ΧΡΗΜΑ #452, Μάιος-Ιούνιος 2021 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΔΡΑΣΕΩΝ ESG Καθοριστικός παράγοντας για την προσέλκυση επενδύσεων

ΧΡΗΜΑ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

τ.452/ 05-06.2021

Μεγάλες προσδοκίες και επενδυτικός «πυρετός»

Κώστας Μιχαηλίδης

Μια μέρα, τα παιδιά μας θα ρωτήσουν αν προστατεύσαμε το περιβάλλον που θα ζήσουν.

Πρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας

Αφήνω ως παρακαταθήκη τη φιλοσοφία του διαρκούς μετασχηματισμού

Γι’ αυτό στην Τράπεζα Πειραιώς, στηρίζουμε διαχρονικά τις πράσινες επενδύσεις και διαθέτουμε την τεχνογνωσία για να προσφέρουμε σήμερα τις καταλληλότερες χρηματοδοτικές λύσεις για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Μέρα με τη μέρα, γινόμαστε μια πιο σύγχρονη και πιο ευέλικτη τράπεζα, που τοποθετεί τον πελάτη στο επίκεντρο, οδηγεί στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και παραμένει διαχρονικά μια κοινωνικά υπεύθυνη τράπεζα.

Πράσινες χρηματοδοτήσεις που υπερβαίνουν τα €2 δισ. έως σήμερα

X+7 R

563

Για περισσότερες πληροφορίες www.piraeusbank.gr/sustainable-banking

ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΚΑΘΕ ΑΥΡΙΟ

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

Με τις αξίες της Βιώσιμης Τραπεζικής.

ISSN 1105-0470

Αξιολόγηση επιχειρηματικών χρηματοδοτήσεων με κριτήρια περιβαλλοντικά, κοινωνικά και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG)

Χρηματοδοτήσεις ΑΠΕ που θα υπερβούν το €1 δισ. την επόμενη διετία

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.452 / 05-06.2021 / € 6,00

«Έξυπνες» πόλεις: Θέλει και κόπο, θέλει και τρόπο...

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ E-MAIL ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ/ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ* ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ* ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘ. ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΑΦΜ ΔΟΥ E-MAIL ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟΥ* ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ (ΟΔΟΣ, ΑΡΙΘΜΟΣ) ΠΟΛΗ/ΠΕΡΙΟΧΗ Τ.Κ. ΧΩΡΑ * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 50,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ Με τραπεζική κατάθεση ☐ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ: Αρ. Λογαριασμού 089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192 ☐ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: Αρ. Λογαριασμού 5028-041137-461/ ΙΒΑΝ: GR51 0172 0280 0050 2804 1137 461 Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το ονοματεπώνυμό σας στο καταθετήριο ή την επωνυμία της εταιρείας, σε περίπτωση εταιρικής συνδρομής. Για την κατοχύρωση της συνδρομής σας, παρακαλείστε όπως αποστείλετε το αποδεικτικό κατάθεσης στο e-mail: vassilikou.p@ethosmedia.eu

☐ ΜΕ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA Α.Ε., Λυσικράτους 64, 17674 Καλλιθέα Υπεύθυνη Συνδρομών: Βούλα Βασιλικού, 210 998 4908, vassilikou.p@ethosmedia.eu Αποδέχομαι πως τα προσωπικά μου στοιχεία θα τηρηθούν από την ethosMEDIA μόνο για τις ανάγκες αποστολής του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, στο οποίο είμαι συνδρομητής. Η έντυπη έκδοση αποστέλλεται μέσω συνεργαζόμενης εταιρείας διανομής Τύπου. Η ψηφιακή έκδοση του περιοδικού, σε μορφή e-book, αποστέλλεται στο email που ορίστηκε στη φόρμα συνδρομής. Σε περίπτωση που έχετε ερωτήσεις σχετικά με την προστασία των δεδομένων σας και τα δικαιώματά σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Γαλάτεια Μπασέα, στο τηλ. 210 998 4919, στο e-mail bassea.g@ethosmedia.eu ή εγγράφως στην ταχυδρομική διεύθυνση: Λυσικράτους 64, 17674, Καλλιθέα.

ΧΡΗΜΑ 1

Μάιος - Ιούνιος 2021

εν αρχή...

Διπλό «ναι μεν, αλλά…», από Κομισιόν και ΔΝΤ

ίγο ως πολύ, είναι αναμενόμενα τα συμπεράσματα και οι εκτιμήσεις για το τραπεζικό σύστημα της Κομισιόν και του ΔΝΤ. Πρόσφατα, στις αρχές Ιουνίου, τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και το Ταμείο είπαν αυτά που είναι κοινός τόπος για τους συστημικούς ομίλους. Η κεφαλαιακή επάρκεια του συστήματος είναι επαρκής σε γενικές γραμμές, αλλά παραμένει πρόκληση, καθώς επηρεάζεται από τη χαμηλή κερδοφορία, ενώ ο υψηλός αναβαλλόμενος φόρος, η αύξηση των κρατικών ομολόγων που έχουν οι τράπεζες, η συμμετοχή του κράτους στο μετοχικό κεφάλαιό τους καταδεικνύουν έναν ισχυρό δεσμό μεταξύ τους, γεγονός που πρέπει εφεξής να παρακολουθείται. Παράλληλα, αν και οι τράπεζες υλοποιούν σειρά ενεργειών για την κεφαλαιακή ενίσχυσή τους (προκειμένου να καλύψουν το κόστος των τιτλοποιήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων), τα περιορισμένα επίπεδα κερδοφορίας μπορεί να δημιουργήσουν προκλήσεις για την κεφαλαιακή θέση τους. Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια την επιβάρυνση του ήδη υψηλού μεριδίου του αναβαλλόμενου φόρου στο κεφάλαιο των τραπεζών. Το παραπάνω είναι, συνοπτικά, το συμπέρασμα της επιτροπής, που ωστόσο εστιάζει και στο ενισχυμένο επενδυτικό ενδιαφέρον, όπως αυτό καταγράφηκε στην πρώτη ΑΜΚ συστημικού ομίλου, μετά το «τραυματικό» 2015. Αφορά στην Πειραιώς και ολοκληρώθηκε επιτυχώς τον Απρίλιο, συγκεντρώνοντας 1,38 δισ. ευρώ. Υπάρχει ωστόσο το «αγκάθι» της Deffered Tax Credit, που παραμένει «βαρύτερο» από κάθε άλλο τραπεζικό σύστημα χώρας της ευρωζώνης. Συν το αντίστοιχο –λόγω του κόστους (εγγυήσεων του Δημοσίου)– που απαιτείται για τις τιτλοποιήσεις χαρτοφυλακίων NPLs. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το ΔΝΤ, που χαιρετίζει μεν την

Μάιος - Ιούνιος 2021

επέκταση των επιπλέον κρατικών εγγυήσεων για την τιτλοποίηση μη εξυπηρετούμενων στο πλαίσιο του «Ηρακλής ΙΙ», πλην όμως προτείνει να υπάρχουν εναλλακτικά σχέδια στην περίπτωση που οι νέες προσπάθειες για ΑΜΚ είναι ανεπαρκείς ή υλοποιηθούν άλλα ρίσκα εκτέλεσης. Το Ταμείο αναφέρεται ρητά στο πρόβλημα της DTC, για να συμπεράνει πως από τη στιγμή που το σχέδιο της Τραπέζης της Ελλάδος για τη δημιουργία εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων έχει «μπει στον πάγο», θα πρέπει να ενθαρρυνθούν οι αρχές να συνεργαστούν με τη Φραγκφούρτη προκειμένου να βρεθεί μια λειτουργική λύση στο πρόβλημα των αδύναμων κεφαλαίων. Είναι προφανές πως, παρά τα όσα σημαντικά έχουν γίνει στο εγχώριο banking, χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα στη συνέχεια προκειμένου να διαφανεί διέξοδος. Όπως είναι, επίσης, προφανές πως η κυβέρνηση και το οικονομικό επιτελείο χρειάζονται ένα υγιέστερο χρηματοπιστωτικό σύστημα στην προσπάθεια της καλύτερης αξιοποίησης των πόρων του NextGenerationEU. Και στην περίπτωση του Ταμείου Ανάκαμψης, ο χρόνος επείγει. Όπερ σημαίνει… (σ.σ. το να περάσει στην Dardanel Onentac η εταιρεία «Καλλιμάνης», και μάλιστα με την τραπεζική «χορηγία» ενός γενναιότατου «κουρέματος» υποχρεώσεων 62,3 εκατ. στα 6 εκατ. (!), δείχνει, κατά την ταπεινή εκτίμησή μου, την έλλειψη κεντρικής εθνικής επιχειρηματικής πολιτικής). Πάντως, το πολιτικό και τραπεζικό σύστημα και οι επιχειρηματίες δεν κατέβαλαν ουσιαστική προσπάθεια να αποτραπεί η παράδοση σε «τουρκικά χέρια» μίας από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου. Δυστυχώς. • • •

ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΔΡΑΣΕΩΝ ESG

Καθοριστικός παράγοντας για την προσέλκυση επενδύσεων τα κριτήρια ESG

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

To «διπλό στοίχημα» των funds

26 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Μεγάλες προσδοκίες και επενδυτικός «πυρετός»

Μάιος - Ιούνιος 2021

«Έξυπνες» πόλεις: Θέλει και κόπο, θέλει και τρόπο...

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

τ.452/05-06 2021

ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΔΡΑΣΕΩΝ ESG Καθοριστικός παράγοντας για την προσέλκυση επενδύσεων

ΧΡΗΜΑ τ.452/ 05-06.2021

36 ~ ΑΓΟΡΑ NPLs ΚΑΙ NPL SUMMIT 2021

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Μεγάλες προσδοκίες και επενδυτικός «πυρετός»

Ανέλπιστο «μπόνους» για τις τράπεζες

Κώστας Μιχαηλίδης

Μια μέρα, τα παιδιά μας θα ρωτήσουν αν προστατεύσαμε το περιβάλλον που θα ζήσουν.

52 ~ SMART CITIES

Πρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας

Αφήνω ως παρακαταθήκη τη φιλοσοφία του διαρκούς μετασχηματισμού

«Έξυπνες» πόλεις: Θέλει και κόπο, θέλει και τρόπο...

Πράσινες χρηματοδοτήσεις που υπερβαίνουν τα €2 δισ. έως σήμερα SS POS RE

563

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΚΑΘΕ ΑΥΡΙΟ

ISSN 1105-0470

Χρηματοδοτήσεις ΑΠΕ που θα υπερβούν το €1 δισ. την επόμενη διετία

Με τις αξίες της Βιώσιμης Τραπεζικής.

S PO

21-0117

Για περισσότερες πληροφορίες www.piraeusbank.gr/sustainable-banking

58 ~ DIGITAL BANKING FORUM

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Τα επόμενα βήματα του χρηματοπιστωτικού κλάδου

62 ~ FUNDING

«Έκρηξη» επιχειρηματικών δανείων 33 δισ. φέρνει το Ταμείο Ανάκαμψης

66 ~ COFFEE BUSINESS FORUM

Η καφεστίαση μετά το άνοιγμα της αγοράς 02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Διπλό «ναι μεν, αλλά...», από Κομισιόν και ΔΝΤ 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: Tripadvisor 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: «Σκωτσέζικο ντους» για τις χώρες του Νότου

ΧΡΗΜΑ τεύχος Μαΐου - Ιουνίου 2021 ISSN 1105-0470

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu Χρήστος Κώνστας Διευθυντής Σύνταξης konstas.c@ethosmedia.eu Κυρέλα Πέτρου Αρχισυντάκτρια petrou.k@ethosmedia.eu Συντάκτες Κ.Μ. Γελαντάλις banks-press@ethosmedia.eu

ιδιοκτησία

Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu

Λυσικράτους 64, Καλλιθέα, Τ.Κ. 17674 T: 210 998 4950 E: banks-press@ethosmedia.eu www.ethosmedia.eu

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.452 / 05-06.2021 / € 6,00

περιεχόμενα

Γιάννης Λεοντάρης john.leondaris@gmail.com Κώστας Παπαγρηγόρης kostasp76@gmail.com

www.ethosevents.eu

www.banks.com.gr

Στεφανία Σούκη stefaniasouki@gmail.com Ράντω Μανώλογλου Key Account Manager manologlou.r@ethosmedia.eu Δέσποινα Ροπόδη Υποδοχή Διαφήμισης ropodi.d@ethosmedia.eu Νίκος Αθανασίου Database Marketing athanasiou.n@ethosmedia.eu Βούλα Βασιλικού Υπεύθυνη Συνδρομών vassilikou.p@ethosmedia.eu

Νατάσσα Λαζαράκου Υπεύθυνη Λογιστηρίου lazarakou.n@ethosmedia.eu Φωτογραφία Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock Έλενα Χαραλάμπους Δημιουργικό zoegraph@gmx.net Αμαλία Λούβαρη Επιμέλεια - Διόρθωση louvari.a@ethosmedia.eu Εκτύπωση-ΒιβλιοδεσίαΣυσκευασία-Ένθεση Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

Γιούλη Μουτεβελή Διοικητική Υποστήριξη mouteveli.g@ethosmedia.eu

www.insuranceworld.gr

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news.

Κώστας Μιχαηλίδης

Πρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας

Αφήνω ως παρακαταθήκη τη φιλοσοφία του διαρκούς μετασχηματισμού ΧΡΗΜΑ 5

χρηματιστήριο

To «διπλό στοίχημα» των funds Επάνοδος στα αναπτυγμένα χρηματιστήρια και επενδυτική βαθμίδα

ιπλό στοίχημα για τα funds το “Greek scenario”. Αυτό της προοπτικής απόκτησης της επενδυτικής βαθμίδας για την οικονομία και της επιστροφής της κεφαλαιαγοράς στην ομάδα των αναπτυγμένων, από όπου εξέπεσε το 2013. Με στόχευση μία δεκαετία μετά την υποβάθμιση του Χρηματιστηρίου Αθηνών από την MSCI –εξέλιξη που, τότε, είχε σημάνει τη δραματική μείωση των επενδυτών που διατηρούν κεφάλαια σε αγορές «πρώτης γραμμής»–, τα πανίσχυρα funds επανέρχονται, θεωρώντας πως με ορίζοντα το 2023 η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι μία από τις πιο αποδοτικές τοποθετήσεις τους.

H «σιγή» της Moody’s Η επαναφορά του χρηματιστηρίου (της κεφαλαιαγοράς ευρύτερα) συγχρονίζεται με την προοπτική αξιολόγησης του ελληνικού αξιόχρεου με «επενδυτική βαθμίδα». Η μη βαθμολόγηση, τελευταία, από τον οίκο Moody’s δεν έχει αλλάξει τα δεδομένα, καθώς, σύμφωνα με τον αμερικανικό οίκο, το outlook υπολείπεται κατά μία βαθμίδα του S&P και του Fitch, που απέχουν δύο σκαλοπάτια από το investment grade.

Το οικονομικό επιτελείο δεν «βλέπει» την απόκτηση της πολυπόθητης βαθμίδας πριν το 2023, ωστόσο τα πανίσχυρα επενδυτικά σπίτια θεωρούν πως οι επόμενες αναβαθμίσεις, έως Παρότι ακόμη είναι πολύ νωρίς και οι κίνδυνοι και ένα «σκαλί» πριν την επενδυτική βαθμίδα, αναταράξεων διεθνώς πολλοί, δεν είναι τυχαίο θα έρθουν σχετικά εύκολα. Και θα είναι, πως σε περίοδο πανδημίας έχουν προχωρήσει σύμφωνα με αυτά, η περίοδος που θα εισρεύbusiness που ξεπερνούν τα 10 δισεκατομμύρια σουν τα –αναλογικά– περισσότερα κεφάλαια τους, μόλις, πρώτους πέντε μήνες του 2021. που έχουν τοποθετηθεί σε «ελληνικά περιου6

Μάιος - Ιούνιος 2021

σιακά στοιχεία» από το 2013 και μετά. Το τελευταίο «σκαλί» θα επιτευχθεί μόλις το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, οι μεταρρυθμίσεις σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας, η «μόχλευση» μέσω των πόρων του NGEU, πείσουν πως «γυρίζουν σελίδα». Διαδρομή επίπονη, καθώς προϋποθέτει τη μείωση των κόκκινων δανείων σε εύλογα επίπεδα και την πλήρη εφαρμογή του πτωχευτικού νόμου, για να καθαρίσουν οι ισολογισμοί αλλά και οι επιχειρήσεις-«ζόμπι», που είναι προβλήματα αλληλένδετα και φρενάρουν την οικονομία.

Undervalue Με τη συνολική αποτίμηση των εισηγμένων λίγο πάνω από τα 60 δισ. ευρώ, το χρηματιστήριο είναι (με όρους ΑΕΠ) φθηνότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και χαμηλότερο από αυτά της κατηγορίας των αναδυόμενων (Emerging Markets). Σε αυτά τα επίπεδα η μερισματική απόδοση

Με τη συνολική αποτίμηση των εισηγμένων λίγο πάνω από τα 60 δισ., το χρηματιστήριο είναι (με όρους ΑΕΠ) φθηνότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Mytilineos, ο ΤΙΤΑΝ, μειώθηκαν λίγο σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2020.

διαμορφώνεται στο 5,2% (σύμφωνα με την JP Morgan), όταν ο μέσος όρος των Emerging Markets είναι 2,6%, δηλαδή με μεγάλο premium. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως η κερδοφορία των ελληνικών επιχειρήσεων, εν μέσω πανδημίας λόγω Covid-19, ήταν μεγαλύτερη από άλλων αγορών αυτής της κατηγορίας. Πολύ δε περισσότερο αν συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι η ελληνική επιχειρηματικότητα (όπως άλλωστε και η οικονομία, αλλά και η κοινωνία της χώρας) βίωσε μια πρωτόγνωρη μνημονιακή κρίση, με απίσχναση του «πλούτου» της σχεδόν κατά 25% σε μία δεκαετία. «Ούτε σε περίοδο πολέμου...», όπως εύγλωττα τονιζόταν από ξένους και Έλληνες αναλυτές. Κι όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία επενδυτικών οίκων (JP Morgan, Goldman Sachs κ.ά.), η ελληνική επιχειρηματικότητα βγαίνει ανθεκτικότερη, με περισσότερα «αντισώματα», και από την κρίση της πανδημίας. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ενεργοποιούν την προσοχή των funds και αρχίζουν να (ξανά) βλέπουν την οικονομία, την αγορά και τις επιχειρήσεις.

Eurobank: “Back to MSCI Greece” Για μια μερίδα αναλυτών η επάνοδος της Eurobank στον διεθνή δείκτη MSCI Greece μπορεί να σηματοδοτεί τη σταδιακή επιστροφή των ισχυρών ομίλων του χρηματιστηρίου σε μια κατηγορία στην οποία, κατά κανόνα, επενδύουν hyper funds, «αγοράζοντας» προοπτική σε διάρκεια χρόνου. Μέχρι πρόσφατα, ο MSCI Greece είχε μείνει με μόλις τρεις εισηγμένες (ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, Jumbo),

με τη Eurobank, πλέον, να διαμορφώνει την πρώτη τετράδα. Σύμφωνα με αναλυτές της JP Morgan, αν η ανοδική πορεία συγκεκριμένων ομίλων συνεχιστεί το επόμενο διάστημα, τότε στην επόμενη αναδιάρθρωση των δεικτών θα μπορούσε να προστεθεί κι άλλη ή κι άλλες εισηγμένες, διευρύνοντας και πάλι το ελληνικό επενδυτικό «καλάθι». «Οδηγός» των ξένων είναι τα καλά αποτελέσματα 2020, το καλό πρώτο τρίμηνο 2021 και οι προβλέψεις για ένα εξίσου ισχυρό πρώτο εξάμηνο. Για την ισχυρή θέση των εταιρειών στο διάστημα Ιανουαρίου-Μαρτίου κύριες παράμετροι ήταν: α) Το καλύτερο κλίμα στις διεθνείς αγορές, με αποτέλεσμα εξαγωγικοί όμιλοι (ΤΙΤΑΝ, Mytilineos, ElvalHalcor, Cenergy, Πλαστικά Θράκης κ.ά.) να ενισχύσουν τα αποτελέσματά τους. β) Το εγχείρημα της ψηφιοποίησης του Δημοσίου και της οικονομίας, με την πληροφορική να αναδεικνύεται σε «καυτό» κλάδο (Quest, Space Hellas, Profile, Entersoft, Epsilon Net κ.ά.). γ) Τα κοινοτικά κονδύλια, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των προσδοκιών και τα χαμηλά επιτόκια, έχουν αυξήσει τη ζήτηση στους κλάδους τσιμέντου, προφίλ αλουμινίου, προϊόντων χάλυβα. Ενδεικτικό είναι το γεγονός το ότι στο πρώτο τρίμηνο ενισχύθηκαν τα μεγέθη ομίλων όπως λ.χ. η ElvalHalcor στα 647,3 (από 530 εκατ.), η Cenergy στα 228,4 (από 219,5), η Quest στα 216,1 (από 147,8), ενώ άλλων, όπως ο ΟΤΕ, ο

Το σταδιακό άνοιγμα της οικονομίας, συνδυαστικά με τον τουρισμό –που είναι αυξημένος σε σχέση με πέρσι–, δημιουργεί προσδοκίες πως και το δεύτερο τρίμηνο θα είναι καλό, συνολικά δε το πρώτο εξάμηνο θα είναι σαφώς πάνω από το περσινό. Το γεγονός ότι η απόδοση μερισμάτων (από κέρδη χρήσεως) πιάνει τον αισιόδοξο στόχο που είχε τεθεί στην αρχή του έτους, φτάνοντας το 1,3 δισ., είναι μια πρώτη ένδειξη επιστροφής των εταιρειών στα προ Covid-19 επίπεδα.

Τα ξένα «σπίτια» Μάλιστα, μια μερίδα αναλυτών θεωρεί πιθανό το ενδεχόμενο το δεύτερο εξάμηνο (του 2021) να είναι καλύτερο από το πρώτο, ενισχύοντας έτσι τη δυναμική συγκεκριμένων ομίλων, εξωστρεφών επιχειρήσεων, καινοτόμων εταιρειών. Αρωγός σε αυτήν την προσπάθεια είναι η εισροή πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, εξέλιξη που θα δημιουργήσει «μόχλευση» σε περισσότερους κλάδους/τομείς δραστηριότητας. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι σε όλες, ανεξαιρέτως, τις εκθέσεις ξένων επενδυτικών οίκων, αναλύσεις χρηματιστηριακών, οι πόροι από την Κοινότητα αναφέρονται ως αγωγός αναβάθμισης της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας, με τη Morgan Stanley να σημειώνει ότι «(...) οι “ουλές” που θα αφήσει η πανδημία σε βάθος πενταετίας θα είναι μικρότερες από ό,τι σε άλλες χώρες της ευρωζώνης...» και να υπολογίζει σε 8,8% του ΑΕΠ τις επιδοτήσεις που θα χορηγηθούν, με τη μόνιμη ζημιά για την οικονομία να περιορίζεται στο 1,5% την ίδια περίοδο. Η στροφή των funds μπορεί να είναι αργή, είναι όμως διακριτή, αποτυπώνεται δε σε όλες τις περιπτώσεις ελληνικών assets. Από τα κρατικά ομόλογα, τις εταιρικές εκδόσεις, ακόμη και τις αυξήσεις κεφαλαίου, η σταδιακή υπερίσχυση των πιο μεσομακροπρόθεσμων επενδυτών, ΧΡΗΜΑ 7

χρηματιστήριο εκτοπίζοντας τους βραχυπρόθεσμους, τα hedge funds, εξελίσσεται για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο. Πρακτικά, μετά τα lockdown και το «κλείσιμο» των οικονομιών, σε ελληνικά ομόλογα, μετοχές και άλλα προϊόντα άρχισαν να τοποθετούνται πιο ποιοτικοί επενδυτές, που ακολουθούν πιο ευρείες περιόδους διακράτησης. Η αρχή έγινε με τις εκδόσεις του ΟΔΔΗΧ, συνεχίστηκε με τα εταιρικά ομόλογα και επιβεβαιώθηκε με την ΑΜΚ της Πειραιώς, τα στοιχεία για την επικείμενη ΑΜΚ της Alpha Bank, την ΑΜΚ της Aegean που είναι σε εξέλιξη και την αναμενόμενη του Ελλάκτορα. Εν μέσω πανδημίας, η Αθήνα εξέδωσε χρέος με ιστορικά χαμηλά επιτόκια, αυτήν την περίοδο το πενταετές τείνει να μηδενίσει και με τη συνδρομή της ΕΚΤ διατηρεί ένα «μαξιλάρι» ρευστότητας 30 plus δισεκατομμυρίων. Σε αυτήν τη συγκυρία της κρίσης και των «απόνερών» της, το μεγαλύτερο μέρος του χρέους είναι σε σταθερό επιτόκιο (δηλαδή έχει περιοριστεί σημαντικά η έκθεση στο ενδεχόμενο αύξησης των επιτοκίων). Παράλληλα, η μεγάλη έκταση/χρόνος ωρίμανσης του χρέους φέρνει μικρές ετήσιες πληρωμές (κατά μέσο όρο 5,5 δισ., από 10 δισ. πριν την κρίση και 17 δισ. στη διάρκειά της). Τι σημαίνει αυτό; Μεγαλύτερη ευελιξία στο οικονομικό επιτελείο να αμβλύνει τη βαριά φορολόγηση των επιχειρήσεων, να δώσει κίνητρα στις εισηγμένες, να τις διευκολύνει στην παραγωγή καλύτερου οικονομικού αποτελέσματος. Συνεκτιμώντας το όφελος από το χαμηλό κόστος χρήματος (2019-2021), υπολογίζεται πως οι εισηγμένες έχουν ευνοηθεί μέχρι τώρα περί τα 2,5 δισ. ευρώ, που μέχρι το τέλος του έτους μπορεί να φτάσουν τα 3 δισ. ευρώ (στην τριετία). Μόνο από τη διαδοχική μείωση του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων (στο 22%) εξοικονομείται κεφάλαιο 700-800 εκατ. ευρώ, μεγάλο μέρος του οποίου χρηματοδοτεί επενδυτικά προγράμματα ισχυρών ομίλων, ενισχύοντας έτσι την ανταγωνιστικότητά τους στις διεθνείς αγορές. Ο μακροπρόθεσμος επενδυτικός ορίζοντας 8

Μάιος - Ιούνιος 2021

Εν μέσω πανδημίας, η Αθήνα εξέδωσε χρέος με ιστορικά χαμηλά επιτόκια και με τη συνδρομή της ΕΚΤ διατηρεί ένα «μαξιλάρι» ρευστότητας 30 plus δισεκατομμυρίων.

διαμορφώνεται και λόγω του status του οποίου χαίρει η χώρα μέχρι το 2032 (όταν λήγει η περίοδος χάριτος για τα δάνεια του μνημονίου περίπου 100 δισ. προς τον EFSF). Μια «ασπίδα» που παρέχει στους επενδυτές την ωρίμανση χρόνου που ζητούν προκειμένου να τοποθετηθούν επενδυτικά.

Η επαναφορά Το κλίμα θα μπορούσε σταδιακά να βελτιωθεί περαιτέρω, καθώς επανακάμπτουν κλάδοι και τομείς δραστηριότητας που είχαν πληγεί πολύ λόγω της πανδημίας (ο τουρισμός, η διύλιση κ.ά.), εν προκειμένω όσον αφορά στις εισηγμένες στο χρηματιστήριο. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από την πρόσφατη αλλαγή στάσης προς το θετικότερο της Goldman Sachs. Ο αμερικανικός οίκος, σε ανάλυσή του (στις 2 Ιουνίου), σημειώνει πως το άνοιγμα της οικονομίας στην Ευρώπη (ξανά) φέρνει τους ομίλους διύλισης στο προσκήνιο. Οι μετοχές εταιρειών του κλάδου υστερούν έναντι άλλων (discount) που έχουν προηγηθεί (κατά ένα-δύο τρίμηνα), για αυτό η

Goldman Sachs «βλέπει» πως στο διάστημα που ακολουθεί θα καλύψουν τη διαφορά. Στο πλαίσιο αυτό, συμπεριλαμβάνει τη Motor Oil στις κορυφαίες επιλογές της, αναβαθμίζει τη μετοχή και δίνει σύσταση «αγοράς» (buy). Ο όμιλος επιστρέφει και οι προβλέψεις για αύξηση των ελεύθερων ταμειακών ροών θα έχουν ως αποτέλεσμα την ανάλογη ενίσχυση του μερίσματος –που για τη διετία 20212022 αποφέρει ένα μέρισμα με απόδοση 8%–, μία από τις μεγαλύτερες μεταξύ των ομίλων του κλάδου στην περιοχή της Μεσογείου. Ακριβώς αυτή η προοπτική είναι που φέρνει προς τις ελληνικές εταιρείες όλο και περισσότερα «παθητικά» επενδυτικά χαρτοφυλάκια, επιμηκύνοντας σταθερά τον χρόνο έκθεσής τους στη χρηματιστηριακή αγορά. Από τη στιγμή δε που σε αυτήν προστίθεται η προοπτική της «διπλής αναβάθμισης» αξιόχρεου/επενδυτικής βαθμίδας και η επάνοδος στις αναπτυγμένες αγορές σε ορίζοντα 2023, η έξοδος από μια δεκαετία… αποεπένδυσης αρχίζει να διαφαίνεται όλο και περισσότερο. • • •

συνέντευξη

Χαράλαμπος Κατσιπουλάκης Πρόεδρος του ΔΣ του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης των Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων Ομίλου Τσάκου & Συνεργατών

«Ο Όμιλος Εταιρειών Τσάκου είναι ο πρώτος που αξιοποιεί με επιτυχία τον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης στον χώρο της ελληνικής ναυτιλίας»

Όμιλος Εταιρειών Τσάκου, που ιδρύθηκε από τον καπετάνιο Παναγιώτη Τσάκο το 1970, με καταξιωμένη παγκόσμια παρουσία στον χώρο της ποντοπόρου ναυτιλίας, στο πλαίσιο της κοινωνικής του πολιτικής, ενίσχυσης της εργασιακής ασφάλειας και επιβράβευσης της πολυετούς, επιτυχούς υπηρεσίας των στελεχών του τόσο στα πλοία με τους χιλιάδες ναυτικούς όσο και στα γραφεία, είναι ο πρώτος που έχει αξιοποιήσει τον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης στον χώρο της ελληνικής ναυτιλίας. Όπως αναφέρει στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Χαράλαμπος Κατσιπουλάκης, πρόεδρος του ΔΣ του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης των Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων Ομίλου Τσάκου & Συνεργατών: «Σε όλη αυτή την καταξιωμένη παγκόσμια επαγγελματική πορεία, η κινητήριος δύναμη και το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο του

ομίλου μας ήταν, είναι και θα είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. Οι εργαζόμενοί μας σε θάλασσα και στεριά, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και με ιδιαίτερη αναφορά στους ναυτικούς μας, οι οποίοι είναι η πραγματική ψυχή των πλοίων μας». Επισημαίνει ακόμη: «Η επιτυχία του ομίλου μας, αλλά και γενικότερα της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, στηρίχθηκε στην επιχειρηματική εγρήγορση των Ελλήνων πλοιοκτητών, ενδυναμωμένη με τη διαχρονική ναυτοσύνη των Ελλήνων ναυτικών μας. Η διαχρονική υποστήριξη του ομίλου στον Έλληνα ναυτικό, ως πρωτογενή παράγοντα συμβολής στην παγκόσμια καταξίωση της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, επεκτείνεται με ανάλογη εμπιστοσύνη στον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης, που χρησιμοποιείται ως επιπλέον μέσο προστασίας και ενίσχυσης της εργασιακής ασφάλειας των εργαζομένων σε θάλασσα και στεριά».

Πώς οδηγηθήκατε στον θεσμό της επαγγελματικής σης πρέπει να στηριχθεί από τις εκάστοτε κρατικές ηγεσίες και, με τη σύμπραξη της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, να αναπτυχθεί ως μέσο ασφάλισης; Το να αξιοποιείς το παρόν είναι επιτυχία, αλλά το να φροντίζεις για το μέλλον είναι σοφία. Εμείς, ως παραδοσιακή ναυτική οικογένεια, οφείλουμε να προστατέψουμε και να επιβραβεύσουμε τους εργαζομένους μας, που έχουν συμβάλει στην προκοπή και διεθνή καταξίωση του Ομίλου Τσάκου, για την αφοσίωσή τους και την πολυετή σημαντική υπηρεσία τους. Οι άνθρωποί μας, η δύναμή μας, ως μέλη του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου, είναι και αυτοί εκτεθειμένοι στους κινδύνους που απορρέουν από τα επιβαρυμένα δημοσιονομικά και δημογραφικά στοιχεία και απειλούν το εισόδημα και την ποιότητα του συντάξιμου βίου τους. Η αξιοποίηση του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης (επιπλέον των υπολοίπων εν ενεργεία υγειονομικών ασφαλιστικών καλύψεων που παρέχονται στα μέλη μας) προκρίθηκε λόγω της θεσμικής εποπτείας και της επενδυτικής διαφάνειας που τη διέπει, της κρατικής και ευρωπαϊκής προτροπής, αλλά και της διασφάλισης της αυτοδύναμης σύμπραξης εργαζομένων και εργοδοτών. Σύμφωνα με τις συστάσεις του ΟΟΣΑ προς τις κυβερνήσεις για τη βέλτιστη διαχείριση, τη βιωσιμότητα και την επάρκεια των κρατικών συνταξιοδοτικών σχημάτων, ο θεσμός της επαγγελματικής ασφάλι10

Μάιος - Ιούνιος 2021

κοινωνικής προστασίας των μελλοντικών συνταξιούχων. Προς επίρρωση των ανωτέρω, τονίζεται ότι όλο το πλαίσιο λειτουργίας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης εδράζεται στον μη κερδοσκοπικό τους χαρακτήρα και στον πλήρη διαχωρισμό των περιουσιακών τους στοιχείων από τις χρηματοδοτούσες οντότητες.

Τι θα επισημαίνατε σε σχέση με τη λειτουργία τους; Είναι αδήριτη ανάγκη, εθνικής στρατηγικής, η ενίσχυση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος με την προστασία και ανάπτυξη των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης. Το σταθερό φορολογικό και κανονιστικό πλαίσιο αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εμπιστοσύνη των κοινωνικών εταίρων στον θεσμό ως εναλλακτική επιλογή έναντι της λειτουργίας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που στοχεύουν στο κέρδος των μετόχων τους, προκειμένου να ιδρύσουν και να διαχειριστούν αυτόνομα μεν, αλλά υπό κρατική εποπτεία δε, το δικό τους δομημένο πρόγραμμα μακροχρόνιας αποταμίευσης, προς όφελος των εργαζομένων. Περιμένουμε περισσότερες προσπάθειες προβολής του θεσμού από το Υπουργείο Εργασίας, κατανόηση των επιμέρους ιδιαίτερων χαρα-

κτηριστικών των ΤΕΑ, καθώς και κίνητρα που θα ενθαρρύνουν τους κοινωνικούς εταίρους για την ίδρυση ΤΕΑ σε όλους τους επιχειρηματικούς κλάδους της οικονομίας μας.

Ποια είναι τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματά σας από τη λειτουργία του ΤΕΑ; Στα δύο χρόνια λειτουργίας του Ταμείου μας, έχουν ενταχθεί, εκτός

Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η επιτυχία της ναυτι- των Ελλήνων, και αλλοδαποί εργαζόμενοι που υπηρετούν στα πλοία λίας και πώς συνδέεται με την αξιοποίηση του θεσμού; μας, προσδίδοντας αφενός μεν τη διεθνή διάσταση του θεσμού και Η ναυτιλία μας έχει τόση ορμή και τέτοια επιτάχυνση που, συνδεδεμένη με την εθνική οικονομία, θα μπορούσε να αποτελέσει έναν τεράστιο μοχλό δύναμης, ανάπτυξης και προόδου. Η επιτυχία της ναυτιλίας ανακύπτει από την αρμονία μεταξύ τριών παραγόντων: της Πολιτείας, των πλοιοκτητών και των ναυτικών. Δυστυχώς, η αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των ελληνόκτητων πλοίων δεν συνοδεύτηκε από την ανάλογη και αναγκαία αύξηση του αριθμού των Ελλήνων ναυτικών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλο και πιο λίγοι νέοι μας, σήμερα, επιλέγουν να ακολουθήσουν το προσοδοφόρο ναυτικό επάγγελμα και να υπηρετήσουν την υπερήφανη ελληνική ναυτιλία. Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι καθήκον μας να αποτρέψουμε τον αφελληνισμό της ναυτιλίας μας, αναζητώντας νέες μεθόδους και δρόμους για να προσελκύσουμε τη νεολαία σε αυτό το επάγγελμα. Η αξιοποίηση του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης εκ μέρους του ομίλου μας, εκτός της ενίσχυσης της κοινωνικής προστασίας των εργαζομένων μας, συμβάλλει και ως υποστηρικτικό κίνητρο προσέλκυσης των νέων στον ευμενή χώρο της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας.

αφετέρου ενισχύοντας την οικονομία της χώρας μας με την επένδυση μέρους των μισθολογικών τους απολαβών μέσω του Ταμείου μας. Η αξία του χαρτοφυλακίου του Ταμείου Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων Ομίλου Τσάκου, από την έναρξη της επενδυτικής δράσης (14/01/2019) και με ενημερωμένα δεδομένα έως 31/05/2021, ανέρχεται στα 4,4 εκατ. ευρώ, με αποδόσεις από την έναρξη του τρέχοντος έτους 8% και συσσωρευτικές αποδόσεις από την έναρξη λειτουργίας της τάξεως του 19%, προς όφελος των 1.100 εγγεγραμμένων μελών του στη θάλασσα και στη στεριά, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σημειώνουμε ότι όλα τα λειτουργικά έξοδα διαχείρισης του Ταμείου καλύπτονται από τον Όμιλο Τσάκου, χωρίς να επιβαρύνονται καθόλου οι εισφορές των ασφαλισμένων μελών. Συμπερασματικά, η ευρεία αποδοχή και η υπαγωγή των εργαζομένων μας στο ΤΕΑ ΤΣΑΚΟΣ, στα πλοία και τα γραφεία, μας εμπνέουν αισιοδοξία και εμπιστοσύνη, για να συνεχίσουμε με ενθουσιασμό τις προσπάθειές μας, προσβλέποντας ότι η πρωτοβουλία μας θα αποτελέσει ένα μικρό «λιθάρι» για τη δημιουργία κι άλλων ΝΑΥΤΟ-ΤΕΑ, ενισχύοντας κοινωνικά περαιτέρω το μεγαλοπρεπές και παγκόσμιο οικοδόμημα του ελληνικού ναυτόκοσμου. Οι άνθρωποί μας είναι η δύναμή μας! • • •

ΧΡΗΜΑ 11

[φάκελος] ESG

Καθοριστικός παράγοντας για την προσέλκυση επενδύσεων τα κριτήρια ESG

ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG (Environmental, Social and Corporate Governance) στη στρατηγική της χώρας και των επιχειρήσεων, οι ριζικές αλλαγές στο επιχειρείν και στην αγορά συνολικά, κυρίως μετά το τέλος της πανδημίας, τα κριτήρια αξιολόγησης της απόδοσης μιας επιχείρησης, η πράσινη ανάπτυξη, η κυκλική οικονομία, η συμπερίληψη και η διαφορετικότητα βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Προ διμήνου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια φιλόδοξη και ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων με σκοπό τη βελτίωση της ροής χρημάτων προς βιώσιμες δραστηριότητες σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η νέα ευρωπαϊκή οδηγία για την εταιρική αναφορά βιωσιμότητας (CSRD-Corporate Sustainability Reporting Directive) προτείνεται ως θεμέλιο για την επίτευξη μιας βιώσιμης οικονομίας. Απαιτεί από τις εταιρείες να μοιράζονται πιο στοχευμένες, αξιόπιστες και εύκολα προσβάσιμες πληροφορίες ως βάση για τη βιώσιμη λήψη αποφάσεων.

ριουσιακά στοιχεία εντός της επιχείρησης. Μελέτες καταδεικνύουν ότι τα άυλα περιουσιακά στοιχεία αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό της μελλοντικής αξίας της επιχείρησης. Ενώ υπάρχουν πολλοί τρόποι να σκεφτούμε τις μετρήσεις άυλων περιουσιακών στοιχείων, αυτοί οι τρεις βασικοί παράγοντες μαζί αποτελούν μια «ετικέτα» που έχει υιοθετηθεί σε ολόκληρη τη χρηματοοικονομική βιομηχανία. Χρησιμοποιούνται για χιλιάδες σκοπούς, με απώτερο στόχο τη μέτρηση στοιχείων που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα και τον κοινωνικό αντίκτυπο μιας επιχείρησης.

Ειδικότερα, πρόκειται για τα κριτήρια που σχετίζονται με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιδόσεις των εταιρειών, καθώς και τις επιδόσεις στην εταιρική διακυβέρνηση, και τις βοηθούν να δημοσιοποιούν σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες για τη λήψη αποφάσεων από τους επενδυτές και τις τράπεζες. Οι επιχειρήσεις που ενσωματώνουν τέτοια κριτήρια στη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης επιδεικνύουν μεγαλύτερη διαφάΩς γνωστόν, τα δεδομένα ESG αναφέρονται νεια, γίνονται πιο «ελκυστικές» για επενδυσε μετρήσεις που σχετίζονται με άυλα πε- τές και λαμβάνουν πιο εύκολα χρηματοδό12

Μάιος - Ιούνιος 2021

τηση από τράπεζες, καθώς αποδεικνύουν με αυτόν τον τρόπο τη βιωσιμότητά τους. Στην Ελλάδα, η πρώτη έρευνα που πραγματοποιήθηκε για τα κριτήρια ESG από το Κέντρο Αειφορίας (CSE) το 2020 διερεύνησε τη χρήση των διεθνών κριτηρίων ESG και επικεντρώθηκε στην ανάλυση εισηγμένων εταιρειών με παρουσία σε διεθνή ESG Ratings, που στο σύνολό τους απασχολούν περισσότερους από 136.000 εργαζομένους. Η έρευνα έδειξε ότι αν και η συντριπτική πλειοψηφία των εισηγμένων εταιρειών στην Ελλάδα εκδίδουν Εκθέσεις Εταιρικής Ευθύνης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, δεν χρησιμοποιούν παγκόσμια και αξιόπιστα πρότυπα αξιολόγησης, όπως είναι τα TCFD και SASB, και δεν συμμετέχουν σε σημαντικά ESG Ratings. Ιδιαίτερα κρίσιμη και καθοριστικής σημασίας αποδεικνύεται η εφαρμογή των κριτηρίων ESG για τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο επιχειρήσεις, ένα θέμα στο οποίο αναφέρεται αναλυτικότερα παρακάτω η κ. Βασιλική Λαζαράκου, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.

Επενδύουμε σε διαδικασίες για την προστασία του περιβάλλοντος, ενσωματώνουμε τις αρχές της κυκλικής οικονομίας σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας μας και θέτουμε προδιαγραφές οικολογικού σχεδιασμού στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Παράλληλα, προάγουμε τη βιώσιμη κατανάλωση, την ισορροπημένη διατροφή και τη μείωση στη σπατάλη τροφίμων αλλά και στη χρήση του πλαστικού. Όλα τα παραπάνω έρχεται να επισφραγίσει η ένταξή μας στις Τhe Most Sustainable Companies In Greece για τέταρτη συνεχόμενη φορά. Στον αναγκαστικό, ουσιαστικά, χαρακτήρα που λαμβάνει η εφαρμογή των κριτηρίων ESG αναφέρεται η κ. Μαρία Αλεξίου, πρόεδρος του ΔΣ του CSR Hellas, ενώ υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην εγχώρια αγορά μάς δίνουν μια γεύση για τις στρατηγικές που εφαρμόζουν και τις δράσεις που πραγματοποιούν (ακολουθούν με αλφαβητική σειρά):

Αναφέρετέ μας συγκεκριμένες δράσεις ESG που υλοποιείτε.

Bασιλική Αδαμίδου, Head of Corporate Communications & Responsibility, Lidl Ελλάς Ποια είναι η πολιτική της εταιρείας σας ως προς την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών ESG; Για την εταιρεία μας μια πιο βιώσιμη Lidl Ελλάς σημαίνει μια πιο βιώσιμη Ελλάδα. Το ολιστικό μοντέλο υπευθυνότητάς μας αντικατοπτρίζεται στο σύνολο της αξιακής μας αλυσίδας, με σεβασμό στις πρώτες ύλες και το περιβάλλον, με σεβασμό στον άνθρωπο και τα ανθρώπινα δικαιώματα, με δύναμη και ευθύνη για την κοινωνία.

