eWorld aldizkaria - DIGITAL GENERATION Nº 0021

Laguntzen du

0021. zk.

Doakoa

2021eko azaroa

gadgetWorld

appWorld

digitalWorld

gameWorld

startupWorld

Xiaomiren bizikleta, merke-merke

Google Maps ez kutsatzailea

Ray-Ban, betaurreko adimendunak

Probe: garatu zure bideo-jokoa

Trak, errehabilitazio digitala

Blockchainen ekarpena osasunari LH Euskadik antolatuta, urriaren 15ean eta 16an FOL2021 ospatu zen Donostian, LPO eta Lanbide Heziketako EIE irakasleentzako biltzarra. Eduardo Aginako eta Rafael Balparda, Andra Mari LHII (Galdakao) eta San José de Calasanz Lanbide Ikastetxeko (Santurtzi) irakasleek, 'Blockchain Lab 4.0 Osasun Digitala' aurkezpena egin zuten. Adierazi zutenez, "gizarteak eta bereziki osasun sistemak konpondu behar dituzten erronketako bat herritarren osasun-informazioa bermatzea da eta, aldi

berean, osasun-informazio fidagarria, egiazkoa eta ustelgaitza izatea".

Eduardo Aginakok Blockchain teknologia zer den eta osasunaren barruan zer egin duten azaldu zuen. "Blockchain delakoa teknologia disruptibo bat da, informatikak ordenagailuekin edo Interneten etorri etorrerarekin bizi izan zuen eraldatzearekin aldera daitekeena”. Hirugarrena da, jarraituko duela uste dugu eta egiten duena fidagarritasuna eskaintzea da, horrekin ezin baitugu tranparik egin. Hemendik aurrera, teknologia honekin

ezingo da ez titulu baten nota ez titulua bera faltsutu. Eta hori Lanbide Heziketan sartu nahi dugu”.

Rafael Balpardaren esanetan, berriz, Blockchain "LHko ikasleek dagozkien lanetan erabili beharko duten metodologia-teknika berria bat da. Gure kasuan, Osasunean.

Teknologia hau guztia probatzen ari da, hala nola mota guztietako erabiltzaileren, pazienteren, kontsumitzaileren eta abarren datu pertsonalen tratamenduaren segurtasuna, eta lan-sistemak ere aldatu ditu".

2

eWorld aldizkaria

infoWorld

2021 azaroa

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK SAIOLAN BIC GIPUZKOA ARRASATE BIC BIZKAIA EZKERRALDEA KBI DIGITAL DEUSTOKABI ZITEK BILBAO BEAZ BIZKAIA IKERBASQUE SPRI, S.A. BILBAO LAB COWORKING BILBO COWORKING EHUB! COWORKING PLAZA DEL GAS ALZOLA COWORKING ESPACIO OPEN THE MAKERY BIOOK ELKARTEA BIC BIZKAIA AMARA COWORKING BIC GIPUZKOA BERRILAN KUTXA KULTUR ENEA IMPACT HUB DONOSTIA GALERNA STUDIO COSPACESS BERRIUP ACELERADORA DE STARTUPS LABE-DIGITAL GASTRONOMY LAB ASUAKOWORKING EIBAR COWORKING COWORKING KABITAN COWORKING IRUN KOMOREBI COWORKING WELINK COWORKING INIZIA SENDA15 COWORKING COCUBO COWORKING GUREKIN COWORKING CO-VI COWORKING VITORIA COWORKING VITORIA - OFIWORKING HUB GASTEIZ 2GETHER BIZIA METXA - EMPRENDE CEIN BIC ARABA COWORKING MUTILVA ORIZONT SODENA DESARROLLO DE NAVARRA LA TIERRA COLABORA COCOWORKING PAMPLONA AGORA COWORKING TALLER 14 COWORKING COWORKING EL CUBO BLANCO CENTRO GEOINNOVA INNOBASQUE

Arrasate Arrasate Barakaldo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Derio Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Erandio Eibar Hondarribia Irún Irún Leioa Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Noain Miñano Mutilva Alta Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Zamudio

EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU

Goiru Kalea, 1 Edif. A 4º Goiru Kalea nº 1, Edificio A 4º Avenida Altos Hornos de Vizcaya nº 33 Matiko Kalea nº 6 Unibertsitate Etorbidea nº 24 T.S. de Ingenieros de Bilbao, Urquijo s/n 2ª planta Sabino Arana Etorbidea nº 8 María Díaz Haroko Kalea nº 3 Edif. Plza. Bizkaia Alameda Urquijo nº 36 4ª Planta Done Bikendi Kalea, 5 Avda. Ferrocarril, 10 Quintana, 4 Calle Pablo de Alzola nº 2 Deustuibarra, 70 A Uribitarte Pasalekua nº 3 Bilbao Berrikuntza Faktoria. Uribitarte Kalea,6 Astondo Bidea, Edificio nº 612 C/ Maestro Santesteban, nº 3 4º Mikeletegi Pasalekua nº 83 Pº Duque de Mandas nº 52 Andre Zigarrogileak Plaza nº 1 Planta 3 Ametzagaña Kalea nº 25 Federico García Lorca nº 2 bajo Zuatzu Kalea, 7 Bajo 1 Plaza de las Cigarreras, 1 Edificio Enekuri Dpto. 9 Txikito de Eibar nº 8 bajo Donostia Kalea nº 25 Hospital Santa Margarita Kalea nº 1 Letxumborro Hiribidea nº 92 Paseo Landabarri nº 1 Dpto. 103 Avenida Miguel de Unamuno nº 3 San Prudencio Kalea nº 6 Cubo Kalea nº 1 Paseo Juan Pablo II nº 32 bajo Salvador de Azpiazu Ibilbidea nº 13 Brusela Hiribidea nº 3 Pintore Kalea nº 13 Bulevar de Mariturri Kalea nº 42 Floria Kalea nº 60 Calle San Prudencio nº 6 2ª Planta Plaza Cein, nº 5 Calle Albert Einstein nº 15 Calle Nueva nº 8 Oficina 11 Avenida Carlos III nº 36 1º Avenida Carlos III el Noble nº 36 3ª Dcha.

