Euskadi, STEAM hezkuntza sustatzearen alde EU STEM Coalition proiektuaren erronka da Europako STEM Plataforma bat sortzea Jon Lasa Galdos
Euskadik STEM arloko bokazioak eta lanbideak bultzatzeko europar proiektu batean parte hartzen du, beste 17 herrialderekin batera, Eusko Jaurlaritzak abian jarritako STEAM Estrategiaren bitartez. Euskadik aktiboki parte hartuko duen EU STEM Coalition proiektuaren helburuetako bat da Europako estatuen eta eskualdeen artean esperientzia edo jardunbide egokiak elkartrukatzen lagungarri izatea, STEAM hezkuntza-estrategiak ezartzeari begira. STEAM ingelesezko akronimoa da, Science, Technology, Engineering, Arts eta Mathematics hitzek osatua. Europako proiektu horren barruan, Hezkuntza Sailak -Unibertsitate eta Ikerketa Sailburuordetzaren bidez- eta Innobasquek adierazitako koalizioko Hegoaldeko Nodoa koordinatzeko eginkizuna hartu dute beren gain. Nodo horretako kide dira, besteak beste, Frantzia, Espainia eta Grezia. Bizi dugun teknologia-garapenaren erritmo gero eta lasterragoaren ondorioz batez ere, profesionalei eskatzen zaizkien gaitasunak eta trebetasunak abiadura bizian ari dira aldatzen, baita teknologia gutxien duten arloetan ere. Horri gehitu behar zaio behar handiagoa dagoela STEM deituriko arloetan (Science, Technology, Engineering eta Mathematics) gaitutako gero eta pertsona gehiago izateko. Europa osoan zabaldutako errealitate horren aurrean, hala Estatuek nola eskualdeek beren STEAM heziketa-ekimenak eta -programak jarri dituzte abian, hezkuntza maila guztietako ikasleen artean aipatutako bokazioak sustatzeko, hasi adin gazteenetatik eta unibertsitateko etaparaino. Hartara, profil profesional horien urritasunari aurre egitea da asmoa, eta hezkuntzatik lan-merkaturako bidea hobetzea. Hala ere, sarritan batzuek zein besteek hartutako ikuspegietan aldea handia izaten da. Ondorioz, guztien arteko koordinazioa hobetzeko premia handia sumatzen da, baita ikuspegi estrategikoagoak garatzekoa ere, bereziki
Euskadik STEAM hezkuntza bultzatzeko Europako proiektu berri batean parte hartzen du.
oraindik STEAM estrategiarik abian ez duten estatu edo eskualdeetan. Helburuak Horrenbestez, Euskadik parte hartzen duen ekimen honen helburu nagusietako bat da Europako STEM Plataforma sortzea, dagoeneko existitzen den EU STEM Coalition-en oinarrian eraikia. Plataforma honek ezagutzaren gune gisa funtzionatzea nahi da, estatuei edo eskualdeei haien STEAM estrategiak hobetzeko zuzeneko laguntza emanez eta, bereziki, arlo horretako jardunbide egokien elkartrukea eta nazioarteko lankidetza erraztuz. Etorkizuneko Europako plataforma berri hori sortzeko, proiektuak 2020tik 2022 urtera egingo diren zeregin eta ekintzen egutegi bat proposatzen du. STEM Koalizio honek, halaber, bilatzen du egun arlo horren inguruan batere ekimenik abian jarri ez duten herrialdeetan STEAM estrategiak garatzea, horretarako Europako herrialde edo eskualde horietan hezkuntza-erantzukizunak dituzten erakundeak inplikatuz. Proiektu honek, STEM bokazioak bultzatzeko programa eta ekimen horiek ezartzeko orduan, “helize hirukoitza” deitutakoa (gobernua, enpresak eta hezkuntza) osatzen
duten eragileen arteko lankidetzaren garrantzian jartzen du azpimarra. Era berean, garrantzi handia ematen dio eskualdeko testuinguruari ere, STEAMerako eskualdeko ikuspegien eta ekimenen garapena aitortuz; izan ere, proiektuak kudeatu behar duen erronkak ez du konponbide bakar bat estatu bakoitzaren barruan edo Europan.
EU STEM Coalition-en helburuetako bat da arlo horretan jardunbide egokiak elkartrukatzeko lagungarri izatea STEAM Euskadi Estrategia Euskadi eta Eusko Jaurlaritza ez dira STEAM hezkuntzari bultzada emateko beharrizanetik bazterrean geratzen. Horregatik, Hezkuntza Sailak iazko ekainean STEAM Euskadi Estrategia jarri zuen abian eta, are, Sail honen ildo lehenetsietako bat da hau. Estrategia horren ezarpenaren helburua da EAEko hezkuntza-etapa guztietako ikasleen artean zientzia
zein teknika arloko heziketa eta prestakuntza bultzatzea, arreta jarriz emakumezko ikasleei bereziki, hauen artean STEM deitutako lanbideak sustatzeko. STEAM hezkuntza deitzen zaio zientziak, teknologia, ingeniaritza eta matematikak Arte eta Humanitateei loturik bateratzen dituen hezkuntzari, ikasleei STEM deitutako lanbideen inguruko interesa pizteko helburuz. Bada, STEAM akronimoak barnean hartzen duen “A” bokalak (“A”, ingelesezko Arts hitzaren hasierako letra), erreferentzia egiten dio STEAM jarduerak garatzean ikasleek -gai zientifikoetako diziplinetako berezko gaitasunez gain- landu eta ikasten dituzten zeharkako beste gaitasun sorta bati. Gaitasun horiek dira, adibidez, talde-lanean aritzeko gaitasuna, komunikatzeko trebezia, eta sormena, besteak beste. UNESCOk berak Science Education txostenean ezartzen duenez, zientzia eta teknologiarako gaikuntza gako-elementua da, eta ezinbesteko jotzen du arlo horietako hezkuntza sustatzea hezkuntzako maila guztietan eta, oro har, gizarteko hezkuntza zientifikoa hobetzea. Halaber, arreta berezia jartzen dio gazteek, bereziki neskek, zientzia- eta teknologiaarloetako ibilbide profesionalak hauta dezaten bultzatzeari.
