Hasi da 2020-2021 ikasturte berria Euskadin Jarraian Eusko Jaurlaritzak ikasturte berrirako egituratu duen protokoloaren berri emango dizuegu
Ikastetxeetan kudeaketa
Ikasturte hasiera era mailakatuan egingo da.
Jon Lasa Galdos
Hasteko datak
Cristina Uriarte Hezkuntza sailburuak Eusko Jaurlaritzak ezohiko ikasturte hasiera honetarako onartu dituen neurri nagusiak iragan abuztuaren 28an iragarri zituen. Hezkuntza eta Osasun Sailek aztertu eta definitu dituzten neurriak Euskadiko Babes Zibileko Planaren Aholku Batzordeak (LABI) Lehendakaritzan egin zuen bileran azaldu ziren, eta hezkuntza-eragileei eta ikastetxeei bidali zitzaizkien. Pandemiaren bilakaeraren ondorioz, “Ikastetxeetan koronabirusaren aurrean jarduteko Protokolo Orokorra. (2020-2021 ikasturtea)” dokumentuan jasotako zenbait jarduera eta neurri eguneratu egin behar izan ditu Eusko Jaurlaritzak. Protokolo hori ikastetxeei eta hezkuntza-komunitateari bidali zitzaien ekainaren amaieran eta, handik gutxira, “Lan-arriskuen prebentziorako neurriak EAEko ikastetxeetan, COVID-19ren eraginpean egoteko arriskuari aurre egiteko” dokumentaua bidali zitzaien. Eusko Jaurlaritzak orain hartu dituen neurriek dokumentu horietako eduki batzuk eguneratu dituzte, hezkuntza-etapak eskolara hasteko datak zehazteaz gain. Ikastetxeentzako errefortzuak identifikatu dituzte ere.
Aurtengo ikasturtearen hasierarako onartutako eskola-egutegiak irailaren 7tik aurrera izan behar zuen hasiera orokorra. Baina pandemiaren bilakaerak geletarako itzulera mailakatua izatea gomendatzen du. Horrela, egutegia honela geratzen da ezarrita: ❚ Haur eta Lehen Hezkuntza eta DBH 1 eta 2: ikasturte hasiera irailaren 7tik aurrera (ikastetxe bakoitzak aurrez ezarria zuen egutegiaren arabera). ❚ DBH 3 eta 4,eta Batxilergoa: ikasturte hasiera irailaren 15ean. Lanbide Heziketari dagokionez, tailerrak eta lantokietako praktikak antolatu beharra dela-eta, ikasleak irailean zehar bueltatuko dira, honako egun hauetan hasita: ❚ Goi-mailako Lanb. Heziketa: - 2. maila: irailak 14 - 1. maila: irailak 16 ❚ Erdi-mailako Lanb. Heziketa: - 2. maila: irailak 21 - 1. maila: irailak 23 ❚ Oinarrizko Lanb. Heziketa: Lanbide Heziketako ikastetxeetan ematen bada: - 2. maila: irailak 28 - 1. maila: irailak 30 ❚ Udalen zentroetan ematen bada: - 2. maila: irailak 14 - 1. maila: irailak 16
Prebentzio pertsonaleko neurriak Prebentzio pertsonaleko neurriei dagokienez, ekaineko Protokoloak eta uztailean aurkeztutako Lan Arriskuen Prebentziorako Neurriek jasotzen dituzte dagoeneko funtsezko alderdiak. Hala ere, zenbait neurri zehaztu edota gehitu dira, ikastetxeetako segurtasuna indartzeko asmoz.
Hezkuntza Sailak 1.000 irakasleren aparteko kontratazioa aurreikusten du, errefortzu handiagoa behar duten ikastetxeetarako
Horrela bada, Hezkuntza eta Osasun sailek uste dute garrantzitsua dela maskaren erabilera indartzea.Derrigorrezkoa izango da Lehen Hezkuntzako 1. mailatik aurrera uneoro erabiltzea, nahiz eta pertsonen arteko 1,5 metroko distantzia gorde. Haur Hezkuntzan ez da derrigorrezkoa izango. Irakasleen kasuan, maskara erabili beharko dute beti.
Ikastetxeei dagokienez, bakoitzak arduradun bat izango du COVID19rekin lotutako alderdiak lantzeko. Pertsona hori, zentroko zuzendaritzarekin batera, Osasun Publikoarekiko koordinazioaz arduratuko da. Halaber, ikastetxe bakoitzak erreferentziazko ESI bat izango du (Erakunde Sanitario Integratua). Ikasle edo irakasle batek COVID-19rekin bateragarria den sintomarik badu, ez du ikastetxera joan beharko. Azkenean kasua baieztatzen bada, ikastetxea bere erreferentziazko ESI-arekin harremanetan jarriko da, eta uneoro Osasun Publikoaren jarraibideak beteko dira. Egoeraren bilakaeraren jarraipena egiteko, balorazioa egiteko, neurriak hartzeko edo aurreikusitako ekintzak modulatzeko, astero bilduko den Jarraipen Batzorde bat egongo da lurralde bakoitzean, Osasun Publikoak eta Hezkuntza Sailak osatua. Gainera, Hezkuntza-COVID Aholku Batzordea ere eratuko da. Zerbitzu osagarriak Eskola-garraioari dagokionez, COVID-19ren aurkako prebentzioneurrien inguruan indarrean dagoen araudia aplikatuko da, bai eta “Lan-arriskuen prebentziorako neurriak EAEko ikastetxeetan, COVID-19ren eraginpean egoteko arriskuari aurre egiteko” dokumentuan jasotakoak ere. Era berean, gomendagarria da ikasleek autobusean eserleku jakinak edukitzea, autobus bakoitzean garraiatzen diren haurren zerrenda izatea eta hauek autobusean zein lekutan esertzen diren ezagutzea. Ikasle guztiek eta gainerako langileek maskara erabiliko dute uneoro, baina 6 urtetik beherako haurren kasuan ez da derrigorrezkoa, bai ordea gomendagarria. Jantokiari dagokionez, ikasturtearen hasiera honetan, ikasle kalteberak dituzten ikastetxeetako jantoki-zerbitzua lehenetsiko da, ikastetxeak jantoki-zerbitzuaren eskaintzari buruz hartutako erabakiaren arabera, eta betiere lan-arriskuen prebentziorako neurrietan ezarritako neurriak errespetatuz.
