Spaanse Especial Sessies

ESPECIAL SESSIES

Nut en noodzaak van feminisme in Spanje

Vrouwendag op 8 maart, waarom leeft deze dag zo in Spanje en kennen wij het nauwelijks in Nederland? Als je even rondvraagt zijn er wel duizend meningen over wat feminisme is en waarom het belangrijk is of juist niet meer. We gingen met een groep Spaanse vrouwen om tafel om hun meningen te peilen over dit onderwerp. We ontmoeten elkaar in de Uppery Club, de nieuwe sociëteit voor zakelijk Malaga.

Tekst: Susana Verboon. Gespreksleider: Maria Kupers. Foto’s: Miguel Bruna, Uppercy Club, deelnemers

Tijdens de voorstelronde barsten sommige vrouwen meteen los over het onderwerp. Princesa Sánchez (37) vertelt: “ik ben geboren met de kleur roze. Ik werd door mijn moeder en oma altijd gemaand om netjes te zitten en niet te hard te praten of te lachen, Ze vertelden me altijd toen ik klein was dat ik maar vooral ´mooi´ moest zijn, want dat was het belangrijkste om een man te vinden. Mijn vader was priester en mijn moeder dochter van een militair, mijn vader was notabene meer geëmancipeerd dan mijn moeder. Mijn oma en mijn moeder drukten mij altijd op het hart dat ik vooral niet mocht genieten, niet aan mezelf mocht zitten, niet lachen en vooral onzichtbaar moest zijn! Ik zie mezelf als feministe omdat het voor mij gelijkheid betekent. De drijfveer voor mij is dat iedereen dezelfde kansen moet krijgen ongeacht afkomst, kleur of geslacht. Het is een universeel recht van de mens. We zijn niet hetzelfde, gelukkig niet, maar iedereen moet dezelfde kansen krijgen. Waarom kennen we meer mannelijke dichters dan vrouwelijke? Of meer mannelijke acteurs dan vrouwelijke? Omdat de geschiedenis door mannen is geschreven”, voegt ze toe.

Esther Mena (57) heeft psychologie gestudeerd en wilde graag als psycholoog aan de slag. “Ik heb eerst drie jaar in de gevangenis gewerkt. Daar wilde ik graag een vaste aanstelling en bereidde me voor op de toegangsexamens (oposiciones). Tot drie keer toe haalde ik hoge cijfers maar het waren mijn mannelijke collega’s, met een magere voldoende, die de banen kregen. Daarna kreeg ik een probleem met mijn toenmalige baas die me duidelijk maakte wat ik moest doen als ik wilde blijven. Ik heb aangifte tegen hem gedaan. Er bleken nog meer zaken tegen hem te lopen. Maar het bleef erbij. Dat was het moment dat ik bewust besloot voortaan als feministe door het leven te gaan.”

Iedereen aan tafel is even stil als ze het verhaal van Esther horen. Virginia Doña (34) is blij dat ze nooit in dergelijke situaties heeft gezeten. “Voor mij is het belangrijkste dat we elkaar als personen zien, het maakt niet uit of je man of vrouw bent. Ik vind het wel ongelofelijk dat nog niet zo heel lang geleden vrouwen geen eigen bankrekening konden hebben bijvoorbeeld. Maar gelukkig is dat nu allemaal veranderd.” Het moment waarop dingen veranderden in Spanje ligt echter een stuk later dan in andere landen. Aprile Winterstein (51) komt van oorsprong uit Canada en vertelt dat het in de jaren veertig al normaal was dat vrouwen alles deden. “De mannen vertrokken in de WOII naar Europa en dus moesten de vrouwen het huishouden draaiende houden. Ze waren van alle markten thuis, en werden daardoor dus ook heel zelfstandig. Iedereen kreeg daarna de dezelfde kansen.”