Bidai solidarioa Ekuadorrera Mundukiderekin Laboral Kutxarekin batera, Mundukidek egonaldi bat antolatu du Ekuadorren Jon Lasa Galdos
23-30 urteko 11 gaztek abentura zirraragarri bat bizitzeko aukera izan dute Mundukide eta Laboral Kutxaren laguntzari esker, hau da, bidaia bat Ekuadorrera (20 egunetako egonaldi solidario bat). Aurten, 1.400 pertsonak baino gehiagok eman zuten izena deialdian, baina 11k bakarrik bizi izan dute 20 egunetako abentura hori, Ekuadorko Amazoniako bihotzean zehar, non gertutik ezagutu ahal izan duten urrutiko errealitate bat, ziurrenik beren munduari buruzko ikuspegia aldatuko diena. Guztia Mundukideren gainbegiratze eta lankidetzarekin, MONDRAGON Korporazioan txertatuta dagoen fundazio bat, lan kooperatiboa sustatzeko lan egiten duena Mozambike, Brasil, Kolonbia edo Etiopia bezalako tokietan, non ongizateko baldintzak hobetzea eta aurrerapen soziala aurrera egitea premiazkoak diren. Laboral Kutxan uste dute bidai hauek bere bezero gazteenei laguen diezaieketela giza-kontzientzia handiago bat izaten. Ziur daude, halaber, han ikasiko dutenak ez duela bakarrik beren bizitzan talka bat izango, baizik eta beren ingurune osoan ere. Bidaia zuzenean jarraitzeko #EcuadorLK2019 hashtag-a jarrai daiteke sare sozialetan, Twitter, Facebook eta Instagramen.
Ekuadorren 20 egunetako egonaldia egin zuten gazte hautatuak.
ere ba den Elkartasun Unibertsalaren kontzeptuari ohore eginaz. 2018-21 Plan estrategikoan adostu zen moduan, Mundukideren lana etengabe ari da multiplikatzen munduan barrena.
Mundukide
Mundukidek hainbat lekutara antolatzen ditu bidaia solidarioak, hala nola Ekuadorrera, Kolonbiara eta Etiopiara
Baliabideak eta ezagutza partekatuz Hegoaldeko herriekin lankidetzan jardutea izan da Mundukideren misioa 20 urtetan zehar. Arrasateko Esperientzia Kooperatiboak, bere ibilbidean bildutako baliabideak eta ezagutza partekatzeko sortu zuten pertsona talde batek Mundukide, mundu osoan pobretutako herri, komunitate eta pertsonen bizi baldintzak hobetzen laguntzeko helburuarekin. Horrez gain, Mundukidek hemengo lan mundu kooperatiboa eta kooperatibetako pertsonen partehartzea, inplikazioa eta sentsibilizazioa herri pobretuetako errealitateari begira jartzeko lan egiten du, Kooperatibetako printzipioa
2018an Mozambiken, seigarren programa ireki zen Niassa probintziako Mitande distrituan eta guztira 50.000 pertsona baino gehiago dira esperientziaren onuradunak . Brasilen, beste sei estadutako erakundeetan ari dira lanean eta zazpigarrena bidean da, guztira 25 kooperatibarekin elkarlanean. Gutxi bada ere, Kolonbiako programa berriari hasiera emanez agurtu zuten urtea. Mundukideko programez gain eta fundazioko boluntarioei esker, Mexikoko kooperatibetan izan dute presentzia eta Kenyan ere aritu dira, Mondragon Unibertsitateak
sustatutako Afrika Basque Challenge proiektuaren barruan ekarpena eginez. 2019ko lehen sei hilabetean Ekuadorren lanean hasiko dira. Eta baita kontinente afrikarreko Malawi eta Etiopian. Hogei urteko ibilbidearen ostean, Mundukide garapen lankidetza alorrean osasuntsu eta esperientziadun agertzearen arrazoi nagusienetarikoa, pertsonen inplikazioarekin batera, enpresa, kooperatiba eta era askotako erakundeen arteko interkooperazio lana izan da. Aurrerantzean ere, munduko pertsona guztiok bizitzaren eta lanaren jabe izan daitezen jarraituko dute lanean. Planifikazio estrategikoa 2018-2021 2017ko azken hiru hilabeteetan, 2018-2021 epealdirako bideragarritasun estrategikoa lantzen aritu zen Mundukide. Prozesua oso partehartzailea izan zen eta makina bat lantaldean inplikatutako jendea; kooperatibetako ordezkariak, boluntarioak eta beste hainbat eragile. Prozesuaren emaitza 2021. urteari buruzko bisioan laburbiltzen da: Ilusionatutako pertsonak, bere lankidetza multiplikatuz gizartea eraldatzeko. Arizmendiarrietak zioen bezala, eraldatzeko helburua duten per-
tsonak, eta ez begira geldituko direnak. Norberaren burua eta ingurua eraldatzeko gai diren pertsonak. Urrutiko herrialdeetan esperientziak partekatzeko eta bertakoengandik ikasteko prest dauden pertsonak. Baita, Euskal Herrian, erakundearen gestio lanetan lagunduko dituzten boluntarioak. Azken finean, norberaren lana elkarbanatuaz behar handiagoak dituzten pertsonei aukerak eskaintzeko prest dauden pertsona ilusionatuak. Lankidetza multiplikatuz. Horrek berekin dakar, alde batetik Mozambike eta Brasileko programen inpaktua handitzea. Horrez gain, Kolonbia eta Ekuadorren programa berriekin hastea eta oraindik identifikatu gabeko Afrikako herrialde batean ekitea, bildutako esperientzia aprobetxatuz. Mundukidren proposamena Nazio Batuen Garapen Sostengarrirako Helburuekin lerrokatzen da, eta helburuoi ekarpena egitea dute xede, tresna egokia baita giza garapen sostengarria lortzeko bidean; horretarako, eragile desberdinak inplikatu nahi dira inplementazioan, hasi administrazio, kooperatiba, sektore akademiko eta gizarte zibil antolatuaren beste erakunde batzuetatik eta herritarrenganaino, oro har.
