Laguntzen du
0020. zk.
Doakoa
2021eko iraila
gadgetWorld
digitalWorld
gameWorld
healthWorld
startupWorld
Tesla Bot, robot humanoidea
Apple kargatu haririk gabe
Switch-eko joko onenak
Fitbit Charge 5, osasunaz haraindi
Gomutak: buruko gaixotasunak linean
Blockchain: geratzeko iritsi da Blockchain teknologia batez ere kriptodibisekin duen erlazioagatik da ezaguna. Baina beste eremu batzuetan ere badu bere eragina. Esate baterako, erregistroen mantentze-lanetan, laneko fluxuen automatizazioan edo tokenizazioan aplikatzeko aparteko ahalmena du. Blockchain teknologiaren osagai sekretua eta diferentziala eragiketen deszentralizazioa da. Normalean burutzen diren ia jarduera guztietan, bitartekarien figurak esku hartzen du. Bitartekariek transakzio eta eragiketak
balioztatzen dituzte: dirua, hornidura-kateetako kontsumo-ondasunen mugimenduak, erregistroak eta ziurtagiriak, etab. Zentralizazioak eragiketa eta transakzioetan estalkiak sortzen ditu, dagokien baliozkotze txanda itxaron behar baitute. Blockchain-ekin, kudeatu beharreko transakzioetan eta erregistroetan parte hartzen duten algoritmoak zehaztu ondoren, ez da bitartekaririk behar eta beste prozesuak errazten dira, hala nola, eragiketen ikuskaritza edo zereginen automatizazioa, bitartekari baten fi-
gura eskatzen zutenak. Kontratu adimendunak, esaterako (Blockchain aplikazioen adibideetako bat), automatikoki sortzen eta sinatzen dira, prozesuetan definitutako baldintzak bitarteko erakunde batek egiaztatu beharrik izan gabe betetzen baitira. Horregatik guztiagatik eta arrazoi gehiagorengatik, Blockchain gure artean geratzeko heldu da eta eWorld aldizkari honetan horretaz jardungo gara, mundu digitalarekin harremana duten albiste gehiagoren artean. Goza dezazuela!
2
eWorld aldizkaria
infoWorld
2021 iraila
INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK
BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK SAIOLAN BIC GIPUZKOA ARRASATE BIC BIZKAIA EZKERRALDEA KBI DIGITAL DEUSTOKABI ZITEK BILBAO BEAZ BIZKAIA IKERBASQUE SPRI, S.A. BILBAO LAB COWORKING BILBO COWORKING EHUB! COWORKING PLAZA DEL GAS ALZOLA COWORKING ESPACIO OPEN THE MAKERY BIOOK ELKARTEA BIC BIZKAIA AMARA COWORKING BIC GIPUZKOA BERRILAN KUTXA KULTUR ENEA IMPACT HUB DONOSTIA GALERNA STUDIO COSPACESS BERRIUP ACELERADORA DE STARTUPS LABE-DIGITAL GASTRONOMY LAB ASUAKOWORKING EIBAR COWORKING COWORKING KABITAN COWORKING IRUN KOMOREBI COWORKING WELINK COWORKING INIZIA SENDA15 COWORKING COCUBO COWORKING GUREKIN COWORKING CO-VI COWORKING VITORIA COWORKING VITORIA - OFIWORKING HUB GASTEIZ 2GETHER BIZIA METXA - EMPRENDE CEIN BIC ARABA COWORKING MUTILVA ORIZONT SODENA DESARROLLO DE NAVARRA LA TIERRA COLABORA COCOWORKING PAMPLONA AGORA COWORKING TALLER 14 COWORKING COWORKING EL CUBO BLANCO CENTRO GEOINNOVA INNOBASQUE
Arrasate Arrasate Barakaldo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Derio Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Erandio Eibar Hondarribia Irún Irún Leioa Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Noain Miñano Mutilva Alta Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Zamudio
EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU
Goiru Kalea, 1 Edif. A 4º Goiru Kalea nº 1, Edificio A 4º Avenida Altos Hornos de Vizcaya nº 33 Matiko Kalea nº 6 Unibertsitate Etorbidea nº 24 T.S. de Ingenieros de Bilbao, Urquijo s/n 2ª planta Sabino Arana Etorbidea nº 8 María Díaz Haroko Kalea nº 3 Edif. Plza. Bizkaia Alameda Urquijo nº 36 4ª Planta Done Bikendi Kalea, 5 Avda. Ferrocarril, 10 Quintana, 4 Calle Pablo de Alzola nº 2 Deustuibarra, 70 A Uribitarte Pasalekua nº 3 Bilbao Berrikuntza Faktoria. Uribitarte Kalea,6 Astondo Bidea, Edificio nº 612 C/ Maestro Santesteban, nº 3 4º Mikeletegi Pasalekua nº 83 Pº Duque de Mandas nº 52 Andre Zigarrogileak Plaza nº 1 Planta 3 Ametzagaña Kalea nº 25 Federico García Lorca nº 2 bajo Zuatzu Kalea, 7 Bajo 1 Plaza de las Cigarreras, 1 Edificio Enekuri Dpto. 9 Txikito de Eibar nº 8 bajo Donostia Kalea nº 25 Hospital Santa Margarita Kalea nº 1 Letxumborro Hiribidea nº 92 Paseo Landabarri nº 1 Dpto. 103 Avenida Miguel de Unamuno nº 3 San Prudencio Kalea nº 6 Cubo Kalea nº 1 Paseo Juan Pablo II nº 32 bajo Salvador de Azpiazu Ibilbidea nº 13 Brusela Hiribidea nº 3 Pintore Kalea nº 13 Bulevar de Mariturri Kalea nº 42 Floria Kalea nº 60 Calle San Prudencio nº 6 2ª Planta Plaza Cein, nº 5 Calle Albert Einstein nº 15 Calle Nueva nº 8 Oficina 11 Avenida Carlos III nº 36 1º Avenida Carlos III el Noble nº 36 3ª Dcha. Calle Larrabide nº 21 San Pedro nº 43 Avda. Marcelo Celayeta nº 75 2ª Pl. Nave AA3 Ofic 34 Calle Emilio Arrieta nº 11 Bis Piso 7 Pta. 2 Pascual Madoz nº 5 C/ Luis Morondo Urra nº 8 bajo A C/Laida Bidea nº 203
943 712 072 943 712 072 944 184 100 944 205 379 944 139 108 946 013 936 944 395 622 944 052 660 944 037 000 946 941 104 688 684 348 946 212 930 946 854 652 944 751 275 946 033 596 633 576 323 944 030 606 943 474 660 943 000 999 943 001 217 943 458 485 608 001 406 943 320 369 943 942 117 676 450 580 609 505 216 688 734 292 620 557 404 843 630 967 630 202 866 944 979 301 945 014 500 945 138 264 945 562 267 945 254 122 676 938 803 945 711 960 945 710 670 945 148 442 945 139 560 945 032 674 848 426 000 945 298 282 948 983 399 848 421 942 848 421 942 626 888 185 948 383 808 672 177 693 686 831 760 646 422 742 948 117 137 944 209 488
KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILAREN DIRULAGUNTZA (HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA)
EDITOREA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Alameda Recalde nº 27 Planta 2 Oficina 2 48009 Bilbao MATERIALAK BIDALTZEA ETA KONTAKTUAK : C/ Particular de Ategorrieta nº 2 Bajo Local 10. 20013 Donostia. Tfnoa.: 943 053 488 http://www.elperiodicouniversitario.com posta-e: asun@europedigitalhub.eus Lege Gordailua: BI-2079-2017 ISSN: 2603-6207
UPV/EHU Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea, 83. 48015 - BILBAO Tel.: (+34) 946 013 651/ 652 E-maila:cde@ehu.eus http://www.ehu.eus/es/web/cde/home
Deustuko Unibertsitatea Liburutegi Unibertsitarioa Ramón Rubial, 1. 48009 - BILBAO Tel.: (+34) 944 139 417 E-maila: begona.prado@deusto.es http://www.iee.deusto.es Nafarroako Unibertsitatea Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa. 31080 IRUÑA Tel: 948 425 634 E-maila: cee@unav.es EUROPE DIRECT CEDERNA GARALUR. NAFARROA Barriobide, 40, 001 bulegoa 31013 ANSOAIN Tel.: 948 206 697 E-maila:europadirect@cederna.es EUROPE DIRECT HAZI Granja Modeloa,z/g 01192 ARKAUTE Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es EUROPE DIRECT BIZKAIA Simón Bolivar Kakea, 8B 48010 BILBAO Tel.: 946 072528 E-maila: europedirect@fundacionede.org http://www.europedirectbizkaia.org EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu, dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka. EUROPE DIRECT DONOSTIA Prim kalea,14 2D 20006 DONOSTIA Tel.: 943 470 962 E-maila:europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net Informazioa, orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.
BILBOKO UDALAK DIRUZ LAGUNDUTAKO PROIEKTUA DA, ORDEA, BERE EDUKIA ERAKUNDE ONURADUNAREN ERANTZUKIZUN ESKUSIBOA DA
KOORDINATZAILEAK: Jon Lasa eta Irene Urizar. LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa, Ana Belén Sánchez, Irene Urizar, Lourdes Sánchez, Unai Urizar eta Cristina Domínguez. DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa. ARGAZKIAK: Cristina Domínguez eta Irene Urizar. KOLABORATZAILEA: Universitario Vasco Navarro S.L. Uni. PUBLIZITATEA: Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/ Nafarroa: 629 229 185 Fundación Orienta Zaitez Fundazioa ez du bertan azaltzen diren iritzi eta edukien gaineko ardurarik hartzen.
gadgetWorld
2021 iraila
Robot humanoide bat laster
T
eslak, bere ibilgailuengatik eta Elon Musk bere jabeagatik mundu mailan ezaguna den konpainiak, iragarri du robot humanoide bat sortzeko lanean ari dela, behin-behinean Tesla Bot izenarekin ezagutzen dena. Androide hau bere autoen adimen artifizialeko teknologietan oinarrituko da, bere pilotu automatikoak eramaten dituen autoen teknologietan, hain zuzen. Hori jakinarazi du konpainia estatubatuarrak AI Day ekitaldiaren barruan. Adimen Artifizialaren funtzio berriak garatzera bideratutako berritasunak iragarri ditu, 'hardwarearekin batera'. Konpainia estatubatuarrak azaldu duenez, Tesla Bot "erabilera orokorreko" gailu bipedoa da, eta orain gizakiek soilik egin ditzaketen zeregin "ez-seguruak, errepikakorrak edo aspergarriak" egitera zuzendua dago. Tesla-k aurreratu du ingeniarien bila dabilela bere robot berriaren proiekturako, eta honekin batera adimen artifizialean duen esperientzia bere ibilgailuen flotatik ekarri nahi duela, batez ere gidatze autonomoa ahalbidetzen duena. Gainera, ekitaldian, Elon Musk Teslako zuzendari nagusiak ziurtatu du gailu hori "erreala" eta "atsegina" izango dela gizakiarekin eta datorren urtean prototipo bat prest izatea espero duela. Momentuz ikusi dena antzera jantzitako mimo bat izan da eta ondoren robotak izango dituen kanpoko ezaugarriak dituen manikia, konpainiak kaleratu duen bideoa bezalakoa izatea espero dena.
