Οι τραγικές μνήμες του Ιούλη και τα διδάγματα από την έκρηξη στο Μαρί

Ο Ιούλιος είναι για την Κύπρο ο μήνας των τραγικών συμβάντων, ο μήνας που άφησε πολλές βαθιές πληγές στον τόπο και τους κατοίκους του νησιού. Οι πικρές αναμνήσεις ξεκινούν με τα γεγονότα της 9ης Ιουλίου 1821 και τη σφαγή και τον απαγχονισμό του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και άλλων Κύπριων κληρικών και επιφανών προσώπων από τις οθωμανικές αρχές, συνεχίζονται με τα δραματικά γεγονότα του Ιούλη του 1974, το προδοτικό πραξικόπημα και τη βάρβαρη τουρκική εισβολή με τις τρομακτικές τους συνέπειες και καταλήγει στις πικρές μνήμες της έκρηξης στο Μαρί το 2011.

Δεκατρία χρόνια έχουν περάσει από αυτό το δραματικό συμβάν που, πέραν των πολιτικών ή άλλων λαθών, ανέδειξε πιο επιτακτικά για την Κύπρο την ανάγκη για ουσιαστικό έλεγχο στις εγκαταστάσεις που ενέχουν μεγάλη επικινδυνότητα λόγω της ύπαρξης μεγάλων ποσοτήτων επικίνδυνων χημικών ουσιών, τις επονομαζόμενες εγκαταστάσεις Seveso. Οι εγκαταστάσεις αυτού του είδους ονομάστηκαν έτσι από το ατύχημα που συνέβη το 1976 στην πόλη Seveso της Ιταλίας και είναι εγκαταστάσεις που αποθηκεύουν/διαχειρίζονται μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων χημικών ουσιών. Μετά και την έκδοση σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας, οι εγκαταστάσεις αυτές πρέπει να ακολουθούν αυστηρούς κανόνες λειτουργίας και οι υπεύθυνοί τους να πραγματοποιούν συνεχείς και αποτελεσματικούς ελέγχους που να διασφαλίζουν την ασφαλή αποθήκευση και χρήση των χημικών ουσιών. Ο εντοπισμός και η διόρθωση προβλημάτων στις διαδικασίες και τα συστήματα ασφαλείας μπορούν να αποτρέψουν την έκρηξη, την έκλυση τοξικών ουσιών ή άλλες καταστροφές. Με την αυστηρή τήρηση των κανονισμών και την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών ασφαλείας διασφαλίζεται ότι οι εγκαταστάσεις αυτές λειτουργούν με τον ασφαλέστερο δυνατό τρόπο, συμβάλλοντας στην αειφορία και την ευημερία των τοπικών κοινωνιών.

Βέβαια η αποθήκευση στο Μαρί δεν αφορούσε μια τυπική βιομηχανική εγκατάσταση αλλά αποθήκευση σε στρατιωτική βάση, που δεν περιλαμβάνεται στις εγκαταστάσεις που καλύπτει η σχετική νομοθεσία. Όμως η τρομακτική έκρηξη και οι ανθρώπινες και οι υλικές καταστροφές που προκάλεσε ευαισθητοποίησαν όλους στην Κύπρο. Πέραν των αρμοδίων τμημάτων που πάντα έλεγχαν με ιδιαίτερη προσοχή τις τυποποιημένες εγκαταστάσεις Seveso, και το ευρύ κοινό και ο πολιτικός κόσμος απέκτησαν μια ιδιαίτερη ευαισθησία στο συγκεκριμένο θέμα. Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ζήτησε να αυστηροποιηθούν ακόμη περισσότερο οι κανόνες που ισχύουν για τέτοιου τύπου εγκαταστάσεις με μείωση των ποσοτικών ορίων και αυστηρότερο έλεγχο των γειτονικών εγκαταστάσεων.

 

Απότοκο της προσπάθειας που ακολούθησε ήταν η ψήφιση, στις 11 Ιουλίου 2024, 13 ακριβώς χρόνια μετά την έκρηξη στο Μαρί, από την Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων, των περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία (Αντιμετώπιση Κινδύνων Ατυχημάτων Μεγάλης Κλίμακας Σχετιζομένων με Επικίνδυνες Ουσίες) Τροποποιητικών Κανονισμών του 2024 που βάζουν πιο αυστηρά όρια για τις εγκαταστάσεις που αποθηκεύουν ή διαχειρίζονται σημαντικές ποσότητες επικίνδυνων χημικών ουσιών.

Οι Τροποποιητικοί Κανονισμοί αφορούν χώρους εργασίας με επικίνδυνες χημικές ουσίες σε ποσότητα ίση ή μεγαλύτερη του 75% των οριακών ποσοτήτων που καθορίζονται στην Ευρωπαϊκή Οδηγία, χώρους εργασίας που εφάπτονται σε αναγνωρισμένες μονάδες Seveso και χώρους εργασίας που βρίσκονται στο Ενεργειακό Κέντρο Βασιλικού. Σε σχετικό άρθρο που περιλαμβάνεται στην παρούσα έκδοση του περιοδικού παρατίθενται πιο αναλυτικά όσα προβλέπει η νέα νομοθεσία.

Σίγουρα μια νέα νομοθεσία δεν λύνει το όποιο πρόβλημα ούτε μειώνει τους φόβους και τις επιφυλάξεις όσων μπορεί να επηρεαστούν. Θέτει όμως ένα πλαίσιο καλύτερου ελέγχου που υποχρεώνει τους επηρεαζόμενους να το τηρήσουν και τις αρμόδιες αρχές να επιτηρούν την εφαρμογή του. Ελπίδα όλων μας ότι στην Κύπρο δεν θα έχουμε ξανά οποιοδήποτε τραγικό ατύχημα λόγω αμέλειας κατά την αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων χημικών ουσιών.

 

Δρ Τασούλα Κυπριανίδου-Λεοντίδου

Χημικός Μηχανικός