Laguntzen du
Bideo-jokoen startupak hizpide F2P Campusen azken edizioan, Gasteizen, Gerarde Fernández izan zen bideo-jokoen startupei buruz hitz egiten
menperatzen ez dituzun arlo horietan; aholkua eskatu aholkulari eta inbertsoreei, delegatu eta bildu ezazu talentu onena aditua ez zaren eremu horietan lan egiteko. Azkar testatu
Jon Lasa Galdos
F2P Campus (Free To Play) azeleratzaile bat da, bideo-jokoen garapenerako taldeei arrakasta-aukerak maximizatzen diena. Aurtengo udan, Campusaren beste edizio bat egin da Gasteizen, eta zenbait adituk hitzaldi interesgarriak eskaini dituzten bertan. Horietako bat Gerard Fernández izan zen. Fernández bideo-jokoen sektoreko aditurik trebeenetako bat da Espainian. Microjocs sortu zuen eta, ondoren, Digital Chocolaten lan egin zuen. 2013an, ordea, Omidron sortu zuen, free-toplay bideo-jokoaj garatzen dituen enpresa bat. Bere ibilbidean, arrakastak eta porrotak ezagutu ditu. Hori dela eta, sektoreko edozein startupek egin ohi dituen akatsei buruz hitz egiteko aprobetxatu zuen ekitaldian parte hartzeko aukera. Profesional onenak Giza kapitala sektoreko edozein enpresa biratzen den ardatzetako bat da. Aldi ezberdinetan, Gerardek enpresa ezberdinak sortu ditu eta adiskideen ondoan hazi da, baina denborak erakutsi dio talentu zuzena aurkitzea funtsezkoa dela. Ez da nahikoa soilik bikaina den jendea izatea, edota gaitasun handiak dituztenak, talde batean egokitzen ez badakite. Hautaketako irizpideak eta tekni-
Oinarri digitala duen edozein negozioren oinarri bat da. Behin jokagarria den joko bat duzula, testa ezazu. Ezaugarriak eta hobekuntzak gehitzeari utzi eta erabiltzaileek zer dioten jakitera atera zaitez. Tresna ugari daude prototipoak testatzeko eta herrialde ezberdinetan egiten baduzu, gainera, feedback osoago bat lortuko duzu. kak egon behar dira posible den giza-talde onena izateko eta proiektua konfiantza gehien duzun horiek aurrera eramateko, gaitasuna dutenak pertsona eta taldeak kudeatzeko. Ardaztu produktuan, ez teknologian Sektorean lan egiten dutenak jokoak egitera dedikatzen dira, ez makinak. Teknologia garrantzitsua da, baina kontua da teknologia onena aukeratu behar dela proiektu bakoitzerako eta ez hilabeteak xahutzea teknologia bat garatzen eta ondoren bideo-jokoa egiten. Bideo-jokoak garatzen dituzten teknologia nagusiek talde handiak dituzte tresnak sortu eta hobetzeko, garatzaileek erabil ditzaketenak, eta beti hobeto egingo dute. Oreka “berritu” eta “hobetu” artean Gerard Fernándezek argi utzi zuen: ez da berrikuntza ezeztatu behar, baina arrakasta duten bideo-jokoen % 90 garapenak, egokitzapenak edo jada existitzen diren beste jokoen kopiak dira. Horregatik, batzutan eraginkorragoa da zentratzea dagoeneko dauden ereduak hobetzean. KPI-ek diotena Free-to-play eredua metrika gabietan oinarritzen da. Dirua irabazi be-
har da jokoekin, erabiltzaileei eutsi behar zaie eta horregatik lana zentratu behar da ezaugarriak diseinatzen faktore horiek hobetzeko. Inbertsoreak eta aholkalariak, ezberdin Inbertsoreak eta aholkulariak ez dira gauza bera. Inbertsoreak garrantzitsuak dira, baina hori besterik ez dira, inbertsoreak, eta ahalik eta errentagarritasun handiena bilatzen saiatzen dira. Inbertsore onez gain aholkulari onak egon behar dira ere, gidatzen, laguntzen eta zuzentzen dutenak. Ez da zaletasun bat, negozio bat baizik Bideo-jokoen zale amorratu bat bazara eta egiten duzunak dibertitzen bazaitu, zorionekoa zara. Baina adi, orain negozio bat sortzen ari zara. Denbora eta baliabideak eman behar dituzu zure negozioa garatzen, kontaktuak egiten edo jazoeretara joaten. Dibertitu zaitez ere, baina ez ahaztu enpresa bat sortzen ari zalera eta enpresak errentagarriak izan behar direla. Zure mugak ezagutu eta laguntza eskatu Zeurea den horretan oso ona izan arren, ez dakizu guztia. Kontziente izan behar zara zertan zaren onean eta zertan ez. Laguntza eskatu
F2P Campus F2P Free To Play Campusa programa mundu osoko bideo-jokoen garapeneko taldeentzat irekita dago. Bertan parte harteko antolatzaileei sinestarazi behar zaie zure taldea eta proiektua eskatutako bost talde onenetarikoen artean dagoela, Gasteizera joateko campusak irauten duen hiru hilabeteetan, zure jokoa lantzeko (ostatu eta bidaia gastuak lagunduta). F2Pn Free-to-play negozio eredua bideratzen ari dira, jokoen monetizazio estrategia nagusi bilakatzen ari dena. Doan jolasteko negozio-eredua erabiliz, merkatuan arrakasta izan dezakeen joko bat sortzeko, alderdi guztietan laguntzeko mundu osoko adituak biltzen dira. Joko bat sortzearen alderdi guztiak oso erronkatsuak dira. Antolatzaileak joko-industriako beteranoak dira eta, beraz, pozik egongo dira edozein motatako arazoekin laguntzeko: produktu eta jokoen diseinua, zuzeneko eragiketak, marketina eta komunikazioa, arte zuzendaritza, ingeniaritza, ekoizpena… Oinarri guztiak estaltzen saiatuko dira zure arrakasta lortzeko aukerak ahalik eta gehien aprobetxatzeko. INFORMAZIO GEHIAGO: www.f2pcampus.com
