Cultuur | taal

Redacteur Chris Klaasse bespreekt een taalkwestie. Reageren? chris@rd.nl

Ha lterende

en nee e kreeg voor zijn verjaardag

Eeen op afstand bestuurbare hijskraan. Terwijl hij naar school was, belde z’n moeder. Tijdens het telefoongesprek wilde het driejarige broertje van de jarige iets tegen zijn oom zeggen: „Tobi hee een hijskraan gekregen, en hij is van bestuurbaar.”

In de mededeling van deze peuter komt het verschil tussen normale en sto elijke bijvoeglijke naamwoorden om de hoek kijken. Het nee e denkt: als een houten pollepel een pollepel van hout is, dan is een bestuurbare hijskraan een hijskraan van bestuurbaar. Logisch toch?

Onderweg naar een ander familielid stuitte ik wederom op een bijzonder bijvoeglijk naamwoord. Op een bord stond de waarschuwing dat er langs de weg een halterende bus kon staan.

Halterende, misschien is het een heel gangbaar woord, maar het was mij tot voor kort onbekend. Het komt van het werkwoord halteren, dat betekent: stoppen bij een halte.

Halteren valt niet bij iedereen in de smaak. Op 8 juli 1977 schreef journalist Evert Werkman in zijn column voor Het Parool gekscherend: „Vraagt een lezer wat toch wel „halterende bussen” zijn, waarvoor gewaarschuwd wordt op sommige wegen. Antwoord: dat zijn even stopperende autobussen, die een stotterende taalknoeier meenemen.”

In al m’n onschuld sprak ik halterende uit als: halteerunduh. Maar volgens internet hoor je te zeggen: haltuhrunduh, met de klemtoon op de eerste lettergreep. Halteerunduh klinkt volgens mij aangenamer en logischer. Chiquer ook. Haltuhrunduh past mijns inziens beter bij een halter dan bij een halte. Een halter is zo’n ding dat gewichthe ers omhoogduwen – een staaf met gewichten eraan. Tot m’n vreugde ontdekte ik in een zeker dik woordenboek dat halteren die betekenis óók hee : oefenen met een halter. Ik halter, jij haltert, wij hebben gehalterd.

Als ik halterende lees, zie ik onwillekeurig iemand naar een halte rennen. Die laatste vijf letters doen me denken aan de verleden tijd van benen die snel heen en weer gaan. Wat mij betre krijgt halterende daarom ook een derde uitspraakmogelijkheid: haltuhrenduh. Met de daarbij horende betekenis: hard gerend hebben om een halterende bus te halen voor deze weer vertrekt. „De hálterende gewichthe er halterénde, om nog net de hálterende bus te halen.”

Maar wellicht wordt het dan onnodig ingewikkeld.

„Tobi heeft een hijskraan gekregen en hij is van bestuurbaar”

beeld Pieter Beens

Tec hniek voor spor ters

Pieter Beens

artslag: 165. Afgelegde afstand: 5,6

Hkilometer. Snelheid: 4,57 minuut per kilometer. Het tempo zit er goed in en de TicWatch Pro 3 GPS houdt het tot in detail bij. Het sporthorloge blijkt een ideale hardlooppartner.

Met gemiddeld zo’n 32 uur per week achter m’n computer leid ik een zittend bestaan. Dat is niet zonder gevaar, blijkt keer op keer uit alarmerende onderzoeken. Dus zet ik me ertoe om wekelijks een portie beweging te krijgen. Hardlopen wordt het, als het aan mij ligt, niet. Dat is saai en eenzaam of juist te massaal. Dat verandert als de wekelijkse volleybalavond komt te vervallen. Noodgedwongen stap ik over op hardlopen. En dat blijkt zo veel leuker dan ooit gedacht. Het itte gevoel na een rondje in de vroege morgen is onbetaalbaar.

Al snel wil ik m’n route en prestaties bijhouden. Een telefoon blijkt nogal in de weg te zitten, dus moet een sporthorloge uitkomst bieden. Het wordt de TicWatch Pro 3 GPS. Die is zeker niet goedkoop, maar biedt wel heel veel opties. Gps natuurlijk, en een hartslagmeter. Maar ook een saturatiemeter en heel veel verschillende sportmodi. En wat ook handig is: hij is waterdicht – en dus geschikt voor het geval ik ook baantjes wil gaan trekken. Daarmee is het horloge nog lang niet tot in detail beschreven, want de ondersteuning is bijna eindeloos. Het maakt hem geschikt voor een scala aan toepassingen.