Τα τελευταία χρόνια, επενδύουμε συνεχώς σε υποδομές και διαδικασίες διακυβέρνησης, προστασίας του περιβάλλοντος και της κοινωνίας, με στόχο να χτίσουμε ένα βιώσιμο μέλλον για τις επόμενες γενιές και τον πλανήτη μας. Ένας τρόπος για να το καταφέρουμε αυτό είναι μέσω στρατηγικών συνεργασιών, όπως είναι αυτή με την Εθνική Λυρική Σκηνή, που επισφραγίστηκε με μία παράσταση μουσικού θεάτρου βασισμένη στις «Τέσσερις Eποχές» του Αντόνιο Βιβάλντι, η οποία πραγματεύεται με έξυπνο και ευφάνταστο τρόπο τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης της Lidl Ελλάς. Θυμίζω πως γίναμε αρωγός της ξεχωριστής για τα ελληνικά δεδομένα πρωτοβουλίας προστασίας του περιβάλλοντος της Σαντορίνης “Plastic Free Santorini”. Φέτος, συνεχίζουμε το έργο αυτής της καμπάνιας περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, που τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου ΤουΧΡΗΜΑ 13

φάκελος - ESG

Ιδιαίτερα κρίσιμη και καθοριστικής σημασίας αποδεικνύεται η εφαρμογή των κριτηρίων ESG για τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο επιχειρήσεις.

φάκελος - ESG ρισμού και ενσωματώθηκε κάτω από την «ομπρέλα» του προγράμματος «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μίας Χρήσης».

Εύη Ιωαννίδου, Διευθύντρια Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων, Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ

H Lidl Ελλάς ακολουθεί τη διεθνή στρατηγική του ομίλου Schwarz, “RΕset Plastic”, που ξεκίνησε το 2018, με όραμα «λιγότερο πλαστικό, κλειστός κύκλος πρώτων υλών». Κάτω από το “RΕset Plastic” έρχεται και «κουμπώνει» το SUP Free hackathon και η συνεργασία μας με το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Πρόκειται για την πρώτη δράση ανοιχτής καινοτομίας στο πλαίσιο της εθνικής καμπάνιας «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μίας Χρήσης», στόχος της οποίας είναι η ενεργοποίηση της κοινωνίας και των επιχειρήσεων για τη δημιουργία πρωτότυπων εφαρμογών και λύσεων που αξιοποιούν την τεχνολογία, για να συμβάλουν σε μια καθημερινότητα χωρίς πλαστικά μίας χρήσης.

Ποια είναι η πολιτική της εταιρείας σας ως προς την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών ESG; Αναφέρετέ μας συγκεκριμένες δράσεις σας.

Η Μελέτη Social Return on Investment (SROI), που η Lidl Ελλάς πραγματοποίησε πρώτη στον χώρο του λιανεμπορίου στην Ελλάδα, για το Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας Νομού Αττικής του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού», αποτελεί απόδειξη πως η υπεύθυνη εταιρική διακυβέρνηση τοποθετείται σε πρώτο πλάνο για την εταιρεία μας, την οποία συμπληρώνει το Socioeconomic Report που δημοσιεύουμε κάθε χρόνο, αλλά και το Sustainability Report που εκπονείται κάθε δύο χρόνια. Επίσης, υπογράψαμε τις Αρχές των Ηνωμένων Εθνών περί Ενδυνάμωσης των Γυναικών (WEPs), την παγκόσμια πρωτοβουλία για την προώθηση των γυναικών και την ισότητα των φύλων. Τέλος, ακόμα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στήριξης της κοινωνίας αποτελεί η Συνέργεια Προσφοράς και Αγάπης με το Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Αρωγής (Δίκτυο) και το Κέντρο Υποδοχής & Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ). Συγκεκριμένα, προσφέραμε τρόφιμα μακράς διαρκείας, ειδών καθαριότητας, χαρτικών κ.ά. συνολικής αξίας 100.000 ευρώ, καλύπτοντας βασικές ανάγκες 340 οικογενειών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας. 14

Μάιος - Ιούνιος 2021

Ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ είναι από τις πρώτες εταιρείες στην Ελλάδα που ανέπτυξαν και εφαρμόζουν μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία βασίζεται σε μετρήσιμους δείκτες ESG και διεθνή πρότυπα, καλύπτοντας και τους τρεις πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης (οικονομία, περιβάλλον, κοινωνία). Η πολιτική αειφορίας του Ομίλου ΗΡΑΚΛΗΣ εστιάζει σε τέσσερις στρατηγικούς πυλώνες, το κλίμα και την ενέργεια, την κυκλική οικονομία, το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες. Στον Όμιλο ΗΡΑΚΛΗΣ αντιλαμβανόμαστε τη βιώσιμη ανάπτυξη τόσο ως αναγκαιότητα για υπευθυνότητα όσο και ως επιχειρηματική ευκαιρία. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι είμαστε από τις πρώτες εταιρείες στην Ελλάδα που ξεκίνησαν την ετήσια δημοσιοποίηση των επιδόσεων σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης, κάνοντας μάλιστα χρήση διεθνών προτύπων και ESG δεικτών. Ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ, στο πλαίσιο της στρατηγικής του για τη βιώσιμη ανάπτυξη, αναπτύσσει και εφαρμόζει προγράμματα και δράσεις και επενδύει σε έργα με στόχο τη συνεχή βελτίωση των επιδόσεών του σε θέματα ESG. Αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή, ο Όμιλος LafargeHolcim, μέλος του οποίου είναι ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ, αποτελεί έναν από τους πλέον αποδοτικούς οργανισμούς παγκοσμίως αναφορικά με τις εκπομπές CO2, ηγούμενος της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω μιας σειράς πρακτικών που εφαρμόζουμε, συμπεριλαμβανομένης της υποκατάστασης ορυκτών καυσίμων και πρώτων υλών με δευτερογενή υλικά, εφαρμόζοντας έτσι στην πράξη τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.

Παράλληλα, μέσω της διάθεσης στην αγορά προϊόντων χαμηλών εκπομπών άνθρακα, δίνουμε τη δυνατότητα στους πελάτες μας να μειώσουν αντίστοιχα και εκείνοι το ανθρακικό τους αποτύπωμα. Πρόσφατα, με τη διεθνή πράσινη πιστοποίηση που αποκτήσαμε, γίναμε η πρώτη βιομηχανία τσιμέντου στην Ελλάδα με Περιβαλλοντική Δήλωση Προϊόντος (EPD) για όλους τους τύπους τσιμέντου. Μεγάλο μέρος των προσπαθειών μας κατευθύνεται και στις τοπικές κοινωνίες, επιδιώκοντας να συνεισφέρουμε σε αυτές με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης οργανισμών και φορέων, όπως ενδεικτικά η στήριξη Ειδικών Σχολείων στην Εύβοια, η ενίσχυση του Γενικού Νοσοκομείου στον Βόλο με σύγχρονο εξοπλισμό, η αποκλειστική χορηγία για τη δημιουργία του «Μεγάλου Μονοπατιού» στο Πήλιο και βεβαίως η δημιουργία πάρκου τσέπης στον Κολωνό. Ιδιαίτερη όμως έμφαση δίνουμε και στον τομέα της υπεύθυνης διακυβέρνησης. Στον Όμιλο ΗΡΑΚΛΗΣ, λειτουργούμε με τα υψηλότερα πρότυπα ακεραιότητας και φροντίζουμε ώστε η επιχειρηματική μας δεοντολογία να εφαρμόζεται στην καθημερινή μας λειτουργία μέσω της πιστής εφαρμογής του Κώδικα Επιχειρηματικής Δεοντολογίας του Ομίλου.

φάκελος - ESG

Μελέτες καταδεικνύουν ότι τα άυλα περιουσιακά στοιχεία αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό της μελλοντικής αξίας της επιχείρησης.

Όλγα Μάνου, Διευθύντρια Επικοινωνίας & Εταιρικής Υπευθυνότητας, Μύλοι Λούλη Ποια είναι η πολιτική της εταιρείας σας ως προς την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών ESG;

θεσμα και μετρήσιμα θετικά αποτελέσματα. Αυτό θα μας οδηγήσει στο να βελτιώσουμε το αποτύπωμα που προκύπτει από τη λειτουργία μας στο περιβάλλον και στην κοινωνία και παράλληλα στην υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης.

Όπως είναι ευρέως γνωστό, το μεγαλύτερο κομμάτι της εταιρικής αξίας εντοπίζεται πλέον σε άυλα περιουσιακά στοιχεία. Οι εταιρείες αναγνωρίζουν ότι πρέπει να διαχειριστούν εξίσου επιμελώς το χρηματοοικονομικό, το ανθρώπινο, το φυσικό και το κοινωνικό κεφάλαιο, τα οποία στην ουσία θεσπίζονται και από τα κριτήρια ESG (Environment, Social, Governance). Οι επενδυτές ολοένα και περισσότερο ενδιαφέρονται για τη δημοσιοποίηση πληροφοριών πάνω σε αυτά.

Αναφέρετέ μας συγκεκριμένες δράσεις ESG που πραγματοποιείτε.

Η «Μύλοι Λούλη» ενσωματώνει σταδιακά και συνεχώς στην επενδυτική της στρατηγική για όλες τις δραστηριότητές της κριτήρια και στόχους Περιβαλλοντικούς, Κοινωνικούς και Εταιρικής Διακυβέρνησης. Δεν προσπαθούμε απλά να βρούμε δράσεις συμβατές για να τις υλοποιούμε με σύντομο χρονικό ορίζοντα, αλλά να ενσωματώνουμε στη στρατηγική μας και στην κουλτούρα μας πολιτικές και διαδικασίες οι οποίες να δίνουν μακροπρό-

Όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, εντάσσουμε ολοένα και περισσότερες πρακτικές, όπως η τήρηση περιβαλλοντικών προτύπων στις μονάδες παραγωγής, η μείωση χρήσης πλαστικού, η μείωση κατανάλωσης ρεύματος, η σταδιακή αλλαγή του στόλου των αυτοκινήτων σε ηλεκτροκίνητα, οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η συστηματικότερη ανακύκλωση και πολλά άλλα.

Μακροχρόνιες δράσεις μας, για παράδειγμα, είναι η ένταξη της υπεύθυνης γεωργίας στις προμήθειές μας, η υποστήριξη οργανικών προϊόντων, η υποστήριξη εναλλακτικών προϊόντων καθώς και άλλες πολλές πρακτικές, οι οποίες αποσκοπούν στη βελτίωση της απόδοσής μας στην υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή, όπως επίσης και στη μείωση της σπατάλης τροφίμων.

ΧΡΗΜΑ 15

άρθρο

Η βιώσιμη ανάπτυξη στον τουρισμό γιατί το έχουμε ανάγκη ως ανθρώπινο είδος αν θέλουμε να έχουμε μέλλον. Κι αν για κάποιους ακούγεται δραματικό, δεν έχουν παρά να κοιτάξουν στις γειτονιές και τις τοπικές κοινωνίες. Ενδεικτικά: Περιβαλλοντικές προκλήσεις από την επάρκεια του νερού, τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα και την έλλειψη φυσικής τροφής.

του Αλέξανδρου Αγγελόπουλου, Διευθύνοντος Συμβούλου του Ομίλου Aldemar Resorts, Εισηγητή Μεταπτυχιακού Μαθήματος «Βιώσιμη Ανάπτυξη στον Τουρισμό & την Τοπική Αυτοδιοίκηση» στο ΠΑΠΕΙ

πραγματική απόσταση χρονικά, ιδεολογικά και πρακτικά από την υιοθέτηση πολιτικών και πρακτικών ESG είναι μεγαλύτερη από αυτήν που φαντάζεται κάποιος. Δεν είμαστε έτοιμοι ως κοινωνία, δεν έχουμε ακόμη κεντρική πολιτική, κατανόηση των λεπτομερειών μιας τέτοιας στροφής στην καθημερινότητά μας και δεν έχουμε ενσωματώσει το πραγματικό κόστος της αλλαγής για τις επιχειρήσεις, την κοινωνία και το κράτος. Είναι όμως εξαιρετικά σημαντικό να μην παρεκκλίνουμε από τη δέσμευσή μας για την υιοθέτηση των 17 στόχων για βιώσιμη ανάπτυξη που έχει θέσει ο ΟΗΕ. Κι αυτό 16

Μάιος - Ιούνιος 2021

Ανισότητα και γενικότερα μη αποδοχή της διαφορετικότητας, είτε αυτή αφορά στο φύλο, την ηλικία, το χρώμα του δέρματος είτε ακόμη και στην κατάσταση της υγείας. Εγκληματικότητα και η σχέση της με τις ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση και την εργασία. Για όλα αυτά γίνεται, και θα γίνεται, πολύς λόγος. Στη φιλοξενία και το ταξίδι όμως δεν έχουμε καιρό για λόγια. Φιλοξενία χωρίς σεβασμό στον χώρο φιλοξενίας, το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και τους ανθρώπους της, δεν νοείται. Η προσέγγιση όμως δεν μπορεί να είναι ούτε γενική, αλλά ούτε και στη λογική της ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα που ήρθε μόνο μέσα από ιδιωτική πρωτοβουλία και χωρίς κανόνες ή έστω με πολλές εξαιρέσεις σε όσους κανόνες υπήρχαν. Με την ίδρυση του νέου φορέα με τον διακριτικό τίτλο “HOTELS FOR”, με αποκλειστικό αντικείμενο την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος βάζει κανόνες σε μια συζήτηση για την αειφορία στον τουρισμό που, μέχρι

σήμερα, στερείται πλαισίου και κατεύθυνσης. Πέρα από την εξαιρετική πρωτοβουλία, γίνεται hub πληροφόρησης και διαμόρφωσης εθνικής πολιτικής, αφού αγγίζει όλο το φάσμα της φιλοξενίας, με το «καπέλο» του επιμελητηρίου και του συμβούλου του κράτους, γεφυρώνοντας τις προσεγγίσεις κράτους και επιχειρήσεων με τρόπο ιδανικό. Δυστυχώς, όπως σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχουν κι αυτοί που δεν βοηθούν στην υλοποίηση, εξυπηρετώντας προσωπικές ατζέντες, πράγμα που απεύχομαι να συμβεί σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα. Στο μεταξύ, ο όρος “sustainability” είναι στο στόμα πολλών, αλλά στο μυαλό και τη δομημένη προσέγγιση λίγων. Ίσως αυτός να είναι και ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Να απαξιώνεται τόσο ο όρος όσο και η σημασία της βιωσιμότητας στην κεντρική πολιτική, αλλά και στις καθημερινές πρακτικές. Στα χρόνια της εμφάνισής της, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη άλλαξε όνομα, κατεύθυνση και φορείς εκπροσώπησης. Αυτό που δεν πρέπει να χαθεί είναι ότι η βιωσιμότητα, με την πιο πρόσφατη ονομασία της, είναι μια καθημερινή ανάγκη, που βασίζεται σε καθημερινές πρακτικές από τον καθένα μας. Όλοι έχουμε τη δύναμη, το κίνητρο και την ανάγκη να φροντίζουμε για την υλοποίηση των 17 στόχων. Ναι, είναι απαραίτητη η κεντρική διαχείριση και στρατηγική, αλλά ακόμη περισσότερο είναι η ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στα σχολεία, στον οικογενειακό βίο, στον επιχειρησιακό και επαγγελματικό χώρο και στη γενικότερη κουλτούρα του Έλληνα, που είναι ευλογημένος στον τόπο του αν επιλέξει να το πιστέψει και να φροντίζει για αυτό. • • •

Επίσης, έχει ιδρύσει και λειτουργεί το Μουσείο Λούλη, όπου προσφέρει στοχευμένη εκπαίδευση σε μαθητές για θέματα πολιτισμού της διατροφής και σπατάλης τροφίμων. Μέσω δεικτών που καταγράφουμε επιδόσεις (δείκτες ESG) αποτυπώνεται η ικανότητα της «Μύλοι Λούλη» να δημιουργεί αξία και να διαμορφώνει αποτελεσματικές στρατηγικές με μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Οι επιχειρήσεις που ενσωματώνουν τέτοια κριτήρια στη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης επιδεικνύουν μεγαλύτερη διαφάνεια και γίνονται πιο «ελκυστικές» για επενδυτές.

Αλεξία Μαχαίρα, Sustainable Retail & Corporate Communication Manager, ΑΒ Βασιλόπουλος Ποια είναι η πολιτική της εταιρείας σας ως προς την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών ESG; Στην ΑΒ Βασιλόπουλος, η βιωσιμότητα και η υπεύθυνη επιχειρηματική δραστηριότητα αποτυπώνονται σε κάθε μας βήμα. Αποδεικνύουν στην πράξη τον σκοπό μας να δίνουμε τον καλύτερό μας εαυτό για να κάνουμε τη διαφορά στις ζωές των ανθρώπων γύρω μας. Κάθε μέρα. Μέσα από ένα ολοκληρωμένο πλάνο πρωτοβουλιών, εστιάζουμε διαχρονικά σε δράσεις που απαντούν στα κριτήρια ESG. Συγκεκριμένα, #allazoumesinithies και εφαρμόζουμε πρακτικές που μειώνουν το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα (Ε), με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Νοιαζόμαστε για τον Άνθρωπο και υποστηρίζουμε ενεργά τις κοινωνίες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε (S) με μετρήσιμες πράξεις

φροντίδας. Στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης (G), λειτουργούμε –παραπάνω από 8 δεκαετίες τώρα– ως «υπεύθυνος πολίτης», με στόχο την επιχειρηματική ηθική, τη διαρκή βελτίωση και την αναβάθμιση των συστημάτων μας. Αναφέρετέ μας συγκεκριμένες δράσεις ESG της εταιρείας σας. Στην ΑΒ Βασιλόπουλος, αναλαμβάνουμε σήμερα δράση για ένα καλύτερο αύριο. Νοιαζόμαστε για το Περιβάλλον και δεσμευόμαστε έως το 2025 να περιορίσουμε τη σπατάλη τροφίμων κατά 50% και να μειώσουμε το πλαστικό κατά 50%. Πώς θα το πετύχουμε; Δημιουργήσαμε την πρώτη «Συμμαχία για τη Μείωση Σπατάλης Τροφίμων» στην Ελλάδα μαζί με την οργάνωση «Μπορούμε». Μέσα στο 2020 καταργήσαμε τα πλαστικά μίας χρήσης από τα καταστήματά μας και τις πλαστικές σακούλες (για αγορές τόσο σε φυσικά καταστήματα όσο και online). Έχουμε μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου κατά 55% ανά τετραγωνικό πώλησης από το 2008, εφαρμόζουμε το σύστημα ενεργειακής εποπτείας σε καταστήματα, αποθήκες και κεντρικά γραφεία, ενώ το 98% της ενέργειας που καταναλώνουμε είναι πράσινη. Επιπλέον, συνεργαζόμαστε με τη ΔΕΗ και έχουν ήδη εγκατασταθεί στα καταστήματά μας περισσότερα από 200 σημεία φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Είναι, επίσης, σημαντικό να αναφέρουμε ότι αποτελούμε τη μοναδική εταιρεία στην Ελλάδα και στην Ευρώπη που εφαρμόζει το Σύστημα Ατομικής Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών. Σήμερα, 91 κέντρα ανακύκλωσης είναι τοποθετημένα σε καταστήματά μας σε όλη την Ελλάδα. Νοιαζόμαστε για τα Προϊόντα που προσφέρουμε και μαζί με τους Έλληνες παραγωγούς μας ανοίγουμε νέους δρόμους στην ελληνική πρωτογενή παραγωγή. Νοιαζόμαστε για τον Άνθρωπο, καθώς βρίσκεται πάντα στο κέντρο όλων όσων κάνουμε. Μόνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, για κάθε 1 ευρώ που προσφέραμε μέσα από τις δωρεές μας δημιουργήσαμε αξία που ισοδυναμεί με 2,84 ευρώ, με συνολικό ΧΡΗΜΑ 17

φάκελος - ESG

Η διαχείριση των προγραμμάτων που εφαρμόζουμε για να πετύχουμε τη μείωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων πραγματοποιείται μέσα από ένα Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης που είναι πιστοποιημένο κατά το διεθνές πρότυπο ISO 14001:2015 και κάθε χρόνο ανανεώνουμε επιτυχώς την πιστοποίηση. Η «Μύλοι Λούλη» είναι κοινωνικά υπεύθυνη εταιρεία, εστιάζοντας σε δράσεις και πρωτοβουλίες που αφορούν στην ποιοτική εκπαίδευση για την κοινωνία, για τον πολιτισμό και την καινοτομία. Παρέχουμε εκπαιδεύσεις προς τους εργαζομένους, καθώς επίσης παρέχουμε εκπαίδευση στους επαγγελματίες και στους καταναλωτές.

φάκελος - ESG Ελλάδα την πλατφόρμα βιωσιμότητας Zero Waste Future, που ξεκίνησε πιλοτικά στη Θεσσαλονίκη, διευρύνοντας έπειτα το πεδίο δράσης του και σε άλλες περιοχές και τομείς της καθημερινότητας, συμβάλλοντας σημαντικά στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και την αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης.

κοινωνικό αποτύπωμα που φτάνει τα 11,5 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, το ποσό που δωρίσαμε στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, σε δήμους, φορείς, και εργαζομένους μας στην «πρώτη γραμμή» ανέρχεται σε 3.940.000 ευρώ. Παράλληλα, και σε σταθερή βάση, μέσα από το Πρόγραμμα «ΔΙΑΤΡΟΦΗ», σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Prolepsis, από το 2014 μέχρι και σήμερα, έχουμε προσφέρει πάνω από 1,1 εκατ. υγιεινά γεύματα σε μαθητές σχολείων σε όλη την Ελλάδα. Μέσα από το πρόγραμμα «Τρόφιμα Αγάπης», τα τελευταία 9 χρόνια, έχουμε προσφέρει γεύματα αξίας 12.500.000 ευρώ σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη.

Έως σήμερα, μέσα από μια σειρά δράσεων, έχουμε καταφέρει να συλλέξουμε περισσότερους από 510 τόνους ανακυκλώσιμων υλικών και να ενημερώσουμε περισσότερους από 480.000 πολίτες σε θέματα ανακύκλωσης και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Από το 2016, σε συνεργασία με την οργάνωση MExoxo και με την υποστήριξη του Ιδρύματος της Coca-Cola (The Coca-Cola Foundation), υλοποιούμε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Counting Stars για την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας, έχοντας ενδυναμώσει μέχρι και σήμερα περισσότερες από 3.000 γυναίκες σε 15 πόλεις της Ελλάδας.

Για τους δικούς μας ανθρώπους, τους 15.000 περίπου εργαζομένους μας, φροντίζουμε να δημιουργούμε ένα ασφαλές, σύγχρονο και ευέλικτο περιβάλλον εργασίας.

Λίλιαν Νεκταρίου, Γενική Διευθύντρια, Coca-Cola Hellas για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα Ποια είναι η πολιτική της εταιρείας σας ως προς την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών ESG; Μέρος της στρατηγικής μας για βιώσιμη ανάπτυξη είναι και η συμβολή μας στην κάλυψη των αναγκών των κοινωνιών στις οποίες δραστηριοποιούμαστε. Για εμάς δεν αρκεί να φτιάχνουμε αναψυκτικά, θέλουμε να αποτελέσουμε μέρος της λύσης των ζητημάτων που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας σήμερα και να προσφέρουμε βιώσιμες λύσεις. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιούμε δράσεις για τη μείωση των απορριμμάτων, την εξοικονόμηση του νερού, την ενδυνάμωση των νέων, των γυναικών και των επαγγελματιών του κλάδου Ho.Re.Ca., καθώς και τη στήριξη του ελληνικού τουρισμού. Αναφέρετέ μας συγκεκριμένες δράσεις ESG της εταιρείας σας. Με όραμα «Έναν Κόσμο Χωρίς Απορρίμματα», από το 2017 πραγματοποιούμε στην 18

Μάιος - Ιούνιος 2021

Το 2020, οπότε και ξεκίνησε η πανδημία στη χώρα μας, εστιάσαμε στην υλοποίηση πρωτοβουλιών για την υποστήριξη του Εθνικού Σύστηματος Υγείας και των ευπαθών ομάδων μέσα από την προσφορά τριών πλήρως εξοπλισμένων ΜΕΘ και αντιδραστηρίων για την υλοποίηση 12.000 διαγνωστικών ελέγχων κορωνοϊού και την κάλυψη των αναγκών χιλιάδων συμπολιτών μας που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Με στρατηγικό συνεργάτη το Ίδρυμα Μποδοσάκη, σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε την κοινωνική πλατφόρμα “Future Loading”, για να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις Ho.Re.Ca. να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να έχουν μια ασφαλή επανεκκίνηση, συμβάλλοντας συνολικά στη στήριξη περισσότερων από 300 επιχειρήσεων από τις 13 περιφέρειες της χώρας. Πρόσφατα, μαζί με την Coca-Cola Τρία Έψιλον και με στρατηγικό συνεργάτη το kariera.gr, δημιουργήσαμε το Empowered, μια ολιστική κοινωνική πλατφόρμα που προσφέρει σήμερα πρόσβαση στις δεξιότητες του «αύριο» για την ενδυνάμωση 10.000 επαγγελματιών Ho.Re.Ca., νέων και γυναικών, έως το τέλος του 2021.

φάκελος - ESG

συγκεκριμένα τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Βασιλική Λαζαράκου, Δρ Νομικής, Πρόεδρος Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Μέλος Management Board ESMA Καθοριστικής σημασίας για την προσέλκυση επενδυτών θα είναι η εφαρμογή των κριτηρίων ESG, καθώς δίνεται όλο και περισσότερη σημασία στα κριτήρια αυτά, ενώ ήδη από την 1η Ιανουαρίου 2022 ξεκινούν οι πρώτες γνωστοποιήσεις υποχρεώσεων, σύμφωνα με όσα αναφέρει η κ. Βασιλική Λαζαράκου, Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, στην συνέντευξη που ακολουθεί. Κυρία Λαζαράκου, πείτε μας τι αλλάζει στις γνωστοποιήσεις ESG των εισηγμένων και από πότε; Οι αλλαγές στις γνωστοποιήσεις των εισηγμένων εταιρειών επέρχονται: Α) με τον κανονισμό 2020/852 για την ταξινόμηση (Taxonomy regulation) και Β) με την πρόταση Οδηγίας για την αναφορά εταιρικής βιωσιμότητας (Corporate Sustainability Reporting Directive-CSRD). Α) Οι πρώτες υποχρεώσεις γνωστοποιήσεων ξεκινούν ήδη από την 1/1/2022. Ειδικότερα, βάσει του νέου προαναφερόμενου Κανονισμού της Ταξινόμησης (στο εξής ΚΤ), οι μεγάλες επιχειρήσεις και όμιλοι που είναι οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος (μέσο αριθμό έτους πάνω από 500 εργαζομένους), από 1/1/2022 θα πρέπει να γνωστοποιούν στη μη χρηματοοικονομική κατάστασή τους που δημοσιεύουν επιπροσθέτως και τις πληροφορίες του άρθρου 8 του ΚΤ αναφορικά με τους δύο πρώτους περιβαλλοντικούς στόχους, που αφορούν

Επιπλέον, από 1/1/2023 θα πρέπει να γνωστοποιούν τις πληροφορίες του άρθρου 8 του ΚΤ αναφορικά με τους υπόλοιπους τέσσερις περιβαλλοντικούς στόχους, δηλαδή αναφορικά με: α) τη βιώσιμη χρήση και προστασία των υδάτινων και των θαλάσσιων πόρων, β) τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, γ) την πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης και δ) την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων. Οι εν λόγω πληροφορίες αφορούν τον τρόπο και τον βαθμό στον οποίο οι δραστηριότητες της επιχείρησης συνδέονται με οικονομικές δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται ως περιβαλλοντικά βιώσιμες (άρθρα 3 και 9 του KT). Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; B) Οι κύριες αλλαγές που θα επέλθουν με την πρόταση Οδηγίας CSRD, με ημερομηνία εφαρμογής των σχετικών διατάξεων από τα οικονομικά έτη που ξεκινούν την 1/1/2023 (εκτός από τις εισηγμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που η ημερομηνία εφαρμογής τους ξεκινάει την 1/1/2026), είναι οι ακόλουθες: 1) Επεκτείνεται το πεδίο εφαρμογής σε όλες τις μεγάλες εταιρείες και σε όλες τις εισηγμένες εταιρείες (εκτός από τις πολύ μικρές εισηγμένες επιχειρήσεις-micro listed entities). 2) Εισάγονται πιο λεπτομερείς απαιτήσεις αναφοράς μέσω: α) της τροποποίησης της Οδηγίας για τη Μη Χρηματοοικονομική Πληροφόρηση “NFRD” και β) της εισαγωγής στο εξής της απαίτησης η εν λόγω μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση να παρέχεται υποχρεωτικά στην έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου, να συντάσσεται βάσει υποχρεωτικών προτύπων αναφοράς βιωσιμότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU sustainability reporting standards), τα εν λόγω πρότυπα να είναι διαφορετικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να υποβάλλεται ψηφιακά μέσω της χρήσης ενός Ενιαίου Ηλεκτρονικού Μορφότυπου Αναφοράς (ESEF).

Η θέσπιση ενός πλαισίου γνωστοποιήσεων για βιώσιμες επενδύσεις υποχρεώνει πλέον τις εταιρείες να εφαρμόζουν συγκεκριμένα και αυξημένα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, να είναι πιο υπεύθυνες για τις επιπτώσεις τους στους ανθρώπους και στο περιβάλλον, δημιουργώντας έτσι εμπιστοσύνη μεταξύ αυτών και της κοινωνίας, και συμβάλλει στο να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Επιπλέον, οι αυξημένες υποχρεώσεις γνωστοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών προωθούν τη διαφάνεια, την αξιοπιστία και τη συγκρισιμότητα της πληροφόρησης των εταιρειών και ενισχύουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Πόσο καθοριστική είναι η εφαρμογή των συγκεκριμένων κριτηρίων για την προσέλκυση επενδυτών; Η εφαρμογή των συγκεκριμένων κριτηρίων είναι καθοριστικής σημασίας για την προσέλκυση των επενδυτών, καθώς οι επενδυτές δίνουν όλο και περισσότερη σημασία στα κριτήρια ESG. Συνεπώς, η ενημέρωση αυτή επιτρέπει στους επενδυτές να επαναπροσανατολίσουν τις επενδύσεις τους προς εταιρείες με βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα και δραστηριότητες. ΧΡΗΜΑ 19

φάκελος - ESG

Μαρία Αλεξίου, Πρόεδρος ΔΣ, CSR Hellas Αναγκαστικά θα επηρεαστούν όλες οι επιχειρήσεις που αποτελούν συνεργάτες, προμηθευτές και πελάτες μεγαλύτερων επιχειρήσεων, αφού η εφαρμογή κριτηρίων ESG, στο πλαίσιο άσκησης της δέουσας επιμέλειας στην εφοδιαστική αλυσίδα, θα είναι υποχρεωτική σύμφωνα με τον Νόμο, επισημαίνει η κ. Μαρία Αλεξίου, πρόεδρος του ΔΣ της CSR Hellas, στη συνέντευξη που ακολουθεί. Κυρία Αλεξίου, ποια είναι σήμερα η σπουδαιότητα της υιοθέτησης των κριτηρίων ESG για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας; Τα κριτήρια ΕSG αφορούν το πώς οι επιχειρήσεις ενσωματώνουν και εφαρμόζουν στην πράξη, με συγκεκριμένες πολιτικές και πρακτικές, τις αρχές της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και της βιώσιμης ανάπτυξης. Τα αρχικά των τριών λέξεων «περιβάλλον», «κοινωνία» και «διακυβέρνηση» συμπληρώνουν σήμερα τον ορισμό της εταιρικής απόδοσης. Η σπουδαιότητά τους είναι καθοριστική για την επιχειρηματικότητα, γιατί μέσω αυτών των κριτηρίων διευρύνεται η «αξία» αλλά και η επίδραση κάθε επιχείρησης και του συνόλου των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μιας χώρας στη νέα εποχή, που έχει ξεκάθαρα συνδεθεί με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του 2030. Αναγνωρίζεται δηλαδή με αυτόν τον τρόπο ότι σήμερα η επιχείρηση δεν έχει μόνο οικονομική αξία ή αντίκτυπο στο ΑΕΠ, έχει περιβαλλοντική και κοινωνική αξία επίσης, όπως και αντίκτυπο στην προοπτική της ανάπτυξης και της κοινωνικής προόδου. 20

Μάιος - Ιούνιος 2021

Αυτή η συνολική αξία, που δεν είναι προφανώς εύκολα μετρήσιμη με οικονομικούς όρους, συμπεριλαμβάνεται στην αξιολόγηση μιας επιχείρησης υπό το πρίσμα των κριτηρίων αυτών και καθορίζει τις δυνατότητες χρηματοδότησης νέων επενδύσεων, αλλά και αυτή τη λειτουργία της, σύμφωνα με τους νέους όρους της απεξάρτησης από τον άνθρακα και της συμπερίληψης όλων στη διανομή της παραγόμενης αξίας (συμπερίληψη). Αναπόφευκτα, για κάθε νέα επιχείρηση η ενσωμάτωση αυτών των συγκεκριμένων αρχών για την επιχειρηματική λειτουργία και προοπτική συνδέεται καταρχήν με τον ίδιο τον επιχειρηματικό της σκοπό, αλλά και με τον τρόπο που λαμβάνει αποφάσεις, σταθμίζοντας τους κινδύνους και τις ευκαιρίες σε ό,τι αφορά όχι μόνο τα οικονομικά ζητήματα, αλλά και σε ό,τι αφορά τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα. Σχετικό παράδειγμα είναι η έμφαση που δόθηκε στον τρόπο που οι επιχειρήσεις λειτουργήσαν στην αντιμετώπιση αλλά και στον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας και αυτό έχει επηρεάσει συνολικά κλάδους της οικονομίας μας, όπως στην περίπτωση αυτή τον τουρισμό. Αντίστοιχα, οι επιχειρήσεις που ήδη λειτουργούν και δεν έχουν ακόμη ενστερνισθεί τις αρχές αυτές οφείλουν άμεσα να εξελίξουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο, ώστε τόσο στη στρατηγική όσο και στους στόχους τους, άμεσους και μακροπρόθεσμους, να αποδεικνύεται ότι συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των όποιων αρνητικών επιπτώσεων μπορεί να έχουν στο περιβάλλον και στην κοινωνία, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζουν να επενδύουν ακόμη πιο συνειδητά στη μεγιστοποίηση της αξίας που δημιουργεί η λειτουργία τους στην αγορά εργασίας, στις τοπικές κοινωνίες,

στους πελάτες και στους προμηθευτές τους, αλλά επίσης και στο φυσικό περιβάλλον. Κατά πόσον ακολουθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις τα συγκεκριμένα κριτήρια και πόσο έχει επηρεάσει η πανδημία; Είναι αρκετές οι ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν ξεκινήσει και είναι σχετικά ώριμες στην προσέγγιση της βιωσιμότητας και της υπευθυνότητας, όπως ορίζεται με το τρίπτυχο ESG και κυρίως από τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα για τη βιωσιμότητα. Είναι ωστόσο μια μικρή μειοψηφία αν υπολογίσουμε ότι πολύ σύντομα το εύρος της εφαρμογής των κριτηρίων αυτών για την αξιολόγηση των επιχειρήσεων θα είναι πολύ μεγαλύτερο και θα συμπεριλάβει όλες τις επιχειρήσεις που έχουν εξαγωγικό χαρακτήρα και απευθύνονται στις αγορές της ΕΕ, αλλά και όλες όσες απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζομένους. Τέλος, αναγκαστικά θα επηρεαστούν και όλες οι επιχειρήσεις που αποτελούν συνεργάτες, προμηθευτές και πελάτες μεγαλύτερων επιχειρήσεων, αφού η εφαρμογή κριτηρίων ESG, στο πλαίσιο άσκησης της δέουσας επιμέλειας στην εφοδιαστική αλυσίδα, θα είναι επίσης υποχρεωτική σύμφωνα με τον Νόμο. Η εθελοντική δέσμευση, κατά συνέπεια, των επιχειρήσεων, ειδικά των μικρομεσαίων, στους κανόνες και τα πρότυπα της υπεύθυνης κοινωνικά και περιβαλλοντικά επιχειρηματικής δραστηριότητας θα αποτελεί το εισιτήριο για την πρόσβαση όχι μόνο στη χρηματοδότηση, αλλά και σε νέες και ώριμες αγορές, με αυξημένη ποιότητα και πιστότητα για τον καταναλωτή, που επίσης κατευθύνεται σε νέα κριτήρια για την επιλογή των προϊόντων και υπηρεσιών που αναζητά διεθνώς. • • •

ΠΑΝΤΑ ΘΕΛΑΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΚΕΙΝΟ ΤΟ ROADTRIP. ΗΜΑΣΤΑΝ ΟΜΩΣ ΣΥΝΕΧΩΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ. ΤΩΡΑ, ΠΟΙΟΣ ΜΑΣ ΠΙΑΝΕΙ! Τόλμησε σήμερα ό,τι αφήνεις για αύριο. Είμαστε μαζί σου. Ασφάλιση Αυτοκινήτου Αllianz Με τα προγράμματα ασφάλισης αυτοκινήτου All for 1, ταξιδεύεις με ασφάλεια σε κάθε προορισμό έχοντας την ολοκληρωμένη προστασία και σιγουριά της Allianz. Μάθε περισσότερα στο www.allianz.gr

συνέντευξη

Κώστας Μιχαηλίδης Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας

«Αφήνω ως παρακαταθήκη τη φιλοσοφία του διαρκούς μετασχηματισμού ως απαραίτητη προϋπόθεση επιβίωσης»

νέλαβε την προεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας σε πολύ δύσκολους καιρούς. Καιρούς γεμάτους αμφιβολία, αμφισβήτηση, απόγνωση και αγωνία. Την εποχή εκείνη, το «καυτό» 2016, η έννοια του εταιρικού μετασχηματισμού ακουγόταν όχι μόνο ως «πολυτελής απαίτηση των ξένων», αλλά και ως απειλή εναντίον όλων εκείνων που θεωρούσαν το μεγαλύτερο τραπεζικό ίδρυμα της χώρας «απάνεμο λιμάνι», ικανό να τους προστατεύσει από τη σοβαρότερη οικονομική κρίση της σύγχρονης ιστορίας. Ο Κώστας Μιχαηλίδης έφερε στην Εθνική Τράπεζα αυτό που όλοι

Μάιος - Ιούνιος 2021

γνώριζαν πως είχε ανάγκη, αλλά κανείς δεν τολμούσε να επιχειρήσει: την αλλαγή. Αλλαγή μοντέλου λειτουργίας, αλλαγή στόχων, προτεραιοτήτων και δομών. Στη διάρκεια της θητείας του, ο Κύπριος Κώστας Μιχαηλίδης λειτουργούσε ως «αλεξικέραυνο», που προσπαθούσε να προστατεύσει την τράπεζα που ίδρυσε ο Όθωνας πριν 180 χρόνια από τον ίδιο της τον εαυτό. Η συζήτησή μας είχε μία μόνο αφορμή: Τι θα γράφει η επιστολή που θα αφήσει στον διάδοχό του. Μου απάντησε με ένα χαμόγελο κι έναν χείμαρρο ιδεών…

Στον Χρήστο N. Κώνστα Τα τελευταία τρία χρόνια, η Εθνική Τράπεζα έχει εστιάσει σε ένα πρόγραμμα ευρέος μετασχηματισμού, με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ποια ήταν τα βασικά στοιχεία αυτού του μετασχηματισμού και ποιος ο στόχος; Πράγματι, είμαι πολύ περήφανος για τη μέχρι τώρα πορεία και τα αποτελέσματα που έχουμε πετύχει στην προσπάθειά μας να εξελίξουμε την τράπεζά μας σε έναν υγιή, κερδοφόρο και ανταγωνιστικό οργανισμό σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Μέρα με τη μέρα, γινόμαστε μια πιο σύγχρονη και πιο ευέλικτη τράπεζα, που τοποθετεί τον πελάτη στο επίκεντρο, οδηγεί στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και παραμένει διαχρονικά μια κοινωνικά υπεύθυνη τράπεζα. Να ξεκινήσω με το ποιο ήταν το κίνητρο πίσω από όλη αυτήν τη μεγάλη προσπάθεια. Αν πάμε πίσω στον χρόνο, γύρω στο φθινόπωρο και τα τέλη του 2017, αυτό που ακουγόταν πιο πολύ εκείνη την περίοδο ήταν η λέξη «επιβίωση». Και στην Ελλάδα υπήρχαν τότε πολλά στοιχεία που έδειχναν προς εκείνη την κατεύθυνση, προς την ανάγκη να επιβιώσουμε. Το περιβάλλον εκείνης της εποχής δεν ήταν ευνοϊκό. Υπήρχαν ισχυρές πιέσεις και από το εξωτερικό, από τους θεσμικούς δανειστές της χώρας… Εμφανίστηκαν μια σειρά από εκθέσεις εξωτερικών οργανισμών, όπως το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που οδηγούσαν σε μια σειρά υποχρεώσεων που είχαμε αναλάβει. Αντιμετωπίζαμε έναν μεγάλο αριθμό δανείων που δεν εξυπηρετούνταν, προβληματιζόμασταν με τις εμπειρίες από το πρόσφατο παρελθόν, που έπρεπε να διευθετήσουμε. Όμως, το πιο σημαντικό, υπήρχε μια Ελλάδα τραυματισμένη, μια Ελλάδα σε δυσχερή θέση, η οποία αναζητούσε τον δρόμο της ανιχνεύοντας την κατάλληλη στρατηγική και τον τρόπο να σχεδιάσει καλύτερα το μέλλον της. Βασικά, έπρεπε να βρισκόμαστε μπροστά από τις εξελίξεις, αντί να τρέχουμε πίσω από αυτές.

Αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, οι τράπεζες δεν είχαν –και σε μεγάλο βαθμό δεν έχουν ακόμη– επηρεαστεί ουσιαστικά από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Έτσι, σε όλο τον κόσμο υπήρχε ένα θέμα, το πώς θα τα καταφέρει μια τράπεζα στον ψηφιακό τομέα, τι θα πρέπει να κάνει για να το πετύχει. Βλέπαμε ολόκληρους κλάδους της οικονομίας να δέχονται πολλές και σημαντικές πιέσεις λόγω της τεχνολογίας, και ο τραπεζικός κλάδος ήταν ο επόμενος στον οποίο θα συνέβαινε κάτι τέτοιο. Καθημερινά, βλέπουμε να ξεφυτρώνουν χαμηλού κόστους εναλλακτικοί πάροχοι ή ολόκληρα οικοσυστήματα, με στόχο να απειλήσουν σε κάποιο βαθμό τις παραδοσιακές τράπεζες. Καταλάβαμε, λοιπόν, ότι η δουλειά ήταν δύσκολη, όμως το κίνητρο για αλλαγή ήταν φανερό.

Από πολύ νωρίς, δημιουργήσαμε μια ομάδα η οποία ανέλαβε να εντοπίσει τα εμπόδια στον μετασχηματισμό και να προτείνει τρόπους για να τα ξεπεράσουμε.

