Άμεσα μέτρα μετά από μια πυρκαγιά

Είμαστε σε μια χώρα όπου συχνά βλέπουμε πλέον πυρκαγιές στην ύπαιθρο και στα δάση μας, και οι επιστήμονες μας προειδοποιούν, εδώ και πάνω από 15 χρόνια, ότι η επέκταση του καλοκαιριού κατά δύο μήνες λόγω κλιματικών αλλαγών και οι αυξημένες θερμοκρασίες αυξάνουν κατακόρυφα τις πιθανότητες πυρκαγιών και μάλιστα μεγάλων διαστάσεων (megafires).

Πέρα από τα μέτρα πρόληψης και αντίδρασης σε μια φωτιά, εξίσου σημαντικά είναι και τα μέτρα για την προστασία του εδάφους και η διασφάλιση της ικανότητας του εδάφους να αναγεννηθεί μετά από μια πυρκαγιά.

Στη φύση το έδαφος δεν είναι συμπιεσμένο, όπως π.χ. σε ένα χωματόδρομο από όπου περνούν αυτοκίνητα, και γι’ αυτό έχει το σημαντικό πλεονέκτημα όταν βρέχει να μπορεί εύκολα το νερό της βροχής να απορροφηθεί από το έδαφος και μάλιστα σε βάθος. Αυτή η αύξηση της υγρασίας στο υπέδαφος είναι που δίνει ζωή στη βλάστηση να αντέξει μέχρι τις επόμενες βροχές.

Πολύ συχνά ακούμε τις σταγόνες της βροχής να πέφτουν με δύναμη στην άσφαλτο και τον χαρακτηριστικό ήχο όταν βρέχει. Όταν οι σταγόνες της βροχής πέφτουν έξω στη φύση με δύναμη, είτε η βλάστηση στο έδαφος, είτε τα φύλλα των δέντρων, αφαιρούν την ενέργειά της με αποτέλεσμα να απορροφάται.

Αν όμως έχουμε βροχές μετά από μια πυρκαγιά όπου τα χόρτα και τα δέντρα κάηκαν, δεν υπάρχει πλέον τίποτα να ανακόψει τη δύναμη της βροχής που κτυπά το έδαφος. Και επειδή το χώμα, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, δεν είναι συμπιεσμένο αλλά είναι αφράτο, είναι εύκολο για τη βροχή να το σκάψει και να το παρασύρει με τη ροή της αλλού.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι στο επιφανειακό έδαφος έχουμε και όλους τους σπόρους των δέντρων, θάμνων και αγριόχορτων και όλα αυτά θα τα παρασύρουν τα νερά της βροχής πιο κάτω ή ακόμη θα ξεριζωθούν και μικρά φυτά.

Αυτό θα καταστρέψει την όποια πιθανότητα να έχουμε ξανά βλάστηση στην περιοχή αυτή. Γι’ αυτό μια από τις πιο επείγουσες ενέργειες μετά από μια φωτιά είναι ο σχεδιασμός και η εκτέλεση αντιδιαβρωτικών μέτρων πριν από τις επόμενες βροχές.

Τα αντιδιαβρωτικά μέτρα περιλαμβάνουν, μεταξύ πολλών άλλων, τη χρήση κορμών δέντρων που έχουν καεί (κορμοδέματα, κορμοπλέγματα) απλωμένων στο έδαφος για να σταματήσουν τη ροή των νερών της βροχής προς τα κάτω, τη χρήση κλαδιών και μικρών πέτρινων αναχωμάτων για την καθυστέρηση των νερών και τη δημιουργία ρυακιών, και πολλά άλλα μέτρα βασισμένα πάντα στη χρήση φυσικών υλικών της περιοχής.

Αυτός είναι από τους λόγους που πρέπει να μένουν τα καμένα υλικά στην περιοχή εφόσον είναι με αυτά κυρίως που εκτελούνται τα αντιπλημμυρικά έργα.

Ανάλογα με την περίπτωση, και όταν ο καιρός είναι κατάλληλος, μπορεί να βοηθηθεί η περιοχή να ανακάμψει με τις δενδροφυτεύσεις ή/και την υδροσπορά (hydroseeding) η οποία μπορεί να ραντίσει μεγάλες εκτάσεις με σπόρους αναμεμιγμένους σε ειδικά προετοιμασμένο υγρό για να μπορούν να αναπτυχθούν εύκολα μετά τις πρώτες βροχές και να προστατευθούν από πουλιά και μυρμήγκια.

Το Τμήμα Δασών έχει τέτοιο εξοπλισμό, τον οποίο χρησιμοποίησε για παράδειγμα στην αποκατάσταση της περιοχής του Αμιάντου στο Τρόοδος.

Ακόμη ένα πλεονέκτημα των αντιδιαβρωτικών έργων είναι ότι εμποδίζουν όλη τη στάχτη να φτάσει στο σύστημα υδροδότησης της περιοχής και τις λάσπες να δημιουργούν προβλήματα σε οχετούς και αυλάκια πιο κάτω.

Για να γίνονται όλα αυτά σωστά και γρήγορα χρειάζεται παρακολούθηση, εκπαίδευση του προσωπικού και ο κατάλληλος εξοπλισμός, γιατί χωρίς αυτά θα επιταχυνθεί η ερημοποίηση του τόπου μας.

 

Χαράλαμπος Θεοπέμπτου

Ηλεκτρολόγος μηχανικός