Zer dira partaidetza-erakundeak? Jarraian partaidetza-erakundeak zer diren, nola funtzionatzen duten eta zergatik sortu ziren azalduko dugu Jon Lasa Galdos
Barruko partaidetza gure inguruneko erakunde askoren oinarri estrategikoetan eta/edo haien "funtsezko gaitasunen" artean adierazitako printzipio eta balioetako bat da. Balio nagusi zein balio instrumental gisara, beste helburu batzuetan modu positiboan eragiteko balio du, hala nola: berrikuntza, talentuaren erakarpena eta leialtasuna, negozioaren iraunkortasuna, enpresa osasuntsua... Pertsonen ikuspegitik, lanetan parte hartzea ingurunearen demokratizazio politiko eta sozialarekin bat datorren nahia da. Erabakitzeko hainbat arlo daude erakunde bateko pertsonei edo/eta taldeei parte hartzeko aukera eman ahal izateko, kudeaketa-partaidetzaren, emaitzen eta jabetzaren arteko bereizketa onartuz. Adierazitakoen artean, kudeaketa da edozein erakunderekiko (izaera juridikoa, sektorea, tamaina) zeharkakoena. Pertsonen ongizatearen adierazleekin loturarik nabarmenena duen parte-hartze modua ere sortzen ari da azken ikerketen arabera (Uribetxeberria eta Elorza, 2018: Parte-hartzearen eragina erakundeetako pertsonen ongizatean eta jasangarritasun ekonomikoan). Horregatik, artikulu honetan parte hartzeko modu honi buruzko ohar batzuk nabarmenduko dira.
Gaur egun pentsaezina da edozein enpresa ekimena bultzatzea parte-hartzearen alderdiari erreparatu gabe Kudeaketan parte hartu Zer dago, ordea, kudeaketako parte hartzearen adierazpen generiko samar horren atzean? Konkretasuna emateko asmoarekin, azpidimentsio hauek proposatzen ditugu: ❚ Jardueraren antolaketa: jarduera eta lan eragiketei buruz-
koa (zereginak, lan metodoak, kontrol elementuak, denborak, baliabideak, etab.) ❚ Politika soziolaboralak: laneko baldintzak (lan orduak eta baimenak, lan osasuna, berdintasuna eta lan-bizitza orekatzea, garapen profesionala, kontratazioa eta enplegua finkatzea) arautzen dituzten gizarte eta lan politikak eta arauak ezartzeko beharrezkoa den oinarrizko elkarrizketa aipatzen da (ordainsariak, gizarte laguntzak eta abar). ❚ Enpresa proiektua: enpresaren definizioa eta hedapena, eta negozio estrategia eta balioen eraikuntza. Pausoak Zein zumek aukera emango digute parte hartze hori ehuntzeko? Ikusten dugu askotan erakundeek parte hartzea modu intuitiboan sustatzeko bidea hartzen dutela, egin-ikasi-egin-ikasi prozesuetan. Hala ere, oraingoa bezalako testuinguruetan, enpresak behartuta daude baliabideak arrazionalizatzera eta estrategiak jotzera. Partaidetza mailan aurrera egitea ahalbidetzen duten elementu batzuk hauek izan daitezke: ❚ Lidergoa: zuzendaritza exekutibotik lidergo partekatuago batera (bideratzailea, kooperatiboa, lidergo berrien sortzailea). Kulturaren eraikuntza iturri nagusia... ❚ Zuzendaritza eta hedapen estrategikoa: erakundearen proiektu estrategikoaren ulermena, inplikazioa eta konpromisoa sustatzen ditu.
❚
Barne komunikazioa: erakundearen baliabideak ingurunearekin bateratzea eta modu koordinatuan funtzionatzea ahalbidetzen du modu harmoniatsuan eta positiboan. ❚ Pertsonaren gaitasunak eta jarrerak: aldakortasuna eta ahalduntzea sustatzen ditu: prestakuntza funtsezko funtzio bihurtzen da. ❚ Talde-lana: ezagutza sinergikoa ahalik eta gehien erabiltzea eta erabakiak hartzeko ahalmena hedatzea/planteatzea ahalbidetzen du jardueraren iturrira. ❚ Aitortza: enpresaren balio proposamena sistemek eta atributuek konfiguratutako pertsonarekiko, hala nola: garapen profesionala, konpentsazioa, gizarte onurak, emaitzen araberako banaketa edo kapitalean parte hartzea, bizitza profesional eta pertsonala bateratzea... Parte-hartzearen osagaiak Kontuan izan behar da ez dagoela erakunde mota guztiei aplika dakiekeen Partaidetza ikuspegi bakarra. Erakunde bakoitzak, bere abiapuntuaren eta noraino iritsi nahi duen arabera, bere bide orria egin behar du eta adierazitako osagai bakoitzaren beharrezko dosiak eman behar ditu. Horrela, ikus daiteke enpresetan parte hartzearen arloan izandako esperientziak eta aurrerapen mailak uneoro garatu beharreko osagaien lehentasunean eta aukeraketan zuzenean eragin ohi dutela:
❚
Partaidetza garatzen eta sustatzen aldez aurretik esperientzia duten enpresen kasuan, "lidergoa" eta "norabide estrategikoa eta helburuen hedapena" osagai kritiko gisa identifikatzen dira. ❚ Aitzitik,gai honen aurrean sentsibilitatea duten baina parte-hartzearen arloan esperientzirik edo aurrerapen nabarmenik ez duten enpresek "talde lana" eta "barne komunikazioa" osagaietan zentratzearen aldeko apustua egiten dute. Ildo horretatik, deskribatutako osagaien garapen-mailaren aurretiko diagnostikoak abiapuntua eta erakundearen kulturan dituen sustraiak identifikatzeko aukera emango luke. Osagai bakoitzerako kontuan hartu beharreko bilakaerari eta aurki ditzakegun balazta posibleei buruzko pistak eskain ditzake. Hainbat enpresa eta erakundetan proiektuak garatu izanaren esperientziak balio erantsia eman dezake, parte-hartze proiektuei koherentzia emanez eta diziplina arteko ikuspegi osotik abiatuz, osagai bakoitzaren erritmoa eta garapena benetako behar eta erronkei egokituz. aurkezten dira. Gainera, kontuan hartu behar da parte-hartze planak edo ereduak ezartzeak ez lukeela epe laburreko emaitzak bilatzen diren lan modutzat hartu behar, portaera berrietarako aldaketa modura baizik; beraz, jarraitasuna eta denbora behar ditu, haren emaitzak epe ertain eta luzera lortzen baitira; eta kultura aldaketa zuzendaritzaren konpromiso esplizituaren bidez soilik posible izango da.