Ποια ήταν τα βασικά δομικά στοιχεία του μοντέλου μετασχηματισμού της Εθνικής Τράπεζας; Υπάρχει μια «συνταγή» που μπορεί να χαρακτηριστεί ως η «αρχιτεκτονική του μετασχηματισμού», και μετά υπάρχουν οι λεπτομέρειες. Η «συνταγή» ξεκινά με αυτό που λέμε γενικότερα το «πλαίσιο». Τα στοιχεία εκείνα, δηλαδή, με τα οποία εμπνέουμε τους ανθρώπους να αλλάξουν στάση, να αλλάξουν νοοτροπία, τα στοιχεία εκείνα που βοηθούν τους ανθρώπους να γίνουν ήρωες. Μπορούσαμε να μιλήσουμε για την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας που βρέθηκε κάποια στιγμή σε δυσχερή θέση και χρειάστηκε να επιλύσει το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Όμως, το «ευρύτερο πλαίσιο» είναι ότι η Εθνική Τράπεζα, η οποία ιδρύθηκε την εποχή του Όθωνα, το 1841, αποτελεί έναν από τους πρώτους θεσμούς αυτής της χώρας. Ότι, επί πολλά χρόνια, συμμετέχει στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας και ότι αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι να ξαναγίνει ένας «φάρος» όχι μόνο ως προς το τι σημαίνει σύγχρονη τραπεζική, αλλά και ως προς το τι σημαίνει ηγεσία, ποια είναι η κατάλληλη νοοτροπία και οι κατάλληλες αξίες που θα μας επιτρέψουν να αντεπεξέλθουμε στις προκλήσεις του μέλλοντος. Εκείνο που μετράει ωστόσο είναι το περιεχόμενο, η συνολική αρχιτεκτονική του μετασχηματισμού που επιχειρήσατε… ΧΡΗΜΑ 23

συνέντευξη Πρώτα απ’ όλα, έπρεπε να ξεκαθαρίσουμε το ποιοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα μετασχηματισμού. Αν θέλουμε να προχωρήσουμε σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι περιλαμβάνει τους πάντες, δεν μπορούμε να επιλέξουμε ποιος θα συμμετέχει και ποιος όχι. Είναι μια ανοικτή πρόσκληση προς όλους. Επίσης, ο μετασχηματισμός θα πρέπει να οικοδομηθεί επάνω σε συγκεκριμένες βάσεις. Στην περίπτωση της Εθνικής, είχαμε 6 πυλώνες. Επικεφαλής σε κάθε πυλώνα τοποθετήθηκε αρχικά κάποιος σχετικά νέος στο αντικείμενο του συγκεκριμένου πυλώνα. Αυτό ήταν μια πρόκληση και μια πολύ σωκρατική προσέγγιση, όπου μάθαμε να συνεισφέρουμε στην υλοποίηση ενός προγράμματος θέτοντας τις κατάλληλες ερωτήσεις. Όχι ως ειδικοί που γνωρίζουμε το αντικείμενο, αλλά ως έμπειρα στελέχη που μπορούμε να δούμε τα πράγματα και από μια άλλη οπτική. Το τρίτο σημαντικό στοιχείο έχει να κάνει με την ίδια τη μηχανή του μετασχηματισμού. Χρειάζονται εξειδικευμένοι ηγέτες και project managers, οι οποίοι θα πρέπει να ορίσουν εξαρχής το οργανωτικό πλαίσιο του μετασχηματισμού, ποια είναι τα deliverables, ποιοι είναι οι χρόνοι υλοποίησης κάθε επιμέρους έργου, ποιες οι δικλίδες που θα διασφαλίζουν ότι η δουλειά έγινε σωστά και θα μείνει κληρονομιά. Ποια ήταν τα εμπόδια που έπρεπε να αντιμετωπίσετε και πώς το πετύχατε; Από πολύ νωρίς, δημιουργήσαμε μια ομάδα η οποία ανέλαβε να εντοπίσει τα εμπόδια στον μετασχηματισμό και να προτείνει τρόπους για να τα ξεπεράσουμε. Εντοπίσαμε αρκετά εμπόδια και ακόμα περισσότερες προκλήσεις: Είναι η τράπεζα έτοιμη για κάτι τέτοιο; Έχουμε τους κατάλληλους ανθρώπους για τη διαχείριση του project; Έχουμε τους κατάλληλους ανθρώπους σε επίπεδο διοίκησης; Εννοώ ανθρώπους με τις δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να ηγηθούν της τράπεζας όχι μόνο κατά τη διάρκεια του μετασχηματισμού, αλλά και μετά την ολοκλήρωσή του. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αυτό που θα πρέπει 24

Μάιος - Ιούνιος 2021

Tο «ευρύτερο πλαίσιο» είναι ότι η Εθνική Τράπεζα, η οποία ιδρύθηκε την εποχή του Όθωνα, το 1841, αποτελεί έναν από τους πρώτους θεσμούς αυτής της χώρας.

να κάνει κανείς είναι να προσπαθεί να αντιμετωπίσει ένα εμπόδιο κάθε φορά, να ψάχνει τις απαντήσεις σε κάθε πτυχή ενός προβλήματος και να το κάνει με τρόπο δημοκρατικό. Εμείς απευθυνόμαστε σε ανθρώπους που έχουν τη διάθεση να ακούσουν και να πουν την άποψή τους για τον σωστό τρόπο υπέρβασης του κάθε εμποδίου. Θα πρέπει να ζητάμε τη γνώμη κάθε μέλους της ομάδας, έτσι ώστε να υπάρχει μια αίσθηση και μια πραγματικότητα ότι η λύση προκύπτει μέσα από τη συνεργασία όλων. Στην περίπτωση της Εθνικής, οι απαντήσεις συνδιαμορφώνονταν από τις ομάδες εργασίας –αποτυπώνοντας αυτό που λέμε τη «σοφία του πλήθους»–, και οι οποίες μας έδιναν την απαραίτητη έμπνευση για τη συνέχιση του προγράμματος. Πώς ανταποκρίθηκε η τράπεζα στην πρόσφατη κρίση της πανδημίας και τι ρόλο έπαιξε το πρόγραμμα μετασχηματισμού; Η πανδημία μάς προσγείωσε όλους απότομα και βίαια σε ένα περιβάλλον πολύ διαφορετικό από ό,τι περιμέναμε. Ανέτρεψε προσδοκίες και σχέδια και μας υπενθύμισε ότι η βασικότερη αρετή ενός οργανισμού είναι η δυνατότητά του να προσαρμόζεται γρήγορα και ουσιαστικά σε νέες καταστάσεις.

Η Εθνική ανταποκρίθηκε άμεσα σ’ αυτές τις προκλήσεις. Στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, με γνώμονα το κοινό καλό, τη στήριξη των πελατών μας και της χώρας σε πρωτόγνωρες συνθήκες αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Η κρίση λειτούργησε ως ένα “stress test”, σε πραγματικές συνθήκες, για πολλές από τις δράσεις που είχαμε σχεδιάσει. Το πρόγραμμα μάς θωράκισε και μας βοήθησε να συντονίσουμε καλύτερα τη λειτουργία της τράπεζας. Αρκετές δράσεις αναθεωρήθηκαν και απέκτησαν υψηλότερη προτεραιότητα, ώστε να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των πολλαπλών δοκιμασιών στις οποίες μας υπέβαλε ο κορωνοϊός. Ταυτόχρονα, πολλοί στόχοι επανεξετάστηκαν κάτω από το πρίσμα των νέων δεδομένων και προσαρμόστηκαν σε αυτά. Έτσι, διασφαλίσαμε την ακεραιότητα των λειτουργιών της τράπεζας. Όλοι μαζί συνεχώς ξεπερνάμε, αναπροσαρμόζουμε, δημιουργούμε, κατακτούμε και προχωράμε μπροστά, με πυξίδα την Εθνική του μέλλοντος, που φτιάχνουμε. Ας μιλήσουμε για τον σκοπό και τις αξίες της τράπεζας, καθώς τα δύο αυτά στοιχεία είναι πολύ σημαντικά στο συγκεκριμένο μοντέλο. Σχεδιάσαμε ένα μοντέλο αρχιτεκτονικής το οποίο περιλαμβάνει τους 6 πυλώνες του με-

τασχηματισμού. Στο κάτω μέρος αυτής της κατασκευής βρίσκεται ο «κινητήρας» του μετασχηματισμού, δηλαδή οι άνθρωποι που εξασφαλίζουν την πειθαρχία σε ό,τι συμβαίνει, ενώ στο πιο ψηλό σημείο, στη «σκεπή», βρίσκονται ο σκοπός, οι αξίες και η στρατηγική του προγράμματος. Ο μετασχηματισμός δεν είναι αυτοσκοπός. Συνδέεται πάντα με τις στρατηγικές επιδιώξεις και τον γενικότερο σχεδιασμό της τράπεζας. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από τον σκοπό, που είναι και το πιο δύσκολο να απαντήσουμε. Ξέρουμε «τι» θέλουμε να κάνουμε, ξέρουμε το «πώς», όμως είναι ακόμα πιο σημαντικό να ξέρουμε και το «γιατί». Σε πολλές ηρωικές στιγμές της ελληνικής ιστορίας ξέραμε το «γιατί» –π.χ. παίρναμε ενέργεια και έμπνευση για την ελευθερία. Έτσι, και στην περίπτωση της τράπεζάς μας, ξέραμε ότι ο μετασχηματισμός έχει να κάνει με την αρμόζουσα θέση της Εθνικής Τράπεζας στην ελληνική κοινωνία. Το «γιατί», λοιπόν, έχει να κάνει με τη διασφάλιση ότι η Εθνική θα αντεπεξέλθει στον ρόλο της, όπως έχει κάνει και σε ολόκληρη την ιστορική της διαδρομή μέχρι σήμερα. Όλοι μαζί, τα τελευταία τρία χρόνια, υλοποιούμε το όραμα μιας άξιας και ταυτόχρονα αξιακής τράπεζας. Μιας τράπεζας που θα αποτελεί πρότυπο όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη. Μεγάλο όραμα και

αντάξιο της ιστορίας μας, της κληρονομιάς μας και των δυνατοτήτων μας. Πώς καταφέρατε να κινητοποιήσετε έναν αργοκίνητο και μη θετικά διακείμενο στις αλλαγές οργανισμό; Πώς διαχειριστήκατε τις αντιδράσεις του προσωπικού και των στελεχών; Οι αξίες αποτελούν τις κατευθυντήριες γραμμές. Ο σκοπός δεν επιτυγχάνεται έναντι οποιασδήποτε κατεύθυνσης. Δεν είναι μόνο ατομική προσπάθεια, είναι ομαδική άσκηση. Ως μονάδα, ο καθένας από εμάς μπορεί να εισφέρει τις ιδέες του σε αυτό που διαμορφώνεται, όμως, στο τέλος, το πιο σημαντικό είναι να καταλήξουμε σε μια σειρά κοινών αξιών, που ορίζουν έναν κοινό σκοπό. Γενικά, αν ο σκοπός και οι αξίες είναι μεγαλύτερα, πιο σημαντικά, από εμάς, τότε μπορούν να μας βοηθήσουν να αξιοποιήσουμε καλύτερα τη δυναμική που έχουμε ως άτομα. Και αυτό ισχύει είτε μιλάμε για τους ηγέτες, τους επικεφαλής του νέου οργανισμού που διαμορφώνεται, είτε για τους εργαζομένους που δουλεύουν σκληρά για τον ίδιο σκοπό. Το πρόγραμμα μετασχηματισμού της Εθνικής ξεκίνησε, αρχικά, με 50 ανθρώπους και τώρα έχει περισσότερα από 1.000 άτομα, τα οποία, παράλληλα με τα άλλα καθήκοντά τους, εργάζονται και για τον μετασχηματισμό. Τα

στοιχεία που ενώνουν τις προσπάθειες όλων αυτών των ανθρώπων είναι ένας σκοπός με ουσιαστικό νόημα, είναι οι κατάλληλες αξίες, είναι και ο τρόπος της εμπλοκής τους με το όλο εγχείρημα. Με αυτόν τον σκοπό και αυτές τις αξίες εξασφαλίζουμε την έμπνευση και τη σοφία που χρειάζονται για την επιτυχία του αποτελέσματος. Και αντλούμε το θάρρος και τη δημιουργικότητα να προχωρούμε για να συνεχιστεί το έργο του μετασχηματισμού όσο χρειάζεται. Τελευταία ερώτηση, κύριε πρόεδρε: Θα το ξανακάνατε αν σας το ζητούσαν; Ναι! Χωρίς δεύτερη σκέψη! Όποτε μου δοθεί η ευκαιρία, θα ήθελα πολύ να το κάνω ξανά. Είναι πραγματικά συναρπαστικό να συμμετέχει κανείς στην προσπάθεια και στο ταξίδι ενός οργανισμού που αλλάζει εκ βάθρων, προκειμένου να υπηρετήσει τον σκοπό για τον οποίο υπάρχει στον κόσμο, εμπνέοντας, ενθαρρύνοντας και παρασύροντας στις αλλαγές τους ανθρώπους που τον απαρτίζουν. Τους ανθρώπους που θέλουν να συμπληρώσουν τον οργανισμό και να τον δουν να φτάνει στα όρια των ικανοτήτων του, εμπνευσμένοι από τα καθήκοντα της κληρονομιάς και αφοσιωμένοι στο όραμα των στρατηγικών σκοπών του.

Ποιος είναι ο Κώστας Μιχαηλίδης Ο κ. Κώστας Μιχαηλίδης διαθέτει εξαιρετική Credit Suisse First Boston (2000-2005), εμπειρία, άνω των 30 ετών, στη διεθνή τραπεζική, έχοντας διατελέσει σε σημαντικές διοικητικές θέσεις σε διεθνή πιστωτικά ιδρύματα και διεθνείς χρηματοοικονομικούς οργανισμούς. Ορίστηκε μη εκτελεστικός πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ομίλου της Εθνικής τον Δεκέμβριο 2017.

Κατά την περίοδο 2013-2015, διετέλεσε Global Head of Strategic Change στην UBS AG, ενώ από το 2005 έως το 2013 διετέλεσε Regional Chief Operating Officer στην Credit Suisse AG. Προηγουμένως, είχε διατελέσει Chief Operating Officer and Managing Director και Head of European Finance, Administration and Operations, Managing Director στην

Chief Operating Officer and Managing Director στην Donaldson, Lufkin & Jenrette UK (19992000) και Chief Financial Officer (1988-1994) και Chief Administrative Officer (1994-1999) στη Merrill Lynch UK. Έχει επίσης διατελέσει Treasurer στη Salomon Brothers UK (1986-1988) και έχει υπηρετήσει σε διάφορες θέσεις στην ExxonMobil, μεταξύ των οποίων ως Treasurer και ως Financial Analyst. Είναι κάτοχος MBA Finance από το Columbia Business School, Doctorate σε Economics and International Affairs από το University of Denver και BA σε Economics and Political Science από το Ripon College. • • • ΧΡΗΜΑ 25

[φάκελος] τουρισμός

Τουρισμός: Μεγάλες προσδοκίες και επενδυτικός «πυρετός»

Σταθερή αξία» η Γερμανία, αργότερο ξεκίνημα από Ηνωμένο Βασίλειο, μεγάλες προσδοκίες από ΗΠΑ, θετική έκπληξη από Γαλλία. Αυτή είναι η εικόνα για το φετινό καλοκαίρι σε ό,τι έχει να κάνει με τον ελληνικό τουρισμό, που οδηγείται, όπως και πέρσι, από τα επιδημιολογικά δεδομένα. Μπορεί οι τουριστικοί φορείς και ο ίδιος ο υπουργός Τουρισμού να αποφεύγουν να 26

Μάιος - Ιούνιος 2021

κάνουν προβλέψεις για το ύψος των εισπράξεων και των αφίξεων, ωστόσο δηλώνουν ότι η φετινή χρονιά «θα είναι σίγουρα καλύτερη από την περυσινή», λόγω των περισσότερων «όπλων» που έχει στη διάθεσή της όλη η τουριστική αλυσίδα σε ολόκληρη την Ευρώπη: εμβόλια, τεστ αλλά και ψηφιακό πιστοποιητικό. Από την πλευρά του, ο Σύνδεσμος Ελλη-

νικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, έχοντας τοποθετήσει στην αρχή της χρονιάς τον πήχη στο ήμισυ των εσόδων του 2019 (έτος κατά το οποίο οι καθαρές τουριστικές εισπράξεις ανήλθαν στα 18,2 δισ. ευρώ), με το αργό ξεκίνημα της σεζόν χαμήλωσε τις προσδοκίες από το 40% και πάνω, και στην περίπτωση που «πιαστεί» το 50% ή και παραπάνω, «θα είναι επιτυχία».

Στο ερώτημα αν τελικά ο τουρισμός μπορεί να σώσει την ανάπτυξη για το 2021 μια πρώτη απάντηση έρχεται να δώσει η σχετική μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών. Όπως επισημαίνεται, «αν οι τουριστικές εισπράξεις το 2021 ανέλθουν στο 50% των εισπράξεων του 2019, θα προκληθεί αύξηση του ΑΕΠ της χώρας κατά περίπου 2,9%, αύξηση της απασχόλησης στην οικονομία κατά περίπου 3,19% και αύξηση των συνολικών εισαγωγών περίπου 2,21%. Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να θεωρηθεί, εκ πρώτης όψεως, εντυπωσιακό, όπως αναφέρει το ΚΕΠΕ, αλλά έχει απολύτως λογικές εξηγήσεις, οι οποίες είναι οι εξής: Το ΑΕΠ το 2020 προσγειώθηκε στα 165,8 δισ. ευρώ, από 183,4 δισ. ευρώ το 2019. Για τις ταξιδιωτικές εισπράξεις γίνεται αναφορά σε ένα μέγεθος που αντιστοιχεί στο 2019. Έτσι, το 50% των εισπράξεων του 2019 ισοδυναμεί με σχεδόν 100% αύξηση των εισπράξεων το 2021 σε σχέση με το 2020.

Αν οι τουριστικές εισπράξεις το 2021 ανέλθουν στο 50% των εισπράξεων του 2019, θα προκληθεί αύξηση του ΑΕΠ της χώρας κατά περίπου 2,9%.

Ο πολλαπλασιαστής του τουρισμού είναι πάνω από τον μέσο όρο της οικονομίας και μάλιστα πολύ υψηλότερος από τον πολλαπλασιαστή επενδύσεων και τον πολλαπλασιαστή εξαγωγών (γιατί ο κατά σειρά τελευταίος περιλαμβάνει, εκτός από τις υπηρεσίες, και αγαθά). Οι δημόσιες δαπάνες που έχουν αρκετά υψηλότερο πολλαπλασιαστικό αποτύπωμα τόσο σε σχέση με τον μέσο όρο της οικονομίας όσο και με τον τουρισμό, βάσει και των δύο σεναρίων, θα είναι σχεδόν στάσιμες το 2021. Σύμφωνα με μελέτη του ΚΕΠΕ για λογαριασμό του Υπουργείου Οικονομικών, η επίδραση της χρηματοδότησης από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) στο ΑΕΠ για το 2021 θα είναι της τάξης του 0,30%.

Οι παραπάνω εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο τουρισμός μπορεί πραγματικά για το 2021 να είναι ο «στυλοβάτης» της ανάπτυξης και σε αυτό το γεγονός φαίνεται ότι βασίζεται και ο σχετικός κυβερνητικός σχεδιασμός για το 2021. Αυτή η πιθανή εξέλιξη όμως πρέπει να θεωρηθεί παροδική, καθώς οφείλεται στις ειδικές συνθήκες που επικράτησαν στην ελληνική, αλλά και στη διεθνή, οικονομία λόγω της πανδημίας Covid-19. Μακροχρόνια, έχει αποδειχθεί ότι ο τουρισμός δεν μπορεί, λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών του, να παίξει τον ρόλο της «ατμομηχανής» της ελληνικής οικονομίας. Ενδεικτικά, αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι την περίοδο 2008-2019 είχαμε μια αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων της τάξης του 56,2% και την ίδια πάντα περίοδο μια μείωση του ονομαστικού ΑΕΠ της τάξης του 24,2%. Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι θετικές επιπτώσεις από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στο ΑΕΠ θα αρχίσουν να διαφαίνονται από το 2022 και μετά και ότι οι υπόλοιπες συνιστώσες της αυτόνομης ζήτησης, πλην των εξαγωγών, δεν διαφαίνεται να μπορούν να συμπαρασύρουν το ΑΕΠ σε άνοδο μεγαλύτερη του 2% για το 2021, η αύξηση των τουριστικών εισπράξεων κατά 4,54 δισ. ευρώ είναι μονόδρομος ώστε η ελληνική οικονομία να λάβει τη βραχυχρόνια αναπτυξιακή τόνωση που τόσο χρειάζεται. «Στη δεύτερη συνεχόμενη υβριδική τουριστική χρονιά, που έχει ξεκινήσει εν μέσω πανδημίας, μείζον ζητούμενο παραμένει η ασφάλεια. Το τελικό αποτέλεσμα θα καθοριστεί και από τις επιλογές μας» δηλώνει χαρακτηριστικά, από την πλευρά του, ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, κ. Γιάννης Ρέτσος, ο οποίος στέκεται, για μία ακόμη φορά, στο γεγονός ότι τα εμβόλια εντός κι εκτός Ελλάδας θα καθορίσουν τη φετινή σεζόν, ενώ αν το καλοκαίρι κυλήσει χωρίς «αρρυθμίες», τότε υπάρχουν πολλές προσδοκίες για το φθινόπωρο ώστε να υπάρξει επιμήκυνση της σεζόν. Εφόσον η Ελλάδα πετύχει να διατηρήσει «πράσινο» τον υγειονομικό χάρτη του ECDC, τότε η συσσωρευμένη ζήτηση και η ούτως ή άλλως έντονη –δεδηλωμένα– επιθυμία για ταξίδια μπορεί πράγματι ΧΡΗΜΑ 27

φάκελος - τουρισμός

Τουριστικές εισπράξεις και ανάπτυξη το 2021

φάκελος - τουρισμός να φέρουν περισσότερους επισκέπτες και το φθινόπωρο στη χώρα μας, με όλες τις αεροπορικές, από τον μεγαλύτερο εγχώριο αερομεταφορέα, την Aegean, μέχρι και τους μεγάλους ξένους «παίκτες» (βλ. Ryanair, Lufthansa κ.ά.), να δηλώνουν πρόθυμες να εξετάσουν τη διατήρηση δρομολογίων τους και για το φθινόπωρο, εφόσον το επιτρέψουν τα επιδημιολογικά δεδομένα.

O ΠΟΤ, έχοντας ήδη καταγράψει πτώση 88% των διεθνών αφίξεων σε όλο τον κόσμο για το πρώτο τρίμηνο του 2021, σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2019, ως του τελευταίου έτους κανονικότητας, και παρατηρώντας στην Ευρώπη τη δεύτερη μεγαλύτερη πτώση (μετά την Ασία) με μείον 87%, βλέπει αυτήν τη στιγμή, έστω και αργή, αλλά σταδιακή, ανάκαμψη της εμπιστοσύνης για τα ταξίδια:

«Υπάρχει σημαντική συσσωρευμένη ζήτηση και βλέπουμε την εμπιστοσύνη να επανακάμπτει σταδιακά. Οι εμβολιασμοί είναι σημείο-“κλειδί” για την ανάκαμψη, αλλά θα πρέπει να βελτιώσουμε τη συνεργασία μεταξύ των χωρών και παράλληλα να κάνουμε πιο εύκολες και οικονομικές τις διαδικασίες για τα τεστ αν θέλουμε να δούμε επιστροφή της σεζόν».

Αν το καλοκαίρι κυλήσει χωρίς «αρρυθμίες», τότε υπάρχουν πολλές προσδοκίες για το φθινόπωρο ώστε να υπάρξει επιμήκυνση της σεζόν.

Η δυσκολία προβλεψιμότητας δεν είναι μόνο ελληνικό, αλλά και διεθνές φαινόμενο, όπως φαίνεται και από τις αναλύσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO), o οποίος απευθύνει συνεχείς εκκλήσεις στις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο για πιο ενιαίες πρακτικές σε σχέση με τα ταξίδια. Το είπε άλλωστε, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του, τον Ιούνιο, στην Αθήνα και ο γενικός γραμματέας του UNWTO, Ζουράμπ Πολολικασβίλι: «Η αβεβαιότητα για τα ταξίδια εκτός, αλλά και εντός Ευρώπης παραμένει η μεγάλη πρόκληση. Γι’ αυτό και δεν είναι καθόλου εύκολη η οποιαδήποτε πρόβλεψη για την έκβαση της σεζόν, από τη στιγμή που δεν έχουμε ασφαλείς και οργανωμένους, ενιαίους ταξιδιωτικούς διαδρόμους με βασικές τουριστικές αγορές για τις ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία, οι ΗΠΑ ή ακόμη και η Κίνα. Είναι μια διαδικασία που θα θέλαμε να κινηθεί πιο γρήγορα, ωστόσο είναι δύσκολη και αποτελεί μεγάλη πρόκληση». 28

Μάιος - Ιούνιος 2021

Τα φετινά «όπλα» και οι προσδοκίες από ΗΠΑ Για την περίοδο Μαΐου-Αυγούστου, τα τελευταία στοιχεία από τις αναλύσεις του ΠΟΤ συγκλίνουν στην άποψη για ολική ανάκαμψη των διεθνών ταξιδιών από το 2024 στα επίπεδα του 2019, με πιο έντονη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα από το 2022. Η πορεία των εμβολιασμών σε ορισμένες αγορές-«κλειδιά» καθώς και οι πολιτικές που υιοθετούνται για την ασφαλή επανεκκίνηση του τουρισμού, με επίκεντρο το ψηφιακό πιστοποιητικό Covid-19 σε επίπεδο ΕΕ, που υποστήριξε πιο σθεναρά η ελληνική κυβέρνηση ήδη από τον Ιανουάριο του 2021, είναι από τα βασικά «όπλα» που έχουν δημιουργήσει περισσότερες προσδοκίες για το “rebound” του τουρισμού σε ορισμένες αγορές. Αντίστοιχα, για τον ελληνικό τουρισμό ένα

μεγάλο «ατού» φέτος είναι το μεγάλο comeback της αμερικανικής αγοράς, μίας από τις «ακριβές» αγορές, με υψηλές δαπάνες, η οποία «έλειψε» πέρσι και φέτος επανακάμπτει με το λανσάρισμα συνολικά εννέα πτήσεων από τις ΗΠΑ για την Ελλάδα το καλοκαίρι, περισσότερες ακόμη και από το 2019! Η αμερικανική αγορά είναι η σημαντικότερη αγορά για το «Ελευθέριος Βενιζέλος» όσον αφορά στις διεθνείς αφίξεις μη κατοίκων στην Ελλάδα, με κοντά στις 700.000 αφίξεις το 2019, και ακολουθούν οι Βρετανοί με 600.000 αφίξεις, οι Γερμανοί με λίγο πάνω από τις 550.000, οι Γάλλοι, οι Ιταλοί κ.ο.κ. Το 2019, υπήρχαν συνολικά 46 εβδομαδιαίες πτήσεις στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» από τις American, United Emirates, Norwegian και Delta για την αμερικανική αγορά, η οποία χαρακτηρίζεται από εποχικότητα κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, με τους

ΧΡΗΜΑ 29

φάκελος - τουρισμός

επιτελείς του αεροδρομίου να ελπίζουν ότι θα υπάρξει μεγαλύτερη κινητικότητα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Ως προς το προφίλ των Αμερικανών ταξιδιωτών, σύμφωνα με τα στοιχεία από το μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας, οι τελευταίοι ταξιδεύουν κυρίως για αναψυχή (83%), ενώ στο 13% είναι οι φίλοι και οικογένειες και μόλις 3% για δουλειά. Από τους ταξιδιώτες ένα ποσοστό 87% είναι Αμερικανοί που μένουν έξω, ενώ ένα 7% αφορά Έλληνες που ζουν εκτός και 5% Έλληνες που ζουν στην Ελλάδα. Οι Αμερικανοί που έρχονται στην Ελλάδα –κυρίως για διακοπές– κάνουν πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, κλείνοντας το ταξίδι τους κατά μέσο όρο 103 ημέρες πριν από την πτήση, ενώ μένουν στην Ελλάδα περίπου 14 ημέρες. Οι Αμερικανοί ταξιδιώτες στην Ελλάδα έφθασαν το 2019 (σ.σ. το 2020 η αμερικανική αγορά ήταν ουσιαστικά «κλειστή») το 1,179 εκατ. (+7,4% από το 2018), ενώ οι εισπράξεις ανέρχονταν στο 1,19 δισ. ευρώ (+14,3%). Η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη των επισκεπτών από τις ΗΠΑ αντιστοιχεί σε 1.008 ευρώ, κατά πολύ υψηλότερη έναντι του μέσου όρου όλων των επισκεπτών της χώρας, που βρίσκεται στα 564 ευρώ. Περισσότερες προσδοκίες υπάρχουν φέτος και από τον τομέα της κρουαζιέρας, που πέρσι σχεδόν μηδένισε, με μείωση πάνω από το 90% του συνολικού της έργου. Από την πλευρά του Υπουργείου Τουρισμού και του ίδιου του υπουργού, κ. Χάρη Θεοχάρη, επισημαίνεται ότι σε αυτήν την επίσης δύσκολη περίοδο του 2021, με το comeback του κλάδου και πάντα τηρουμένων των αναλογιών, η Ελλάδα έχει τα περισσότερα πλοία στην Ευρώπη αυτήν τη στιγμή, ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι η χώρα μας «είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στον σχεδιασμό και στην περιγραφή των πρωτοκόλλων για την επανεκκίνηση της κρουαζιέρας». Σύμφωνα μάλιστα με τα στοιχεία από την Ένωση Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας (ΕΕΦΚΝ), το 2021 οι προσεγγίσεις των κρουαζιερόπλοιων με hub το λιμάνι του Πειραιά είναι περισσότερες από τις transit προσεγγίσεις, κάτι που είχε να συμβεί από τη δεκαετία του 1970. 30

Μάιος - Ιούνιος 2021

Προτεραιότητα οι υποδομές

Για τη μετά Covid-19 περίοδο, πάντως, και με αφορμή τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης, από την πλευρά του ΣΕΤΕ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο κομμάτι των υποδομών, με τον κατάλογο των έργων να περιλαμβάνει προτεραιότητες σε δημόσιες επενδύσεις σχετικές με: Αεροδρόμια: Αναγκαίες αναβαθμίσεις, επεκτάσεις και εκσυγχρονισμούς υποδομών, πέραν του μεγάλου project που έχει ολοκληρώσει στα 14 περιφερειακά η Fraport Greece. Λιμάνια και μαρίνες: Αναβάθμιση τουριστικών λιμένων, αξιοποιήσεις λιμανιών, επεκτάσεις και αναβαθμίσεις λιμενικών υποδομών και μαρινών, δίκτυο τουριστικών λιμένων κ.λπ. Στοχευμένες παρεμβάσεις/επεκτάσεις του οδικού δικτύου και έργα οδικής σήμανσης και ασφάλειας. Έργα διασύνδεσης μεταφορικών μέσων: π.χ. διασύνδεση αεροδρομίου Θεσσαλονίκης με μετρό Θεσσαλονίκης, διασύνδεση αεροδρομίου Αθηνών με λιμένα Λαυρίου κ.ά. Έργα κοινής ωφελείας, όπως επάρ-

κεια ύδρευσης, διαχείριση υγρών και στερεών αποβλήτων, αναμόρφωση και προστασία παραλιακών μετώπων, προστασία ακτών από τη διάβρωση, αντιπλημμυρικά έργα, υπογειοποίηση καλωδίων, καταρχάς στους παραδοσιακούς οικισμούς. Έργα ενίσχυσης εμπειριών, όπως η δημιουργία δικτύου μονοπατιών, περιπατητικών και ποδηλατικών διαδρομών, καθώς και βελτιώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους και πολιτιστικά αξιοθέατα. Πέρα όμως από τις πολυσχιδείς ανάγκες σε υποδομές στο σύνολο της χώρας, ορισμένα προτεινόμενα νέα έργα έχουν ενδεχομένως τη δυνατότητα να καταστούν «εμβληματικά-κορυφαία» για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού. Τα νέα έργα που προκρίνονται σε συνέχεια και σχετικής μελέτης που έχει εκπονήσει ο

ολοκληρωθεί την επόμενη χρονιά, θα πρωταγωνιστήσει στο top-3 των μαρινών με τις υψηλότερες προδιαγραφές στην Ευρώπη για την καλύτερη λύση ελλιμενισμού home port θαλαμηγών στην ευρύτερη ζώνη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

«Ούριος άνεμος» στον επενδυτικό τομέα

Από τα πιο σημαντικά καινούργια και μεγάλα projects της ελληνικής πρωτεύουσας είναι αυτό για την επάνοδο το 2022, μετά από μία δεκαετία, του πρώην Esperia στη Σταδίου, το οποίο είχε κλείσει το 2011, λόγω της τότε κρίσης στον τουρισμό της Αθήνας. Το πλάνο ανακαινίσεων του ισραηλινού Fattal Group με τα Leonardo Hotels, που επικράτησε στον σχετικό διαγωνισμό του ΕΦΚΑ για το «ασφαλιστικό» ακίνητο προ διετίας, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη για την έλευση του brand NYX του ομίλου για το κτήριο της οδού Σταδίου 22, ενώ ο όμιλος «τρέχει» και σε άλλα «μέτωπα» σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Εν μέσω πανδημίας, πάντως, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι τα επενδυτικά projects στον τουρισμό προχωρούν, έστω κι αν κάποια από αυτά έχουν παρουσιάσει καθυστερήσεις, λόγω της κατάστασης. Στην Αθήνα, πέραν του μεγάλου project του Ελληνικού, για το οποίο το 2021 φαίνεται ότι είναι και η καθοριστική χρονιά, βρίσκεται σε εξέλιξη το μεγάλο στοίχημα για το «άνοιγμα» της πόλης προς τη θάλασσα. Η νέα μαρίνα του Αστέρα υπόσχεται να θέσει νέα δεδομένα σε σχέση με τον πολυτελή θαλάσσιο τουρισμό: Η νέα μαρίνα, κομμάτι του εμβληματικού συγκροτήματος του Αστέρα Βουλιαγμένης, έχει ήδη μπει στη φάση της ανάπτυξης, με ένα εκτεταμένο επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 48 εκατ. ευρώ, ενισχύοντας τη θέση της Αθήνας στη λίστα των προορισμών για τουρισμό πολυτελείας στη Μεσόγειο. Η Astir Marina, σύμφωνα με έρευνα μίας από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως ελεγκτικές εταιρείες Big Four, μετά την αναμόρφωσή της, που προβλέπεται να

φάκελος - τουρισμός

ΣΕΤΕ είναι καταρχάς ένα Μητροπολιτικό Συνεδριακό Κέντρο στην Αθήνα (σ.σ. μια νέα προσπάθεια φαίνεται ότι γίνεται τώρα με τη διαδικασία που έχει εκκινήσει η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου για το ακίνητο του Τάε Κβο Ντο στο Φάληρο), αλλά και η αναμόρφωση του παραλιακού μετώπου της Αττικής, όπου, πέραν του mega project του Ελληνικού και των έργων στον Φαληρικό Όρμο, υπήρξαν πρόσφατα και οι σχετικές ανακοινώσεις από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, σε σχέση με το δίκτυο των ποδηλατοδρόμων. Επίσης, οι τουριστικοί φορείς κρίνουν ως εκ των ων ουκ άνευ την αναβάθμιση των τελωνειακών σταθμών στα σύνορα με βαλκανικές χώρες, με στόχο τη διευκόλυνση του οδικού τουρισμού, καθώς επίσης και επιμέρους πιο «ειδικά» έργα ανά προορισμό, όπως για παράδειγμα τη μετατροπή της Ρόδου σε αειφόρο προορισμό, τη βελτίωση της οδικής σήμανσης, τον χώρο στάθμευσης τουριστικών λεωφορείων στην Αθήνα, την προστασία των ακτών από τη διάβρωση και την κατασκευή νέου λιμανιού στη Σαντορίνη κ.ά.

Με μεγαλύτερο προϋπολογισμό, στα 110 εκατ. ευρώ, έναντι του αρχικώς αναμενομένου και με ένα βαρύ όνομα από τον τουρισμό πολυτελείας αναβιώνουν τα «Αστέρια» Γλυφάδας από την Grivalia Hospitality, η οποία έχει τρέξει όλο το προηγούμενο διάστημα τον δύσκολο δρόμο των αδειοδοτήσεων. Τα νέα «Αστέρια» θα λειτουργήσουν υπό τη διαχείριση της διεθνούς αλυσίδας One & Only, δημιουργώντας το πρώτο υπερπολυτελές υβριδικό city resort της Αθήνας. Το project αναπτύσσεται σε έκταση συνολικής επιφάνειας 271,7 στρεμμάτων και προβλέπει 15 δωμάτια, 12 σουίτες και 14 τουριστικές κατοικίες, 2 εστιατόρια, κέντρο spa, εκθεσιακό χώρο, αρχαιολογικούς περιπάτους, χώρους δραστηριοτήτων για παιδιά και εφήβους.

Επίσης, στα σημαντικά νέα projects της Αθήνας ανήκει κι αυτό στην Ομόνοια για το νέο Moxy, το brand του ομίλου Μarriott, που επίσης στηρίζεται σε ένα πολύ φρέσκο και σύγχρονο μοντέλο και πρωτολανσαρίστηκε από τον ξενοδοχειακό κολοσσό μόλις το 2014, διατηρώντας σήμερα παρουσία σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Η μετατροπή του Σαρόγλειου Μεγάρου, στην οδό Σταδίου 65, σε ξενοδοχείο 200 δωματίων αναμένεται να ολοκληρωθεί στο

τέλος του 2021, σε μια επένδυση ύψους 20 εκατ. ευρώ που έχουν αναλάβει από κοινού η Dimand, η Prodea Investments ΑΕΕΑΠ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), μετά από τον διαγωνισμό μακροχρόνιας παραχώρησης του ακινήτου. Τον παλμό της πόλης, επίσης, φιλοδοξεί να μεταφέρει και η ισραηλινή Brown Hotels, η οποία, πέραν του Brown Acropol, που λειτούργησε εν μέσω πανδημίας στην Ομόνοια, έχει ανοίξει και το Dave Red Athens-Son of A Brown, στη Βερανζέρου, ενώ πιο μακρύς είναι ο δρόμος λόγω των εργασιών που απαιτούνται για το Lighthouse Athens, όπως θα μετονομαστεί το πρώην La Mirage στην Ομόνοια, και ακολουθεί και το πρώην ξενοδοχείο Ίλιον, επίσης, στην περιοχή. Η σεζόν του 2021 θα είναι η κρίσιμη και για το νέο εγχείρημα του ομίλου στο Λουτράκι (όπου έχει αποκτήσει το πρώην Loutraki Palace και το Aκτή Χανικιάν στους Αγίους Θεοδώρους), ενώ στο Σούνιο έχει ήδη δρομολογηθεί το νέο project του ομίλου από το 2022 και μετά. ΧΡΗΜΑ 31

φάκελος - τουρισμός τουριστικών κατοικιών στις τέσσερις περιοχές της Costa Navarino. Οι επενδύσεις που κάνουν οι αγοραστές των κατοικιών είναι επιπλέον αυτών που πραγματοποιεί η ΤΕΜΕΣ. Συνολικά, στην Costa Navarino, οι επενδύσεις τρίτων σε αγορά και κατασκευή διαφόρων τύπων κατοικιών θα φτάσουν το 1,3 δισ. ευρώ. Αν, λοιπόν, προστεθεί το σύνολο των επενδύσεων που σχεδιάζεται στην Costa Navarino, αυτές ξεπερνούν τα 2,5 δισ. ευρώ.

Οι επενδύσεις στα μεγάλα resorts Σε πλήρη εξέλιξη είναι και οι επενδύσεις στα μεγάλα resorts, αρχής γενομένης από την εμβληματική επένδυση της Costa Navarino, για την οποία, έχοντας ήδη αλλάξει το σκηνικό στην ευρύτερη περιοχή της Πελοποννήσου, έχει ανοίξει πλέον ένας νέος γύρος επενδύσεων. Στο σύνολό τους, περιλαμβανομένου και του νέου πλάνου ανάπτυξης, οι επενδύσεις στην περιοχή θα ανέλθουν σε 1,2 δισ. ευρώ, δημιουργώντας πάνω από 11.200 έμμεσες και άμεσες θέσεις εργασίας. Από τα κεφάλαια που έχουν ήδη επενδυθεί (ύψους 600 εκατ. ευρώ) κατά την πρώτη δεκαετία της λειτουργίας του συγκροτήματος, το μέγεθος των οικονομικών επιπτώσεων αντιστοιχεί, άμεσα και έμμεσα, στα 2 δισ. ευρώ. Η άμεση επίδραση στο ΑΕΠ της περιοχής αγγίζει το 3,02%, ενώ η συνολική επίδραση στο ΑΕΠ της Μεσσηνίας ξεπερνά το 8%. Σε πλήρη ανάπτυξη, με τις επενδύσεις του 1,2 δισ. ευρώ, αλλά και την οικιστική περιοχή, το έργο θα έχει επίδραση (άμεση και έμμεση) άνω των 3,5 δισ. ευρώ. Στις νέες επενδύσεις σημαντικό στοιχείο του επενδυτικού σχεδίου είναι και η ανάπτυξη των 32

Μάιος - Ιούνιος 2021

Στη Βόρεια Ελλάδα, στον έτερο εμβληματικό προορισμό, το «Πόρτο Καρράς», που πέρασε εν μέσω κορωνοϊού από την ιδιοκτησία Στέγγου του Ομίλου Τεχνική Ολυμπιακή στον έλεγχο του κ. Ιβάν Σαββίδη, στο πλαίσιο της σχετικής συμφωνίας βρίσκεται σε εξέλιξη ο σχεδιασμός για τον νέο, υπερπολυτελή χαρακτήρα του συγκροτήματος, που περιλαμβάνει καζίνο, μαρίνα και οινοποιείο. Το πλάνο της Belterra Investments, στην «ομπρέλα» της οποίας εντάσσεται το ιστορικό συγκρότημα, περιλαμβάνει πλήρη ανακαίνιση αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ και ήδη «τρέχει» ο διαγωνισμός για τον σχεδιασμό του master plan, το οποίο υπολογίζεται να είναι έτοιμο προς το τέλος της φετινής χρονιάς-αρχές της επόμενης. Ένα ακόμη μεγάλο όνομα προετοιμάζει τις επόμενες επενδυτικές του κινήσεις εντός και εκτός Ελλάδας. Ο λόγος για τη Sani/Ikos, που αποτελεί ουσιαστικά τον πρώτο διεθνή ξενοδοχειακό όμιλο με ελληνικό DNA, όπως αυτοπροσδιορίζεται ο όμιλος. Το 2021 είναι η πρώτη χρονιά στην Ισπανία για τον όμιλο μετά την ολοκλήρωση του Ιkos Andalusia στη Μαρμπέγια (σ.σ. μέσα στον Μάιο), ενώ έχει προχωρήσει στην απόκτηση κι άλλων ακινήτων στην Ισπανία και την Πορτογαλία, στη Μαγιόρκα και στο Αλγκάρβε, όπου προχωρά αυτήν την περίοδο το κομμάτι των αδειοδοτήσεων. Στο σύνολό του ο όμιλος αυτήν τη στιγμή έχει τρεις ιδιοκτησίες ήδη στο εξωτερικό και τέσσερα Ikos Resorts που ήδη λειτουργούν εντός συνόρων. Ωστόσο ήδη επεκτείνεται περαιτέρω στην Ελλάδα, στην Κέρκυρα και την Κρήτη. Στις μεγάλες και στρατηγικές επενδύσεις που χρειάστηκαν χρόνια εγκρίσεων και άρχισαν να υλοποιούνται μέσα στο καλοκαίρι του 2020 περιλαμβάνεται καταρχάς το Kilada Hills του

ομίλου της Dolphin στην Πελοπόννησο, συνολικού ύψους άνω των 400 εκατ. ευρώ, ενώ έπεται το Kassiopi Project στην Κέρκυρα, της NCH Capital, ύψους 120 εκατ. ευρώ, για το οποίο οι «μηχανές μπαίνουν στο φουλ» από τη φετινή χρονιά. Από την πλευρά της Dolphin, σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες και για το One & Only Kea Resort (με 75 ανεξάρτητες βίλες με πισίνες και έναν περιορισμένο αριθμό One & Only ιδιωτικών κατοικιών), ύψους 150 εκατ. ευρώ, από το δίδυμο των Dolphin-Κerzner, για το οποίο η έναρξη λειτουργίας πήρε αναβολή (από το 2021 στο 2022), λόγω της πανδημίας που, ούτως ή άλλως, πήγε πίσω τις κατασκευαστικές εργασίες. Σε πιο προχωρημένο στάδιο βρίσκεται η προωθούμενη στρατηγική επένδυση του Ριμπολόβλεφ στον Σκορπιό, ύψους 165 εκατ. ευρώ, που περιλαμβάνει τη λειτουργία της πολυτελούς τουριστικής μονάδας VIP Exclusive Club, με κεντρικό ξενοδοχειακό κατάλυμα, μεμονωμένες πολυτελείς κατοικίες, άλλες κατοικίες, αθλητικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης λουομένων, αμφιθέατρο, λιμενικά έργα, ελικοδρόμιο, βιοδυναμική φάρμα κ.τ.λ. Φέτος θα είναι η καθοριστική χρονιά και για την εκκίνηση των κατασκευαστικών εργασιών για το μεγάλο project της ρωσικής Mirum Hellas, για το Elounda Hills, στην Ελούντα της Κρήτης, με προϋπολογισμό 410 εκατ. ευρώ και πρόβλεψη για τη δημιουργία 960 θέσεων εργασίας κατά την περίοδο κατασκευής και λειτουργίας. Πρόκειται για μία ακόμη στρατηγική επένδυση από τον Βιτάλι Μπορίσοφ (σ.σ. επιχειρηματία με μεγάλη δραστηριότητα στον κατασκευαστικό τομέα στη Ρωσία), ο οποίος αναζητούσε έκταση στη Μεσόγειο προκειμένου να δημιουργήσει παραθεριστικό συγκρότημα για τους πλούσιους Ρώσους που είναι ήδη πελάτες του. Κατέληξε στην Ελούντα, καθώς έπαιξαν ρόλο η συνεχώς ανοδική πορεία του τουρισμού στην Κρήτη, το brand name της Ελούντας, το φυσικό περιβάλλον και η θετική αντιμετώπιση των τοπικών αρχών και κατοίκων. Το έργο περιλαμβάνει πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα, παραθεριστικές κατοικίες, αλλά και μαρίνα συνολικής δυναμικότητας 202 σκαφών. • • •

συνέντευξη

Κρις Αίσωπος Διευθύνων Σύμβουλος της Alpha Trust

Επενδύουμε σήμερα, εστιάζοντας στο αύριο H ΑLPHA TRUST αφουγκράζεται τις νέες τάσεις και βρίσκεται στην αιχμή των εξελίξεων, παραμένοντας πιστή στις αρχές υπεύθυνων επενδύσεων. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Κρις Αίσωπος, διευθύνων σύμβουλος της ΑLPHA TRUST, αναλύει την επιλογή της εταιρείας να επενδύει στους παγκόσμιους ηγέτες.