31,1 milioi euro Erasmus+-entzat SEPIEk diru kopuru hori eman du berrikuntzarako eta jardunbide egokien elkartrukerako Jon Lasa Galdos
Hezkuntzaren Nazioartekotzerako Zerbitzu Espainiarrak, SEPIEk, (Servicio Español para la Internacionalización de la Educación), Zientzia, Berrikuntza eta Unibertsitateetako Ministeriora atxikita dagoenak, Europar Batasuneko Erasmus+ programaren elkarte estrategikoen 2019ko deialdian hautatutako eskaerei buruzko Ebazpena argitaratu du azken egunetan. Emandako laguntzek ( 31.164.097,72 € guztira) ahalbidetuko dute Espainian berrikuntzarako eta jardunbide egokien elkartrukaketarako lankidetza-jarduerak sustatzera bideratutako 168 proeiktu finantzatzea, zehazki Elkarte Estrategikoenak, hezkuntzaren eta prestakuntzaren esparruko Espainiako erakundeei lotuak. Kopuru hau instituzioen artean banatzen da, hau da: zentro hezitzaileak, unibertsitateak, enpresak, fundazioak, merkataritza ganberak, etab., eta "Elkarte Estrategikoak" nomenklaturaren baitan biltzen da, Bruselak hartua programa honetarako. Horrekin finantzatzen dira neurriak bideratuak garapena, gardentasuna edo praktika berritzaileen txertaketa laguntzea eta lankidetzaren sustapeneko ekimen batuak aurrera eramatea, berdinen arteko ikasketa eta esperientzien elkartrukaketa eskala europarran.
Espainia Europako herrialde liderren artean kokatzen da Erasmus +-i dagokionez.
eskala europarran modu jarraian ustiatuz berrikuntza ezberdinak kalitatearen hobekuntzarekin lotuak, curriculumen interkonexioena eta Goi Mailako Hezkunzen sistemekin, ikasleen ezagueren eta trebetasunen garrantziekin, testuinguru nazionalean bereziki lehentasun europarrak indartuz: inklusio soziala. Proiektu hauek, gainera, produktu intelektualen garapena ahalbidetuko dute, material hezigarriak eta sarbide irekiko baliabideak direnak, talka botere handikoak erakundeetan eta Goi Mailako Hezkuntza europarren sistemetan. Zifrak
Erasmus +-ek jasotako diru-laguntzarekin 168 proiektu finantzatu ahal izango dira Hauek dira 2019ko deialdiko zifra nagusiak: Goi Mailako alorrean berrikuntzaren garapeneko 31 proiektutarako laguntzak eman dira, guztira 8.273.519,00 €-ko zenbatekoa osatuz.Honek suposatzen du emandako aurrekontuaren % 52ko igoera eta diru-laguntza jaso duten proiektu kopuruen % 55eko igoera aurreko deialdiarekin alderatuz. Hautatutako proiektuen norabidea Europar Batzordeko ikuspegia da, Goi Mailako Espazio Europar bat sortzeko 2025ean eta aktiboki lagunduko xede honetan
Lanbide Heziketako sektorean 7.885.731,00 € eman dira 46 proiekturentzat, horietatik 34 kooperaziokoak direnak berrikuntzaren garapenerako, eta beste 12 praktika onen elkartrukaketarako, % 12ko igoera bat suposatzen duena esleitutako funtsentzat eta % 13ko igoera bat proiektu kopuruetan aurreko deialdiarekin alderatuta. Proiektu hauen onuradunak elkarte enpresarialak dira, merkataritza ganberak, zentro hezitzaileak, baita hezkuntzako sektore honetan garrantzitsuak diren beste erakunde batzuk. Finantzatutako proiektuen artean aurkitzen dira irakaskuntzako metodologian teknologia berrien txertaketara bideratutako ekimenak eta berrikuntza teknologikoaren sustapena aplikatuta sektore eta prozesu desberdinetara, eta inklusio soziala ekoizpeneko eta sozioekonomiako sektore ezberdinetan, gazte enplegagarritasu-
naren garapena eta ondare kultural europarraren balio sozial eta hezitzailearen sustapena, energetikoki produktibo eta eraginkorrak diren ereduen sorkuntza, baita Lanbide Heziketa eta bere prestakuntzen hobekuntzara bideratutako proiektuak.
Hezkuntza sektoreak % 52ko igoera izan du jasotako aurrekontuan Eskola Heziketaren sektorean guztira 44 proiektu izan dira aukeratuak, zeinetara 7.892.247,00 € bideratu diren. 44 proiektu horietatik, 33 berrikuntzarako dira eta 11 praktika onen elkartrukerako. Proiektu hauen onuradunak dira unibertsitateak, administrazio publikoak, zentro hezitzaileak, baita sektore honetan garrantzitsuak diren beste erakunde batzuk. Ekintza hauen emaitzen ondorioa izango da hezkuntzaren kalitatearen hobekuntza, aniztasuaren arretara eta inklusiora bideratutako neurrien hartzea, ondare kultural europarraren balio sozial eta hezitzailea, baita eskola uzte goiztiarra eta desabantailako egoerak. Aurten esleitutako 7.892.247,00 €-ek % 29ko igoera bat suposatzen dute emandako funtsetan eta % 22,2 proiektu kopuruetan aurreko deialdiarekin alderatuz. Pertsona Adintsuen Hezkuntzaren sektorean guztira 7.112.600,72 € eman dira 47 proiekturentzat: 40 berrikuntzako proiektu eta praktika onen elkartrukaketarako 7.