Calle Larrabide nº 21 San Pedro nº 43 Avda. Marcelo Celayeta nº 75 2ª Pl. Nave AA3 Ofic 34 Calle Emilio Arrieta nº 11 Bis Piso 7 Pta. 2 Pascual Madoz nº 5 C/ Luis Morondo Urra nº 8 bajo A C/Laida Bidea nº 203

943 712 072 943 712 072 944 184 100 944 205 379 944 139 108 946 013 936 944 395 622 944 052 660 944 037 000 946 941 104 688 684 348 946 212 930 946 854 652 944 751 275 946 033 596 633 576 323 944 030 606 943 474 660 943 000 999 943 001 217 943 458 485 608 001 406 943 320 369 943 942 117 676 450 580 609 505 216 688 734 292 620 557 404 843 630 967 630 202 866 944 979 301 945 014 500 945 138 264 945 562 267 945 254 122 676 938 803 945 711 960 945 710 670 945 148 442 945 139 560 945 032 674 848 426 000 945 298 282 948 983 399 848 421 942 848 421 942 626 888 185 948 383 808 672 177 693 686 831 760 646 422 742 948 117 137 944 209 488

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILAREN DIRULAGUNTZA (HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA)

UPV/EHU Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea, 83. 48015 - BILBAO Tel.: (+34) 946 013 651/ 652 E-maila:cde@ehu.eus http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea Liburutegi Unibertsitarioa Ramón Rubial, 1. 48009 - BILBAO Tel.: (+34) 944 139 417 E-maila: begona.prado@deusto.es http://www.iee.deusto.es Nafarroako Unibertsitatea Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa. 31080 IRUÑA Tel: 948 425 634 E-maila: cee@unav.es EUROPE DIRECT CEDERNA GARALUR. NAFARROA Barriobide, 40, 001 bulegoa 31013 ANSOAIN Tel.: 948 206 697 E-maila:europadirect@cederna.es EUROPE DIRECT HAZI Granja Modeloa,z/g 01192 ARKAUTE Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es EUROPE DIRECT BIZKAIA Simón Bolivar Kakea, 8B 48010 BILBAO Tel.: 946 072528 E-maila: europedirect@fundacionede.org http://www.europedirectbizkaia.org EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu, dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECT DONOSTIA Prim kalea,14 2D 20006 DONOSTIA Tel.: 943 470 962 E-maila:europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net Informazioa, orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

BILBOKO UDALAK DIRUZ LAGUNDUTAKO PROIEKTUA DA, ORDEA, BERE EDUKIA ERAKUNDE ONURADUNAREN ERANTZUKIZUN ESKUSIBOA DA

EDITOREA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Alameda Recalde nº 27 Planta 2 Oficina 2 48009 Bilbao

KOORDINATZAILEAK: Jon Lasa eta Irene Urizar.

MATERIALAK BIDALTZEA ETA KONTAKTUAK : C/ Particular de Ategorrieta nº 2 Bajo Local 10.

20013 Donostia. Tfnoa.: 943 053 488 http://www.elperiodicouniversitario.com posta-e: asun@europedigitalhub.eus Lege Gordailua: BI-2079-2017 ISSN: 2603-6207

ARGAZKIAK: Cristina Domínguez eta Irene Urizar.

LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa, Ana Belén Sánchez, Irene Urizar, Lourdes Sánchez, Unai Urizar eta Cristina Domínguez.

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa.

KOLABORATZAILEA: Universitario Vasco Navarro S.L. Uni. PUBLIZITATEA: Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/ Nafarroa: 629 229 185 Fundación Orienta Zaitez Fundazioa ez du bertan azaltzen diren iritzi eta edukien gaineko ardurarik hartzen.

gadgetWorld

2021 azaroa

Xiaomiren bizikleta berria, merke-merke

B

izikleta elektrikoa hiri-mugikortasunaren alternatibarik onenetarikoa bilakatzen ari da. Garai hauetan gero eta garrantzi handiagoa du emisioak murrizteko eta klima-aldaketaren eraginak ahal den neurrian murrizteko orduan. Pandemiarekin batera, bizikleta oinarrizko beharra bihurtu da askorentzat, bai aisialdirako, forman jartzeko, bai lanera edo ikastera joateko ere. Xiaomi arlo honetako enpresa aktiboenetako bat da, ez bakarrik bere bizikleten, baita salgai eskaintzen dituen eta bere ekosistemako kide diren beste gailu askoren eskutik ere. Izan ere, Asiako bizikleta elektrikoak gero eta ohikoagoak dira, nahiz eta zoritxarrez Espainian Txinan bezain merkeak ez izan. Horregatik, prezio barregarria duen bizikleta honek oihartzuna lortzea merezi du.

