23 minute read
ΤΥΧΕΡΑ ΠΑΙΓΝΙΑ
τυχερά παίγνια
Έπρεπε να περάσουν σχεδόν εννέα χρόνια για να μπούμε στην τελική ευθεία των διαδικασιών για τη ρύθμιση της αγοράς διαδικτυακών παιγνίων. Η έγκριση του σχετικού κανονισμού από τον υπουργό Οικονομικών, Χρήστο Σταϊκούρα, τον περασμένο Αύγουστο, αποτέλεσε το τελευταίο βήμα σε μια σειρά διαδοχικών βημάτων που έγιναν, τόσο από την προηγούμενη κυβέρνηση, του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και από τη σημερινή, με στόχο η αγορά τυχερών παιγνίων μέσω Διαδικτύου στην Ελλάδα να λάβει μια ορθή κανονικότητα.
κανονισμός «Θέσπιση Κανονισμού Παιγνίων για τη Διοργάνωση και Διεξαγωγή Τυχερών Παιγνίων μέσω Διαδικτύου» (ΦΕΚ Β’ 3562/05.08.2020) ανοίγει τον δρόμο για την (οριστική) αδειοδότηση των υφιστάμενων παρόχων, αλλά και νεοεισερχόμενων στην αγορά. Η σημασία του εγχειρήματος είναι αρκετά μεγάλη αν αναλογιστεί κανείς ότι τα παίγνια που διεξάγονται διαδικτυακά (remote gambling) καταλαμβάνουν μερίδιο 53,31% του συνολικού κύκλου εργασιών, ενώ αυτά που διεξάγονται επίγεια (land-based) καταλαμβάνουν μερίδιο 46,69%.
Συγκεκριμένα, ο συνολικός κύκλος εργασιών (TGR) της αγοράς τυχερών παιγνίων στην Ελλάδα ανήλθε σε 15,96 δισ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση 14,7% σε σύγκριση με το 2018.
Αντίστοιχα, σύμφωνα με την Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), όπως είναι φυσικό, αύξηση καταγράφηκε και στα συνολικά ακαθάριστα έσοδα (GGR), που ανήλθαν σε 2,23 δισ. ευρώ ευρώ, καταγράφοντας θετική μεταβολή 5,25% έναντι του 2018.
Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η πανδημία του κορωνοϊού ανέτρεψε άρδην τα δεδομένα στον κλάδο, επηρεάζοντας το περιβάλλον και τις οικονομικές συνθήκες, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το ποια θα είναι τα αντίστοιχα μεγέθη για το 2020, μολονότι, μετά το lockdown, οι τζίροι της αγοράς του online gaming δείχνουν να «έχουν πάρει τα πάνω τους».
Οριστική αδειοδότηση για διαδικτυακά τυχερά παίγνια
Αλλαγές σε δύο επίπεδα αναμένεται να δούμε από την οριστική αδειοδότηση των παρόχων online gaming:
Το πρώτο αφορά τις εταιρείες παροχής online υπηρεσιών στοιχημάτων και τυχερών παιγνίων που λειτουργούσαν βάσει του καθεστώτος του νόμου 4002/2011, που προβλέπει μεταβατική περίοδο λειτουργίας μέχρι να χορηγηθούν οι οριστικές άδειες. Η κατηγορία αυτή (24 πάροχοι) διέθετε προθεσμία υποβολής των απαιτούμενων αιτήσεων αδειοδότησης στην Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) μέχρι τις 7 Σεπτεμβρίου. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι αιτήσεις έχουν υποβάλει περίπου 18 εταιρείες (μέχρι αρχές Οκτωβρίου), αναμένεται μέσα στο προσεχές διάστημα σημαντικός αριθμός εταιρειών, που δραστηριοποιούνται σήμερα, να τεθούν εκτός αγοράς, ενώ η Αρχή, σε διάστημα δύο μηνών, θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει την αξιολόγηση των αιτήσεων που έχουν υποβληθεί.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά τους πρωτοεμφανιζόμενους στην ελληνική αγορά διαδικτυακών παιγνίων για τους οποίους η διαδικασία υποβολής αιτήσεων ξεκίνησε στις αρχές του περασμένου μήνα. Σύμφωνα με την ΕΕΕΠ, οι υποψήφιοι καλούνται να υποβάλουν αίτηση για την απόκτηση δύο ειδών αδειών διαδικτυακών τυχερών παιγνίων: Για το διαδικτυακό στοίχημα (τύπου Α), που συνοδεύεται από τίμημα ύψους 3 εκατ. ευρώ, και για τα online τυχερά παίγνια, τύπου Β (π.χ. πόκερ, μπλακ τζακ), που αντιστοιχούν σε τίμημα 2 εκατ. ευρώ.
Κάθε ενδιαφερόμενος έχει τη δυνατότητα να αιτηθεί τη χορήγηση μίας άδειας για καθέναν από τους δύο τύπους, και αν επιτευχθεί ο στόχος του Υπουργείου Οικονομικών για έσοδα 75 εκατ. ευρώ, τότε θα αποκτήσουν άδειες, συνολικά, 15 σχήματα. Επιπροσθέτως, έσοδα αναμένει το Δημόσιο από τη φορολόγηση με 35% επί των καθαρών κερδών των εταιρειών.