Laguntzen du
MondragonLingua Covidera egokitu da MondragonLinguak metodologia hibridoa ezarri du bere prestakuntza ereduan Jon Lasa Galdos
Aurtengo martxoan osasun-alerta agindu zenetik, egoera berri hau ikasleen prestakuntza-beharretara egokitzeko xedearekin aritu da MondragonLingua. Horren erakusle da behin osasunalerta deklaratu eta astebetera enpresatan, hezkuntza-zentroetan edo Mondragon Linguako zentroetan banatutako 8.000 ikasle baino gehiagok beren prestakuntza prozearekin jarraitzeko aukera izan zutela, formatu telematiko desberdinak erabiliz beren etxeetatik. Erronka zorrotz hau MondragonLinguak 2018an jada eraldatu zuen estrategia digitalari esker gainditu zen eta horrek tresnak, baliabideak, metodologiak eta, funtsean, bere ikasleei eta bezeroei langileekin lan egiteko, trebatzeko eta elkar eragiteko buruesparru berria eskaini zien bere ikasleei eta bezeroei. Ikasleek hizkuntza menperatzea eta segurtasunez egitea ahalbidetuko duten berrikuntza eta formula berriak sortzeko ariketa horretan, Irakaskuntza Metodologia Hibrido berritzaile bat diseinatu eta martxan jarri du MondragonLinguak 2020-21. Abiapuntua Alarma egoera adierazi eta ikasle guztiak teleprestakuntzarako formatura igaro ondoren, MondragonLingua Pedagogia Berrikuntzako taldea 2020-2021. ikasturterako aurreikus zitezkeen hainbat agertokietara modu eraginkor eta seguruan egokitzeko metodologia definitzen eta diseinatzen hasi zen; betiere, metodologiak komunikazioan, interrelazioan eta zuzenketan oinarritutako hizkuntzaren ikaskuntza eta praktika ahalbidetu behar zuela aintzat hartuta. Hainbat hilabetetan pilotoak egin ondoren, non pedagogoez gain, MondragonLinguako garapen eta IKT taldeak modu intentsiboan parte hartu zuten, teknologiaren bidez, ikasleen talde bakoitzaren barruan eta aldi berean erantzutea ahalbidetzen duen formula
sortu zuten, aurrez aurreko edo teleprestakuntzarekiko sentsibilitate eta lehentasun ezberdinei eraginkortasuna murriztu gabe.
Sistema honekin, kalitatea eta segurtasuna uztartzen dira hizkuntza-trebakuntzan, Covidarekin sortu den errealitate berriari aurre eginaz
MondragonLingua Metodologia Hibridoaren Ezaugarriak ❚
Ikasle heldu, gazte eta txikientzako diseinatua, 8 urtetik aurrera. ❚ Talde bakoitzeko ikasleen zati bat ikasgelara bertaratuko da. ❚ Ikasleen beste zati batek bideokonferentzia formatuan parte hartuko du klasean MondragonLingua Ikasgela Birtualaren bidez. ❚ Irakasleak beti emango ditu klaseak ikasgela fisikoan. ❚ Bi formatuak aldi berean irakatsiko zaizkio taldeari dagokion ordutegian: ohiko klasea izango da, ikasle batzuk fisikoki ikasge-
lan egongo direla eta beste batzuk birtualki izango direla. Bertaratzen diren ikasleak: ❚ Ez dute inoiz ikasgela bakoitzaren edukiera gaindituko eta osasun agintariek ezarritako gutxieneko segurtasun tartea mantenduko dute. ❚ Irakaslea eta ikasleak maskara behar bezala jarrita egongo dira uneoro. ❚ Ikasleak horretarako adierazitako lekuetan eseriko dira. ❚ Material didaktikoak izango dituzte formatu fisikoan. MondragonLinguara Ikasgela Birtualaren bidez joaten diren ikasleak: ❚ LinguaCampus Ikasle Atariaren bidez sartuko dira klasera, inolako programa motarik deskargatu behar izan gabe. ❚ Banaka egingo dute beren gailuaren bidez. ❚ Material didaktiko berdinak izango dituzte, formatu digitalean. Irakasleak ikasgela birtualetik emango du klasea eta fisikoki ikasgelan dauden ikasleak eta bideokonferentzia bidez joaten direnak inplikatuko ditu. Horretarako izango ditu: ❚ Pantaila bat ikasgela fisikoan, ikasgelan fisikoki dauden ikasleek bideokonferentzia bidez parte hartzen duten ikasleak ikus ditzaten. ❚ Arbel digitala, irakasleak uneoro erabiltzen duena izango da,
ikasle mota biek eskuragarri eta ikus dezaten. ❚ Material didaktikoak (testuliburua, ariketak, bideoak, podcastak) fisikoak zein birtualak, bi modalitateetarako berdinak izango direnak. ❚ Kamera digitala, bideokonferentzia bidez bertaratzen diren ikasle guztiei ikasgela fisikoan gertatzen den guztia ikusi eta entzuteko aukera emango diena. ❚ Haririk gabeko teklatuak eta saguak. Metodologia hibridoaren abantaila nagusiak 1.Presentziarekin edo urruntzearekin lotuta dauden pertsonen lehentasun eta sentsibilitate desberdinei erantzuten die. 2.Prestakuntza prozesua etenik gabe mantentzen du ikasle guztientzat, nahiz eta norbait aldi baterako mugatu edo berrogeialdia egin behar izan. 3.Ikasle eta irakaslearen arteko lotura sendotu eta mantentzeko, modu pertsonalean parte hartu nahi duten ikasleak txandakatzeko aukera ematen du. 4.Prestakuntza inolako etenik gabe jarraitzea ahalbidetzen du, konfinamendu globalagoak gertatuz gero. 5.MondragonLingua metodologia mantendu eta aplikatzea ahalbidetzen du eskolak emateko.