Wat je van huis meekrijgt

Niet alleen de heersende moraal in de maatschappij is van invloed op de positie van vrouwen en mannen, je krijgt ook dingen van huis mee die bepalend zijn voor je visie op feminisme. De vader van Mar Recuna (49) overleed op jonge leeftijd. Ze is opgevoed door haar moeder die dus overal in moest kunnen voorzien. “Ik ben me pas op latere leeftijd bewust geworden van de heersende verschillen tussen mannen en vrouwen. Ik zag toen pas in mijn werkomgeving, het dagelijks leven en bij mij thuis, allemaal zaken die me aan het denken zetten, me boos maakten en waardoor ik me feminist ging voelen.”

Virginia vertelt dat zij heeft getwijfeld over haar kinderwens. “Mijn moeder kreeg mij op haar zeventiende en zij moest daarna haar hele leven werken om mij te kunnen onderhouden, maar dat was niet het werk wat ze graag wilde doen. Dat heeft mij als het ware gevormd. Ik wil van niemand afhankelijk zijn en ik wil niet alleen moeder zijn. Ik vind het niet kloppen in deze maatschappij dat bij een stel met kinderen, waarbij beiden buitenshuis werken, bij thuiskomst alle lasten voor het gezin gedragen worden door de vrouw. Het is vandaag de dag heel moeilijk om gezin en carrière te combineren als de partner niet zijn deel doet.”

“Je kunt niet met goed fatsoen zeggen dat je geen feminist bent!”

Maatschappij moet op de schop

Aprile, Maria en ikzelf zijn niet opgegroeid in Spanje en tot op zekere hoogte kost het ons moeite te begrijpen waarom een vrouw niet simpelweg haar eigen gestelde doelen kan bereiken. We zijn toch geen marionetten in een spel gedirigeerd door mannen? We zitten in gezelschap van goedopgeleide vrouwen met een goede baan of eigen bedrijf, die laten zich toch niet dwarszitten door systemen? Er komt een berg voorbeelden op tafel waardoor toch duidelijk wordt dat er in de basis nog veel te verbeteren valt.

Mar is bijvoorbeeld van mening dat de arbeidsmarkt is ingericht voor mannen, niet voor vrouwen. “De vrouw moet zich aanpassen. Het wordt nog steeds heel normaal gevonden dat de vrouw naast haar werk ook de taken uitvoert voor het gezin en het huishouden. Als zij zich niet aanpast dan is er ook geen plek voor haar op de arbeidsmarkt.” Princesa gooit op tafel dat er een prijskaartje zou moeten hangen aan bevallen. “Uiteindelijk zijn wij vrouwen degenen die de nieuwe generaties op de wereld zetten. Daar op allerlei manieren de prijs voor betalen, dat is natuurlijk totaal onlogisch!” De arbeidsmarkt is een belangrijk thema volgens de vrouwen, daar heerst nog veel ongelijkheid als het gaat om kansen.

Esther beaamt dat: “Ik zie dat bijvoorbeeld duidelijk in de verschillende functies binnen de universiteit. De hoogste posities worden vooral door mannen bekleed, waarom? Een vrouw moet naast haar baan ook nog alle taken vervullen voor het gezin zoals school en huishouden. Omdat we niet alle tijd hebben die de mannen zich toegeëigend hebben, kunnen we deze functies nog steeds niet bekleden.”

De geschiedenis doet geen goed

De dames zijn het allemaal eens over de desastreuze invloed die de dictatuur en de katholieke kerk hebben gehad als het gaat om vrouwenemancipatie. Volgens de kerk en Franco waren het gezin, met zoveel mogelijk kinderen, en de stereotype rollen van het grootste belang om de maatschappij ‘geestelijk gezond’ te houden. Dat is volgens hen dan ook de reden waarom Spanje als het om rechten van de vrouw en mentaliteit gaat, achterloopt bij andere Europese landen.