Σενάρια επί χάρτου, ανακατατάξεις και… ερωτηματικά
Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί κανείς να γνωρίζει ποια θα είναι η εικόνα της αγοράς που θα προκύψει μετά την οριστική αδειοδότηση των online παρόχων. Το σενάριο που φαίνεται πως κερδίζει έδαφος και μοιάζει πιθανότερο είναι η παραμονή στην αγορά λίγων και δυνατών «παικτών», με τους υπόλοιπους να προσανατολίζονται στο πώς μπορούν να διεκδικήσουν μεγαλύτερο μερίδιο αναλόγως του κόστους που είναι διατεθειμένοι να αποδεχθούν. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, το ενδεχόμενο της εισόδου ενός ή περισσότερων μεγάλων διεθνών ομίλων στην ελληνική αγορά, γεγονός που θα μπορούσε οπωσδήποτε να προκαλέσει αναταράξεις, λόγω του edge που θα διέθετε τόσο σε οικονομικό όσο και σε τεχνολογικό επίπεδο.
Μολονότι το τίμημα δίνεται σε δόσεις, τα λειτουργικά κόστη ανεβάζουν τη συνολική επένδυση κάθε εταιρείας που καλείται να συνυπολογίσει το ισχύον gaming tax αλλά και το κατά πόσον οι Αρχές θα καταφέρουν ή όχι να περιορίσουν αισθητά τον παράνομο διαδικτυακό τζόγο. Το μόνο σίγουρο είναι πως οι νέοι πάροχοι έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους. Τόσο η σουηδική Betsson όσο και η εκ Ρωσίας Fonbet έχουν ήδη καταθέσει αίτηση, ενώ πληροφορίες κάνουν λόγο για υπαρκτό ενδιαφέρον της ιταλικής Snaitech για είσοδο στην ελληνική online αγορά, της Pinnacle, καθώς και γνωστού αυστραλιανού ομίλου, ανάμεσα σε άλλους.
Επίσης, βρισκόμαστε εν αναμονή της ενεργοποίησης του γνωστού project μεταξύ του ΟΤΕ και της Intralot για την κοινή δραστηριοποίηση στην αγορά των διαδικτυακών τυχερών παιχνιδιών, ενώ σκέψεις υπάρχουν και στη Nova/Forthnet για δραστηριοποίηση στην αγορά, χωρίς ωστόσο τίποτα να είναι οριστικό.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Για το παρόν, το μέλλον, την ενίσχυση των μεριδίων, τη σχέση online-offline στοιχηματισμού και το πώς άλλαξε εν μέσω πανδημίας, καθώς και για τα νέα δεδομένα που φέρνει στη λειτουργία της αγοράς ο νέος κανονισμός παιγνίων, μας μίλησαν έμπειρα στελέχη της αγοράς, καταθέτοντας τις απόψεις τους και την προσωπική τους σφραγίδα, ενόψει του νέου τοπίου που αναμένεται να διαμορφωθεί στη διαδικτυακή αγορά παιγνίων.
Μάριος Λευκαρίτης Country Manager, Interwetten Ελλάδας
Πώς βλέπετε το παρόν και το μέλλον της αγοράς τυχερών παιγνίων; Τα τυχερά παίγνια είναι από τις αγαπημένες ασχολίες των ανθρώπων από την εποχή των πρώτων οργανωμένων κοινωνιών. Είναι μια αγορά που αναπτύσσεται ραγδαία σε παγκόσμιο επίπεδο. Και ευρισκόμενοι, πλέον, στον 21ο αιώνα, τα τυχερά παίγνια έχουν εξελιχθεί σε έναν βασικό κλάδο της οικονομίας σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες, αποτελώντας ένα σημαντικό κομμάτι της ψυχαγωγίας δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Η αγορά προσφέρει δύο βασικές κατηγορίες τυχερών παιγνίων με βάση τον τρόπο που προσφέρονται στους καταναλωτές-παίκτες: τα offline και τα online. Offline είναι αυτά που παίζονται σε παραδοσιακά outlets (καζίνο, πρακτορεία κ.λπ.) και απαιτούν τη φυσική παρουσία του παίκτη. Online είναι τα τυχερά παιχνίδια που παίζονται μέσω Διαδικτύου, digital tv, smartphones, mobile κ.λπ. Επίσης, στην αγορά παιγνίων, τελευταία, αναπτύσσεται και παρέχεται μια νέα κατηγορία παιγνίων, που ονομάζεται social gaming. Το social gaming αναπτύσσεται μέσω των portals κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Facebook). Περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα παιγνίων που αποτελείται από τα arcade social games (απλά παιχνίδια), τα role playing games (που απαιτούν εξοικείωση και γνώση) και τα games of chance (όπως πόκερ, κίνο κ.λπ.).
Με συντηρητικές εκτιμήσεις, η παγκόσμια βιομηχανία των τυχερών παιγνίων παρουσιάζει μικτά κέρδη (GGR) άνω των 300 δισ. ευρώ ετησίως. Εκτιμάται ότι το 95% των μικτών κερδών προέρχονται από τα offline παιχνίδια, αφού το ποσοστό διείσδυσης αλλά και τα ποσά που παίζονται στο Ίντερνετ είναι χαμηλότερα. Παρατηρείται όμως ταχύτατη ανάπτυξη των διαδικτυακών μέσων στην αγορά παιγνίων.
Στην Ελλάδα, τα τυχερά παιχνίδια είναι ιδιαίτερα δημοφιλή και είναι αξιοσημείωτο το ότι υπάρχουν ελληνικές εταιρείες που κινούνται με ιδιαίτερες αξιώσεις σε διεθνές επίπεδο στον τομέα κυρίως της διαχείρισης τυχερών παιχνιδιών και στην ανάπτυξη τεχνολογικών συστημάτων που αξιοποιούνται από άλλες εταιρείες του συγκεκριμένου κλάδου.