Atzerriko hizkuntzen irakaskuntza hizpide Atzerriko hizkuntzekin harreman handiagoa dute egungo haurrek duela hamar urteko horiek baino Jon Lasa Galdos
Atzerriko hizkuntza bat gutxienez ikastea derrigorrezkoa da Lehen Hezkuntzan, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan eta Batxilergoan, nahiz eta Haur Hezkuntzako bigarren ziklora ere zabaldu den, 20182019 ikasturtean zehazki; ikasleen % 84,8k atzerriko hizkuntza batekin harremana du. Ingelesa da ia ikasle guztiek ikasten duten atzerriko lehen hizkuntza. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, Batxilergoan eta Lehen Hezkuntzan, hautazko atzerriko bigarren hizkuntza bat ikasten duten ikasleen portzentajeak esanguratsuak dira: % 41,6, % 24,1 eta % 20,0, hurrenez hurren. Kasu honetan, frantsesa da ikasleek atzerriko bigarren hizkuntza gisa gehien ikasten duten hizkuntza. Atzerriko hizkuntza baten ikasketa duela hamar urteko egoerarekin alderatuta, atzerriko hizkuntza batekin harremana duten Haur Hezkuntzako ikasleen kopurua handitu da, 2008-2009ko % 65,6tik % 84,8ra 2018-2019an. Atzerriko bigarren hizkuntza ikasten ari diren Lehen Hezkuntzako ikasleen azken urteetako igoera nabarmena da ere, 2013-2014an % 5,8tik 2018-2019ko % 20,0ra igaro baita. Bigarren hezkuntzan atzerriko bigarren hizkuntza ikasteko aukera aldakuntza handirik gabe mantendu da azken urteotan. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, 20182019 (% 41,6), 2008-2009 (% 40,5); oso antzekoa da eta Batxilergoan (% 24,1), 2008-2009 (28), nahiz eta 2013-2014koa (% 22,1) baino zertxobait altuagoak izan. Autonomia erkidegoak Autonomia erkidegoen arabera, zenbait desberdintasun daude atzerriko hizkuntzaren ikasketaren hasieran Haur Eskolako bigarren zikloan, hamabi erkidegok 20182019 ikasturtean ehuneko 90etik gorako ehunekoak dituzte eta. Guztietan atzerriko hizkuntza batekin harremana izatea ia orokortzat jo daiteke. Gainerako erkidegoetan ere ehuneko nahiko altuak daude; baxuena% 62,1 da.
Lehen Hezkuntzan atzerriko bigarren hizkuntza irakastea oso garrantzitsua izaten hasi da zenbait erkidegotan, batez ere Andaluzian (% 66,9), ondoren Kanarietan (% 36,4), Murtziako eskualdean (% 30,6), Aragoi (% 27,3) eta Kantabria (% 20,7). Beste lau erkidegok % 10 gainditzen dute, gainerakoak kopuru horren azpitik izanik, eta horietako batzuek ehuneko batere esanguratsuak edo txikiak dituzte. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, atzerriko bigarren hizkuntza aukerako ikasgai gisa eskaini behar den zentro guztietan, hura hartzen duten ikasleen ehunekoa % 41,6 da. Autonomia erkidegoen arabera, alde nabarmenak ikusten dira. Atzerriko bigarren hizkuntza ikasten duten ikasleen ehuneko handienak dituzten bi erkidegoak Kanariar Uharteak (% 78,7) eta Galizia (% 69,3) dira, ondoren beste lau erkidegok eta hiri autonomo batek ere % 50 gainditzen duten bitartean. Batxilergoan, atzerriko bigarren hizkuntza ikasten duten ikasleen ehunekoak egoera desberdina aurkezten du Andaluziako erkidegoaren (% 64,8) eta gainerako erkidegoen artean, adibidez Nafarroako Foru Komunitatea % 22,1ekin. Portzentaje baxuenak % 10etik beherakoak dira, bi erkidegotan eta Ceuta hiri autonomoan, alegia.
Atzerriko hizkuntzak irakaskuntza hizkuntza gisa 2018-2019 ikasturtean, unibertsitatez kanpoko 1.609.141 Erregimen Orokorreko ikasleek atzerriko hizkuntza irakasteko hizkuntza gisa erabiltzen duten hezkuntza esperientzietan parte hartu zuten. Horietatik 1.338.664 ikaslek parte hartu zuten edukietan eta atzerriko hizkuntzen ikaskuntza programetan integratuta, 177.698 hain finkatuta ez zeuden beste esperientzia batzuetan eta 92.779 ikaslek atzerriko hezkuntza sistemak irakasten dituzten zentroetan ikasi zuten, non atzerriko hizkuntzak irakaskuntzarako hizkuntza gisa erabiltzen ziren. Hezkuntza mailen arabera, nabarmentzen da lehen hezkuntzako ikasleen % 41,8k parte hartzen dutela jasotako esperientzia batzuetan eta % 35,6k eduki integratuetan eta atzerriko hizkuntzak ikasteko programetan parte hartzen dutela. % 4,8 beste esperientzia batzuetan eta % 1,4 atzerriko zentroetan matrikulatuta dago. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, ikasleen % 31,0k parte hartzen dute esperientzia horietan, eta % 26,4k edukiak eta atzerriko hizkuntzak ikasteko programa integratuetan parte hartzen du. Aurreko bi irakaskuntzetatik oso urrun dago Ba-
txilergoa, bertako ikasleen % 9,7k parte hartzen baitu esperientzia horietan, nahiz eta atzerriko zentroetan matrikulatutakoen pisu nahiko nabarmena izan (ikasle kopuru osoaren % 1,3). Diruz lagundutako zentroak Lehen Hezkuntzan edukien eta atzerriko hizkuntzen ikaskuntza integratuko programetako ikasleen ehuneko handienak dituztenak dira, % 46,8, eta % 31,9 zentro publikoetan. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren kasuan, zentro publikoek zifra nabarmen handiagoa dute % 30,0rekin, % 19,9 diruz lagundutako zentroetan. 2018-2019 ikasturtean atzerriko hizkuntza irakasteko hizkuntza gisa erabiltzen duten hezkuntza esperientziak eskaintzen dituzten zentroei buruz, Lehen Hezkuntzako 5.204 zentro daude (% 45,4) eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 2.805 (% 45,2). Horietatik, edukiak eta atzerriko hizkuntzak ikasteko programa integratuak Lehen Hezkuntzako 4.188 (% 36,8) eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 2.172 (% 35,3) zentrotan irakasten dira. Batxilergoaren irakaskuntzarako datuak txikiagoak dira, 645 zentro esperientzia guztietarako (% 16,4), eta horietatik 445ek edukien eta atzerriko hizkuntzen ikasketa programa integratuak eskaintzen dituzte (% 11,7).