γαπητέ κ. Αίσωπε, ζούμε σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται με ταχείς ρυθμούς. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι επιπτώσεις ως προς τις επενδυτικές ευκαιρίες του μέλλοντος; Η πρόοδος της τεχνολογίας σε πολλά, διαφορετικά επίπεδα έχει καταστήσει καταιγιστικούς τους ρυθμούς με τους οποίους μεταβάλλεται ο κόσμος που ζούμε. Δημιουργούνται έτσι μεγάλες τάσεις, που έχουν τη δυναμική μέσω μιας διαδικασίας μετασχηματισμού να αλλάξουν τη μορφή του κόσμου όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Αλλαγές θα επέλθουν σε πολλούς τομείς, όπως στην εξέλιξη της τεχνολογίας, στον δημογραφικό και κοινωνικό μετασχηματισμό, αλλά και στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη ζωή μας. Θα επέλθουν επίσης σημαντικές μεταβολές και ως προς την ανακατανομή του παγκόσμιου ΑΕΠ. Έως το 2050, η Κίνα θα βρίσκεται πρώτη στην παγκόσμια κατάταξη ως προς τις μεγαλύτερες οικονομίες, ακολουθούμενη από την Ινδία. Οι ΗΠΑ θα περιοριστούν στην τρίτη θέση, και στην τέταρτη αναμένεται να αναρριχηθεί η Ινδονησία, ενώ οι 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα παράγουν συνολικά λιγότερο από το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ (Πηγή: PwC, “The long view: How will the global economic order change by 2050?”). Οι τεκτονικές αυτές αλλαγές θα δημιουργήσουν πλήθος επενδυτικών ευκαιριών στο άμεσο μέλλον. Ένα εύληπτο παράδειγμα αποτελεί το internet υψηλών ταχυτήτων, το οποίο αναμένεται να μεταμορφώσει την καθημερινότητά μας στα επόμενα χρόνια ως προς

Μάιος - Ιούνιος 2021

τον τρόπο που επικοινωνούμε, εργαζόμαστε, διασκεδάζουμε ή μετακινούμαστε. Επίσης, η ραγδαία πρόοδος της τεχνολογίας ως προς τον αυτοματισμό αναμένεται έως το 2030 να οδηγήσει στην αντικατάσταση από ρομπότ του 15% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού ή περίπου 400 εκατομμυρίων εργαζομένων. Στον αντίποδα, θα δημιουργηθούν πάνω από 550 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας, πολλές από αυτές σε τομείς που δεν υπάρχουν σήμερα, ενώ θα αυξηθεί σημαντικά το κατά κεφαλήν εισόδημα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες (Πηγή: McKinsey & Company, “Navigating a world of disruption”, January 2019). Η ALPHA TRUST έχει έναν σαφή στρατηγικό προσανατολισμό και ακολουθεί μια δομημένη προσέγγιση ως προς τον έγκαιρο προσδιορισμό των μεγάλων τάσεων παγκοσμίως και τον εντοπισμό των επενδυτικών ευκαιριών που αυτές δημιουργούν. Έχει δε αποδείξει ότι έχει κατορθώσει να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που αναδύονται, προς όφελος των πελατών της, με αξιοσημείωτη συνέπεια. Η επενδυτική φιλοσοφία που μόλις περιγράψατε με ποιον τρόπο εντάσσεται στη στρατηγική του αμοιβαίου κεφαλαίου ALPHA TRUST GLOBAL LEADERS του οποίου είστε ο διαχειριστής; Ο τρόπος που επενδύουμε δεν ακολουθεί την παραδοσιακή φιλοσοφία, που υπαγορεύει την επιλογή επενδύσεων με κριτήρια γεωγραφικά,

κλαδικά ή παρακολούθησης συγκεκριμένων δεικτών. Ακολουθούμε μια θεματική προσέγγιση η οποία αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο ως εταιρεία οραματιζόμαστε το μέλλον του πλανήτη. Συγκεκριμένα, το ALPHA TRUST GLOBAL LEADERS Μετοχικό Εξωτερικού (Άδεια σύστασης: Απόφ. Επιτρ. Κεφαλ.: 134η/4.8.1999/6) αποτελεί ένα ευέλικτο «όχημα» για να επενδύσει κανείς σε έναν κόσμο που αλλάζει. Δεν έχει περιορισμούς γεωγραφικούς, κλαδικούς ή κεφαλαιοποίησης, γεγονός που μας επιτρέπει να επενδύουμε σε θέματα και εταιρείες που έχουμε ενδελεχώς αναλύσει και δημιουργήσει ισχυρή πεποίθηση για τις μελλοντικές προοπτικές τους. Επιλέγουμε τα θέματα που μας ενδιαφέρουν και έπειτα αξιολογούμε τις εταιρείες που ηγούνται διεθνώς στην κατηγορία τους. Ένα από τα θέματα που μας ενδιαφέρουν είναι τα ηλεκτρικά οχήματα και η αυτόνομη οδήγηση. Έως το 2030 αναμένεται να κυκλοφορούν πάνω από 145 εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα, αριθμός ο οποίος θα μπορούσε μάλιστα να υπερβεί τα 230 εκατομμύρια, σε περίπτωση που οι κυβερνήσεις προσφέρουν πρόσθετα κίνητρα (Πηγή: International Energy Agency, “Global EV outlook 2021”, April 2021). Άλλοι τομείς στους οποίους έχουμε επενδύσει είναι η κυβερνοασφάλεια, το γρήγορο internet (5G), η ψυχαγωγία, η υγεία & προσωπική φροντίδα, το περιβάλλον & η «πράσινη» τεχνολογία. Η προσέγγιση που ακολουθούμε επενδύοντας στους παγκόσμιους ηγέτες

(global leaders) δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια επιτυχημένη πορεία σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Μία από τις παγκόσμιες τάσεις των ημερών μας είναι ο προσανατολισμός στη διενέργεια υπεύθυνων επενδύσεων. Ποιες

θέτει, αξίζει να αποτελέσει μέρος μιας επενδυτικής στρατηγικής, που σε βάθος χρόνου μπορεί να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα στους περισσότερους επενδυτές. Τη δεκαετία που πέρασε (περίοδος από 31/5/2011 έως 31/5/2021), το αμοιβαίο κεφάλαιο σημείωσε απόδοση 95,85%, το οποίο σημαίνει ότι ένας επενδυτής θα είχε καταφέρει σχεδόν να διπλασιάσει τα κεφάλαιά του. Σημείωση: Το αμοιβαίο κεφάλαιο διαθέτει κατηγορία μεριδίων - Ι. Ενεργοποίηση της κατηγορίας: 01/11/2019. Οι αποδόσεις αφορούν στην κλάση μεριδίων R. Σωρευτική απόδοση A/K: 1έτος (29/05/2020-31/05/2021): 27,75%, 3έτη (31/05/2018-31/05/2021): 30,58%, 5έτη (31/05/2016-31/05/2021): 54,74%. Πηγή: ALPHA TRUST

Στοιχεία: 31/05/2021, Πηγή: ALPHA TRUST

Οι τάσεις μεταφράζονται σε θεματικές επιλογές, που άλλοτε όμως ευδοκιμούν και άλλοτε όχι. Πώς το διαχειρίζεστε αυτό; Βρισκόμαστε σε συνεχή εγρήγορση. Οι αναλυτές και διαχειριστές της εταιρείας μας ανταλλάσσουν καθημερινά απόψεις και επαναξιολογούν τις επιλογές τους. Η ALPHA TRUST, η μεγαλύτερη ανεξάρτητη εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων στη χώρα, με ιστορία που υπερβαίνει τα τριάντα έτη, έχει αναπτύξει ένα ευρύτατο δίκτυο διεθνών συνεργασιών, που της επιτρέπει να λαμβάνει έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση σε συνεχή βάση. Επιπλέον, επισκεπτόμαστε οι ίδιοι τις εταιρείες στις οποίες επενδύουμε και συζητούμε με τις διοικήσεις τους για τις τάσεις που διαμορφώνονται και τα επιχειρηματικά τους πλάνα. Το 2019, βρεθήκαμε στη Wuhan στην Κίνα για να επισκεφθούμε τις παραγωγικές εγκαταστάσεις εταιρειών που υπάρχουν στο χαρτοφυλάκιό μας, ευτυχώς λίγους μήνες πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Όλα τα παραπάνω μας προσφέρουν τη δυνατότητα να κινούμαστε γρήγορα και να αλλάζουμε πορεία πλεύσης σε περίπτωση που κάποια τάση αντιστραφεί ή κάποια επιλογή μας δεν αποδώσει με τον τρόπο που επιθυμούμε. Επίσης, παραμένουμε πάντα πιστοί στις επενδυτικές αρχές μας.

προβλέψεις έχετε κάνει ως προς αυτό; Αποτελεί προτεραιότητά μας, όχι μόνο τώρα που δημιουργείται το θεσμικό πλαίσιο, αλλά από τότε που ιδρύθηκε η ALPHA TRUST. Στην επενδυτική διαδικασία που ακολουθούμε για την επιλογή των μεμονωμένων εταιρειών στις οποίες επενδύουμε έχουμε ενσωματώσει κριτήρια που άπτονται του τρίπτυχου Περιβάλλον-Κοινωνία-Εταιρική Διακυβέρνηση (ESG). Προσμετρούμε δε αναλυτικά τόσο τη βαθμολογία που συγκεντρώνει κάθε μεμονωμένη εταιρεία όσο και του συνολικού χαρτοφυλακίου. Απόρροια όλων των παραπάνω είναι ότι η ALPHA TRUST προχώρησε το 2020 στην ένταξή της στην πρωτοβουλία “Principles for Responsible Investment” (PRI) ως “Investment Manager Signatory”. Κλείνοντας, θα ήθελα να εκμαιεύσω κάποιες συμβουλές που θα θέλατε να δώσετε στους αναγνώστες μας, οι οποίες θα τους βοηθήσουν να πλοηγηθούν με επιτυχία σε αυτό το τόσο ευμετάβλητο επενδυτικό περιβάλλον, που βρίθει ευκαιριών, αλλά και κινδύνων. Αρχικά, ότι ένα αμοιβαίο κεφάλαιο με την ιδιαίτερη θεματική φιλοσοφία του ALPHA TRUST GLOBAL LEADERS Μετοχικό Εξωτερικού (Άδεια σύστασης: Απόφ. Επιτρ. Κεφαλ.: 134η/4.8.1999/6), τον παγκόσμιο προσανατολισμό και τη μεγάλη διαφοροποίηση που δια-

Επιπρόσθετα, θα συμβούλευα τους επενδυτές να πραγματοποιούν τακτικές καταβολές, μετριάζοντας με αυτόν τον τρόπο τον επενδυτικό κίνδυνο, με αγορές σε διαφορετικά επίπεδα τιμών. Η ALPHA TRUST έχει δημιουργήσει για αυτόν τον σκοπό το πρόγραμμα «Ψιλά-Ψηλά», το οποίο προσφέρει στους επενδυτές τη δυνατότητα να πραγματοποιούν μηνιαίες καταβολές ελάχιστου κεφαλαίου 30 ευρώ σε ένα αμοιβαίο κεφάλαιο. Επενδύοντας τακτικά και με πειθαρχία στους παγκόσμιους ηγέτες, βρίσκεται κανείς στο προσκήνιο των εξελίξεων των διεθνών αγορών, το οποίο μπορεί να προσφέρει πολλαπλά οφέλη μακροπρόθεσμα. • • • Περισσότερες πληροφορίες για τα Α/Κ ALPHA TRUST, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών πληροφοριών τυχόν κατηγοριών μεριδίων τους, μπορούν να αντληθούν από τα έγγραφα «Βασικές Πληροφορίες για τους Επενδυτές» (KIID), τα σχετικά ενημερωτικά δελτία, τους κανονισμούς, τις εξαμηνιαίες και τις ετήσιες εκθέσεις. Τα προαναφερόμενα έντυπα καθώς και άλλες πληροφορίες, όπως οι τιμές των μεριδίων των Α/Κ, διατίθενται στην ελληνική γλώσσα μέσω διαδικτύου από την ιστοσελίδα της εταιρείας https://www. alphatrust.gr ή δωρεάν σε έντυπη μορφή από τα γραφεία της εταιρείας (Τατοΐου 21, 145 61 Κηφισιά) και τους εξουσιοδοτημένους αντιπροσώπους της ALPHA TRUST. Η ALPHA TRUST, ιδρυθείσα το 1987, είναι ο μεγαλύτερος και παλαιότερος ανεξάρτητος διαχειριστής κεφαλαίων ιδιωτών και θεσμικών, με έδρα την Ελλάδα. Συγκαταλέγεται σταθερά ανάμεσα στους κορυφαίους διαχειριστές επενδύσεων, διαθέτοντας σημαντική τεχνογνωσία στον κλάδο διαχείρισης κεφαλαίων συνταξιοδοτικών ταμείων και αμοιβαίων κεφαλαίων ασφαλιστικών φορέων. Δραστηριοποιείται σε Ελλάδα και Λουξεμβούργο. Εποπτεύεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και είναι εισηγμένη στην Εναλλακτική Αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών από την 1η Αυγούστου 2008. Το 2020 εντάχθηκε στην πρωτοβουλία «Principles for Responsible Investment» (PRI) με την ιδιότητα του «Investment Manager Signatory».

ΟΙ ΟΣΕΚΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΕΓΓΥΗΜΕΝΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΔΕΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΧΡΗΜΑ 35

[φάκελος] NPLs

Ανέλπιστο «μπόνους» για τις τράπεζες Δεν ξεπερνούν τα 4 δισ. τα νέα κόκκινα δάνεια της πανδημίας Μετά από μία δεκαετία, τα κόκκινα δάνεια θα υποχωρήσουν κάτω από το 10% των συνολικών χορηγήσεων

ετικές εκπλήξεις αναμένονται από τις τράπεζες στο μέτωπο των νέων κόκκινων δανείων από την πανδημική κρίση. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του περιοδικού XΡΗΜΑ, τα νέα κόκκινα δάνεια αναμένονται ακόμη και κάτω των 4 δισ. ευρώ, προδιαγράφοντας πολύ θετικότερη εξέλιξη στη συνολική προσπάθεια μείωσης των NPLs από τις τράπεζες στο σύνολο του έτους. Το θετικό σήμα από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα για τα πολύ χαμηλότερα νέα NPLs αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο που θεμελιώνει την πλήρη αλλαγή σελίδας των εγχώριων τραπεζών. Αυτήν επιβεβαίωσαν και οι Θεσμοί στις συζητήσεις για τη 10η αξιολόγηση, με κοινοτικές πηγές να εκφράζουν «πολύ μεγάλη ικανοποίηση για την πρόοδο στις ελληνικές τράπεζες». Το αναμενόμενο ποσό των νέων NPLs κινείται ακόμη και χαμηλότερα από το ήμισυ του χαμηλού εύρους των προβλέψεων, το οποίο 36

Μάιος - Ιούνιος 2021

δίνει από την περασμένη χρονιά η Τράπεζα της Ελλάδος, εκτιμώντας ότι τα νέα κόκκινα δάνεια της πανδημίας θα ανέλθουν στα 8-10 δισ. ευρώ. Ως τώρα, όλα φαίνεται ότι βαίνουν καλώς, καθώς δεν επιβεβαιώνονται οι φόβοι ότι η λήξη των αναστολών στις πληρωμές δανείων θα έφερνε απότομη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Έστω και με δυσκολίες ή τη βοήθεια κρατικών προγραμμάτων, οι περισσότεροι δανειολήπτες έχουν αποφύγει το «κοκκίνισμα» των δανείων τους. Το στίγμα της ακόμη θετικότερης εξέλιξης στο μέτωπο των νέων NPLs έδωσε πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φωκίων Καραβίας, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα πρώτου τριμήνου της τράπεζας, ο οποίος, ενημερώνοντας τη διεθνή επενδυτική κοινότητα, τόνισε ότι η Eurobank αναθεώρησε χαμηλότερα κατά 30% τις αρχικές της εκτιμήσεις για τα νέα κόκκινα δάνεια από την πανδημία. Η εικόνα για τα νέα NPLs «αποκρυσταλλώνεται» ακόμη και χαμηλότερα των αρχικών αισιόδοξων εκτιμήσεων των τραπεζών, καθώς δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί το πρώτο εξάμηνο του έτους. Παρ’ όλα αυτά, οι τράπεζες παραμένουν σε εγρήγορση για να παρακολουθήσουν την

εξέλιξη στην εξυπηρέτηση των δανείων και στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, αν και πλέον διαμορφώνονται πολύ καλύτερες μακροοικονομικές συνθήκες, που ελαχιστοποιούν, εκτός απροόπτου, τις πιθανότητες επιδείνωσης στα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Ειδικά από τη στιγμή που στη «φαρέτρα» των τραπεζών μπήκε και η ενεργοποίηση του προγράμματος «Γέφυρα 2» για τη διάρκειας 8 μηνών συνεισφορά του Δημοσίου στην πληρωμή των δόσεων επιχειρηματικών δανείων.

Oι τράπεζες παραμένουν σε εγρήγορση για να παρακολουθήσουν την εξέλιξη στην εξυπηρέτηση των δανείων και στο δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Οι πρώτες θετικές ενδείξεις για την εξέλιξη των νέων NPLs υπήρχαν στις τράπεζες μετά τη λήξη του Μαρτίου, καθώς το πρώτο τρίμηνο του έτους θα αποτύπωνε τη συμπεριφορά των δανείων που είχαν τεθεί σε μορατόριουμ πληρωμών. Στα μέσα Μαρτίου, οι τράπεζες διαμόρφωναν τις εκτιμήσεις τους για τα νέα κόκκινα δάνεια στο χαμηλότερο εύρος των αρχικών προβλέψεών τους, συγκεκριμένα στα 5-6 δισ. ευρώ. Στα μέσα Απριλίου, η εικόνα είχε βελτιωθεί περαιτέρω, με τον πήχη των προβλέψεων να υποχωρεί στα 4-5 δισ. ευρώ, καθώς το 50% των δανείων σε μορατόριουμ επέστρεφε σε κανονική αποπληρωμή χωρίς κάποια βοήθεια, ένα ποσοστό της τάξεως του 15% επέστρεφε σε ομαλή εξυπηρέτηση, αλλά λαμβάνοντας πρόγραμμα step-up από τις τράπεζες (κλιμακωτά αυξανόμενη δόση μέχρι τα τέλη του 2021, συνήθως πληρωμή της μισής μηνιαίας δόσης), και ένα 10% είχε ενταχθεί στο πρόγραμμα «Γέφυρα 1» για την κρατική επιδότηση της μηνιαίας δόσης στεγαστικών δανείων για περίοδο μέχρι 9 μήνες.

Η εικόνα των NPEs ανά τράπεζα Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τα οικονομικά αποτελέσματα για το πρώτο τρίμηνο του 2021, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες αναμένουν νέα μη εξυπηρετούμενα δάνεια χαμηλότερα των 4 δισ. ευρώ, αφού τα μηνύματα από τα χαρτοφυλάκια που μπήκαν σε μορατόριουμ είναι άκρως ενθαρρυντικά. Πιο αναλυτικά: Από το σύνολο των δανείων 3 δισ. ευρώ της Εθνικής Τράπεζας που είχαν μπει σε μορατόριουμ, μόλις τα 600 εκατ. ευρώ ανα-

μένεται να «κοκκινίσουν», επιτρέποντας στη διοίκηση να στοχεύει σε μονοψήφιο δείκτη NPEs ήδη από φέτος και σε 6% το 2022. Από τους πελάτες που είχαν ενταχθεί σε προγράμματα διευκόλυνσης καταβολής οφειλών ένα ποσοστό χαμηλότερο του 7% παρουσιάζει μικρή καθυστέρηση (άνω των 30 ημερών), ενώ μόλις το 2% βρίσκεται σε καθεστώς αθέτησης πληρωμών άνω των 90 ημερών. Την ίδια στιγμή: Στο «Γέφυρα 1» κατευθύνθηκαν στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας ύψους 1,4 δισ. ευρώ και το 40% αυτών ήταν προηγουμένως σε μορατόριουμ. Στο «Γέφυρα 2» υπήρξαν 30.000 αιτήσεις για δάνεια ύψους 1,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 40% ήταν προηγουμένως σε μορατόριουμ. Παράλληλα, η τράπεζα συνεχίζει να προσφέρει τα κατάλληλα προϊόντα στους δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν προσωρινές οικονομικές δυσκολίες μετά τη λήξη των προγραμμάτων διευκόλυνσης καταβολής οφειλών λόγω της κρίσης του κορωνοϊού, με τα δάνεια που έχουν υπαχθεί σε στοχευμένα προγράμματα διευκόλυνσης οφειλών της ΕΤΕ να ανέρχονται σε μόλις 300 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα: Στο «Εθνογέφυρα», που προσφέρει σε πελάτες λιανικής τη δυνατότητα αποπληρωμής του 50% της δόσης για 12 μήνες, έχουν ενταχθεί δάνεια ύψους 110 εκατ. ευρώ. Προγράμματα που αφορούν σε αναβολή δόσεων: Έχουν ενταχθεί δάνεια περίπου 190 εκατ. ευρώ κυρίως από επιχειρήσεις του τουρισμού (ξενοδοχεία/καταλύματα). Λιγότερα κόκκινα δάνεια αναμένει για φέτος η διοίκηση της Eurobank, αναθεωρώντας προς τα κάτω τις προβλέψεις που είχε κάνει στην αμέσως προηγούμενη τηλεδιάσκεψη με τους αναλυτές. Πιο αναλυτικά, όπως τόνισε ο διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας, κ. Φωκίων Καραβίας, με αφορμή τα αποτελέσματα για το πρώτο τρίμηνο του 2021, οι εισροές νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων θα κυμανθούν χαμηλότερα κατά 30%, ήτοι στα 600 εκατ. ευρώ, έναντι 900 εκατ. ευρώ

των αρχικών εκτιμήσεων. Στο 20% εκτιμά, από την πλευρά της, η διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς πως θα κινηθεί το ποσοστό των δανείων σε αναστολή που θα «κοκκινίσουν». Ειδικότερα, παρακολουθώντας την εξέλιξη των επίμαχων δανείων, που αγγίζουν τα 5 δισ. ευρώ –τόσο των ενεργών όσο και όσων έχουν λήξει–, το 9% (σ.σ. δάνεια ύψους 400 εκατ. ευρώ) αυτών έχουν ήδη «κοκκινίσει», ενώ ακόμη ένα 10%, ήτοι περί τα 600 εκατ. ευρώ δάνεια αναμένεται να καταστούν μη εξυπηρετούμενα προσεχώς. Στον αντίποδα, ποσοστό 40% (2,1 δισ. ευρώ δάνεια) αναμένεται να επιστρέψει σε κανονικές πληρωμές, ενώ ένα 30% είτε θα χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα step-up της τράπεζας είτε θα λάβει υποστήριξη από τη «Γέφυρα 1». Όσον αφορά στο πρόγραμμα «Γέφυρα 1», που χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών για την υποστήριξη δανειοληπτών στεγαστικών δανείων, αυτό, σύμφωνα με τους επικεφαλής, βρίσκεται στη φάση της υλοποίησης, με την Τράπεζα Πειραιώς να υλοποιεί αιτήσεις ύψους περίπου 1,2 δισ. ευρώ. Από την πλευρά της Alpha Bank ανακοινώθηκαν οι αναθεωρημένες προβλέψεις για το 2021, που δείχνουν ότι, σε επίπεδο ομίλου, ο καθαρός σχηματισμός νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων θα διαμορφωθεί φέτος σε 600 εκατ. ευρώ. Τα νέα κόκκινα δάνεια προβλέπεται ότι θα ανέλθουν σε 1,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 800 εκατ. ευρώ εκτιμάται ότι θα αφορούν δάνεια που βγήκαν από αναστολή. Μάλιστα, η τράπεζα ΧΡΗΜΑ 37

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021

Όπως είπε πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φωκίων Καραβίας: «Είμαστε αισιόδοξοι, αλλά ταυτόχρονα προσεκτικοί για το β’ εξάμηνο του έτους, όταν σταδιακά θα λήξουν τα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης. Ωστόσο, τα δείγματα του α’ τριμήνου και τα ακόμη καλύτερα δείγματα που λαμβάνουμε από την πορεία του β’ τριμήνου, καθώς και η ανάκαμψη της οικονομίας, που αναμένεται στο δεύτερο μισό του έτους, με εκτιμώμενη αύξηση του ΑΕΠ άνω του 4,6% για φέτος, δημιουργούν θετικότερες προοπτικές από τις αρχικές εκτιμήσεις για τα νέα κόκκινα δάνεια». Σημειώνεται ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα πυροδοτήσει την άνοδο του ΑΕΠ και τα προσεχή χρόνια.

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021 εκτιμά ότι από το 2022 θα επανέλθει σε αρνητικές καθαρές ροές νέων NPEs, κατά 900 εκατ. ευρώ, καθώς τα νέα κόκκινα δάνεια θα υποχωρήσουν σε 600 εκατ. ευρώ.

Τ. Πανούσης: Στα 16 δισ. το συνολικό απόθεμα στα τέλη του 2022 Στα 16 δισ. ευρώ θα έχει διαμορφωθεί το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων στα τέλη του 2022 και ο δείκτης NPE σε μονοψήφιο ποσοστό, όπως ανέφερε πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος της doValue Greece, Τάσος Πανούσης. Όπως εξήγησε, τα κόκκινα δάνεια θα μειωθούν κατά 40 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 70%-80% μέσω τιτλοποιήσεων στον «Ηρακλή 1 και 2» και πωλήσεων και το υπόλοιπο μέσω ρευστοποιήσεων και διαγραφών. Ο κ. Πανούσης αναφέρθηκε στα μορατόριουμ ύψους 28 δισ. ευρώ σε 400.000 δάνεια, που έχουν χορηγήσει τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης για τη διευκόλυνση των δανειοληπτών στην αντιμετώπιση της κρίσης του Covid-19. Όπως είπε ο διευθύνων σύμβουλος της doValue Greece, για την επάνοδο των δανείων αυτών μετά τη λήξη των μορατόριουμ ακολουθούνται δύο στρατηγικές: α) Η χρήση των κρατικών προγραμμάτων «Γέφυρα» (στο «Γέφυρα 1» εντάχθηκαν πάνω από 100.000 δανειολήπτες με περίμετρο δανείων άνω των 7 δισ. ευρώ) και «Γέφυρα 2» (οι αιτήσεις στο πρόγραμμα ανήλθαν σε 42.000, με περίμετρο δανείων 7-8 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα επιλέξιμα δάνεια θα ανέλθουν σε 4-5 δισ. ευρώ). β) Με χρήση προγραμμάτων step-up, τα οποία προσφέρουν, κυρίως, μειωμένη στο 50% δόση για περίοδο 9-12 μηνών. Ο κ. Πανούσης είπε ότι το 50%-55% των δανειοληπτών που εντάχθηκαν σε μορατόριουμ έχουν επιστρέψει στην πλήρη αποπληρωμή της δόσης που πλήρωναν πριν. Από το υπόλοιπο ποσοστό των πελατών που χρήζουν ακόμη βοήθειας, ποσοστό 15% έχουν λάβει πρόγραμμα step-up, 15% κάνουν χρήση της «ομπρέλας» του κρατικού «Γέφυρα» και το εναπομείναν ποσοστό δανείων είναι αυτό που θεωρείται επισφαλές να καταστεί μη εξυπηρετούμενο. 38

Μάιος - Ιούνιος 2021

Ως τώρα, δεν επιβεβαιώνονται οι φόβοι ότι η λήξη των αναστολών στις πληρωμές δανείων θα έφερνε απότομη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ο κ. Πανούσης εκτίμησε, πάντως, ότι οι νέες εισροές μη εξυπηρετούμενων δανείων θα είναι διαχειρίσιμες και μάλιστα, έναντι εκτιμήσεων του περασμένου έτους για νέα NPLs 5-10 δισ. ευρώ από την πανδημία, οι τρέχουσες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για νέα κόκκινα δάνεια που δεν θα υπερβούν τα 4 δισ. ευρώ. Ο κ. Πανούσης επεσήμανε την αρνητική επίπτωση που προκάλεσε, όχι μόνο στην πρόοδο των ανακτήσεων οφειλών, αλλά και στην εξυπηρέτηση δανείων, τις ρυθμίσεις και τις αναδιαρθρώσεις οφειλών, η γενικευμένη αναστολή των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης. Παρ’ όλα αυτά, και παρά την υποχώρηση του ΑΕΠ και τα lockdowns, οι ανακτήσεις από τα τιτλοποιημένα χαρτοφυλάκια κινούνται άνω των αρχικών εκτιμήσεων. Ο κ. Πανούσης, ωστόσο, επεσήμανε την ανάγκη αναθεώρησης των business plans που είχαν συντάξει οι servicers με τα προ πανδημίας δεδομένα και τόνισε ότι είναι δίκαιο το αίτημα που έχουν υποβάλει στο Υπουργείο Οικονομικών τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης να παραταθεί στους 36 από 24 μήνες η περίοδος χάριτος για τον έλεγχο των επιδόσεων στις ανακτήσεις. «Με ουσιαστικά “παγωμένους” τους πλειστηριασμούς για 15 μήνες, δεν είναι δίκαιο να αποδοθούν ποινές στους servicers για έλλειμμα στις ανακτήσεις έναντι των αρχικών στόχων, καθώς αυτό δεν θα οφείλεται σε υπαιτιότητά τους» είπε ο διευθύνων σύμβουλος της doValue Greece.

Οι νέοι στόχοι για μείωση των κόκκινων δανείων Την αυλαία μιας κρίσης που ταλάνισε το εγχώριο τραπεζικό σύστημα για μια δωδεκαετία προσδοκούν κυβέρνηση και τράπεζες ότι ρίχνει η επιτυχημένη αύξηση κεφαλαίου τόσο της Τράπεζας Πειραιώς όσο και –όπως όλα δείχνουν– της Alpha Bank, σε συνδυασμό με την επέκταση του προγράμματος κρατικής εγγυοδοσίας «Ηρακλής». Τον περασμένο Μάρτιο, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες υπέβαλαν στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) τα επικαιροποιημένα πλάνα μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τους (Non Performing Exposures-NPEs) για την τριετία 2021-2023. Όλες τους προβλέπουν ότι σε βάθος 9-12 μηνών το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων επί του συνόλου των χορηγήσεων (NPE ratio) θα υποχωρήσει σε μονοψήφιο ποσοστό. Μέχρι δε το τέλος της τριετίας θα πέσει κάτω από το 6%, χάρη κυρίως σε νέες τιτλοποιήσεις με κρατική εγγύηση επί των ομολόγων πρώτης διαβάθμισης (senior notes) και δευτερευόντως σε οργανικές δράσεις. Η Eurobank, η Εθνική Τράπεζα και η Alpha Bank κοινοποίησαν στους επενδυτές τους βασικούς άξονες του σχεδιασμού τους, ενώ και η

Εθνική Τράπεζα: Αποφασιστικό βήμα εξυγίανσης Η Εθνική Τράπεζα αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση για το πού επικεντρώνεται, πλέον, το ενδιαφέρον της αγοράς, καθώς ενισχύεται η αντίληψη ότι οι τράπεζες αφήνουν πίσω τους το πρόβλημα των NPEs. Χάρη στα υπερκέρδη από πωλήσεις και ανταλλαγές ομολόγων του 2020, η Εθνική σχημάτισε ιδιαίτερα υψηλές προβλέψεις, κάνοντας ένα αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση της εξυγίανσης του ισολογισμού της.

Τράπεζα Πειραιώς είχε επίσης δημοσιοποιήσει νωρίς το επιθετικό σχέδιο εξυγίανσης του ισολογισμού της (Sunrise plan). Η επιτυχής όμως ολοκλήρωση της αύξησης κεφαλαίου, σε συνδυασμό με την εμπροσθοβαρή υλοποίηση των υπόλοιπων ενεργειών του πλάνου κεφαλαιακής ενίσχυσης, ήρε τις όποιες αμφιβολίες υπήρχαν για τον χρόνο υλοποίησής του.

Τράπεζα Πειραιώς: Μείωση των κόκκινων δανείων κατά 19,3 δισ. σε 18 μήνες Η Τράπεζα Πειραιώς άντλησε από την αγορά κεφάλαια ύψους 1,3 δισ. ευρώ (σ.σ. μετά την αφαίρεση των προμηθειών), τα οποία, μαζί με τις ενέργειες του capital plan, που θα αποφέρουν περίπου 1 με 1,1 δισ. ευρώ, και την έκδοση μέσα στον μήνα τίτλων Additional Tier I 300 εκατ. ευρώ, θα απορροφήσουν το κόστος της επιθετικής εξυγίανσης του ισολογισμού της, διατηρώντας σε ικανοποιητικά επίπεδα την κεφαλαιακή της επάρκεια. Πρόκειται για το μεγαλύτερο εγχείρημα εξυγίανσης τραπεζικού ισολογισμού που αναλήφθηκε στην Ελλάδα, καθώς μέσα σε περίπου 18 μήνες (από τον Οκτώβριο του 2020 έως τον Μάρτιο του 2022) η Τράπεζα Πειραιώς θα έχει τιτλοποιήσει/πωλήσει απαιτήσεις από δάνεια μικτής λογιστικής αξίας 19,3 δισ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, το ρίσκο υλοποίησης είναι χαμηλό. Αφενός επειδή ένα μέρος της εξυ-

γίανσης έχει ήδη συντελεστεί, και μάλιστα εν μέσω πανδημίας. Αφετέρου επειδή η επέκταση του προγράμματος κρατικής εγγυοδοσίας επί των ομολογιών πρώτης διαβάθμισης («Ηρακλής 2») επιτρέπει την ομαλή συνέχιση των τιτλοποιήσεων, με το ρίσκο της ανάκτησης να αναλαμβάνεται, εν πολλοίς, από το Δημόσιο. Πρώτο στόχο για την Πειραιώς αποτελεί η μείωση των NPEs στα 3,6 δισ. ευρώ επί χαρτοφυλακίου χορηγήσεων 39 δισ. ευρώ (NPE ratio περίπου 9%) μέσα στο επόμενο δωδεκάμηνο. Σημειώνεται ότι στα 3,6 δισ. ευρώ συνυπολογίζονται και τα νέα NPEs που προέκυψαν (0,2 δισ.) ή εκτιμάται ότι θα προκύψουν (0,8 δισ.) λόγω της πανδημίας. Μεσοπρόθεσμα (σ.σ. το 2024) προβλέπεται το NPE ratio να διαμορφωθεί σε επίπεδα χαμηλότερα του 3%, εκτίμηση που, αν δεν διαταραχθεί, θα ρίξει το κόστος κινδύνου σε περίπου 60 μονάδες βάσης. Σύμφωνα με τις παραπάνω παραδοχές, η Πειραιώς υπόσχεται απόδοση επί μέσου όρου ενσώματων ιδίων κεφαλαίων περίπου 5% βραχυπρόθεσμα και άνω του 10% μεσοπρόθεσμα. Πλέον, το ενδιαφέρον της αγοράς θα επικεντρωθεί, όπως για τις υπόλοιπες τράπεζες, στην ταχύτητα υποκατάστασης των εσόδων από τόκους, τα οποία χάνει από την απο-αναγνώριση δανείων 19,3 δισ. ευρώ και το πλάνο συγκράτησης των εξόδων, ώστε να επιτευχθεί

Ενδεικτικό της συντηρητικής προσέγγισης είναι το γεγονός ότι σχημάτισε πρόσθετες προβλέψεις 400 εκατ. ευρώ για την τιτλοποίηση Frontier, παρότι οι ομολογίες πρώτης διαβάθμισης αντιστοιχούν στο 54% της μικτής λογιστικής αξίας του χαρτοφυλακίου και οι τίτλοι ενδιάμεσης διαβάθμισης, ονομαστικής αξίας 450 εκατ. ευρώ, εκτιμάται ότι θα αποτιμηθούν σε επίπεδα υψηλότερα των 80 εκατ. ευρώ, λόγω του υψηλού κουπονιού που καταβάλλεται από το πρώτο έτος. Η ταξινόμηση του χαρτοφυλακίου Frontier, ως περιουσιακού στοιχείου προοριζόμενου προς πώληση, μείωσε στο τέλος του 2020 το ύψος των NPEs σε 4,4 δισ. ευρώ σε επίπεδο ομίλου και σε 4,3 δισ. ευρώ σε επίπεδο Ελλάδας, με το NPE ratio να διαμορφώνεται, αντίστοιχα, σε 13,6% και 13,8%. Ο δείκτης κάλυψης διαμορφώθηκε σε 63,3% και 62,8% για όμιλο και τράπεζα. Οι επικαιροποιημένοι στόχοι της Εθνικής προβλέπουν μείωση του NPE ratio σε επίπεδα χαμηλότερα του 10% φέτος και εν συνεχεία σε 6% (1,8 δισ. ευρώ) στο τέλος του 2022 και σε επίπεδα χαμηλότερα του 5% έως το τέλος του 2023. Η παραπάνω εκτίμηση περιλαμβάνει και τα νέα NPEs, που θα προκύψουν τη διετία 2021-22, τα οποία εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε περίπου 1,4 δισ. ευρώ (έως 600 εκατ. από τα δάνεια που εξήλθαν από τα προγράμματα αναστολής δόσεων). Η τράπεζα εκτιμά ότι θα υπάρξει μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων από οργανικές δράσεις κατά 2,2 δισ. ευρώ, την ίδια ΧΡΗΜΑ 39

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021

ο μάλλον «φιλόδοξος» στόχος διατήρησης, επί σειρά ετών, του δείκτη cost to income στα επίπεδα του 45%.

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021

περίοδο, η οποία θα απορροφήσει τις εισροές νέων καθυστερήσεων και θα οδηγήσει σε οργανική μείωση των NPEs κατά 0,8 δισ. ευρώ. Επίσης, σχεδιάζεται πώληση ή τιτλοποίηση χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων μικτής λογιστικής αξίας 1,5 δισ. ευρώ. Τα κέρδη, χωρίς να συνυπολογίζονται έσοδα trading, επιδιώκεται να ανέλθουν σε 490 εκατ. ευρώ, κατά τη χρήση 2022, με το core RoE να διαμορφώνεται στα επίπεδα του 9%. Η αύξηση της κερδοφορίας προβλέπεται ότι θα έρθει κατά κύριο λόγο από τη μείωση του cost of risk (σ.σ. πέφτει στις 60 μονάδες βάσης το 2022) και δευτερευόντως από την περαιτέρω συγκράτηση στις λειτουργικές δαπάνες. Η τράπεζα θα επιδιώξει, τέλος, να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που θα προκύψουν από την αποεπένδυση των funds και των servicers, τοποθετούμενη επιλεκτικά σε επιχειρήσεις και ιδιώτες που θα έχουν πλέον εξυγιανθεί.

Το υψηλότερο RoE που υπόσχεται η Eurobank Τον Μάρτιο του 2021, ο όμιλος υπέβαλε τη στρατηγική και το σχέδιο για τη μείωση των NPEs κατά την περίοδο 2021-2023. Το σχέδιο, βάσει όσων προκύπτουν από τις οικονομικές καταστάσεις, προβλέπει μείωση του NPE ratio σε περίπου 9% στο τέλος της φετινής χρονιάς, περαιτέρω υποχώρηση σε 6,5%, δώδεκα 40

Μάιος - Ιούνιος 2021

μήνες αργότερα και διαμόρφωσή του κάτω από 6% το 2023. Για φέτος, προγραμματίζεται η πώληση των POS και μια συνθετική τιτλοποίηση, προκειμένου να αντισταθμιστεί η πίεση στα κεφάλαια από το IFRS 9, την τιτλοποίηση Mexico, τις εποπτικές προσαρμογές και τη διαγραφή DTC. Η ζημιά από την τιτλοποίηση Mexico θα αποροφηθεί από την κερδοφορία χρήσης. Στην περίμετρο του προς τιτλοποίηση χαρτοφυλακίου περιλαμβάνονται μη εξυπηρετούμενα δάνεια με υψηλές προβλέψεις. Αυτό συνάγεται τόσο από την εκτίμηση ότι η επίδραση στον συνολικό δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας θα ανέλθει σε μόλις 50 μονάδες βάσης όσο και από την πρόβλεψη ότι ο δείκτης κάλυψης NPEs από προβλέψεις θα υποχωρήσει στο 55% το 2022 από 62% σήμερα. Η διοίκηση εκτιμά ότι τα οργανικά κέρδη προ προβλέψεων θα ανέλθουν σε 875 εκατ. ευρώ φέτος, με cost of risk περίπου 130 μονάδες βάσης, διαμορφώνοντας την απόδοση επί των ενσώματων ιδίων κεφαλαίων στα επίπεδα του 7%. Για την επόμενη χρονιά, προβλέπεται RoE 10%.

Επιταχύνει για μείωση των NPEs η Alpha Βank Η Alpha Bank δεν έχει, προς το παρόν, επικοινωνήσει στους επενδυτές στοιχεία από το επικαιροποιημένο τριετές πλάνο μείωσης των NPEs και αναμένεται να το πράξει το προσεχές διάστημα. Το νέο αναθεωρημένο πλάνο αναμένεται να προβλέπει μείωση του NPE ratio σε μονοψήφιο ποσοστό ήδη από φέτος, ενώ το πρόσθετο κόστος θα καλυφθεί κατά ένα μέρος από πρωτοβουλίες ενίσχυσης της κερδοφορίας. Στόχος να διατηρήσει η τράπεζα ισχυρά κεφάλαια, μειώνοντας επιθετικότερα τα NPEs. Υπενθυμίζεται ότι η τράπεζα πήρε εμπροσθοβαρώς το συντριπτικό μέρος της εκτιμώμενης επίπτωσης στα κεφάλαιά της από τις κινήσεις περαιτέρω μείωσης του αποθέματος κόκκινων δανείων και εξυγίανσης του ισολογισμού που έχει ήδη ανακοινώσει.

Οι κίνδυνοι Ο σχεδιασμός των τεσσάρων τραπεζών ενδέχεται να «βραχυκυκλώσει», εφόσον ανα-

τραπούν οι προβλέψεις για την πορεία της εγχώριας οικονομίας κατά τη διετία 2021-22, εξαιτίας της εξέλιξης στην υγειονομική κρίση ή ενδεχόμενης αδυναμίας έγκαιρης απορρόφησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι εκτιμήσεις των συστημικών τραπεζών για νέα NPEs 4-6 δισ. ευρώ, εξαιτίας της πανδημίας, θα αποδειχθούν αισιόδοξες, οδηγώντας σε αύξηση προβλέψεων και σε επί τα χείρω αναθεώρηση των κατευθύνσεων που έχουν δώσει στους επενδυτές για cost of risk και RoE. Υπενθυμίζεται ότι η ΤτΕ εκτιμά ότι θα προκύψουν μόνο κατά τη φετινή χρονιά νέα NPEs από την πανδημία, της τάξης των 8 με 10 δισ. ευρώ και έχει καλέσει τις τράπεζες να επανεξετάσουν τα επίπεδα προβλέψεών τους για αναμενόμενες ζημιές πιστωτικού κινδύνου, καθώς είναι χαμηλότερα από αυτά ευρωπαϊκών τραπεζών με υψηλό NPE ratio.