"Gizakiei zeregin aspergarri edo arriskutsuetan laguntzen dien" robot humanoidea martxan jartzea espero da Ezaugarriak Tesla Bot-ek 1,72 metroko altuera eta 57 kilo inguruko pisua izango du, eta 20 kilo arteko kargak eramateko gai izango dela espero da, eta baita
68 kiloko pisua altxatzeko ere. Ibiltzeko gehieneko abiadura 8 kilometro ordukoa izango da. Bere mugimendua bere 'gorputz humanoidean' zehar banatutako 40 "eragingailu elektromekaniko" erabiltzean oinarritzen da, hankak, besoak eta eskuak izango dituena. Era berean, konpainiaren ibilgailuetako beste elementu batzuk erabiltzea aurreikusten da, hala nola, pilotu automatikoaren kamerak buruan edo enborreko ordenagailu zentrala Teslaren nabigazioko softwarearekin. "Tesla munduko robotikako konpainiarik handiena da, autoak gurpil gaineko robot erdi sentikorrak direlako", esan du. "Beraz, zentzuzkoa da hori forma humanoidean jartzea", gaineratu du. Lagundutako gidaritzaren inguruko eztabaida Baieztapen hau konpainia hazten dihoan azterketa baten erdian dagoenean ematen da, bere lagundutako gidaritza sistemagatik, hain zuzen ere, Estatu Batuetako erregulatzaileak istripu batzuen ondoren ikertzen ari baitira. Tesla seinalatua da gidariei sinestarazteagatik pilotu automatikoen sistema duten ibilgailuak beren kabuz gida daitezkeela. Pilotu automatikoaren inguruko eztabaida ez zen jorratu bi ordu eta erdiko iraupena izan zuen lineako konferentzian, eta ikusleek ez zuten horri buruzko galderarik egin. Horren ordez, Muskek bere etorkizuneko robota onbera izango zela ziurtatu zuen. Tesla Bot, bost hatzetako eskuak izango dituela eta zuribeltzean etorriko dela esan du, "atsegina" izango dela eta, hala ere, "edonola ihes egin eta itzali" ahal izateko eraiki dutela. "Espero dugu hori inoiz ez gertatzea, baina nork daki", esan zuen txantxetan.
Tesla Tesla (lehen Tesla Motors, Inc.) Palo Alto-n (Kalifornia) kokatutako konpainia estatubatuarra da eta Elon Musk-ek zuzentzen du. Auto elektrikoak, ibilgailu elektrikoak propultsatzeko osagaiak eta etxeko bateriak diseinatu, fabrikatu eta saltzen ditu. 2003ko uztailean sortu zuten Martin Eberhard eta Marc Tarpenning ingeniariek Tesla Motors gisa. Enpresaren izena Nikola Tesla asmatzaileari eta ingeniari elektrikoari egindako omenaldia da. Hurrengo hiru langileak Ian Wright, Elon Musk eta JB Straubel izan ziren, enpresako sortzailekideak izendatu zituztenak.
eWorld aldizkaria
3
4
eWorld aldizkaria
gadgetWorld
2021 iraila
Samsung Galaxy Watch 4, azkenean
B
erri onekin gatoz zuentzat. Hemen daude Galaxy Watch 4 eta Galaxy Watch 4 Classic Wear OS-ekin, eta perfektuak ez diren arren, erostea merezi duten lehen Wear OS erlojuak dira, zalantzarik gabe. Orain, azkenean, Android jantzigarrientzako itxaropen bat dagoela dirudi. Samsungek segurtasunez jokatu zuen Galaxy Watch 4 eta Watch 4 Classic-en diseinuarekin. Biak aurreko bien ia berdinak dira (Galaxy Watch Active 2 eta Galaxy Watch 3). Hau ez da zertan txarra: erloju dotoreak eta polifazetikoak dira, estilo eta egoera askotarikoetara egokitzen direnak. Horrek esan nahi du dagoeneko ikonikoa den nabigazioa Samsungen alaka biragarriaren bitartez erabil dezakegula. Watch 4-k alaka digitala aukeratzen du, eta Watch 4 Classic-ek, aldiz, fisikoa. Azken hori, zalantzarik gabe, erabil errazagoa da, baina alaka digitalak ere ondo funtzionatzen du ohitu ondoren. Watch 4 40mm eta 44mm neurriekin datoz, eta Watch4 Classic beste bitan: 42mm eta 46mm. Biak kolore anitzekoak dira, nahiz eta Watch 4-k Classic-ek baino gehiago izan. Aitzitik, bi erlojuen hardwarea ia berdina da. Biek 1,5 GB RAM eta 16 GB biltegiratze dituzte -biltegiratze egokia Android erloju adimendun baterako- gehi sentsore multzo bera, Samsung-en 3-1-en sentsore bioaktibo berria barne. Samsungek baieztatzen zuen Galaxy Watch 4k 40 ordu inguruko bateria duela. Bi modeloak
eroso janzteko modukoak dira, nahiz eta 40 mm-ko Watch 4 ziurrenik eskumutur txikiak dituzten pertsonentzat egokiena den. Biak ere iragazgaitzak dira eta LTE konektibitate aukerak dituzte. Diseinuan, alaketan eta bere tamainetan desberdintasun txikiak izateaz gain, elementu bereizgarri nagusia da Watch 4 aluminiozkoa dela eta Classic altzairu herdoilgaitzezkoa dela. Samsungek ez zuen diseinu erabat ezberdin bat aukeratu bere erloju berrietarako, baina 5 nm-ko prozesadore indartsua jarri zuen barruan. Aldaketa sotila da Tizenekin zetorren Samsung erloju zaharrago batetik etortzen bazara, baina alde handia suposatzen du Wear OS erabiltzaileentzat. Pantailek jada ez dute dir-dir egiten. Aplikazioak irekitzea azkarra bezain erraza da. Samsungen widget animatuek itxura bikaina dute eta, egia esan, Apple Watch-i aurre egiten diote. Aplikazioen deskargak jada ez dira amesgaiztoak. Egia esanda, frustragarria izan daiteke, zeren bi aste erloju hauek jantzi ondoren, pentsa daiteke: "Hau izan zitekeen Wear OS denbora guzti honetan zehar".
Wear OS Wear OS Powered by Samsung (bai, hori da benetan izena), sistema eragile ona da. Wear OS 3 erloju guztietatik espero dezakezunaren isla zehatza ote den galdetzen ari bazara, ordea, albiste txarrak ditugu zuentzat. Abantaila guztiak Samsung telefonoa baduzu soilik lortuko dituzue. Hurrengo belaunaldiko Wear OS erloju adimendunek denbora pixka bat beharko dute leunduta egoteko. Interfazeari dagokionez, zalantzarik gabe ikus dezakezu Tizenen eragina. Hatza behera irristatzean sarbide zuzenak agertuko dira, ezkerrera irristatzean (edo erlojua norabidean biratuz) aplikazio zehatz batzuetara eramango zaitu. Hala ere, aldaketa bat aplikazioen lauki baten agerpena da gora irristatzean. Apple-ren aplikazioen laukiaren oso antzeko da eta oso hobekuntza handia da Wear OS 2-k zuen korritze sistema amaigabearen aldean. Apur bat arraroa da hasiera batean, batez ere erloju adimendunik izan baduzu, keinu hau normalean jakinarapenetan sartzeko modua baita. Nahiko azkar ohitzen zara, baina zure muskulu memoria birziklatu beharko duzu. Orain, jakinarazpenak ikusteko, eskuinera irristatu dezakezu, edo alaka erlojuaren orratzen kontrako zentzura.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
5
6
eWorld aldizkaria
2021 iraila
gadgetWorld
Hemen da Honor-en 5G sorta berria
S
umatu genuen gertu zegoela, filtrazioen korridorera nabarmen gerturatzen ari zelako. Beti bezala, filtrazio horiek egiazkoak ziren eta Honor 50, 50 SE eta 50 Pro 5G berriek Richar Yu-k (Huawei-ko CEO) erakutsi zuen Huawei P50aren klona dirudite, kameren modulu berezia horrekin. Hala ere, kontuan hartu behar da Honor-ek Huawei-rengandik bereizi egin zuela Google zerbitzuak izatea, nahiz eta orain bere Magic UI funtzioetan ikusiko dugun bezala, oraindik pertsonalizazio-geruza den oraindik (EMIUn oinarrituta zegoen). Nolanahi ere, gama ertaineko mugikorren abiarazte hirukoitza da, 5G-rekin eta kasu ba-tzuetan panel kurbatuarekin.
Honor 50 SE 5G, 50 5G eta 50 Pro 5G: Honor-en 5G sorta berria Google zerbitzuekin Estetika ia amankomuna da hiru modeloetan, atzeko distiraren aldeko apustua eginez eta lehen aipatu dugun kameren moduluaren diseinu hori kaleratuz. Kamera nagusiaz, alde batetik, eta gainerako lentillez, bestetik, osatutako bi zirkulu dira. "Oinarrizko" Honor 50ean pantaila 6,78 hazbeteko IPS motakoa da, FullHD + bereizmenarekin. Ikusiko dugu, hurrengoetan ez bezala, ertz zuzenak dituela eta kurbaturarik ez duela. Hori bai, IPS izanik, irakurgailua alboan dago. Hau da MediaTek Dimensity 900 izanik Honor 50 familia berriaren edukirik handiena, 5G ko-
nektibitatea ematen diona. 8 GBko bertsio bakarra eta 128 GB biltegiratze ditu. Bateriari dagokionez, Honor 50 SE-k 4.000 mAh-ko bateria eskaintzen du, 66 watt-eko karga azkarrarekin. Android 11 eta Magic UI-rekin dator, eta entzungailuen hargunea, USB C eta, jakina, 5G ere baditu. Kamera mailan, aipatu dugun prozesadore hau onartzen duen guztiari tiraka, Honor-ek 100 megapixeleko sentsore nagusia aukeratu du. Bigarren mailako kameretan angelu handia ikusten dugu 8 megapixeleko sentsore batekin eta 2 megapixeleko makro sentsore batekin. Aurreko kamerari 16 megapixeleko sentsorea geratzen zaio.