Proiektu hauen helburu nagusia da pertsona adintsuen integrazioa hezkuntzako ekintzetan esparru kulturaniztun batean, kalitate altuko ikasketen aukeren eskaintzaren hobetzea, orientazioko estrategien garapena eta bere alfabetizaziorako gaitasunen hobetzea, konpetentzia matematikoa eta digitala. Espainia eta bere apustua Erasmus+-en alde Erasmus+ ikasketan zentratzen da (formala eta ez formala) EBko mugetatik harago, nazioartekotzeko bokazio garbi batekin, hirugarren herrialdetara irekiz, pertsonen hezkuntza eta heziketa gaitasunak hobetzeko helburuarekin, ikasle, irakasle eta hezitzaileen enplegagarritasunerako. Ekintza hauek hartzaile bezala dituzte ikasleak eta irakaslegoko, administrazioko eta zerbitzuetako pertsonala, eta xede bezala dute: ❚ Ikasleen kasuan: heziketaren etekina hobetu, enplegagarritasuna hobetu, ikuspegi laboralak indartu eta garapen pertsonala eta partaidetza gizartean handitu. ❚ Langilegoaren kasuan: beren gaitasunak hobetu, beren trebetasunak handitu, horrela parta hartzen duten hezkuntza- eta heziketa-erakundeen modernizaziori bide egiteko, baita beste praktika, politika eta sistemen ezaguera handitu. Datu guzti hauek erakusten dute, finean, zentro eta instituzio espainiarren interesa, heziketako sektore guztietakoak, Erasmus+ programan parte hartzeko, Espainia kokatuz programa honetako europar herrialde liderren artean.
“Emakumearen lanaren balioa agerian jartzea funtsezkoa da” Jon Lasa Galdos
June Arrieta talentu handiko emakume bat da. Eta ez dugu guk bakarrik esaten. Gauza bera dio Forbesek, bere Espainiako 30 urte baino gazteagoak diren talentu gehien duten 30 pertsonen zerrendan sartu duena ('30 under 30'). Duela ia bosturteko bat, Junek Zocco Handmade sortu zuen, artisau-materialekin eginiko produktu sorta handi bat fabrikatzen eta saltzen diharduen enpresa bat, guztiz jasangarriak bihurtzen dituenak. Baina badago zerbait gehiago; izan ere, Marokon edo Indian eginiko produktu horiek erosteak beren sortzaileei (guztiak emakumeak) bizi- eta ekonomiahobekuntza bat ematen die. Elkarrizketa honetan, Junek azaltzen digu, besteak beste, Zocco Handmade zer den, nola lan egiten duten, beren proiektuak, feminismoari buruzko bere ikuspegia… Nola sentitzen da bat Espainiako Forbesen 30 urte baino gazteagoak diren talentu gehien duten 30 pertsonen zerrendan ('30 under 30') egotean? Egiatia banaiz, deitu ninduten unean ez nuen sinisten. Egia esan, harrotasun bat da, are gehiago iaz zerrenda horretan sartu zen pertsona bat ezagutu nuelako, eta zerbait eskuraezin bat iru-
ditzen zitzaidan, baina telefonoz deitu nindutenean, ez nuen ulertzen nola jo zuten nirekin eta oso harro sentitu nintzen aire lanaz. Azkenean, mota honetako onarpen hauek gogor lan egiten eta norberak sinisten duenagatik borroka egiten laguntzen zaitu.
“Gure onuren % 100 komunitateetan eta proiektuan lan egiten dugun pertsonengan berrinbertitzen da”
Zer da Zocco Handmade? Zoccon eskuz egindako produktuak sortzen ditugu, herrialde desberdinetako artisautza biltzen dutenak, baina benetan, horren guztiaren helburua da bazterketa-arriskuan dauden emakumeak laguntzea da; lehenik eta behin, heziketaren bitartez, autonomian irabaz dezaten; bigarrenik, laneko aukera ematen diegu, laguntzarik behar ez dezaten eta bere senarren menpe egon ez daitezen % 100ean; eta hirugarrenik, modu batean, erakutsi nahi duguna da erosketa bat egitea bezalakoa den gauxa xume bati esker gauzak alda ditzakegula, hau da, kontsumitzailea kontzientziatzea gure kontsumismoaren bidez gauza asko alda ditzakegulaz. Nola otu zitzaizuen ideia? Unibertsitatean nengoenean jaio zen. Egiaz proiektu bat aurrera ateratzea bezain erraza zen gauza bat bezala hasi zen eta Marokoko kuxinak josten hasi ginen geure etxeetan gure amonekin, amekin… baina Marokorako gure lehen bidaian konturatu ginen kaleetan ia guztiak gizonezkoak zirela eta emakume bat topatzen duzunean, guztiz estalita doazale harritzen zaitu, ez direla beraiek lan egiten dutenak, eta produktu bat 7 eurora erosten genuen, denda bat zela kontuan izanik. Honek esan nahi du produktu hori bost eskutatik