"Gazteen irudia oso estereotipatua dago" Jon Lasa Galdos
Eduardo Fierro Kuvuren sortzaileetako bat da Jon Ander FernĂĄndez eta Haize Truebarekin batera. Adinekoen nahi gabeko bakardadearekin eta isolamendu sozialarekin amaitzeko xedea duen gizarte-enpresa da Kuvu. Horretarako, belaunaldien arteko harremanez baliatzen dira, gazteak eta helduak teilatu beraren azpian bizitzen ipiniz; edo beste modu zehatz batzuen bidez. Elkarrizketa honetan, Kuvuz eta bere proiektu berriez hitz egin digu Eduardok. Zer da eta nola jaio zen Kuvu? Kuvun duela ia bi urte hasi ginen, Mondragon Unibertsitatean geundela LEINN titulua ikasten (Lidergo Ekintzailea eta Berrikuntza). 20/75 proiektua sortu genuen, non adinekoen bizi kalitatea hobetu nahi genuen. Horrela, nahi gabeko bakardadearen arazoa identifikatzen hasi ginen. Adineko jende askok sufritzen zuten eta beste batzuk ez, baina hori zen beren beldurrik handiena. Zer irtenbide egon zitezkeen ikertzen hasi ginen eta aurkitu genuen par-
tekatzeko programa bat zegoela, Home Share International izeneko sarearen barruan, eta inpaktu hori sortzeko zer teknologia erabil genezakeen pentsatzen hasi ginen. Horrela sortu zen Kuvu. Kuvu gizarte enpresa bat da, eta bertan adinekoen bizi kalitatea hobetzeko misioa dugu, nahi ez den bakardadea eta isolamendu soziala saihestuz, eta dena belaunaldi desberdinak batzeko ildo komun honen bidez egiten dugu. Marketplace bat dugu, adineko pertsonentzat, beharbada seme-alabek alde egin dutelako eta etxea partekatu nahi dutelako, baina beldur dira. Horixe da adineko batek bere etxea partekatu nahi ez izareko arrazoi nagusietako bat. Hainbat zerbitzu sortu ditugu. Horietan, pertsona egoki bat aukeratzen laguntzen diegu, zaletasunen edo bizitzeko moduaren bateragarritasunaren arabera. Gero bizikidetzaren babesean ere laguntzen diegu. Espainian bakarra den kontratu mota bat dugu, adineko pertsonaren babesa bermatzen duena eta, bestetik, gazteei etxebizitza merkeago bat eskuratzeko aukera ematen diena, beste ingu-
rune batean. Gugana hurbiltzen diren gazteen profila apur bat zaharragoa da. Bestalde, Covid-arekin, aplikazio bat sortu genuen eta bertan ere gauza bera egitea bilatzen dugu. Adineko pertsona batek agian ez du bere etxea partekatu nahi, baina momentuak partekatu nahi ditu. Aplikazio honi Kuvu Mumentuak Partekatu deitu diogu, eta hemen laguntza eskaintzen dugu erosketak egiteko orduan, negozio batzuk egiteko edo kafe bat hartzeko... eta boluntario sare baten bidez egiten dugu, hau da, adinekoak ahalik eta gertuen dauden gazteekin harremanetan ipintzen ditugu. Auzoen artean egiten saiatzen gara.