Honor 50 eta 50 Pro Bi mugikor hauei buruz hitz egingo dugu elkarrekin oso bikiak direlako. Egia esan, ikusiko dugu kasu honetan Pro abizena tamaina baino apur bat gehiagon oinarritzen dela. Bi telefonoek 20:9 erlazioa eta FullHD + bereizmena (2.400 x 1.080 pixel) dituzten alde kurbatuko OLED panelak dituzte, diagonal desberdina duten arren. Honor 50-ek 6,57 hazbeteko pantaila du eta Honor 50 Pro-k 6,72 hazbetekoa, zertxobait handiagoa. Aurrekoan ez bezala, ikusten dugu 50 eta 50 Pro-ren freskatze-tasa 120 Hz-ra iristen dela eta pantailak hatz-marka irakurgailua integratzen duela. Gainera, aurrealdean Huawei P40 Pro uharte dotoreagoa ikusiko dugu Honor 50 Pro-ren kasuan, aurreko kamera bi baititu. Antzekotasunen zati bat barnealdean ere badago, bientzat Snapdragon 778G 5G batekin. WiFi 6, Bluetooth 5.2, GPS eta USB motako C ataka ere badituzte. Kasu honetan bi RAM aukera daude, 8 GB eta 12 GB. Honor 50-entzat biltegiratze aldetik bi bertsio ikusten ditugu, 128 eta 256 GB-rekin, eta Honor 50 Pro-k 256 GB baino ez ditu. Baterietan aldea dago edukiera aldetik, baina ez karga azkarretan. Honor 50-ek 4.300 mAh-ko bateria du 100 W kargatze bizkorrarekin eta Honor 50 Pro-k 4.000 mAh bateria integratzen du, kargatze azkarrarekin, berriro ere, 100Wkoa. Atzeko kameretan ere berdinketa dago 108 megapixeleko sentsorearekin eta lentea f/1.9 irekidurarekin. Izan ere, ez dago ezustekorik atzeko hiru kameren osaketari dagokionez, bigarren mailakoak angelu zabalekoak direlako 8 megapixeleko f/2.2 sentsorearekin eta bi kamera (makroa eta sakonera), 2 megapixeleko sentsorearekin bakoitza.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
7
8
eWorld aldizkaria
appWorld
2021 iraila
Galaxy Watch 4, walkie-talkie bihurtuta
D
uela aste batzuk, Samsungek unpacked berri bat aurkeztu zuen eta bertan, Galaxy Z Flip3 eta Fold3 tolesgarri berriak aurkezteaz gain, bere smartwatch-aren hurrengo belaunaldia ezagutzera eman zuen. Galaxy Watch 4 eta Galaxy Watch 4 Classic, Wear OS 3 (Google-ren eramangarrientzako sistema eragile berria) integratzen duten lehen smartwatch-ak bihurtu ziren. Orain, Hego Koreako konpainiak Google Play-n aplikazio berria jarri du abian, erloju horiek walkie-talkie gisa erabiltzeko aukera ematen diguna. Doako aplikazio honek, Walkie Talkie izenekoak eta XDAk asmatutakoak, bi erabiltzailek edo gehiagok berehalako elkarrizketak izatea ahalbidetzen du datu mugikorretara jo gabe. Samsung Walkie Talkie aplikazioaren 1.0 bertsioa eskuragarri dago Google Play-n doan deskargatzeko eta 23 MB ditu. Apple Watch-en Walkie Talkie funtzioaren antzera, Samsungen aplikazio berri honi esker, bi erabiltzailek kanalak sor ditzakete eta bi noranzkoko ahots bidezko komunikazioa manten dezakete erlojuen bidez, telefonoaren beharrik gabe. Beste era batera esanda, erloju adimendun berriak ahots bidezko mezu laburrak denbora errealean bidaltzeko walkie talkie bihurtzen ditu. Jakina, Samsung Galaxy Watch 4 (estandarra edo klasikoa) baten jabeek bakarrik erabil dezakete elkarrekin hitz egiteko, ez da bateragarria
beste marka batzuetako erloju adimendunekin edo konpainiaren aurreko modeloekin. Eta Samsung kontu bat beharrezkoa da erabiltzeko. Konfiguratu ondoren modu independentean funtziona dezakeen arren, Samsung-ek Walkie Talkie aplikazioa lehen aldiz erabiltzea gomendatzen du erlojua telefonoarekin konektatuta dagoen bitartean. Besterik gabe, lotu erlojua Galaxy Watch 4-ren kontaktu estu batekin eta presioa egin mikrofonoaren botoiari ahotsa transmititzeko. Samsung-ek ez du aplikazioaren funtzionamendu-eremua zehazten, beraz, ez dakigu noraino erabil daitekeen. Aplikazioak eskatutako aukerako baimenei dagokienez, hauek dira: Mikrofonoa (ahotsa transmititzeko), Kontaktuak (Walkie-Talkie erabil dezaketen lagunak identifikatzeko), Deitu (Walkie-Talkie funtzioa mugatzeko deia jasotzerakoan) eta Kokapena (Bluetooth bidez lagun hurbilen bila dabilen kanala sortzeko).
Galaxy Watch 4 Begiradak erakarriko dituen marko birakaria: Inoiz modaz pasatzen ez diren ezaugarriak daude, hala nola Galaxy Watch 4 Classic-en begi birakaria eta pantaila zorrotza. Diseinu dotoreak zure eskumuturra behar duen sofistikazioa eskaintzen du, baita potentzia eta funtzionalitate intuitiboa ere goi mailako altzairu herdoilgaitzezko materialei esker. Lotu eta hasi mugitzen: Egon zaitez eroso egun osoan Ridge Sport Band taldearekin. Fluoroelastomeroaren materialak uhala iraunkorra eta izerdirako erresistentea bihurtzen du. Eskumuturrean molde sendoa bermatzen du zure bizimoduarekin jarraitzeko. Egunero erloju berri bat: Aukeratu erloju analogiko edo digitalen artean hondo, letra tipo eta koloreak, zure gustuetara, eguraldira edo momentuetara egokitzeko. Animatu erlojuaren aurpegiak AR emojiekin zure estiloa adierazteko, egiten ari zaren hori animaziozko grafikoekin adieraziz, esaterako, musika entzun edo korrika egitea. Ez entzun bakarrik zure gorputzari; ezagutu: Jarrai ezazu zure sasoiaren aurrerapena gorputzaren osaera eroso neurtzen duen Samsung lehen erloju adimendunarekin. Ezagutu zure gorputzeko gantz portzentajea, gihar masa, zure gorputzeko ur kopurua eta askoz gehiago, zure helburuak lortzeko. Samsung BioActive sentsoreak eta gure txipa azkarrenak orain arte Galaxy Watch-en ikusi den berrikuntzarik handiena ematen dute.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
9
10
eWorld aldizkaria
2021 iraila
digitalWorld
iPhone kargatu, kablerik gabe
A
pple-ren iPhone 12rako bateria berria MagSafe erabiliz kargatzen da, eta haririk gabeko alderantzizko kargak erabiltzen dituen lehen produktua da. Apple-k, harrigarriro, aktibatu berri du haririk gabeko alderantzizko karga iPhone 12an. Horrek esan nahi du telefonoak beste gailu batzuetarako kargagailu gisa balio dezakeela. Edo, hobeto esanda, beste gailu baterako, funtzioa soilik konpainiaren MagSafe kanpoko bateria kargatzera mugatzen delako. IPhone 12 eta 12 Pro gailuak konpontzeko webgune espezializatu batzuen eskuetara iritsi zirenean, (hala nola iFix It), asko konturatu ziren MagSafe osagarri magnetikoen akoplamendusistema berriak ez duela soilik iPhone abiadura azkarragoan kargatzen uzten, kablerik gabeko kargatzeko bobinen lerrokadura hobeari esker. Apple-k telefonoetan ere integratu zituen telefonoak berak kargatzeko gainazal gisa balio zezan beharrezkoak ziren elementuak.
Applek kanpoko bateria jarri du abian iPhonerako, eta kablerik gabe kargatuko da Komuna Androiden Haririk gabeko alderantzizko karga deitu ohi den funtzio hau Huawei edo Samsung-eko Android telefono batzuek erabiltzen dute osagarri txikiak kargatzeko, hala nola kablerik gabeko en-
tzungailuak edo beste telefono batzuk, gailuaren atzealdean pausatuta eta barne bateria gisa kargatzeko iturria. Baina antzeko funtzioa eskaintzeko beharrezko elementu guztiak sartu arren, Apple-k ez du inoiz alderantzizko karga aktibatu iPhone 12an. Hasieran, funtzio hori softwarearen eguneratze batekin etorri zitekeela pentsatu zen, baina une honetan, hurrengo iPhone modeloak kaleratu eta hilabete batzuetara, nekez dirudi.