Beginnen bij de basis

In hoeverre gaat er vandaag de dag nog iets mis met de opvoeding? Meisjes wordt nog steeds verteld hoe ‘guapa’ ze zijn en er zijn verhalen te over van jonge mannen die nog thuis wonen maar nog geen ei kunnen bakken omdat moeders alles voor hen doet. Iedereen is het erover eens dat je onderaan, bij de opvoeding en het onderwijs moet beginnen, zowel op praktisch als in filosofisch gebied. “Het is belangrijk wat je je kinderen thuis meegeeft”, voegt Mar toe. “Mijn zoon kan de wasmachine aanzetten, strijken en een knoop aanzetten, als het moet.” Als we naar het onderwijs kijken moeten er wat betreft Aprile weer handwerk- en technieklessen komen zoals in haar eigen kindertijd. Er werd geen onderscheid gemaakt, iedereen moest beide vakken volgen.

Susana en Esther werken op de Universidad de Málaga, zij leiden toekomstige docenten op. Een uitgelezen kans om een bijdrage te leveren aan een toekomst met gelijke kansen voor iedereen. Susana vindt dat er nog steeds veel informatie over het thema ontbreekt. “Ik heb, vanuit mijn functie als onderzoeker, veel lesmaterialen nagekeken met betrekking tot het thema gelijkheid en ik moet zeggen dat er nog heel veel onderwerpen in staan die óf de positie van de vrouw simpelweg niet belichten of bepaalde stereotype rolpatronen bevestigen. Ik leid nieuwe docenten op en besteed daarbij natuurlijk ook aandacht aan gelijke rechten en kansen voor iedereen. Maar ik vind dat er bij de andere studierichtingen te weinig aan gedaan wordt.”

De logische vraag die volgt is of de studenten nog veel op dit gebied te leren hebben, ze zijn toch een stuk moderner? Esther knikt instemmend: ” In één van mijn klassen voor de opleiding tot docent op de basisschool zitten maar drie jongens, de rest meiden. Ik sprak de klas aan in vrouwelijke vorm (ellas ipv ellos, red.) en merkte dat de jongens er als versteend bij zaten en mij vroegen waarom ik dat deed. Ik zei hen dat de taal moet aansluiten bij de realiteit. De realiteit is dat er meer vrouwen in de klas zitten dan mannen en het dus correcter is de woorden ‘ellas’ en ‘vosotras’ te gebruiken. Dat vonden ze maar gek.”

Macht van de media

Hoe zit het eigenlijk met de macht van de media? Princesa vertelt dat ze een aantal jaar geleden solliciteerde naar een verslaggeversfunctie bij een nationale nieuwszender. Ondanks het feit dat ze lang en slank is vond men (lees de mannelijke sollicitatiecommissie) haar toch nog te dik.

“Uiteindelijk waar het om gaat in de media”, gaat ze verder, “is met zo min mogelijk geld een zo groot mogelijk publiek te trekken. Kwaliteit doet er niet zoveel toe, men heeft bepaald dat het volk vermaakt dient te worden. Uit de kijkcijfers blijkt dat het volk dat ook prettig vindt, en veel kijkers betekent veel reclame-inkomsten. Het interesseert de programmamakers niet de kijkers te inspireren of meer te doen met human interest. Voor wie worden de programma´s gemaakt? Voor de vrouw die om tien uur s ´avonds prime time nog de afwas staat te doen of voor de man, die net een voetbalwedstrijd heeft gezien en waarvan men denkt dat die alleen vrouwen wil zien die aan bepaalde uiterlijke normen voldoen? De ongeveer 2.000 mediakanalen in Spanje zijn in handen van grofweg vijf machthebbers, die bepalen wat het volk ziet. En houden dus ook bepaalde beeldvorming in stand.”

Feminisme verdedigen

Na twee uur praten komen we tot de conclusie dat feminisme nog steeds een actueel onderwerp is. Maar misschien moet de definitie weer even duidelijk worden voor iedereen. Want het is een term die te pas en te onpas gebruikt wordt door eenieder die zich maar wil associëren met de thematiek.