Ποιες είναι οι πρωτοβουλίες της επιχείρησής σας για την ενίσχυση του μεριδίου αγοράς; Μέχρι τώρα, ακολουθούσαμε συντηρητική πολιτική, απλά για να υπάρχουμε στην αγορά, λόγω της μη ύπαρξης ενός μόνιμου και σταθερού νομοθετικού πλαισίου. Από τη στιγμή που φαίνεται να μπαίνει μια τάξη στη χαώδη αγορά και να υπάρχει ένα νομοθετικό πλαίσιο, μπορούμε να κάνουμε σωστά κάποιο επιχειρηματικό πλάνο και στρατηγική, έχουμε το ακόλουθο πλάνο μάρκετινγκ:
• Στρατηγική προϊόντος αθλητικών στοιχημάτων: Οι καλύτερες αποδόσεις για φαβορί που υπολογίζονται από τους bookmakers, σε αντίθεση με τις τυποποιημένες και στατικές αγορές, με βάση τις αυτοματοποιημένες αποδόσεις ρομπότ.
• Θέση προϊόντος: Τεράστιο χαρτοφυλάκιο, με την υψηλότερη αξία ψυχαγωγίας (ζωντανά στοιχήματα, επώνυμα παιχνίδια, ψυχαγωγία εν κινήσει, ζωντανούς γκρουπιέρηδες κ.λπ.).
• Καινοτόμος ηγέτης στα στοιχήματα ζωντανά και κινητών, καθώς και σε άλλα νέα προϊόντα.
• Αποτελεσματικότητα μάρκετινγκ, με έμφαση στην αυξημένη αξία της εταιρείας και όχι μόνο στον κύκλο εργασιών με κάθε κόστος.
Interwetten: Ο δρόμος είναι ο σωστός
Στην Interwetten είμαστε ξεκάθαρα με τον εχθρό του καλού: Με το καλύτερο. Αυτό επιθυμούμε και για το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των Διαδικτυακών Παιγνίων. Η επιθυμία μας για επένδυση στην Ελλάδα είναι δεδομένη και έμπρακτη. Η συνεργασία με τη Super League για τα επόμενα τρία έτη αποτέλεσε την κορωνίδα των δραστηριοτήτων μας στον ελληνικό χώρο και, ως εταιρεία με τριακονταετή παρουσία στον τομέα των παιγνίων, θεωρούμε ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό δρόμο ως προς τη θέσπιση του πλαισίου λειτουργίας αυτών. Καλό, αλλά όχι (ακόμα;) ιδεατό.
Υπάρχουν τομείς που χρήζουν συζήτησης και αναπροσαρμογής προκειμένου οι προϋποθέσεις για τη δραστηριοποίηση των εταιρειών στη χώρα μας να γίνουν πιο ελκυστικές και φιλικές για τους ενδιαφερόμενους, αλλά ταυτόχρονα και πιο κερδοφόρες για όλους. Τη στιγμή, για παράδειγμα, που το τίμημα για την απόκτηση άδειας Διαδικτυακού Στοιχήματος κυμαίνεται από τις 30 χιλ. ώς τις 200 χιλ. ευρώ στην Ευρώπη και δεν αποδίδεται εφάπαξ για πλέον του έτους, στη χώρα μας έχει οριστεί στα 3 εκατ. ευρώ. Προσθέτουμε και τα 2 εκατ. ευρώ που απαιτεί η άδεια λοιπών Διαδικτυακών Παιγνίων και έχουμε σύνολο 5 εκατ. ευρώ, που πρέπει να καταβληθούν σε τέσσερις δόσεις. Η τμηματική καταβολή του ποσού είναι σωστή, αλλά θεωρούμε πως αν οι δόσεις γίνουν εφτά, θα επιτραπεί σε περισσότερες εταιρείες να δραστηριοποιηθούν εμπορικά στην Ελλάδα, αυξάνοντας και τα οικονομικά έσοδα αυτής.
Ο «πονεμένος» τομέας
Ο τομέας της φορολογίας, εν συνεχεία, κάλλιστα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «πονεμένος». Η νομοθεσία προβλέπει φόρο 35% επί των ακαθάριστων εσόδων για τους κατόχους αδείας. Μακράν η υψηλότερη φορολογία στοιχηματικών υπηρεσιών στην Ευρώπη, ενισχύει την ολιγοπωλιακή/μονοπωλιακή θέση συγκεκριμένων εταιρειών και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη του ανταγωνισμού και της οικονομίας. Αν μειωθεί στα επίπεδα (15%-25%) άλλων ευρωπαϊκών χωρών ή προσαρμοστεί στο ύψος φορολογίας που όρισε η κυβέρνηση για τις ελληνικές επιχειρήσεις, πάλι τα έσοδα του κράτους θα αυξηθούν μακροπρόθεσμα μέσω της εισόδου κι άλλων «παικτών» στον χώρο.
Ο «περίεργος» διαχωρισμός
Στο κομμάτι της διαφήμισης, επίσης. Τα επίγεια καζίνο έχουν δικαίωμα διαφήμισης των παιγνίων που διεξάγονται με τη χρήση γεννήτριας τυχαίων αριθμών (RNG). Οι διαδικτυακοί πάροχοι μπορούν να το κάνουν μόνο μέσω του επίσημου ιστότοπού τους. Επιθυμία μας είναι να επιτρέπεται και για αυτούς η διαφήμιση, όπως προβλέπει ο Εμπορικός Κώδικας Επικοινωνίας, και να παύσει ο διαχωρισμός μεταξύ επίγειων και διαδικτυακών παρόχων. Στον ίδιο τομέα (καζίνο), μπορεί κανείς να εντοπίσει ακόμα και το μέγιστο ποσό συμμετοχής δύο (2) ευρώ στα διαδικτυακά παίγνια, όταν στα επίγεια καζίνο δεν εφαρμόζεται κάτι ανάλογο, και την απαγόρευση των διαδικτυακών τζάκποτ, όταν αυτά κάλλιστα θα μπορούσαν να υπάρχουν διατηρώντας ένα όριο της τάξης του 1 εκατ. ευρώ ανά τζάκποτ.