Bizikleta elektriko merke honek 26 kilometroko autonomia du Baicycle S1 berria da. Bizikleta honek Txinako inportazio dendetan hain ezagunak diren 12 hazbeteko Himo gurpilak gogorarazten ditu. Bere itxura nahiko antzekoa da eta oker gaude ohartzean bizikleta hauen zati asko beste modelo batzuetatik birziklatzen direla, baina haien prezio baxua azal dezakeen zerbait da. Honek 12 hazbeteko gurpilak ditu, oso txikiak, eta horrek erraz garraiatzeko aukera ematen du. Ohi bezala, 250W-ko motorra du, eta horrela, pedalei esker, 25 km/o-ko abiadura lor dezakegu.

Bateriak 26 kilometroko autonomia eskaintzen digu, hirian zehar egunero bidaiatzeko adina.

Deigarria den alderdi bat da segurtasunez pizten duen giltza duela eta erabiltzen ez dugunean babesten duela. Giltza honekin, beraz, bizikleta "martxan jarri" beharko dugu, auto batekin egingo genukeen moduan, mugitu ahal izateko. Hori dela eta, hori gabe, inork ezin izango du berarekin mugitu, bere modu elektrikoan behintzat.

Ezagutzen diren Himo eta Xiaomi beste bizikleten kasuan bezala, zati batean tolesten da, zehazki bere eskulekua erraz tolestu daiteke eta jarlekua kendu daiteke. Horrek tamaina asko murrizten du garraiatzeko. Eskulekuan integratutako pantailak gainerako bateriaren maila erakusten digu.

Bateria honek babes sistema ugari ditu arazo larrien aurrean, hala nola, gaintentsioen, zirkuitulaburren, berotzearen edo gainkargen aurka. Bateria honek kalitate handiko 30 litio zelula ditu, 216Wh-ko potentzia ematen dutenak. 26 kilometroko autonomia modu elektrikoan dago soilik, pedalei konbinatuz askoz ere luzeagoa izan daitekeelarik. Bizikleta mota honek "motozikleta" baten moduan funtziona dezake, modu elektriko esklusiboa baitute, eta ez da beharrezkoa pedalei eragitea; azeleragailua bakarrik aktibatu behar da.

Arrakastatsua Mugikortasun elektrikoa gero eta presenteago dago gure bizitzan. Horrela, Scooterren alternatibetako bat bizikleta elektrikoak dira, Xiaomik bere Youpin plataforman salgai jarri duen azken modeloa bezala, oso arrakastatsua izan dena. HIMO gogorarazten duen bizikleta da, baina askoz prezio baxuagoa duena.

Hiri handian garraiatzea errazteko, bizikleta elektriko honek 12 hazbeteko gurpilak ditu eta bere txasisak tolestu ahal izateko aukera ematen du. Gainera, 250 W-ko motorra dauka, eta horri esker, 25 km/h-ko abiadurara iritsiko gara pedalei lagunduz.

Bere bateria kalitate handiko 30 zelula litioz osatuta dago, 216Wh-ko potentzia ematen dutenak. 26 kilometroko autonomia eskaintzeko gai da, hiri-bidaietarako nahikoa baino gehiago.

Bizikleta honen alderdirik deigarrienetako bat abiarazte sistema giltzarri bat duela da, segurtasuna areagotzeko modu bat, moto bat balitz bezala erabiltzea saihesteko.

eWorld aldizkaria

3

4

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

gadgetWorld

Xiaomi, eguneratzear, Galaxy Z Fold 3-rekin lehiatzeko

A

zken zurrumurruen arabera, Xiaomik ez du atzean geratu nahi eta, Samsung tolesturarekin lehiatzeko xedearekin, Mi Mix Fold berritzeko oinarrizko abiarazpena egingo du.

Telefono tolesgarriek ez dute atzera bultarik eta fabrikatzaile ezberdinek beren proposamenak dituzte. Samsung gailu formatu honetan indartsu apustu egin duen enpresetako bat da; baina ez da bakarra.

Egia da Samsung gailuak dagoeneko dendetan aurki daitezkeela eta horrek erabiltzaileen onarpena errazten dutela. Baina Xiaomi bezalako beste enpresa batzuk ez dira atzean geratzen berritasunak ezartzeko orduan.

Urte honen hasieran ikusi ahal izan genuen Xiaomik bere terminal propioa zuela, Mi Mix Fold izenekoa. Gailu hau Samsung Galaxy Z Fold 3 5G-ren formatu berean iritsi zen eta, beraz, sektoreko arerio nagusia da.

Gertatu dena da badirudi Xiaomi konturatu dela Samsungek duela gutxi tolesteko gailuak jendearentzat erakargarriagoa egiten duten ezaugarriak dituela, beraz, kontrapartida bat prestatuko luke.

Xiaomirenek emango luketen mugimendua Mi Mix Fold berritze txiki bat abiaraztea izango litzateke. Berritzea, printzipioz, ez litzateke Mi Mix Fold 2 gisa etorriko, baizik eta konfigurazio bat izango litzateke, lehiatzeko orduan zereginetara egokitu dadin.

Egia esan, maila teknikoan Xiaomi Mi Mix Fold 2k goi mailako ezaugarriak ditu. Barruko pantaila 8,01 hazbetekoa da 2.480 x 1.860 bereizmenarekin HDR10 + bateragarritasunarekin AMOLED panel tolesgarrian.

Ekipamenduaren barrualdea Qualcomm Snapdragon 888-k zuzentzen du, 12 GB edo 16 GB RAM eta 256 GB edo 512 GB biltegiratzeekin.

Gailuaren bateria 5.020 mAh izango litzateke 67W-ko karga azkarrarekin.

