έμπαινε πρόβλημα. Έμπαινε, όμως, επιτακτικά στην εκτύπωση των φωτογραφιών. Τι έκανε λοιπόν; Είχε προσαρμόσει στον μεγεθυτήρα και χρησιμοποιούσε εκεί για φωτισμό έναν ισχυρό φακό νυκτός. Σε έναν δεύτερο φακό νυκτός, λιγότερο ισχυρό, είχε περάσει βαθυκόκκινη ζελατίνη. Μ’ αυτόν ολοκλήρωνε την εμφάνιση στα δύο χημικά και το ξέπλυμα. Πέφτουμε, δηλαδή, σε μια πε-

ρίπτωση αυτοσχέδιου πρωτογονισμού. Πως, λοιπόν, και με ποιους όρους να κρίνεις αυτόν τον φωτογράφο; Ή, έναν άλλον από τη Ζαγορά του Πηλίου, τον Κώστα Ρούσση, που ήταν βοσκός και τις Κυριακές έκανε τον πλανόδιο φωτογράφο στους γύρω οικισμούς; Αυτός στάθηκε τυχερός. Πριν από μερικά χρόνια εμπιστεύτηκε τα αρνητικά του σε κάποιον νεαρό σκηνοθέτη και έτσι προέκυψε πολυσέλιδο λεύκωμα. Εξίσου τυχερός στάθηκε και ο Γιάννης Καραμάνος. Είναι αυτός που σχολιάζω σε ένα από τα δύο κείμενα του τόμου. Ήταν φωτογράφος στο ημιορεινό χωριό Μάνεσι της Αργολίδος από το 1915. Τον διαδέχθηκε ο γιος του, που επιμελήθηκε την ταξινόμηση του αρχείου και προετοίμασε την έκδοση σχετικού λευκώματος. Ο Καραμάνος μπορεί, προσωρινά, να θεωρηθεί η πιο πρώιμη εμφάνιση τέτοιου φωτογράφου στον ελλαδικό χώρο. Παρενθετικά να συμπληρώσω σ’ αυτό, ότι οι πιο όψιμες περιπτώσεις εξαπλώνονται χρονικά μέσα στις δύο πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Τότε φτάνουν σε αριθμητική κορύφωση και από τα μέσα της δεκαετίας του ‘60 ακολουθούν σταδιακή κάμψη. Ο βασικός υπαίτιος της κάμψης συνδέεται με την αλματώδη εξέλιξη της φωτογραφικής τεχνολογίας, όπως, για παράδειγμα, η γενικευμένη χρήση των φτηνών ερασιτεχνικών μηχανών ινσταμάτικ. ∆εύτερος αλλά αφανής υπαίτιος, στάθηκε η μαζική αστυφιλία και γενικώς το σαρωτικό φαινόμενο της αστικοποίησης του μεταπολεμικού βίου μετά τη δεκαετία του ’60. Αυτούς τους φωτογράφους θεωρώ ότι είναι άστοχο να τους προσεγγίζουμε θέτοντας ως βασικό κριτήριο “το προσωπικό ύφος” και γενικώς υψηλά αισθητικά κριτήρια. Εξάλλου, δε φαίνεται να καλλιεργούσαν ποτέ ιδιαίτερες καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Το πολύ πολύ να λάνθανε κάποια καλλιτεχνική ροπή, οπότε τέτοιου είδους απαιτήσεις έρχονται δεύτερες ή τρίτες στη σειρά. Με άλλα λόγια, αυτά τα κριτήρια έχουν δευτερεύουσα θέση και εάν προταχθούν, λειτουργούν επιζήμια, γιατί εξετάζουν φωτογραφικά σύνολα με στόχο την εκλεκτική διαλογή. Η ουσιαστική αξία αυτών των φωτογράφων βρίσκεται στα άγνωστα οπτικά τεκμήρια που κομίζουν. Παρέχουν, δηλαδή, σπάνια αποδεικτικά μέσα συγκεκριμένης εποχής και περιοχής. Είναι, πάντως, γεγονός ότι συνέβαλλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση “της οπτικής συνείδησης” της “μέσα Ελλάδας”, όπως αποκαλούσε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος την ηπειρωτική ενδοχώρα. Αυτό, όμως, χωρίς να το έχουν συναίσθηση, γιατί παρέμεναν αμύητοι σε θεωρίες, όπως η κοινωνική απήχηση της φωτογραφίας. Στον ενδεή βίο τους και το υποσυνείδητα καλλιεργημένο ένστικτο, οι θεωρητικές γνώσεις ήταν κάτι μη πρακτικό. Εξ ανάγκης ήταν αγροδίαιτα ταμπεραμέντα. Τους έφτανε και το απολάμβαναν ως τιμητικό εάν μια φωτογραφία τους άρεσε στον κόσμο. Επ’ ευκαιρία να προσθέσω και το εξής: Οι περισσότεροι από αυτούς τους φωτογράφους έχουν μετοικίσει στον κόσμο των πνευμάτων. Το ζήτημα σήμερα είναι το πώς μπορούν να διασωθούν οι πρωτογενείς μαρτυρίες τους. Μάλιστα, η διαδρομή ορισμένων διασταυρώνεται με πικρές εμπειρίες του νεοελληνικού βίου. Επείγει, επίσης, ο εντοπισμός και η διάσωση όσων φωτογραφικών αρχείων μπορεί να υπάρχουν. Αυτός ο ερευνητικός τομέας βρίσκεται σε μηδενικό επίπεδο. Αποκαρδιωτική διαπίστωση, αλλά αντανακλά την πραγματικότητα που δε σηκώνει αναίρεση Επιλογικά να συμπληρώσω εδώ, ότι όσα διατύπωσα δεν πρέπει να ξενίζουν. Και δεν πρέπει να ξενίζουν επειδή η υπόθεση της φωτογραφίας στην Ελλάδα ήταν, μέχρι περίπου και τη δεκαετία του ’60, υπόθεση της αστικής τάξης και των επαγγελματιών φωτογράφων. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, “οι φωτογράφοι του χωριού” εκινούντο και σε ερευνητικό επίπεδο εξακολουθούν να κινούνται στο περιθώριο. Ή, να το πω λιγότερο κομψά, είναι οι “παρακατιανοί” στην ιστορία της

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 28

28 ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 27 ελληνικής φωτογραφίας. ∆εν προδικάζω, αλλά έχω την εντύπωση ότι θα παραμείνουν μονίμως καταδικασμένοι στη σιωπή τους.

Τεκμήριο της Ιστορίας

- Η φωτογραφία έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως ως τεκμήριο της ιστορίας. Η φωτογραφία γράφει την ιστορία ή αποτελεί ένα από τα λάφυρα του νικητή; - Στο στενό κύκλο των μυημένων αυτά είναι γνωστά και αυτονόητα. Επιτρέψτε μου, όμως, να σχολιάσω το αν “η φωτογραφία έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως ως τεκμήριο της ιστορίας”. Εκείνο το “ευρέως” ας το βγάλουμε έξω. Είναι άστοχος πλεονασμό, γιατί στην Ελλάδα τα τελευταία 15-20 χρόνια άρχισε κάτι να γίνεται. Βρίσκεται ακόμα στα πρώτα βήματα, τα οποία θα έλεγα ότι είναι κάπως αδέξια. Πρέπει να επισημάνω ότι, η χρήση της φωτογραφίας ως τεκμήριο της Ιστορίας, προϋποθέτει από την πλευρά του ιστορικού ορισμένες γνώσεις γύρω από τη φωτογραφία Υπάρχουν συγκεκριμένοι κώδικες “ανάγνωσης” της φωτογραφικής εικόνας και όταν λείπουν, εκείνη δύσκολα λύνει τη σιωπή της. Με άλλα λόγια, εάν ανύπαρκτοι ή κατά φαντασία μόνο υπαρκτοί, τότε το φωτογραφικό τεκμήριο ακυρώνεται ή, το χειρότερο, παρερμηνεύεται. Κατά κανόνα, όμως, η αρχειακή φωτογραφία χρησιμοποιείται χωρίς μεθοδική εμβάθυνση. Συνιστά απλή εικονογραφική επιβεβαίωση του υπό έρευνα θέματος, τακτική που συνηθιζόταν ως το πρόσφατο παρελθόν. Υπό μία έννοια όλα αυτά είναι λογικά. Ένας ιστορικός δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα ιστορικός της φωτογραφίας και επιπλέον, να γνωρίζει τους τρόπους σωστής “ανάγνωσης” της φωτογραφίας, ώστε να συμψηφίσει ό,τι πρόσθετο κομίζει ως τεκμήριο. Από την πλευρά πάλι των ιστορικών της φωτογραφίας, απουσιάζει η καλή γνώση της ιστορίας. Σας αναφέρω παράδειγμα. Βρίσκω σε ιστορικό της φωτογραφίας να χαρακτηρίζει τους εξόριστους στη Μακρόνησο - προσέξτε τη λέξη - “αιχμαλώτους” του Εμφυλίου. Από άγνοια ή από αμέλεια εισβάλλει στη διατύπωση ένα λανθασμένο επίθετο και σαν χειροβομβίδα την τινάζει στον αέρα. Θα έλεγα γενικώς, ότι και από την πλευρά των ιστορικών, όσο και από την πλευρά των ιστορικών της φωτογραφίας, υπάρχει μια μόνιμη τάση προς την συγκριτολογία και την “αναθεωρητική” ερμηνεία. Αυτό δεν είναι αρνητικό. Όταν όμως το πεδίο της ιστορίας πάσχει στον προκαταρτικό τομέα της τεκμηρίωσης, τότε νομίζω ότι λειτουργεί αρνητικά. Τώρα το αν “η φωτογραφία γράφει την ιστορία ή αποτελεί ένα από τα λάφυρα του νικητή”, θέλει κάποια επεξήγηση. Πρόχειρη, πάντως και δειλή αναφορά “πνίγει” το θέμα μέσα στη σύγχυση και την αοριστία. Πάνω, λοιπόν, σ’ αυτό θα είμαι μάλλον απόλυτος. Κάθε φωτογραφική απεικόνιση φέρει διπλή αξία. Επίκαιρη τη στιγμή που τραβήχτηκε και όταν παρέλθει κάποιο χρονικό διάστημα, αρχειακή. Στην πρώτη, την αρχική φάση, μπορεί να υπηρετεί κάθε μορφή σκοπιμότητας, ακόμη και προπαγανδιστική, όπως στον Εμφύλιο και στα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια. Στη δεύτερη φάση και εάν δεν έχει καταστραφεί, αποτελεί ένα διαρκές οπτικό στοιχείο τεκμηρίωσης, με ανενεργή πλέον κάθε αρχική σκοπιμότητα. Το αν θα “διαβαστεί” σωστά και αμερόληπτα το οπτικό της περιεχόμενο, εξαρτάται από τον ιστορικό. Όμως, και στρεβλή “ανάγνωση” να γίνει, η αξία της ως αποδεικτικό μέσο παραμένει. ∆ιατηρείται ακέραια χωρίς καμία προθεσμία εκπνοής. Να προσθέσω εδώ, ότι κανένα άλλο αρχειακό μέσο, όπως π.χ. το γραπτό τεκμήριο, δεν μπορεί να την υποκαταστήσει ως πρωτογενή μαρτυρία. Προς επιβεβαίωση του κανόνα, ότι η φωτογραφία μπορεί στην πρώτη φάση να φτάσει ακόμη και σε κραυγαλέα επίπεδα προπαγάνδας από την πλευρά του εκάστοτε “νικητή”, καταφεύγω σε δύο παρα-

