26
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Αλλόκοσμα όντα που οι στίχοι από ένα τραγούδι της Μαντλέν Πεϊρού μεταμορφώνουν σε τρυφερά οικεία, η καθησυχαστική ζωγραφιά ενός σπιτιού που με μια πιο προσεκτική ματιά σού αποκαλύπτει τη θανάσιμη απειλή, μια συνηθισμένη αυλόπορτα πίσω από την οποία παράδοξα πλάσματα σε εισάγουν στην περιήγηση της έκθεσης, το κείμενο κάτω από μια σοβαρή, όπως νομίζεις, ιερατική μορφή σού λέει ότι έχεις κάνει λάθος, ο καθρέφτης πάνω από τον νιπτήρα μπορεί να ανακαλεί μια οδυνηρή απουσία… Από το βάραθρο της δυνητικής πολλαπλότητας, που είναι η φαντασία, πρέπει να αντλούμε για κάθε μορφή γνώσης, σύμφωνα με τον Ίταλο Καλβίνο –μου έρχεται στο νου κοιτώντας αυτές τις ατελείωτες μορφές, σε ανεξάντλητες συνθέσεις και σχήματα στην έκθεση «Two Johns», δεύτερη έκθεση του ∆αυίδ Σαμπεθάι, τούτη σε συνεργασία με τον Αντωνάκη. Με αυτή την αφορμή, μιλάμε με τον ∆αυίδ για τη ζωγραφική του.
«Για κάθε έργο υπάρχει ένα σημείο καμπής που τα πράγματα αρχίζουν και γίνονται πιο ξεκάθαρα και το έργο αποκτά “δική του φωνή” «
Τη συνέντευξη πήρε η Σοφία Ξυγκάκη Και στην προηγούμενη έκθεσή σου, Interzoned, εικόνα, κείμενο και μουσική συναπάρτιζαν το κάθε έργο, δημιουργώντας έτσι μια εντύπωση ολικού έργου, παραπέμποντας ίσως στις ιστορικές πρωτοπορίες. Με αυτή την τριπλή, ας πούμε, λειτουργία, δηλαδή ενατένιση, ανάγνωση, ακρόαση, υπαγορεύεις κατά κάποιον τρόπο και πώς θα δει κάποιος τη δουλειά σου; Το όραμα που έχω για τη δουλειά μου είναι να την βιώνει ο θεατής σαν μια κινηματογραφική ταινία. Οι ζωγραφικές εικόνες σε συνδυασμό με τα συνοδευτικά κείμενα και τη μουσική (σάουντρακ) απορροφούν τον θεατή και ζωντανεύουν στο μυαλό του την πλοκή και τις εικόνες. λουθεια ντα αναρωτιριόκτικΗ μεγαλύτερη χαρά για μένα είναι, όταν βλέπω ανθρώπους που δεν ανήκουν αναγκαστικά στο χώρο της τέχνης, να ακούν το σάουντρακ της έκθεσης μου και να κοιτούν τις ζωγραφιές και τους πίνακες ξεχνώντας ότι είναι στη γκαλερί. Θέλω να κάνω τέχνη που την αισθάνεσαι και φεύγεις νιώθοντας ότι είχες για λίγη ώρα πρόσβαση στο μυαλό μου και τον τρόπο που βλέπω τον κόσμο. Πάντως, δεν υιοθέτησα το τρίπτυχο εικόνα, κείμενο, μουσική ως στρατηγική για το πώς θα δει κάποιος τα έργα μου. Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο απλή. Όταν ήμουν ακόμα φοιτητής και συζητούσα με φίλους και καθηγητές μου για τη δουλειά μου μιλούσα για τις ζωγραφιές μου σαν να είναι μικρές ιστορίες και επινοούσα προσωπικότητες για τους χαρακτήρες που ζωγράφιζα. Οι φίλοι μου το έβρισκαν διασκεδαστικό και οι καθηγητές μου έλεγαν ότι όλες αυτές οι πληροφορίες είναι αναπόσπαστο κομμάτι των έργων και πρέπει κάπως να συμπεριλαμβάνονται. Αποφάσισα λοιπόν να δοκιμάσω να γράψω και τελικά κατέληξα με 60 μικρές ιστορίες και ποιήματα-τραγούδια. Επειδή, ενώ δημιουργούσα τα ζωγραφικά έργα, άκουγα πολλή μουσική και όταν κοιτούσα τα έργα, πλέον ολοκληρωμένα, μου έρχονταν συνειρμοί σχετικοί όλης αυτής της μουσικής, ήθελα να υπάρχει και ένα σάουντρακ πάνω από το οποίο θα απήγγειλα τα γραπτά. Ζήτησα, λοιπόν, από τον καλό μου φίλο και μουσικό Benjha (Νίκος Βεζανής) να μου φτιάξει ένα σάουντρακ και του έστειλα όλα τα κείμενα με κάποιες προτάσεις και οδηγίες. Αφού αυτό ολοκληρώθηκε, ηχογράφησα από πάνω τα κείμενα. Από τότε ακολουθώ