Susana de la Nieves vertelt dat ze met haar schoonzus over feminisme sprak. “Bij het woord alleen al vroeg ze zich af waarom zou ze daar meer van zou moeten weten. Ik gaf haar een voorbeeld: hoe vaak is het jou gebeurd dat je solliciteerde naar een baan en die aan een man werd gegeven? Hoe rustig loop jij midden in de nacht over straat? Toen viel bij haar het kwartje”. Princesa geeft aan dat er verbinding nodig is om zaken te kunnen veranderen. “Het lijkt nu mannen tegen de vrouwen te zijn en ook vrouwen onderling zijn verdeeld. Zolang we verdeeld zijn, wordt de focus ergens anders gelegd en dus niet op de thema’s die werkelijk belicht zouden moeten worden. We moeten een nieuwe basis opzetten met alle waarden die we als maatschappij delen. Vandaar uit kunnen we verder bouwen en veranderingen in gang zetten.”

Mar is het er mee eens en vult aan: “Het gaat ook om de term feminisme, er zijn zoveel verschillende interpretaties dat het al snel ´vervuild´ geraakt is. Ik merk het al als ik tegenover een man zit en zeg dat ik feministe ben, dan zie ik hem meteen ongemakkelijk op zijn stoel bewegen en zenuwachtig worden. Noem het geen feminisme meer, maar gebruik een luchtigere term.”

“mannen en vrouwen moeten dit samen doen”

Nette meisjes

We ronden de bijeenkomst af met de vraag wat vandaag de dag nog het belang is om 8 maart te blijven vieren. Daar twijfelt niemand over. Volgens Esther is het goed om elk jaar te vieren dat we al zover gekomen zijn. Want ondanks dat het tijdens deze sessie duidelijk is geworden dat er nog wel wat te verbeteren valt aan het recht op gelijke kansen, is iedereen het erover eens dat er de afgelopen decennia al veel veranderd is.

Als Maria vraagt of iedereen een leuke portretfoto heeft om bij het artikel te kunnen plaatsen lacht Princesa hard en vraagt: ´Welke wil je hebben, die van mijn eerste communie of die van mijn huidige baan? Esther deelt meteen een figuurlijke rake klap uit: Sst, Princesa toch, lach niet zo hard, dat doen nette meisjes niet! ´

Princesa Sánchez Torres

Journalsite, gerente y secretaria general de AJE Málaga www.ajemalaga.org

Mar Recuna Mata

Gerente del Clúster Marítimo Marino de Andalucia

www.cmma.eu

Aprile Winterstein

CEO April-e Real Estate Consulting www.april-e.com

Susana de la Nieves

Docent Universidad de Málaga Facultad de Educación

Esther Mena

Docent Universidad de Málaga Facultad de Educación

Virginia Doña Hurtado

Eigenaar van MOOI Málaga www.mooi-malaga.com

waar koken een feest is!

Samen koken, nieuwe gerechten uitproberen en dan lekker samen aan tafel. Meer dan ooit nemen we daar tegenwoordig de tijd voor. Een mooie en praktisch ingerichte keuken met alle snufjes die je maar kunt wensen maakt het bereiden van een maaltijd nóg aangenamer. Tieleman is de keukenspecialist die keukens levert en monteert door heel Nederland en ver daarbuiten. Dankzij de gespecialiseerde kennis, de kwalitatief hoogwaardige producten en de eigen montagedienst is het mogelijk een totaalpakket aan te bieden van ontwerp tot en met de montage op locatie. Dit alles in nauwe samenwerking met u en de betrokken partijen. Tieleman Keukens streeft naar nul opleverpunten en gaat voor 100% klanttevredenheid, dat is de basis in het doen en denken van alle medewerkers. Al meer dan 55 jaar wordt de reputatie van leverancier van kwaliteitskeukens waargemaakt. Perfecte oplevering Met montage en service wordt nog ‘ouderwets’ omgegaan en wordt daarnaast ook uitgevoerd door eigen vakmensen. het plaatsen van een keuken is een zeer nauwkeurig werk, waarvoor Tieleman Keukens een team van uitsluitend zelf opgeleide monteurs in huis heeft. Vakmensen die zeer klantgericht werken en hart voor de zaak hebben. Zij gaan pas weg als u 100% tevreden bent.

www.tieleman.nl