Η ΕΠΟΧΗ 13 Σεπτεμβρίου 2015
ΚΟΙΝΩΝΙΑ
“
21
Από τα στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού της προηγούμενης διετίας και τις απαιτήσεις των δανειστών, διαφαίνεται η ανάγκη μείωσης, σε πρώτη φάση, της κρατικής επιχορήγησης προς τα ασφαλιστικά ταμεία κατά μισό δισ. και κατά περισσότερα από 4 δισ. ευρώ, την επόμενη τριετία.
Τι μέλλει γενέσθαι με το ασφαλιστικό
* “Κούρεμα” προ των πυλών μέχρι 21% συντάξεων - παροχών έως το 2018 Η αντίστροφη μέτρηση για τη δημιουργία ενός νέου δημόσιου Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης (ΣΚΑ) με περαιτέρω «κουρεμένες» συντάξεις και παροχές, αναμένεται να ξεκινήσει αμέσως μετά το κλείσιμο της κάλπης και το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, με βάση τα όσα ορίζουν οι νόμοι από το 2010 και μετά και, φυσικά, την τελευταία συμφωνία (3ο μνημόνιο) η οποία ψηφίστηκε τον Αύγουστο από την ελληνική Βουλή. Η φιλοσοφία του νέου συστήματος, όπως καθορίστηκε πριν από πέντε χρόνια με βάση το μνημονιακό «νόμο Λοβέρδου» (3863/2010), με το κράτος να «αποχωρεί» όχι σιγά σιγά αλλά πολύ γρήγορα από την πάλαι ποτέ αδιαμφισβήτητη υποχρέωση του να στηρίζει τα ασφαλιστικά ταμεία, θα βασίζεται στον κανόνα: «έχω άρα πληρώνω, δεν έχω άρα δίνω -στην καλύτερη περίπτωση- ελάχιστα».
Τ
ο νέο ΣΚΑ θα λειτουργεί πιο κοντά στα πρότυπα μιας ιδιωτικής ασφαλιστικής εταιρείας και με δεδομένο το εξωφρενικό ποσοστό ανεργίας (ξεπερνά το 25%) και τις διαρκώς μειούμενες ασφαλιστικές εισφορές, το επικείμενο νέο κύμα συνταξιοδοτήσεων, καθώς και τη δημοσιονομική προσαρμογή που συνεχίζεται εξαιτίας του δημόσιου χρέους, όλα δείχνουν ότι μέχρι το τέλος της υλοποίησης του νέου μνημονίου -εντός της επόμενης τριετίας- οι συνολικές δαπάνες του ΣΚΑ θα πρέπει να μειωθούν περισσότερο από 5 δισ. ευρώ και… θα υπάρξει συνέχεια. Η εξέλιξη αυτή θα επιφέρει, προφανώς, νέες σαρωτικές μειώσεις στις συντάξεις και τις παροχές, που σε πολλές περιπτώσεις εκτιμάται ότι θα «αγγίξουν» ή θα ξεπεράσουν το 21%. Με βάση το 3ο μνημόνιο, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου να υποβάλει προς τους εταίρους – δανειστές μια πρόταση για τη συνολική αναμόρφωση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης. ∆εδομένη είναι η δέσμευση για περικοπή των κρατικών ενισχύσεων προς το ΣΚΑ τουλάχιστον κατά 3,5 δισ. ευρώ έως το 2018. Στη βάση αυτή, στόχος είναι να επιτευχθεί ένα βιώσιμο σύστημα το οποίο θα κινείται πάνω στις «ράγες» οι οποίες έχουν μπει με τους μνημονιακούς νόμους από το 2010 και μετά.
Η Επιτροπή «Σοφών»
Το ρόλο της διαμόρφωσης μιας πρότασης για τη συνολική αναμόρφωση του δημόσιου συστήματος ασφάλισης έχει αναλάβει η Επιτροπή «Σοφών» που συστάθηκε από τον πρώην υπουργό Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Γιώργο Κατρούγκαλο. Η δωδεκαμελής επιτροπή, εντός
της οποίας υπάρχουν πολλοί καθηγητές (κάποιοι εξ αυτών γνωστοί και με θεσμικό ρόλο στο ΣΚΑ κατά το πρόσφατο παρελθόν, όπως ο καθηγητής Μιλτιάδης Νεκτάριος ο οποίος διετέλεσε διοικητής του ΙΚΑ κατά την περίοδο της κυβέρνησης Σημίτη), πρέπει να παραδώσει ένα «πόρισμα» πάνω στο οποίο θα μπορεί να στηθεί το νέο ασφαλιστικό στη νέα κυβέρνηση, όπως αυτή θα προκύψει με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα της 20ής Σεπτεμβρίου. Από μια πρώτη ανάλυση των στοιχείων του κρατικού προϋπολογισμού των τελευταίων ετών και ειδικά από το 2013 και μετά, όταν είχαν υλοποιηθεί οι περισσότερες από τις περικοπές που ορίζονταν στα πρώτα δύο μνημόνια, διαφαίνεται η ανάγκη «κουρέματος» των δαπανών για συντάξεις και παροχές από το ΣΚΑ κατά 500 έως 1,5 δισ. ευρώ, σε πρώτη φάση, και κατά -τουλάχιστον- 3 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος της επόμενης τριετίας.
Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος
Ηδη, ένα μέρος αυτού του ποσού «κουρεύτηκε» με την επιβολή 6% εισφοράς Υγείας στις επικουρικές και την αύξηση της από το 4% στο 6% στις κύριες συντάξεις. Μέχρι το τέλος του έτους, στην περαιτέρω μείωση με στόχο τον περιορισμό των δαπανών για το συνταξιοδοτικό κατά περίπου 500 εκατ. ευρώ, καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, όπως αυτή έχει καθοριστεί με βάση το άρθρο 42 του νόμου 4052 του 2012. Σύμφωνα με αυτή τη ρήτρα, οι επικουρικές και τα εφάπαξ θα πρέπει να μειώνονται ακόμη και ανά τρίμηνο, εάν τα οικονομικά των ταμείων που τις χορηγούν βρίσκονται στο «κόκκινο» (σχεδόν όλοι οι φορείς αυτής της κατηγορίας
βρίσκονται στην κατάσταση αυτή). Εφόσον η εξέλιξη αυτή δεν αποτραπεί (στόχος που φαίνεται να μοιάζει πολύ δύσκολος στην παρούσα φάση) οι περίπου 1.650.000 επικουρικές συντάξεις θα πρέπει να «κουρευτούν» από 5% έως 8% επιπλέον, με ένα ακόμη νέο γύρο μειώσεων να τις περιμένει από το 2016 και μετά. Η εκτίμηση πολλών ειδικών στην κοινωνική ασφάλιση ότι το «τέλος των επικουρικών συντάξεων» είναι «προ των πυλών» (μέσα από τη συγχώνευση ενός μέρους τους στις κύριες) μοιάζει να είναι ένα από τα πιο πιθανά ενδεχόμενα για το προσεχές μέλλον…
Νέα «μαύρη τρύπα»
Σημειώνεται ότι από την ανάλυση των
Τα μέτρα άμεσης εφαρμογής
* Εφαρμογή «ρήτρας μηδενικού ελλείμματος» - Αναδρομικά από 01.01.15 οι επικουρικές συντάξεις και τα εφάπαξ πρέπει, ακόμη και ανά τρίμηνο, να μειώνονται ανάλογα με τα οικονομικά τα αρμόδιων ταμείων. * Αυξάνεται στο 10% (από 6%) η περικοπή – ποινή για όσους επιλέγουν την πρόωρη συνταξιοδότηση, μέχρι να φτάσουν το όριο της πλήρους συνταξιοδότησης. * Εφαρμόζεται το μικτό σύστημα υπολογισμού των κύριων συντάξεων («σπάνε» σε βασικές και αναλογικές) όπως ορίζεται από το «νόμο Λοβέρδου» (3863/2010). * Θεσμοθετείται ως κατώτατο όριο σύνταξης τα 392 ευρώ από τα 486 ευρώ. * Το ποσό των 392 ευρώ της κατώτατης σύνταξης θα χορηγείται μόνο μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας. Μέχρι τότε, ο συνταξιούχος θα λαμβάνει μόνο το ποσό που θα του αναλογεί από την αναλογική σύνταξη (θα υπολογίζεται βάσει των εισφορών που έχει καταβάλει).
στοιχείων εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού της προηγούμενης διετίας και τις απαιτήσεις των εταίρων - δανειστών, διαφαίνεται η ανάγκη μείωσης σε πρώτη φάση της κρατικής επιχορήγησης προς τα ασφαλιστικά ταμεία κατά μισό δισ. ευρώ (από το σύνολο των 11,1 δισ. ευρώ που δόθηκαν το 2014) και κατά περισσότερα από 4 δισ. ευρώ την επόμενη τριετία. Ο λόγος δεν είναι μόνο το βάρος που προκαλεί το δημόσιο χρέος. Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να βρει τον τρόπο για να υλοποιήσει τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, βάσει των οποίων οι μειώσεις στις συντάξεις από το 2012 και μετά ήταν αντισυνταγματικές, καθώς και να αντιμετωπίσει την αναμενόμενη, ραγδαία αύξηση των συνταξιοδοτικών αιτημάτων. Συγκεκριμένα, για την εκτέλεση των αποφάσεων του ΣτΕ εκτιμάται ότι προκαλείται μια επιπλέον δαπάνη για τον κρατικό προϋπολογισμό πάνω από 1,5 δισ. ευρώ. Μια νέα «μαύρη τρύπα» θα δημιουργηθεί εξαιτίας και της επικείμενης αύξησης των αιτήσεων συνταξιοδότησης από το 2016 και μετά, όταν θα αρχίσουν να αποκτούν ώριμα ή/και θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα όσοι γεννήθηκαν την πενταετία 1960 – 1965 (περίπου 770.000 άτομα εκ των οποίων σύνταξη θα μπορέσουν να λάβουν τουλάχιστον ο ένας στους δύο εξ αυτών) όπως έχει τονίσει μέσα και από συνεντεύξεις του στην «Εποχή» ένας εκ των κορυφαίων αναλυτών του ασφαλιστικού συστήματος, ο πρώην επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, Σάββας Ρομπόλης. Με βάση τις εκτιμήσεις του κ. Ρομπόλη, από του χρόνου, το ΣΚΑ θα χρειαστεί περίπου 1 δισ. ευρώ επιπλέον και από το 2017 και μετά, περίπου 2 δισ. ευρώ επιπλέον, σε σχέση με αυτά τα οποία λαμβάνει από το κράτος μέχρι σήμερα. Οι επιπλέον ανάγκες φτάνουν έως και τα περίπου 4 δισ. ευρώ και μετά, από το 2023 μέχρι και το 2028, όταν όσοι γεννήθηκαν από το 1960 και μετά θα αρχίσουν να λαμβάνουν συντάξεις. Η πρόσφατη αύξηση των ορίων ηλικίας, σημειωτέον, δεν προκαλεί παρά μόνο μια μικρή καθυστέρηση έως 2 ετών στην εξέλιξη αυτή. Νάσος Χατζητσάκος