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Οι φωτογράφοι του χωριού και τα λάφυρα του νικητή

Οι κεφαλές των Άρη και Τζαβέλα. Κοντινή λήψη ή “μασκάρισμα” από μεγέθυνση μακρινής. Αναρτήθηκαν και παρέμειναν σε κοινή θέα στην κεντρική πλατεία της πόλης των Τρικάλων τουλάχιστον μία ημέρα. ∆όθηκε διαταγή ταφής μετά τη λήψη διαφόρων φωτογραφιών από το Τμήμα σήμανσης της Χωροφυλακής. Οι φωτογραφίες τοποθετήθηκαν στο φάκελο που συνέταξε η ∆/ση Χωροφυλακής Τρικάλων ως οπτικό τεκμήριο πιστοποίησης των εικονιζόμενων προσώπων(!) Αθανασίου Κλάρα και Ιωάννη Αγγελέτου. Προς αποφυγή πιθανής σύγχυσης έχουν σημειώσει στη φωτογραφία τα αρκτικά ΑΡ και ΤΖ. δείγματα. Μία από τις πιο γνωστές και συγχρόνως ωμές φωτογραφίες της εμφυλιοπολεμικής περιόδου, δημοσιεύτηκε πριν από την έναρξη του Εμφυλίου. Βλέπει το φως της δημοσιότητας στον ημερήσιο Τύπο μετά τις 20 ή 21 Ιουνίου 1945. Σοκάρει τον κόσμο της αριστεράς, γιατί εικονίζει τα κεφάλια του Άρη Βελουχιώτη και του Τζαβέλα κρεμασμένα σε φανοστάτη της κεντρικής πλατείας των Τρικάλων.

Ελεγεία σε έναν καπετάνιο

Το δεύτερο παράδειγμα είναι μια άγνωστη φωτογραφία από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής. Εδώ θα είμαι πιο επίμονος και αναλυτικός. Έχω, βέβαια, λόγους. Φέρει παραπλήσια χαρακτηριστικά οπτικής υποβολής και μία αναδημοσίευση θα την απεγκλώβιζε απ’ την αφάνεια. Λόγω, όμως, κακής απόδοσης στην αρχική εκτύπωση είναι δύσκολο να αναπαραχθεί. Επειδή την θεωρώ εξίσου αντιπροσωπευτική με την προηγούμενη, αναλαμβάνω το ρίσκο της περιγραφής. Μπαίνω, όμως, στο ρίσκο παρακάμπτοντας περιττά σχόλια και ανάμιξη προσωπικών αισθημάτων. Όσο, δηλαδή, μπορώ πιο “ξερά” και, επιπλέον, χωρίς την ψευδαίσθηση ότι ο λόγος υποκαθιστά ποτέ την εικόνα στο ακέραιο. Εικονίζει νεκρό σε αυτοσχέδιο φορείο τον καπετάν ∆ιαμαντή, διοικητή της Μεραρχίας Ρούμελης του ∆ημοκρατικού Στρατού. Η λήψη είναι μετωπική και κάθετη, τραβηγμένη με φυσικό φως. Εκείνος βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο, σε ύπτια θέση. Στο φωτογραφικό πλαίσιο εκτείνεται κατά μάκρος. Ο φακός τον “βλέπει” διαγώνια εκ των άνω ή σε πλονζέ, κατά την ανοίκεια κινηματογραφική ορολογία. Εικονίζεται ολόσωμος, με σταυρωτές παλάμες στο υπογάστριο. Η σωματική διάπλαση διαγράφεται ανάγλυφα από τα σφιχτά φορεμένα ρούχα. ∆είχνουν μια φιγούρα κάτισχνη σχεδόν αέρινη. Η εξωτερική ενδυμασία απουσιάζει. Φέρει μόνο μάλλινης υφής μακριά σκελέα και μακρυμάνικη φανέλα. Επίσης άρβυλα. Όλα λιωμένα. Ως οπτικό άθροισμα δίνει μια εικόνα ρακένδυτου και κατά το μέτρο της εποχής, επιλήψιμα ημίγυμνου. Πίσω, φόντο κατά πλάτος, το καταλαμβάνει η πλάγια όψη ξέσκεπης καρότσας στρατιωτικού τζέιμς. Εκεί ακουμπάει ελαφρά ανασηκωμένη η κεφαλή του φορείου με τον κειτόμενο νεκρό. Η

ανάγερτη θέση προσδίδει στο φορείο ιδιαίτερη δυναμική. Καλύπτει κατακόρυφα περί τα τρία πέμπτα του φωτογραφικού ύψους και χωρίζει τη φωτογραφία καθέτως, σε δύο άνισα μέρη. Της δίνει, επίσης, προοπτική βάθους καθαρά γραμμική. Ενισχυτικό στοιχείο στη γραμμικότητα αποτελεί και το τμήμα της καρότσας. Ορθώνεται πίσω ως προπέτασμα στον ορίζοντα βάθους και εγκλωβίζει πλήρως τον φωτογραφικό χώρο. Αυτά εάν σταθούμε στον ξαπλωμένο καπετάνιο και την αμείλικτη απουσία ζωής. Αντιθέτως, τα υπόλοιπα στοιχεία, τα λεγόμενα συνοδευτικά, εκπέμπουν ζωϊκή θέρμη. Στα αριστερά του κάδρου, κολλητά στην κεφαλή του νεκρού, εικονίζεται ολόσωμος κάποιος ένοπλος του κυβερνητικού στρατού. Πρόκειται για εύρωστο νεαρό με θερινή στολή εκστρατείας. ∆εν διακρίνεται βαθμός. Υποθέτω έφεδρος οπλίτης. Στέκεται μετωπικά, σε στάση στρατιωτικής ημιανάπαυσης. Κρατάει το όπλο ανάμεσα στο τρίγωνο άνοιγμα των ποδιών, σαν σε παράτυπη θέση παραπόδα. Το στηρίζει κάθετα, με το αριστερό χέρι λυγισμένο σε γωνία και την παλάμη τού καρπού ακουμπισμένη στο στόμιο της κάννης, ενώ με το δεξιό προτεταμένο, το υποβαστάζει με ελαφρά σύσφιξη των δακτύλων στο σημείο που απολήγει το κοντάκι. Στο βλέμμα του δεν παρεμβάλλεται κανένας αντιπερισπασμός. Κοιτάζει κατευθείαν στο φακό, που βρίσκεται περίπου στο ίδιο ύψος και υπομειδιά μάλλον αμήχανα. Όχι, πάντως, θριαμβευτικά. Από την όλη επιμελημένη στάση είναι προφανές ότι ποζάρει για αναμνηστική φωτογράφηση. Το δεξιό τμήμα στο κάδρο είναι δυσανάλογα μικρότερο προς το αριστερό. Εκεί διακρίνεται το δεξιό χέρι κάποιου άλλου. Χαλαρά τεντωμένο κρατάει το πάνω κιγκλίδωμα της καρότσας. ∆ιακρίνεται, επίσης και ελάχιστη τομή από το πρόσωπό του. Καθίσταται, όμως, εμφανές ότι κοιτάζει προς το φακό από το ίδιο ύψος με τον διπλανό. Ως παρουσία παραμένει λειψή, σωστότερα ακρωτηριασμένη, αλλά οπωσδήποτε υπαρκτή. Ίσως ο οδηγός του τροχοφόρου. Αυτό χωρίς βεβαιότητα. Φωτογραφικά καταλαμβάνει δευτερεύουσα θέση. Κρατάει, ωστόσο, ενεργό ρόλο. Η διάταξη των δύο μέσα στο φωτογραφικό κάδρο σχηματίζει ισόπλευρη παραλληλία. Επίσης, το ευθυτενές παρουσιαστικό των δύο σχηματίζει και την αντίθεση προς τον ξαπλωτά τοποθετημένο καπετάνιο. Εξετάζοντας πιο προσεκτικά