Autonomia gehiago Hori aprobetxatu ahal izango duen gailu bakarra, beraz, Apple-k ezustean martxan jarri duen kanpoko bateria berria izango da, MagSafe bateria. Salgai 109 eurotan, bateria hau gailuaren atzealdean magnetikoki lotzen da, MagSafe-ren beste osagarri batzuk bezala. Lightning ataka du, potentziara konektatzeko eta konektatutako iPhone kargatzean. Bitxiena da kanpoko bateria bera ere karga daitekeela Lightning kablea zuzenean telefonora konektatzen baduzu. "Bi gailuak ere karga ditzakezu MagSafe bateria zure iPhone-era konektatzen baduzu eta gero zure iPhone-a energia iturri batera konektatzen baduzu. Posible da modu honetan kargatu nahi izana zure iPhone-a beste gailu batera konektatu behar baduzu, adibidez CarPlay kablearekin erabiltzen ari bazara edo argazkiak Mac-era transferitzen", azaltzen du konpainiak dokumentu tekniko batean. MagSafe bateriak iPhone bateria 15W-ko poten-tziarekin kargatzeko gai da 20W-ko edo gehi-agoko iturria erabiliz gero. Energia konektatu gabe kanpoko bateria gisa erabiltzen bada, iPhone-a 5W-tan kargatuko du (kargatzeko potentziarik txikiena). Alderantzizko karga erabiltzen bada, bateria kargatzen hasiko da telefonoa % 80raino kargatuta badago. Apple-k ez du bateriaren edukiera aipatzen, baina ziurrenik, produktuan inprimatutako testua kontuan hartuta, 1460 mAh bi zelula izatea posible da. Kargatzeko prozesurako aukeratutako tentsioak kontuan hartuta, litekeena da bateriak iPhone 12 Mini-ren autonomia bikoiztea, gutxi gorabehera % 12ko autonomia iPhone 12 eta 12 Pro-ri eta % 50 iPhone 12 Pro Max-i. MagSafe Haririk gabeko kargagailuak iman ezin hobeak ditu, zure iPhone 12 edo iPhone 12 Prora berehala lotzeko, 15W arteko haririk gabeko karga azkarragoa lortzeko. MagSafe kargagailua Qi bateragarria da oraindik. Beraz, zure iPhone 8 edo berriagoak eta AirPods modeloak kablerik gabe kargatzeko erabil dezakezu, Qi ziurtagiriaren beste edozein kargagailu bezala.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
11
12
eWorld aldizkaria
digitalWorld
2021 iraila
Razer-en teklatua pertsonalizatzeko kit-a T
eklatuen mundua konplexua da eta bertan murgiltzen direnek badakite ez duela merezi teklatua erostea eta kito. Egia esan, horrekin funtzionatzen du, baina zure gogoko osagarriekin oso zorrotza zarenean, jende askok pertsonalizatzen eta piezak aldatzen bukatzen du, hala nola, giltzak edo kableak. Hemen Razer sartzen da, Phantom teklarekin, PBTrekin, kableekin eta eskumuturreko euskarri berriekin. Lehenik eta behin, Razer Phantom Keycap Upgrade Set deiturikoa dago, teklatuak argitzen dituzten RGB LEDetatik argi gehiago sartzen duten eta alde zeharrargiak dituzten teklak erabiltzen dituena. Letrak eta sinboloak laser bidez grabatuta daude behealdean, indarra eta iraunkortasuna lortzeko. Multzo hori teklatu zuri-beltzean dago eskuragarri markako teklatu mekaniko eta optikoetarako. 40 euro kostako da merkaturatzean. Razer BlackWidow V3 Mini HyperSpeed Phantom Edition teklatuarekin ere eskuragarri daude Razer Phantom Keycap-ak. Bestetik, PBT Keycap bertsio berritzeko multzoa dago, edozein teklaturako PBT tekla iraunkorragoekin eta zuntz bihurrituzko kable iraunkorrago batekin teklatuak ordenagailura konektatzeko eta lau koloretan eskuragarri (zuria, beltza, arrosa eta berdea). Bere prezioa, 60 euro kit bakoitzeko. Azkenean, eskumuturreko euskarriak, gaur egungo teklatuetako hiru tamaina ohikoenetan daude eskuragarri: % 60, TKL eta beteta. Go-
mazko oin irristagaitzak dituzte, memoria-aparrez beteta daude, malda ergonomiko txikia dute eta teklatuen hondoan hobeto egokitzen dira. 24,99 euro balioko dute.
Razer Razer Inc. bideo-jokoen hardware fabrikazioko enpresa bat da, 2005ean Singapurreko Min-Liang Tan eta Robert Krakoff enpresaburuak sortua, Li Ka-shing eta Singapurreko Temasek Holdings-en inbertsio handi bat lortu ondoren. Razer-en Informazio liburuxkaren arabera, Razerrek "hardware, software eta zerbitzu jokoen munduko ekosistema handiena eraiki du". Razer esports-en aitzindaritzat jotzen da, baita gaur egun esports-en dagoen marka garrantzitsuenetako bat ere. Bere sortzailea, MinLiang Tan, Razer-en oinarritzat hartu da, bere produktuen diseinu eta garapena zuzendu eta gainbegiratu baitu. Razer 1998an sortu zuten saltzaile eta ingeniari talde batek goi mailako joko sagu bat garatu eta merkaturatzeko, "Boomslang", PCko jokalariei zuzendua. 2011ko Consumer Electronics Show azokan, Razer Switchblade, joko gailu eramangarri prototipoa, aurkeztu zen. CES 2013an, Razer-ek Razer Edge joko-tabletetarako PC aurkeztu zuen, aurretik Project Fiona izenarekin ezagutzen zena. Tabletak Windows 8 sistema eragilea erabiltzen du eta batez ere jolasetarako diseinatuta dago. 2013ko maiatzean, Razer Blade Pro 17 hazbeteko Razer Blade aurkeztu zuen, 4. belaunaldiko Intel Maxwell prozesadoreekin jolasteko ordenagailu eramangarriak. 14 hazbeteko Razer Blade "munduko joko ordenagailurik mehena" deitzen zioten; 4,1 kilo baino ez zituen. Razer Blade Proren 17 hazbeteko pantailan "Switchblade" LCD pantaila integratua zegoen bitartean. CES 2014an, Razer Project Christine, joko ordenagailu modularra, aurkeztu zen. PCko adar bakoitza CPU diskretu baten osagai bat da, GPU bat, disko gogor bat, memoria, erdiko bizkarrezurrarekin konektatuta dagoena. Behin zirrikituan, Project Christine-k automatikoki sinkronizatzen du gehitu berri den modulua PCI-Express bidez (gaur egun erabiltzen diren serieko bus bera eta txartel grafiko diskretuen beste osagaiena). 2015eko uztailean, Razer-ek iragarri zuen Ouya bideojokoen konpainiaren software dibisioa erosten ari zela.
digitalWorld
2021 iraila
Munduko USB memoriarik azkarrena
K
ingston-ek DataTraveler Max USB 3.2 Gen 2 berria kaleratu du, irakurtzeko eta idazteko abiadurarako marka guztiak hausten dituena. Egia da USB memoriak ez direla lehen bezain ohikoak, datuak segurtasunez garraiatzeko metodo nagusia zirenean; baina oraindik askok erabiltzen dituzte sektore askotan beren fitxategiak gordetzeko hodeia erabili nahi ez duten zale askok. Erabiltzaile horientzat, Kingston-ek USB unitate azkarragoen garapenean inbertitzen jarraitu du eta aste honetan DataTraveler Max berria iragarri du; modelo berria USB-C bidez konektatzen da gure ordenagailura (eta gure tabletekin ere funtzionatu beharko luke), salbu eta USB 3.2 Gen 2 estandar berriena aprobetxatzen duela, bereziki ona dena eta berori inplementatzen duen ordenagailu eramangarri berria badugu. Hori horrela bada, memoria honetan abiadura zoroez goza dezakegu. Kingston-ek 1.000 MB/s-ko irakurketa eta 900 MB/s-ko idazketa agintzen du, nahiz eta ohi bezala, lortzen dugun abiadura kopiatzen ari garen fitxategien araberakoa izango da eta gure sistemak USB 3.2 Gen 2 estandarra jarraitzen badu. Ondorioz, hau da merkatuan dauden USB memoria azkarrenetakoa, ziurrenik Kingston bezalako fabrikatzaile handi batek publikoki eskuragarri duen azkarrena.
DataTraveler Max DataTraveler Max hiru gaitasun desberdinetan egongo da eskuragarri, 256 GB-tik hasita, 512 GB-tik igarota eta 1 TB-ra igo arte; beraz, ez du SSD eramangarri batek bezainbeste biltegiratze espazio eskaintzen, nahiz eta tamaina, jakina, askoz txikiagoa den, 82,17 mm x 22 mm x 9,02 mm-ko dimentsioekin. Esku bakarrarekin erabiltzeko diseinatuta dago, konektorea agerian uzteko estalki irristagarri batekin eta LED egoeraren
adierazle batekin; giltzatakoan erraz erants dezakegu, eta 12 gramo baino ez ditu pisatzen. Kingston DataTraveler Max-k ez du preziorik une honetan, nahiz eta espero dugun ez dela merkea bere ezaugarriak kontuan hartuta. Gauzak horrela, Kingston Digital-ek kanpoko biltegiratze soluzioen zorroa zabaldu du DataTraveler Max-ekin, esan bezala, estratosferako abiadura eta 1 Tbyte arteko biltegiratze ahalmena lortzen duen pendrive bat.
Munduko USB memoriarik azkarrena Kingston-ena da USB4 kanpoko biltegiratze konektibitatearen aurretik eta ondoren izango da. Bere azken zehaztapenak estandar honen ardura duen erakundeak, USB-IF-k, argitaratu zituen, eta egungo guztiak hobetzen ditu, oinarrizko banda zabalera 40 Gbps arteko errendimenduan; Thunderbolt 4-rekin bateragarria den bateragarritasunean; Display Port edo HDMI modu bereziekin konektatzeko aukera dago, baita USB PD gailuen kargekin ere. Estandar berria 2022an zabalduko da, baina ordura arte fabrikatzaileek lehendik dauden estandarrak estutuko dituzte. Kingston-ek barnean USB 3.2 Gen 2 interfazera konektatutako DataTraveler Max batekin egiten du, segundoko 1.000 Mbyte-ko gehieneko irakurketa-abiadura eta 900 MB/s-ko gehieneko idazketa-abiadura lortzen dituela. Horrek arazorik gabe transferitu eta gordetzeko aukera eskaintzen du, 4K / 8K bideoak bezalako fitxategi digitalak bezala.
eWorld aldizkaria
13
14
eWorld aldizkaria
gameWorld
2021 iraila
Deskarga daitezkeen Switch jokorik onenak
I
raun zuen bitartean polita izan zen... baina gutako askorentzat oporrak amaitu dira eta errutinara itzultzeko garaia iritsi da. Ados, badakigu zaila dela, baina ziur gaude Switch-en deskargatu daitezkeen joko bikain hauekin itzulera askoz ere jasangarriagoa bihurtuko dela. Zer egingo genuke gure kontsolarik gabe! Egun hauetan ia denek oporraldiei buruz etenik gabe hitz egiten duten bitartean, Nintendo eShop-ek ez du atsedenik hartzen eta ohiko kaleratze ikusgarriekin jarraitzen du. Switcherako deskargagarriak diren 6 joko hauek, ziur asko, ez zaituzte axolagabe utziko. Nork esan du iraila eta urria aspergarriak direla?
etapa desberdinetan, 50 auto baino gehiagoren kontrola hartuz.
Kings Bounty 2
Axiom Verge 2
Nostria mundua iluntasunean murgilduta dago konspirazioak, sabotajeak eta nekromantziak direla eta. Eta nork berreskura dezake bakea fantasiazko unibertso honetan? Horretarako abentura izugarria dugu aurretik. Kings Bounty 2-k mundu zabalean zehar bidaiatzeko, pertsonaia berriekin negoziatzeko edo topo egiteko momentuak trebetasunez konbinatzen ditu, pixkanaka-pixkanaka kontratatu behar dugun armada pertsonalizatua sortuz.