“
Η ΕΠΟΧΗ 13 Σεπτεμβρίου 2015
Ζωγραφική όπως σινεμά
Συνέντευξη με τον ζωγράφο ∆αυίδ Σαμπεθάι πάντα αυτή τη διαδικασία με μικρές παραλλαγές. Για τη δουλειά που παρουσίασα πέρσι στην έκθεση μου Interzoned (πάλι σε συνεργασία με τον Benjha) αποσπάσαμε το 2013 το υψηλότερο βραβείο στην Βασιλική Ακαδημία στο Εδιμβούργο, στα πλαίσια της έκθεσης RSA New Contemporaries. Στην τελευταία έκθεση ντουέτο με τον Αντωνάκη Χριστοδούλου Two Johns συνεργάστηκα με την μουσικό Ειρήνη Λύσσαρη και τον Benjha για τη δημιουργία του σάουντρακ όλης της «ταινίας». Τα κείμενα των έργων σου, δικά σου ή όχι, είναι στα αγγλικά και σχεδόν αποκλειστικά αγγλοσαξονικής παράδοσης σου είναι πιο οικεία; Τα συνοδευτικά κείμενα ξεκίνησα να τα γράφω όταν ήμουν φοιτητής στη Σχολή Καλών Τεχνών της Γλασκώβης, όπου το να γράφω στα ελληνικά θα ήταν απλά άστοχο, καθώς οι συμμαθητές μου και οι καθηγητές μου δεν θα μπορούσαν να τα επεξεργαστούν ακριβώς για αυτό που είναι. Εκεί ανακάλυψα ότι έχω άνεση στη συγγραφή ιστοριών, ποιημάτων και τραγουδιών και ότι η διαδικασία γραφής μού έδινε μεγάλη ικανοποίηση. Αφού τα ολοκλήρωσα και τα παρουσίασα, οι αντιδράσεις ήταν πολύ ενθαρρυντικές, οπότε αποφάσισα να συνεχίσω να γράφω. Χωρίς να θέλω να παρεξηγηθώ, οφείλω να πω ότι ποτέ δεν είχα ιδιαίτερη σχέση (εκτός λίγων εξαιρέσεων, όπως τα δημοτικά και ακριτικά τραγούδια, τον Βιζυηνό, τον Καζαν-
τζάκη) με την ελληνική λογοτεχνία και ιδιαίτερα την ποίηση. Η αγγλική γλώσσα, ίσως επειδή δεν είναι η μητρική μου γλώσσα, μου δίνει μεγαλύτερη αίσθηση ελευθερίας. Επίσης, οι συγγραφείς που θαυμάζω από μικρή ηλικία και έχουν διαμορφώσει τη φαντασία μου είναι κυρίως αγγλόφωνοι: Ρόαλντ Νταλ, Μαρκ Τουέιν, Κερτ Βόνεγκατ, Τζακ Κέρουακ, Μέρβιν Πικ. Τι άλλες επιρροές έχεις δεχτεί εκτός από τη λογοτεχνία; Εκτός της λογοτεχνίας, η αγγλόφωνη μουσική και ο κινηματογράφος έχουν τεράστια επιρροή στα κείμενά μου και ήταν αυτά που με έκαναν να ερωτευτώ την αγγλική γλώσσα εξαρχής. ∆ιάλογοι σε ταινίες του Χίτσκοκ όπως Ο Άγνωστος του Εξπρές και ο τρόπος που προσεγγίζουν τη γλώσσα στιχουργοί όπως ο νεοϋορκέζος ράπερ Roc Marciano ή ο στιχουργός των Pavement Stephen Malkmus με κάνουν να θέλω να γράφω. Ένας άλλος λόγος που χρησιμοποιώ την αγγλική γλώσσα είναι ότι η πλειοψηφία των αναφορών στη δουλειά μου είναι από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και δεν αφορούν μόνο το ελληνικό κοινό. Η γενιά μου από τα περισσότερα μέρη του κόσμου μεγάλωσε καταναλώνοντας αγγλόφωνη και παγκόσμια κουλτούρα, οπότε χρησιμοποιώντας τα αγγλικά μπορώ να μιλήσω σε όλους και να καταλάβουν σε τι αναφέρομαι και από πού έρχομαι.