Το σχέδιο «Ηρακλής» Το σχέδιο «Ηρακλής» είναι η κορυφαία εμπροσθοβαρής μεταρρύθμιση της ελληνικής κυβέρνησης, με σκοπό τη ριζική μείωση των κόκκινων δανείων. Το σχέδιο αυτό υλοποιήθηκε σε χρόνους-ρεκόρ για τη χώρα μας σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη μεταρρύθμιση, με τη μαζική συμμετοχή και των τεσσάρων ελληνικών συστημικών τραπεζών και επιτεύχθηκε μέσα στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του μείωση κατά 40% των κόκκινων δανείων των ελληνικών τραπεζών. Με τον «Ηρακλή 2», που πολύ πρόσφατα δόθηκε η έγκριση από την Κομισιόν (και ενώ στον «Ηρακλή 1» μειώθηκαν κατά 32 δισ. ευρώ τα κόκκινα δάνεια), σχεδιάζεται μέσα στους επομένους 18 μήνες να μειωθούν ακόμα κατά 32 δισ. ευρώ τα εναπομείναντα δάνεια. Τραπεζικοί παράγοντες εκτιμούν ότι ήδη από το 2021, και σίγουρα το 2022, οι περισσότερες ελληνικές τράπεζες θα έχουν κατεβάσει τα ποσοστά των κόκκινων δανείων σε μονοψήφιο επίπεδο και πολύ κοντά στον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Το σχέδιο «Ηρακλής» αποτελεί μια σημαντική συστημική λύση, η οποία έχει οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα. Έχουν ήδη ενταχθεί

άρθρο

Η διαχείριση των «δύσκολων» κατηγοριών δανείων

του Γιώργου Παυλάτου Senior Partner, OCTANE

άθε φορά που διεξάγεται το NPL Summit της ethosMEDIA, έχω τη χαρά να παρουσιάζω τη μελέτη της αγοράς NPLs της OCTANE, η οποία πλέον θεωρείται σημείο αναφοράς για τους συμμετέχοντες. Στα συμπεράσματα της παρουσίασης, ωστόσο, υπάρχει ένα σημείο αναφορικά με τις προοπτικές της αγοράς που παραμένει αμετάβλητο από το πρώτο NPL Summit μέχρι και σήμερα: η διαχείριση των «δύσκολων» κατηγοριών δανείων, που δεν έχει ακόμη ουσιαστικά ξεκινήσει. Ως «δύσκολα» χαρακτηρίζουμε κυρίως τα επιχειρηματικά δάνεια που συνήθως συνδυάζουν μια σειρά από χαρακτηριστικά που καθιστούν δυσκολότερη τη διαχείρισή τους: Πολλαπλές δανειακές γραμμές Πολλαπλοί πιστωτές Πολλαπλές εξασφαλίσεις Σύνδεση επιχειρηματικών και προσωπικών οφειλών/εξασφαλίσεων Λειτουργική αποδοτικότητα επιχείρησης Τα πρώτα τέσσερα αποτελούν χαρακτηριστικά που, σε κάποιο βαθμό, τόσο οι τράπεζες όσο και οι servicers και τα funds μπορούν να αντιμετωπίσουν. Το θέμα της λειτουργίας της επιχείρησης, ωστόσο, που υπό κανονικές συνθήκες αποτελεί και την πηγή των ταμειακών ροών για την αποπληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων, είναι κάτι που σε μεγάλο βαθμό έως σήμερα έχει αγνοηθεί.

Έτσι, βλέπουμε ότι οι περισσότερες περιπτώσεις χαρτοφυλακίων επιχειρηματικών NPLs που έχουν βγει στην αγορά αφορούν, επί της ουσίας, asset plays επί των ακινήτων-εξασφαλίσεων, ενώ είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις στις οποίες ένα deal έχει γίνει λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις δυνατότητες ανάταξης (turnaround) και ανάπτυξης της επιχείρησης-δανειολήπτη ως “going concern”. Προφανώς, το γεγονός αυτό δεν είναι τυχαίο, αλλά οφείλεται σε μια σειρά από αντικειμενικές δυσκολίες που συνδέονται με τη φύση των χαρτοφυλακίων αλλά και τη διαδικασία που απαιτείται για την αποτελεσματική ανάταξη των επιχειρήσεων. Πιο συγκεκριμένα:

Υλοποίηση & Παρακολούθηση: Πρέπει να εξασφαλίζεται η αυστηρή τήρηση του πλάνου δράσεων και η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση τυχόν αποκλίσεων.

Χρονοδιάγραμμα: Η λύση της ρευστοποίησης προσφέρει μια πιο σύντομη και σίγουρη οδό προς την ανάκτηση κεφαλαίων. Παρά το γεγονός ότι το οικονομικό όφελος από την ανάταξη μιας επιχείρησης και την επιστροφή της στη βιωσιμότητα μπορεί να είναι σημαντικά μεγαλύτερο, ο μακρύτερος χρονικός ορίζοντας που απαιτείται αποθαρρύνει τους διαχειριστές.

Ειδικά στην περίπτωση χαρτοφυλακίων επιχειρηματικών NPLs, το όραμα της ανάταξης θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από την κάθε μεμονωμένη επιχείρηση, αλλά να μπορεί να αναγνωρίσει και –πιο κρίσιμα– να υλοποιήσει “consolidation plays” σε αγορές που έχουν υποφέρει από τον μη υγιή ανταγωνισμό (οδηγώντας σε συνολικά προβληματικούς κλάδους), αλλά όπου τα fundamentals θα επέτρεπαν τη διαμόρφωση μεγαλύτερων, υγιών και ισχυρών σχημάτων και την εξυγίανση των κλάδων.

Αναγνώριση: Ο διαχειριστής του χαρτοφυλακίου θα πρέπει με έναν γρήγορο, μαζικό, αλλά παράλληλα ρεαλιστικό και διαφοροποιημένο ανά κλάδο τρόπο, να αναγνωρίσει ποιες επιχειρήσεις έχουν ισχυρά fundamentals και πραγματικές δυνατότητες ανάταξης και ποιες αποτελούν, πλέον, μόνο αντικείμενο ρευστοποίησης. Διάγνωση & Σχεδιασμός: Οι πραγματικές αιτίες των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η εταιρεία θα πρέπει να αναγνωριστούν γρήγορα και ο σχεδιασμός των αντίστοιχων ενεργειών που απαιτούνται για τη βραχυπρόθεσμη επιβίωση και τη μακροπρόθεσμη ανάταξη της εταιρείας θα πρέπει να σχεδιαστεί σε λεπτομέρεια.

Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν δεξιότητες, εμπειρία και πόρους που συχνά οι τράπεζες και οι διαχειριστές δεν διαθέτουν εσωτερικά. Οι διαδικασίες πρέπει σε κάποιο βαθμό να είναι «μαζικές», αλλά παράλληλα και εστιασμένες, και θα πρέπει να υλοποιούνται από έμπειρες ομάδες, που μπορούν γρήγορα και αποτελεσματικά να λύσουν μια σειρά από προβλήματα σε διαφορετικές λειτουργίες της επιχείρησης, από την παραγωγή μέχρι την εμπορική διεύθυνση.

Το επενδυτικό ενδιαφέρον για τέτοιου είδους έργα έχει αρχίσει να διαφαίνεται τους τελευταίους μήνες, εστιάζοντας όμως σε μεγάλα μεγέθη και μεμονωμένες περιπτώσεις υψηλής αναγνωρισιμότητας. Η πρόκληση είναι να προχωρήσουν αντίστοιχες προσπάθειες με δομημένο τρόπο και σε εταιρείες μικρότερου μεγέθους, στις οποίες η διαχείριση είναι δυσκολότερη, λόγω του πλήθους των υποθέσεων, αλλά το πιθανό upside μπορεί να είναι σημαντικό τόσο για τους πιστωτές όσο και για την ευρύτερη ανάπτυξη και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. • • • ΧΡΗΜΑ 41

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021 σε αυτήν όλες οι συστημικές τράπεζες, προσελκύοντας διεθνείς επενδυτές, με συνολική ακαθάριστη αξία τιτλοποιήσεων που ανέρχεται σε 31,3 δισ. ευρώ. Επιπλέον, και πολύ σημαντικό, ο «Ηρακλής» αποτέλεσε τον καταλύτη που οδήγησε στις απανωτές πρόσφατες αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης. Μετά την αναβάθμιση των ελληνικών τραπεζών από τον οίκο S&P, και ο οίκος αξιολόγησης Fitch επιβεβαιώνει τις θετικές προοπτικές που έχουν. Σύμφωνα με τη Fitch, οι πρόσθετες τιτλοποιήσεις δανείων στο πλαίσιο του «Ηρακλή 2» θα αποτελέσουν ένα σημαντικό βήμα για την εξυγίανση των χαρτοφυλακίων. Έτσι, οι τιτλοποιήσεις αυτές, μαζί με άλλες πρωτοβουλίες, αναμένεται να μειώσουν τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών κάτω από το 15% στους επόμενους 12 μήνες, από περίπου 35% που ήταν στα τέλη του 2020. Με τις κινήσεις που ετοιμάζουν οι τράπεζες, είναι εφικτή η μείωση του δείκτη NPEs κάτω του 15% τους επόμενους 12 μήνες, έναντι 35% στα τέλη του 2020. Προηγουμένως, ο οίκος περίμενε ότι ο δείκτης θα μειωθεί κάτω του 30% στα τέλη του 2021, υπολογίζοντας όμως μόνο τις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή 1». Στους υπολογισμούς της η Fitch λαμβάνει υπ’ όψιν τη δημιουργία νέων κόκκινων δανείων από την πανδημία. Οι τέσσερις τράπεζες είχαν δάνεια σε μορατόριουμ, τα οποία έφταναν το 16% του χαρτοφυλακίου στα τέλη του 2020, αλλά για τα περισσότερα από αυτά η περίοδος αναστολής πληρωμών έληξε. Με αναδιαρθρώσεις και χρήση κρατικών σχημάτων στήριξης, οι πιέσεις από αυτό το μέτωπο αμβλύνονται.

Τι φοβούνται οι εποπτικές αρχές Οι εποπτικές αρχές παραμένουν, πάντως, επιφυλακτικές και εκφράζουν ανησυχίες για αύξηση των κόκκινων δανείων μόλις λήξουν τα μέτρα στήριξης στην Ευρώπη. Από την αρχή του έτους, ο επικεφαλής του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού της ΕΚΤ, Αντρέα Ενρία, έχει τονίσει ότι «έως τώρα, ο αντίκτυπος της πανδημίας στους ισολογισμούς των τραπεζών παρέμεινε περιορισμένος», αλλά υπογράμμισε: «Δεν θα πρέπει όμως να εφη42

Μάιος - Ιούνιος 2021

Στα 16 δισ. ευρώ θα έχει διαμορφωθεί το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων στα τέλη του 2022 και ο δείκτης NPE σε μονοψήφιο ποσοστό. συχάσουμε. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι, μόλις αρθούν τα κρατικά μέτρα στήριξης, κάποιες τράπεζες μπορεί να υποστούν σημαντική επιδείνωση της ποιότητας του ενεργητικού τους». Στο ίδιο μήκος κύματος, κινήθηκε και η πρόσφατη έκθεση της ΕΚΤ για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, που επεσήμανε με έμφαση και τον κίνδυνο αύξησης των χρεοκοπιών στον επιχειρηματικό τομέα μετά την απόσυρση των μέτρων στήριξης. Με την έκθεσή του για το 2020, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, διατήρησε την πρόβλεψή του για νέα κόκκινα δάνεια 8-10 δισ. ευρώ λόγω της πανδημίας, σημειώνοντας ότι «οι συνέπειες της πανδημίας στον τραπεζικό τομέα αναμένεται να ενταθούν το 2021. Η επίπτωση αφορά κυρίως τη δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει προβλέψει ότι το 2021 θα δημιουργηθούν νέα ΜΕΔ ύψους 8-10 δισ. ευρώ. Οι τράπεζες, επομένως, θα πρέπει να επανεξετάσουν την επάρκεια των προβλέψεών τους έναντι του πιστωτικού κινδύνου. Αν και το ποσοστό κάλυψης από προβλέψεις βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με τον μέσο όρο της ΕΕ, είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο κρατών-μελών με υψηλό λόγο ΜΕΔ. Περίπου το ένα τρίτο των δανείων που τελούν σε αναστολή πληρωμών κατατάσσεται στην κατηγορία δανείων που εμφανίζουν σημαντική αύξηση κινδύνου (στάδιο 2 βάσει του ΔΠΧΑ 9)». Σχετικά με τα δάνεια σε αναστολή, από τα οποία προέρχονται και οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι, η έκθεση σημείωνε ότι: «Σύμφωνα

με τα στοιχεία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, το μέγιστο ποσό των δανείων που βρέθηκαν σε καθεστώς αναστολής πληρωμών από την έναρξη της πανδημίας μέχρι το τέλος του 2020 ανήλθε σε 27,6 δισ. ευρώ σε ενοποιημένη βάση. Τον Δεκέμβριο του 2020, το υπόλοιπο των δανείων αυτών ήταν περίπου 4 δισ. ευρώ, καθώς η περίοδος αναστολής είχε λήξει για τα περισσότερα δάνεια πριν το τέλος του έτους. Οι αναστολές πληρωμών, οι οποίες αποτελούσαν περίπου το ένα πέμπτο των συνολικών ενήμερων δανείων, αφορούσαν στην πλειονότητά τους (άνω του 50%) δάνεια προς επιχειρήσεις κυρίως πολύ μικρού, μικρού και μεσαίου μεγέθους. Οι κλάδοι τους οποίους αφορούσαν τα δάνεια σε αναστολή πληρωμών ήταν κυρίως αυτοί της εστίασης και παροχής καταλυμάτων, του εμπορίου, της μεταποίησης, των κατασκευών και υπηρεσιών ακίνητης περιουσίας και των μεταφορών». Η ΤτΕ τόνιζε, εξάλλου, τους κινδύνους που απορρέουν από το γεγονός ότι μεγάλο ποσοστό δανείων βρίσκονται σε ρύθμιση. «Επί του συνόλου των δανείων, εξυπηρετούμενων και μη, σε καθεστώς ρύθμισης υπάγεται περίπου το ένα πέμπτο. Επισημαίνεται ότι υψηλό ποσοστό των δανείων που είχαν τεθεί σε καθεστώς ρύθμισης εμφάνισε και πάλι καθυστέρηση, και μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις η εξέλιξη αυτή παρατηρήθηκε σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα μετά την εφαρμογή της ρύθμισης» τονιζόταν στην έκθεση. Σε κάθε περίπτωση, για το 2021 φαίνεται να εξασθενούν οι φόβοι για απότομη αύξηση των κόκκινων δανείων, καθώς έως το τέλος του χρόνου θα παραμένουν σε ισχύ τα υποστηρικτικά μέτρα, όπως τα προγράμματα «Γέφυρα» 1 & 2 (για στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια). Οι κίνδυνοι θα αυξηθούν, ωστόσο, από το 2022, όταν οι δανειολήπτες θα πρέπει να επιστρέψουν σε πλήρη και χωρίς εξωτερική στήριξη εξυπηρέτηση των δανείων τους, ενώ θα λήγουν και τα παρατεταμένα μορατόριουμ που έχουν δοθεί από τις τράπεζες σε τουριστικές επιχειρήσεις. Οι κίνδυνοι θα περιοριστούν μόνο αν, έως τότε, έχει εμπεδωθεί μια ισχυρή δυναμική ανάκαμψης της οικονομίας, που θα διευκολύνει τους δανειολήπτες, όπως τονίζουν αναλυτές. • • •

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021

“NPL Market in Total Transformation”

την ανάγκη περαιτέρω δραστικής μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω συγκροτημένης προσπάθειας και νέων εργαλείων, στην ενίσχυση του προγράμματος «Ηρακλής», όπως και στις υψηλές προσδοκίες από τον νέο πτωχευτικό νόμο, αναφέρθηκαν οι ομιλητές που συμμετείχαν στις εργασίες του NPL Summit 2021, με θέμα “NPL Market in Total Transformation”, που πραγματοποιήθηκε μέσω της LiveOn, της ολοκληρωμένης ψηφιακής τεχνολογίας επιχειρηματικής επικοινωνίας του ethosGROUP. Η διοργάνωση της εκδήλωσης αυτής, που αποτελεί θεσμό για την αγορά των μη εξυπηρετούμενων δανείων και ανοιγμάτων, πραγματοποιήθηκε από την ethosEVENTS σε συνεργασία με το εξειδικευμένο αγγλόφωνο portal NPLConfidential.com και το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr. Κατά τον θεσμικό του χαιρετισμό, ο υπουργός Οικονομικών, κ. Χρήστος Σταϊκούρας, επεσήμανε ότι η διαχείριση του προβλήματος των NPLs είναι υψίστης σημασίας για την οικονομία και απαιτεί χάραξη και υλοποίηση συνεκτικής στρατηγικής. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, το 2016 τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα ανέρχονταν σε 107 δισ. ευρώ, ενώ τον Δεκέμβριο του 2020 έφθαναν τα 47 δισ. ευρώ. «Εφαρμόζουμε και επεκτείνουμε με επιτυχία το σχέδιο “Ηρακλής”, που έχει ήδη σημαντικά αποτελέσματα, και παρέχουμε στήριξη στους πολίτες με το πρόγραμμα “Γέφυρα”. Μέχρι το τέλος του 2022 όλες οι συστημικές τράπεζες μπορούν να έχουν πετύχει μονοψήφιο ποσοστό κόκκινων δανείων. Κάποιες ίσως και μέσα στο 2021» επεσήμανε ο κ. Σταϊκούρας. 44

Μάιος - Ιούνιος 2021

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021

Η κεντρική ομιλήτρια, κ. Elizabeth McCaul, Member of the Supervisory Board of the European Central Bank, αναφέρθηκε στην ομιλία της στην επικείμενη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, λόγω της πανδημίας, χαρακτηρίζοντας ωστόσο θετικό το γεγονός ότι οι τράπεζες εξακολουθούν να εξυγιαίνουν τα χαρτοφυλάκιά τους μέσα στην πανδημία. Ανέφερε ακόμη ότι χαιρετίζει την πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να επεκτείνει το πρόγραμμα «Ηρακλής», μέσω του οποίου μειώθηκε η έκθεση των ελληνικών τραπεζών κατά 40%. Η κ. Χαρίκλεια Απαλαγάκη, Γενική Γραμματέας, Ελληνική Ένωση Τραπεζών, κατά τον θεσμικό χαιρετισμό της ανέφερε ότι η χώρα μας έχει ανακτήσει σημαντικό βαθμό εμπιστοσύνης από τις ευρωπαϊκές αρχές. «Η υγειονομική κρίση χρέους μάς έδειξε ότι πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα. Ο “Ηρακλής” πέτυχε γιατί συνεργάστηκαν όλοι: κράτος, τράπεζες, servicers» επεσήμανε, τονίζοντας ότι πλέον διαθέτουμε κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο και εργαλεία, όπως ο νέος πτωχευτικός.

Ο κ. Τάσος Πανούσης, Διευθύνων Σύμβουλος, doValue Greece, Πρόεδρος Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια & Πιστώσεις (ΕΕΔΑΔΠ), σημείωσε ότι τα τελευταία χρόνια ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει αλλάξει ως προς τη δομή, αλλά και το εξωτερικό περιβάλλον. «Το προηγούμενο διάστημα, το κρίσιμο θέμα ήταν το δημόσιο χρέος. Σήμερα, αυτό έχει αλλάξει και το μεγάλο ζήτημα είναι πλέον το ιδιωτικό χρέος. Αυτό που άλλαξε είναι η προσθήκη στο σύστημα των επιχειρήσεων διαχείρισης δανείων. Το 2021 θα είναι χρονιά μετασχηματισμού για την αγορά των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς οι τράπεζες επιλέγουν την περαιτέρω εξυγίανση των ισολογισμών τους» ανέφερε, τονίζοντας ότι οι εταιρείες διαχείρισης δανείων είναι ένας νέος πυλώνας στην οικονομία, με εξυγιαντικό χαρακτήρα, που συμβάλλει στην ανάπτυξη.

Σημαντικά στοιχεία για την αγορά των κόκκινων δανείων παρέθεσε ο κ. Γιώργος Παυλάτος, Συνιδρυτής & Senior Partner, OCTANE Σύμβουλοι Επιχειρήσεων. Ειδικότερα ανέφερε ότι, βάσει των προβλέψεων, η πανδημία θα αφήσει πίσω της ένα νέο στοκ κόκκινων δανείων, ύψους 8-10 δισ. ευρώ. «Ως χώρα κάναμε πολύ καλή δουλειά, αλλά και πάλι είχαμε τον υψηλότερο μέσο όρο στην Ευρώπη. Έχουμε δρόμο μπροστά μας» ανέφερε ο κ. Παυλάτος, παρουσιάζοντας στην ομιλία του ένα πλήρες overview της αγοράς κόκκινων δανείων. Επεσήμανε δε ότι είναι αρκετά σημαντικός ο αριθμός των ξένων funds που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, ενώ υπάρχουν έτοιμα deals που θα κλείσουν τους επόμενους μήνες.

ΧΡΗΜΑ 45

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021

ΠΑΝΕΛ Ι Στο πάνελ Ι, με θέμα «Νόμος για Ρύθμιση Οφειλών & Παροχή Δεύτερης Ευκαιρίας-Νέος Πτωχευτικός Νόμος» και συντονιστή τον κ. Γιάννη Μούργελα, Νομικό Σύμβουλο στην Ελληνική Ένωση Τραπεζών, ο κ. Φώτης Κουρμούσης, Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Υπουργείο Οικονομικών, αναφέρθηκε στους βασικούς στόχους του νέου πτωχευτικού νόμου, ο οποίος, όπως επεσήμανε, έρχεται να επιλύσει πολλά προβλήματα. Η κ. Θεώνη Αλαμπάση, Προϊσταμένη Τμήματος Νομικής Υποστήριξης, Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Υπουργείο Οικονομικών, πραγματοποίησε μια σύνοψη των βασικών ρυθμίσεων που εισάγονται με τον νέο νόμο. Όπως ανέφερε, θεσπίζονται νέα και συγκεκριμένα εργαλεία (μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης, προληπτική αναδιάρθρωση, εξωδικαστικός, ρευστοποίηση, λύση της τεκμαιρόμενης συναίνεσης του Δημοσίου κ.λπ.) και ασφαλιστικές δικλίδες, ώστε να μη γίνεται κατάχρηση από τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.

ΠΑΝΕΛ ΙΙ

Ο κ. Σπύρος Ανδρίτσος, Νομικός Σύμβουλος, Ένωση Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΕΔΑΔΠ), ανέφερε ότι ως χώρα έχουμε πλέον ένα νομοθετικό πλαίσιο που συμβάλλει στην αντιμετώπιση της αφερεγγυότητας. Αναμορφώνονται ριζικά οι διαδικασίες που θα ενισχύσουν τη λειτουργία κυρίως του εξωδικαστικού, που απλοποιείται ως διαδικασία και επιταχύνεται. Ο κ. Μιχάλης Μητσόπουλος, Διευθυντής Τομέα Επιχειρηματικού Περιβάλλο-

ντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών, ΣΕΒ, ανέφερε: «Θα είναι σημαντική η συνεισφορά του νέου νομοθετικού πλαισίου στην ανάπτυξη. Το νέο πλαίσιο αφαιρεί σχεδόν όλα τα αντικίνητρα που υπήρχαν στο παρελθόν στη διαδικασία εξυγίανσης πριν την πτώχευση. Ένα σημαντικό κομμάτι είναι ο τρόπος που λαμβάνεται η απόφαση. Υιοθετούμε ένα σύγχρονο πλαίσιο, με το οποίο θα αποφύγουμε τις παθογένειες του παρελθόντος. Είναι στη σωστή κατεύθυνση ως προς τον διαχωρισμό των έντιμων από τους ανέντιμους επιχειρηματίες».

Στο πάνελ II, με θέμα «NPLs: “Κινητήριος Δύναμη” για την Αγορά Ακινήτων» και συντονιστή τον κ. Άρη Αρβανιτάκη, CEO, UCI Greece Loan Management Services & Μέλος ΔΣ, ΕΕΔΑΔΠ, ο κ. Στέφανος Δ. Βλαστός, Διευθύνων Σύμβουλος, Εκτελεστικό Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), ανέφερε: «Σε διεθνές επίπεδο, η αγορά ακίνητης περιουσίας έχει επιβραδυνθεί στην πανδημία. Η ΕΤΑΔ επενδύει κεφάλαια στον ψηφιακό μετασχηματισμό, αλλά και στη διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου της, εστιάζοντας σε πράσινα κτήρια, logistics, πράσινη ανάπτυξη (αιολικά, φωτοβολταϊκά). Ο κ. Ιωάννης Γκάνος, Γενικός Διευθυντής, Alpha Real Estate Management & Investments, επεσήμανε ότι «αναμένουμε έναν μεγάλο αριθμό ακινήτων να βγει στην

Μάιος - Ιούνιος 2021

Ο κ. Νικόλας Κανελλόπουλος, Δικηγόρος, Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής, Γενικός Γραμματέας, Οργανισμός Προώθησης Εναλλακτικών Μεθόδων Επίλυσης Διαφορών (ΟΠΕΜΕΔ), σημείωσε ότι «η δημόσια περιουσία θεωρείται από τους επενδυτές ως ένα ακατέργαστο διαμάντι. Δεν έχει προσελκύσει ακόμα το ενδιαφέρον που θα έπρεπε, λόγω των σημαντικών αγκυλώσεων που υπάρχουν. Γίνονται ωστόσο θετικά βήματα για την αξιοποίηση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας, η οποία κρύβει πολλές αξίες που θα μπορούσαν να καθορίσουν τη ανάπτυξη της χώρας». Ο κ. Αργύρης Δημ. Καραγιαννόπουλος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων & Ακίνητης Περιουσίας, ARYIRIS D. KARAYANOPOULOS & Associates, Business & Real Estate Advisors, ανέφερε ότι «τα πάντα θα εξαρτηθούν σε σχέση με τις τιμές από την αντίδραση που θα έχει η οικονομία μετά το πέρας της πανδημίας. Η πανδημία έχει επιφέρει αλλαγές στους τύπους και τις χρήσεις των ακινήτων. Όσον αφορά στα ξενοδοχεία, ειδικά αυτά που φέρουν βαρύ δανεισμό, δύσκολα θα αποφύγουν τη διαχείριση των χρεών τους». Ο κ. Γεώργιος Ι. Κορμάς, Ανώτερος Γενικός Διευθυντής, Επικεφαλής Group Real Estate, Όμιλος Τράπεζας Πειραιώς,

Διευθύνων Σύμβουλος, Πειραιώς Real Estate ΜΑΕ, ανέφερε ότι «στην εποχή του Covid, όλοι οι επενδυτές επέστεψαν στη βάση τους, με αποτέλεσμα να χαθεί η δυναμική που είχε αναπτυχθεί στην εγχώρια αγορά ακινήτων μέσω κάποιων προγραμμάτων-κινήτρων, όπως η Golden Visa. Πιστεύω ότι η επόμενη μέρα στον χώρο του real estate πάλι θετική θα είναι. Θα υπάρξει ανάπτυξη σε συγκεκριμένους τομείς, όπως είναι τα logistics, οι χώροι ποιοτικών γραφείων και μεγαλύτερων οικιστικών ακινήτων». Τη δεύτερη ημέρα του συνεδρίου, ο υφυπουργός Οικονομικών αρμόδιος για το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα, κ. Γεώργιος Ζαββός, επεσήμανε ότι βρισκόμαστε αυτήν τη στιγμή σε μια καμπή μεταρρύθμισης του τραπεζικού μας συστήματος. «Η πρώτη καθοριστική μεταρρύθμιση ήταν το επιτυχημένο πρόγραμμα “Ηρακλής”, το οποίο αποτελεί μια λύση της αγοράς που δεν επιβαρύνει τον Έλληνα φορολογούμενο. Τελικός στόχος του “Ηρακλή ΙΙ” είναι η περαιτέρω μείωση κατά 30-32 δισ. των κόκκινων δανείων, ώστε οι τράπεζες να φθάσουν σε μονοψήφιο νούμερο. Μάλιστα θα εισαχθούν και κάποιες βελτιωτικές ρυθμίσεις στο υπάρχον πλαίσιο λειτουργίας. Μεταρρυθμίζουμε το τραπεζικό μας σύστημα σε μια κρίσιμη συγκυρία, γιατί θα πρέπει να μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα κεφάλαια που θα συρρεύσουν από το Ταμείο Ανάκαμψης». Ο κ. Άγγελος Αγγελίδης, Πρόεδρος ΔΣ, Melfin ΑΕ, EDS ΑΕ, Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου, ΕΣΕΔΑ, παρουσίασε τη δράση του Ελληνικού Συνδέσμου Εταιρειών Ενημέρωσης και Διαπραγμάτευσης Απαιτήσε-

ων (ΕΣΕΔΑ), που δημιουργήθηκε το 2005. Μέλη του συνδέσμου είναι οι μεγαλύτερες και πιο αξιόπιστες εταιρείες του κλάδου διαπραγμάτευσης απαιτήσεων, που απασχολούν περίπου 3.000 εργαζομένους. Οι 9 εταιρείες-μέλη του συνδέσμου συνεργάζονται με τους μεγαλύτερους πιστοδοτικούς οργανισμούς, servicers και εταιρείες. Όπως ο ίδιος ανέφερε, το ενθαρρυντικό είναι ότι, σήμερα, το 60% των οφειλετών θέλουν να ρυθμίσουν και να αποπληρώσουν τις οφειλές τους.

Ο κ. Γιάννης Σπυρόπουλος, Ιδρυτής & Διευθύνων Σύμβουλος, OCTANE Σύμβουλοι Επιχειρήσεων, ανέφερε ότι οι servicers βίωσαν μια περίοδο εκρηκτικής ανάπτυξης την τελευταία διετία και ο ρόλος τους έχει παγιωθεί. Απασχολούν περί τους 4.000 εργαζομένους. «Πάρα πολλοί λόγοι όμως επιτάσσουν τον μετασχηματισμό» τόνισε, απαριθμώντας τρεις εξωτερικούς παράγοντες και τρεις ενδογενείς παράγοντες, οι οποίοι αφορούν στην επίδραση του κορωνοϊού, που δημιουργεί NPL assets, στην πολυπλοκότητα του διαχειριστικού πλαισίου, όπως και στην πιθανότητα η διαχείριση απαιτήσεων να μην περιοριστεί στα τραπεζικά δάνεια. ΧΡΗΜΑ 47

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021

αγορά. Δεν ξέρουμε ακόμα αν θα είναι το 25% και σε τι ρυθμό θα βγουν. Η ελληνική αγορά μπορεί να απορροφήσει αυτά τα ακίνητα, καθώς βελτιώνεται το μακροοικονομικό περιβάλλον και αυξάνεται η ζήτηση από το εξωτερικό, όχι μόνο από ιδιώτες».

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021

ΠΑΝΕΛ ΙIΙ Στο πάνελ ΙII, «Η αγορά των servicers στη νέα πραγματικότητα», με συντονιστή τον κ. Γιάννη Σπυρόπουλο, ο κ. Θεόδωρος Αθανασόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος, Cepal Group, ανέφερε ότι βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον υπό διαμόρφωση. «Ο σημαντικότερος όγκος των δανείων φεύγει από τις τράπεζες και πηγαίνει στους servicers». Όπως τόνισε: «Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν διακριτές διαδικασίες στην επικοινωνία. Χρειάζεται μια νέα “επίσκεψη” στο νομοθετικό πλαίσιο για την επικαιροποίηση αυτών των διαδικασιών, επειδή έχουν διαφοροποιηθεί οι συνθήκες. Να σκεφτούμε ένα πρωτόκολλο επικοινωνίας που θα διαφοροποιείται κατά περίπτωση». Ο κ. John Komninakidis, Vice President, Middle East, Turkey, Greece & Cyprus της Datasite Ltd, ανέφερε ότι αποτελεί κοινή παραδοχή πως οι servicers έχουν έρθει για να μείνουν. Όπως επεσήμανε: «Η τεχνολογία θα παίξει πολύ σπουδαίο ρόλο για τη διασφάλιση των δεδομένων τους, της διαχείρισης χαρτοφυλακίων και τις μεταβιβάσεις. Τα κατάλληλα τεχνολογικά εργαλεία σήμερα υπάρχουν προκειμένου να προχωρήσουν ταχύτατα όλες οι διαδικασίες που προβλέπονται». Η κ. Ειρήνη Μαραγκουδάκη, Διευθύνουσα Σύμβουλος & Εκτελεστικό Μέλος ΔΣ, Θεά Άρτεμις ΑΕΔΑΔΠ, ανέφερε ότι χρειάζεται καλύτερος συντονισμός, καθώς οι περισσότεροι οφειλέτες έχουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε διαφορετικά χαρτοφυλάκια και διαφορετικές εταιρείες διαχείρισης, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η επίτευξη κάποιας συμφωνίας. Στο σημείο αυτό πρότεινε τη δημιουργία μονάδων συνδιαχείρισης. «Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ των συνεργάσιμων και μη συνεργάσιμων δανειοληπτών» σημείωσε. Ο κ. Στάθης Ποταμίτης, Διαχειριστής Εταίρος, POTAMITISVEKRIS, επεσήμανε ότι ο νόμος για τις εισπρακτικές εταιρείες 48

Μάιος - Ιούνιος 2021

χρειάζεται ριζική αναθεώρηση. «Από το 2016 μέχρι σήμερα, έχει διαμορφωθεί ένα νομοθετικό περιβάλλον που εξελίσσεται τώρα περαιτέρω με τον νέο πτωχευτικό. Ο νόμος 4354 πέρασε από βελτιώσεις, οι οποίες αφαίρεσαν χαρακτηριστικά ιδεοληψίας, ενώ έγινε και τροποποίηση της αναγκαστικής εκτέλεσης. Υπήρξε απλοποίηση των διαδικασιών, αλλά ακόμη υπάρχουν αρκετά που πρέπει να γίνουν» ανέφερε ο κ. Ποταμίτης.

Στην κεντρική ομιλία της ημέρας, με τίτλο «Πληθωριστικές προσδοκίες, χρέος, αγορά ομολόγων, επιτόκια.

Πόσο κινδυνεύει η ανάκαμψη;», ο υποδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, κ. Θεόδωρος Πελαγίδης, ανέφερε ότι βρισκόμαστε σε μια πρωτοφανή κατάσταση διεθνώς. Όπως τόνισε: «Δεν είναι τυχαίο ότι παρατηρούμε μια αναταραχή στη μεγάλη και ρευστή αγορά των ομολόγων και μιλάμε για αξία 21 τρισεκατομμύρια δολάρια με απόδοση στο 1,68%. Μετά την κρίση του 2009, έχουμε μια σταδιακή επιστροφή στο recovery, κυρίως από τις HΠΑ, με πολλά σκαμπανεβάσματα, που έδωσε την εντύπωση ότι η παγκόσμια οικονομία πηγαίνει καλά. Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι ότι αυτή η ανάκαμψη ήταν λειψή. Υπάρχει πόλεμος ανάμεσα στις κεντρικές τράπεζες και τις αγορές στις ΗΠΑ».

άρθρο του Ιωάννη Παλόγλου, Εμπορικού Διευθυντή, ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ

α τελευταία χρόνια, οι ελληνικές επιχειρήσεις βρίσκονται μπροστά σε μια σειρά μεταβολών που έχουν αλλάξει άρδην το επιχειρηματικό περιβάλλον. Ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από την παγκοσμιοποίηση των εταιρικών δραστηριοτήτων, την έκρηξη της καινοτομίας και τον έντονο ανταγωνισμό. Οι μεταβολές αυτές αυξάνουν τον επιχειρηματικό κίνδυνο και την αβεβαιότητα, πόσο μάλλον τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, κατά την οποία ολόκληρος ο πλανήτης βιώνει τις συνέπειες της πανδημίας του Covid-19. Γίνεται, λοιπόν, εύκολα αντιληπτό ότι καθίσταται περισσότερο απαραίτητη από ποτέ η

δικηγορική εταιρεία «Μπαχάς, Γραμματίδης & Συνεταίροι» παρέχει στους πελάτες της νομικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές. Πίστη μας είναι ότι, για την αποτελεσματική εξυπηρέτηση των πελατών, μια δικηγορική εταιρεία πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους τόσο για το «σήμερα» όσο και για το «αύριο» όχι μόνο μέσα από την εφαρμογή του δικαίου, αλλά και με οδηγό σύγχρονες επιχειρηματικές προσεγγίσεις. Οι δικηγόροι μας εκπαιδεύονται ώστε να κατανοούν τους στόχους του πελάτη και να αναλύουν και να επιλύουν νομικά ζητήματα πάντα μέσα στο επιχειρηματικό περιβάλλον της χώρας. Το ίδιο ισχύει και για τις διοικητικές μας υπηρεσίες, που στόχο έχουν να διευκολύνουν συστηματικά και ποιοτικά τα κάθε μορφής θέματα της πελατείας μας και τις διοικητικές μας σχέσεις με αυτήν. Οι πόροι και ο επιχειρησιακός μας προσανατολισμός μάς επιτρέπουν να προβλέπουμε

Τα επιχειρηματικά δεδομένα ως μοχλός ανάπτυξης των επιχειρήσεων προετοιμασία της επιχείρησης ώστε να ανταποκρίνεται στις συνεχείς αλλαγές με ορθές και αποτελεσματικές αποφάσεις. Σε ένα τέτοιο ασταθές και απρόβλεπτο περιβάλλον, η έγκυρη πληροφορία είναι ίσως το σπουδαιότερο αξιοποιήσιμο αγαθό για τις επιχειρήσεις. Την ανάγκη αυτή ήρθε να καλύψει το 2014, εν μέσω της οικονομικής κρίσης, μια τολμηρή επιχειρηματική προσπάθεια της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ, με τη δημιουργία της online υπηρεσίας παροχής οικονομικών και επιχειρηματικών πληροφοριών ΤΣΕΚ, ικανοποιώντας ένα διαχρονικό αίτημα των επιχειρήσεων για πρόσβαση σε δεδομένα που παρέχονταν αποκλειστικά στις τράπεζες. Η χρήση πρωτοποριακών εργαλείων παροχής online υπηρεσιών, μέσα από ένα φιλικό για

τον χρήστη περιβάλλον, με πλήρη διαφάνεια, σύμφωνα πάντα με τους ισχύοντες κανόνες, καθιστά την ηλεκτρονική πλατφόρμα ΤΣΕΚ ένα πραγματικό βοήθημα αξιολόγησης της φερεγγυότητας νομικών και φυσικών προσώπων, παρέχοντας πλήθος απαραίτητων για ασφαλείς συναλλαγές πληροφοριών. Συμπερασματικά, σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον, η ορθή, έγκυρη και συνεχής επιχειρηματική πληροφόρηση αποτελεί βασικό πυλώνα για τη λήψη αποφάσεων και τον σχεδιασμό των επόμενων επιχειρηματικών κινήσεων, αυξάνοντας την εμπορική πίστη και μειώνοντας τους επιχειρηματικούς κινδύνους. Επισκεφθείτε το ΤΣΕΚ, https://tsek.teiresias.gr, για να μάθετε περισσότερα. • • •

Η συμβολή της «Μπαχάς, Γραμματίδης & Συνεταίροι» στις διεθνείς συναλλαγές αλλαγές στις κανονιστικές δομές, στις συνθήκες της αγοράς και στην τεχνολογική πρόοδο. Έτσι, συμβουλεύουμε τους πελάτες όταν ενδέχεται να επηρεάζονται τα συμφέροντά τους. Είμαστε αφοσιωμένοι στην προσωπική και άμεση εξυπηρέτησή τους, έτσι ώστε αυτοί να προσδοκούν από εμάς να ανταποκρινόμαστε με ταχύτητα κι ευελιξία, με συνεχή και άμεση επικοινωνία και με τρόπο και γλώσσα που να κατανοούν. Επιπλέον, αναγνωρίζουμε ότι, ενώ η υψηλή ποιότητα είναι απαραίτητη, οι υπηρεσίες μας πρέπει επίσης να είναι οικονομικά αποδεκτές. Η «Μπαχάς, Γραμματίδης & Συνεταίροι» είναι η μοναδική ελληνική δικηγορική εταιρεία-μέλος του World Law Group, ενός από τα ισχυρότερα και πιο ενεργά διεθνή δίκτυα δικηγορικών εταιρειών παγκοσμίως, αποτελούμενο από 61 δικηγορικές εταιρείες-μέλη υψηλού επιπέδου, 417 γραφεία και πάνω από 21.000 δικηγόρους σε 96 χώρες. Ως αποτέλεσμα αυτής της συμμετοχής, η δι-

κηγορική μας εταιρεία μπορεί να παρέχει υποστήριξη των πελατών μας σε κάθε χώρα, με υπηρεσίες προσωπικές, ποιοτικές και οικονομικές σε τομείς όπως το συστηματικό άνοιγμα νέων αγορών και δικτύων διανομής, licensing, franchising, μεταφοράς τεχνολογίας, banking, finance, εξαγωγές, εξαγορές επιχειρήσεων κ.λπ. Τέλος, η «Μπαχάς, Γραμματίδης & Συνεταίροι» είναι –αποκλειστικά για την Ελλάδα– μέλος κορυφαίων διεθνών επαγγελματικών οργανισμών, όπως ο International Society of Primerus Law Firms, με περισσότερα από 200 δικηγορικά γραφεία σε 47 χώρες, ο DRI Europe, ο International Association of Defense Counsel (IADC), ο European Justice Forum (EJF), το δίκτυο European Franchise Lawyers (EFL), ενώ συμμετέχει σε πολλούς άλλους, όπως ο EALA (European Aviation Law Association), ο EELA (European Employment Lawyers Association) κ.ά. • • • ΧΡΗΜΑ 49

φάκελος - NPLs & απολογισμός NPL Summit 2021

ΠΑΝΕΛ IV Στο πάνελ IV, «Το σχέδιο “Ηρακλής” και η μέχρι σήμερα εμπειρία», με συντονιστή τον κ. Χρήστο Κώνστα, Δημοσιογράφο, Head of Content, ethosMEDIA, ο κ. Ιωάννης Βουγιούκας, Διευθύνων Σύμβουλος, Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου, Ανώτατο Στέλεχος Διοίκησης Χρηματοπιστωτικού Τομέα με εξειδίκευση στον Τραπεζικό Τομέα και τη Δευτερογενή Αγορά Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων, ανέφερε: «Οι έξι συνεταιριστικές τράπεζες έχουν συνολικά περί τα 600 εκατ. κόκκινα δάνεια και έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί πλήρως. Είναι εστιασμένες κυρίως στις μικρές τοπικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, λόγω του μικρού όγκου, είναι ασύμφορο να ενταχθούν στον “Ηρακλή”. Θεωρώ ότι πρέπει να δοθεί και σ’ αυτό μια έμφαση. Θα ήταν ευχής έργο να μπορούσαμε να ενταχθούμε κι εμείς στον “Ηρακλή”». Ο κ. Κωνσταντίνος Ζανετόπουλος, Senior Manager, Accenture, επεσήμανε ότι αυτό που ουσιαστικά ξέφυγε τα προηγούμενα χρόνια ως προς τα κόκκινα δάνεια ήταν η διάσταση του χρόνου. Ωστόσο αυτό άλλαξε με τον «Ηρακλή», που επίσπευσε τις διαδικασίες. Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Τα κόκκινα δάνεια είναι ένα “τσουβάλι” με χρήσιμα και άχρηστα πράγματα. Πρέπει να λερώσεις τα χέρια σου για να τα ξεκαθαρίσεις και να πετάξεις τα άχρηστα. Ωστόσο αυτή η απόφαση είναι δύσκολη για τις τράπεζες».

θύνων Σύμβουλος, Intrum Investments Greece, δήλωσε: «Είμαστε η εταιρεία που έχει κάνει μια μεγάλη επένδυση στην ελληνική αγορά, άνω του 0,5 δισ. ευρώ, με αγορές απ’ όλες τις συστημικές τράπεζες και κυρίως τη συνεργασία με την Πειραιώς. Διαχειριζόμαστε περίπου 27 δισ. και έχουμε δικά μας χαρτοφυλάκια πάνω από 10 δισ. Όσον αφορά τον “Ηρακλή”, είναι κάτι που μέχρι τώρα το έχουμε δει πάρα πολύ θετικά. Μένει να δούμε τα αποτελέσματα της διαχείρισης και τα οφέλη Ο κ. Ηλίας Κυριακόπουλος, Ιδρυτής & για τους επενδυτές». Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος Hellenic Investment Recovery Advisors (HIRA), Ο κ. Μιχαήλ Π. Χαραλαμπίδης, Διευθυανέφερε ότι η Ελλάδα βρίσκεται συνεχώς στο ντής Διαχείρισης Κινδύνων, Ταμείο Χρηεπίκεντρο των εποπτικών αρχών, λόγω του ματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), ύψους των μη εξυπηρετούμενων δανείων ανέφερε ότι από τα τέλη του 2016 ξεκίνησε της. «Η προσπάθεια που έγινε το τελευταίο η αποκλιμάκωση των κόκκινων δανείων, με έτος είναι τιτάνια, αλλά ακόμα μένουν πολλά. αντίστοιχη βελτίωση του δείκτη. «ΕλπίζουΟ ανεξάρτητος επόπτης ως θεσμός έχει εφαρ- με ότι αυτή η εξέλιξη θα συνεχιστεί. Παρά μοστεί με επιτυχία και σε άλλες χώρες, όπως τον Covid, το 2020 πετύχαμε μείωση 20%, η Ιταλία. Ο ρόλος μας ξεκινά από τη στιγμή γεγονός που οφείλεται στις τιτλοποιήσεις του που τιτλοποιούνται οι απαιτήσεις στο όχημα “Ηρακλή”. Ωστόσο, και παρά τη σημαντική “Ηρακλής”» σημείωσε. μείωση, ο δείκτης είναι στο 30%. Για να πάμε στο 3% ή στο 5% χρειάζεται πολύ μεγάλη Ο κ. Άκης Μπης, Αντιπρόεδρος & Διευ- προσπάθεια» επεσήμανε. 50

Μάιος - Ιούνιος 2021

Στο πλαίσιο του NLP Summit 2021 πραγματοποιήθηκε Κλειστή Συνάντηση Εργασίας υψηλόβαθμων στελεχών εταιρειών του κλάδου με θεσμικούς φορείς και κεντρικό ομιλητή τον υφυπουργό Οικονομικών αρμόδιο για το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα, κ. Γιώργο Ζαββό, ενώ ακολούθησαν Β2Β Μeetings μέσω της LiveOn, της ολοκληρωμένης ψηφιακής τεχνολογίας επιχειρηματικής επικοινωνίας του ethosGROUP. • • •

confidential

the insider’s guide Ignore it, at your peril!

an subscription portal, the ultimate resource for news, analysis, opinions, data and exclusive behind-the-scenes content regarding the Greek NPLs and NPEs market

www.nplconfidential.com

[φάκελος] smart cities

«Έξυπνες» πόλεις: Θέλει και κόπο, θέλει και τρόπο...