5 urte baino gehiago itxaron ondoren, azkenean eskura dugu Axiom Verge-ren jarraipena. Axiom Verge 2-k Antartikako azalera eramango gaitu, letra guztiekin "metroidvania" esperientzia bizitzera, hau da, ekintza eta esplorazioa uztartzen dituen abentura. Generoan ohikoa den bezala, jokoaren hasieran ia ez dugu trebetasunik, baina laster, eremu berrietara sartzeko aukera ematen diguten mugimenduak desblokeatzen joango gara. Esplorazio hau, oso dibertigarria dena eszenatokien diseinu onari esker, borroka estuekin osatzen da eta, gauzarik freskoena, edozein sistema, baita etsaiak ere, hackeatzeko aukerarekin.
Art of Rally Rallyen urrezko aroa berreskuratzea da berez ideia erakargarriena, baina grafiko ederrekin eta kontrol bikainarekin. Hori da, hain zuzen ere, Art of Rally-ren proposamena, gidatzeko arcade dibertigarri bat, gurpilaren atzean apartekoak garela erakustera gonbidatzen gaituena, 72
Monster Train: First Class Infernua izoztuta egotea nahiko lan da, batez ere, deabru bat bazara. Zorionez, beroa pikutara itzultzea oso zeregin dibertigarria da, gure helburua 4 solairutako tren batean gure plana izorratzen saiatzen diren aingeruen erasotik defendatzea baita. Gure estrategia arretaz planifikatzea funtsezkoa da, baita gure joko estiloa eskuragarri dauden 6 klanetara egokitzea ere, horietako bakoitza estilo guztiz bereziarekin.
Ender Lilies: Quietus of the Knights Zalantzarik gabe, Ender Lilies: Quietus of the Knights eShop-ek uda honetan eman digun ezusteko handietako bat da. Beraz, oraindik jokatu ez baduzu, arrastoa ez galtzea gomendatzen dizugu. Adglobe eta Live Wire-ren lana azken aldian gozatu ahal izan dugun "metroidvania" onenetako bat da, 2D-ko esplorazio eta ekintza formula modu eredugarrian egina baita. Borrokak eta ikasten goazen trebetasunak bikainak dira. Horrek, giropen bikain batekin eta diseinu bikain batekin batera, proposamen honek lehen unetik gu harrapatzea lortzen du.
Islanders: Console Edition Islanders-ek esperientzia trankil horietako bat eskaintzen digu, noizean behin, hain ondo sentitzen direnak errutinatik deskonektatzeko eta gure zereginen ondoren erlaxatzeko.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
15
16
eWorld aldizkaria
2021 iraila
smartcityWorld
Europako Mugikortasunaren Astea ospatu da
I
railaren 16tik 22ra, Europako Mugikortasunaren Astea (SEM) 2021 ospatu zen, eta Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioa (Miteco) izan zen koordinatzaile nazionala. Edizio honetan mugikortasun iraunkor, osasungarri eta seguruaren gaia landu zen, 'Zure osasunaren alde, mugitu modu iraunkorrean' lelopean. Europako Mugikortasunaren Astea Europako Batzordearen kanpaina da, politikariak eta herritarrak sentsibilizatzea helburu duena hirian autoaren erabilera irrazionalak osasun publikoan eta ingurumenean dituen ondorio negatiboen inguruan, baita modu iraunkorragoak erabiltzearen onurez ere (hala nola garraio publikoa eta bizikleta erabiltzea edo oinez ibiltzea). Horrez gain, irailaren 22an, 'Autorik gabeko eguna!' ekitaldia ospatu zen, Europako ekimen honetatik jaioa. Horren xedea da hirietan trafikoa handitzearekin lotutako arazoei irtenbide berriak aurkitzea.
Hiri adimendunek hiri-mugikortasunaren erronkei aurre egiten diete, teknologien bidez Mugikortasun iraunkorra, osasuntsua eta segurua 'Zure osasunaren alde, mugitu modu jasangarrian' lelopean, 2021eko edizioa Europako Batzordeak iraunkortasunean, segurtasunean eta
hirian modu iraunkorrean mugitzeko moduetan oinarritu zuen, baita osasun fisiko eta mentalean. Gai horiei aurre egiteko, Mitecok irailaren 16an web mintegi bat egin zuen, eta bertan, 2020ko eta 2021eko Mugikortasun Iraunkorraren Espainiako Astea eman zen. Jardunaldia lau bloketan banatu zen: mugikortasunari buruzko sektoreko politikak; Berreskuratzea, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana; gizarte zibila: mugikortasuna eta haurtzaroa; eta esperientzia arrakastatsuak.
Ingurumena Hirietako inguruneak jasangarritasuna eta bertako bizigarritasuna hartzen ditu. Hiri adimendunek ingurumenaren aldeko apustua egiten dute, berrikuntza eta iraunkortasuna bultzatuz modu berdinean. Horregatik, bereizten dira kutsadura eta hondakinen sorrera minimizatzeagatik, ura bezalako baliabide naturalak arduraz kudeatzen dituzten bitartean, eta iturri ez-fosiletatik datozen energia berriztagarrien alde apustua egiten dute. Bioaniztasuna eta berdeguneak bezalako alderdiak ere kontuan hartzen dira hirietan ingurumena hobetzeko. Ingurumenaren alorreko erronka nagusietako bat gaur egun airearen kalitatea da, eta horretarako garapen iraunkorra beharrezkoa da, CO2 isurketak izugarri murrizteko eta berotegiefektuko gasen (BEG) partikulen kopurua kontrolatzeko, zeinetan hiri mugikortasunak funtsezko rola betetzen duen. Bere aldetik, urak kudeaketa eraginkorragoa eta kontrolatuagoa behar du aurrezpen handiak lortzeko. Energia berriztagarrien erabilerak hiri iraunkorragoak eta bizigarriagoak lortzen ere laguntzen du. Hondakinak sortzeari dagokionez, birziklatze egokia, ekonomia zirkularra eta bilketa eta tratamenduan hobekuntzak sartzea funtsezkoak dira. Azkenik, landaredia integratzea, berdeguneen erabilgarritasuna eta biodibertsitatea funtsezkoak dira hirietako biztanleen ongizaterako eta osasunerako.
Hiri mugikortasuna Hiri mugikortasuna hiri batean gertatzen diren mugimendu multzoa da, bai pertsonena bai salgaiena, leku bat bestetik bereizten duen distantzia ibiltzeko helburuarekin. Garraiobideak erabiliz, hiri mugikortasuna garraio publiko eta pribatuan sailkatu ohi da. Hirietan egiten diren mugimenduak motorrik gabekoak izan daitezke, hala nola oinezkoak, bizikletaz, patinetez, patinetan, etab., edo motozikleta, autoa, furgoneta, atoia, autobusa, tranbia, metroa, etab.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
17
18
eWorld aldizkaria
2021 iraila
trainingWorld
BAIC, Adimen Artifizialeko Euskal Zentroa
1
7 erakundek sortu dute BAIC (Basque Artificial Intelligence Center), Adimen Artifizialeko Euskal Zentroa, Euskadin Adimen Artifizialaren garapena gidatu eta bultzatzeko eta, bide horretatik, “enpresen lehiakortasuna eta euskal gizartearen ongizatea hobetzeko”. Lehendakaria, Arantxa Tapia sailburuarekin batera, elkartea eratzeko ekitaldian izan da gaur goizean, Arabako Teknologia Parkean, Miñaon. BAIC lankidetza publiko-pribatuko espazio bat da, helburutzat duena adimen artifiziala (AA) bultzatzea Euskadin. Funtsean, tresna bat da industriak albait azkarren txerta dezan AA eta, era berean, laborategi bat ere bai, baliagarri izango dena esperimentaziorako eta munduko erronka teknologiko eta sozial handienetako batean nazioarteko posizionamendua lortzen lagunduko diguten proiektuak azkartzeko.
BAIC Euskadin adimen artifizialaren garapena gidatu eta bultzatzeko sortu da Hauek dira BAIC sustatu duten erakundeak: CAF, Deusto Seidor, Euskaltel, Gestamp, Hupi Ibérica, Iberdrola, Inzu Group, ITP Aero, Mondragon Korporazioa, Onkologikoak, Petronor, Sener eta Versia, Sustatzaileen artean daude baita ere eragile zientifiko-teknologikoak eta
prestakuntza zentroak, hala nola Tecnalia, Vicomtech eta Basque Center for Applied Mathematics (BCAM). SPRI Taldeak ordezkatzen du arlo publikoa Eusko Jaurlaritzako Ekonomi Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Sailaren izenean. Hauek dira elkarte berriaren helburuak: 1. Adimen Artifizialaren garapena sustatzea Euskadin. 2. Adimen Artifizialaren euskal ekosistema artikulatzea (enpresak, teknologi eta ikerketa zentroak, prestakuntza zentroak, e.a.). 3. Adimen Artifizialaren sektoreko enpresa berrien sorkuntza sustatzea, tokiko enpresa trakziogileak inplikatuz. 4. Adimen Artifizialaren arloko talentuaren sustapena ahalbidetzea Euskadiko prestakuntza zentroekin lankidetzan, arlo horretako prestakuntza aurreratua bultzatuz eta, bide horretatik, talentua sustatuz, garatuz, atxikiz eta erakarriz. 5. Adimen Artifizialaren arloko sinergiak bultzatzea Euskadiko gaitasun zientifiko-teknologiko desberdinen artean. 6. Nazioartera hedatzea Euskadik Adimen Artifizialaren sektorean daukan eskaintza, atzerriko talentua, enpresak eta inbertsioa erakartzeko, eta enpresak nazioarteko sare eta merkatuekin konektatu eta proiektatzeko. 7. Adimen Artifizialaren arloko aurrerapen teknologikoen ondorio etikoak aztertzea eta aintzat hartzea. Bere misioa betetzeko BAICek jarduera-eremu desberdinak jorratuko ditu, eta jarduera-eremu horiek elkarrekin konbinatuz posible izango da konponbide osoak eraikitzea AAk planteatzen dituen erronka konplexuentzat. Hauexek dira jarduera-eremu horiek: - Dagoeneko existitzen diren gaitasunak identifikatu, indartu eta koordinatu. - Talentua sustatu, garatu, atxiki eta erakarri. - Enpresak nazioarteko sare eta merkatuekin konektatu eta proiektatu. - AAren arloko enpresa berriak sustatu. - Proiektu pilotu bereziak garatu lurraldean. - Etorkizuneko lan-ildoak sortu administrazioentzat eta enpresentzat. BAICen jarduna bederatzi Ardatzetan oinarritzen da, zeintzuetara biltzen baitira AA Euskadiko eragile ekonomiko eta sozialentzat eraldaketa-palanka gisa bultzatzeko egin beharreko ahalegin zehatzak.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
19
20
eWorld aldizkaria
2021 iraila
publizitatea
trainingWorld
2021 iraila
eWorld aldizkaria
Mondragon Goi Eskola Politeknikoa, ekintzailetzarako espazio baten sortzaile
O
so industrializatuta dagoen eskualde batean (Debagoiena) kokatuta, proiektuak irtenbide industrialak bilatzea bultzatuko du, ingurumen-helburuak bete ahal izateko eta, aldi berean, enplegua sortzeko eta eskualdearen egoera sozioekonomikoa hobetzeko. Kooperatibismoaren aitzindarien espiritua heredatzen du, eta eskualdeko ezagutza-ekosistemaren funtsezko elementu bihurtuko da, eta eskalagarritasunagatik baita Gipuzkoakoa, Euskadikoa eta Espainiakoa ere. Zehazki, Zientzia eta Berrikuntza Ministerioak berriki onartu du Mondragon Goi Eskola Politeknikoaren proiektuari 700.000 euroko dirulaguntza nominala ematea. 2021erako Estatuko Aurrekontu Orokorretan aurreikusitako dirulaguntza da eta EAJ-PNV euskal talde parlamentarioak proposatu zuen.