Τέλος, το άρθρο που απαιτεί διάστημα τριών δευτερολέπτων για την έναρξη νέου κύκλου παιγνίου δεν εξυπηρετεί κάποιο σκοπό, παρά αυξάνει τις τεχνικές προσαρμογές που θα πρέπει να κάνουν οι πάροχοι καζίνο στη διαδικασία πιστοποίησης των παιγνίων τους. Προτιμότερο είναι να εφαρμοστούν οι κύκλοι παιγνίων όπως αυτά έχουν κατασκευαστεί και χρησιμοποιούνται σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές. Όλα αυτά δεν αποτελούν «γκρίνιες». Ο δρόμος που έχει πάρει η Ελλάδα για τη θέσπιση του νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας είναι σωστός. Μπορεί, ωστόσο, να γίνει καλύτερος και, ως Interwetten, είμαστε ξεκάθαρα υπέρ του εχθρού του καλού: Θέλουμε το καλύτερο. • • •
• Εντατικοποιημένη εφαρμογή νέων μεθόδων μάρκετινγκ/CRM (μέσα κοινωνικής δικτύωσης, Google, μάρκετινγκ σε φόρουμ, συνεργασίες προϊόντων κ.λπ.).
Τι αλλάζει με τον νέο κανονισμό; Μπορούμε να δουλέψουμε σωστά και να κάνουμε έναν προγραμματισμό, γιατί υπάρχουν τα ίδια πλαίσια για όλους. Υπάρχουν αρκετά αρνητικά σημεία (η υψηλότερη φορολογία στην Ευρώπη με το 35% και το υψηλότερο κόστος για άδεια, 5 εκατ. για 7 χρόνια), αλλά θα ρυθμιστούν και θα υπάρχουν κανόνες που θα ξέρεις πώς να κινηθείς. Το σημαντικό είναι η αρμόδια επιτροπή μαζί με τις εταιρείες να φτιάξουν ένα περιβάλλον που να μην υπάρχει η «μαύρη αγορά», που είναι μια τεράστια πληγή για την οικονομία και δεν προσφέρει ισότιμες ευκαιρίες σε όλους.
Offline-online betting: Πώς επηρεάστηκε από την πανδημία; Δεν υπάρχει κάποια άμεση σχέση, αφού, κατά την προσωπική μου άποψη, το offline στοίχημα δεν θα μπορέσει να αντέξει τις απαιτήσεις των επόμενων γενιών. Κάποιος που παίζει στο Διαδίκτυο δεν υπάρχει περίπτωση να παίξει σε πρακτορείο, ενώ αν κάποιος που παίζει στο πρακτορείο παίξει στο Διαδίκτυο, δύσκολα να επιστρέψει πίσω. Είναι γενικά παραδεκτό πως οι αλλαγές που έφερε η εξάπλωση του κορωνοϊού στο αθλητικό στοίχημα είναι σημαντικές. Στον καιρό της πανδημίας, οι στοιχηματικές συνήθειες των παικτών έπρεπε να αλλάξουν, καθώς το κουπόνι είχε συρρικνωθεί αισθητά, δημιουργώντας προβληματισμό σε εταιρείες και παίκτες. Νέες τάσεις στο gaming έκαναν την εμφάνισή τους. Καινούργια παιχνίδια, αναβαθμισμένες πλατφόρμες και μια σειρά από νέες υπηρεσίες ήρθαν να αλλάξουν ριζικά τον χάρτη του online στοιχήματος. Η έλλειψη πραγματικών αναμετρήσεων έφερε την εικονική πραγματικότητα σε όλες τις στοιχηματικές εταιρείες. Τα virtual sports έδωσαν την ευκαιρία στους παίκτες να ποντάρουν σε αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το τένις και πολλά ακόμα, προσφέροντας αξιοσημείωτες αποδόσεις. Η μεταστροφή των παικτών στο online καζίνο και τα τυχερά παιχνίδια ήταν αναμενόμενη. Τα εξαιρετικά γραφικά, η ποικιλία παιχνιδιών και η άμεση πρόσβαση έφεραν μια νέα τάση το τελευταίο διάστημα σε μια αγορά που μετρούσε τις πληγές της από την πανδημία. Το live casino αποτέλεσε μιας πρώτης τάξης ευκαιρία το προηγούμενο διάστημα. Πρόκειται για μια νέα τάση στο online καζίνο και βρίσκει ολοένα και περισσότερους φανατικούς φίλους. Η δυνατότητα να αντιμετωπίσει πραγματικούς ντίλερ στην απέναντι πλευρά του τραπεζιού σίγουρα είναι κάτι που εξιτάρει τους πλέον μυημένους στα τυχερά παιχνίδια. Τα e-sports έρχονται να συμπληρώσουν μια σειρά παιχνιδιών που θα μας απασχολήσουν ιδιαίτερα τα επόμενα χρόνια. Πολλά από αυτά ενδεχομένως να αποτελέσουν ολυμπιακά αθλήματα στο άμεσο μέλλον, ενώ εκατομμύρια παίκτες φαίνεται να τα παρακολουθούν σε παγκόσμιο επίπεδο.