είνει να ακούγεται-διαβάζεται ως «κλισέ» το γεγονός ότι η πανδημία έφερε μια περίπου «αναγκαστική» προώθηση και υιοθέτηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ), ιδιαίτερα στον στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Είναι όμως γεγονός ότι η μεγαλύτερη χρήση της τεχνολογίας ήταν –και σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να είναι– ο μοναδικός τρόπος για να συνεχίσουν να λειτουργούν οι δημόσιες υπηρεσίες, είτε αυτές έχουν να κάνουν με την εξυπηρέτηση των πολιτών είτε με τη λειτουργία του ίδιου του κράτους. Τα παραπάνω έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη ψηφιακού μετασχηματισμού και 52

Μάιος - Ιούνιος 2021

της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς στον στενό δημόσιο τομέα έχει ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια (με τα σωστά και τα λάθη του). Κάτι που, ας μην κοροϊδευόμαστε, ελάχιστοι δήμοι, δυστυχώς, θα το αντιμετώπιζαν με «θέρμη» αν δεν είχαν τη δυνατότητα να προωθήσουν «τζάμπα» τα σχετικά έργα, τα οποία, ως γνωστόν, χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης». Γιατί, σε αυτές τις περιπτώσεις, οι καλές προθέσεις και οι εξαγγελίες περισσεύουν, αλλά όταν πρέπει να μπει το χέρι στο ταμείο… Και μιας και είπαμε για ταμείο, η υποσχόμενη εξοικονόμηση πόρων ήταν ένα άλλο σημαντικό κίνητρο για τους δήμους. Θα μας

Και κάπως έτσι ήρθαν –ξανά– στην επιφάνεια οι διαχρονικές αγκυλώσεις που συναντάμε κάθε φορά που η τεχνολογία έρχεται να εκσυγχρονίσει μια λειτουργία του δημόσιου τομέα. Οι οποίες, στην περίπτωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε αρκετές περιπτώσεις, είναι πιο «χτυπητές» σε σχέση με τον στενό δημόσιο τομέα. Ελλιπής ενημέρωση και εκπαίδευση εκείνων που καλούνται να χειριστούν τα «έξυπνα» συστήματα (που, πολλές φορές, οδηγεί και σε αρνητική στάση για τη χρήση τους), αντίστοιχα ελλιπής ενημέρωση των πολιτών για την αξιοποίηση των νέων ψηφιακών δυνατοτήτων που παρέχουν οι «έξυπνες» πόλεις και, το κυριότερο, έλλειψη στις περισσότερες περιπτώσεις των δήμων της επαρχίας του κατάλληλα καταρτισμένου προσωπικού, που θα είναι σε θέση να σχεδιάσει ένα ολοκληρωμένο πλάνο, που να ορίζει τις ανάγκες του δήμου τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον, με αποτέλεσμα την επανάληψη λαθών που είδαμε και στο παρελθόν σε αντίστοιχα έργα του στενού δημόσιου τομέα.

Τεχνολογικές «νησίδες» χωρίς διαλειτουργικότητα Η έλλειψη επαρκώς καταρτισμένου προσωπικού στα τμήματα τεχνικής υποστήριξης των περισσότερων δήμων (ειδικά των απομακρυσμένων μικρότερων δήμων της Περιφέρειας), αλλά και η «βιασύνη» προκειμένου να μην περάσουν οι σχετικές προθεσμίες για την εκδήλωση ενδιαφέροντος στο πλαίσιο του προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης», οδήγησαν πολλές φορές τους δήμους στον σχεδιασμό και την υλοποίηση «έξυπνων» έργων ΤΠΕ, τα οποία όμως δεν μπορούσαν να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους ώστε να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις και τα ίδια τα «έξυπνα» έργα δεν ήταν όσο «έξυπνα» θα μπορούσαν, ακριβώς γιατί οι προδιαγραφές

που είχαν τεθεί είχαν σχεδιαστεί από μη επαρκώς καταρτισμένο προσωπικό. Για παράδειγμα, πολλοί δήμοι αντιλαμβάνονται (και υλοποιούν) ως έργο «έξυπνου» δημόσιου φωτισμού την αλλαγή των συμβατικών λαμπτήρων με λαμπτήρες LED και μόνο, παραβλέποντας δυνατότητες όπως η αυτόματη ενεργοποίηση-απενεργοποίηση αλλά και η προσαρμογή της φωτεινότητας με βάση τη φωτεινότητα του περιβάλλοντος χώρου, κάτι που δίνει πολύ μεγαλύτερη οικονομία στην απαιτούμενη ενέργεια σε σχέση με την απλή αλλαγή των λαμπτήρων σε LED. Αυτό ακριβώς το λάθος της μη κατάρτισης ολοκληρωμένου πλαισίου για τον συνολικό ψηφιακό μετασχηματισμό έκανε παλαιότερα και η ίδια η Πολιτεία για τις υπηρεσίες του στενού δημόσιου τομέα, κι αυτό ακριβώς το λάθος πάει τώρα να διορθώσει το μεγάλο έργο για το Gov-ERP, ύψους 51,5 εκατ. ευρώ, που προκηρύχθηκε πρόσφατα.

όχι και πρακτικά αδύνατο, στις περισσότερες περιπτώσεις) μια πόλη να οδηγηθεί στο «ξήλωμα» του συνόλου των συμβατικών υποδομών της για να δημιουργήσει νέες, «έξυπνες», από το μηδέν… Τα παραπάνω όμως απαιτούν την ύπαρξη στους δήμους στελεχών με την απαραίτητη τεχνογνωσία και δυστυχώς αυτό, συχνά, δεν συμβαίνει. Σε πρόσφατο διαδικτυακό συνέδριο για τις «έξυπνες» πόλεις, πολλοί δήμαρχοι αλλά και περιφερειάρχες σχεδόν παρακαλούσαν τα κυβερνητικά στελέχη που συμμετείχαν, προκειμένου η κυβέρνηση να βοηθήσει στην εξεύρεση-κατάρτιση των στελεχών που θα βοηθούσαν τους δήμους στην κατάρτιση ολοκληρωμένων σχεδίων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των πόλεων.

Το «μπαλάκι» στην κυβέρνηση Για να φέρει όμως ουσιαστικά αποτελέσμα-

«Αγκάθι» η έλλειψη καταρτισμέ- τα ο ψηφιακός μετασχηματισμός που οδηγεί νων στελεχών στις «έξυπνες» πόλεις είναι απαραίτητη Η ανάγκη διαλειτουργικότητας των «έξυπνων» συστημάτων σε μια «έξυπνη» πόλη απαιτεί μια ολιστική μελέτη, που θα αντιμετωπίζει την πόλη ως ένα ενιαίο οικοσύστημα, μέσα στο οποίο όλα τα επιμέρους «έξυπνα» συστήματα οφείλουν να επικοινωνούν και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, ενώ θα πρέπει να υπάρχει ένα κεντρικό «έξυπνο» σύστημα που θα είναι σε θέση να διαχειρίζεται αυτόματα τα δεδομένα από τα διάφορα υποσυστήματα και επίσης αυτόματα να κατανέμει τους αντίστοιχους ανθρώπινους και μη πόρους. Αυτό απαιτεί τη λειτουργία μιας «ανοιχτής» ψηφιακής πλατφόρμας, που αφενός θα είναι σε θέση να ενσωματώσει τις διαφορετικές υλοποιήσεις «έξυπνων» έργων σε ένα ενιαίο ψηφιακό οικοσύστημα (καθώς καμία εταιρεία δεν έχει την τεχνογνωσία για να υλοποιήσει όλα τα έργα που αφορούν στις «έξυπνες» πόλεις) και αφετέρου θα μπορεί να ενσωματώσει και να αξιοποιήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό τα δεδομένα και τις δυνατότητες που προκύπτουν από έργα ΤΠΕ που είχαν ήδη υλοποιηθεί, καθώς είναι μάλλον ανεδαφικό (αλλά και αχρείαστο, αν

τόσο η «εκπαίδευση» των πολιτών, που ως τελικοί χρήστες θα κληθούν να αξιοποιήσουν τις νέες ψηφιακές υπηρεσίες, όσο και η δημιουργία κινήτρων, προκειμένου αυτοί να αποκτήσουν τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό που θα τους επιτρέψει να αξιοποιήσουν αυτές τις ψηφιακές υπηρεσίες, είτε από το σπίτι τους είτε εν κινήσει. Και τα κίνητρα θα πρέπει να είναι ουσιαστικά, μόνιμα και να αφορούν όλους τους πολίτες, και όχι αποσπασματικά και με κριτήρια που αφήνουν εκτός μεγάλο αριθμό πολιτών. Και ο «κλήρος» για τα παραπάνω πέφτει στην κυβέρνηση, που είναι και η πλέον αρμόδια για τη θέσπιση τέτοιων κινήτρων.

Το 2021 είναι τουλάχιστον παράλογο τα ηλεκτρονικά είδη και οι ψηφιακές υπηρεσίες να φορολογούνται με τον ΦΠΑ που μπαίνει στα είδη πολυτελείας και οι πολίτες να πληρώνουν ακόμα το αναχρονιστικό «Σημιτόσημο» (που κινείται και στα όρια του Νόμου) στις υπηρεσίες κινητών επικοινωνιών, τη στιγμή που σήμερα οι τηλεπικοινωνίες και το Internet είναι εξίσου απαραίτητα με το ρεύμα και το νερό… ΧΡΗΜΑ 53

φάκελος - smart cities

επιτρέψετε να πιστεύουμε ότι η καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών σε ελάχιστες περιπτώσεις δήμων αποτέλεσε το βασικό κίνητρο για να προχωρήσουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό που θα οδηγήσει στην «έξυπνη» πόλη.

φάκελος - smart cities

«Κλειδί» οι διασυνδεδεμένες υπηρεσίες

ομίλου ΟΤΕ τον καθιστούν συνεργάτη επιλογής για κάθε δήμο που, μέσα από καινοτόμες τεχνολογίες και λύσεις Smart Cities, επιθυμεί να χτίσει ένα βιώσιμο μέλλον και να προσφέρει ποιότητα ζωής στους κατοίκους του.

Τα έργα «έξυπνων» πόλεων πρέπει πάντα να έχουν βασικό στόχο την εξυπηρέτηση των αναγκών των πολιτών του Λυκούργου Αντωνόπουλου, διευθυντή Πωλήσεων ICT του Ομίλου ΟΤΕ Στη νέα ψηφιακή εποχή, η ανάγκη μετασχηματισμού των πόλεων σε «ευφυείς» είναι επιτακτική για τη βιώσιμη ανάπτυξή τους. Οι πόλεις που υιοθετούν λύσεις και πρακτικές «έξυπνης» διακυβέρνησης, «έξυπνης» οικονομίας, «έξυπνης» κινητικότητας και «έξυπνου» περιβάλλοντος προσφέρουν στους κατοίκους τους καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και γίνονται πιο λειτουργικές, εξοικονομώντας πόρους. Με τις δυνατότητες που φέρνουν οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ICT) και Internet of Things (IoT) μπορούμε να δημιουργήσουμε υποδειγματικές αστικές υποδομές, που θα βελτιώσουν την καθημερινότητά μας. Το «κλειδί» της επιτυχίας προκειμένου οι πόλεις μας να αποκτήσουν διασυνδεδεμένες υπηρεσίες και να εξελιχθούν σε πρότυπα αστικά κέντρα είναι να δράσουμε συλλογικά. Δημοτικές αρχές, τοπικοί φορείς, επιχειρήσεις και πολίτες να συνεργαστούν και, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, να σχεδιάσουν από κοινού τις λύσεις που θα κάνουν τις πόλεις μας πιο ψηφιακές, αλλά και πιο ανθρώπινες. Στον όμιλο OTE, συνεργαζόμαστε με δήμους σε ολόκληρη τη χώρα, παρέχοντάς τους εξειδικευμένες λύσεις «ευφυών» πόλεων, παραμετροποιημένες σύμφωνα με τις κατά τόπους ανάγκες. Μερικές από τις λύσεις COSMOTE που προσφέρουμε είναι η Έξυπνη Διαχείριση Απορριμμάτων, ο Έξυπνος Φωτισμός, η Έξυπνη Στάθμευση, η Έξυπνη Κινητικότητα, η Έξυπνη Διαχείριση Υδάτων και η Έξυπνη Διαχείριση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Το μέγεθος, η τεχνογνωσία και η εμπειρία του 54

Μάιος - Ιούνιος 2021

του Πάρη Δεληγιαννάκη, διευθυντή Δημόσιου Τομέα της Vodafone Business

Η ανάγκη διαλειτουργικότητας των «έξυπνων» συστημάτων σε μια «έξυπνη» πόλη απαιτεί μια ολιστική μελέτη, που θα αντιμετωπίζει την πόλη ως ένα ενιαίο οικοσύστημα. σε βάθος τις ανάγκες, τις προτεραιότητες και τις επιθυμίες τους. Θα πρέπει να εστιάζουν στην αυτοματοποίηση λειτουργικών διαδικασιών, ώστε μέσα από την τεχνολογία να προκύψει εξοικονόμηση για τους πολίτες, ενώ με την κατάλληλη χρήση δεδομένων και ψηφιακών υποδομών θα μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερες και πιο βιώσιμες υπηρεσίες. Στη Vodafone οραματιζόμαστε πόλεις στις οποίες η καθημερινή λειτουργία μπορεί να αυτοματοποιηθεί και να δημιουργήσει νέες δυνατότητες για κατοίκους και επισκέπτες, όπως η «έξυπνη» διαχείριση στόλου, η προστασία θέσεων στάθμευσης ΑΜΕΑ, οι λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας, η μέτρηση της ποιότητας του αέρα, η τηλεμετρία, η βιώσιμη κινητικότητα κ.τ.λ.

Καθώς τα αστικά κέντρα μεγαλώνουν και συγκεντρώνουν ολοένα και περισσότερο πληθυσμό διεθνώς, δημιουργούνται όλο και μεγαλύτερες ανάγκες για πολίτες και επιχειρήσεις, που συνδέονται με μια σειρά από θέματα όπως η κυκλοφοριακή συμφόρηση, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, η μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας και η ζήτηση για καθοριστικές υπηρεσίες, όπως είναι οι Ζητούμενο η μακρόπνοη και συνεκτική στρατηγική δημόσιες συγκοινωνίες. Το Internet of Things προσφέρει τα εργαλεία σε όλες τις πόλεις να γίνουν «έξυπνες», ψηφιοποιώντας τις λειτουργίες τους και προσφέροντας μια καλύτερη και βελτιωμένη καθημερινότητα για τους πολίτες. Ουσιαστικά, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των πόλεων θα μας προσφέρει μια ευκαιρία να κάνουμε πιο πράσινες, βιώσιμες και ελκυστικές πόλεις, συμβάλλοντας έτσι στην οικονομική ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος και την ευημερία των πολιτών. του Πανταζή Χούλη, διευθυντή Μάρκετινγκ του Επιχειρησιακού Τομέα ΥπηρεΤα έργα «έξυπνων» πόλεων, προκειμένου να σιών του Ομίλου Intracom Telecom είναι επιτυχημένα, θα πρέπει να σχεδιαστούν έτσι ώστε να ενσωματώνουν την ανάγκη του Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του σύγχρομετασχηματισμού της παροχής των υπηρεσιών νου αστικού ιστού αποτελεί μια επείγουσα προς τους πολίτες, έχοντας πρώτα κατανοήσει αναγκαιότητα: Θα συμβάλει στη δημιουργία

Απαραίτητη η ολιστική προσέγγιση της καθημερινότητας της πόλης πριν την εφαρμογή «έξυπνων» λύσεων

Το βασικό ζητούμενο είναι βέβαια η μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας των ψηφιακών λύσεων που θα επιλεχθούν. Χρειάζεται επομένως μακρόπνοη και συνεκτική στρατηγική, που θα οδηγεί σε στοχευμένα και μετρήσιμα αποτελέσματα. Οι βασικοί πυλώνες ενός επιτυχημένου ψηφιακού μετασχηματισμού περιλαμβάνουν την εκπόνηση ενδελεχών μελετών πριν την υλοποίηση, την επιλογή αξιόπιστων τεχνολογιών συνδεσιμότητας και επικοινωνιών, καθώς και την ύπαρξη ενός ενιαίου οικοσυστήματος, που θα εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα των επιμέρους λύσεων, την ευχρηστία, το μειωμένο κόστος αλλά και την κεντρική επίβλεψη/διαχείριση. Παράλληλα, η εκπαίδευση και η εξοικείωση των εργαζομένων με τις ψηφιακές λύσεις θα μειώσουν τη γραφειοκρατία, θα ενισχύσουν τον βαθμό της εργασιακής τους ικανοποίησης και θα βελτιώσουν δραστικά την εικόνα του δήμου ή της περιφέρειας. Η Intracom Telecom, διαθέτοντας περισσότερα από 40 χρόνια εμπειρίας, προσφέρει ολοκληρωμένες, δοκιμασμένες και αξιόπιστες λύσεις, που εκτείνονται από την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, τον σχεδιασμό, την υλοποίηση, ως και την πλήρη λειτουργία και υποστήριξη εφαρμογών «έξυπνων» πόλεων. Οι προσφερόμενες λύσεις αποτελούνται από ένα πλούσιο χαρτοφυλάκιο συσκευών και αισθητήρων, καθώς και εξοπλισμού διασύνδεσης, που καλύπτει όλο το φάσμα των αναγκών μιας σύγχρονης πόλης, διαθέτοντας απεριόριστες δυνατότητες επέκτασης. Η ΙοΤ πλατφόρμα της Intracom Telecom διαχειρίζεται με ασφάλεια και οπτικοποιεί το σύνολο των πληροφοριών της υποδομής Internet of Things, αποτελώντας ουσιαστικά το «ψηφιακό κέντρο επιχειρήσεων» της πόλης.

του Θανάση Τσακαρισιάνου, sales director EUs & Sls-OEMs Channel της Schneider Electric Η ενσωμάτωση «έξυπνων» λειτουργιών σε ένα δυναμικό αστικό περιβάλλον αποτελεί βασικό στοιχείο στην ανάπτυξη και τον σχεδιασμό «έξυπνων» πόλεων. Τα κύρια ζητούμενα αποτελούν η βέλτιστη χρήση των εγκαταστάσεων καθώς και η ικανοποίηση των κατοίκων των πόλεων με την υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων. Τέτοια παραδείγματα είναι η ηλεκτροκίνηση –τόσο στις ιδιωτικές όσο και στις δημόσιες μεταφορές, συνοδευόμενη από την ανάπτυξη υποδομών φόρτισης–, καθώς και τα «έξυπνα» κτήρια, με λειτουργίες που απαντούν στις σύγχρονες απαιτήσεις των πολιτών. Βεβαίως, δεν πρέπει να ξεχνάμε το πράσινο αποτύπωμα των «έξυπνων» λύσεων, καθώς μέσα από τη διαδικασία της ψηφιοποίησης οδηγούμαστε σε βελτιστοποίηση της χρήσης ενέργειας στις πόλεις, άρα και σε μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Φυσικά, όλα τα παραπάνω χρειάζονται μια ολιστική προσέγγιση για την καθημερινότητα κάθε πόλης, προβαίνοντας στη σχεδίαση των κατάλληλων ψηφιακών λύσεων, που θα αποφέρουν μια πραγματική αύξηση στη συστημική απόδοση. Οι «έξυπνες» πόλεις απαρτίζονται από διάφορες επιμέρους λύσεις που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση. Αναφέροντας κάποια παραδείγματα, θα θέλαμε να εστιάσουμε στα κτήρια, κυρίως τα δημοτικά και όσα σχετίζονται με χρήση από το κοινό. Η αύξηση της απόδοσης των κτηρίων περνά μέσα από τη διαδικασία της «έξυπνης» λειτουργίας τους, απαντώντας

Η ελλιπής ενημέρωση και εκπαίδευση εκείνων που καλούνται να χειριστούν τα «έξυπνα» συστήματα, σε πολλές περιπτώσεις, οδηγεί και σε αρνητική στάση για τη χρήση τους.

στην αλλαγή της καθημερινότητάς τους από στατική σε δυναμική, λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής. Επίσης, απαραίτητος κρίνεται και ο εξηλεκτρισμός τους, μιας και η διαχείριση της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ πιο ευέλικτη, αποδοτική και εν δυνάμει οικονομικά ανταγωνιστική, βάσει της ορθής και έξυπνης χρήσης της. Εξάλλου, δεν είναι μακριά η στιγμή που και στη χώρα μας οι καταναλώσεις των κτηρίων θα καλύπτονται από τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ανανεώσιμων πηγών, συνθέτοντας ένα μικροδίκτυο μέσω του οποίου θα καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες τους, αυξάνοντας τη συνολική ανθεκτικότητα του συστήματος, πάντα με τη χρήση των κατάλληλων ψηφιακών λύσεων. Οι λύσεις της Schneider Electric για τις «έξυπνες» πόλεις εστιάζουν στην «έξυπνη» διαχείριση ενέργειας σε τομείς όπως οι μεταφορές, οι υδάτινοι πόροι, οι δημόσιες υπηρεσίες, τα κτήρια και οι κατοικίες. Ταυτόχρονα, προσφέρουμε την ένταξη όλων των επιμέρους συστημάτων σε μια ενιαία πλατφόρμα διαχείρισης, εξασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία των προσφερόμενων τεχνολογιών, βασισμένοι στη λογική μιας ολιστικής προσέγγισης και σχεδίασης. Βασικό εργαλείο για την επίτευξη των παραπάνω αποτελεί το EcoStruxure, η ανοιχτή, διαλειτουργική αρχιτεκτονική και πλατφόρμα της Schneider Electric, με δυνατότητα τοποθέτησης και άμεσης λειτουργίας (plug-andplay) και υποστήριξη του IoT σε όλους τους επιμέρους τομείς. ΧΡΗΜΑ 55

φάκελος - smart cities

ενός καθαρότερου και πιο βιώσιμου περιβάλλοντος, θα ενθαρρύνει τη συμμετοχή των πολιτών, θα αναπτύξει τις ψηφιακές τους δεξιότητες, θα βελτιώσει την ποιότητα της καθημερινότητάς τους και θα συνεισφέρει στην ευημερία των επιχειρήσεων και την οικονομική ανάπτυξη.

φάκελος - smart cities Κρίσιμο στοιχείο η διαλειτουργικότητα μεταξύ των «έξυπνων» συστημάτων

Από τον Γιάννη Αναστασάκο, γενικό διευθυντή Sales & System Integration της Space Hellas και τον Δημήτρη Μπακάκο, γενικό διευθυντή Integration της SingularLogic Οι «έξυπνες» πόλεις του «αύριο» προσελκύουν τους πολίτες, τους επισκέπτες και τις επιχειρήσεις, αξιοποιώντας ένα ψηφιακό οικοσύστημα που διασυνδέει πολλά επιμέρους «έξυπνα» υποσυστήματα: υποδομών, μεταφορών, ενέργειας, υγείας, ασφάλειας, «έξυπνων» κτηρίων, διαχείρισης έκτακτων περιστατικών κ.ά. Η Space Hellas και η SingularLogic, ενώνοντας τις δυνάμεις τους, δίνουν το «παρών» στον ψηφιακό μετασχηματισμό των σύγχρονων πόλεων αναπτύσσοντας ολοκληρωμένες λύσεις Smart & Safe Cities, ικανές να δημιουργήσουν ένα άρτιο ψηφιακό οικοσύστημα, με στόχο τη βελτίωση της εμπειρίας των πολιτών, της ασφάλειας, καθώς και των διαδικασιών λήψης αποφάσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. O όμιλος της Space Hellas διαθέτει καινοτόμες πλατφόρμες λογισμικού, που παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες σε διαφορετικούς τομείς δραστηριότητας μιας σύγχρονης πόλης. H πλατφόρμα Space Hellas Guardian διανύει την τρίτη γενιά εξέλιξης, με 15 χρόνια συνεχούς ανάπτυξης από τη διεύθυνση ΙΤ Eφαρμογών και R&D, συμβάλλοντας στην αυτοματοποιημένη και αποτελεσματικότερη τήρηση των εσωτερικών διαδικασιών και των πολιτικών ασφαλείας ενός δήμου. Η πλατφόρμα προσφέρει ενοποιημένη διαχείριση συστημάτων ασφαλείας και εφαρμογών, διαφορετικών κατασκευαστών, ενσωματώνοντας ένα πλήθος πιστοποιημένων ΙοΤ συσκευών. 56

Μάιος - Ιούνιος 2021

H συμμετοχή της Space Hellas στη Web-IQ διευρύνει τις λύσεις και τις υπηρεσίες του ομίλου στο Cybersecurity, αξιοποιώντας την πλατφόρμα Web-Intelligence, η οποία ανιχνεύει και αναλύει δεδομένα ευρείας κλίμακας, παρέχοντας τη δυνατότητα σε οργανισμούς, κρατικές υπηρεσίες, αλλά και σε δήμους, να αναλύουν γεγονότα και τάσεις για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας. H Space Hellas έχει να παρουσιάσει έργα αναφοράς στην ασφάλεια των πόλεων, συμμετέχει με σημαντικούς ρόλους σε μεγάλα ευρωπαϊκά έργα, που στόχο έχουν την ασφάλεια των πολιτών στις μεγάλες πόλεις, όπως το City. Risks (www.cityrisks.eu). Επίσης, συμμετέχει μαζί με τη SingularLogic και στο Be Secure Feel Secure (BSFS) του Δήμου Πειραιά, ένα σημαντικό ευρωπαϊκό έργο, που στόχο έχει να καταστεί ο δήμος ασφαλέστερη πόλη. Η στρατηγική συνεργασία της Space Hellas με την AgroApps δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο φάσμα λύσεων στον αγροτικό τομέα, αλλά και στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες, όπως AI, Big Data Analytics, IoT και 5G, χρησιμοποιώντας εξελιγμένα μαθηματικά μοντέλα, τεχνολογίες ML, δορυφορικά και μετεωρολογικά δεδομένα. Με την εξαγορά της SingularLogic, η Space Hellas επεκτείνει τις δυνατότητες ψηφιακής δι-

αχείρισης μιας σύγχρονης πόλης, διαθέτοντας και την πλατφόρμα SenseOne IoT της εταιρείας SenseOne (θυγατρική της SingularLogic), η οποία χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνολογίες IoT, που αποτελούν το μέσο ενοποίησης ήδη εγκατεστημένων και νέων συστημάτων σε ένα περιβάλλον «έξυπνης» πόλης για ένα πιο βιώσιμο μέλλον, στοχεύοντας στην ολιστική διαχείριση των «έξυπνων» πόλεων, στην ενεργοποίηση της συμμετοχής των πολιτών, στη βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων, στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς και τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος. Με τη χρήση αλγορίθμων AI και ML για τη βέλτιστη διαχείριση των υποσυστημάτων smart metering, smart building, smart parking, smart lighting, waste management κ.ά. H Space Hellas εξελίσσεται μαζί με την τεχνολογία και επιβεβαιώνει διαρκώς τον κορυφαίο ρόλο της στην ολοκλήρωση απαιτητικών έργων Digital Transformation. Οι στρατηγικές συνεργασίες της με τους μεγαλύτερους κατασκευαστικούς οίκους, αλλά και οι επενδύσεις της σε εταιρείες λογισμικού, όπως η SingularLogic, η Web-IQ και η AgroApps, της δίνουν τη δυνατότητα να δημιουργεί ολοκληρωμένες λύσεις στην αιχμή της τεχνολογίας και την τοποθετούν ανάμεσα στις ανταγωνιστικότερες εταιρείες στον χώρο.

του Στρατή Καλογρίδη, διευθυντή Επιχειρηματικής Μονάδας Δημοσίου και Προϊόντων Λογισμικού της Unisystems

των αιτημάτων των πολιτών. Σε μια εποχή που βρίθει «έξυπνων» κινητών συσκευών και ψηφιακά εγγράμματων πολιτών, το μέλλον των πόλεων θα βασιστεί σε νέους τρόπους επικοινωνίας και διαβίωσης, με περισσότερες και ταχύτερες υπηρεσίες και ανοιχτή πρόσβαση σε πληροφορίες. Οι δήμοι, αντίστοιχα, θα πρέπει να προσαρμόσουν τις λειτουργίες τους και να εφαρμόσουν λύσεις που θα επιτρέψουν τη συνεχή ανάπτυξή τους προς ένα οικονομικά αποδοτικό και βιώσιμο μοντέλο.

Προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στον μετασχηματισμό των πόλεων σε «έξυπνα» οικοσυστήματα. Εστιάζοντας στα λειτουργικά Μέχρι σήμερα, τα παραδοσιακά αστικά χαρακτηριστικά των πόλεων, τα ψηφιακά συμοντέλα έχουν αποτύχει να εξυπηρετήσουν στήματα back-office αποκτούν πολύ μεγάλη τις ανάγκες των πολιτών, καθώς βασίζονται σημασία. Ανεξάρτητα από το πόσο καινοτόμες σε βραχυπρόθεσμες προσεγγίσεις, που στόχο και καλά σχεδιασμένες είναι οι προς υλοποίηέχουν να καλύψουν άμεσες ανάγκες, χωρίς ση λύσεις, αν δεν υπάρχει η απαραίτητη δομή να εξετάζουν τις παραμέτρους της βιωσιμό- στον εκάστοτε δήμο, θα προκύψουν θεμελιώτητας των πόλεων και της διαρκούς κάλυψης δη ζητήματα σε ό,τι αφορά τόσο στην εκτέλεMAXI 50_21x14_XRIMA.pdf

15/6/21

ση όσο και στην εφαρμογή τους. Για τις προκλήσεις των σημερινών πόλεων, όπως η μαζική αστική ανάπτυξη, η βελτιστοποίηση της χρήσης πόρων και η παροχή υπηρεσιών που διαχειρίζονται με ευελιξία την προσφορά και τη ζήτηση, προτείνουμε την υιοθέτηση μιας «ανοιχτής» πλατφόρμας που θα λειτουργεί ως ο «εγκέφαλος» της πόλης. Η πλατφόρμα City2Live Data Utilization platform for Smart Cities, στην οποία επενδύουμε και την προωθούμε, είναι μια «ανοιχτή» πλατφόρμα που μετασχηματίζει ψηφιακά τις σύγχρονες πόλεις μέσω της ολοκληρωμένης χρήσης αστικών δεδομένων (διαχείριση καταστροφών, κινητικότητα, ύδρευση, απορρίμματα, στάθμευση, τουρισμός, μεταφορές, ενέργεια, περιβάλλον κ.ά.), περιλαμβανομένων και δεδομένων που συλλέγονται μέσω των τεχνολογιών Internet of Things (IoT) και των πληροφορικών συστημάτων των πόλεων. • • •

10:11 AM

ΧΡΗΜΑ 57

φάκελος - smart cities

Στρατηγική η «ανοιχτότητα» τεχνολογιών και δεδομένων

απολογισμός - Digital Banking Forum 2021

Τα επόμενα βήματα του χρηματοπιστωτικού κλάδου

βριδικό μοντέλο, νέες μορφές πληρωμών, νέες εφαρμογές και προσωποποιημένες ψηφιακές υπηρεσίες διαμορφώνουν την «επόμενη μέρα» στον τραπεζικό κλάδο, όπως τονίστηκε στο Digital Banking Forum 2021. Παρά το γεγονός ότι οι ψηφιακές συναλλαγές παρουσιάζουν τεράστια ανάπτυξη, φαίνεται ότι το φυσικό κατάστημα θα συνεχίσει να υπάρχει σε μια νέα μορφή. Τόσο αυτές όσο και οι λοιπές σύγχρονες τάσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα, όπως διαμορφώνονται στην Ελλάδα και το εξωτερικό στην εποχή της πανδημίας, κυριάρχησαν στο φετινό συνέδριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε μέσω της LiveOn, της ολοκληρωμένης ψηφιακής τεχνολογίας επιχειρηματικής επικοινωνίας του ethosGROUP, με πληθώρα διακεκριμένων ομιλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό και δεκάδες συνέδρους. Το Digital Banking Forum 2021 διοργανώθηκε από την ethosEVENTS σε συνεργασία με το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.

Μάιος - Ιούνιος 2021

com.gr και το οικονομικό και επενδυτικό περιοδικό ΧΡΗΜΑ για όγδοη χρονιά. Στην έναρξη του συνεδρίου, θεσμικό χαιρετισμό απηύθυνε ο κ. Βασίλης Παναγιωτίδης, διευθυντής της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, αναφερόμενος στους πυλώνες του στρατηγικού σχεδίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των πληρωμών λιανικής, στις επιμέρους δράσεις και το ψηφιακό ευρώ. Όπως ανέφερε: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκρίνει τις άμεσες πληρωμές. Ανακοινώθηκε μόλις η δημόσια διαβούλευση, με πρόθεση αναθεώρησης για βελτίωση αποτελεσματικότητας για τις άμεσες πληρωμές. Έως το τέλος του 2021 θα συνταχθεί το πανευρωπαϊκό σύστημα, που θα δίνει τη δυ-

Ο κ. Μάνος Μακρομάλλης, Founding Member, Excelon, Γενικός Γραμματέας, ΣΕΚΕΕ, αναφέρθηκε στον χώρο του fintech και στις καινοτομίες που εισήγαγε, καθώς και στη δεκαετή πορεία του Συνδέσμου Εταιρειών Κινητών Εφαρμογών Ελλάδας, που εκπροσωπεί περισσότερες από 75 εταιρείες. «Ο χώρος του fintech έχει ξεκινήσει από τις πληρωμές, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Το χρήμα μετατρέπεται πλέον σε ψηφιακό και blockchain, ενώ υλοποιούνται επενδύσεις σε ψηφιακά assets. Δημιουργούνται πανευρωπαϊκά και διεθνή πιστοληπτικά προφίλ των χρηστών. Συζητάμε για ψηφιακό ευρώ, ενώ η Κίνα δημιούργησε ήδη το ψηφιακό γουάν. Τα startups και οι νεοφυείς επιχειρήσεις έρχονται να υποστηρίξουν αυτές τις διαδικασίες» τόνισε ο κ. Μακρομάλλης. Στην κεντρική του ομιλία, με τίτλο “Physical Experience in a digital World. The evolving role of the branch”, ο κ. James White, Design Director, Allen International (Part of Accenture Interactive), επεσήμανε: «Στην Allen μάς ενδιαφέρουν πολύ οι ανθρώπινες εμπειρίες. Βελτιστοποιούμε τη λειτουργία των δικτύων. Υποστηρίζουμε την υπόσχεση του κάθε brand και αναδεικνύουμε το physical, παρέχοντας υψηλή καταναλωτική εμπειρία στο κατάστημα». Σημείωσε επίσης ότι «σε έναν ψηφιακό κόσμο, ο ανθρώπινος χαρακτήρας παραμένει πολύ σημαντικός. Οι πελάτες σήμερα ανταμείβουν τα καταστήματα που δείχνουν ευθύνη και ενσυναίσθηση. Αναπτύσσεται μια διακαναλική διάδραση. Υπάρχει ανάγκη επανασχεδιασμού της λειτουργίας κάθε υποκαταστήματος, που θα εξασφαλίζει τη δέσμευση των πελατών. Το μέλλον δεν είναι ψηφιακό ή φυσικό. Είναι και τα δύο μαζί. Τα καταστήματα πρέπει να είναι χώροι εκπαίδευσης, πληροφόρησης και συνεργασίας». Ο κ. Michael Wodzicki, Banking & Insurance Strategy Consulting, Deloitte, παρουσίασε την έρευνα αξιολόγησης ωρίμανσης της ψηφιακής τράπεζας, η οποία περιλαμβάνει 6 ελληνικές τράπεζες. Πρόκειται για παγκόσμια έρευνα που

συμπεριέλαβε 318 τράπεζες σε 39 χώρες, με ανάλυση περίπου 1.100 διαφορετικών λειτουργιών. Πρωτοπόροι και ψηφιακοί πρωταθλητές ανακηρύχθηκαν όμιλοι από την Τουρκία, την Ισπανία, το Βέλγιο, την Πολωνία και τη Σιγκαπούρη. Δύο ελληνικές τράπεζες ήταν “smart followers” της νέας τάσης. Όπως ανέφερε, «οι ελληνικές τράπεζες μπορούν να παραδειγματιστούν από τους ψηφιακούς πρωταθλητές ιδιαίτερα σε τρία σημεία-κλειδιά: ψηφιακό άνοιγμα λογαριασμών, πώληση ψηφιακών προϊόντων, εμπειρία του χρήστη». Σημείωσε ακόμη ότι «έχει νόημα να είναι κάποιος ψηφιακός πρωταθλητής, γιατί έχει καλύτερες επιδόσεις, χαμηλότερα κόστη και είναι πιο υγιής στην Covid era». Ο κ. Σωτήριος Γ. Κυριάκος, Διευθυντής, Διεύθυνση Ψηφιακών Δικτύων, Alpha Bank, επεσήμανε ότι «η πανδημία έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές. Έχουν μειωθεί δραστικά οι συναλλαγές στο ταμείο. Καταγράφεται αύξηση στα ATM και ψηφιακά στις εγχρήματες συναλλαγές. Το 2020 το 92% των συναλλαγών πραγματοποιήθηκε μακριά από το ταμείο. Το e-banking από 36% το 2019 έφθασε το 46% το 2020. Προχωράμε με άλματα. Τα logins μέσω mobile ανέρχονται πλέον στο 66%». Επεσήμανε δε ότι «ήδη, από τον Σεπτέμβριο, μπορεί κάποιος να γίνει πελάτης μας μέσα από mobile app. Συνεχίζουμε να κάνουμε μεγάλα ανοίγματα και θα υπάρξουν περαιτέρω βελτιώσεις στην εμπειρία του πελάτη». Ο κ. Κώστας Μακρυπίδης, Banking Senior Sales Segment Leader, OTE Group, ανέφερε ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι άκρως απαραίτητη στον τραπεζικό χώρο, ενώ παγκόσμιοι χρηματοπιστωτικοί κολοσσοί σκοπεύουν να επενδύσουν τεράστια κεφάλαια στην AI. Ήδη χρησιμοποιούνται ψηφιακοί βοηθοί και bots, ενώ προχωρά ραγδαία η αυθεντικοποίηση/ταυτοποίηση του χρήστη μέσα από βιομετρικά χαρακτηριστικά και άλλες τεχνολογίες αιχμής, αξιοποιώντας τις τεράστιες δυνατότητες που παρέχουν τα δίκτυα 5G. Όπως είπε, «οι τράπεζες πρέπει να βρουν στρατηγικό μοντέλο συνεργασίας με fintech οργανισμούς για να μπορούν να ακολουθήσουν τις εξελίξεις. Η προσέγγιση οmnichannel με επίκεντρο τον πελάτη θα πρέπει να εξασφαλίζει υψηλή εμπειρία». Τόνισε ακόμη ότι ο όμιλος ΟΤΕ έχει αλλάξει το προφίλ του, προσφέροντας καθετοποιημένες λύσεις σε πολυσύνθετα έργα στην Ελλάδα και το εξωτερικό με ευρεία γκάμα προϊόντων και λύσεων για τον χρηματοπιστωτικό κλάδο. ΧΡΗΜΑ 59

απολογισμός - Digital Banking Forum 2021

νατότητα άμεσων πληρωμών προς την Ευρώπη». Για το ψηφιακό ευρώ, εξέφρασε τους προβληματισμούς του, καθώς «ουδείς μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια. Η EE θα εκτιμήσει τους όρους χρήσης και της ευστάθειας. Θα πρέπει να έχουμε επιλογές για τις πληρωμές με ασφάλεια, ταχύτητα, με εύκολη χρήση και χαμηλό κόστος» επεσήμανε.

απολογισμός - Digital Banking Forum 2021

Ο κ. Χάρης Λιναρδάκης, ΙΒΜ Cloud Platform Leader, IBM Ελλάδας και Κύπρου, επεσήμανε στην ομιλία του ότι ενώ είναι επιτακτική η ανάγκη υιοθέτησης νέων τεχνολογιών, οι κίνδυνοι και οι απαιτήσεις στον τομέα της κυβερνοασφάλειας αυξάνονται. «Η όποια μετάβαση πρέπει να γίνεται με ασφάλεια και κάτω από κριτήρια. Η ανάπτυξη public cloud υπηρεσιών σε χρηματοοικονομικούς οργανισμούς επιβραδύνεται κατά 16%, εξαιτίας των προκλήσεων που προσφέρουν τόσο η ασφάλεια όσο και η συμμόρφωση στους κανόνες. Η διαφάνεια, η ασφάλεια και η συμμόρφωση μπορούν να βοηθήσουν στη διευκόλυνση της εξέλιξης στο cloud, για τον εκσυγχρονισμό των κρίσιμων workloads. Το IBM cloud για χρηματοοικονομικές υπηρεσίες παρέχει προστιθέμενη αξία» υπογράμμισε ο κ. Λιναρδάκης. Ο κ. Γιώργος Αναστασόπουλος, Sales Εngineer, Fortinet, παρουσίασε τις ολοκληρωμένες λύσεις της Fortinet, παγκόσμιου ηγέτη στην ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Αναφέρθηκε στην καινοτόμο λύση της Fortinet και στους στόχους της εταιρείας, αναλύοντας ενδελεχώς το πώς λειτουργεί η λύση SD-WAN και τα οφέλη που προσφέρει. «Η αποστολή της Fortinet είναι να προστατεύει άτομα, συσκευές και δεδομένα παντού» σημείωσε. Η Fortinet καινοτομεί με την πιο ολοκληρωμένη λύση ασφαλείας, την SD-WAN, η οποία επικεντρώνεται γύρω από την έννοια του δικτύου ασφαλείας, όπως τόνισε. Ο κ. Ανδρέας Τσαγκάρης, Διευθυντής Τεχνολογίας και Ανάπτυξης (CTO), Performance Technologies AE, ανέφερε ότι η Performance δραστηριοποιείται σχεδόν 30 χρόνια στον χώρο της πληροφορικής ως system integrator. «Συνεργαζόμαστε πολύ στενά με όλους τους μεγάλους παρόχους τεχνολογίας, εργαζόμενοι σε 4 βασικούς πυλώνες: cloud transformation, analytics, workflow, cybersecurity» σημείωσε. Αναφέρθηκε στη μοναδική θέση της Vertica στα analytics, λόγω των ανταγωνιστικών της πλεονεκτημάτων και μοναδικών παροχών. «Είναι η κύρια πλατφόρμα που χρησιμοποιείται ευρύτατα στον τραπεζικό χώρο. Είναι φιλική στον χρήστη. Αυτό που πετυχαίνει είναι να μπορέσει με την ελάχιστη δαπάνη χρόνου και κόπου να λύσει μια σειρά από προβλήματα και να 60

Μάιος - Ιούνιος 2021

αξιοποιήσει τα δεδομένα πολύ πιο γρήγορα από οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση» ανέφερε. Ο κ. Αντίγονος Παπαδόπουλος, Εμπορικός Διευθυντής, Cardlink, ανέφερε ότι το 2020 η αξία των συναλλαγών άγγιξε τα 34 δισ. ευρώ περίπου (μεταβολή -3%), με το πλήθος των συναλλαγών να ανέρχεται κοντά στο 1,2 δισ. ευρώ (μεταβολή +15) για την ελληνική αγορά. Όσον αφορά στο ηλεκτρονικό εμπόριο, η αξία των συναλλαγών διαμορφώθηκε στα 4 δισ. ευρώ (μεταβολή +15%), το πλήθος των συναλλαγών άγγιξε τα 106 εκατ. ευρώ (μεταβολή +70%) και τα τερματικά έφτασαν συνολικά τις 770.000 (μεταβολή +40.000). Με βάση τα ίδια στοιχεία, η αξία συναλλαγής μέχρι 10 ευρώ καλύπτει πλέον το 42% του συνόλου και το 23% οι συναλλαγές μέχρι 5 ευρώ. Οι συναλλαγές μέχρι 2 ευρώ διαμορφώνονται στο 8%. Το 90% των ηλεκτρονικών συναλλαγών πραγματοποιούνται με χρεωστικές κάρτες, με τη μέση απόδειξη να ανέρχεται στα 26 ευρώ, όταν στο e-commerce η μέση απόδειξη διαμορφώνεται στα 55 ευρώ. Αναφερόμενος στις αποδείξεις των τερματικών, σημείωσε πως στον νέο στόλο τερματικών Android υπάρχει η δυνατότητα επιλογής αποστολής αντιγράφου με SMS ή e-mail στο μενού της συσκευής (αντίγραφο καταναλωτή). Η κ. Σταυρούλα Καμπουρίδου, Διευθύνουσα Σύμβουλος, ΔΙΑΣ (Διατραπεζικά Συστήματα ΑΕ), αναφέρθηκε στην ανάπτυξη και τη λειτουργία του Συστήματος Πληρωμών ΔΙΑΣ. «Ως εθνικός φορέας εκκαθάρισης πληρωμών, το 2020 πραγματοποιήσαμε 286 εκατομμύρια transactions, διακινώντας περίπου 300 δισ. ευρώ. Η ΔΙΑΣ εξυπηρετεί 1.112 οργανισμούς» σημείωσε. Το 2021 θα αποτελέσει σταθμό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα στον χώρο των πληρωμών, καθώς η ΔΙΑΣ ανήκει από τις 15 Ιανουαρίου 2021 στην ευρωπαϊκή ομάδα των συστημάτων εκκαθάρισης και διακανονισμού που επεξεργάζονται Άμεσες Πληρωμές (SCT Instant). Μέχρι το τέλος του 2021 όσες τράπεζες, και πανευρωπαϊκά αντίστοιχοι οργανισμοί όπως ο ΔΙΑΣ, λειτουργούν βάσει του TARGET 2 οφείλουν να περάσουν στο μοντέλο TARGET Instant Payment Settlement (TIPS), με αποτέλεσμα οι συναλλαγές και οι μεταφορές χρημάτων να ολοκληρώνονται μέσα σε δευτερόλεπτα. Ο κ. Ronald Raffensperger, CTO Digital Transformation, Financial Services Industry, Huawei Technologies, αναφέρθηκε στην εμπειρία της Huawei στις πληρωμές, καθώς μεγάλο κομμάτι του μετασχημα-

Ο κ. Andrius Biceika, Deputy CEO, Revolut Bank, ανέφερε ότι η Revolut αποτελεί την πρώτη πραγματικά παγκόσμια χρηματοοικονομική super app, που ξεκίνησε πριν από περίπου 6 χρόνια και σήμερα έχει περίπου 15 εκατομμύρια χρήστες λιανικής και 500 χιλιάδες επιχειρήσεις, λειτουργεί σε περισσότερες από 35 χώρες, απασχολεί περισσότερους από 2.200 εργαζομένους, ενώ οι συνολικές επενδύσεις έως σήμερα ανέρχονται σε περισσότερα από 900 εκατ. δολ. «Στην Ελλάδα, τώρα, έχουμε πάνω από 300.000 πελάτες, μια αύξηση πάνω από 50% το 2020. Οι συναλλαγές τριπλασιάστηκαν το 2020, με το 95% όλων των πληρωμών να αφορά ανέπαφες συναλλαγές. Ετοιμαζόμαστε να ανοίξουμε κι άλλα υποκαταστήματα στη χώρα» ανέφερε. Σημείωσε, επίσης, ότι η Revolut προσφέρει καλές συναλλαγματικές ισοτιμίες και παρέχει ασφάλεια στις συναλλαγές στο εξωτερικό. Ο κ. Παναγιώτης Μαρκίδης, Co-Founder, Neos Beyond Payments, ανέφερε ότι πρόκειται για μια ελληνική startup με στόχο τη δημιουργία νέων εμπειριών πληρωμών. «Ξεκινήσαμε με τα wearables, όπως είναι τα βραχιόλια, και συνεχίζουμε με νέα προϊόντα. Οδηγός της προσπάθειάς μας είναι η λογική ότι πληθώρα αντικειμένων μπορεί να μετατραπεί ως μέσο πληρωμής. Ερχόμαστε να προσφέρουμε μια διαφορετική εμπειρία, ξεχωριστή, εύκολη, ασφαλή, απροβλημάτιστη. Γι’ αυτό ξεκινήσαμε με τα κοσμήματα και άλλα wearables, που επιδιώκει ο καταναλωτής να χρησιμοποιήσει. Βλέπουμε μπροστά μας μια αναδυόμενη αγορά, που παρουσιάζει σημαντική αύξηση ετησίως» επεσήμανε. Συνδυάζοντας την τέχνη της κοσμηματοποιίας με τεχνολογίες αιχμής, η Neos δημιουργεί μοντέρνα, εύχρηστα και χωρίς μπαταρία μέσα πληρωμής.