Filtratu dena da bateria 5.000 mAh-ra murriztuko litzatekeela, baina karga azkarra 120W arte handituko litzateke. Gainera, pantailaren freskatze-tasa 120Hz-koa izango litzateke 90Hz-en ordez eta aurreko kamera panelaren azpian ezkutatuta egongo litzateke.

Errendimendu mailan oso talde oso baten aurrean gaude, arraroa izango da berritzea ikustea oraindik Qualcomm prozesadore berria izan gabe. Egia esan, sorpresa bat izango da Xiaomik abian jartzen duena.

Xiaomi MIX Fold berria bidean da Xiaomi Mi MIX Fold aurtengo martxoan merkaturatu zen pantaila tolesgarria zuen lehen telefono gisa. Gailuak markako MIX linea ikonikoa berpiztu zuen, urte luzez itxaron ondoren, berriki ere harrera ona egin baitzion Xiaomi MIX 4 telefono enblematiko ikusgarriari formatu tradizionalagoan. Aurretik, txostenek iradokitzen zuten aurten MIX telefono tolesgarri bat baino gehiago izango genituela. Badirudi MIX Fold berria bidean dela.

Mi MIX Fold tolesgarri berria Maiatzetik, Xiaomi-k Mi MIX Fold-en bertsio berri batean lanean ari zela dioen txostenak sortzen hasi ziren. Geroago, ekainean, 21081018SC modelo zenbakiarekin identifikatutako Xiaomi gailu mugikor berri bat detektatu zen IMEI datu baseetan. Txinako leaker txat digitalaren estazio fidagarriaren arabera, modelo hau Xiaomiren gailu enblematiko berri bati dagokio.

Beraz, MIX telefono "tradizionala" nahiko berria dela kontuan hartuta, denak adierazten du terminal berria Xiaomi-ren pantaila tolesgarria duen hurrengo mugikorra izango dela. Iraganean, txostenek esaten ziguten MIX Fold familian aldaera desberdinak izango genituela, formatu desberdinen aldeko apustua ere egingo dutela. Ereduetako bat telefono mugikor tolesgarria izango litzateke, Galaxy Z Flip seriekoaren antzekoa.

Beraz, Samsung-ek bere Galaxy Z Flip3 merkaturatu berri duela kontuan hartuta, zentzuzkoa litzateke Xiaomik lehia zuzena duen MIX Fold formatuan bere alternatiba abiaraztea bilatzea, bere merkatu kuotaren ehuneko bat harrapatu nahian.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

5

6

eWorld aldizkaria

gadgetWorld

2021 azaroa

TicWatch Pro X berria, pantaila bikoitz berriarekin orain

E

ramangarrien merkatuak ez dio hazteari uzten, eta smartwatchen kasu zehatzean, dagoeneko dozenaka dira euren modeloak erregularki abiarazten dituzten fabrikatzaileak. Eta Wear OS -Android Wear zaharra alegiadutenen kasuan. Mobvoi eta bere TicWatch marka merkatuko nabarmen artean daude.

Orain, hain zuzen ere, sistema eragile hori daraman erloju indartsuenetako bat aurkeztu berri du. TicWatch Pro X berria da, potentzia ugari eta sentsore mota guztiak daramatzan erlojua.

Ezaugarriak Gaur egun merkatuan aurki dezakegun erloju indartsuenetako baten aurrean gaude. Batez ere, momentuko prozesadorerik indartsuena abiarazten duelako, Snapdragon Wear 4100. Beraz, errendimendu aparta eta erabilera oso arina bermatzen digu, Wear OS duten erlojuen kasuan hain ohikoa ez dena, baita goi-mailakoetan ere. Pantaila bikoitz berri batekin dator, erloju honen ezaugarri nagusietako bat dena. Honek, 1,39 hazbeteko kolore osoko eta ukipeneko AMOLED panel batek osatzen du, baita beti piztuta dagoen FSTN panel bat ere, Casio erloju klasiko horietako horren antzekoa. Horrela, energia-kontsumoa murrizten da eta ordua etengabe kontsulta daiteke. Berritasun handienetako bat da bigarren pantaila hori orain hamabi kolore ezberdinekin argiztatu daitekeela.

RAM memoriako 1 GBrekin dator, nahikoa baino gehiago eta errendimendua jariotzeko gakoetako bat. Barne biltegiratzea 8 GBkoa da. Behar ditu-

gun sentsore guztiak dituen erlojua da, bihotzmaiztasun sentsore batetik hasita, elektrokardiogramak egiteko aukera ematen duena ere. Baina eredu berri honek, funtsean Pro 3 indartu bat dena, bihotz-erritmoa aztertzeko modu berriak ditu, arritmiak edo artikulazio-fibrilazioen existentzia kalkulatzeko gai baita. Erloju berria aurrekoa baino bi aldiz kirol modu gehiago jarraitzeko gai da.

575mAh-ko bateriak bi eguneko autonomia eskaintzen digu eguneroko erabilerarekin, eta hainbat aste oinarrizko moduan, bere LCD pantailarekin bakarrik, kasu honetan FSTN teknologiarekin.

Horrez gain, giroskopioa, GPSa, NFC establezimenduetan ordaintzeko, baita barometroa eta Bluetooth 4.2 diru ere. Urari eta hautsari erresistentea da, IP68 gehienezko ziurtagiriarekin, eta, beraz, metro eta erdiraino urpera dezakegu kalterik egiteko beldurrik gabe. Aurrekoarekin alderatuta, aldaketetako bat da uhala jada ez dela silikonazko azalaren imitazio bat, zuzenean larruz egina izatera pasatuz. Momentu honetan eredu berri hau Txinan aurkeztu da, eta bertan 267 euroko prezioa du.