Στους πίνακές σου, είτε αποτυπώνονται μορφές που θυμίζουν παιδικές ζωγραφιές είτε αλλόκοτα πλάσματα ή γοτθικές ατμόσφαιρες, υπάρχει η αίσθηση ότι όλα μεταβολίζονται σε μια προσωπική μυθολογία και μάλιστα ανεξάντλητη, υπάρχει μια διαρκής μεταμόρφωση παράδοξων τοπίων και σχημάτων. Ο τρόπος που λειτουργώ και επεξεργάζομαι τις πληροφορίες είναι ιδιαίτερα συνειρμικός, οπότε είναι αναπόφευκτο και στη δουλειά μου να φιλτράρω τα πράγματα μέσα από το πρίσμα της προσωπικής μυθολογίας. Ενώ ζωγραφίζω, ειδικά στα πρώτα στάδια παραγωγής ενός έργου, προσπαθώ να σκέφτομαι όσο λιγότερο γίνεται το τι θα είναι το θέμα ή το τελικό αποτέλεσμα. Για κάθε έργο υπάρχει ένα σημείο καμπής που τα πράγματα αρχίζουν και γίνονται πιο ξεκάθαρα και το έργο αποκτά «δική του φωνή». Ακόμα και αν έχω ολοκληρώσει έναν πίνακα, πολλές φορές περνάνε και δύο μήνες για να ξέρω για τι μιλάει. Κάποιες φορές είναι όσο μυστήριος θα ήταν και για κάποιον άγνωστο και κάποιες άλλες δημιουργεί ένα «θόρυβο» πληροφοριών και συνειρμών στο μυαλό μου. Όλα τα έργα μου όμως, κάποια στιγμή, ξέρω ακριβώς τι μου δείχνουν και είμαι έτοιμος να γράψω και τα συνοδευτικά κείμενα. Πιστεύω ότι είναι αυτή η διαδικασία διαλεύκανσης των ίδιων μου των έργων που προσδίδει την αίσθηση της προσωπικής μυθολογίας στο σύνολο της δουλειάς μου. Αυτή η μυθολογία αν και είναι ρευστή, καθώς ενημερώνεται συνεχώς από νέα δεδομένα, αισθήματα, πληροφορίες και αναφορές, έχει και μία σημαντική σταθερά, εμένα, και ακολούθως όλα τα πράγματα που κολλάνε στη συνείδηση μου και μου αφήνουν βαθιά εντύπωση. Κάποια από αυτά έχουν ρίζες στην παιδική μου ηλικία και παίρνουν την μορφή συμβόλων που επαναλαμβάνονται στη δουλειά μου ενώ άλλα έρχονται και φεύγουν.
Η έκθεση «Two Johns» των ∆αυίδ Σαμπεθάι και Αντωνάκη παρουσιάζεται στη Γκαλερί Εleftheria Tseliou (Ηρακλείτου 3, Κολωνάκι, τηλ. 2103618188), μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου. Χρήσιμες συνδέσεις: davidsampethai.com, soundcloud.com/bellylou, tseliougallery.com