Eskualdeko erakunde publikoek eta enpresa industrial handiek lagunduko dute proiektu honetan Proiektuaren erronkak - Industria-sektorean beharrezkoa den trantsizio teknologiko-energetikoa katalizatzea, balio erantsi handiko industria jasangarri batean oinarritutako ekonomia lehiakorrago baterantz. - Eskualdeko garapen iraunkorra eta kohesionatua sustatzea, lankidetza pribatu-publikoko proiektuen bidez. Mondragon Goi Eskola Politeknikoaren gidaritzapean, proiektuak enpresen, ekintzaileen eta eragile teknologikoen diziplinarteko lankidetza sustatuko du barne-ekintzailetzako eta ekintzailetzako ekintzetan, beharrezkoa den industria jasangarri eta justu baterantz trantsizioa egiteko. Hainbat enpresa eta ekintzailek industria-eskalako proiektuak, espazioak eta ekipamenduak partekatuko dituzte unibertsitatearekin eta teknologia-zentroekin batera. Proposamen berritzailea da, eta nazioarteko erreferente izateko asmoa du; izan ere, gaur egun ez dago osagai horiek guztiak helburu partekatu batekin biltzen dituen zentrorik.
Lurraldean enpleguari eta jardueraren sorrerari eustea, honako premisa hauen arabera: - Iraunkortasuna eta digitalizazioa ardatz duten industria-sektoreetan (4.0 industria): Manufaktura, automozioa, makina-erreminta eta ekipamendu-ondasunak, energia berriztagarriak, bioingeniaritza. - Diziplina anitzekoa, hainbat ezagutza-arloren parte-hartzearekin: Ingeniaritza, enpresa-kudeaketa, humanitateak, ekintzailetza. - Sektoreartekoa eta belaunaldiartekoa, industriaren, zentro teknologikoen, akademiaren, administrazioen eta, oro har, gizartearen parte-hartzearekin, talentu gaztearen eta industrian esperientzia handia duten adituen lankidetzarekin. - Ikuspegi bikoitzeko industria-orientazioarekin: Dibertsifikaziorantz eta barne-ekintzailetzarantz, I+G enpresekin eta unitateekin zuzeneko lankidetzan. Ekintzailetzarantz, ekintzailearen sormenari askatasuna emanez. - Eskualdeko eragileek partekatutako proiektua: Bere sorrera unetik bertatik, plangintzatik, gauzatzetik eta kudeaketara, gizartearekin konektatuta. Zentroak hainbat espazio izango ditu: industriaespazio diferentziala (altueraren eta oinarri sismikoen arabera), behar horiek ez dituzten beste lantegi-espazio batzuk, ko-sorkuntza espazioak eta negozio-eredu jasangarriak esperimentatzeko espazioak, zenbatzeko eta simulatzeko gelak, prototipatzeko ekipamendu generikoa duten tailerrak, etab.
Laguntzen du
21
22
eWorld aldizkaria
healthWorld
2021 uztaila
Fitbit Charge 5: Mens sana in corpore sano
F
itbit Charge 5 bezalako modeloak aztertzen ditugunean, harrituta uzten gaitu eramangarri mota honek izan duen bilakaera izugarriak. Egunean emandako urratsak zenbatzera mugatzen ziren lehen ereduetatik (jadanik nahiko baliagarriak zirenak) hasi eta gaur egun eskaintzen dituzten funtzio ugarietaraino, egia da ez garela urrats batez edo jauzi batez ari, baizik eta hegaldi transozeaniko edo estratosferiko batez. Fitbit Charge 5 honi buruz azpimarratu nahi dugun lehenengo gauza da osasunari buruzko ikuspegia holistikoa. Jarduera fisikoa neurtzeko soilik diseinatutako beste eskumuturreko kuantifikatzaile batzuek ez bezala, kasu honetan plano psikologikoari ere arreta eskaintzen dion eramangarri bat aurkitzen dugu. Horretarako, EDA sentsorean oinarritzen da, hau da, jarduera elektrodermikoaren irakurketan oinarrituta, erabiltzailearen tentsio maila zehazteko gai da. Kasu honetan, erabiltzaileak alterazio metabolikoak eragiten dituen presio psikologikoko egoera bizi duela zehazten badu, Fitbit Charge 5-ek egoera hori ohartaraziko dio erabiltzaileari, bi minutuko etenaldi txiki bat proposatuz erlaxazio ariketa sinple bat egiteko. EDA sentsorea estreinatu zuen Fitbit Sense gailuaren erabiltzaileekin egindako probek erakutsi zuten erabiltzaileen % 70ak bere bihotz-taupada berehala jaisten zuela erlaxazio sistema honi esker. Fitbit Charge 5-en beste berritasun aipagarri bat, Charge 4 bere aurrekoarekin alderatuta, elektrokardiograma (ECG) funtzioa eskaini ahal izateko beharrezko teknologia txertatzea da, erloju adimendunetan duela gutxi samar agertzen den funtzioa. Zalantzarik gabe, funtzio hau gailu mota
hau osasun egoeraren monitore gisa erabiltzen duten pertsonen artean baloratuenetako bat da. Bere sentsore multzoak beste irakurketa sorta bat eskaintzen du, Fitbit Charge 5 osasun zentro osoa bihurtuz. Aipagarrienak odoleko oxigenomaila neurtzea, larruazaleko tenperatura eta, noski, bihotz-taupadak eta haren alterazio posibleak dira, loaren kalitatea aztertzeko, adibidez.
Fitbit Premium Orain arte datuei buruz hitz egin dugu, eta interesgarria bada ere, proposamena nabarmen hobetzen da Fitbit Premium-i buruz hitz egiten dugunean, Fitbit-en hodei-adimen zerbitzuari esker, nondik Fitbit-ek bildutako datuetatik askoz informazio gehiago atera dezakegu. Horrez gain, analisi zehatza ez ezik, entrenamendu eta erlaxazio ariketak dituzten bideo ugari ere badaude, gure metrika eta helburuetan oinarrituta aukeratu ditzakegunak. Eskumuturrekoaren erosketarekin, sei hilabeteko doako zerbitzua eskuratu ahal izango duzu. Bere zehaztapen teknikoei dagokienez, Fitbit Charge 5-k kolorera jauzi egiten du azkenean, AMOLED ukipen pantaila beti aktibatuta. Konexiorako eta datuen isurketarako (bere memoriak azken 30 egunetako historia gordetzeko aukera ematen du), Bluetooth eta NFC konektibitatea du, eta bateria zazpi eguneko autonomia emateko gai da, baina egia da zifra horiek erabiltzen ditugun intentsitate mailaren arabera aldatzen direla. Bereziki aipagarria den beste funtzio bat hau da: errekuperazio mailaren neurketa. Irakurketa eta analisi guztiei esker, Fitbit Charge 5-ek egunero zehaztu ahal izango du entrenatzeko moduan gauden edo, aitzitik, atsedena hartu beharko genukeen. Askotan, zentzuzkoa baino gehiago eskatzen diogu geure buruari, eta zenbait seinale irakurtzerakoan zailtasunak izatean, entrenatzeak akatsa egitera eraman gaitzake gure metabolismoarentzako kolpe bat izango den egunetan. Hala ere, berreskurapen maila neurtzeko funtzioarekin, Fitbit Premium-en sartzen diren zerbitzuen zati bat izaki, Fitbit Charge 5-ek bildutako datuek esfortzua onargarria den edo, aitzitik, zenbait egunetan kirola praktikatzea kaltegarria edo arriskutsua den esan diezagukete. Hiru kolore konbinaziotan da eskuragarri: beltza/altzairu herdoilgaitz beltz grafikoa; marfil zuria/altzairu herdoilgaitz urrea; eta altzairu urdina/platinozko altzairu herdoilgaitza. Prezioa: 179,95 euro.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
23
24
eWorld aldizkaria
2021 iraila
blockchainWorld
Blockchain: geratzeko iritsi da
B
lockchain teknologia batez ere kriptodibisekin duen erlazioagatik da ezaguna. Dena den, Bitcoin edo Ethereum, denborarekin, Satoshi Nakamotok 2009an lehen aldiz Bitcoin sustatzeko aurkeztu zituen "bloke-kateen" kasu partikularrak bihurtu diren. Esaterako, erregistroen mantentze-lanetan, laneko fluxuen automatizazioan edo tokenizazioan aplikatzeko ahalmen apartekoa du. Blockchain teknologiaren osagai sekretua eta diferentziala eragiketen deszentralizazioa da. Normalean burutzen diren ia jarduera guztietan, bitartekarien figurak esku hartzen du. Bitartekariek transakzio eta eragiketak balioztatzen dituzten; dirua, hornidura-kateetako kontsumoondasunen mugimenduak, erregistroak eta ziurtagiriak, etab. Zentralizazioak eragiketa eta transakzioetan estalkiak sortzen ditu, dagokien baliozkotze txanda itxaron behar baitute.
Blockchain: deszentralizazioa etorkizuna da Blockchain-ek nolabaiteko antzekotasuna du ohiko datu baseekin: azken finean, datuak gordetzea eta jarraipena egitea da helburua, baina hortik aurrera bi teknologien arteko antzekotasuna kasualitate hutsa da. Blockchain-ek modu banatu eta deszentralizatuan erregistratzen ditu eragiketak, blockchain sareak diseinatuta, eragiketak aldaezinak direla bermatuz. Blockchain-ekin, kudeatu beharreko transakzioetan eta erregistroetan parte hartzen duten algoritmoak zehaztu ondoren, ez da bitartekaririk behar eta beste prozesuak errazten dira, hala nola, eragiketen ikuskaritza edo zereginen automatizazioa, bitartekari baten irudia eskatzen zutenak. Kontratu adimendunak, adibidez, Blockchain aplikazioen adibideetako bat, automatikoki sortzen eta sinatzen dira, prozesuetan
definitutako baldintzak bitarteko erakunde batek egiaztatu beharrik izan gabe betetzen badira. Negozioetarako IT soluzioen garapenean espezializatutako Asseco bezalako enpresek dagoeneko integratu dute Blockchain enpresentzako eraldaketa eta digitalizazio soluzioen errepertorioan, banka, aseguruak, hezkuntza edo osasuna bezalako sektoreetarako zutabe estrategiko gisa.