"Negozio bat hasteko, pentsatzeari uztea eta egiten hastea aholkatuko nuke" Zein da funtzionamendua? Nola jartzen zarete harremanetan erabiltzaileekin? Administrazio publikoekin eta erakundeekin lankidetza zati bat dugu, batez ere, etxea partekatzeko aukera hedatzeko. Baina dena Facebook-en bidez egiten dugu. Estereotipoa izan arren Facebook duten adineko jende asko dago. Publizitatea eta marketin digitala egiten dugu eta adineko pertsonei zuzentzen diegu etxea beste batzuekin partekatu ahal izateko informazioa. Handik asko gurekin harremanetan jartzen dira, asko zuzenean webean erregistratzen dira. Plataforma atsegina sortzen aritu gara erregistroa erreza izateko eta momentu batean geldirik geratzen badira, alerta bat piztuko da eta telefonoz kudeaketa egin dezakete eta guk digitalki. Badaude pertsona batzuk telefonoz deitzen gaituztenak edo bulegora etortzen direnak eta beste batzuk modu digitalean egiten dutenak. Gure egoitza BBFn dugu, Bilbo Berrikuntza Faktorian. Gazteak modu digitalean harremanetan jartzen dira eta lankidetza hitzarmenak egin ditugu unibertsi-
tateekin. Hemen hitzarmenak ditugu euskal unibertsitate guztiekin, Mondragon, Deustu eta UPV/EHUrekin, eta bakoitzak bere webgunean jartzen du kostu baxuko ostatu programa edo elkartasun programa gisa, eta handik jende asko sartzen da interesa dutelako adineko pertsona batekin bizitzeko. Segurtasuna asko zaintzen dugunez, gure hazkundea apur bat motelagoa da. Euskal Herrian batez ere Bizkaian egiten dugu lan eta Madrilgo Erkidegoan ere lan egiten dugu. Zein dira arazo eta kexa ohikoenak adineko eta gazteenen artean? Errealitatea da beldur handia dagoela. Adineko pertsonak egunean lau edo sei ordu eman ohi ditu telebistan. Komunikabideek esan dezaketenarekiko oso sentikorra da. Albisteen bidez, gazteen irudia oso estereotipatuta dago, festara joaten direla, botilak edatera... horrek zaharraren aldetik gaztearekiko estereotipo bat eragiten du. Beraz, elkarrekin bizitzerako orduan, asko beldur dira bizikidetza nola izango den, etxean festak egingo dituzten, sukaldearekin zer gertatuko den... kezkatzen dituzten elementuak dira, beldurrari gehitzen zaizkionak, adibidez 8 urte bakarrik eman dituen pertsona heldu batengan. Gurera etortzen den gazteak adineko pertsonarekiko estereotipoak ere baditu. Ez daki zaindu beharko duen, zein osasuntsu dagoen, botikak eman behar ote dituen... Azkenean, kasu bietako bat ez da benetakoa. Adinekoak erabat autonomoak dira, bizitza normala egiten dute eta izpiritu oso gaztea dute, beraien etxea partekatu nahi dute beste esperientzia bat bizi nahi dutelako, eta gaztea apur bat helduagoa da, agian master bat edo doktoregoa ikasten du eta jada ez du nahi gaztetxoekin bizi nahi. Kuvuren bilakaerari buruzko informazioa emango al zeniguke? Kuvuk sortu genuen 2019ko apirilean. Urtebete egin dugu berrogeialdian. Martxoan 100 gela inguru estali genituen, baina Covid-aren ondorioz ia % 90 galdu dugu, berrogeialdia eta koronabirusaren beldurra direla eta.
Une honetan plataformaren barruan ostatu bila dabiltzan 493 gazte inguru erregistratu ditugu eta erregistratuta dauden 185 jabe; horietatik, kontratu aktiboarekin okupatutako 12 etxebizitza inguru ditugu, gainerako jabeak, batez ere koronabirusaren eraginez, pixka bat zain daude eta. Beldur handia dago orain adineko pertsonen aldetik.
"Adineko pertsonengan beldur handia dago"
Zer gehiago eskaintzen du Kuvuk? Koronabirusa hasi zenean, Covida izeneko ekimena sortu genuen, modu guztiz altruistan egin genuelarik, berrogeialdiko arazoa zela eta, zaurgarriak izan zitezkeen eta etxetik atera ezin zuten adinekoak estaltzen saiatuz. Laguntza sarea sortu dugu pertsona horientzat, eten digitala dela eta isolatuenak izaten baitira, sare sozialak, telefono mugikorrak edo bideo deiak erabiltzen ez dakitelako. Sare nazionala sortu genuen eta azkartzen saiatu ginen. Batez ere, Kanariar Uharteetan laguntza asko jaso dugu Kanariar Uharteetako Gobernuaren aldetik. Autonomia erkidego guztietan gaude, Ceutan eta Melillan barne, eta oraintxe 3.500 adineko baino gehiago eta 1.500 boluntario inguru daude sarean. Zuzenean 850 euskarri inguru kudeatzen ditugu eta zeharka beste batzuk. Eman duguna oso segurtasun sendoa da, legezko egiaztapena, pertsonalki ezagutzea... Orain egin duguna da filantropia hutsetik sortu zen aplikazio hori garatzea da eta adinekoentzako laguntza sare iraunkor bilakatzen ari gara. Kanariar Uharteetako Gobernuaren laguntzarekin egingo dugu lehen merkaturatzea, Kanarietan zehar, urrian. Zer aurkitu duzue pandemian? Enpresa bat gara eta bizirik iraun behar dugu. Guretzat, koronabirusak eragin handia izan du, hain zuzen ere martxoan 150 jabe izatera iritsi ginelako, publizitatean inbertsio asko egin genuelako, plataformaren bertsio berria egin genuelako... eta hortik, ia % 80 galdu genuen. Egin genuen inbertsio txanda ezin izan zen itxi enpresen beldurra zela eta... baina gelditu