pasatzen zela eta pertsona sortzaileak 30 zentimo inguru irabazten zituela. Esan genuen “proiektu hau modu ergelenean ireki dugu, baina gure eskuan dugu pertsona guzti hauek laguntzeko modua”; eta horrela hasi zen Zocco orain ezagutzen dugun moduan. Ia 5 urte daramatzagu dagoeneko eta ikaragarri garatu da produktu kopuru handiagatik, Indian eta Marokon ematen diren heziketak askoz ere osoagoak direlako; 24 emakume baino gehiago gara jada; beraz, pixkanaka handituz goaz. Zer filosofia dago enpresaren atzean? Emakumeen ahalduntzeari buruz ari zarete… Hori da. Produktua aitzakia bat besterik ez da. Gu hau egiten ari gara lanerako eta heziketarako bide bat sor dadin inoiz ikasteko eta lan egiteko aukerarik izan ez duten emakumeentzat. Guk komunitate-eragile bat dugu, egiten duen lehen gauza familiekin hitz egitea dena. Ulertu behar dugu ekonduta dauden emakumeak direla, orain arte etxetik atera ez direnak edo lan egiteko aukerarik izan ez dutenak… beraz, nahiz eta gaizki dirudien, senarra konbentzitu behar da emakumeak lana egiteak etxera onura bat ekarriko duenaz. Behin ariketa hau eginda dagoela eta familian erabaki dela emakumeak gu lagunduko gaituela, 15 egunetako prestaketa bat egiten da, non berak nagusiki josketa eta diseinua ikasten duen, lehen 15 egunetan zerbait irabazi dezan; familiak ikusten badu hemendik dirurik ateratzen ez dela etxera itzultzea egingo dio seme-alaban zaintzeko, onura ekonomikorik ez duelako ikusten eta pentsatuko du ezer irabaziko ez badu, hobe etxean egotea. 15 egun horien ondoren eta behin zerbait irabazi duela, produktu oso errazak egiten hasten dira eta heziketa arautuen barne daude. Heziketek moduluaren arabera irauten dute, baina heziketak izan ditugu ingelesean, diseinuan, enpresan eta beste modulu batzuetan, etorkizunean, gurekin lan egiteari utzi nahi diotela erabakitzen badute, beren kabuz zerbait sortzen edo beste lan
mota bat izaten lagun diezaigun, hala nola ehun-prestaketarekin harremana duen edozein lan. Zein produktu mota dituzue? Denetarik (barreak). Toallak, sandaliak, maletak, motxilak, koadernoak, mota guztietako poltsak, diru-zorroak, gerrikoak, kamerako uhalak… denetarik. Ulertu behar da honetan inoiz jardun ez diren emakumeak direla eta produktuak profesionalizatzen joateak denbora ematen duela, baina 'crack'-ak dira dagoeneko. Eta zertan ezberdintzen dira zuen produktuak besteez? Materialari dagokionez, tindagai guztiak naturalak dira eta kotoi guztia organikoa da… eta niretzat garrantzitsuena, zuk produktu bat erosten duzunean, hori egin duen pertsonaren historia datorkizu eta berarekin harremanetan ipin zaitezke. Beraz, bapatean, produktu hori giza-pertsona bat da, hori egiten sentimendu guztia ipini duena, eta zuk jasotzen duzunean, pentsatu nahi dut energia apur bat jasotzen duzula eta benetan aurpegia eta irribarrea ipintzeko gai zarela daramazun poltsa hori egin duenari, adibidez.
“Deskribaezina da ekintzaile izateak ematen dizun sentimendua” Beraz, zertan laguntzen da zuen produktuak erostean? Gero heziketa guztiak egin daitezkela, tailerra hobetzean, familien etxeen hobekuntzan… Gure onuren % 100a komunitateetan eta proiektuan lan egiten dugun pertsonetan berrinbertitzen da. Nola eskura daitezke zuen produktuak? 3 negozio-lerro ditugu. Bata online da, www.zoccohandmade.com. Ja-
zoerak antolatu ohi ditugu ere, gure kontsumitzaileak produktua modu fisikoan ikus dezan eta historiari buruz zertxobait gehiago jakin dezan. Bigarrenik, denda bidez saltzen dugu. Katalogo bat dugu, banatzen dena eta dendek ixa kopuru erosten dituzte eta birsaltzen dituzte; eta azkenik, duela urte bat estreinatu dugun lerro bat salmenta enpresan da. Produktu pertsonalizatuak egiten ditugu bezeroentzat, langileentzat, enpresak egin nahi dituen opariak… Zergatik ireki genuen lerro hori? Benetan produktua askoz ere errazagoa da eta beraientzat egitea zerbait monotonoagoa da, baina produktu batekin bakarrik jende gehiagora iristea lortzen dugu. Beraz, bolumen gehiago lortzen da, taldera geroz eta pertsona gehiago batzea, eta banaketaren unean, jende gehiagora iristea bezero batekin besterik ez.
“Gure produktua erostean, hori egiten duen pertsonaren historia datorkizu, eta harekin harremanetan ipin zaitezke”
Zeintzuk dira zuen etorkizuneko proiektuak? Asko (barreak). Oraintxe bertan Marokon gaude bizitzako kasualitateengatik, baina nire ametsa proiektua hemen egotea da; hau da, emakumeen talde bat hemen osatzea. Horretan ari gara. Hasieran 2019an estreinatu behar zen, baina gauzak pixka bat atzeratzen ari dira eta espero dugu 2020rako proiektua martxan ipinita izatea, eta kasu honetan, hemengo emakumeak izango dira hemengo materialekin, hemengo materialak eta teknikak erabiliz. Eta banaketari dagokionez, oraintxe bertan batez ere Espainian eta Europako herrialde batzuetan saltzen dugu, baina geroz eta gehiago presentzia gehiago izaten ari gara Estatu Batuetan, eta gure hurrengo xedea Estatu Batuetan merkatua hedatzea da. Zein da zuen lan egiteko modua? Marokoko taldeak Zoccorenak dira ere. Hemen oraintxe bertan 4 gaude, Donostia eta Madril bitartean, eta taldeko norbait bi hilabetero Marokon edo Indian dago. Eta