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013 τον ασφυκτικό και ομοιόμορφο τρόπο που τον πλαισιώνουν, εύκολα γίνεται αναγωγή της εικόνας σε “τιμωρούς” του Φαρ Ουέστ. Η φωτογραφική σύνθεση αντανακλά κάποια βιασύνη, ίσως λόγω συνθηκών. Πρόκειται, άλλωστε, για φωτογραφία ντοκουμέντο με τις αναπόφευκτες ατέλειες. Παρόλα αυτά, το δραματικό στοιχείο εξυπηρετεί το επιδιωκόμενο φωτογραφικό αποτέλεσμα, κυρίως σε ό,τι αφορά το εύρος των υποδηλώσεων. Εδώ ακριβώς εισέρχεται ο αφανής ρόλος του φωτογράφου. Το όνομά του δεν αναγράφεται. Εκτιμώ, ωστόσο, ότι η διευθέτηση στο οπτικό μέρος έγινε κατόπιν δικής του υπόδειξης. Είτε εν μέρει είτε εν όλω, βοηθούμενος από το κυρίως θέμα αναμίχθηκε ενεργά. Πάντως, στη φωτογραφική “σκηνοθεσία” ακολούθησε κανόνες που κεντρίζουν το συγκινησιακό. Η λήψη έγινε στη Λαμία, όταν από την ορεινή Φθιώτιδα οι κυβερνητικές δυνάμεις έφεραν το νεκρό ∆ιαμαντή ως σπάνιο “λάφυρο” προς επίδειξη και παραδειγματισμό. Επ’ ευκαιρία, ένας από τους “κυνηγούς” του σπάνιου “θηράματος” πόζαρε δίπλα στο λείψανο, πολύ πιθανόν καθ’ υπόδειξη του φωτογράφου. Η συνέχεια είναι αυτονόητη. Το φωτογραφικό στιγμιότυπο κρίθηκε αντιπροσωπευτικό, γόνιμο μάλιστα εναντίον του “συμμοριτισμού” και εκείνος ανέλπιστα βρέθηκε να φιγουράρει σε πρωτοσέλιδο εφημερίδας. Ο δεύτερος ατύχησε. Ή στη λήψη ή στη δημοσίευση της φωτογραφίας έμεινε εκτός οπτικού πεδίου, χάνοντας έτσι την εφήμερη δόξα του πρώτου. Έχει ενδιαφέρον και δεν είναι άσχετο από τη φωτογραφία το ακριβές της λεζάντας. Εκεί διαβάζουμε: «Το απάνθρωπον τέρας που επί τριετίαν ετρομοκράτει την Ρούμελην δεν υπάρχει πλέον. Ο Εθνικός Στρατός τιμωρεί τους προδότας». Τόσο η ίδια η φωτογραφία όσο και το λεκτικό της λεζάντας, πέρα από τον προπαγανδιστικό τους χαρακτήρα, ομολογούν, επίσης, πολλά για την κρατούσα αντίληψη του “νικητή” απέναντι στον “ηττημένο”. Όπως και να έχει, τέτοιου είδους φωτογραφίες αποκτούσαν στην εποχή τους δραστική απήχηση. Το μήνυμά τους ήταν σαφές. Απευθυνόμενες στους αστικούς πληθυσμούς, λειτουργούσαν ως ένα επιπλέον μέσο ανάσχεσης στην “ένοπλη ανταρσία” της αριστεράς. Με άλλα λόγια, επιστρατεύτηκε η φωτογραφία ως προπαγανδιστικό μέσο, αλλά ως επιβεβλημένη οπτική έκφραση εύκολα παρασυρόταν. Ξεπερνούσε το πομπώδες της θριαμβολογίας και σποραδικά κατέληγε σε δοξαστική απεικόνιση της φρίκης. Αυτό το στοιχείο αδυνατεί να το εξαγνίσει η χρονική απόσταση από την εξεικόνιση του συμβάντος, ακριβώς γιατί σ’ αυτό στηρίζει το εικονογραφικό της περιεχόμενο. Φέρει, δηλαδή, εξ αρχής χαρακτηριστικά αυτοϋπονόμευσης. Επειδή, όμως, σε μελλοντικό χρόνο ανίερη και καθόλου κολακευτική σε μια εξευγενισμένη αστική κοινωνία, δεν μένει παρά η απώθησή της έξω από τα όρια της μνήμης. Κοινώς θάψιμο, με πρόσχημα τον λυτρωτικό αφορισμό περασμένα ξεχασμένα. Υπόψη, όμως, ότι τέτοιου τύπου φωτογραφίες, που αποτυπώνουν αρχέγονες ωμότητες, υπάρχουν δεκάδες. Το πώς, λοιπόν, θα τις χειριστεί σήμερα ως οπτικό τεκμήριο ένας ιστορικός και ποια “ανάγνωση” θα κάνει, είναι ζήτημα που αφορά την αρχειακή τους διάσταση. Ωστόσο, η αρχειακή τους “ανάγνωση” είναι, κυρίως, ζήτημα που σχετίζεται άμεσα με τις εκάστοτε μεθόδους θεώρησης της ιστορίας. Ας μην επεκταθώ, όμως, σ’ αυτό, γιατί λίγο πολύ το σχολίασα προηγουμένως. Το σχολιάζω, επίσης, αλλά με διαφορετικό τρόπο, στο δεύτερο κείμενο του τόμου. Καταντάει, δηλαδή, περιττό να επαναλαμβάνω τα ίδια Υ. Γ. Λόγω έλλειψης χώρου, η συνέχεια και το τελευταίο μέρος της πολυλογίας την επόμενη Κυριακή. Θέμα, όμως, διαφορετικό.

Κωστής Λιόντης

Ο Ορφέας ζει στην Αθήνα με τους γονείς του, τη Νίκη και το Σωτήρη. Ο Σωτήρης ζει στον κόσμο του αδιαφορώντας για τη γυναίκα του, η Νίκη νιώθει μόνη κι ο μικρός Ορφέας βιώνει την κρίση που υπάρχει μέσα στην οικογένεια. Η σχέση του ζευγαριού θα μπορούσε να εκληφθεί ως σχέση ελευθερίας, μη συμβατική. Αλλά δεν είναι έτσι, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Είναι μια σχέση σε κρίση και όταν η Νίκη γνωρίζει τον Γιάννη, έναν πραγματικά ασυμβίβαστο νέο που εξερευνά τη ζωή, θέλει να τη «ρουφήξει» και προβληματίζεται για τα όσα συμβαίνουν, αποφασίζει να φύγει μαζί του σε μια ολιγοήμερη εκδρομή. Και ενώ η γυναίκα ανακαλύπτει εκ νέου τη ζωή και τον έρωτα, ο Ορφέας φεύγει από το τυπογραφείο του παππού του και περιπλανιέται στην πόλη. Ο Ορφέας βαδίζει, παρατηρεί και γνωρίζει τη σκληρή καθημερινότητα της μεγαλούπολης. Βλέπει τα ΜΑΤ στις γωνίες, τους φτωχούς, τους άστεγους. Η εξαφάνισή του βάζει σε συναγερμό τον Σωτήρη και την Νίκη οι οποίοι τον αναζητούν με αγωνία. Κι όταν τον βρίσκουν, μοιάζει να ξαναβρίσκουν τη χαμένη τους σχέση. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του Κώστα Κολημένου, «Ο δρόμος του Ορφέα», προβάλλεται από την περασμένη Πέμπτη στους κινηματογράφους Τιτάνια και Αλεξάνδρα (Καλλιθέα). Ο σκηνοθέτης μίλησε για την ταινία του στην «Εποχή».