Χρήστος Τζαλαβράς Commercial Director, Stoiximan, Kaizen Gaming
Πώς βλέπετε την αγορά τυχερών παιγνίων;
Ο κλάδος αναπτύσσεται ραγδαία, αλλά και μεταλλάσσεται διαρκώς, άλλωστε αυτή η «ρευστότητα» έχει υπάρξει χαρακτηριστικό του κλάδου. Ειδικότερα, το 2020, η πανδημία έφερε σημαντικές αλλαγές –όπως στους περισσότερους κλάδους–, ενώ κάποιες από αυτές ήρθαν για να μείνουν. Η πολύμηνη παύση των αθλητικών δραστηριοτήτων ήταν πρωτόγνωρη και σίγουρα όχι ευχάριστη, ειδικά σε εταιρείες του κλάδου που βασίζονται κυρίως στον αθλητικό στοιχηματισμό, όπως η δική μας. Ωστόσο είμαστε πλέον γνωστοί ως μια εταιρεία που μετατρέπει τη δυσκολία σε ευκαιρία: είχαμε ήδη αναπτύξει εναλλακτικά προϊόντα και επισπεύσαμε την εφαρμογή τους, ώστε να συνεχίσουμε να προσφέρουμε μια ευρεία γκάμα ψυχαγωγίας στα μέλη μας. Η παροχή πληθώρας προϊόντων είναι πλέον και η τάση διεθνώς. Επιπλέον, παρατηρούμε ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στις πρακτικές του Υπεύθυνου Παιχνιδιού, κάτι που μας ευχαριστεί, καθώς ήδη από τα προηγούμενα είχαμε αντιληφθεί και αναλάβει την ευθύνη να ηγηθούμε επικοινωνιακά, αλλά και πρακτικά, προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, κατανοώντας απόλυτα τη σημασία του Υπεύθυνου Παιχνιδιού προς όφελος των μελών και, κατά συνέπεια, του κλάδου συνολικά. Θεωρούμε πως είναι συλλογική ευθύνη των ίδιων των εταιρειών να λειτουργούν με υπευθυνότητα, υπερασπίζοντας την ασφαλή ψυχαγωγία στην πράξη. Στην Kaizen Gaming, το Υπεύθυνο Παιχνίδι αποτελεί μέρος του DNA μας και θα συνεχίζουμε να δρούμε και να καινοτομούμε προς αυτήν την κατεύθυνση.
Πώς σκοπεύετε να ενισχύσετε τα μερίδιά σας στην αγορά; Απόλυτη προτεραιότητά μας για το άμεσο μέλλον αποτελεί η παροχή της κορυφαίας ψυχαγωγικής εμπειρίας μέσω των προϊόντων, υπηρεσιών αλλά και ευρύτερων σημείων επαφής με το κοινό. Θεωρούμε ότι αν πετύχουμε τους φιλόδοξους στόχους μας στο μέτωπο της εμπειρίας του χρήστη, η εμπορική επιτυχία –και κατά συνέπεια η ενίσχυση του μεριδίου αγοράς– θα ακολουθήσει. Η εμπειρία όσων μας εμπιστεύονται με την ψυχαγωγία τους είναι αυτή που μας οδηγεί. Σε αυτό το σημείο παίζει ρόλο η τεχνολογία και η καλή συνεργασία ανάμεσα σε όλες τις ομάδες που συνθέτουν τη διαδρομή ενός πελάτη από την πλατφόρμα μας. Πρόκειται για μια «διαδικασία διαρκούς βελτίωσης», αυτό που άλλωστε σημαίνει και η λέξη “Kaizen”. Αυτό και κάνουμε: ελέγχουμε διαρκώς τα σημεία προς βελτίωση και εφαρμόζουμε την καινοτομία σε όλα τα επίπεδα. Με αυτόν τον τρόπο έχουμε καταφέρει να κερδίσουμε διεθνή αναγνώριση: μια εταιρεία από την Ελλάδα που πλέον συμπεριλαμβάνεται στις πρώτες δεκάδες των εταιρειών του κλάδου στον πλανήτη, όπως προκύπτει από την ετήσια κατάταξη της EGR Power 50 λίστας για τον κλάδο.
Επιπλέον, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην ποιοτική επικοινωνία, με καταχωρίσεις και τηλεοπτικά σποτ που θεωρούμε πως πραγματικά αναβαθμίζουν το «παιχνίδι» όλων. Τα στάνταρ της επικοινωνίας μας και το brand μας ξεπερνούν τα στενά όρια του κλάδου μας, απευθυνόμενα σε ένα ευρύ κοινό με ποιοτικά μηνύματα που σέβονται τον χρόνο και την προσοχή του.
Τρία παραδείγματα: το τηλεοπτικό σποτ «Μία Ομάδα», όπου οι μεγαλύτεροι αθλητές μας χειροκροτούν το σύνολο των Ελλήνων για την υπομονή που έδειξε στη διάρκεια του lockdown, η 360 καμπάνια μας με σκοπό τη δημιουργία awareness για το Υπεύθυνο Παιχνίδι, η οποία εμφατικά τονίζει ότι «αυτό που κάνει έναν παίκτη πολύ καλό είναι να ξέρει πότε να σταματήσει» και, τέλος, το πρόσφατο omnichannel σποτ μας, που ξεχωρίζει για την ποιότητα στην προϊοντική επικοινωνία, με έμφαση στην ποιοτική ψυχαγωγία, χωρίς επιθετικά μηνύματα. Ποια είναι η γνώμη σας για τον νέο κανονισμό; Ο νέος κανονισμός είναι μια πραγματικά θετική εξέλιξη μετά το πολυετές μεταβατικό καθεστώς. Σε αυτό το σημείο αξίζει να πούμε ότι ήμασταν από τους πρώτους που πίεζαν για την εφαρμογή του. Ένα νομοθετημένο πλαίσιο δημιουργεί ένα ανταγωνιστικό πλαίσιο που λειτουργεί προστατευτικά για τον κλάδο και κυρίως για τους ανθρώπους που επιλέγουν και αυτό το είδος ψυχαγωγίας. Ο κανονισμός αυτός είναι από τους πιο αυστηρούς συγκριτικά με τους αντίστοιχους άλλων χωρών. Αυτό θεωρούμε ότι θα λειτουργήσει θετικά, ωστόσο χρειάζεται μια ισορροπία ανάμεσα σε μέτρα που απομακρύνουν από το εφικτό και πιθανώς να ωθήσουν τα μέλη σε παράνομες πλατφόρμες. Υπάρχει η εμπειρία άλλων χωρών και μπορούμε να μάθουμε από αυτή. Στόχος όλων είναι να δημιουργήσουμε το πλαίσιο που θα εποπτεύει αποτελεσματικά τον κλάδο, θα φέρει σημαντικά έσοδα στον κρατικό μηχανισμό και πάνω από όλα θα δημιουργεί ένα πλαίσιο το οποίο προστατεύει τους πελάτες και καθιστά την ψυχαγωγική τους εμπειρία ασφαλή.