horrez gain, Zoccoko pertsona bat dago, baina jatorriko herrialdekoa dena, arduratzen dena heziketak ongi joateaz, produktuak ongi egoteaz, materialaren stocka egoteaz, bilerak egiten dituzte emakumeekin laguntza emozionalerako… eta astero txosten bat pasatzea arduratzen da. Emakume eta ekintzaile bezala, nola balioesten duzu gure inguruan azken urteetan ematen ari den mugimendu feminista? Niretzat, are gehiago lan egiten dudan kulturengatik, funtsezkoa da. Nire ustez, oraintxe bertan emakumearen lanaren balioa kontuan izatea funtsezkoa da, eta batez ere, independentzia balioan ipintzea. Gaur egun, eta etorkizunerako, sexua baino gehiago norberaren gaitasunak balioetsi beharko lirateke, kontuan izan gabe nondik datorren, nor den, emakumea ala gizonezkoa den, eta nik uste dut hori hezkuntzatik lan egiten, geroz eta gehiago iraultza bat izango da. Frogatua da gure burmuina modu ezberdinez funtzionatzen duela. Ez du esan nahi hobeagoa ala okerragoa denik; beraz, une bat iristen da non diozun ona dela bi egiteko eta ikusteko modu horiek elkarren osagarri izan daitezen, izan ere horrela lortuko dugu gizartea hobetzea eta gauzak modu ezberdinez egitea, eta hori da nire ikuspuntua. Zuretzat, zer da ekintzaile izatearen onena eta txarrena? Nik asko balioesten dut niretzat den zerbait egitea; jakitea egitea erabakitzen dudan guztia proiektuaren onerako dela nire ustetan eta inork esan ez didalako hori horrela izango dela. Horrez gain, ezer ez zen zerbait hazten ikustea
eta oraintxe bertan duen tamaina hartzen ari dela, seme bat bezala dela (berreak). Beti berdina diot, baina txiki-txikia zen unetik hezi dut, hazten eta hazten ikusten duzu, izaera pertsonal bat hartzen, eta ikusten duzu nola taldera sartzen doazen pertsonek proiektuarekin amets egiten duten… eta horrek pozten zaitu. Benetan, proiektuari gertatzen zaion edozein gauza, edozein sari, aitorpen edo herrialde bakoitzean emakumeak egiten ari diren edozein garapen, zuzenean zurekin lotuta dago. Orduan, deskribaezina da ematen dizun sentimendua. Eta gainera, askatasuna; mugimendu eta hazkundeko askatasuna. Hau da, enpresa hain txiki bat da oraintxe bertan guztien iritziak hartzen driela kontuan; oso aldakorra da, errazki aldakorra, eta hori funtsezkoa da norberaren garapenerako. Ez da geldia dagoen zerbait, baizik eta bizirik dago. Eta okerrena ezegonkortasuna da. Ekonomikoki, enpresa bat izatean, gure estutasunak jasaten ditugu ere eta egonkortasun ekonomikoa ez da hain handia. Lotura emozionala hain handia da ere, ezen azkenean hainbeste ordu pasatzen dituzu ez duzula ordutegi finkorik, bukatu arte zaudela eta, noski, dena konpontzearen erantzule nagusia ni naiz. Orduan, zama pertsonala oso handia da. Zer aholkatuko zenieke proiektu bat ekitean pentsatzen ari diren gazteei? Esango nieke badakidala oso zaila dela, eta zirriborroz eta betetzear dauden ametsez betetako paper baten aurrean zaudenean, zaila dirudi lehen pausoa ematea eta benetan ahal duzula sinistea, baina nik saia daitezela esango nieke. Oraintxe bertan, are gehiago
gazteak izanda, une perfektuan gaude, ez baitugu zama handirik, eta uste dut orain egiten ez badugu, oso zaila izango dela etorkizunean horretara ausartzea; eta bestalde, uste dut modu batean izan dezakezun curriculum onena dela, hasieran dena zuk egin behar duzulako. Ez dago zu lagunduko zaituen inor, baizik eta zuk dena egiten ikasi behar duzu, kontuak eramatetik produktuaren banaketara, diseinua… dela delakoa; eta horrek enpresaren ikuspegi oso global bat ematen dizu. Eta ilusioko zama bikoitz bat ematen dizu, baita bizitzari aurre egiteari buruzko beste modu bat ere, pertsona oso erabakitzaile eta oso pasiozkoa bihurtzen zarelako. Nola animatuko zenituzke gure irakurleak zuen produktuak eskuratzeko? Uste dut batzuetan albisteetan katastrofeak ikusten ditugula, gertatzen diren gauza txar guztiak, eta modu batean oso urrun sentitzen gara guzti horretaz edo ezin dugula ezer egin hori aldatzeko, baina soilik A edo B produktu bat aukeratzeagatik, gauza asko alda daitezke. Milioika pertsonek A produktua erostea erabakitzen badute, B-ren ordez, adingabeak enplegatzen ari diren enpresak, gutxieneko soldata baino gutxiago ordaintzen dutenak, are gehiago gutxieneko soldata baxua den toki horietan, aldatzea lor daiteke. Aukera batekin edo bestearekin, material kutsakorrak erabiltzea edo ingurune osasungaitzetan lan egitea baimentzen dugu… eta dena kontsumitzailea delako azkenean boterea duena. Erosteari uzten badiozu, enpresa hiltzen da, eta enpresak pentsatu behar du zer den kontsumitzaileak nahi duena eta hori eskaini. Gu gara boterea dugunak.