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Η οικογένεια, η αποξένωση, η αναζήτηση Συνέντευξη με τον σκηνοθέτη της ταινίας «Ο δρόμος του Ορφέα», Κώστα Κολημένο

Η νωχέλεια της ματαιότητας

Του Στράτου Κερσανίδη

ε την πρώτη σου ταινία μυθοπλασίας μεγάλου μήκους, αφηγείσαι μια ιστορία στη βάση της οποίας είναι η κρίση μιας οικογενειακής σχέσης. Είναι έτσι; Ναι, ακριβώς όπως το έθεσες, καταπιάνομαι με μια οικογένεια, που δεν είναι η παραδοσιακή, η συμβατική οικογένεια, υπάρχει μια ελευθεριάζουσα σχέση στο ζευγάρι. Όμως στο βάθος, ο θεσμός της οικογένειας υπάρχει και ας φαίνονται εναλλακτικοί οι γονείς του

Ορφέα. Είναι η κληρονομιά που χαρακτηρίζει τους Έλληνες, όσο οι σχέσεις παραμένουν κατεστραμμένες, ο οικογενειακός ιστός δεν κόβεται. Το παιδί αντιλαμβάνεται αυτή την κατάσταση και νιώθει μόνο και απομονωμένο. Ταυτόχρονα με τη σχέση, αφήνεις να διαφανεί –με την περιπλάνηση του Ορφέα στην πόλη– μια εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας. Γιατί; Μέσα από τα μάτια του Ορφέα καθρεφτίζεται ο σημερινός σύγχρονος κόσμος και το δράμα που βιώνουμε ως λαός, αυτό που έφερε το λάιφ στάιλ και η βαθιά κρίση του καπιταλισμού. Επίσης, η περιπλάνηση του παιδιού παραπέμπει και σε ιστορικά γεγονότα που τείνουν προς εξαφάνιση. Πώς λειτουργεί η εμφάνιση του Γιάννη στη ζωή του ζευγαριού; Η εμφάνιση του Γιάννη είναι ένα στοιχείο μιας μερίδας νέων ανθρώπων με πολλούς προβληματισμούς και ενδιαφέροντα, που είναι αβοήθητοι και νιώθουν απομονωμένοι από την κοινωνία. Ο Γιάννης, ως χαρακτήρας, έχει σεμνότητα και ειλικρίνεια, αυτό το αντιλαμβάνεται η Νίκη και το αρπάζει, τον ερωτεύεται και ζει τον ερώτα της χωρίς φραγμούς και κανόνες. Η Νίκη είναι χαρακτήρας πολύ ζωντανός, ξέρει τι θέλει και, έστω και για λίγο, θα βγει από το βούρκο της καθημερινότητας της. Ο Γιάννης της

strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

Τζεπ Γκαμπαρντέλα ζει μέσα στη ματαιότητα μιας καθημερινής χλιδής. Κινείται νωχελικά μέσα στην ομορφιά της Ρώμης, το πολυτελές διαμέρισμά του και τους καλεσμένους των οργιωδών πάρτι του. Στοιχειωμένος από την απόλυτη ομορφιά νός νεανικού έρωτα, ο Τζεμ –συγγραφέας ενός πετυχημένου βιβλίου πριν από 40 χρόνια– αναζητά έμπνευση για να ξαναγράψει. «Η τέλεια ομορφιά» του Πάολο Σορεντίνο είναι μια υποβλητική, ονειρική ταινία που παρασέρνει το θεατή στους ρυθμούς της. Με εμφανείς επιρροές από το σινεμά του Φεντερίκο Φελίνι αλλά και του Πιερ Πάολο Παζολίνι, ο πιο σημαντικός σύγχρονος ιταλός σκηνοθέτης δημιουργεί την καλύτερή του ταινία. Ο ήρωάς του είναι ένας άνθρωπος σαρκαστικός, γοητευτικός, περίπου αδιάφορος. Μοιάζει αμέτοχος στα όσα συμβαίνουν γύρω του, αποστασιοποιημένος και βυθισμένος σε σκέψεις που δεν μοιράζεται με κανέναν. Η ιδιόρρυθμη σκηνοθεσία του Σορεντίνο είναι ένα παζλ της Ρώμης και των ανθρώπων. Θαυμάσιες εικόνες, μια κάμερα που στριφογυρίζει, στιγμές σουρεαλιστικές και άλλες τραγικά ρεαλιστικές. Η ρωμαϊκή αστική τάξη και ο κυνισμός της, το Βατικανό και η θρησκοληψία, η αναζήτηση της τέλειας ομορφιάς μέσα σε ένα κομφούζιο ελαφρότητας και επίπλαστης ευτυχίας αποτελούν το σύμπαν της εξαιρετικής αυτής ταινίας του Σορεντίνο, ο οποίος αναβιώνει την αίγλη του ιταλικού κινηματογράφου. Θαυμάσια η ερμηνεία του Τόνι Σερβίλο στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Για την επιλογή της μουσικής, ο σκηνοθέτης λέει: «Όσο έκανα σκέψεις για την ταινία, ένα αναπόφευκτο μείγμα του ιερού και του βλάσφημου, για το οποίο είναι διάσημη η Ρώμη, αμέσως σκέφτηκα ότι αυτή η απροκάλυπτη αντίφαση της πόλης θα έπρεπε να αντηχεί στη μουσική. Έτσι μου ήρθε η ιδέα να χρησιμοποιήσω εκκλησιαστικούς ύμνους με ιταλική ποπ». Σ.Κ.

προσφέρει κάτι διαφορετικό κι εκείνη το χαίρεται όσο τίποτα άλλο. Πώς λειτουργεί η εξαφάνιση του Ορφέα στη σχέση της Νίκης και του Σωτήρη; Η εξαφάνιση του Ορφέα ταρακουνά την Νίκη και τον Σωτήρη. Εδώ χρησιμοποιώ τα στοιχεία της φύσης, όπως την καταιγίδα για να δώσω ένταση και αγωνία. Με την επιστροφή του Ορφέα δεν αλλάζουν τα πράγματα, ο καθένας παραμένει στον κόσμο του και μονός. Πώς έγινε η παραγωγή της ταινίας; Έγινε με συλλογική προσπάθεια και είναι αυτοχρηματοδοτούμενη. Οι ηθοποιοί και οι τεχνικοί δούλεψαν με μεράκι και αφιλοκερδώς, για να πετύχει αυτό το σχέδιο και να ολοκληρωθεί με επιτυχία. Η ταινία προβάλλεται στη χώρα μας από τη New Star. Έχει προβληθεί στο εξωτερικό; Έκανε πρεμιέρα στο Λονδίνο στο 6ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου (6th London Greek Film Festival 2013), στις 8 Οκτωβρίου. Επίσης συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του ∆ιεθνούς Φεστιβάλ της Κύπρου στις 28 Οκτωβρίου.

«To χρονικό μιας καταστροφής»

Το ντοκιμαντέρ του Άκη Κερσανίδη και της Χρύσας Τζελέπη, προσπαθεί να αναπαραστήσει το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, στις 2 Σεπτεμβρίου 1944, με 149 νεκρούς, μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα και παράλληλα να τονίσει τη σημασία για διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Το παζλ της Ιστορίας διαμορφώνεται όχι μόνον από τις επίσημες ιστορικές πηγές, αλλά και από τις διαφορετικές οπτικές και τα προσωπικά βιώματα. Η βιωμένη ιστορία δίνει άλλη διάσταση στα ιστορικά γεγονότα. Ίσως για το λόγο αυτό το ντοκιμαντέρ προκάλεσε αρκετές συζητήσεις, όχι μόνο για τις αισθητικές αρετές του αλλά για την ακρίβεια –ή μη– των αφηγήσεών του. Με την πληρότητα του αφηγηματικού του χάρτη ανά χείρας, οι σκηνοθέτες κινούνται ανάμεσα στις κακοτοπιές της Ιστορίας, όπως αυτή κινήθηκε κάποτε στις δύσβατες πλαγιές του Χορτιάτη. Εκεί όπου οι Γερμανοί και οι δωσίλογοι σκόρπισαν το θάνατο στην υπηρεσία του ναζισμού. Όμως τα στόματα δεν έκλεισαν, μιλάνε σήμερα μπροστά στην κάμερα, νουθετούν και δίνουν το παράδειγμα. Β.Κ.