Fitxa teknikoa - Dimentsioak eta pisua: 47 x 48 x 12,2 mm; 42 gramo.

- Pantaila: Pantaila bikoitza 2.0; 1,39 hazbeteko AMOLED; FSTN Always On. - Prozesatzailea: Snapdragon Wear 4100.

- RAM Memoria: 1 GB. - Barne Memoria: 8 GB. - Bateria: 577 mAh. - Konektibitatea: Bluetooth 4.2; Bluetooth LE. - Urari erresistentzia: IP68.

- Sentsoreak: PPG bihotz-maiztasun sentsorea; Giroskopioa; Barometroa; GPS; NFC. - Ezaugarri gehigarriak: 2 x botoi; TicOxigenoa; TicZen; TicBreathe; TicHearing; TicPulse; TicSleep; TicMotion.

- Prezioa: 267 euro.

Hardware mailan, TicWatch Pro X hau Pro 3ren klon bat da. Bere anaiaren pantaila bikoitzeko teknologia jasotzen duen erloju adimenduna da. Hala, botoi bat sakatzen dugunean edo keinu bat egiten dugunean aktibatzen den AMOLED pantaila du, eta ordua, urratsak eta bateria oinarrizko informazioan erakusten dituen FSTN pantaila bat, ahalik eta energia gehien aurrezteko.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

7

8

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

appWorld

Gutxien kutsatzen dituzten ibilbideak, laster Google Mapsen

P

laneta zaintzea jada ez da epe luzerako helburu bat, edo etorkizunari begira pentsatu beharreko zerbait. Orain ekin beharra dago gauzak okerrera egin ez dezaten, egokitu ezin garen klima-aldaketez osatutako itzulerarik gabeko espiral batean sar ez gaitezen. Izan ere, planetari ez baitzaio deus pasatuko, gizadia baino gehiago iraungo baitu. Arazoa da, neurririk ez badugu gure bizibidea izango dela, bizitza-baldintza optimoak izango direla desagertuko direnak. Bada, gure hondar-alea jar dezakegu egunero, planetan uzten dugun aztarnan eragin dezaketen erabakiak hartuz. Kasu honetan, aipatu aztarna ahalik eta gehien murriztea.

Google Maps aplikazioak funtzio desberdinak iragarri ditu orain, gutxien kutsatuko duen mugitzeko modua erraz jakiteko helburuarekin. Eta aukera berri bati esker, ibilbide berri bat ikusteko aukera izango dugu oso laster. Orain egiten dugunean, aplikazioak eskaintzen dizkigun alternatiba desberdinak ikusten ditugu: ibilbiderik azkarrena, motzena, bidesaririk ez duena, seguruena dena eskaintzen dizkigu aplikazioak, aukeran. Bada, aukera horri gutxien kutsatzen duen ibilbidea gehituko zaio orain, jasangarriagoak izaten asko lagunduko digun aukera, ezbairik gabea.

Funtsean, ibilbidea antolatzen ari garenean, iradokizun berri bat ikusiko dugu, bide horietatik zein den eraginkorrena energia aldetik, eta, beraz, planetarako osasuntsuena ere esango diguna. Oinarrian, ibilbide azkarragoa izango da, denbora eta kilometro gutxiago emango dizkigu eta, beraz, oinatz txikiagoa utziko dugu plane-

tan. Ibilbide hau hosto berdearen ikono batez bereiztuko da, eta horrek adierazten digu ibilbide hau eskuragarri dauden guztien artean jasangarriena dela. Beraz, beste aukera bat izango dugu ibilbide bat aukeratzerakoan, eta horretan konfiantza izanda, errazagoa izango da planetarekin jasangarriak izatea.

Bere iradokizunei esker, eguneroko bidaietan gure aztarna murriztu ahal izango dugu Bizikleta nabigatzaile berria Google-k ere iragarri du nabigatzaile berri bat, gure bizikleta-bideetan erabiltzeko. Funtsean, oinarrizko nabigatzaile bat izango da, pantaila etengabe piztuta eduki behar gabe. Gainera, jakinarazpen-barran bakarrik emango dira seinaleak, jakinarazpen iraunkor batekin. Horrek saihesten digu pedalei egiten ari garenean errepideari kasurik ez egitea. Horrela, Google Maps-ek, bizikleta-ibilbide bat sortzen dugunean, erabiltzen duen modu lehenetsia izango da, nahiz eta aldaketak atzera botatzeko aukera izango dugun eta nabigatzaile klasikoa berriro erabiltzeko aukera izango dugun, non bira emateko jarraibideekin.

Nabigatzaile honen sorrerak badu arrazoi bat.

Azken urtean, Maps-en bizikletako jarraibideen erabilera % 98ra arte hazi da mundu osoko hirietan, argi utziz jendeak bi gurpileko garraioa aukeratzen duela. Txirrindulari askori entzun zaie ez dutela nabigazioan sartu nahi bizikletan ari direnean, telefonoa ibilaldiaren zati gehienean gordeta baitago. Bizikletaz ibiltzea errazagoa izan dadin, nabigazio arina izeneko funtzio bat aurkeztu du Google-k.

Lite nabigazioarekin, txirrindulariek beren ibilbideari buruzko xehetasun garrantzitsuak azkar ikus ditzakete, pantaila piztuta eduki beharrik gabe edo txandaka nabigazioan sartu beharrik gabe. Begiratu batean, bidaiaren bilakaeraren jarraipena egin daiteke, eguneraketa denbora errealean ikusi eta baita ibilbidearen kota ere ezagutu, arreta jarri behar den tokian egon dadin, errepidean.