Al die functies vragen natuurlijk wel veel rekenkracht. Daarin voorzien een snelle graische processor en een groter geheugen dan zijn voorgangers. De ”Essential Mode” schakelt bovendien alle toeters en bellen uit, waardoor je het horloge wel een maand kunt gebruiken zonder het op te laden.

Na weken testen blijkt de TicWatch waar voor z’n geld te bieden. Hij heet weleens wat moeite met het gps-signaal, maar synchronisatie met de telefoon biedt hulp. Dat de eigen apps niet kunnen worden gekoppeld aan bijvoorbeeld sportapp Strava is jammer, maar gelukkig kun je die app ook op het horloge zelf installeren. En dankzij het draagcomfort is het nooit een sta-inde-weg.

TicWatch Pro 3 GPS $ 300 (ruim € 250) via mobvoi.com

Bellende fietscomputer

Met de tong op de schoenen tijdens een rondje hardlopen of raceietsen lijkt het alsof je een enorme prestatie levert. Maar hoe efectief beweeg je nu écht? En wat valt er nog te verbeteren?

Het is lastig oordelen voor solisten en amateurs, maar Leomo biedt uitkomst. Het bedrijf ontwikkelde een minuscuul computertje op basis van besturingssysteem Android. In combinatie met een paar sensoren geet het systeem feedback op je doen en laten. Dat klinkt heel interessant!

Dat is het blijkbaar ook, want de technologie wordt door veel sporters gebruikt.

Toch is er heel wat voor nodig om het systeem aan de praat te krijgen. De sensoren laten zich niet gemakkelijk koppelen. Werkt het systeem eenmaal, dan levert het waardevolle inzichten op. Maar voor het zo ver is, is er dus een hele weg te gaan. En dat is jammer.

Wat ook jammer is: de sensoren kunnen bij een beetje inspanning losraken van de schoenen, zodat je ze onderweg kwijtraakt. Dat schiet natuurlijk niet op.

Wel handig is dat de uitgebreide ‘ietscomputer’ heel veel mogelijkheden biedt dankzij Android. Gebruikers kunnen zelfs een simkaart plaatsen, zodat ze kunnen bellen – of via sport app Strava een ”beacon” delen, waardoor het thuisfront kan zien waar je je precies bevindt. En door de regelmatige updates wordt het systeem steeds iets beter en uitgebreider.

Goedkoop is het systeem niet – en daarmee voor de huis-, tuin- en keukenwielrenner misschien een brug te ver. Voor hardlopers, die ook als doelgroep worden gezien, heet het systeem te weinig te bieden om de aankoopprijs te rechtvaardigen.

Leomo Type S $ 449 (ca. € 380) via leomo.it

Meelopers

Je denkt er vaak niet over na hoe je je voet neerzet en weer optilt. Wie gaat hardlopen, doet er goed aan om daar wel bewust mee bezig te zijn. De juiste beweging kan namelijk nogal wat energie schelen. Tegenwoordig worden hardloopschoenen gemaakt om gebruikers een handje te helpen. Heb je wat extra hulp nodig, dan zijn de binnenzolen van Ginosvate een oplossing. Ze werden speciaal gevormd om je energie optimaal te gebruiken én letsel te voorkomen. De hoge elasticiteit voelt als een verademing. Ook handig: je kunt ze zelf op maat knippen.

Ginosvate Insoles $ 19,99 (ca. € 17) via amazon.com

Betaalbare alleskunner

Stel, je zoekt een horloge dat precies bijhoudt waar je bent en hoe je presteert maar het mag niet te veel kosten. Wat koop je dan? De Amazit Bip S of diens opvolger, de Bip U Pro. Die biedt voor een scherpe prijs heel veel meetfuncties en heet ook nog eens een batterij die dagenlang meegaat. Dat de gps-sensor weleens moeite heet om een satelliet te vinden, is vervelend maar te billijken. De integratie van Amazits ”Zepp”-app met sportapp Strava staat garant voor perfecte meetresultaten. Een aanrader dus.

Huami Amazfit Bip U Pro € 64,95 via xiaomiproducts.nl