 «Ραγισμένα όνειρα» (The broken circle breakdown) του Φέλιξ Φον Γκρόνινγκεν: Επτά χρόνια έντονου πάθους και δυνατής αγάπης έζησαν η Ελίζ και ο Ντιντιέ. Όταν η μικρή τους κόρη, Μέιμπελ, αρρωσταίνει από μια βαριά ασθένεια, το ζευγάρι στρέφεται στην αγάπη του, στη ζωή που μοιράστηκαν και έτσι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την ασθένεια της Μέιμπελ. Μια γοητευτική δραματική ταινία, με πολλή μουσική και συνεχή φλας μπακ, η οποία δεν υποκύπτει στην ευκολία και τα κλισέ του μελοδράματος. Μια σημαντική ταινία από το Βέλγιο, μεταφορά του ομώνυμου θεατρικού έργου του Γιόχαν Χέντελμπεργκ, ο οποίος πρωταγωνιστεί.  «The Hunger games: Φωτιά» (The Hunger Games: Catching fire) του Φράνσις Λόρενς: Αφού είδαμε το πρώτο μέρος, οι «Αγώνες πείνας» επανέρχονται. Η Κάτνις, αφού κατάφερε να επιβιώσει στους 74ους Αγώνες Πείνας, επιστρέφει μαζί με τον Πίτα, το συμπαίκτη της, στην πατρίδα της. Περιοδεύουν στις επαρχίες της Πάνεμ και διαπιστώνουν πως ο κόσμος είναι έτοιμος να επαναστατήσει. Παρόλα αυτά ο πρόεδρος Σνόου ελέγχει την κατάσταση και προετοιμάζει τους 75ους Αγώνες Πείνας.  «Diana» του Όλιβερ Χιρσμπίγκελ: Βιογραφική ταινία που ασχολείται με τους δύο τελευταίους μήνες της ζωής της πριγκίπισσας Νταϊάνας, η οποία σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα πριν από 16 χρόνια. Μέτρια ταινία.  «Ο άνθρωπος που πούλησε τον κόσμο» (The fifth estate) του Μπιλ Κόντον: Βιογραφική ταινία για τον ιδρυτή της ιστοσελίδας Wikileaks, Τζούλιαν Άσανζ.  «Ο Gummy Bear σώζει το Άι Βασίλη» (The yummy gummy search for Santa) των Μπέρνι Ντενκ, Γιούγκερν Κόρντουλετς: Ο Αρκούδος Γκούμι αναζητά μαζί με τους φίλους του τον απαχθέντα από εξωγήινο, Άι Βασίλη. Κινούμενα σχέδια. Σινεφίλ

“

ΘΕΩΡΙΑ

Αντίθετα, μια στρατηγική ρήξης και επέκτασης θα έπρεπε να συνδυάζει τη ρήξη με την προβολή ενός σχεδίου ανασυγκρότησης της Ευρώπης. Μπορεί να παρουσιαστεί χάρη στο σχήμα που προτείνουν οι συγγραφείς του μανιφέστου Τι να κάνουμε με το χρέος και το ευρώ;

Πώς θα διαφοροποιηθούμε από το Εθνικό Μέτωπο. Το Εθνικό Μέτωπο (ΕΜ) προβάλει την έξοδο από το ευρώ ως κεντρικό άξονα του πολιτικού του προγράμματος και αυτή η συνεύρεση είναι φυσικά ένα πρόβλημα. Πρέπει να τεθεί αυτό το ερώτημα χωρίς να γίνουν άκαιρες ταυτίσεις, αλλά πρέπει να τεθεί. Και να μην αρκεστούμε σε μια εύκολη απάντηση: τελικά το ΕΜ είχε καλέσει να ψηφίσουμε «όχι» για την ευρωπαϊκή Συνταγματική Συνθήκη, αλλά δεν οδηγήθηκε η ριζοσπαστική αριστερά στο να ψηφίσει ναι ή να απέχει. Αυτός ο παραλληλισμός όμως δεν ισχύει, γιατί “το όχι της αριστεράς” προέβαλε ένα άλλο σχέδιο για την Ευρώπη. Οι αριστεροί οπαδοί της εξόδου από το ευρώ έχουν, αντίθετα, εγκαταλείψει τις “ευρωπαϊστικές” ψευδαισθήσεις και μας καλούν “να τελειώνουμε με την Ευρώπη”, για να χρησιμοποιήσουμε τον ατυχή τίτλο μιας συλλογικής έκδοσης. Είμαστε υποχρεωμένοι να διαπιστώσουμε ότι οι προσπάθειες διαφοροποίησης με το ΕΜ, έχουν μεγάλες αδυναμίες, για έναν ουσιαστικό λόγο, τον οποίο πρέπει να τονίσουμε από την αρχή. Κάθε σχέδιο κοινωνικού μετασχηματισμού με συνοχή, προτείνει στόχους και μέσα για την υλοποίησή τους. Ο αριστερός λόγος για την έξοδο από το ευρώ κάνει ένα μεγάλο λάθος αντιστρέφοντας τους στόχους και τα μέσα. Η έξοδος από το ευρώ εμφανίζεται ως προ-

ϋπόθεση που επιτρέπει να προκύψουν στη συνέχεια πολλά εναλλακτικά σχέδια. Σ’αυτές τις συνθήκες είναι πολύ δύσκολο να διαφοροποιηθεί κανείς σε σχέση με το πρόγραμμα του ΕΜ. Το πρόβλημα αυτό αναδεικνύεται από τον τρόπο που ο Σαπίρ σχολιάζει το σχέδιο εξόδου από το ευρώ του ΕΜ. ∆εν το θεωρεί “σκανδαλώδες” και καταγγέλει περισσότερο τον “ερασιτεχνισμό” του. Η κριτική του αφορά στην ουσία τον τρόπο υλοποίησης: ανάγκη ελέγχου των κεφαλαίων και των ισοτιμιών, εγκαθίδρυση “τραπεζικών και χρηματοπιστωτικών διακοπών”, ή ακόμα “προσωρινή διακοπή όλων των διασυνοριακών συναλλαγών”. Από το σχέδιο του ΕΜ λείπουν μέτρα όπως η δημιουργία ενός “δημόσιου πιστωτικού πόλου”, ενός άλλου πόλου για την χρηματοδότηση των ΜΜΕ, ή και ο διαχωρισμός των τραπεζών. Λείπει επίσης η αναβιομηχάνιση και η αποδυνάμωση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Σχετικά με το τελευταίο σημείο “το πρόγραμμα του ΕΜ είναι πολύ δειλό και τουλάχιστον διφορούμενο”. Συμπέρασμα: “προς το παρόν το πρόγραμμα αυτό δεν αποτελεί μια πραγματική εναλλακτική κατεύθυνση, πράγμα που δεν σημαίνει ότι μια τέτοια εναλλακτική δεν είναι δυνατή”. Ο Φρεντερίκ Λορντόν έχει φυσικά κατανοήσει - και έχει πιθανώς ενοχληθεί από - τη γειτνίαση με τις θέσεις του ΕΜ σχετικά με το ευρωπαϊκό ζήτημα. ∆ημοσίευσε πρόσφατα στο μπλογκ του ένα

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

Έξοδος από το ευ Στο δεύτερο μέρος του άρθρου του ο Μισέλ Ισόν καταπιάνεται με ζητήματα εκ πρώτης όψεως πιο «γαλλικά», όπως είναι η ανάγκη διαφοροποίησης των αριστερών υποστηρικτών της εξόδου από το ευρώ σε σχέση με το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν, που επίσης υποστηρίζει την έξοδο. Στην πραγματικότητα, όμως, θίγει ζητήματα που αφορούν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και τις αριστερές δυνάμεις μέσα σε αυτές, ανεξάρτητα από τη στάση που κρατούν, για την ώρα, τα ακροδεξιά κόμματα έναντι του ευρώ και της ΕΕ σε κάθε χώρα. Γιατί το πραγματικό πρόβλημα, όπως επισημαίνει, είναι η επεξεργασία και προβολή μιας αριστερής εναλλακτικής ευρωπαϊκής στρατηγικής σε ρήξη με την υπό νεοφιλελεύθερη κυριαρχία Ευρώπη, και με στόχο την ανασυγκρότησή της σε νέα βάση. Αυτή τη στρατηγική επιδίωξη δεν μπορεί η αριστερά να την εκχωρήσει με κανένα τρόπο σε άλλες δυνάμεις. κείμενο, του οποίου ο τίτλος φαινόταν να υπόσχεται ότι θα εξηγήσει τις διαφορές μεταξύ των σχεδίων. Το άρθρο ξεκινάει με μερικές ρητορικές κατηγορίες κατά της κριτικής αριστεράς, που “για να μη τροφοδοτήσει κατηγορίες περί εθνικής αναδίπλωσης’ εγκαταλείπει κάθε ιδέα της οποιαδήποτε αμφισβήτησης του ελεύθερου εμπορίου”. Ο Λορντόν προτείνει “να σκεφτεί κάποια αντίμετρα χρησιμοποιώντας τα ίδια μέσα που χρησιμοποιεί το ΕΜ”. Σε μια συζήτηση με τον Λορντόν, ο Εμάνουελ Τοντ δηλώνει ότι “η προτεραιότητα για τη γαλλική αριστερά” είναι “να οικοδομήσει έναν ισχυρό λόγο για το έθνος, να επανεφεύρει ένα αριστερό όραμα για το έθνος (που θα παραμερίσει το συρρικνωμένο έθνος του ΕΜ”. Και διευκρινίζει έτσι το στόχο: “Εμείς οι Γάλλοι, έχουμε ανάγκη να ξαναβρεθούμε μεταξύ μας, με την παλιά καλή μας πάλη των τάξεων, με την εκπληκτική πολιτισμική μας ποικιλία, με το κράτος μας, και το νόμισμά μας. Πρέπει να αντλήσουμε από τις παραδόσεις μας και από την ιστορία μας ό,τι χρειαζόμαστε για να τα βγάλουμε πέρα”. Αυτή η διατύπωση του Τοντ σχετικά με την “παλιά καλή μας πάλη των τάξεων” αφορά ένα επαναλαμβανόμενο θέμα: το έθνος αποτελεί τον κατάλληλο χώρο για να αναπτυχθεί μια πάλη των τάξεων “ελεύθερη” και “όχι παραμορφωμένη” από την παγκοσμιοποίηση. Αλλά πρόκειται για παράλογες διατυπώσεις από δύο απόψεις: πρώτα γιατί η πάλη των τάξεων έχει μεταφερθεί σε ένα διακρατικό επίπεδο, παντού στον κόσμο και όχι μόνο στη ζώνη του ευρώ, λόγω μιας διεθνοποίησης του κεφαλαίου που δεν θα διαγραφεί με μια μονοκονδυλιά με την έξοδο από το ευρώ. Και μετά, γιατί δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί παρά με τη μορφή μιας υποχώρησης του κεφαλαίου στο εθνικό κεφάλαιο: το εθνικό συμφέρον θα δικαιολογούσε τότε το μπλοκάρισμα των μισθών και των κοινωνικών δαπανών, για την υπεράσπιση του “παλιού καλού” νομίσματός μας. Από τον εθνικό χώρο θα αντεπιτεθούμε καλύτερα. Αυτό το “τέχνασμα της διεθνιστικής λογικής” υποστηρίζεται και από τον Σεντρίκ Ντιράν σε ένα βιβλίο το οποίο συντόνισε: “Ενώ οι κυρίαρχες τάξεις είναι πολύ καλά οργανωμένες και συντονισμένες σε ευρωπαϊκή (και ευρύτερα διεθνή) κλίμακα, τα κοινωνικά κινήματα και οι οργανώσεις της αριστεράς παραμένουν διασπασμένα γεωγραφικά, και βαθύτατα ενταγμένα στους ρυθμούς των εθνικών τους χώρων. ∆εν διαθέ-