nahi ez genuenez eta Covida sortu genuenez, berrogeialdian oso aktibo egon ginen. Covidak asko motibatu gintuen eta eragina sortu genuen eta orain Kanariar Uharteetako Gobernuak bi aplikazio erosi ditu bertan abiarazteko... Horrela bizirauteko gai izan gara. Etxebizitza partekatzearen zatia ez da hain intentsiboa oraingoz, nahiz eta bezeroek sartzen jarraitzen duten, baina ez dugu iragarkirik egiten, ez dela momentua ulertzen dugulako. Eta gero beldur handia dago. Egoera hau burbuila xamarra da, jendeak laguntzak kobratzen dituelako eta badirudi ez dugula krisi ekonomiko larririk, baina bezeroetan ohartu ginena da gelak alokatzeari utzi behar izan ziotela, seme-alabak etxera itzuli zirelako, adibidez, etxea utzi eta logelak partekatu behar izan dituzten adineko jendea... Nola erabaki zenuten ekintzailetzaren munduan sartzea? Jon Ander eta Haize LEINNen sartu ziren 18 urterekin. Jon Anderrek Kuvu sortu zuen, hau LEINNen barruan zegoen enpresa bat zen, eta Haizek beste enpresa bat sortu zuen eta hezkuntza gaietan lanean ari zen. Ni pixka bat zaharragoa naiz, 28 urte beteko ditut eta Kanariar Uharteetatik nator. Han elkarte bat sortu nuen ekintzaile gazteei laguntzeko, inbertsio aholkularitza batean lan egin nuen, negozio lerro bat sortu nuen... Nire lehen urratsak egin eta gero, dena utzi eta Bilbora etortzea erabaki nuen, hain zuzen ere negozio bat sortu nahi nuelako eta LEINNen sartu nintzen. Azkenean, LEINNek elkartzeko aukera eman digu, gauzak batera egiteko. Zein da ekintzailetzaren alde positiboa eta negatiboa? Gaztea zarenez, sozialki transmititzen den ikuspegia duzu, hau da, gazteak heldu bihurtu eta gauzak egiteko gai izateko itxaron gela gisa. Gauzak gozatu eta gero egin behar omen duzu. Baina errealitatea da ez da horrelakoa. Gazteok askotan aldatzeko motibazioa izaten dugu, baina zuk ezin duzula sentitzen duzu. Ekintzaile izateak zure ikuspegia aldatzen du, gauzak egiteko gai zarela jabetzen zarelako. Agian gehiago edo gutxiago elikatzen zaituen proiektu ekintzailea duzu, baina, aldi berean, ikusten duzun modua ez ezik, proiektu honetan ere aldatzen da, baita herritar gisa jokatzeko modua ere, proiektu askotan parte hartzen duzu, diruarekin lotura ez
dutenak, batzuk bai, baina aktibatu nahi dituzun gauzak sortzearekin zerikusia dute. Erakusketak, laguntza taldeak, zenbait pertsonentzako dohaintza proiektuak... sortu ditugu, aldaketa bat egiteko. Beraz, niretzat hori da alde positibo handietako bat. Eta zati negatiboak sortzen duen ezegonkortasunarekin eta presioarekin du zerikusia. Ez da berdina soldata finkoa izatea eta zorrak ordaintzen lasai egotea. Batzuetan bi lan ere izan behar dituzu ekintzailetzaren bidearekin jarraitzeko oraingoa bezalako krisietan. Mondragonen aholkulari gisa lan egin izan ez banu, agian atzera egin beharko nuke. Beraz, batzuetan kontrapuntu hori duzu, egonkortasuna da pisu nagusia. Gizarte segurantza asko ordaindu behar dugu enpresa autonomo gisa. Asko ordaintzen dugu, ia mila euro hilean hiruen artean, hasteko. Hainbestetan bidean harri asko dituzula sentitzen duzu.
"Ekintzailetzan, egonkortasuna da arazo nagusia"
Zer aholku emango zenieke ekintzaile gazteei? Ekintzailetza sozialean gabiltzanok, batez ere, egin behar duguna da gauzak egiten hastea. Askotan pentsatzen dugu ideia perfektua izan behar dugula eta egin behar duguna da egiten hasi, eraiki. Kuvu horrela hasi zen. Kuvu kafe batekin hasi zen Sarrikon zeuden adineko batzuekin, gure unibertsitatearen ondoan. Jubilatu zentrora joaten hasi ginen eta egun batean txango bat egitea proposatu genien. Eta elkarrizketa horietan nabaritzen hasten zaren beharra sortzen da, kontu bera dutela jende askok, arazo horrekin enpatizatzen duzu, neurriak hartzen eta zure burua motibatzen hasten zara. Beraz, ekiteko orduan, egin behar duzuna da lan egitea gustatuko litzaizukeen jendearekin, ikertzen eta hizketan hastea, motibatzen zaituen publiko eta arazo horrekin. Hurbildu besterik ez duzu egin behar. Gauza harrigarriak egiten ari diren 12 eta 16 urte bitarteko jende asko ezagutzen dut. Beraz, gomendatuko nukeen lehenengo gauza da pentsatzeari uztea eta modu txikian jokatzen hastea da. Eta badaude lagungarri izan daitezkeen ekintzailetza sa-
reak ere, Startup Weekend bezalakoak, hau da, filosofia bera duten pertsonekin harremanetan jartzeko aukera ematen duten asteburuko ekitaldiak. Zein dira Kuvuren etorkizuneko planak? Orain dugun planteamendua da, koronavirusarekin dena hautsi ondoren, Kuvu HomeSharing hain modu intentsiboan pausatzea, nahiz eta gure bezeroekin jarraitzen dugun eta gure ostatu lerroarekin jarraitzen dugun. 2021ean Kanariar Uharteetan irekiko dugu, proiektua han sustatu nahi duen Kanariar Artxipelagoko Gobernuarekin batera. Bartzelonako irekiera plana eta beste batzuk pausatuta egongo dira gerora arte. Hitz egin dugun aplikazioaren zatian, ideia ahalik eta eragin handiena sortzea da, doan eta irabazi asmorik gabe, baina proposatuko duguna adinekoentzako laguntza sare iraunkorra sortzea da. Indian eragina sortzen jarraitu nahiko genuke. Covida sarea, urrian abiaraziko dugun bertsio berria, Estatuko autonomia erkidego guztietan aplikatu nahi genuke. Hori dela eta, sare iraunkor bat sortzen hastea da ideia. Merkatu solidarioa sortzeko ikuspegia dugu, enpresek lankidetzan jarduteko gazteak dirua irabazteko eta laguntzeko. Pizgarri batzuk sortzen ari gara gazteak sarean parte hartzera bultzatzeko. Aplikazio zehatz bat ere ireki dugu guraso bakarreko familientzat, Covidako erabiltzaileak zirenak, ama bakar eta aita bakar asko sartzen hasi zirelako. Familia hauek pobrezia maila kezkagarria bizi dutela aurkitu dugu, lana izan arren, batez ere emakumeei dagokienez. Eusko Jaurlaritzarekin hitz egin dugu proiektua Euskal Herrian aterako den ikusteko. Nola bultzatuko zenituzke gazte eta helduak Kuvu erabiltzera? Sarean guztiz libre senti daitezela. Edozein zalantza argitzeko telefonoz dei diezagukete... Gazteek, batez ere, sarean dute prozesu osoa linean, bateragarritasun galdeketa egin eta konekta dezaketen pertsonak agertzen dira. Adineko jendeari, ausar daitezela deitzera, joatera udaletxeetara eta han hitz egingo diete guri buruz. Eta eskualde batean ez bagaude ere, haiei laguntzeko laguntza programa duen sarea aurkitzen saiatuko gara. Dei dezatela, arazorik gabe.