Offline-online στοιχηματισμός: Πώς επηρεάστηκε από την πανδημία; Έχουν σίγουρα κοινά χαρακτηριστικά, αλλά και πολλές ιδιαιτερότητες στον τρόπο που βιώνονται από τα μέλη. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι προσελκύουν κοινό που αποζητά διαφορετικό τύπο εμπειρίας. Κατά συνέπεια, οι αλλαγές ήταν πράγματι μεγάλες και παρατηρήθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο, με έμφαση φυσικά την περίοδο του lockdown. Εμείς είδαμε μετάβαση ενός διαφορετικού κοινού στην ψηφιακή πλατφόρμα, και μάλιστα ενός κοινού που συχνά ήθελε καθοδήγηση και εκτεταμένη υποστήριξη από την ομάδα μας για να εξοικειωθεί με το διαδικτυακό περιβάλλον, κάτι που η ομάδα μας έκανε με μεγάλη χαρά.
Όπως είναι φυσικό, μεγάλη μερίδα αυτού του κοινού επέστρεψε στο offline, όταν ήταν και πάλι διαθέσιμο, αλλά πολλοί δοκίμασαν και το online και πλέον το εντάσσουν στις επιλογές τους. Άλλωστε φαίνεται ότι ο διαδικτυακός τρόπος ζωής ήρθε για να μείνει, κάτι που στο i-gaming ισχύει φυσικά για περισσότερο από μία δεκαετία.
Θωμάς Τζόκας Ιδρυτής & CEO, Winmasters
Πώς βλέπετε την αγορά τυχερών παιγνίων; Η αγορά τυχερών παιγνίων παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια μια ραγδαία ανάπτυξη, ειδικά με τη στροφή του κοινού προς το online περιβάλλον. Καταρχάς, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι συνθήκες σήμερα στον κλάδο του online gaming είναι τελείως διαφορετικές σε σχέση με το παρελθόν. Οι περισσότερες αγορές στον αναπτυγμένο κόσμο ρυθμίζονται ή τείνουν προς το να ρυθμιστούν. Θεσπίζονται νέοι κανόνες για την προστασία των καταναλωτών και οι χρήστες αντιλαμβάνονται το παιχνίδι περισσότερο ως μέσο ψυχαγωγίας και όχι ως μέσο πλουτισμού.
Οι καταναλωτές διαπιστώνουν γρήγορα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του online gambling: Ποικιλία επιλογών σε αναβαθμισμένα προϊόντα και υπηρεσίες σαφώς πιο μοντέρνες σε σχέση με το επίγειο περιβάλλον, άμεσες συναλλαγές, επιλογή συνθηκών παιχνιδιού, ταχύτατη εξυπηρέτηση πελατών και φυσικά πλήθος προσφορών. Κάτι ακόμα πιο σημαντικό, το οποίο η κοινή γνώμη συνήθως αγνοεί: οι gaming εταιρείες, όπως η Winmasters, δίνουν πνοή στις εγχώριες οικονομίες. Προσφέρουν καλά αμειβόμενες δουλειές και υποστηρίζουν παράλληλες βιομηχανίες. Παραδείγματα: Το software development, τα media μέσω των εσόδων από τις μεγάλες διαφημιστικές δαπάνες και ο αθλητισμός με την υλοποίηση μεγάλων χορηγικών προγραμμάτων.
Ποια είναι η στρατηγική σας για την ενίσχυση του μεριδίου αγοράς; Η στρατηγική της Winmasters είναι βαθιά πελατοκεντρική. Αποτελεί για εμάς διαχρονική αξία να εξελίσσουμε τα προϊόντα μας, προκειμένου να ανταποκρινόμαστε πλήρως στις ανάγκες του σύγχρονου παίκτη. Δίνουμε έμφαση στην αναβάθμιση του live παιχνιδιού στο αθλητικό στοίχημα, που μας δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι του επίγειου τρόπου στοιχηματισμού. Αυτή τη στιγμή, προσφέρουμε ίσως τα περισσότερα live events κάθε μήνα στην ελληνική αγορά. Παράλληλα, εμπλουτίζουμε συστηματικά την ήδη μεγάλη συλλογή παιχνιδιών μας στο καζίνο με τους δημοφιλέστερους τίτλους, έτσι ώστε να ανανεώνουμε διαρκώς το ενδιαφέρον των χρηστών. Τέλος, βασικό σκέλος της στρατηγικής μας είναι να επενδύουμε στο μάρκετινγκ, με σκοπό να δημιουργούμε έξυπνες και ενδιαφέρουσες προσφορές για τους πελάτες μας.