τουν θεσμικά εργαλεία για να ενταχθούν στο ευρωπαϊκό στρατηγικό πεδίο, οι μισθωτοί δεν επηρεάζουν με κανένα τρόπο τη ατζέντα της ολοκλήρωσης, που άρα δεν μπορεί παρά να είναι δυσμενής γι’ αυτούς. Πρέπει επομένως να αναζητηθεί μια μορφή ρήξης με την ΕΕ, πράγμα που σημαίνει με αυτόματο τρόπο, να επιλεγεί μια νέα επικέντρωση – τουλάχιστον προσωρινά – σε έναν εθνικό χώρο ορισμού των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών”. Αυτή η τοποθέτηση δεν σημαίνει ότι ο συγγραφέας υποστηρίζει την έξοδο από το ευρώ, καθώς γράφει επίσης: “Η εγκατάλειψη του ευρώ εμφανίζεται ως Η λύση: η αναπροσαρμογή των συναλλαγματικών ισοτιμιών απορροφά υποτίθεται τις διαφορές ανταγωνιστικότητας και ευνοεί την επανεκκίνηση της δραστηριότητας. Μια τέτοια λογική εθνικής αναδίπλωσης, ακόμα κι όταν δεν εγγράφεται στην ξενοφοβική λογική της άκρας δεξιάς, είναι επικίνδυνη, γιατί τείνει να υποκαταστήσει τις κοινωνικές συγκρούσεις με τις αντιθέσεις μεταξύ λαών”. Ο συνδυασμός αυτών των δύο αποσπασμάτων αρκεί για να φανεί η απουσία συνοχής, που τελικά αντανακλά την κακοφωνία των διαφόρων κειμένων που συγκεντρώνονται στον τόμο με τίτλο “Να τελειώνουμε με την Ευρώπη”. Αναδίπλωση ή ρήξη; Μπορούμε να συμφωνήσουμε με το σημείο αφετηρίας: η πάλη των τάξεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι άνιση. Αλλά ο Σ. Ντιράν κάνει το αποφασιστικό λάθος να υποδείξει ότι η αναδίπλωση στον εθνικό χώρο θα επιτρέψει από μόνη της να καταργηθεί το “ευρωπαϊκό στρατηγικό πεδίο”. Αυτό όμως δεν ισχύει και η επικέντρωση στον εθνικό χώρο ή η ρήξη με την ΕΕ δεν θα είχε νόημα, παρά αν μπορούσε να αξιοποιηθεί για να επηρεάσει το ευρωπαϊκό πεδίο με μια στρατηγική επέκτασης (των κοινωνικών και πολιτικών αγώνων). Πρόκειται για τη διαφορά ανάμεσα σε μια στρατηγική αναδίπλωσης και μια στρατηγική ρήξης. Η αναδίπλωση βασίζεται στην υπόθεση μιας άμεσης και συνολικής αποδέσμευσης ανάμεσα στο εθνικό πεδίο και το ευρωπαϊκό πεδίο, που θα επέτρεπε να καταργηθούν οι εξωτερικές πιέσεις. Αυτή είναι η θεωρία του Σ. Ντιράν, όταν γράφει ότι “η Ευρώπη δεν είναι το κύριο ζήτημα για την κοινωνική και πολιτική αριστερά. Το πρόβλημά τους δεν είναι να αναλάβουν την εξεύρεση μιας λύσης για την ΕΕ. Το ουσιαστικό είναι να ξεκινήσει κανείς από το πρωτεύον στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης – τη μαζική ανεργία”. Μια τέτοια στάση δεν είναι αμφισβητήσιμη ως “εθνική α-

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 1 ∆εκεμβρίου 2013

ρώ: ένα τριπλό στρατηγικό λάθος

ναδίπλωση” – και θα μπορούσαμε να μην υποστούμε όλες αυτές τις εκθέσεις ιδεών γύρω από την έννοια του έθνους – αλλά γιατί η υπόθεση στην οποία βασίζεται είναι εσφαλμένη. Η εγκατάλειψη του ευρωπαϊκού στρατηγικού πεδίου ή ο ισχυρισμός ότι μπορεί κανείς να αποδεσμευθεί απ’ αυτό, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε εθνικιστικές εμπλοκές, αν απουσιάζει η διάσταση της επέκτασης. Για να είναι συνεκτικό, ένα αριστερό πρόγραμμα εξόδου από το ευρώ θα έπρεπε να συγκροτηθεί με τον εξής τρόπο. Πρώτα να ανακοινώσει τους στόχους του, για παράδειγμα: τη ριζική αλλαγή στην κατανομή των εισοδημάτων. Στη συνέχεια να αποδείξει ότι αυτός ο στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς έξοδο από το ευρώ. Και στη συνέχεια να υιοθετήσει ένα σύνθημα που θα μπορούσε να είναι: “να βγούμε από το ευρώ για να πληρώσουν οι πλούσιοι”. Αλλά ο λόγος των αριστερών οπαδών της εξόδου από το ευρώ δεν αποδεικνύει την αναγκαιότητά της, δεν μας λέει τι θα επέτρεπε, και οδηγείται τελικά στο εξής σύνθημα: “Για να βγούμε από την κρίση, να βγούμε από το ευρώ”. Πρόκειται για μια απλή διατύπωση, κατανοητή, αλλά το πρόβλημα είναι ότι νομιμοποιεί στην πράξη το απλοϊκό θεώρημα του Εθνικού Μετώπου: “Να βγούμε από το ευρώ, για να είναι όλα δυνατά”. Αντίθετα, μια στρατηγική ρήξης και επέκτασης θα έπρεπε να συνδυάζει τη ρήξη με την προβολή ενός σχεδίου ανασυγκρότησης της Ευρώπης. Μπορεί να παρουσιαστεί χάρη στο σχήμα που προτείνουν οι συγγραφείς του μανιφέστου Τι να κάνουμε με το χρέος και το ευρώ; Τα “καλά” μέτρα υιοθετούνται μονομερώς, όπως για παράδειγμα η απόρριψη της λιτότητας ή η φορολόγηση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Συνοδεύονται από μέτρα προστατευτικά, όπως ο έλεγχος των κεφαλαίων. Η υιοθέτηση σε εθνικό επίπεδο πολιτικών που είναι αντίθετες με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, εμπεριέχει ένα πολιτικό ρίσκο, που πρέπει κανείς να πάρει υπόψη του. Η απάντηση βρίσκεται στη λογική της επέκτασης, ώστε να τα μέτρα αυτά (όπως η δημοσιονομική ανάκαμψη ή η φορολογία των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών) να υιοθετούνται και από άλλα κράτη μέλη. Κυριαρχία και κυριαρχισμός Πίσω από αυτές τις ασάφειες υπάρχει μια βασική σύγχυση μεταξύ λαϊκής (ή δημοκρατικής) κυριαρχίας και εθνικής κυριαρχίας. Υπάρχουν όμως κυρίαρχα και δικτατορικά κράτη. Υπάρχει επίσης και η δυνατότητα άσκησης της εθνικής κυριαρχίας στο όνομα της λαϊκής κυριαρχίας. Αλλά ούτε ο Θαπατέρο, ούτε ο Παπανδρέου επέλεξαν το δρόμο που θα τους οδηγούσε να πουν εν θερμώ: “∆εν μπορούμε να πληρώσουμε το χρέος και θα πάψουμε να το κάνουμε. Ας