Blockchain aplikazioa askotarikoa da, eta hainbat sektoretan du lekua Gardentasuna eta kriptografia bezeroen zerbitzua Blockchain-ek, bere ikuskera teknologikoan, sare banatu gisa, transakzioen eta erregistroen jarraipena egiten du, aldatu ezin diren moduan. Gainera, trazabilitateak negozio prozesu batean egindako eragiketak berreskuratzeko aukera ematen du faltsutzeko, aldatzeko edo ezabatzeko aukerarik egon gabe. Blockchain blokea balioztatzeko eragiketak algoritmo kriptografiko konplexu eta seguruen bidez egiten dira. Hauek dira Blockchain-en bertuteetako batzuk, teknologia hori bizkor aplikazio errealetara mugitzen ari direnak. Izan ere, Gartner-ek "Blockchain teknologiarako Hype Curve"-n erakusten du, non aplikazioen deszentralizazioak, PaaS eta Blockchain plataformak bezalako Blockchain proposamenak edo zorroak "etsipen" fasea utzi duten. Kontratu adimendunak edo tokenizazioa fase horretan daude hain zuzen ere, baina Blockchain aplikazio eta erabilera kasu hauek mugitzeko abiadura nabarmena da. Iragarpenek dagoeneko milioi bat dolarreko zenbakiez hitz egiten dute bere inguruan. Urrunago joan gabe, PwC aholkularitza enpresaren arabera, Blockchain teknologiak Espainiako BPGan duen eragina 20.100 milioi euro ingurukoa izango da 2030ean eta mundu mailan 1.500 milioi euro ingurukoa. Blockchainaren erabilera Espainian 50 langile baino gehiago dituzten enpresetan % 11 da IDCren datuen arabera. Aplikazio eremuak askotarikoak dira eta beren lekua aurkitzen dute hezkuntzan, bankan, hornikuntza kateetan, energian edo mugikortasunean. Sektore horietako bakoitzean, Blockchain-en bertute desberdinak aprobetxatzen dira, hala nola trazabilitatea, segurtasuna edo prozesuen automatizazioa.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
25
26
eWorld aldizkaria
2021 iraila
blockchainWorld
Kriptotxanponen eta Blockchainen inguruko lanpostu eskatuenak 2021ean
K
riptotxanponetako eta blockchaineko konpainiak hazten diren heinean, industriaren arauen eta ekonomiaren erronketan nabigatu behar dutenez, askok atzerrira begiratu behar dute ahalik eta langile onenak aurkitzeko. Aurten, enpresa handiek, finantza-erakundeek eta gobernuko agentziek iragarri dute odol freskoaren bila zebiltzala etengabe aldatzen ari den kriptotxanponen espaziora egokitzen laguntzeko. Otsailean, Amazon lineako dendari nagusiak argitaratu zuen Mexikon softwarea garatzeko kudeatzaile baten bila ari zela, "ordaintzeko produktu berri bat" merkaturatzen laguntzeko. Ordainketa digitaleko proiektu sortuberriak Mexikoko biztanleek kriptotxanponak diruz erostea ahalbidetzeko erronka zuen, Amazonen erosketak egiten ari ziren bitartean txanpon digitalak gastatu ahal izateko.
Hainbat sektore kriptotxanponetan edo blockchainen esperientzia duten langileen bila ari dira 2022rako Amazonek Bitcoin-ekin (BTC) ordainketak onartzeko asmoa duenaren berri dagoen arren, enpresak ez ditu ofizialki baieztatu horre-
lako planak. Uztailean, konpainiak esan zuen Blockchain eta Moneta Digitaleko Produktuen Kudeatzaile bat bilatzen ari zela bere Seattleko bulegorako, bezeroek Amazonen ordaintzeko moduan aldaketaren bat egongo zela adieraziz. Badirudi Apple, munduko konpainiarik handiena kapitalizazioari dagokionez, kripto ordainketak ere kontuan hartzen ari dela, azken lan-eskaintza baten arabera. Maiatzean, erraldoi teknologikoak ordainketa alternatiboetan espezializatutako negozio garapenerako zuzendari bat kontratatzen ari zela esan zuen, zehazki "ordainketa hornitzaile alternatiboetan" esperientzia duen norbait nahiago zuela, kriptotxanponak barne.
Industria guztietara iritsi Nahiz eta "Lau Handien" ("Big Four") bi ordainketa digitaletara pasatzea pentsatzen ari diren, zenbait finantza-erakundek langileek arauzko jarraibideen arabera lan egitea eskatzen dute negozioa hazten jarraitzen duten bitartean. Apirilean, Ingalaterrako Bankuak banku zentraleko moneta digitalarekin lotutako postu berriak betetzeko 7 pertsona bilatzen ari zela iragarri zuen, nahiz eta ofizialki ez duen erabaki bat abian jartzea. Japoniako Ogasun Ministerioak, dirudienez, bere langileak handitzea pentsatzen zuen kriptotxanponen merkatuaren hazkundeari aurre egiteko, diru fidatuari buruzko araudiak barne. Badirudi kriptotxanponak edo blockchain-a ezagutzen duten eskatzaileek esperientzia askotarikoa izan dezaketela enpleguari dagokionez, izan ere, industriak hamarkada bat besterik ez du eta enpresa askotan errenta bat sortzeko aukera du. Uztailean, JPMorgan AEBetako inbertsio banku nagusiak blockchainera bideratutako software garatzaile, ingeniari, merkaturatzaile eta ikuskarien eskaerak onartzen hasi zen. Badirudi beste enpresa batzuek lan poltsetan hazten ari den sektore bati erantzuten diotela. Aktiboak kudeatzeko Fidelity Investments konpainiak bere plantilla % 70 handitu nahi zuen erakunde inbertsoreen interes gero eta handiagoari erantzuteko. Bestalde, Coinbase Indiako 1.400 milioi biztanleetatik batzuetara sarbide handiagoa lortzen saiatzen ari da, bertako jendea kontratatuz herrialdeko ingeniaritza, software garapena eta bezeroarentzako arreta zerbitzuetarako.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
27
28
eWorld aldizkaria
2021 iraila
startupWorld
Ekintzailetza EAEn J
arraian, GEM (Global Entrepreneurship Monitor) ikerketaren 2021eko edizioak Euskadiko ekintzailetza-jardueraren inguruan zabaldutako azken datuak erakusten dizkizuegu.
Balioak, ekintzailetza-jarrerak eta ekintzailetza-jarduera EAEn - Euskadiko biztanleen ekiteko aukeren behaketak behera egin du nabarmen 2020-2021 aldian (% 16,5). - Porroterako beldurrak gora egin du. Euskadiko biztanleen % 65ek beldur hori dute. - Ekiteko hautemandako gaitasun-maila mantendu da (ezagutzak eta trebetasunak). - Ekintzailetza-jardueraren mailak aurre egin dio COVID-19aren krisiari, eta aurrera egin du aurreko ekitaldiari begira. Euskadiko biztanleen % 5,25ek 3,5 urtetik beherako enpresa bat dute. - Behera egin dute hurrengo hiru urteetan EAEn enpresa berriak sortzeko asmoek. - Enpresa finkatuak dituzten Euskadiko biztanleen ehunekoak ere behera egin dubi puntutan, baita barneko ekintzailetza-jarduerak ere.
Euskadiko ekintzailearen profila eta motibazioak - Euskadin ekiteko batez besteko adinak 40 urtekoa izaten jarraitzen du, bai gizonentzat eta bai emakumeentzat. - Enpresak sortzerakoan, genero-aldeak oso txikiak dira: gizonek ekintzaileen % 52,4 ordezkatzen dute, eta emakumeek % 46,6. - Euskadiko ekintzaileen % 60 baino gehiagok goi-mailako eta unibertsitate osteko hezkuntzamaila dute, eta errenta-maila heren bat handiagoa da. Hurrengo 3 urteetan EAEn ekin nahi duten pertsonen profilak ezaugarri hauek ditu: Batez besteko adina 36 urtekoa; % 51,7 gizo-
nak eta % 48,3 emakumeak; % 60 goi-mailako eta unibertsitate osteko hezkuntzarekin; soilik % 36,3k dituzte hasiera errenta erdi-handiak. - Enpresa finkatua duten pertsonen batez besteko adina 51 urtekoa da. - Emakumezko enpresari finkatuek (% 52) gizonak gainditu dituzte lehen aldiz (% 48). - Euskadiko ekintzaileen kolektiboaren motibazio nagusia bizimodua ateratzea da, bestelako enplegurik ez dutelako. Aurreko urteari begira aldatu egin da hori, motibazio nagusia aberastasuna edo errenta oso handia sortzea baitzen.
Ekintzailetza-prozesuaren finantzazioa EAEn - Behera egin du ekiteko erabilitako edo eskatutako finantza-baliabideen mailak aurreko urteari begira. 15.000 eurokoa da orain. - Kapital sustatzailea edo aurrezki pertsonalek ohiko baliabidea izaten jarraitzen dute. Ekintzaileen % 56k soilik aukera hori erabili dute. - Lau proiektutik batek bankuko finantzaketa lortu du, eta lortu ez dutenek euren finantza-beharren % 64 estaltzen dute. Proiektua denboran finkatzeak bankuko finantzaketa lortzea errazten du. - EAEko inbertitzaile informalen tasa, % 3,4, ekintzailetza-jarduerarena baino txikiagoa da (% 5,2). Inbertitzen dutenen artean inbertsio profesionalizatua/ business angels segmentuaren gorakada nabarmena hauteman da (% 8,2).