Aldaketak Estatu Batuetara iritsiko dira lehenik, eta 2022 hasieran Europara.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

9

10

eWorld aldizkaria

digitalWorld

2021 azaroa

Ray-Ban Stories, betaurreko adimendunak

R

ay-Ban Stories Facebooken lehen betaurreko adimendunak dira: bideoa grabatzen dute, argazkiak ateratzen dituzte eta musika entzuteko aukera ematen dute.

Aurkeztuak izan baino pixka bat lehenago filtratuak izan baziren ere, orain ofizialki aurkeztu dira.

Facebookek eta Ray-Banek Facebooken lehen betaurreko adimendunak aurkeztu dituzte, Ray-Ban Stories izenekoak. Gutxi gorabehera, bideoak grabatzeko, argazkiak ateratzeko, deiak erantzuteko eta musika entzuteko erabiltzen diren Snapchat Spectacle delakoen antzeko betaurrekoak dira.

Betaurrekoak Estatu Batuetan, Australian, Kanadan, Irlandan, Italian eta Erresuma Batuan kaleratu dituzte, oraingoz behintzat. Beren prezioa 329 eurotan hasten da eta 20 konbinazio daude eskuragarri, guztia. Aurkezpenen ostean, ikus dezagun zein den betaurreko hauen eskaintza eta nola jorratu duten pribatutasunaren gaia.

Ray-Ban Stories: fitxa teknikoa - Dimentsioak eta pisua: Wayfarer: 41 x 50 x 150 mm; Round: 45 x 48 x 150 mm; Meteor: 45 x 51 x 155 mm - Irudiaren hartapena: 2.592 x 1.994 pixel - Bideoa harpatzea: 1.184 x 1.184 pixel; 30 FPS - Audio Sistema: 2 bozgorailu; 3 mikrofono - Ahots laguntzailea: Facebook - Kontrolak: Ukipena; Ahots bidez - Memoria: 500 argazki; 30 segundoko 30 klip - Bateria: Gehienez hiru egun karga bakarrean - Konektibitatea: WiFi ac; Bluetooth 5.0 - Bateragarritasuna: iOS 13tik aurrera; Android 8.1etik aurrera - Prezioa: 329 eurotik aurrera Ray-Ban Stories hiru Ray-Ban formatu ezagunetan daude: Wayfarer, Round eta Meteor, bakoitza bost kolore eta lente sorta zabalarekin,

hots, argiak, eguzkitakoak, trantsiziozkoak eta graduatuak. Dirudienez, betaurreko hauek gure eguneroko betaurreko gisa erabil ditzakegu.

Espero zitekeena izan arren, betaurreko hauetan egin den trinkotze lana nahiko ona da. Lehen begiratuan betaurreko arruntak dirudite, bi kamera, bozgorailuak, hiru mikrofono, zehaztu gabeko Snapdragon prozesadorea, ukipen-azalera eta bateria dituztela izan ezik. Ohiko betaurrekoak baino zertxobait handiagoak dira, baina ez gehiegi.

Kamerek bost megapixeleko bereizmena dute eta edozein aplikaziotan parteka ditzakegun bideoak grabatzeko eta argazkiak ateratzeko erabiliko dira (hau da, ez dira Facebook plataformetara mugatzen). Mugimenduan grabatzeko optimizatuta daude eta bideoaren egonkortzea, denoisinga, HDR eta gaueko irudiak harrapatzen dituzte.

Horrez gain, Facebook-ek algoritmo batzuk ezarri ditu edukien koloreak hobetzeko.

Grabatzeko, sakatu beso baten botoi fisikoa edo esan "Facebook, grabatu bideo bat". Eta nondik ikusten da edukia? Facebook View aplikaziotik, iOS eta Android-en eskuragarri dagoen aplikazioa, argazkiak eta bideoak editatu eta beste aplikazio batzuekin partekatzeko aukera ematen duena.

Bateriari eta memoriari dagokionez, 500 argazki inguru gordetzeko ahalmena dute eta nahiko autonomia dute, Facebook-en arabera, hiru egun irauteko. Nolanahi ere, guk egiten dugun erabileraren araberakoa izango den zerbait da.

Betaurrekoak zorro baten bidez kargatzen dira, TWS entzungailuak balira bezala.

Pribatutasuna Facebook-ek baieztatzen du betaurrekoek hardware babesa dutela, esate baterako, kamerak eta mikrofonoak pizteko eta itzaltzeko aukera ematen duen botoi bat, baita aurrealdeko LED bat ere, pizten dena grabatzen dugunean edo argazkiak ateratzen ditugunean, beste pertsonei ohartarazteko grabatzen ari garela.