Κάλυψη του στρατηγικού κενού

ντί για συμπεράσματα μπορεί κανείς να διατυπώσει τρεις αρχές στις οποίες θα μπορούσε να βασιστεί η πολιτική της ριζοσπαστικής αριστεράς στην Ευρώπη. Πρώτη αρχή: Η έξοδος από το ευρώ δεν αποκλείεται a priori σε καμμία περίπτωση, αλλά πρόκειται για ένα αποτρεπτικό όπλο, με σκοπό την οικοδόμηση ενός συσχετισμού σε ευρωπαϊκή κλίμακα, που δεν πρέπει να προβάλλεται ως πρωταρχικό μέτρο που καθορίζει όλα τα άλλα. ∆εύτερη αρχή: Κάθε εναλλακτικό σχέδιο πρέπει να συνδυάζει μια μονομερή ρήξη με την υπαρκτή Ευρώπη και την προώθηση ενός σχεδίου συνεργατικής ανοικοδόμησης της Ευρώπης. Τρίτη αρχή: Η ρήξη με τον ευρωφιλελευθερισμό δεν έχει νόημα παρά μόνο στο όνομα ενός προγράμματος ρήξης με τη νεοφιλελεύθερη τάξη πραγμάτων στο εσωτερικό της κάθε χώρας. Η εφαρμογή αυτών των αρχών θα επέτρεπε να προχωρήσουμε σε πολλά μέτωπα και να στηρίξουμε τη νομιμοποίηση ενός εναλλακτικού σχεδίου σε δύο βάσεις, σε ένα περιεχόμενο που υποστηρίζει τις ελπίδες της πλειοψηφίας των λαών σε κάθε χώρα, και στη συνεργατική διάσταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το ταξικό περιεχόμενο ενός τέτοιου προγράμματος θα επέτρεπε να διαφοροποιηθούμε καθαρά σε σχέση με τις θέσεις της άκρας δεξιάς και να επιτύχουμε το συντονισμό των αγώνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

συζητήσουμε”. Και ο Ολάντ εγκατέλειψε από την αρχή την προσπάθεια να οικοδομήσει ένα συσχετισμό κατά του ορντοφιλελευθερισμού της Μέρκελ βασιζόμενος στις χώρες του Νότου. Το ζήτημα δεν είναι επομένως ο βαθμός “κυριαρχισμού” αυτών των κυβερνήσεων, αλλά η ταξική τους φύση και η υποταγή τους στα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Η κοσμοθεωρία των αριστερών οπαδών της εξόδου από το ευρώ είναι κατά βάθος απλοϊκή: υπάρχουν εθνικές οντότητες – που δεν έχουν ως προοπτική τη διάλυσή τους στο εσωτερικό μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας – οι οποίες υποτάσσονται σε μια δικτατορία των αγορών, που είναι κατά κάποιο τρόπο εξωτερική ως προς αυτές. Και η έξοδος από το ευρώ θα επέτρεπε από μόνη της να την αποτινάξουν. ∆εν θα υπήρχε πλέον στο εσωτερικό της κάθε χώρας που απελευθερώνεται από τις πιέσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα, η ανάγκη ρήξης με τον καπιταλισμό, τουλάχιστον με νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, τα μερίσματα που εισπράττουν οι μέτοχοι, αντιστοιχούν στο 13% της μάζας των μισθών. Πώς όμως μπορεί να εγγυηθεί η έξοδος από το ευρώ ότι αυτή η μεταφορά εισοδήματος θα φθάσει ξανά στο 4%, όπου βρισκόταν κατά τη δεκαετία του 80; Το ερώτημα που τίθεται επομένως είναι αν ο “κυριαρχισμός της αριστεράς”, τον οποίο υποστηρίζουν οι οπαδοί της εξόδου από το ευρώ, μπορεί να υπάρξει. Είναι προφανές για τον Λορντόν ότι “ο κυριαρχισμός της αριστεράς διαφοροποιείται εύκολα από τον κυριαρχισμό της δεξιάς, καθώς ο τελευταίος προσεγγίζεται ως κυριαρχία του ‘έθνους’, όταν ο πρώτος διεκδικεί να νομιμοποιήσει την κυριαρχία του ‘λαού’”. Όπως είδαμε, αυτή διαφοροποίηση παραμένει συγκεχυμένη χωρίς μια ταξική προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη τους εσωτερικούς κοινωνικούς συσχετισμούς. Αλλά ο Σαπίρ πάει πιό μακριά αρνούμενος αυτή τη διαφοροποίηση: “Αρνούμαι την ιδέα ότι μπορεί να υπάρξει ένας κυριαρχισμός της ‘δεξιάς’ ή της ‘αριστεράς’. Υπάρχει ο κυριαρχισμός ως προϋπόθεση για την ύπαρξη μιας δημοκρατικής σκέψης, και οι ιδεολογίες που αρνούνται την κυριαρχία και επομένως in fine τη δημοκρατία”. Με δυο λόγια, “δεν υπάρχει επομένως αντίθεση ανάμεσα στον κυριαρχισμό της δεξιάς και της αριστεράς. Υπάρχει μόνο ένας κυριαρχισμός” και ανάμεσα στις δύο αντιλήψεις για το έθνος “δεν υπάρχει από λειτουργική άποψη μια ριζική διαφορά ανάμεσα στις δύο σε αυτό το επίπεδο της ανάλυσης”. Οι επιπτώσεις του αδιαφοροποίητου κυριαρχισμού ∆εν πρέπει επομένως να μας εκπλήσσει το ότι ο “κυριαρχισμός της αριστεράς” δυσκολεύεται να επιβληθεί και να διαφοροποιηθεί από τον κυριαρχισμό γενικώς. Και υπάρχουν φυσικά πολιτικές επιπτώσεις. Στην κριτική του του βιβλίου που επιμελήθηκε ο Σ. Ντιράν, ο Σαπίρ

του προσάπτει ότι δεν προσφέρει “καμμία ένδειξη σε σχέση με τη δυνατότητα ενός νέου ιστορικού μπλοκ, που θα μπορούσε να είναι φορέας μιας εξόδου από το ευρώ, σε εθνικό επίπεδο και μιας μεγάλων διαστάσεων ανασυγκρότησης των ευρωπαϊκών θεσμών, σε διεθνές επίπεδο. Και διατυπώνει τη δική του υπόθεση σχετικά με αυτό το σημείο: “Το ιστορικό μπλόκ που θα μπορούσε να είναι φορέας μιας τέτοιας πολιτικής, βρίσκεται σε μια διαδικασία συγκρότησης. ∆εν έχει όμως ξεκαθαριστεί αν θα ηγεμονεύσουν οι δυνάμεις που εκπροσωπούν μια πραγματική αριστερά ή μια λαϊκιστική δεξιά με βοναπαρτιστικές τάσεις”. Αυτά τα σχόλια αποκαλύπτουν για άλλη μια φορά μια διπλή αντίφαση. Από τη μια μεριά, ενώ οι αριστεροί οπαδοί της εξόδου από το ευρώ την θεωρούν κεντρικό και ιδρυτικό στοιχείο του πολιτικού τους σχεδίου, εγκαταλείπουν στην πράξη τον ανασχηματισμό των ευρωπαϊκών θεσμών, καταγγέλλοντάς τον, όπως είδαμε, με κάθε τρόπο και θεωρώντας τον μια αφηρημένη ψευδαίσθηση. Από την άλλη, μια τέτοια εγκατάλειψη ισοδυναμεί με την κατάργηση στοιχείων διαφοροποίησης (το ταξικό περιεχόμενο του προγράμματος και ένα άλλο σχέδιο για την Ευρώπη), που θα τους επέτρεπαν να ισχυριστούν ότι μπορούν να κατακτήσουν μια ηγεμονική θέση σε ένα ‘ιστορικό μπλοκ υπό συγκρότηση’, του οποίου ο μόνος κοινός παρονομαστής είναι τελικά η έξοδος από το ευρώ. Ο Σερζ Χαλιμί εκφράζει πολύ καλά την ανάγκη μιας προγραμματικής διαφοροποίησης και αναδεικνύει τους κινδύνους που εμπεριέχει η υποτίμησή της: “Η έξοδος από το ευρώ, όπως σε κάποιο βαθμό και ο προστατευτισμός, θα βασιζόταν σε μια πολιτική συμμαχία των κακών και των καλών, στο εσωτερικό της οποίας οι πρώτοι υπερισχύουν προς το παρόν. Ο οικουμενικός μισθός, η περικοπή του χρέους και η φορολογική αναδιανομή θα επέτρεπε μια εξίσου ευρεία, αν όχι ευρύτερη, συσπείρωση παραμερίζοντας όμως τους ανεπιθύμητους συμμάχους”.