Οι εκτιμήσεις σας για τον νέο κανονισμό; Πρόκειται, σαφέστατα, για μια άκρως θετική εξέλιξη, την οποία και πιστώνεται η σημερινή κυβέρνηση. Με τη ρύθμιση της ελληνικής αγοράς του online gaming βγαίνουμε ουσιαστικά από ένα καθεστώς ομηρίας πολλών ετών και δίνεται η δυνατότητα σε πολλούς «παίκτες» να εισέλθουν στην εγχώρια αγορά βάσει συγκεκριμένων κανόνων. Φυσικά, υπάρχουν και κάποια σημεία τα οποία χρήζουν διορθώσεων, όπως η υπέρογκη φορολογία, η ανισοτιμία μεταξύ επίγειων και online παρόχων στον κώδικα εμπορικής επικοινωνίας για την προστασία των καταναλωτών και κάποια τεχνικά ζητήματα.
Να σημειώσω ότι έχουμε ήδη προωθήσει τις βελτιωτικές μας προτάσεις προς την κυβέρνηση και αισιοδοξούμε ότι θα καταλήξουμε σε μια λύση προς το συμφέρον όλων: του κράτους, του επιχειρείν και, φυσικά, της κοινωνίας.
Οφείλουμε όμως να παραδεχθούμε όλοι ότι ο «Κανονισμός Παιγνίων για τη Διοργάνωση και Διεξαγωγή Τυχερών Παιγνίων μέσω Διαδικτύου» σηματοδοτεί μια νέα εποχή στον κλάδο μας. Και σε αυτήν τη νέα εποχή η Winmasters θα δώσει δυναμικό «παρών». Άλλωστε είναι πάγια αρχή μας να δραστηριοποιούμαστε αποκλειστικά και μόνο σε ρυθμισμένες αγορές.
Πώς η πανδημία επηρέασε το onlineoffline betting; Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω ανάποδα και να σας πω ότι η πανδημία μάς δοκίμασε όλους, ανεξαιρέτως, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Βιώσαμε και συνεχίζουμε να βιώνουμε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, εξαιτίας της πρωτοφανούς ύφεσης που έχει προκληθεί σε όλο το φάσμα της οικονομίας.
Όπως όλοι οι επαγγελματικοί κλάδοι, έτσι και ο δικός μας υπέστη σοβαρές ζημιές. Η απότομη διακοπή κάθε αθλητικής δραστηριότητας συνέβαλε καθοριστικά στη μείωση των συνολικών εσόδων της αγοράς online τυχερών παιχνιδιών την περίοδο του lockdown. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, το πρώτο δίμηνο του έτους ξεκίνησε θετικά, με την αγορά να καταγράφει μικτά κέρδη 49,3 εκατ. ευρώ και 45 εκατ. ευρώ τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο, αντίστοιχα. Τους αμέσως επόμενους δύο μήνες της πανδημίας, σύμφωνα πάλι με τις ίδιες πηγές, σημειώθηκε μια σημαντική αρνητική μεταβολή (Μάρτιος 36,1 εκατ. ευρώ και Απρίλιος 29,5 εκατ. ευρώ).
Αναφορικά με τη σχέση offline και online στοιχηματισμού τον καιρό της πανδημίας, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η έλλειψη αθλητικών γεγονότων, σε συνδυασμό με το κλείσιμο των επίγειων καταστημάτων, μετατόπισε το ενδιαφέρον του κοινού στα παιχνίδια καζίνο, που εκείνη τη χρονική συγκυρία διέθεταν μόνο οι διαδικτυακές πλατφόρμες. Παράλληλα, η μη διεξαγωγή πραγματικών αγώνων ανέδειξε τις δυνατότητες της εικονικής πραγματικότητας στο online στοίχημα. Τα virtual sports και τα e-sports κέρδισαν μια σημαντική θέση στις προτιμήσεις των παικτών, δίνοντάς τους την ευκαιρία να ποντάρουν σε πληθώρα εικονικών παιχνιδιών ποδοσφαίρου, μπάσκετ ή τένις με πολύ γρήγορη εξέλιξη.
Ωστόσο, η δυναμική που παρουσιάζει το online gaming έναντι του παραδοσιακού τρόπου παιχνιδιού δεν είναι κάτι που διαπιστώσαμε το δίμηνο του lockdown. Με βάση τα επίσημα στοιχεία που έχει δημοσιεύσει η ΕΕΕΠ, το 2019 τα διαδικτυακά παίγνια παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 10,91% σε ακαθάριστα έσοδα σε σχέση με το 2018. Στον αντίποδα, ο ίδιος δείκτης κατέγραψε μικρότερη άνοδο (5,34%) για τα offline καταστήματα στοιχηματισμού και οριακή πτώση κατά 0,48% για τα επίγεια καζίνο.