Jarduera ekonomikoa, enplegua, berrikuntza eta nazioartekotzea - Behera egin du oinarrizko zerbitzuak eskaintzen dituzten negozioen pisu erlatiboak, eta protagonismo handiagoa hartu dute ezagutza, industria, energia eta saneamenduko zerbitzu intentsiboek. - Behera egin du nabarmen enplegua sortzeko ekintzailetza-jarduerak, eta % 0ra murriztu da eragin-enpleguaren sorrera, 20 langile baino gehiagotan. - Bestalde, enpresari finkatuek handitu egin dute sortutako lanpostuen batez besteko kopurua (12,7tik 16,3ra). - Ekintzaileen kolektiboak etorkizunean enplegua sortzeko dituen aurreikuspenek ere behera egin dute. Gora egin du produktuan berrikuntza-mailaren bat duten proiektuen proportzioak (% 32,8), eta finkatuetan baino nabarmen handiagoa izaten jarraitzen du (% 16,7). Hala ere, behera egin du berrikuntza-maila erradikalenen pisuak (produktua, prozesuak eta erabilitako teknologiak). - Behera egin du Euskadiko ekintzailetzaren nazioarteko orientazioak, baina kasu honetan jarraipen finkatuaren datua baino handiagoa da.
publizitatea
2021 iraila
eWorld aldizkaria
29
30
eWorld aldizkaria
2021 iraila
startupWorld
"Buruko arazoak dituzten pertsonekiko estigma hobetzen ari da"
J
uan Llorentek 2019an jarri zuen martxan Gomutak, buruko gaixotasunak dituzten pertsonei zuzendutako plataforma digitala. Haren helburua da, hainbat jardueraren bidez, pertsona horien bizi-kalitatea hobetzea. Hala ere, apurka-apurka, Gomutak talde berrietara ireki da, Juanek elkarrizketa honetan kontatu digunez. Zer da Gomutak? Gomutak plataforma digital bat da, non gizarteentitateei, buruko osasunari buruzko albisteei edo buruko osasuneko banako profesionalei buruzko informazioa aurki daitekeen. Zeintzuk dira helburuak? Webgunean leloa duguna eta beti esaten saiatzen garena da jendearen bizi-kalitatea hobetzen saiatzen garela. Horretarako beti erabiltzen ditugu teknologia berriak, horixe da gure lanaren oinarria. Era berean, zenbait kolektibok jasaten duten eten digitala apurtu nahi dugu, hala nola buruko nahasteak edo gizarte-bazterkeria duten pertsonek, haien bizikalitatea, ikaskuntza eta berdinen arteko komunikazioa hobetuta.
"Pandemia-garaian, gazteek depresiora eta antsietatera jo dute" Nola otu zitzaizun ideia? Gizarte Hezkuntza ikasten dut eta oso arazo handia ikusi nuen talde desberdinetako jendearengan, hala nola buruko arazoak edo gizartebazterketa jasaten dutenengan, batetik, teknologia berriak maneiatzen ez zituztenak eta, bestetik, eguneroko bizitzan komunikatzeko arazoak zituztenak. Oso bizitza laburra zuten. Bere bizitza zen bere etxearen ondoan zegoen elkartera joatea, eguna bertan igarotzea, bertan zegoen jendearekin egotea, bere etxera itzultzea eta jada ez zuten ezer gehiago egiten. Orduan, bururatu zitzaidan teknologia berriak erabiliz elkarte desberdinetako jendearekin harremanetan jar zitezkeela, oso antzekoak edo patologia berdinak zituztenekin, eta komunikatu zitezkeela.
Nori zuzenduta dago? Hasieran buruko arazoak dituzten pertsonei zuzenduta dago, baina oso esperientzia ona izan genuen eta gero saiatu genuena proiektu hau talde ezberdinei irekitzea izan zen. Oraintxe bertan Bizkaiko Askabide Prostituzioaren Elkartearekin lan egiten saiatzen ari gara, proiektua egokitzeko, udalekin, adinekoekin... hau da, estali dezakegun zenbait behar dituen edozein talde. Zer jarduera mota egiten duzue? Alde batetik, zati publikoa dugu, profesional batekin kontaktuan jar dezakeguna, berriak... eta gero udalekin eta elkarteekin harremanetan jartzen garen zatia dago, eta foro pribatua eskaintzen diegu, erabiltzaileak komunikatu ahal izateko. Pertsona hauek arazoak dituzte teknologia berriekin, komunikatzeko plataforma eskaintzen diegu, klase presentzialak egiten ditugu, eta bertan plataforma erabiltzeaz gain, beste gauza batzuk ematen dizkiegu, hala nola ahalduntzea, norberaren ezagutza, sare sozialen erabilera... ireki nahian gabiltza, baina orain arte batez ere eskizofrenia duten pertsonekin eta gizarte-bazterketa arriskuan daudenekin lan egin dugu. Zeintzuk dira gehien topatzen dituzuen buruko arazoak? Batez ere, 15 eta 25 urte bitartekoak, egunero etortzen zaizkigu, Covid arazoa dela eta depresio eta antsietate arazoekin. Psikologo edo psikiatrarengana joaten denaren profila aldatzen ari da. Lehen adin ertaineko pertsona bat zen eta orain gazte bihurtzen ari da. Eta egunero buruko arazoak dituztenak gehiago dira, epe luzerakoak direnak, hala nola Alzheimerra edo dementzia bezalako narriadura kognitiboak, azkenean egunero jendea gehiago bizi baita. Uste al duzu pandemiak arazo mota horiek areagotu dituela? Bai. Jendeak errutinekin funtzionatzen du. Beraz, bere ohituretatik ateratzen duzunean, haien bizitza oso konplikatua bihurtzen da. Gazteak depresio eta antsietate aldera joan dira kasu askotan, eta aurreko patologiak zituzten pertsonek, hala nola Alzheimerra, dementzia edo eskizofrenia, arazoa dute ezin dutelako bizitza normala eraman, ezin dute beren elkartera joan... Orduan, zituzten arazo
startupWorld
guztiei errutina hautsi behar izatea gehitu zaie, bere bizitza normala egin ezinik. Ba al dago estigma sozialik buruko arazoak dituzten pertsonekiko? Bai, baina pertsona mota horienganako estigma hobetzen doala ere esaten dizut. Egunero gutxiago dela uste dut, hobeto ikusten direla eta modu naturalagoan, 'Campeones' bezalako filmengatik, on handia egiten diete eta. Baina errealitate bat da estigma asko dagoela eta, esate baterako, eskizofrenia duten pertsonekin lan egingo dudala diodanean, esan dezakete "erotuta daudela", "sastakatu egingo zaituzte" edo "kontuz ibili", eta jendeak buruko osasun arazoak ditu, ez dute gehiago. Ez zaituzte zaurituko edo minik egingo. Zer aurreiritzi kendu beharko genituzke buruko arazoak dituzten pertsonei buruz? Denak. Minbizia dudala esaten badizut, ez duzu nirekin aurreiritzirik izango, minbizia oso normalizatuta dagoen gaixotasuna delako. Beraz, eskizofrenia, Alzheimerra edo depresioa dudala esaten badizut, ez nazazu beste modu batez tratatu. Tratatu nazazu berdin eta edonorekin egingo zenukeen moduan. Jende normala da eta ez zenuke ezer izan behar haien aurka. Deitu izenaren arabera eta ez jaramonik egin buruko osasun arazo horri.
"Buruko osasun-arazoak pertsonen iraupenarekin lotuta daude" Nola ikusten duzu etorkizuna gai honetan? Gizakiok zenbat eta denbora gehiago bizi, adin horrekin lotutako gaixotasun asko dago eta biderkatzen jarraituko da, eta Alzheimerrerako sendabiderik ez badago, arazo bat izango da. Oro har, uste dut estigma gutxitzen ari dela eta denborarekin gutxiago izango dela, gehiago ezagutzen direlako eta normalizazio gehiago dagoelako. Baina buruko osasun arazoak pertsonen iraupenarekin lotuta daude, eta sendabiderik ez aurkitzeak arazo ugari sortuko ditu etorkizunean. Adibidez, Alzheimerra duen pertsona bat oso gastu handia da sendagaien, zaintzaileen, eguneko zentroaren aldetik, familia horrek bere bizitza asko murrizten duela ikusita. Beraz, etorkizunera begira, osasunean egiten den gastu handiagoa egin beharko da. Zer da onena eta txarrena enpresa bat sortzean?
2021 iraila
Txarra, burokrazia. Izapide asko eskatzen dizkizute, fakturak, aholkulariaren gaia, dena, eta gainera, diru-laguntzekin hasi garenoi, izapide asko eskatzen digute, dena justifikatzeko. Beraz, okerrena burokrazia eta nik nuen ezjakintasuna dira. Ez dut EAZ ikasi eta ez nuen ideiarik autonomoa izateaz, aholkularitzaren funtzionamenduaz... Eta onena, gauzak nahi duzun moduan gida ditzakezula. Lan normal batean baino gehiago lan egiten duzula uste dut, baina azkenean zure ordutegia duzu, gauzak nahi bezala gida ditzakezu... askeagoa zara.
"Etorkizunean osasunean gastu handiagoa egin beharko da" Zer aholku emango zenieke ekintzaile berriei? Oso tipikoa irudituko zaizu, baina egia esan, gustuko duzun zerbait egin. Zerbait ikastera zoazenean bezala, gustatzen zaizun zerbait egitea gomendatzen dizut, ez dizut gomendatzen zerbait diruagatik ikastea edo zure familiak edo lagunek hura ikasteko esaten dizutelako. Ekin nahi baduzu, berdin. Diru asko ematen duen nitxo oso ona delako egin nahi baduzu, aurrera, aberastu edo nahi duzuna egin, erabat legezkoa iruditzen zait. Baina ordu asko eskainiko dizkiozu, zure bizitzako zati bat izango da, egun askotan ohera joango zara zer egin behar duzun pentsatzen... Egin ezazu zure gustuko zaizun zerbait eta aurrera egin ezazu. Gustatzen ez bazaizu, nahiz eta diru asko irabazi, uste dut ez duela merezi izango eta erreko zarela. Zerbait hutsetik sortzeko ordu asko eman beharko dituzu eta gauzak oso ondo joan diren bezala, oso momentu txarrak egon dira, Covid dela eta, beste guztiak bezala, gelditu behar izan dugulako, baina asko gustatzen zait eta aurrera jarraituko dut. Etorkizuneko zein proiektu dituzu? Oraintxe bertan, saiatu hau handitzen jarraitzen. Uste dut plataforma oso ona aurkitu dugula, nitxo oso ona, irekitzen jarraitu, harremanetan jarri udalekin... Jendea Covid-en ondoren konturatu da teknologia berriak etorkizuna direla, egokitu edo hil egitea dela. Beraz, oraingoz, jarraitu eskalatzen, jarraitu jende berria proiektuan sartzen, funtzionalitate berriak, hobetu web-a, hazten sare sozialetan... Anbiziotsuak izan baina buruarekin, eta ez sartu gauza berrietan. Saiatu horretan zentratzen, hobetzen eta etorkizunean ikusiko dugu.
eWorld aldizkaria
31