Diru-laguntzak ekintzaile gazteentzat Espainiako Gobernuak 3.000 eurora arteko laguntzak emango dizkie ekintzaile gazteei Jon Lasa Galdos
Industria, Merkataritza eta Turismo Ministerioak agindu bat argitaratu du iraila honetan. Bertan, ekintzailetza sustatzera bideratutako laguntzak emateko oinarri arautzaileen onarpena agertzen da, Gazteentzako Berme Sistema Nazionalaren fitxategian inskribatuta dauden gazteei zuzenduta. Diru-laguntzak jasoko dituzten gazte ekintzaileek 3.000 euro jaso ahal izango dituzte gehienez, Estatuko Aldizkari Ofizialak (EAO BOE) argitaratu duenez. Zehazki, EOI Fundazioak gehienez 3.000 euroko laguntza emango dio, gehienez, onuradun bakoitzari, jarduera formalki hasi eta hurrengo sei hilabeteetan egindako ariketa ekonomikoa estaltzeko xedearekin. Zenbatekoa ezin da diruz lagundu daitezkeen gastuen zenbatekoaren % 75 baino handiagoa izan. Oinarri hauetan araututako laguntzak gazteentzako enplegurako programa eragilearen barruan kokatzen dira. Ministerioaren arabera, Europako Batzordearen ekimen honek laguntza-lerro berriak abiarazi nahi ditu hamasei urte eta hogeita hamar urte bitarteko gazteentzat, inolako lanik ez duten edo ikasten ari diren gazteentzat, hain zuzen ere ('ninis' delakoak). Laguntza hauen xedea da gazteek proiektu ekintzaile bat abiaraztea eta autoenplegua sortzea. Lagun-tza horietara sartzeko, gazteek Gazte Bermearen Sistema Nazionalaren fitxategian inskribatuta egon behar dute eta EOI Fundazioarekin dirulaguntza eskatzerakoan onuradunak izan behar dute. Gainera, diru-laguntza eskatu aurretik jarduera bat hasi ez izana beharrezkoa da, eta eskatzaileek egunean egon beharko dute zerga betebeharrak betetzen. Aginduaren arabera, diru-laguntzen deialdiak laguntza horien aplikazio esparru geografikoa arautuko du. Onuradunek jasotako laguntzak agiri eta jarduera garrantzitsu guztietan eza-
gutzera eman beharko dituzte onargarria den epean, "beren deialdia eta jatorria espresuki aipatuz" eta, hala badagokio, Europako Gizarte Funtsaren funtsekin batera finantzatzea, Gazte Enplegurako ekimenatik, Gazte Enplegurako Programa Operatiboaren barruan. Gainera, onuraduna pertsona juridikoa denean, laguntzak emateko webgunean argitaratu beharko dute. Diruz lagundu daitekeen epeak ekintzailetza jarduera formalki hasi eta hurrengo sei hilabeteak hartzen ditu barne, Ekonomia Jardueren gaineko Zergan (IAE) eta Gizarte Segurantzan hori garatzeko beharrezko erregimenean alta emanda dagoenean. "EOI Fundazioak ekintzaileak egindako lana kontrolatu ahal izango du. Horretarako, beharrezkotzat jotzen diren gai zehatzetan adituen aholkularitza eskatu ahal izango du", aginduaren arabera. EOI Fundazioa EOI 1955eko uztailaren 12an sortu zen Hezkuntza eta Industria ministerioek lortutako akordioaren ondorioz. Horrela Espainiako lehen negozio eskola bihurtu zen eta Europako lehenetarikoa. 60 urte baino gehiago hauetan, Espainiako ekonomiaren eta industriaren modernizazioan modu erabakigarrian lagundu du eta Espainiako kudeatzaileen presta-
kuntzan mugarri garrantzitsu batzuen protagonista izan da. Herrialdearen historian zehar egindako ibilbide hau "EOI, 50 urte abangoardiako" liburuan eta Eskolaren 60. urteurrenaren harira argitaratu zuen "Bidaia Handia" (Energia, Turismoa eta Industria) trilogian kontsulta daiteke. Bere historian zehar mugarri oso esanguratsuak izan ditu, herrialdeko ezagutza eta prestakuntza zentroen dekano eskola gisa sendotu dutenak: 1992: Latinoamerikako jardueraren hedapena. 1993: EOI Andaluziako egoitzaren inaugurazioa Sevillan. 1994: Lehenengo Negozio Eskola. Ekintzaileei eta ETEei prestakuntza eskaini zien Europar Batasuneko Egitura Funtsen laguntzarekin. 1997: Espainiako lehen negozio eskola Masterreko programetan linean ikasteko metodologiak ezartzeko. 2000: Masterrentzako kalitate ziurtagiria lortu zuen Espainiako lehen negozio eskola. 2005: Ingurumen Kudeaketa Sistema ziurtatu zuen lehen negozio eskola. 2009: Mugikorretarako ikaskuntzaren metodologia bere programa guztietan gailu mugikorren erabilerarekin eta multimedia eduki irekiko biltegi instituzionalarekin (Savia) integratzen duen lehen negozio eskola.
2011: MOOC ikastaroak ekoizten zituen lehen negozio eskola. 2012: EOI Mediterrรกneo egoitzaren inaugurazioa Elchen. 2013: Big Business-en goi mailako prestakuntza eskaintzen duen lehen negozio eskola. 2014: OPTI Fundazioa, Fundesarte eta Afrika eta Guadalupeko Egoitzak EOI Fundazioan sartzea, Espainiako Gobernuko Administrazio Publikoen Berregituratze Planak eskatuta. 2015: EOIren 60. urteurrenak interes publikoko aparteko gertaeratzat izendatu zen. 2016: 50 lankidetza espazio eta gazteentzako enplegurako prestakuntza sortzea Europar Batasunak Espainiarentzako ekintzailetza, lehiakortasuna eta enplegua sustatzeko estrategien barruan. 2017: Sare Sozialetan jarraitzaile gehien dituen Espainiako Negozio Eskola. 2018: Industria, Merkataritza eta Turismo Ministerioko Industria eta ETEentzako Idazkaritza Nagusiaren (SGIPYME) Connected Industry 4.0 estrategiaren garapena. 2019: Hamarkada bat Emakume Exekutiboak trebatzen negozioingurunean aukera berdintasuna sustatzeko eta erantzukizun handiko postuetan emakumeen eta gizonen parte-hartze orekatua izaten laguntzeko.