Bestalde, Facebookek dio Ray-Ban Stories-ek "betaurrekoen funtzionamendurako beharrezkoak diren datuak biltzen dituela, hala nola bateriaren egoera, gutxi dagoenean jakinarazteko, helbide elektronikoa eta Facebook-en saioa hasteko pasahitza, Facebook View aplikazioan sartzen zarenean zu zarela egiaztatzeko, eta zure WiFi konexioa". Erabiltzaileak informazio gehiago partekatzea aukera dezake, hala nola "atera dituzun irudi kopurua edo bideoak grabatzen igarotzen duzun denbora", produktua hobetzeko.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

11

12

eWorld aldizkaria

digitalWorld

2021 azaroa

Genesis GV60: hona hemen bere ezaugarriak

L

ehen irudiak joan den abuztuan iritsi ziren eta, orain, Genesisek bere GV60 berriaren xehetasunak zabaltzen jarraitu nahi izan du. Modelo guztiz elektrikoa da, helburua nagusia Alemaniako Premium marka nagusien produktuak gertutik markatzea duena (horien artean, BMW iX3 ezaguna). Horretarako, Hyundai Motor Taldearen E-GMP arkitekturan oinarritzen da. Asiako konglomeratuaren beste modelo batzuek ere erabiltzen dutena, Hyundai Ioniq 5 eta Kia EV6 modeloak adibidez, nahiz eta bere momentuan estetika guztiz ezberdina hartzen duen.

Iraganean esan zen Genesisek maila estetiko baten aldeko apustua egin zuela, 'Clamshell Hood' izenez ezagutzen dutenaren alde ahin zuzen ere, kapota eta aurrealdeko kolpe-leungailua biltzen dituen pieza bakarra eta aurrealdeko irudi ultra-aerodinamiko hori izatea ahalbidetzen duena, diseinu ausarta duena eta bateriaren tenperatura beti tarte optimoan mugitzen dela ziurtatzen duena. Led teknologiako optikak ere dinamismo sentsazio hori areagotzen du.

Atal mekanikoan, E-GMP plataformak, beraz, 800 V-ko arkitektura erabiltzea ahalbidetzen du eta 350 kW arteko potentzia erabiltzeko aukera ematen du, karga ultra-azkarrerako. Kasu honetan, Genesis GV60 77,4 kWh-ko ahalmeneko bateria batekin lotuko da, eta 18 minututan kargatu ahal izango da % 10etik 80ra, birkarga gehieneko moduan.

Motorren konfigurazioei eta potentziari dagokionez, GV60rako sarbidea atzeko ardatzean koka-

tutako motor bakarra duen modelo batek markatuko du, 226 CV (168 kW) inguruko potentzia, 350 Nm-ko maximoa eta 451 kilometroko autonomia bermatzen dituena. Motor bikoitzeko eta lau gurpileko trakzioarekin beste bi aukera egongo dira, horietako lehenengoak, 314 CV eta 605 Nm, aurreko urratsa ematen dio "Performance" aukerari, 429 CV (320 kW) dituena.

Errendimendu handiko aukerak 0 eta 100 km/h-ko abiadura 4 segundotan egiteko aukera ematen du 10 segundotan gehienezko potentzia ematen digun 'Boost' moduko bati esker, 483 hp eta 700 Nm emateko. Funtzionalitate exotikoen eta tramankulu teknologikoen zaleentzat, Genesisek hainbat sorpresa ditu gordeta, besteak beste, noraeza modua, atzealdea askoz errazago iradokitzea ahalbidetuko duena, ezkutuan dagoen aurpegia ezagutzeko kamera bat sartzeaz gain, ibilgailua giltza beharrik gabe irekitzeko aukera emango diguna. Barruan, hatz-markak ezagutzeko sistema batek gauza bera egiteko aukera emango digu autoa martxan jartzeko.

Premium marka Genesisek, Hyundairen premium markak, bere lehen auto elektrikoa aurkeztu du, Koreako enpresarentzat bereziki fabrikatutako lehen auto elektrikoa: Genesis GV60 izeneko coupé eta premium SUV bat. Tesla Model Y eta Audi Q4 e-tron bezalako ibilgailuei aurre egiten saiatuko den gamako modelorik txikiena izango da.

Bere abiapuntua E-GMP elektrikorako plataforma espezifikoa da, Hyundai Ioniq 5 eta KIA EV6k erabiltzen duten bera. Maila estetikoan, agerikoa da Genesis bat dela, Koreako enpresaren zenbait elementu bereizgarri batzen baititu, hala nola, 'Clamshell Hood', kapota eta aurrealdeko kolpe-leungailua biltzen dituen pieza bakarra.

Hor nabarmentzen da ertz-parrillarik eza, beheko parrila batek ordezkatuta. Aurrealdeko argi multzoak, berriz, 'Two Line' diseinuaren aldeko apustua egiten duten bi LED zerrenda mehetan banatuta daude.

Coupé izaera Atzeko bidean teilatu-lerro kurbatua nabarmentzen duen profil bat aurkituko dugu, coupé izaera ematen diona. Lerro garbiak alde batean, non heldulekuak karrozerian integratuta dauden eta atzerako ispiluak bereizmen handiko kamerarekin ordezka daitezkeen. Bestetik, haizetakotik C zutaberaino doan kromo-lerro batek atzealderantz gidatzen gaitu.

digitalWorld

2021 azaroa

Amazon Echo Spot: Alexarekin esnatu

A

mazonek bere gailuekin gehien lantzen duen arloetako bat domotikarena da. Etxe bat zure ahotsa soilik erabiliz kontrolatzea errealitatea da gaur egun Echo Dot, Echo Show edo Echo Flex bezalako gailuei esker; gure bizitza erraztera iritsi diren tramankuluak dira. Eta etxe bat automatizatzeko gai diren sistema horien barruan, Echo Spot izenekoa aztertuko dugu orain.

Merkataritza elektronikoaren arloko erraldoiaren webgunean eskuragarri dago eta 1.700 erabiltzaile gaino gehiagoren balorazioa jaso du.