Ο κ. Παναγιώτης Διβριώτης, Chief Retail Officer, Attica Bank, ανέφερε ότι η πανδημία παρουσίασε ένα μοντέλο που πρωτοείδαμε το 2015 με τα capital controls. «Όπως τότε, αυξήθηκε ραγδαία η χρήση της πιστωτικής, τώρα αυξήθηκε σημαντικά το internet και mobile banking. Αυτές οι αλλαγές ήρθαν για να μείνουν, επειδή η ελληνική κοινωνία είναι πλέον αρκετά ώριμη ψηφιακά» ανέφερε, σημειώνοντας ότι «το 2020 δουλέψαμε πάνω στην υλοποίηση του υβριδικού μοντέλου σε μεγάλη λεπτομέρεια και πλέον περνάμε σταδιακά στη φάση υλοποίησης. Όλα αυτά υπό το πρίσμα της παροχής της βέλτιστης εμπειρίας στον πελάτη μας. Ο λόγος των καταστημάτων μας στο υβριδικό μοντέλο είναι καθοριστικός. Πάντοτε ο πελάτης θα έχει την ανάγκη να διαδράσει για κάποια θέματα». Ο κ. Bryn Coulthard, Executive Director, Digital Banking, NCR, ανέφερε ότι η NCR είχε ξεκινήσει με την παραγωγή ταμειακών μηχανών και στη συνέχεια άρχισε να εισέρχεται σε διάφορους τομείς του τραπεζικού συστήματος. «Διαβλέψαμε από πολύ νωρίς την προοπτική του digital banking, ώστε να πάμε ένα βήμα παραπέρα την ψηφιακή εμπειρία. Αυτή τη στιγμή, είμαστε μία από τις 5 πιο δημοφιλείς εφαρμογές mobile στην Αμερική. Συνεργαζόμαστε με περισσότερες από 150 fintech, γιατί είναι αυτές οι οποίες διαβλέπουν τις ανάγκες των πελατών τους και με τη σειρά τους βοηθούν κι εμάς να βλέπουμε αυτό που έρχεται» ανέφερε, επισημαίνοντας ότι «θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες, ώστε η ψηφιακή τραπεζική να γίνει πιο αποτελεσματική και κυρίως πιο προσωποποιημένη. Υπάρχει μεγάλη ευκαιρία περαιτέρω ανάπτυξης στον τομέα των προσωποποιημένων προϊόντων και υπηρεσιών για τα επόμενα χρόνια. Αυτό θα αποτελέσει στο μέλλον τον μεγαλύτερο όγκο συναλλαγών στον τραπεζικό τομέα». • • • ΧΡΗΜΑ 61

απολογισμός - Digital Banking Forum 2021

τισμού που συμβαίνει συντελείται στην Κίνα. «Όλοι μας, ιδιαίτερα σε αυτήν την πανδημία, βασιζόμαστε στις κινητές συσκευές για τα πάντα. Η Huawei αλλάζει πάρα πολύ λόγω της πανδημίας. Μία από τις βασικές καινοτομίες ήταν η χρήση των QR codes για τις πληρωμές. Στην Κίνα όλες οι πληρωμές είναι ψηφιακές. Θα πρέπει όλες οι υπηρεσίες να είναι διαθέσιμες από το κινητό τηλέφωνο» ανέφερε ο κ. Raffensperger, τονίζοντας ότι «αν δεν είστε στο επίκεντρο των εξελίξεων, θα χάσετε τους πελάτες σας. Όλες οι εφαρμογές πρέπει να ενσωματωθούν σε μία πλατφόρμα, ένα super app, όπου κάθε τράπεζα μπορεί να χρησιμοποιήσει μια διαφορετική παραμετροποίηση».

[φάκελος] funding

«Έκρηξη» επιχειρηματικών δανείων 33 δισ. φέρνει το Ταμείο Ανάκαμψης

εγάλο ενδιαφέρον από Έλληνες και ξένους επενδυτές καταγράφεται στις πρώτες επαφές που έχουν με τις τράπεζες, βολιδοσκοπώντας τις δυνατότητες δανειοδότησης επενδύσεων μέσω των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Πρόκειται για ποσό σχεδόν 13 δισ. ευρώ, το οποίο θα λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά, για να μοχλευτεί ένα συνολικό ποσό ιδιωτικών επενδύσεων πάνω από 30 δισ. ευρώ. Επενδυτικά projects στους τομείς της ενέργειας, της απολιγνιτοποίησηs, της ψηφιοποίησης, της αμυντικής βιομηχανίας, αλλά και του Ελ-

Μάιος - Ιούνιος 2021

ληνικού, φαίνεται να είναι έτοιμα και περιμένουν την εκκίνηση της επίσημης διαδικασίας προκειμένου να υποβληθούν στις τράπεζες. Ήδη στους τραπεζικούς ομίλους έχουν δημιουργηθεί ειδικά γραφεία, με τη συνεργασία των σχετικών διευθύνσεων, που συζητούν με πελάτες πιθανές επενδύσεις και λειτουργούν συμβουλευτικά, με στόχο την επιτυχή ένταξη των έργων στο Ταμείο, αλλά και την εξασφάλιση του απαιτούμενου τραπεζικού δανεισμού. Σύμφωνα με κορυφαία κυβερνητικά στελέχη,

Έρχεται νομοσχέδιο Τα έργα θα αξιολογούνται με αυτόματες και ταχύτατες διαδικασίες μέσω του τραπεζικού συστήματος, εθνικού και ευρωπαϊκού, ενώ σχεδιάζεται να κατατεθεί τον επόμενο μήνα στη Βουλή νομοσχέδιο για την αξιολόγηση των επενδυτικών έργων που θα χρηματοδοτηθούν από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, και θα προσδιορίζονται επακριβώς τα κριτήρια επιλεξιμότητας των επενδύσεων σε πέντε τομείς: στην ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση, την εξωστρέφεια, την έρευνα & ανάπτυξη και τις εξαγορές & συγχωνεύσεις. H σχετική νομοθεσία για την επιλεξιμότητα και τις προδιαγραφές θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στον Ιούνιο, προκειμένου οι επενδυτές να επισπεύσουν την προετοιμασία τους, καθώς τα χρονικά περιθώρια περιορίζονται. Η διαδικασία προβλέπει ότι από τη στιγμή που θα καθοριστούν τα επιλέξιμα σχέδια και δεν θα γίνεται υπέρβαση των προβλεπόμενων για την επένδυση ποσοστών κρατικών ενισχύσεων, η τελική αξιολόγηση θα προχωρά γρήγορα. Μετά την έγκριση του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης, θα εκταμιευθούν οι προκαταβολές του 13% τόσο για τα δάνεια όσο και για τις επιχορηγήσεις, δηλαδή συνολικά περίπου 4 δισ. ευρώ. Από αυτά, για τα δάνεια θα προορίζεται περίπου 1,65 δισ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά στα ποσοστά ενίσχυσης, το δάνειο μηδενικού επιτοκίου θα ανέρχεται σε 30%-50%, η ίδια συμμετοχή σε τουλάχιστον 20% και το υπόλοιπο ποσοστό θα καλύπτεται από τις τράπεζες.

φάκελος - funding

αναμένεται να μπουν στην τελική φάση επεξεργασίας επενδυτικά σχέδια που μπορούν να κινητοποιήσουν άμεσα το ένα τρίτο των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ σημαντική προεργασία θα πρέπει να γίνει προκειμένου να διαμορφωθούν οι συνθήκες για την απορρόφηση των υπόλοιπων κεφαλαίων που θα έρθουν στη χώρα μας.

Το φάσμα των επενδύσεων και οι προϋποθέσεις Το φάσμα των πιθανών επενδύσεων είναι πολύ μεγάλο, περιλαμβάνοντας από AΠE και αποθήκευση ενέργειας, υδρογόνο και τη χρήση του στην παραγωγή ενέργειας, τις μεταφορές και στη βιομηχανία, υποδομές ενέργειας (καλώδια, αγωγοί αερίου), μέχρι τη διαχείριση απορριμμάτων, υποδομές δρόμων, τουρισμό, scalability ελληνικών εταιρειών (συγχωνεύσεις) και ΣΔIT. Οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι επιχειρήσεις ή τα έργα είναι: Οι επιχειρήσεις που θα χρηματοδοτηθούν πρέπει, καταρχάς, να είναι αξιόχρεες (Bankable) και επιπλέον το έργο για το οποίο αιτούνται χρηματοδότηση να πληροί τα κριτήρια επιλεξιμότητας του Ταμείου. Η δυνατότητα του φορέα της επένδυσης να συνεισφέρει ιδία συμμετοχή και το ύψος αυτής αποτελεί σημαντικό παράγοντα.

Συνολικά, «ξεκλειδώνονται» 31 δισ. ευρώ (17% του ΑΕΠ), εκ των οποίων τα 18 δισ. σε επιδοτήσεις και τα 13 δισ. σε δάνεια μηδενικού επιτοκίου.

Η διοχέτευση θα γίνεται μέσα από 3 κανάλια: 1. Τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κυρίως ΕΤΕπ και EBRD, που θα ασχοληθούν με μεγαλύτερα επενδυτικά σχέδια. Ήδη η κυβέρνηση έχει υπογράψει συμφωνία με την ΕΤΕπ για τη διαχείριση επενδύσεων 5 δισ. ευρώ, που σημαίνει ότι θα διαχειριστεί τουλάχιστον 2,5 δισ. ευρώ από τα 13 δισ. ευρώ των δανείων που δικαιούται η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης, δεδομένου του ότι το δάνειο θα φτάνει έως το 50% της επένδυσης. 2. Τις εμπορικές τράπεζες, εντός και εκτός Ελλάδας. 3. Την Εquity Platform, που θα απευθύνεται σε ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις και θα πάρει πολύ μικρότερο μερίδιο από τα δύο πρώτα κανάλια.

Επί της ουσίας, το κράτος θα βάλει μέχρι το 50% του κόστους της επένδυσης και οι τράπεζες και οι επενδυτές το άλλο μισό. Η επιλογή αυτή γίνεται για να υπάρχει συνευθύνη και να αποφευχθούν οι πρακτικές του παρελθόντος, που κόστισαν αρκετά στο Δημόσιο. Δεν πρόκειται να δοθούν δωρεάν χρήματα. ΧΡΗΜΑ 63

φάκελος - funding

Συνολική αύξηση πιστώσεων στον επιχειρηματικό τομέα (2021-2026)

Ένας ανεξάρτητος ελεγκτής, εγκεκριμένος από το Υπουργείο Οικονομικών, θα αξιολογεί την επιλεξιμότητα της επένδυσης και θα επαληθεύει τη μέγιστη κρατική ενίσχυση. Αν μια επένδυση είναι επιλέξιμη, οι τράπεζες προχωρούν στην αξιολόγηση της αξιοπιστίας του επενδυτή και της σκοπιμότητας της επένδυσης σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια. Τα δάνεια θα δίνονται στις τράπεζες σε δόσεις των 100-200 εκατ. ευρώ κάθε φορά και όταν συμβασιοποιείται ένα μεγάλο ποσοστό, θα μπορεί να δίνεται η επόμενη δόση. Η αποπληρωμή του κεφαλαίου καθώς και οι τόκοι γίνονται από τον επενδυτή σε ξεχωριστούς λογαριασμούς, έναν στην Εμπορική Τράπεζα και έναν στην Ελληνική Κυβέρνηση. Πάντως, το συνολικό πρόγραμμα θα είναι «ανοιχτό» για τρία με τέσσερα χρόνια τουλάχιστον.

Πακτωλός ρευστότητας Ύστερα από μία δεκαετία βαθιάς οικονομικής κρίσης και ανάκαμψης, χωρίς δάνεια, η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία στις τράπεζες να ανοίξουν και πάλι τη στρόφιγγα των δανείων στις επιχειρήσεις και να βγουν κερδισμένες από τη δημιουργία νέων χαρτοφυλακίων υγιών δανείων, μετά το μεγάλο «ξεφόρτωμα» των μη εξυπηρετούμενων. Τα κορυφαία στελέχη των τραπεζών δεν κρύβουν την αισιοδοξία τους για το νέο αναπτυξιακό περιβάλλον που θα δημιουργήσει το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Alpha Bank έγινε η 64

Μάιος - Ιούνιος 2021

Θα προσδιορίζονται επακριβώς τα κριτήρια επιλεξιμότητας των επενδύσεων σε πέντε κρίσιμους τομείς. πρώτη τράπεζα που αντλεί νέα κεφάλαια από τους μετόχους για να υποστηρίξει τις νέες δανειοδοτήσεις. Ο διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας, Βασίλης Ψάλτης, σε κάθε δημόσια τοποθέτησή του επισημαίνει ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν αποτελεί μόνο μια μεγάλη ευκαιρία για την οικονομία, αλλά μπορεί και να φέρει μεγάλα οφέλη στις τράπεζες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Alpha Bank, οι πόροι του Ταμείου θα προκαλέσουν μια θεαματική αύξηση της πιστωτικής επέκτασης προς τον επιχειρηματικό τομέα. Σε όλη τη διάρκεια του ευρωπαϊκού προγράμματος, έως το 2026, οι τράπεζες θα χορηγήσουν νέα επιχειρηματικά δάνεια 33 δισ. ευρώ, ενώ μέχρι το 2024 θα χορηγηθούν δάνεια ύψους 24 δισ. ευρώ. Για να γίνει αντιληπτό πόσο ισχυρή ώθηση θα δώσει το Ταμείο Ανάκαμψης στις χορηγήσεις των επιχειρηματικών δανείων, αρκεί να αναφερθεί ότι το ποσό των 33 δισ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα χορηγηθούν έως το 2026 αντιστοιχεί περίπου στο 50% του συνόλου του υπολοίπου δανείων σε μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις τον Μάρτιο του 2021, το οποίο ανερχόταν σε 66,4 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος.

Το Ταμείο Ανάκαμψης φέρνει μια πρωτοφανή κινητοποίηση πόρων σε μια τόσο σύντομη περίοδο. Συνολικά, «ξεκλειδώνονται» 31 δισ. ευρώ (17% του ΑΕΠ), εκ των οποίων τα 18 δισ. σε επιδοτήσεις και τα 13 δισ. σε δάνεια μηδενικού επιτοκίου, που εκτιμάται ότι θα κινητοποιήσουν πρόσθετες επενδύσεις 27 δισ. ευρώ. Το 33% των πόρων θα κατευθυνθούν στην πράσινη μετάβαση, 29% στην απασχόληση και κοινωνική συνοχή, 26% σε ιδιωτικές επενδύσεις και 12% στην ψηφιακή μετάβαση. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων της Alpha Bank, το Ταμείο Ανάκαμψης θα προσθέσει 1,2%-2% του ΑΕΠ στον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης.

Προτεραιότητα οι ιδιωτικές επενδύσεις Το Ταμείο Ανάκαμψης δίνει μια απάντηση στην αγωνία των ελληνικών τραπεζών για την επόμενη ημέρα, μετά την εκκαθάριση των προβληματικών χαρτοφυλακίων δανείων που κληρονόμησαν από τη δεκαετή οικονομική κρίση. Από τη μια πλευρά, η ταχύτατη μείωση των δεικτών μη εξυπηρετούμενων δανείων από σχεδόν 50% σε χαμηλά μονοψήφια ποσοστά θα οδηγήσει στην εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών και θα τους επιτρέψει να ασχοληθούν και πάλι με τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας. Από την άλλη, όμως, η συρρίκνωση των χαρτοφυλακίων δανείων δεν παύει να προκαλεί μια απώλεια εσόδων από τόκους και οι τράπεζες θα απαιτηθεί, το συντομότερο δυνατόν, να αντικαταστήσουν τα κόκκινα δάνεια που εκκαθαρίζονται με πράσινα (εξυπηρετούμενα) δάνεια, για να δημιουργήσουν νέες και βιώσι-

Το 2016 ήταν η τελευταία χρονιά κατά την οποία οι ροές νέων δανείων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν οριακά αρνητικές. Στο τέλος του 2016, το υπόλοιπο των δανείων αυτής της κατηγορίας ήταν 87,5 δισ. ευρώ. Τα επόμενα χρόνια, οι ροές αυξήθηκαν, για να ανέλθουν στα 6,7 δισ. ευρώ το 2020. Όμως, παράλληλα, μεγάλος αριθμός δανείων διαγράφηκαν ή τέθηκαν εκτός τραπεζικών ισολογισμών, με αποτέλεσμα να επέλθει μια δραματική συρρίκνωση του υπολοίπου τους, στα 66,4 δισ. ευρώ, τον Μάρτιο του 2021. Πρόκειται για μια μείωση του υπολοίπου δανείων το ύψος της οποίας ξεπέρασε τα 21 δισ. ευρώ μέσα σε τέσσερα χρόνια, και υπάρχουν πλέον βάσιμες προσδοκίες ότι μπορεί να αναπληρωθεί χάρη στο Ταμείο Ανάκαμψης.

Ψηλά ο πήχης για το τραπεζικό σύστημα Πάντως, η δυνατότητα μεγάλης αύξησης των χορηγήσεων μέσα στην επόμενη πεντα-

ετία δεν προσφέρεται στις τράπεζες ως μια εύκολη διαδικασία, που θα διεκπεραιωθεί αυτόματα, χωρίς μεγάλη προσπάθεια από την πλευρά τους.

φάκελος - funding

μες ροές εσόδων και να «χτίσουν» ξανά την κερδοφορία τους. Μάλιστα, αυτήν τη φορά, έχοντας αντλήσει διδάγματα από κακές εμπειρίες του πρόσφατου παρελθόντος και προσαρμόζοντας την πολιτική τους στην ανάγκη για ένα νέο, βιώσιμο, παραγωγικό και εξωστρεφές μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να αποφύγουν μια πιστωτική «έκρηξη» προς την κατεύθυνση των καταναλωτικών δανείων και να χρηματοδοτήσουν πρωτίστως τις ιδιωτικές επενδύσεις. Αυτήν ακριβώς τη δυνατότητα ενισχύει το Ταμείο Ανάκαμψης, που θα επιτρέψει στις τράπεζες να προχωρήσουν σε μια πρωτοφανή αύξηση των εκταμιεύσεων δανείων προς τον επιχειρηματικό τομέα και να αυξήσουν το συνολικό υπόλοιπο των δανείων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις θεαματικά μέσα σε μια πενταετία. Η σημασία αυτής της εξέλιξης γίνεται εμφανής αν ανατρέξει κανείς στα στοιχεία που αποτυπώνουν με σαφήνεια τη ραγδαία συρρίκνωση του χαρτοφυλακίου επιχειρηματικών δανείων τα τελευταία χρόνια: η «αναιμική» αύξηση των χορηγήσεων συνδυάστηκε με εκτεταμένο «ξεφόρτωμα» προβληματικών επιχειρηματικών δανείων με τιτλοποιήσεις και πωλήσεις.

Αντίθετα, ο πήχης της δυσκολίας είναι τοποθετημένος αρκετά ψηλά, καθώς: Η ταχύτατη αύξηση των χορηγήσεων επιβάλλει στις τράπεζες να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση, θέμα στο οποίο αναφέρθηκε πρόσφατα με αρκετά επιτακτικό τρόπο και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας. Με τα σημερινά δεδομένα, τα κεφάλαια των τραπεζών φαίνεται να επαρκούν για να αντιμετωπιστούν οι ζημιές που θα φέρει η εξυγίανση των χαρτοφυλακίων, όμως στην πορεία θα χρειαστεί να ενισχύσουν και πάλι την κεφαλαιακή τους βάση με εκδόσεις μετοχών ή ομολόγων, για να υποστηρίξουν μια μεγάλη αύξηση των δανείων. Η Alpha Bank ήταν η πρώτη τράπεζα που αναγνώρισε αυτήν την ανάγκη για αναπτυξιακές αυξήσεις κεφαλαίου και θεωρείται βέβαιο ότι, μεσοπρόθεσμα, στην ίδια κατεύθυνση θα κινηθούν και οι άλλες τράπεζες. Η μεγάλη αύξηση στις χορηγήσεις επιχειρηματικών δανείων απαιτεί και διαφορετικό τρόπο εσωτερικής οργάνωσης των τραπεζών, ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την ανάγκη εξεύρεσης και αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων. Για παράδειγμα, η Alpha Bank έκανε γνωστό ότι δημιουργεί ειδική ομάδα συντονισμού του σχεδίου χορήγησης δανείων στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ προσαρμόζει κατάλληλα το πλαίσιο αξιολόγησης κινδύνων, ώστε αυτό να ευθυγραμμίζεται με τις αναπτυξιακές προοπτικές που δημιουργεί το Ταμείο Ανάκαμψης. Επίσης, δημιουργεί εξειδικευμένες λειτουργίες νομικής και λειτουργικής υποστήριξης και αναπτύσσει ειδικά καινοτομικά προϊόντα που θα συνδέονται με το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως ένα επενδυτικό ταμείο που θα δώσει τη δυνατότητα σε θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές να τοποθετήσουν κεφάλαια σε επενδυτικά σχέδια του Ταμείου Ανάκαμψης.

Ουσιαστικά, το τραπεζικό σύστημα καλείται σε πολύ σύντομο χρόνο «να γυρίσει τον διακόπτη» της λειτουργίας του και αντί να ασχολούνται στρατιές στελεχών με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, να στραφούν στην προώθηση των επενδυτικών σχεδίων που θα υποστηριχθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ταυτόχρονα, τα κεφάλαια των τραπεζών, αντί να «καίγονται» από τις ζημιές που δημιουργούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θα πρέπει να υποστηρίξουν τις νέες χορηγήσεις δανείων. Μεγάλες αλλαγές, από τις οποίες θα κριθεί τελικά και το αν θα καταφέρουν οι τράπεζες να παρουσιάσουν τα διψήφια ποσοστά απόδοσης κεφαλαίου που υπόσχονται σήμερα οι διοικήσεις. • • • ΧΡΗΜΑ 65

απολογισμός - coffee business forum

Η καφεστίαση μετά το άνοιγμα της αγοράς

ε μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το πρώτο Coffee Business Forum, την Παρασκευή 28 Μαΐου 2021, από την ethosEVENTS σε συνεργασία με το portal coffeemag.gr και το περιοδικό Coffee+Brunch, μέσω της LiveOn, της ολοκληρωμένης ψηφιακής τεχνολογίας επιχειρηματικής επικοινωνίας του ethosGROUP.

Στο Coffee Business Forum 2021, που διεξήχθη στη δύσκολη εποχή της πανδημίας, την οποία συνεχίζουμε να βιώνουμε, άνθρωποι από τον χώρο της καφεστίασης αλλά και θεσμικοί και κυβερνητικοί παράγοντες κλήθηκαν να περιγράψουν τα νέα δεδομένα και να μοιραστούν σκέψεις και ιδέες για το μέλλον με έναν και μοναδικό στόχο: την ενδυνάμωση της αγοράς και του κλάδου του καφέ, που το προηγούμενο διάστημα άλλαξε άρδην και υπέστη «πλήγμα» λόγω του κορωνοϊού.

Με μια είδηση ξεκίνησε το forum, διά στόματος του κ. Παναγιώτη Σταμπουλίδη, γενικού γραμματέα Εμπορίου και 66

Μάιος - Ιούνιος 2021

Προστασίας του Καταναλωτή, ο οποίος ανήγγειλε την αποχώρησή του από το Υπουργείο Ανάπτυξης. «Μιας και είναι η τελευταία μέρα μου στο Υπουργείο Ανάπτυξης, θέλω να πω πως η αγωνία που μας μετέφεραν οι εκπρόσωποι του κλάδου για τις ανάγκες του μου δημιούργησε ένα αίσθημα ευθύνης. Η κρίση σίγουρα δεν θα μας βρει όλους μαζί, κάποιοι δεν θα αντέξουνε. Οι κρίσεις δημιουργούν όμως και ευκαιρίες» είπε χαρακτηριστικά. «Ο κλάδος, μετά από μια παρατεταμένη περίοδο περιορισμών, βρίσκεται σε νέα εποχή, που πρέπει να ξαναβρεί τον ρυθμό του και να επουλώσει τις πληγές που αφήνει πίσω η πανδημία» δήλωσε, μεταξύ άλλων.

κλάδος της εστίασης το 2020 κατέγραψε μεσοσταθμική μείωση 37,7%» δήλωσε, μεταξύ άλλων. Ο κ. Γιάννος Β. Μπενόπουλος, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Καφέ (ΕΕΚ), κατά τον θεσμικό του χαιρετισμό, τόνισε πως η αγορά του καφέ παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα δημιουργούσε και δημιουργεί νέα trends. Εκτενή αναφορά έκανε ο κ. Μπενόπουλος στα κρούσματα λαθρεμπορίου. Για τη γενική εικόνα του κλάδου είπε πως τα πράγματα, γενικότερα, είναι δύσκολα και έδωσε έμφαση στην ανάγκη λήψης «εξυπνότερων» και όχι αποκλειστικά οριζόντιων μέτρων, όπως συνέβη το προηγούμενο διάστημα.

ΠΑΝΕΛ Ι Στον εναρκτήριο λόγο του, ο κ. Γιώργος Καββαθάς, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ), αναφέρθηκε στις συνέπειες που επέφερε στον κλάδο της καφεστίασης η πανδημία. «Ο οικονομικός δείκτης έχασε 40 μονάδες εν καιρώ Covid-19 και όλο αυτό επηρέασε την οικονομία αλλά και την κοινωνία της χώρας. Ο

Το συνέδριο συνεχίστηκε με το πρώτο πάνελ, με τίτλο «Κίνητρα και πρωτοβουλίες της Πολιτείας για την ενίσχυση της βιομηχανίας του καφέ και των επιχειρήσεων της καφεστίασης» και ομιλητές τους κυρίους Γιώργο Καββαθά, πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων, Παναγιώτη Σταμπουλίδη, ΓΓ Εμπορίου και Προστασίας

απολογισμός - coffee business forum του Καταναλωτή, Γιάννο Β. Μπενόπουλο, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης Καφέ, Στέφανο Σακάρο, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επεξεργασίας Καφέ, με συντονιστή τον κ. Χρήστο Κώνστα, Head of Content, ethosMEDIA SA. Ο κ. Σακάρος αναφέρθηκε στο μεγάλο πρόβλημα που δημιουργήθηκε με την επιβολή

του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στον καφέ, με τον κ. Σταμπουλίδη να απαντά ότι εφόσον υπάρξει δημοσιονομικός χώρος ή κάποιο ισοδύναμο μέτρο, είναι δυνατή η κατάργηση του φόρου. Ο κ. Μπενόπουλος έδωσε έμφαση στην επίλυση πρακτικών θεμάτων, όπως η πάταξη του παρεμπορίου/λαθρεμπορίου. Σε αυτό το σημείο, ο κ. Σταμπουλίδης ανακοίνωσε τη διάθεση κονδυλίων ύψους 30 εκατ. ευρώ

μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης για την πάταξη του παρεμπορίου. Λαμβάνοντας τον λόγο, ο κ. Καββαθάς είπε πως είναι αναγκαίο «να ξαναδούμε από την αρχή το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τον κλάδο εστίασης». Πρόσθεσε πως η επιβολή φόρων δεν είναι αρκετή. «Πρέπει να αυξηθεί η εμπιστοσύνη ανάμεσα σε φορολογική αρχή και φορολογούμενο, αυτή είναι η λύση» είπε.

Ανάκαμψης αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία και πρέπει να αποτελέσει τον στυλοβάτη της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, όπως είπε, στα πλάνα χρηματοδοτήσεων δεν περιλαμβάνεται καμία αναφορά στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. «Πρέπει να υπάρξουν στοχευμένα κεφάλαια για να επανεκκινηθεί η οικονομία. Χρειάζεται αναπτυξιακό σχέδιο» ανέφερε.

Ο κ. Κορωνάκης πρότεινε τη δημιουργία ενός ειδικού επιμελητηρίου εστίασης, ώστε να εκπροσωπηθούν οι 80.000 και πλέον επιχειρήσεις καφεστίασης.

ΠΑΝΕΛ ΙΙ Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ήταν οι τοποθετήσεις των ομιλητών και στο δεύτερο πάνελ του Coffee Business Forum 2021, με τίτλο «Το νέο πρωτόκολλο λειτουργίας των επιχειρήσεων της καφεστίασης και η νέα πραγματικότητα μετά την πανδημία». Σε αυτό συμμετείχαν οι κύριοι Ιωάννης Χατζηθεοδοσίου, πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και πρόεδρος της Mega Brokers ΑΕ, Δημήτριος Κορωνάκης, δικηγόρος, Managing Partner, Koronakis Partners Law Firm, Σταύρος Λαμπρινίδης, AST Authorised SCA Trainer, WCE Certified Judge, SCA Coffee Diploma, Education Coordinator SCA Greece, Αλέξανδος Παπαδούλης, ιδιοκτήτης του Palazzo Café, με συντονίστρια την κ. Κατερίνα Θεοδωροπούλου, δημοσιογράφο και υπεύθυνη προγράμματος του συνεδρίου. Ο κ. Χατζηθεοδοσίου τόνισε ότι το Ταμείο

Ο κ. Παπαδούλης, στην παρέμβασή του, μεταξύ άλλων, ανέφερε πως «πρέπει να αναπτύξουμε τα δικά μας brands καφέ και να ΧΡΗΜΑ 67

απολογισμός - coffee business forum μπούμε στη διεθνή αγορά». Από τη μεριά του, ο κ. Λαμπρινίδης τόνισε πως «βελτιώθηκε το delivery, ενώ αναπτύχθηκε και το home barista εν μέσω πανδημίας». Στο Coffee Business Forum 2021 μίλησε ο κ. Ιωάννης Σμυρλής, γενικός γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας του Υπουργείου Εξωτερικών και πρόεδρος του ΔΣ της Enterprise Greece. Στην ομιλία του, με

τίτλο «Η εξαγωγή του καφέ στην Ελλάδα και το μέλλον του κλάδου», ο κ. Σμυρλής κατέθεσε την άποψη ότι και η χώρα μας

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Στην πρώτη ενότητα του συνεδρίου, με τίτλο «Το μέλλον των επιχειρήσεων του κλάδου: Στρατηγικές-Επενδύσεις-Success Stories», μίλησαν εξέχοντα πρόσωπα του κόσμου του καφέ. Συγκεκριμένα, οι κ.κ. Γιάννης Ταλούμης, taf’s CEO & Head of Quality, Αντώνης Αυγερόπουλος, Business Executive Officer, Nespresso South East Europe, Τατιανή Καμπιώτη, Business Executive Officer, Nestlé Professional, Στέλιος Ρουμελιώτης, Ιδρυτής, CoffeeLab, Παναγιώτης Χάσκος, CEO, Haskos-Caffe’ Luigi, Αλίκη Παπαδάκη, Υπεύθυνη Εξυπηρέτησης Πελατών, Nielsen IQ.

Ο κ. Αυγερόπουλος επεσήμανε ότι στόχος της Nespresso ήταν και είναι το καλύτερο customer experience, ώστε ο πελάτης να επιδιώκει την άριστη σχέση με την εταιρεία.

Η κ. Καμπιώτη παρέθεσε τις φιλικές προς το περιβάλλον δράσεις της Nestlé, ενώ έκανε εκτενή αναφορά στο νέο εγχείρημα Roastelier, τελειοποιώντας την τέχνη του καβουρδίσματος στο κατάστημα.

μπορεί να αναπτυχθεί στην παγκόσμια αγορά, παρά τον μεγάλο ανταγωνισμό. «Η Ελλάδα μπορεί να αναπτύξει περαιτέρω τα brands της που μέχρι στιγμής κάνουν εξαγωγή σε Κύπρο, Ρουμανία και Αμερική. Πρέπει να αναπτύξουμε νέα χαρμάνια και προϊόντα, ο κόσμος ζητά συνεχώς νέες γεύσεις. Οι προτάσεις νέων γεύσεων και η κατοχύρωση πατέντας αποτελούν ευκαιρίες για την είσοδό μας στην παγκόσμια αγορά» τόνισε, μεταξύ άλλων.

θετική είδηση. Όπως είπε, η CoffeeLab, με δεκαετή πορεία στον χώρο του franchise, επεκτείνεται πλέον με κατάστημα στη Σαουδική Αραβία. «Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η πανδημία μάς έφερε κοντά, και σαν εστίαση πρέπει να καθίσουμε σε ένα τραπέζι και να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, καθώς, μετά τον τουρισμό, κινούμε τη μεγαλύτερη βιομηχανία» πρόσθεσε.

Ο κ. Χάσκος ανακοίνωσε το νέο project της εταιρείας του, το Fabrica de Café, ένα project εξωστρέφειας. «Πρόκειται για έναν χώρο παραγωγής, μια ακαδημία, έναν χώρο για να πειραματιζόμαστε για να ακούμε τους πελάτες μας» είπε.

O κ. Ταλούμης παρουσίασε τους μεγαλύτερους σταθμούς στην ιστορία της taf και μια μικρή «ακτινογραφία» της αγοράς.

Ο κ. Ρουμελιώτης επέλεξε το Coffee Business Forum 2021 για να δώσει μια 68

Μάιος - Ιούνιος 2021

Μια άκρως ενδιαφέρουσα έρευνα της Nielsen IQ για τις «Τάσεις και δυναμικές της κατηγορίας του καφέ στο ελληνικό λιανεμπόριο» παρουσίασε η κ. Αλίκη Παπαδάκη.

απολογισμός - coffee business forum

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Δύο ακόμη σημαίνοντα πρόσωπα μίλησαν για την επόμενη ημέρα και τις εξελίξεις με τα νέα δεδομένα της αγοράς, στη δεύτερη ενότητα του forum. Πρόκειται για τους κυρίους Κωνσταντίνο Αγαδάκη, CCO-Chief Commercial Officer, Barista Pro, και Ελευθέριο Μακριδάκη, Διευθύνοντα Σύμβουλο & Υπεύθυνο Ποιότητας και Δημιουργίας Νέων Προϊόντων, Εlmak Beverage. «Μπαίνουμε στον κανόνα της αυτοματοποίησης. Μία από τις επενδύσεις μας ήταν η δημιουργία ενός μοναδικού app στην Ευρώπη που περιλαμβάνει συνταγές με όλα τα προϊόντα της Barista Pro» είπε ο κ. Αγαδάκης.

«Το 2020 έγινε πραγματικότητα το όνειρο του νέου πρότυπου εργαστηρίου παραγωγής σοκολάτας, με φιλοσοφία κορυφαίων προϊόντων» τόνισε, μεταξύ άλλων, ο κ. Μακριδάκης. Το Coffee Business Forum 2021 ολοκληρώθηκε με Β2Β Συναντήσεις Γνωριμίας μεταξύ των συμμετεχόντων του συνεδρίου και με την Κλειστή Συνάντηση Εργασίας υψηλόβαθμων στελεχών εταιρειών του κλάδου με θεσμικούς φορείς μέσω της LiveOn, της ολοκληρωμένης ψηφιακής τεχνολογίας επιχειρηματικής επικοινωνίας

του ethosGROUP. Το κεντρικό θέμα της συνάντησης ήταν «Καφεστίαση: Πραγματικότητα, ανάγκες και προοπτικές μετά το άνοιγμα της αγοράς» ενώ κεντρικός ομιλητής ήταν ο κ. Παναγιώτης Σταμπουλίδης, ΓΓ Εμπορίου & Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης. Εισηγήσεις πραγματοποίησαν οι κύριοι Γιάννος Μπενόπουλος, πρόεδρος της ΕΕΚ, Γεώργιος Κουράσης, ΓΓ της ΠΟΕΣΕ, Δημήτριος Κορωνάκης, δικηγόρος, Managing Partner, Koronakis & Partners Law Firm, και Γιάννης Τριανταφύλλου, διευθυντής Marketing του ethosGROUP.

Υπεύθυνοι του προγράμματος ήταν ο κ. Κώστας Καπερώνης, Sales Director, Coffee Business, και η κ. Κατερίνα Θεοδωροπούλου, δημοσιογράφος.

Η διοργάνωση του Coffee Business Forum 2021 υποστηρίχθηκε με τη χορηγία και υπό την αιγίδα πληθώρας σημαντικών εταιρειών και φορέων της ελληνικής αγοράς: Associate Sponsors: Barista Pro, OTE Ασφάλιση, taf Premium Corporate Participation Sponsors: CoffeeLab, Cortese Café, Everest, HaskosCaffe’ Luigi, Nestlé Professional

Corporate Participations: Οgilvy, InNews Αιγίδες: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ), Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΕΑ), Ελληνική Ένωση Καφέ (ΕΕΚ), Ελληνο-Ιταλικό Επιμελητήριο Αθήνας, Ελληνική Ένωση Επιχειρήσεων Οργανωμένης Εστίασης (ΕΠΟΕΣ), Πανελλήνια Ομοσπονδία Εστιατορικών & Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ),

Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων (ΣΕΒΤ) και Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Επεξεργασίας Καφέ (ΣΕΕΚ) Communication sponsors: Coffee+Brunch, coffeemag.gr, banks.com. gr, Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, OneMan, Newpost, FNB Daily, HO.RE. CA. Open, Snack & Coffee, Star Κεντρικής Ελλάδας, tvstar.gr, Thessaloniki News, Kriti 24, LarissaPress, Piraeus 365, Xanthi News, e-ptolemeos.gr, ΧΡΗΜΑ, ΧΡΗΜΑ WEEK • • • ΧΡΗΜΑ 69

θέμα - αυτοκίνητο

Πώς θα κερδηθεί το στοίχημα της ηλεκτροκίνησης

Tου Μιχάλη Μάρκου, MBA Διευθυντικού Στελέχους-Συμβούλου Επιχειρήσεων & Καθηγητή Διοίκησης Επιχειρήσεων/Marketing

ο 2020 ήταν μια ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά (για όλο τον κόσμο), λόγω του κορωνοϊού και του lockdown που επιβλήθηκε, και επηρέασε δραματικά τις εμπορικές δραστηριότητες πολλών τομέων στην ελληνική οικονομία. Μέσα σε αυτό το κλίμα, η ελληνική αγορά αυτοκινήτου δεν μπορούσε να μην επηρεαστεί από αυτές τις πρωτόγνωρες υγειονομικές καταστάσεις και το 2020 έκλεισε με πτώση -29,03%, πέφτοντας πάλι σε πενταψήφιο αριθμό ταξινομήσεων, φτάνοντας τις 80.977 πωλήσεις. Κύριο χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης χρονιάς ήταν η σχεδόν πλήρης κατάρρευση της αγοράς τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο, με κάθετη πτώση των πωλήσεων κατά -70% (10.674 πωλήσεις το 2020 σε σχέση με 35.653 πωλήσεις το 2019), σε μια περίοδο κατά την οποία είναι ιδιαίτερα αυξημένες οι πωλήσεις RAC/LTR. Ενδεικτικά, τον Απρίλιο του 2020, η πτώση των πωλήσεων ήταν της τάξης του -80,2%, οδηγώντας 24 εταιρείες (σε σύνολο 39) να έχουν διψήφιες (!) πωλήσεις αυτοκινήτων τον συγκεκριμένο μήνα. Με αυτά τα δεδομένα που επικράτησαν στην αγορά, είναι λογικό ότι σχεδόν όλες οι εταιρείες είχαν μείωση πωλήσεων σε σχέση με το 2019. Πιο συγκεκριμένα, οι πρώτες 10 εταιρείες του 2020 είδαν τις πωλήσεις τους να συρρικνώνονται κατά μέσο όρο -28,67% (σε σχέση με το 2019). Τη μεγαλύτερη πτώση σε αυτήν τη χρονιά την είχε η Fiat, που είδε τις πωλήσεις της να συρρικνώνονται κατά -61,28% (από 7.319 πωλήσεις το 2020 σε 2.834 πωλήσεις το 2019). Μάλιστα είναι η πρώτη φορά από το 2005 που η εταιρεία βρίσκεται εκτός του top-10 της ελληνικής αγοράς, καταλαμβάνοντας τη χειρότερη θέση της (13η) 70

Μάιος - Ιούνιος 2021

εδώ και 20 χρόνια. Το 2005 είχε καταλάβει τη 12η θέση, ενώ το 2006 είχε καταλάβει την 11η θέση. Από τότε έως και το 2019 βρισκόταν ανελλιπώς στο top-10 των πωλήσεων στην ελληνική αγορά. Άλλη μία εταιρεία που είδε τις πωλήσεις της να μειώνονται σημαντικά το 2020 ήταν η Seat, με μείωση -48,43%, ενώ τη μεγαλύτερη μείωση πωλήσεων (ποσοστιαία) σημείωσε η Smart (-95,43%). Από αυτήν τη σημαντική μείωση των πωλήσεων σε σχεδόν όλες τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο, υπήρχαν μόνο 3 (τρεις) που επέδειξαν θετικό πρόσημο και κατάφεραν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους σε σχέση με το 2019. Τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση πωλήσεων είδε η Tesla, καταφέρνοντας να πουλήσει 20 περισσότερα αυτοκίνητα σε σχέση με το 2019 (2 με 22 το 2020), σημειώνοντας μια αύξηση +1.000%. Η δεύτερη εταιρεία που είδε αύξηση στις πωλήσεις της είναι η Jeep, η οποία διπλασίασε τις ταξινομήσεις της (από τις 593 το 2019 έφτασε στις 912 το 2020), έχοντας μια αύξηση +53,79%, ενώ η τρίτη (και τελευταία) που είδε αύξηση των πωλήσεών της ήταν η Land Rover, με 365 πωλήσεις (σε σχέση με τις 319 του 2019), συνεχίζοντας μάλιστα την ανοδική της πορεία για 9η συνεχή χρονιά (από το 2012).

