Cultuur | column

Sc heppen uit één ton

Huib de Vries

ntdaan is een te groot woord, maar

Ogeraakt was ik toch wel door het bericht. Bakkerij Stam in Kinderdijk sloot eind december de deuren. De tijding riep herinneringen op aan mijn geboortedorp in het algemeen en bakker Stam in het bijzonder. In mijn tijd was dat Adri: vader van een groot gezin, leidsman van het bedrijf en ouderling van de oud gereformeerde gemeente in het buurdorp. Doordeweeks zagen we hem in een bakkerskiel, op zondag liep hij in een zwart pak met andere leden van de omvangrijke familie richting de kapel van ds. Toes. „Hoe vrolijk gaan de Stammen op”, sprak ooit een van hen, en dat was een rake typering. De familie ging blijmoedig door het leven.

In de bakkerswinkel kon je naast brood en banket, waaronder de befaamde krakeling van Adri, ook gebakafval en koekkruimels kopen. Een zak gebakafval voor een kwartje, een zak koekkruimels voor een dubbeltje. Elke dinsdagmiddag stond de ton met kruimels naast de deur van de bakkerij, onder aan de dijk. Voor de jeugd van het dorp. Onder toeziend oog van bakkersknecht Siep vulden we beiden handen, waarvan we een kommetje maakten. Hervormden, oud gereformeerden, kinderen van de schuurkerk waartoe wij behoorden, een handjevol openbaren en het kroost van rooms-katholieke Spaanse gastarbeiders; voor Stam waren ze allemaal

gelijk en welkom. Diezelfde eenheid was er bij de jaarlijkse kerstviering in de Grote Kerk, waar zo’n beetje het hele dorp naartoe ging. Na afloop was er voor alle kinderen een snoepzak, op kosten van onze hervormde dorpsgenoten. Die beelden verschijnen altijd voor mijn Met zijn kruimelton geestesoog als er weer eens wordt gediscusgaf hij een sieerd over de noodzaak van kerkelijke eenheid. In officiële samensprekingen geloof ik illustratie van het allang niet meer. Geef mij maar de oplossing Evangelie uit het Kinderdijk van mijn jeugd. Eenmaal opgetrokken kerkmuren laten zich moeilijk slechten; dat was daar niet anders, maar ze waren heel poreus. Als ik nu terugdenk aan de gang naar bakker Stam op dinsdagmiddag, voel ik ontroering. Het had iets van een sacrament. Je moest eerst afdalen langs die steile trap, de diepte in, maar daar wachtte de ton waaruit we met z’n allen kosteloos mochten putten. Een beeld van de fonteinen des heils. Adri heeft zich ongetwijfeld niet gerealiseerd dat hij het beeld van zijn Meester vertoonde en met zijn kruimelton een illustratie van het Evangelie gaf. Maar het was wel zo. December 2020 overleed hij aan het coronavirus. Op de dag van zijn begrafenis stonden de wieken van de Kinderdijkse molens in de rouwstand. De bakkerij van Stam is weg. De herinnering blijft.