Νίκος Ολυμπίτης Γενικός Διευθυντής, Novibet
Ποια είναι η άποψή σας για την αγορά τυχερών παιγνίων; Η αγορά των τυχερών παιγνίων βρίσκεται σε μια μεταβατική περίοδο, από την οποία αναμένεται να προκύψει μια νέα πραγματικότητα, όπου θα κυριαρχεί πλέον το online. Μια νέα πραγματικότητα όπου η Novibet πρωταγωνιστεί ως ένας κατεξοχήν online πάροχος, που επενδύει συστηματικά στην ανάπτυξη τεχνολογίας αιχμής και προσφέρει καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Η πρωτοφανής πανδημία που διανύουμε, άλλωστε, απέδειξε έμπρακτα ότι όπως όλοι οι κλάδοι έτσι και ο κλάδος των τυχερών παιγνίων οφείλει να ακολουθεί τις νέες τάσεις, για να καταφέρει να επιβιώσει και να αναπτυχθεί. Όσον αφορά την ελληνική πραγματικότητα, η online αγορά διευρύνεται, νέοι «παίκτες» προστίθενται και πιστεύω ότι ο υγιής ανταγωνισμός θα βοηθήσει τον κλάδο να μετεξελιχθεί και να προσφέρει ακόμα περισσότερες επιλογές ψυχαγωγίας στους χρήστες, πάντα με το online σε πρώτο πλάνο. Με ποιον τρόπο στοχεύετε στην ενίσχυση του μεριδίου σας στην αγορά; Τα τελευταία δύο χρόνια, έχουμε επαναπροσδιορίσει το αναπτυξιακό μας πλάνο, διπλασιάζοντας το ανθρώπινο δυναμικό μας, με περισσότερους από 300 εργαζομένους σε Ελλάδα και εξωτερικό, και επενδύοντας στρατηγικά σε συνεχή αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και προϊόντων μας. Η διαρκής βελτίωση σε επίπεδο τελικού προϊόντος, τεχνολογικής υπεροχής, εμπειρίας χρήσης και επιβραβεύσεων, αντικατοπτρίζεται από το υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης που δείχνουν οι χρήστες των desktop, mobile και native εφαρμογών μας.
Παράλληλα, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στο κομμάτι της επικοινωνίας, αξιοποιώντας όλα τα παραδοσιακά και νέα κανάλια επικοινωνίας, ώστε να αυξήσουμε το μερίδιο προβολής μας. Βασικός στόχος μας είναι και παραμένει να διευρύνουμε τους διαύλους επικοινωνίας με τη βάση μας, να απαντήσουμε στις ανάγκες των χρηστών και να δημιουργήσουμε εξατομικευμένες υπηρεσίες σχεδιασμένες και απόλυτα προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις τους.
Τι αλλάζει με τον νέο κανονισμό; Καταρχάς, ως ένας πάροχος που δραστηριοποιείται αρκετά χρόνια και παράλληλα επενδύει συστηματικά στην ελληνική αγορά, αναμένουμε με μεγάλη χαρά την επίσημη αδειοδότησή μας από την Ελληνική Επιτροπή Εποπτείας & Ελέγχου Παιγνίων. Παράλληλα, καλωσορίζουμε το επίσημο άνοιγμα της αγοράς τυχερών παιγνίων και αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον την εισαγωγή νέων «παικτών» και τη διαμόρφωση του τοπίου την επόμενη ημέρα.
Εντούτοις, αξίζει να επιστήσουμε την προσοχή σε δύο σημεία τα οποία προκαλούν προβληματισμό σχετικά με την επόμενη ημέρα. Συγκεκριμένα, η υψηλή φορολογία που επιβάλλεται στον κλάδο καθώς και οι πολλοί περιορισμοί στην προώθηση του προϊόντος του online καζίνο είναι δύο ιδιαίτερα αυστηρές διατάξεις προς τους νόμιμους και αδειοδοτημένους παρόχους. Τα συγκεκριμένα μέτρα φοβόμαστε ότι μακροπρόθεσμα ενδέχεται να οδηγήσουν στον περιορισμό των επενδύσεων από πλευράς παρόχων, γεγονός που θα ευνοήσει, παράλληλα, την άνθηση του παράνομου τζόγου. Ένα υγιές πλαίσιο επενδύσεων είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ενίσχυση της οικονομίας της χώρας και την εξέλιξη του κλάδου, συνολικά. Κυρίως όμως αποτελεί δικλίδα ασφαλείας για τους ίδιους τους παίκτες και εγγύηση για την προαγωγή του Υπεύθυνου Παιχνιδιού, που είναι και η βασική μας προτεραιότητα.
Πώς επηρέασε η πανδημία τη σχέση offline-online στοιχηματισμού; Είναι γεγονός ότι η πανδημία –και η συνακόλουθη έλλειψη αθλητικών γεγονότων κατά την περίοδο του lockdown– επηρέασε αισθητά τον κλάδο τόσο του επίγειου όσο και του διαδικτυακού στοιχηματισμού. Ωστόσο, ο online στοιχηματισμός μακροπρόθεσμα ευνοήθηκε, καθώς αποτελεί μια ασφαλή επιλογή ψυχαγωγίας, προσφέροντας παράλληλα την ευελιξία που δεν συναντάμε στο επίγειο παίγνιο. Εμείς στη Novibet καταφέραμε να ανταποκριθούμε επιτυχώς στη νέα πραγματικότητα που έφερε η πανδημία του κορωνοϊού, να προσφέρουμε ανταγωνιστικές εναλλακτικές στο κοινό, και δημιουργήσουμε νέες τάσεις στην αγορά. Είχαμε τη δυνατότητα, μέσα από την πανδημία, να ανασυνταχθούμε και να επενδύσουμε στο κομμάτι των e-sports και των virtual παιχνιδιών, παράλληλα με τις επιλογές ψυχαγωγίας καζίνο που επίσης αναπτύχθηκαν περαιτέρω.
Στη Novibet, θεωρούμε ότι είναι οι online υπηρεσίες το μέλλον για όλους τους κλάδους των επιχειρήσεων. Αυτό αποδεικνύεται, άλλωστε, και από τη διαρκώς αυξανόμενη τάση του κόσμου να επιλέγει online προϊόντα και υπηρεσίες για την ταχύτητα, την αμεσότητα και την ασφάλεια συναλλαγών που προσφέρουν. Από τα καταναλωτικά αγαθά και τις τραπεζικές υπηρεσίες μέχρι την ψυχαγωγία τους, οι καταναλωτές προσανατολίζονται στις online επιλογές και η Novibet πρεσβεύει ακριβώς αυτό. • • •