Πώς έκλεισε η αγορά το 2020

TOP 10

Πρωταθλήτρια πωλήσεων για 8η συνεχή χρονιά αναδείχθηκε η Toyota με 10.263 αυτοκίνητα και ποσοστό 12,7% (12.581 και 11% το 2019). Στη 2η θέση τερμάτισε η Peugeot με 7.925 αυτοκίνητα και ποσοστό 9,8% (9.827 και 8,6% το 2019), με τη VW να συμπληρώνει την 3η θέση με 6.890 αυτοκίνητα και ποσοστό 8,5% (9.463 και 8,3% το 2019). Τη δεκάδα συμπληρώνουν η Hyundai (5.224 πωλήσεις), η Opel (5.050 πωλήσεις), η Nissan (4.857 πωλήσεις), η Citroën (3.818 πωλήσεις), η Suzuki (3.697 πωλήσεις), η Μercedes-Benz (3.606 πωλήσεις) και η Renault (3.251 πωλήσεις). Στις premium μάρκες πρώτη αναδείχθηκε η Mercedes-Benz (3.606 πωλήσεις), ακολουθούμενη από την BMW (3.158 πωλήσεις), την Audi (2.697 πωλήσεις) και τη Volvo (1.467 πωλήσεις). Αισθητά μικρότερες επιδόσεις στην πολυτελή κατηγορία σημείωσαν η Jaguar (89 πωλήσεις), η Lexus (88 πωλήσεις), ενώ η Porsche διατήρησε σχεδόν τις ίδιες πωλήσεις με το 2019 (108 vs 106). Τέλος, αξιοσημείωτο είναι το ότι εν μέσω πανδημίας (και lockdown) ταξινομήθηκαν 4 Bentley και μία Maserati, ενώ ταξινομήθηκε το πρώτο αυτοκίνητο της Cupra. Πίνακας 1. Top-30 εταιρειών σε ταξινομήσεις στην ελληνική αγορά για το 2020 Α/Α

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΣ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

TOYOTA PEUGEOT VOLKSWAGEN HYUNDAI OPEL NISSAN CITROËN SUZUKI MERCEDES RENAULT SKODA BMW FIAT FORD AUDI KIA DACIA SEAT MINI VOLVO JEEP MITSUBISHI HONDA LAND ROVER MAZDA ALFA ROMEO PORSCHE JAGUAR LEXUS SUBARU

Πηγή: www.seaa.gr

ΠΩΛΗΣΕΙΣ 2020 10.263 7.925 6.890 5.224 5.050 4.857 3.818 3.697 3.606 3.251 3.216 3.158 2.834 2.794 2.697 2.410 1.634 1.621 1.614 1.476 912 443 401 365 212 194 106 89 88 39

ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΓΟΡΑΣ 2020 12,7% 9,8% 8,5% 6,5% 6,2% 6,0% 4,7% 4,6% 4,5% 4,0% 4,0% 3,9% 3,5 % 3,5% 3,3% 3,0% 2,0% 2,0% 2,0% 1,8% 1,1% 0,5% 0,5% 0,5% 0,3% 0,2% 0,1% 0,1% 0,1% -

ΠΩΛΗΣΕΙΣ 2019 12.581 9.827 9.463 7.921 7.413 6.322 6.963 6.504 4.524 4.279 3.993 3.394 7.319 3.886 4.020 3.215 1.834 3.143 1.767 1.851 593 505 651 319 324 293 108 126 91 60

Δ% 2020 vs 2019 -18,42% -19,35% -27,19% -34,05% -31,88% -23,17% -45,17% -43,16% -20,29% -24,02% -19,46% -6,95% -61,28% -28,10% -32,91% -25,04% -10,91% -48,43% -8,66% -20,26% 53,79% -12,28% -38,40% 14,42% -34,57% -33,79% -1,85% -29,37% -3,30% -35,00% ΧΡΗΜΑ 71

θέμα - αυτοκίνητο Όσον αφορά τα δημοφιλεστέρα μοντέλα αυτοκινήτων που πουλήθηκαν το 2020, το Toyota Yaris, για ακόμα μία χρονιά, βρέθηκε στην πρώτη θέση των ταξινομήσεων καινούργιων αυτοκινήτων στην Ελλάδα. Να υπενθυμίσουμε ότι είναι Νο1 στην Ελλάδα συνεχόμενα από το 2013 έως το 2020. Το δημοφιλές μικρό ιαπωνικό αυτοκίνητο έφτασε το 2020 τις 4.531 ταξινομήσεις, πολύ μπροστά από το δεύτερο Nissan Qashqai (3.091). Στην 3η θέση τερμάτισε το Opel Corsa (2.793), ενώ το Peugeot 208 πραγματοποίησε 2.741 ταξινομήσεις, καταλαμβάνοντας την 4η θέση. Στην 5η θέση βρίσκεται το Renault Clio με 2.348 πωλήσεις, στην 6η θέση βρίσκεται το Volkswagen Polo με 1.976 ταξινομήσεις και στην 7η θέση βρίσκεται το Citroën C3, έχοντας μόλις 1 αυτοκίνητο λιγότερο από το VW Polo (1.975 ταξινομήσεις). Στις τελευταίες 3 θέσεις της δεκάδας, βρίσκονται 3 μοντέλα της Toyota (πρώτη φορά για τα ελληνικά δεδομένα βρίσκονται 4 μοντέλα μιας εταιρείας στο top-10 των πωλήσεων), με το C-HR να καταλαμβάνει την 8η θέση (1.922 ταξινομήσεις), το Corolla την 9η θέση με 1.790 ταξινομήσεις και το Aygo τη 10η με 1.743 πωλήσεις.

Πίνακας 2. Τα πρώτα 10 μοντέλα αυτοκινήτων σε ταξινομήσεις στην ελληνική αγορά για το 2020 Α/Α 1. 2. 3. 4. 5.

ΜΟΝΤΕΛΟ Toyota Yaris Nissan Qashqai Opel Corsa Peugeot 208 Renault Clio

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΕΙΣ 4.531 3.091 2.793 2.741 2.348

Α/A 6. 7. 8. 9. 10.

ΜΟΝΤΕΛΟ Volkswagen Polo Citroën C3 Toyota C-HR Toyota Corolla Toyota AYGO

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΕΙΣ 1.976 1.975 1.922 1.790 1.743 Πηγή: www.seaa.gr

Σε θέματα αμαξώματος, το 2020, οι αγοραστές επέλεξαν την κατηγορία των SUV, που απέσπασε το μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς με ποσοστό 45,78%. Τα μικρά απέσπασαν ένα ποσοστό 29,2% και τα μικρομεσαία ένα ποσοστό 12,2%. Τέλος, ως καύσιμο, προτιμήθηκε η βενζίνη έναντι του πετρελαίου το 2020, με το 53,17% των νέων επιβατικών που πουλήθηκαν να χρησιμοποιούν ως καύσιμο τη βενζίνη, έναντι 65,14% το 2019. Πετρελαιοκίνητα ήταν το 27,47% των καινούργιων επιβατικών που πωλήθηκαν στη διάρκεια του 2020, από 26,6% το 2019. Αυξημένο είναι και το μερίδιο των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, μιας και πουλήθηκαν 2.135 αυτοκίνητα έναντι 480 οχημάτων το 2019, με αποτέλεσμα η αγορά να καταγράφει μια εντυπωσιακή άνοδο +344%, ενώ οι ταξινομήσεις αυτοκινήτων που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα κατέγραψαν πτώση -23,7% το 2020, καθώς διατέθηκαν 1.780 αυτοκίνητα, έναντι 2.333 οχημάτων το 2019.

Πίνακας 3. Ταξινομήσεις αυτοκινήτων ανά καύσιμο για το 2020 στην ελληνική αγορά Τύπος Καυσίμου/Ενέργειας Βενζίνη Πετρέλαιο Υβριδικά (HEV) Εναλλακτικής Ισχύος (APV) Ηλεκτρικά Φορτιζόμενα (ECV)

Μάιος - Ιούνιος 2021

2020 43.060 22.251 11.751 1.780 2.135

2019 74.339 30.356 6.601 2.333 480

Δ% 2020 vs 2019 -42,1% -26,7% +78,0% -23,7% +344,8%

Το στοίχημα της ηλεκτροκίνησης για τη νέα δεκαετία Στην αρχή της τωρινής δεκαετίας (2020-29), το μεγαλύτερο στοίχημα για τον κλάδο του αυτοκινήτου είναι η επιτυχής μετάβαση της αγοράς στη νέα εποχή της ηλεκτροκίνησης. Η ηλεκτροκίνηση (μαζί με την αυτόνομη οδήγηση) θεωρούνται τα “next big things” στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας. Το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, η οικονομία στα τέλη κυκλοφορίας, η ελευθερία κίνησης μέσα στον δακτύλιο μεγάλων πόλεων και η φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία στρέφουν όλο και περισσότερο τις αυτοκινητοβιομηχανίες, τα κράτη και τους καταναλωτές προς αυτήν την κατεύθυνση. Βέβαια, σημαντική παράμετρος προς αυτήν την κατεύθυνση (για την περιοχή της Ευρώπης) είναι η πολιτική της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή, που έχει θέσει ως στόχο τη δραστική μείωση των εκπομπών καυσαερίων των αυτοκινήτων έως το 2030. Σε αυτό το μακροπεριβάλλον που έχει δημιουργηθεί, η κυβέρνηση της ΝΔ, με πρόσφατο σχέδιο για την ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα, έθεσε ως στόχο, το 2030, 1 στα 3 αυτοκίνητα που θα τίθενται σε κυκλοφορία να είναι ηλεκτρικά. Μάλιστα με το νέο πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά», η κυβέρνηση επιδοτεί (ως ένα ποσό) ιδιώτες και επιχειρήσεις για την αγορά ή τη μίσθωση ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Με την έναρξη της πλατφόρμας «Κινούμαι Ηλεκτρικά» από τα τέλη του Αυγούστου (2020) έως και τον Φεβρουάριο (2021), οι αιτήσεις για επιδότηση ηλεκτρικού οχήματος έχουν σημειώσει αυξημένη κινητικότητα (κοντά στις 10.500 αιτήσεις) και έχουν απορροφηθεί περισσότερα από 9.000.000 ευρώ. Τη μερίδα του λέοντος έχουν οι αιτήσεις για τα ηλεκτρικά ποδήλατα (8.000 περίπου αιτήσεις με ποσοστό 76,1%), ενώ οι αιτήσεις για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι ακόμα πολύ λίγες (700 περίπου αιτήσεις με ποσοστό 6,5%).

Στο εξωτερικό, η ηλεκτροκίνηση βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο, ακολουθώντας ανοδική πορεία. Το 2020, τα υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα αποτελούσαν το 11,9% των συνολικών πωλήσεων επιβατικών αυτοκινήτων σε ολόκληρη την ΕΕ, από 5,7% το 2019. Τα ηλεκτρικά φορτιζόμενα οχήματα σημείωσαν παρόμοια αύξηση της ζήτησης πέρσι, αντιπροσωπεύοντας το 10,5% όλων των νέων ταξινομήσεων αυτοκινήτων στην ΕΕ, σε σύγκριση με 3,0% το προηγούμενο έτος. Στην Ελλάδα, η ηλεκτροκίνηση βρίσκεται, ακόμη, σε νηπιακό στάδιο. Το 2020 πουλήθηκαν 2.135 ηλεκτρικά αυτοκίνητα, έναντι 480 οχημάτων το 2019, με αποτέλεσμα η αγορά να καταγράφει άνοδο +344%. Συνολικά, πουλήθηκαν πάνω από 15.500 αυτοκίνητα (ηλεκτρικά και plug-in υβριδικά ηλεκτρικά μοντέλα) σε σχέση με τις 9.414 αυτοκίνητα που πουλήθηκαν το 2019 (μια αύξηση +66,41%). Η πλειονότητα όμως αυτών των πωλήσεων ήταν οι λεγόμενες εταιρικές πωλήσεις σε ποσοστό πάνω από το 70%. Αρκετές έρευνες έχουν αποδείξει ότι το καταναλωτικό κοινό έχει ακόμη ενδοιασμούς για την αγορά κάποιου ηλεκτρικού αυτοκι-

νήτου, με τους κυριότερους λόγους να είναι η υψηλή τιμή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η μη ύπαρξη δελεαστικότερων οικονομικών/ φορολογικών κινήτρων, η έλλειψη περισσότερων διαθέσιμων μοντέλων, η περιορισμένη αυτονομία τους και η ανύπαρκτη υποδομή φορτιστών/ταχυφορτιστών. Για να μπορέσει να αναπτυχθεί περαιτέρω η ηλεκτροκίνηση στη χώρα μας, θα πρέπει, πέρα από τις υποδομές, η Πολιτεία/κράτος να προχωρήσει στη λήψη μιας σειράς επιπρόσθετων μέτρων που θα προωθήσουν την ηλεκτροκίνηση και θα δίνουν κίνητρα –όχι μόνο οικονομικά– στους πολίτες για να στραφούν σε αυτήν την τεχνολογία μέσα στη δεκαετία που διανύουμε. Η Ανάπτυξη Δικτύου Φορτιστών σε όλη την Ελλάδα πρέπει να είναι ο πρώτος πυλώνας στήριξης για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα. Οπότε ακρογωνιαίος λίθος επιτυχίας της ηλεκτροκίνησης είναι η ανάπτυξη ενός “effective, efficient & connected” δικτύου φορτιστών σε όλη την ελληνική επικράτεια. Η ανάπτυξη του δικτύου φορτιστών είναι το λεγόμενο “turning point” για να προωθηθεί η ηλεκτροκίνηση στην ελληνική αγορά.

ΧΡΗΜΑ 73

θέμα - αυτοκίνητο

Στην Ευρώπη, έως 1 εκατομμύριο δημόσιοι σταθμοί φόρτισης θα χρειαστούν έως το 2024 και 3 εκατομμύρια έως το 2029, προκειμένου να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των ιδιοκτητών ηλεκτροκίνητων οχημάτων, τη στιγμή που, επί του παρόντος, μετά βίας ξεπερνούν τις 200.000. Στην Ελλάδα θα πρέπει να χορηγηθούν κίνητρα εγκατάστασης και λειτουργίας φορτιστών/ ταχυφορτιστών σε όλο το εθνικό δίκτυο σε ενδιαφερόμενους επιχειρηματίες ή σε φορείς των ΟΤΑ με τη μορφή επιδότησης, στο πλαίσιο ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων, και να θεσπιστεί ειδικό τιμολόγιο παροχής ηλεκτρικής ενέργειας για τη λειτουργία τους. Θα πρέπει να υπάρξει πιο στενή συνεργασία του κράτους

με τις περιφέρειες και τις δημοτικές αρχές, να δημιουργηθούν επαρκείς εγκαταστάσεις φορτιστών σε όλες τις πόλεις, να εγκατασταθούν ταχυφορτιστές σε όλες τις βασικές εθνικές οδικές αρτηρίες (τουλάχιστον ανά 100 χλμ.), να υπάρξουν σε κεντρικά/κομβικά σημεία υψηλού ενδιαφέροντος σε συνδυασμό με το δίκτυο δημόσιων μεταφορών (λιμάνια, αεροδρόμια, σταθμοί μετρό, ΚΤΕΛ, ΟΣΕ κ.τ.λ.) και να θεσπιστούν τροποποιήσεις στον γενικό οικοδομικό κανονισμό, προκειμένου οι μελλοντικοί χώροι στάθμευσης πολυκατοικιών/οικοδομημάτων να προβλέπουν ηλεκτροπαροχές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων (μοντέλο παρόμοιο με αυτό του φυσικού αερίου). Έως και σήμερα υπάρχουν περίπου 2.000 φορτιστές και υπάρχει η δέσμευση για το τέλος 74

Μάιος - Ιούνιος 2021

του 2021 οι εθνικές οδοί, οι βασικοί οδικοί άξονες της χώρας, να έχουν καλυφθεί πλήρως από φορτιστές για ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Μάλιστα, σύμφωνα με πρόσφατες εξαγγελίες, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει προγραμματίσει για το 2021 τη χωροθέτηση 10.000 σημείων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων στην επικράτεια, ενώ με τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης θα επιδιωχθεί η εφαρμογή προγράμματος επιδότησης για την αγορά και εγκατάσταση φορτιστών. Ένας δεύτερος πυλώνας στήριξης για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης θα πρέπει να είναι η ανανέωση (απόσυρση) του κυκλοφορούντος στόλου οχημάτων (πολύ παλαιών και ρυπογόνων) του κράτους

(ΟΤΑ, υπουργεία, Βουλή, δημόσιες υπηρεσίες/ Οργανισμοί, ΝΠΔΔ κ.τ.λ.) με ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα. Το κράτος θα πρέπει να γίνει ο μεγαλύτερος αγοραστής ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων αυτήν την περίοδο, δείχνοντας το καλό παράδειγμα προς τους πολίτες. Το τι κάνει και το πώς πράττει το κράτος επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό και το πώς θα αντιδράσει και θα δράσει ο πολίτης. Όταν βλέπει απαρχαιωμένο στόλο κυκλοφορούντων οχημάτων στις δημόσιες υπηρεσίες/Οργανισμούς/υπουργεία/ΟΤΑ, πώς θα πειστεί ο ίδιος να πάει να αγοράσει ένα καινούργιο ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο; Το κράτος θα πρέπει να αγοράσει/προμηθευτεί καινούργια αυτοκίνητα πόλης, αυτοκίνητα υπηρεσιακά, αυτοκίνητα υπουργικά, αυτοκίνητα βουλευτών, αστικών/υπεραστικών συγκοινωνιών, λεωφορεία, φορτηγά, απορριμματοφό-

ρα και οποιοδήποτε άλλο τροχοφόρο και θα πρέπει να είναι ηλεκτροκίνητα. Ένας τρίτος πυλώνας ανάπτυξης της ηλεκτροκίνησης θα πρέπει να είναι η απόσυρση των πολύ παλαιών και ρυπογόνων αυτοκινήτων (περιλαμβανομένων και των ταξί και των φορτηγών). Είναι γνωστό σε όλη την ΕΕ ότι έχουμε έναν από τους γηραιότερους και πιο ρυπογόνους στόλους οχημάτων στην Ελλάδα. Ο μέσος όρος ηλικίας των κυκλοφορούντων οχημάτων ξεπερνά τα 15-16 έτη, αν και στην πραγματικότητα πρέπει να είναι ακόμα μεγαλύτερος. Βάσει τελευταίας έρευνας (ACEA), ο μέσος όρος ηλικίας των «εγχώριων» επιβατικών οχημάτων είναι τα 15,7 χρόνια, ενώ ακόμα πιο απογοητευτική είναι η εικόνα στις υπόλοιπες κατηγορίες οχημάτων που κυκλοφορούν στους δρόμους μας (στα βαν είναι 18,9 χρόνια, στα φορτηγά είναι 20,9 χρόνια και στα λεωφορεία 20,4 χρόνια). Ο δε στόλος ταξί είναι κοντά στις 8.000 αυτοκίνητα και ένα μεγάλο ποσοστό του έχει μέσο όρο τη δεκαπενταετία. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν όμως πάρα πολλά (και ρυπογόνα) αυτοκίνητα εικοσαετίας που κυκλοφορούν στους δρόμους, τα οποία αρκετά μπορεί να είναι άκρως επικίνδυνα, λόγω της μηδαμινής συντήρησής τους (κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης). Επιπλέον, το κόστος επισκευής τους είναι τις περισσότερες φορές ασύμφορο, μιας και η εμπορική τους απαξίωση στην αγορά των μεταχειρισμένων είναι αρκετά μεγάλη. Η θέσπιση αντικινήτρων (π.χ. με περιβαντολλογικό τέλος, με απαγόρευση κυκλοφορίας στο κέντρο των πόλεων κ.ο.κ.) για την κατοχή και τη χρήση παλιών (και ρυπογόνων) αυτοκινήτων θα ήταν μια σωστή κίνηση προς αυτήν την κατεύθυνση. Η απόσυρση τέτοιων αυτοκινήτων θα είχε διπλό όφελος για το κράτος/Πολιτεία. Πρωτίστως θα απαλλασσόταν από τέτοια ρυπογόνα και επικίνδυνα οχήματα και, κατά δεύτερο λόγο, θα ανανέωνε τον στόλο των κυκλοφορούντων οχημάτων με νέα, μη ρυπογόνα και ασφαλή αυτοκίνητα. Με την απόσυρση των παλιών αυτοκινήτων, η αγορά του αυτοκινήτου θα μπορούσε να ανα-

κάμψει πιο σύντομα και να αυξήσει τις πωλήσεις των ηλεκτροκίνητων οχημάτων, μιας και θα ωθούσε τους καταναλωτές στην αγορά ενός καλύτερου, ασφαλέστερου, τεχνολογικά αρτιότερου και λιγότερο ρυπογόνου αυτοκινήτου. Με πρόσφατη τροποποίηση, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας βελτιστοποίησε κάποιες παροχές και δίνει, πλέον, τη δυνατότητα αύξησης του ποσού για επιδότηση απόσυρσης ταξί, ενώ αίρεται η υποχρέωση αγοράς ενός ηλεκτροκίνητου οχήματος στη λήξη της χρονομίσθωσής του. Επιπλέον, παρέχεται αύξηση του αριθμού των επιδοτούμενων οχημάτων ανά εταιρεία από 3 που είναι σήμερα σε 10, διευκολύνεται η δανειοδότηση των εταιρειών για αγορά ηλεκτρικών οχημάτων με την παροχή της δυνατότητας εκχώρησης της επιδότησης στην τράπεζα και, τέλος, δίνεται η δυνατότητα ενίσχυσης ορισμένων κλάδων επιχειρήσεων, όπως είναι οι εταιρείες ενοικίασης οχημάτων και τα ξενοδοχεία, για αγορά ηλεκτρικών ποδηλάτων. Ένας τέταρτος πυλώνας στήριξης για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης θα πρέπει να είναι η περαιτέρω παροχή οικονομικών κινήτρων για τους ιδιώτες και τους επαγγελματίες που θέλουν να αγοράσουν ένα ηλεκτροκίνητο όχημα. Δυστυχώς, η κρίση την τελευταία δεκαετία επέφερε αλλαγές στις στάσεις και τις αξίες των Ελλήνων καταναλωτών, οι οποίοι έβλεπαν το αυτοκίνητο ως μέσο επίδειξης και νεοπλουτισμού. Μέσα σε αυτό το κλίμα, δόθηκε ένα γερό πλήγμα στην καταναλωτική πίστη, που ήδη βρισκόταν σε οριακά επίπεδα αξιοπιστίας και ήταν ένα σημαντικό εργαλείο για τους καταναλωτές που ήθελαν να προβούν στην αγορά ενός νέου οχήματος, αλλά δεν μπορούσαν να το αγοράσουν με μετρητά. Πρέπει να δοθούν περαιτέρω φορολογικά και οικονομικά κίνητρα στον λιανικό/επαγγελματία πελάτη που θέλει να αγοράσει ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Πρέπει η Πολιτεία να ενισχύσει το τραπεζικό σύστημα, έτσι ώστε να μπορέσει

να ξαναλειτουργήσει ο κλάδος της χρηματοδότησης του λιανικού εμπορίου –φυσικά για εκείνους τους ιδιώτες των οποίων η πιστοληπτική ικανότητα τεκμηριώνεται–, επιτρέποντας παράλληλα την ανάπτυξη της αγοράς. Ο λιανικός πελάτης (ο απλός ιδιώτης/επαγγελματίας) πρέπει να μπει στην εξίσωση της αγοράς ηλεκτρικού αυτοκινήτου με την παροχή κινήτρων και φοροαπαλλαγών. Κίνητρα όπως η επιδότηση αγοράς ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου, η επιδότηση αγοράς φορτιστή/ταχυφορτιστή, η απαλλαγή από κάθε είδους τέλος ή δασμό (ταξινόμησης, κυκλοφορίας κ.λπ.), εκτός του εισαγωγικού δασμού (όπου αυτός επιβάλλεται) και του ΦΠΑ (με προϋπόθεση να παραμείνει στην ιδιοκτησία του αγοραστή για μίνιμουμ 5-7 έτη), η απαλλαγή από τα τέλη κυκλοφορίας, το ελεύθερο παρκάρισμα, η ελεύθερη κυκλοφορία σε δακτύλιο, η απόσυρση παλιού αυτοκινήτου είναι μερικά τα οποία θα συνεισφέρουν στην τόνωση της συνολικής αγοράς αυτοκινήτου και θα κατευθύνουν τον κόσμο στην ηλεκτροκίνηση. Η λιανική πώληση πρέπει να τονωθεί ξανά, για να υπάρξει ανάπτυξη στην αγορά των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων. Τέλος, ένας επιπρόσθετος πυλώνας στήριξης για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα τη δεκαετία αυτή είναι η προ-

σέλκυση Ξένων Άμεσων Επενδύσεων ή/ και οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Τα πρόσφατα παραδείγματα με την επένδυση της Next.e.GO Mobile SE για τη δημιουργία ενός νέου εργοστασίου συναρμολόγησης ή/και κατασκευής ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων στη χώρα μας, όπως επίσης και το project της Αστυπάλαιας με την VW, δείχνουν τον δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί προς ένα ηλεκτροκίνητο μέλλον. Η δεκαετία που μας πέρασε έπληξε (λόγω οικονομικής κρίσης) την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, αλλά επηρέασε και την ψυχολογία τους όσον αφορά στην αγορά αυτοκινήτου. Δυστυχώς, και η καινούργια δεκαετία δεν ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς, καθώς όλη η ανθρωπότητα έχει να αντιμετωπίσει την υγειονομική πανδημία με τον κορωνοϊό (Covid19), που έχει θέσει σε κίνδυνο την οικονομική σταθερότητα όλου του κόσμου και έχει επηρεάσει σχεδόν όλες τις εμπορικές δραστηριότητες πολλών παραγωγικών κλάδων. Σε αυτά τα νέα δεδομένα, η διάδοση της ηλεκτροκίνησης δεν είναι απλή υπόθεση. Χρειάζεται το κράτος να σταθεί αρωγός και να αναλάβει ακόμη πιο ενεργό ρόλο, δείχνοντας τον δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί έτσι ώστε να υλοποιηθεί το όραμα του εξηλεκτρισμού και να κερδηθεί το στοίχημα που θέλει το 1 στα 3 αυτοκίνητα το 2030 να είναι ηλεκτρικό. • • •

ΧΡΗΜΑ 75

po rt al

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ

Mytilineos: Το project Tutly, oι Γάλλοι και τα 87 εκατ. ευρώ Ένα ακόμη μεγάλο project φωτοβολταϊκών ανέλαβε να κατασκευάσει ο τομέας ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών και αποθήκευσης ενέργειας της Mytilineos. Πρόκειται για το έργο Tutly, για τη μελέτη, προμήθεια και κατασκευή (EPC) του οποίου επιλέχθηκε ο όμιλος. Το project ανατέθηκε στη Mytilineos από την Total Eren. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της γαλλικής εταιρείας, το συμβατικό τίμημα για τη Mytilineos ανέρχεται στα 87,3 εκατ. ευρώ. To Tutly, ισχύος 131,35 MWp, βρίσκεται ανατολικά της πόλης της Σαμαρκάνδης και αναπτύχθηκε από τη γαλλική Total Eren, έναν κορυφαίο ανεξάρτητο παραγωγό ενέργειας, από ανανεώσιμες πηγές-IPP (κυρίως φωτοβολταϊκά και αιολικά). Είναι ένα από τα πρώτα φωτοβολταϊκά έργα στη χώρα, απαραίτητο για την κάλυψη των αυξανόμενων ενεργειακών αναγκών της ευρύτερης περιοχής και την υποστήριξη των εθνικών στόχων για ηλεκτρική ενέργεια με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Η κατασκευή έχει ήδη ξεκινήσει και ο σταθμός παραγωγής ενέργειας αναμένε-

Στις σελίδες αυτές θα βρείτε τους τίτλους ειδήσεων και άρθρων που έχουν δημοσιευθεί τον τελευταίο μήνα στο portal 76

Μάιος - Ιούνιος 2021

▶▶▶ Alpha Bank: Εικοσαετής

αποκλειστική συνεργασία με την Generali

H Alpha Bank ανακοίνωσε την έναρξη της εικοσαετούς αποκλειστικής συνεργασίας με την Assicurazioni Generali (Generali) για τη διάθεση μέσω του δικτύου της προϊόντων γενικών ασφαλίσεων και ασφαλίσεων υγείας.

ται να ξεκινήσει να τροφοδοτεί το δίκτυο στο τέλος του 2021. Συγκεκριμένα, ο Τομέας RSD ανέλαβε το έργο «με το κλειδί στο χέρι», που περιλαμβάνει τον τεχνικό σχεδιασμό, την προμήθεια εξοπλισμού και την εγκατάσταση της φωτοβολταϊκής μονάδας και του υποσταθμού υψηλής τάσης. Η τεχνολογία που χρησιμοποιείται αποτελείται από ένα σύστημα μεταλλικής βάσης κινούμενου άξονα (3.644 ιχνηλάτες), μετατροπείς στοιχειοσειράς (625 μετατροπείς) και ηλιακούς συλλέκτες διπλής όψης (περίπου 295.000 τεμ.). Η σύνδεση σε δίκτυο πραγματοποιείται μέσα από γραμμή υψηλής τάσης 220 KV μέσω ενός υποσταθμού υψηλής τάσης 35 KV/220 KV, που περιλαμβάνει ενισχυμένους μετασχηματιστές ισχύος 2x100 MVA. Μόλις ολοκληρωθεί, η μονάδα παραγωγής ενέργειας αναμένεται να παράγει 270 GWh ετησίως, αρκετές για να καλυφθούν οι ανάγκες περίπου 140.000 ατόμων στο Ουζμπεκιστάν, μειώνοντας παράλληλα τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά περίπου 160.000 τόνους ετησίως.

Είχε προηγηθεί, τον περασμένο Δεκέμβριο, η εξαγορά του συνόλου των μετοχών της «AXA Ελλάδος-AXA Ασφαλιστική ΑΕ», που ανήκουν στον Όμιλο AXA, από την Generali, έναντι τιμήματος ύψους 165 εκατ. ευρώ. Η παροχή τραπεζοασφαλιστικών προϊόντων αποτελεί κεντρικό πυλώνα

Intelligence, not just news.

ανάπτυξης για την Alpha Bank, όπως αποτυπώθηκε και στο νέο Στρατηγικό Σχέδιο-“Project Tomorrow”, που ανακοινώθηκε προ ημερών. Η Alpha Bank, στο πλαίσιο της νέας συνεργασίας, στοχεύει σε σημαντική διεύρυνση του ασφαλισμένου πελατολογίου της, καθώς και των διασταυρούμενων πωλήσεων, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν σε περίπου 1.8x, διπλασιάζοντας έτσι το ποσοστό διείσδυσης της τράπεζας. Με την ολοκλήρωση της συμβατικής περιόδου, το 75% των συνολικών πωλήσεων αναμένεται να πραγματοποιείται μέσω ψηφιακών δικτύων. Η τράπεζα αναμένει σημαντική αύξηση των ετήσιων ασφαλίστρων και των αντίστοιχων προμηθειών, αλλά και επιπλέον έσοδα μέσα από την επίτευξη στόχων απόδοσης που έχουν συμφωνηθεί με την Generali, στο πλαίσιο της επικαιροποιημένης στρατηγικής για υψηλά ποσοστά κερδοφορίας. Η νέα συνεργασία αξιοποιεί την εξαγορά του ελληνικού βραχίονα δραστηριοτήτων της ΑΧΑ από την Generali, μια σημαντική επένδυση από έναν διεθνή ασφαλιστικό όμιλο στην Ελλάδα, μέσω της οποίας η Generali ενισχύει τη στρατηγική της θέση στη χώρα και αποκτά ηγετικό ρόλο στους τομείς των γενικών ασφαλίσεων (δεύτερη θέση στην ελληνική αγορά) και των ασφαλίσεων υγείας (τρίτη θέση). ▶▶▶ Στον γαλλικό όμιλο

Worldline οι Cardlink και Cardlink One έναντι 93 εκατ. ευρώ

Την πώληση της συμμετοχής της, η οποία φθάνει στο 65%, στις εταιρείες Cardlink και Cardlink One, έναντι συνολι-

κού ποσού 93 εκατ. ευρώ, στον γαλλικό όμιλο Worldline, δημοσιοποίησε η εταιρεία Quest. Η ελληνική εταιρεία θα εισπράξει περί τα 93 εκατ. ευρώ, ενώ προκειμένου να ολοκληρωθεί η συναλλαγή, θα πρέπει να εγκριθεί από την ΤτΕ και την Κεντρική Τράπεζα του Βελγίου. Η ολοκλήρωση της αγοραπωλησίας των μετοχών τελεί υπό προϋποθέσεις και όρους μεταξύ των οποίων και η έγκριση της Τραπέζης της Ελλάδος και της Κεντρικής Τράπεζας του Βελγίου. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο όμιλος Quest αποφάσισε να αποεπενδύσει από την Cardlink και την Cardlink One, σε καθεμία εκ των οποίων κατά τη στιγμή της πώλησης θα κατέχει το 65% του συνόλου των μετοχών τους, εισπράττοντας περίπου 93 εκατ. ευρώ σε μετρητά και εξασφαλίζοντας δεκαπενταπλάσια (15x) απόδοση (υπεραξία 87 εκατ. ευρώ περίπου) επί των ιδίων κεφαλαίων της αρχικής επένδυσης, σε διάστημα μικρότερο των 7 ετών. Η Quest Συμμετοχών έχει μακρά ιστορία στη δημιουργία σημαντικής αξίας στις θυγατρικές της εταιρείες, αλλά και οφέλους στους εργαζομένους και τους λοιπούς stakeholders τους. Παράλληλα, εξασφαλίζει υπεραξίες στους μετόχους της με την πώληση διαφόρων συμμετοχών της. Ο σύμβουλος της Quest για την εν λόγω συναλλαγή ήταν η Deutsche Bank AG. ▶▶▶ Η Chipita «μαθαίνει

γαλλικά», έπεσαν οι υπογραφές για το deal των 2 δισ. ευρώ

Ένα «φλερτ» πολλών ετών, με πολλές διακυμάνσεις, τελικά κατέληξε σε

«γάμο» και χαρά. Οι τελευταίες λεπτομέρειες διευθετήθηκαν και υπογράφηκε η συμφωνία εξαγοράς της ελληνικής Chipita από την πολυεθνική Mondelez. Η εξαγορά της Chipita κόστισε 2 δισ. δολάρια. Η Mondelez θα προσθέσει μια νέα κατηγορία αγαθών στο χαρτοφυλάκιό της και ταυτόχρονα θα διευρύνει τη γεωγραφική της εμβέλεια. Επιπλέον, θα χρηματοδοτήσει την εξαγορά με μετρητά, αλλά και με την έκδοση νέων τίτλων. Η εξαγορά δεν περιλαμβάνει τη ΝΙΚΑΣ, αλλά ούτε και το μειοψηφικό ποσοστό που κατέχει η Chipita σε ινδική κοινοπραξία. Η Chipita, η οποία ιδρύθηκε στην Ελλάδα πριν από 40 χρόνια, είχε έσοδα περίπου 580 εκατ. δολ. το 2020, με αποδεδειγμένο ιστορικό σταθερής, αναπτυξιακής πορείας, που προέρχεται από το προϊοντικό της χαρτοφυλάκιο με κρουασάν και προϊόντα ζύμης, περιλαμβανομένων και των 7DAYS, Chipicao και Fineti. Η Chipita ήταν στην πρώτη γραμμή της εξέλιξης και της ανάπτυξης σε αυτόν τον τομέα σε πολλές χώρες, λόγω της ισχυρής καινοτομίας της και των δυνατοτήτων παραγωγής που διαθέτει. Τα προϊόντα της Chipita, που παράγονται σε 13 εργοστάσια και πωλούνται σε περισσότερες από 50 χώρες, προσεγγίζουν τα 2 δισεκατομμύρια καταναλωτών. Η εξαγορά θα δώσει τη δυνατότητα στη Mondelez International να προσφέρει στους καταναλωτές ένα πλήρες χαρτοφυλάκιο προϊόντων αρτοποιίας, όπως μπισκότα, κέικ και, τώρα, για πρώτη φορά, προϊόντα ζύμης, και να καλύψει την αυξανόμενη καταναλωτική ζήτηση για αυτό το κομμάτι της αγοράς. • • • ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

TRIPADVISOR, INC. Εταιρεία Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο NASDAQ, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ [Bloomberg Ticker: TRIP:US] [Reuters Ticker: TRIP.OQ] Κλάδος Δραστηριότητας: Travel & Leisure

Τιμή Μετοχής 27 Απριλίου 2021 Χρηματιστήριο (σε $) Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. $) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε $) 5.000.000

52,50

3.750.000

35,00

2.500.000

17,50

1.250.000

0.00

24/4/20 24/5/20 24/6/20 24/7/20 24/8/20 24/9/20 24/10/20 24/11/20 24/12/20 24/1/21 24/2/21 24/3/21 24/4/21 Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance. Όγκος συν/γών

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100)

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ H TripAdvisor ιδρύθηκε το έτος 2000, ολοκλήρωσε την απόσχισή της από την Expedia (NASDAQ: EXPE) τον Δεκέμβριο του 2011, ενώ τον ίδιο μήνα ξεκίνησε τη διαπραγμάτευση της μετοχής της στο Αμερικανικό Χρηματιστήριο. Αποτελεί μια διεθνή εταιρεία online ταξιδιωτικών υπηρεσιών. Αποτελέσματα Α’ Εξαμήνου 2020 & 2019 (Όμιλος, σε εκατ. $)

165

110

26/4/17

S&P 500

26/4/18 Μετοχή

26/4/19

61,03 15,59 -12,98% 131,71% 162,74%

Μέγ. 52 εβδ. ($) Χαμ. 52 εβδ. ($) Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

220

0 26/4/16

134,83 7.449,32 3.332.216 1,171

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

70,00

Τιμή Μετοχής (σε $)

48,45

26/4/20

26/4/21

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

H1 2020

H1 2019

Κύκλος Εργασιών

337

-57,77%

798

Μικτό Κέρδος

308

-58,93%

750

EBITDA

-34

-115,67%

217

Κέρδη προ Φόρων

-207

-304,95%

101

Καθαρά Κέρδη μφδμ

-169

-381,67%

Σημείωση: Το οικονομικό έτος της Εταιρείας ολοκληρώνεται στις 31 Δεκεμβρίου.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ & ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 321 95 57, +30 6945 851 420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Μάιος - Ιούνιος 2021

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2014 – 2020 (Όμιλος, σε εκατ. $)

Πωλήσεις

EBITDA

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2014

1.246

468

322

226

33,0

6,6

15,5

0,23

20%

2015

1.492

466

239

198

37,6

5,3

15,8

0,36

14%

2016

1.480

352

151

120

62,1

5,0

20,9

0,34

2017

1.556

331

110

-19

-392,1

5,5

22,3

0,44

-1%

2018

1.615

422

173

113

65,9

5,1

17,0

0,27

2019

1.560

438

194

126

59,1

6,4

17,3

0,37

11%

2020

604

-51

-369

-289

-25,8

8,4

-152,2

0,83

-33%

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2017-2020 (Όμιλος, σε εκατ. $)

Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές

2017

2018

2019

2020

1.556

1.615

1.560

604

95,37%

94,67%

93,97%

90,89%

-19

113

126

-289

-1,2%

7,0%

8,1%

-47,8%

673

655

319

418

230

212

319

119

Operating Cycle

Ημέρες

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

-16

-69

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 321 95 57, +30 6945 851 420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002 ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα. . υ ο τ ό Ν υ ο τ ς ε ρ ώ χ ις τ ια γ » ς υ ο τ ν ο ικ ζ έ σ τ ω κ «Σ Για ανέλπιστο ρεύμα από την αγορά των ΗΠΑ και γενναία «ανάσα» στον τουρισμό της χώρας μας έκανε λόγο η «Ξενοδόχος» στο banks.com.gr (στις 3 Ιουνίου). Οι πρώτες ενδείξεις, που είναι ενθαρρυντικές για τον τόσο ζωογόνο κλάδο, έρχονταν σε μια δύσκολη συγκυρία, κατά την οποία το Λονδίνο επεφύλασσε «σκωτσέζικο ντους» στις χώρες/αγορές του Νότου. Πράγματι, το Ηνωμένο Βασίλειο όχι μόνο δεν έκανε καμία προσθήκη στη λεγόμενη «πράσινη λίστα», απεναντίας έβγαλε από αυτήν και την Πορτογαλία, τη μόνη χώρα του ευρωπαϊκού Νότου που συμμετείχε σε αυτήν.

Η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι δύο μεγαλύτερες αγορές για τη χώρα μας, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον κλάδο, την προσπάθεια σταδιακής ανάκαμψής του, την εθνική και περιφερειακή/τοπική οικονομία.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως ο Ιούνιος χάνεται, με ό,τι μπορεί να υποδηλώνει αυτό για την κίνηση (και τα έσοδα) του δεύτερου τριμήνου (Απριλίου-Ιουνίου). «Απλώς δεν θέλουμε να πάρουμε το ρίσκο, καθώς πλησιάζουμε προς την 21η Ιουνίου και την εξέταση για το τέταρτο στάδιο της άρσης των μέτρων...» σημείωνε ο υπουργός Μεταφορών, Γκραντ Σαπς (στο BBC).

Όμως, η «βουτιά» που έκαναν οι μετοχές των αεροπορικών εταιρειών (στη συνεδρίαση της Πέμπτης 3 Ιουνίου) ήταν ενδεικτική της αυξημένης συσχέτισης νέων από αγορές «πρώτης γραμμής» (όπως το Ηνωμένο Βασίλειο) με την αγορά και την οικονομία. Επιπλέον, μια παράμετρος που (έμμεσα) αφορά στο Brexit, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα του Ηνωμένου Βασιλείου, το Λονδίνο, έχει κάθε λόγο να «κρατά κλειστά τα σύνορα» προς τους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς των Άγγλων, καθώς με αυτόν τον τρόπο κρατά μέσα στη χώρα «ζεστό χρήμα», που σε διαφορετική περίπτωση θα καταναλωνόταν, κυρίως, στις χώρες του ευρω-Νότου. «Λεπτομέρεια» που αναφέρεται στους Financial Times, δίνοντας έτσι και το στίγμα των προθέσεων του Λονδίνου.

Το πιθανότερο είναι η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον να άρει τα περιοριστικά μέτρα (μένει όμως να δούμε από πότε για τη χώρα μας), ωστόσο οι εξελίξεις έρχονται να καταδείξουν τον υψηλό βαθμό δυσκολίας που χαρακτηρίζει το στοίχημα «άνοιγμα του τουρισμού». 80

Μάιος - Ιούνιος 2021

Αναμφίβολα, οι πολλές ενθαρρυντικές ενδείξεις από την αγορά λ.χ. των ΗΠΑ διασκεδάζουν –σε κάποιον βαθμό όμως– τις ανησυχίες της κυβέρνησης και των επαγγελματιών του κλάδου. Όπως και οι υψηλές κρατήσεις από ισχυρές «δεύτερες» αγορές (Πολωνία, Ισραήλ, Αυστρία).

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 50,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΔΡΑΣΕΩΝ ESG Καθοριστικός παράγοντας για την προσέλκυση επενδύσεων

ΧΡΗΜΑ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

τ.452/ 05-06.2021

Μεγάλες προσδοκίες και επενδυτικός «πυρετός»

Κώστας Μιχαηλίδης

Μια μέρα, τα παιδιά μας θα ρωτήσουν αν προστατεύσαμε το περιβάλλον που θα ζήσουν.

Πρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας

Αφήνω ως παρακαταθήκη τη φιλοσοφία του διαρκούς μετασχηματισμού

Πράσινες χρηματοδοτήσεις που υπερβαίνουν τα €2 δισ. έως σήμερα

X+7 R

563

Για περισσότερες πληροφορίες www.piraeusbank.gr/sustainable-banking

ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΚΑΘΕ ΑΥΡΙΟ

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

Με τις αξίες της Βιώσιμης Τραπεζικής.

ISSN 1105-0470

Χρηματοδοτήσεις ΑΠΕ που θα υπερβούν το €1 δισ. την επόμενη διετία

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.452 / 05-06.2021 / € 6,00

«Έξυπνες» πόλεις: Θέλει και κόπο, θέλει και τρόπο...

ΧΡΗΜΑ #452, Μάιος-Ιούνιος 2021

Articles inside

DIGITAL BANKING FORUM

FUNDING

COFFEE BUSINESS FORUM