“

Όταν βρίσκεσαι αντιμέτωπος με τα κωμικά κομμάτια των Μόντι Πάιθονς δεν είσαι ποτέ σίγουρος για το αν αυτό που απλώνεται μπροστά σου είναι υψηλό χιούμορ ή φτηνό αστείο, αν είναι μια παράδοξη εκδοχή τέχνης ή απλά χαβαλές. Του Θωμά Τσαλαπάτη

Οι ιππότες που λένε «νι», ένας νεκρός παπαγάλος, η ιερά εξέταση να βασανίζει με μαξιλάρια και βολικούς καναπέδες, το υπουργείο του ανόητου περπατήματος, ένα κτίριο με ασφαλιστές να βγαίνει στα ανοιχτά της θάλασσας και να μεταμορφώνεται σε πειρατικό καράβι, ο Άλμπρεχτ Ντίρερ σε ρόλο βοηθού σερίφη, μαθήματα αυτοάμυνας για την περίπτωση που κάποιος σας επιτεθεί με μία μπανάνα, ένας αγώνας μαραθωνίου για άντρες με τον πιο αδύναμο προστάτη, ένας ποδοσφαιρικός αγώνας ανάμεσα σε αρχαίους Έλληνες και γερμανούς φιλοσόφους, στους λόφους της Ιερουσαλήμ μια σειρά σταυρωμένων να τραγουδά «Always look at the bride side of life».

το μετά χωρίς την περιγραφή της τομής τους. Η κωμική ομάδα παραμένει μέχρι και σήμερα η σημαντικότερη κωμική εξαγωγή της Μεγάλης Βρετανίας. Ίσως γι’ αυτό να μοιάζει σε όλους εμάς τους περιφερειακούς δέκτες της ως ένας παράδοξος κομήτης. Στην πραγματικότητα, όμως, το ύφος και ο τρόπος τον Μόντι Πάιθον δεν μπορούν να αναγνωστούν ολοκληρωμένα εκτός ιστορικού και κοινωνικού πλαισίου. Η κωμική ομάδα που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 βρίσκει τους προγόνους της στους (ελάχιστα γνωστούς σε εμάς) κωμικούς που προηγήθηκαν: Στη ραδιοφωνική σουρεαλιστική υστερία του Goon Show του Σπάικ Μίλιγκαν και του Πίτερ Σέλερς και στη hip παράλογη κωμωδία του Πίτερ Κουκ και του Ντάντλεϊ Μουρ. Αναζητώντας τις ρίζες του συγκεκριμένου χιούμορ καταλήγουμε πίσω στην ίδια την καταγωγή της αγγλικής κωμωδίας: στη σάτιρα του Τζον Σουίφτ με τον Γκιούλιβέρ του να υπάρχει άλλοτε σαν γίγαντας

χτηκε την εποχή τους οφείλει κάτι σε αυτούς. Άλλωστε, το σώμα του έργου των Μόντι Πάιθον (4 τηλεοπτικές σεζόν από το 1969 μέχρι το 1974, 4 κινηματογραφικές ταινίες και άπειρες παραστάσεις) ξεπερνά κατά πολύ τη συμβολή στα στενά όρια της τέχνης της κωμωδίας. Είναι ενδεικτικό ότι μέχρι και η Μάργκαρετ Θάτσερ χρησιμοποίησε ένα απόσπασμα από το σκετς με το νεκρό παπαγάλο (κατά γενική ομολογία το γνωστότερο κομμάτι της ομάδας) στο συνέδριο του κόμματος των Τόρις το 1990. Για πολλούς η κωμωδία των Μόντι Πάιθον δεν θα μπορούσε να ανθήσει σε έδαφος διαφορετικό από αυτό της αγγλικής κοινωνίας. Στην κεκτημένη υπεροψία μιας χαμένης αυτοκρατορίας, στο γύψο ενός στρατοκρατικού παρελθόντος, σε μια κοινωνία όπου οι γερασμένοι έχουν διαμορφωθεί έτσι, ώστε να ταιριάζουν απόλυτα στις ταπετσαρίες και τα έπιπλα, στην ομίχλη της αγγλικής

και άλλοτε σαν νάνος, στα λίμερικς του Έντουαρντ Λιρ να θολώνουν τα όρια ανάμεσα στο σοβαρό και το γελοίο και στις ιστορίες του Λούις Κάρολ να δίνουν σε ένα παιδικό παραμύθι τις διαστάσεις ενός φιλοσοφικού γρίφου (ίσως οι πιο χαρακτηριστικές στάσεις σε ένα κωμικό ταξίδι με άπειρα λιμάνια). Κι αν η επιρροή που διαμόρφωσε την κωμική ομάδα είναι δύσκολο να καταγραφεί, η επίδραση που αυτή άσκησε μετά το σύντομο πέρασμά της μοιάζει αδύνατο να αποτιμηθεί. Η stand-up κωμωδία του Έντι Ίζαρντ και το «Γυρίστε το γαλαξία με οτοστόπ» του Ντάγκλας Άνταμς, τα κινούμενα σχέδια του South Park (που τόσα οφείλουν στα σχέδια της σειράς φτιαγμένα από τον Τέρι Γκίλιαμ) και το σύνολο της Alternative Comedy στην Αγγλία της δεκαετίας του ’80 είναι ίσως οι πιο ξεκάθαρες περιπτώσεις που επηρέασαν οι Μόντι Πάιθον.

γραφειοκρατίας, στις παραδόσεις που βουλιάζουν στη μουντάδα της επανάληψης, σε ένα εξώστρεφο και καταπιεστικό παράλογο που τόσο συχνά ο μόνος αντίλογος που μπορείς να αρθρώσεις απέναντί του είναι εξίσου παράλογος, αλλά

αυτή τη φορά χαμογελαστά αναιδής. Η κωμική εξάδα των Μόντι Πάιθονς προσδιόρισε από την αρχή το χιούμορ δίνοντας του νέες διαστάσεις και οδηγώντας το προς νέες κατευθύνσεις. Σε καμία άλλη περίπτωση η δομική αφαίρεση δεν συνδυάστηκε σε τέτοιο βαθμό με την τέρψη της θέασης, σε καμία άλλη περίπτωση το γέλιο δεν αναρωτήθηκε τόσο συχνά για τους λόγους για τους οποίους γελά, σε καμία άλλη περίπτωση μια δημιουργία δεν εξασφάλισε τέτοια ισοπέδωση στο σώμα της πραγματικότητας. Όταν βρίσκεσαι αντιμέτωπος με τα κωμικά κομμάτια των Μόντι Πάιθονς δεν είσαι ποτέ σίγουρος για το αν αυτό που απλώνεται μπροστά σου είναι υψηλό χιούμορ ή φτηνό αστείο, αν είναι μια παράδοξη εκδοχή τέχνης ή απλά χαβαλές. Αυτό, όμως, που γίνεται εύκολα διακριτό, ακόμα και σήμερα –30 χρόνια μετά την τελευταία συνάντηση της ομάδας και λίγους μήνες πριν την επόμενη–, είναι πως το αποτέλεσμα δεν είναι τίποτα πε-

Οι Μόντι Πάιθον εμφανίζονται μαζί μετά από 30 χρόνια ΚΑΙ ΤΩΡΑ, ΚΑΤΙ ΤΕΛΕΙΩΣ ∆ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ...

κόσμος των Μόντι Πάιθον υπήρξε εξίσου ευρύχωρος με τα όρια της φαντασίας. Ένας κόσμος όπου τα αντίθετα συμφιλιώνονται, τα ξένα στοιχεία συνυπάρχουν, το παράδοξο συγκατοικεί με το κοινότοπο. Κανένα στοιχείο δεν μοιάζει παράταιρο κάτω από το δίχτυ του ατελείωτου γέλιου. Το δίχτυ αυτό θα απλωθεί ξανά, για μία και μόνο παράσταση, την 1η Ιουλίου του 2014 στην αρένα Ο2 του Λονδίνου. Τριάντα χρόνια μετά τη διάλυση του, το τσίρκο θα συσταθεί ξανά. Μία τέτοια συσσωρευμένη αναμονή, άλλωστε, μπορεί και να εξηγήσει το πώς τα εισιτήρια της παράστασης εξαντλήθηκαν σε 43,5 δευτερόλεπτα.

Οι Μπιτλς της κωμωδίας

Οι Μόντι Πάιθον υπήρξαν οι Μπιτλς της κωμωδίας. Ο Τζον Κλιζ, ο Τέρι Γκίλιαμ, ο Έρικ Άιντλ, ο Τέρι Τζόουνς, ο Μάικλ Πέιλιν και ο (μόνος μακαρίτης) Γκράχαμ Τσάπμαν, άλλαξαν σε τέτοιο βαθμό το πρόσωπο της τέχνης τους, ώστε να μη γίνεται κατανοητό το πριν και

Μια αγγλική υπόθεση

∆εν θα ήταν, όμως, υπερβολή να πούμε πως κάθε κωμικό σκετς που διαδέ-

“

Το αποτέλεσμα δεν είναι τίποτα περισσότερο από τη δημιουργία μιας παρέας που εξετάζει τα όριά της. Και τα όρια αυτά ξεχειλώνουν μέχρι και σήμερα το στενό γιλέκο της πραγματικότητας.

ρισσότερο από τη δημιουργία μιας παρέας που εξετάζει τα όριά της. Και τα όρια αυτά ξεχειλώνουν μέχρι και σήμερα το στενό γιλέκο της πραγματικότητας.

tsalapatis.blogspot.gr