Diplomak LHko olinpiadetako ikasleentzat Hezkuntzak Lanbide Heziketako olinpiadetan parte hartu duten ikasleei diplomak eman zizkien Jon Lasa Galdos
Hezkuntzako sailburu Carlos Gimenoketa Lanbide Heziketako zuzendari nagusi Tomás Rodríguezek Lanbide Heziketako Spainskills eta Worldskills probetan parte hartu zuten ikasleei diplomak banatu zizkieten joan den irailak 11n. Hamaika ikaslek, beraien tutoreekin batera, errekonozimendua jaso zuten Nafarroako Jauregiko Tronu Aretoan egindako ekitaldi batean. Gimeno sailburuak zorionak eman zizkien ikasleei lortutako “emaitza bikainengatik” eta nabarmendu zuen “zuen tutoreengandik jaso duzuen prestakuntzalanaren berebiziko garrantzia”. Gainera, azpimarratu zuen Hezkuntza Sailak Lanbide Heziketaren alde egiten duen apustua: “etorkizunerako heziketaren berme bat da, apustu egoki bat gaur egun gauden mende berriko gizarteko oinarri teknologikoen sorkuntzarako, eta ezinbesteko pasarela bat gure enpresentzat eta gure produkzio-sistemarako”, esan zuen. Skills lehiaketek helburu bezala dute lanbide heziketaren sustapena eta heziketako eragileen eta enpresen arteko harremanen hobetzea. Biurteko lehiaketa honetan Lanbide Heziketako ikaslegoa bere gaitasunak erakusten dituzte modalitate ezberdinetan. Aurtengo deialdian Nafarroak parte hartu du espezialitate hauetan: zurgintza, elektronika, ebanitak, autoaren pintura, fresatzekoa, gizaosasuneko arreta, lore-saltzailetza, lorezaintza paisajistikoa, kontrol industriala eta instalazio elektrikoak. Bere hitzaldian, Lanbide Heziketako zuzendari orokor Tomás Rodríguezek bere harrotasuna erakutsi zuen “lortutako emaitza bikainengatik”, adierazi zuen bezala, “gure zentroetako irakaskuntza hauen kalitatearen emaitza dira, baita egunero duten inplikazioarena”. Gainera, Lanbide Heziketako zentroei animatu zien lerro horretan lan egiten jarraitzeko eta hurrengo Spainskills-
Skills lehiaketetan parte hartu zuten ikasle eta tutoreak Carlos Gimeno, Tomás Rodríguez eta Esther Monterrubiorekin.
etan parte hartzea ere, 2021ean ospatuko direnak. Ekitaldian parte hartu zuten taldeko nagusi Jesús Zubicoak eta Oier Neol ikasleak. Aitorpenak Gogoratu behar da Lhko SpainSkills-etan parte hartu zuen ikaslegoak, Jesús Zubicoa Venturak zuzenduta, hiru domina lortu zituela aurreko martxoan Madrilen ospatutako txapelketan: urrea CI San Juan-Donibaneko Oier Neol ikaslearentzat, zilarra Andrés Araizentzat, CIP Donapeakoa, eta brontzezkoa David Lópezentzat, CI San Juan-Donibanekoa. Horiekin batera, beren partaidetzarengatik aitortuak izan ziren ere: Unai Esparza eta Miguel Azpiazu, CIP Virgen del Caminokoak; Gaizka Gómez, CIP ETI Tudelakoa; Izan Goñi, Ibai Arellano eta Ander Beloqui, CI Agroforestalekoal; Julen Martínez, CIP Donapeakoa; eta Francisco Javier Casanellas, Estella Lizarrako CI Politeknikoa. Denek beren tutoreen laguntza izan zuten: Abel Laskurain eta José Javier Martínez, CIP Virgen del Caminokoak; Roberto Berrueta, CIP ETI Tudelakoa; María Carmen Gonzaga eta Antonio Córdoba, CI Agroforestalekoak; Jesús Pascual eta Libertad Martínez del Campo, CIP Donapeakoak; Cecilia García, Estella-Lizarreko CI Politeknikokoa; eta Alfonso Erro eta Fernan-
do Ziganda, CI San Juan-Donibanekoak. Urrezko domina lortzean, Oier Neol ikasleak abuztuan Worldskills munduko txapelketan parte hartu zuen Kazanen (Errusia). Hezkuntza sailburu Carlos Gimenok, Nafarroako Gobernuaren izenean,Oier Noel animatu zuen Austriako Europaskills 2020-n parte hartzea. Enpresa eta hezkuntza Spainskills-ek plataforma egoki bat eskaintzen du Lanbide Heziketa bikaintasuna erakusteko hainbat eremutan, hala nola kulturala, ekonomikoa, teknologikoa eta zientifikoa. Plataforma honek erakusleiho bat bezala funtzionatzen du eta Lanbide Heziketaren berrikuntza etengabea sustatzen du, modu paraleloan ehun enpresarialarekin batera garatuz joan behar dena. Beraz, modu honetan instituzio gobernutar, enpresa babesle eta instituzio hezigarrien arteko elkargune bat da. Txapelketak enpresek behar dituzten profesionalen heziketa ahalbidetzen du horrela, etekin elkarrekikoa eta soziala sortuz. Izan ere, mota honetako txapelketek Lanbide Heziketako tresna dibulgatzaile baliotsu bat osatzen duten trebetasunak bultzatzea dute xede, bide bat izanik ikasleak, irakaslegoa eta enpresak akuilatzeko. Halaber, elkartrukaketa eta eztabaida-leku dira estandar profesionalen garape-
nari buruz, kalitateari buruz eta sektore ekoizle ezberdinetako berrikuntzari buruz. Skills txapelketa guztiak irabazi asmorik gabeko gobernuz kanpoko elkarteek antolatzen dituzte eta beren ekintza nagusia lanbide heziketako bi urteko txapelketak antolatzea da, erronka bezala duena informazioa hedatzea eta ezaguera partekatzea trebetasun profesionalen garapenari buruz, sustatuz kalitatea, berrikuntza eta elkartrukaketa kulturala lehiakideen artean eta mundu osoko adituen artean. Txapelketa bi urtero ospatzen da eta Espaini ordezkatuko duten lehiakideak hautatzeko balio du, lehiatuko direnak txapelketa europarretan (EuroSkills) eta mundukoetan (WorldSkills), urte bikoiti eta bakoitietan, hurrenez hurren. Presentzia nafarra 2007tik Nafarroak 2007 urtetik darama txapelketa honetan parte hartzen. Orduan 3 modalitatetan izan zen eta urtero diziplina gehiago gehitzen joan diren edizio bakoitzean, egungo 10etara iritsiz. Nafarroako ikasleek urrezko dominak irabazi dituzte 2011, 2013 eta 2017an. Izan ere, Marta Busto Montalvok, CI Agroforestaleko ikasleak, urrezko domina lortu zuen Loradendako espezialitatean eta ordezkari espainiarra izan zen Abu Dhabin espezialitate horretan.