Baina zer da Amazon Echo Spot? Oso sinplea: Amazon Echo Spot iratzargailu adimendun bat da, Alexa barnean daramana, ordua esateaz gain, beste gailu batzuk kontrolatzeko eta bere pantaila integratuari esker informazioa eskaintzeko gai dena ere. Gainera, Amazon Echorekin (bostetik 4,3ko batez besteko puntuazioa du Amazonen webgunean), erabiltzaileak bideodeiak egin, musika erreproduzitu eta, azken batean, bere etxea erraz kudeatu ahal izango du.

Echo Spot Amazon-en Alexa duen iratzargailu adimenduna da. Etxeko edozein gelatara egokitzeko diseinatuta, pantaila-gailu trinko, dotore eta integratua erabiltzaileari bideo-albisteen laburpenak, eguraldi iragarpenak, erosketak edo egitekoen zerrendak eta askoz gehiago eskain-tzeko gai da. Hori guztia zure eskuak erabili gabe, zure ahotsarekin bakarrik, laguntzaile birtualari galdetuz. “Oina goma bezalakoa da lekuan ondo egoteko, beraz, ez da jartzen duzun tokitik mugituko edo irrist egingo, erori gabe. Erabiliko ez nuen kapritxo bat izango zela uste nuen arren, uneoro laguntzaile bihurtu da”, azaldu du Juanek, Amazoneko erabiltzaileak.

Baina Echo Spot ezin da "barrutik" bakarrik pertsonalizatu, itxura erabiltzailearen gustura ere aldatzen baita. Horrela, erlojurako hainbat esfera daude eskuragarri, nahiz eta, nahi izanez gero, gailuak, Prime Photos bidez, panailan edozein argazki aukeratzeko aukera ematen duen.

Lau mikrofono Echo Spot-ek lau mikrofono eta irismen luzeko teknologia ditu, eta baita zarata kentzeko sistema bat ere. Horrela, erlojuak erabiltzailea entzun ahal izango du, nahiz eta gelaren beste muturrean egon eta musika egon. "Goizean esnatzen nau jarri dudan alarmarekin. Gero, gauzak egiten hasten naizenean, 'Alexa, egun on' esaten diot, eta programatu ditudan gaitasunak erreproduzitzen hasten da, eguraldia edo eguneko albisteak kontatzetik nire abesti gogokoenak jotzeraino", zehazten du Davidek, plataforma birtualeko erosleak.

Musika, hain justu, Echo Spot-ek gehitzen duen bozgorailu integratuari esker entzungo da, nahiz eta, nahiago baduzu, beste bozgorailu batzuk ere konekta ditzakezu Bluetooth edo 3,5 mm-ko kable estereo baten bidez. Gainera, gela anitzeko musikarekin, gela ezberdinetan kokatutako Echo gailuetan abestiak entzun ditzakezu.

“Bozgorailuari dagokionez, onartu beharra daukat hainbat alderditan Google Home Mini askoz gainditzen duela. Eta gehiago, pantailarekin”, ospatzen du Perek, dagoeneko probatu duenak.

Etxebizitza digitala Zientzia fikziozko film horietan bezala, etxe bat zure ahotsa erabiliz kontrolatzea posible izango da Echo Spot-i esker, etxe bat etxe digital bihur dezakeena. Argiak piztea, termostatoa erregulatzea edo kamerak itzaltzea dira gailuarekin eta Alexarekin egin daitezkeen funtzioetako batzuk.

Drop In-ek ere zeregin hori errazten du eta segundo gutxitan Echo Spot beste Echo gailu batzuekin sinkronizatzeko gai da. “Bulegoan daukat eta asko erabiltzen dut nire zereginak eta egutegia kontrolatzeko. Drop In funtzioa zoragarria da eta bideoak itxura bikaina du", dio Luisek, produktuari bost izarreko balorazioa eman dionak.

eWorld aldizkaria

13

14

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

gameWorld

'Probe': bideo-jokoak gara itzazu

'

Probe: A Game Dev Experience' esperimentaltzat jo genezakeen izenburu bat da; aisialdi elektronikoan garapenaren mundu zirraragarrian ezagutzera emateko diseinatua.

Voxel Labsen lanarekin etak PlayStation Talentsekin (Sonyk artikulatu duen ekintzailetza nazionalerako programa) elkarlanean garatutako jokoak tramankulu teknologikoetarako zaletasuna duen jeinu eszentriko baten paperean jartzen gaitu: "Horren bitartez, erabiltzaileak bideo-jokoen enpresa bateko sailen buru ezberdinekin elkarri eragingo du eta sorkuntza-prozesuaren nondik norakoak ezagutuko ditu”.

Mailak gainditzen ditugun heinean 'Voxel Online'ko Bideo-jokoetarako Arte Digitaleko Masterreko edukia desblokeatzuko dugu, Voxel School delakoari loturiko eta % 100 digitala den gaztelaniazko hezkuntza-plataforma berria, alegia.

Eskuragarri orain PS4, PS5 eta PS VRrako Bere garapenean, 'Probe: A Game Dev Experience'-k The University of Engineering and Technology (UTEC), Intel eta HP-ren laguntza ere izan du.

Ez da harritzekoa, jokoaren atzean dagoen taldea irakasleek, bideo-jokoen profesional aktiboek eta industriako adituek osatzen dute eta gehienbat.

Bideo-joko sortzaile izan Ziur bideo-joko jokalari gehienek izan duzuela inoiz zuen bideo-joko propioa sortzeko tentazioa eta gogoa. Inplementatu eta ikusi zuen ideia pantailan, eta baita joko bat programatu eta diseinatu ere. Segur aski, batzuk programa batean eman dituzue lehen urratsak edo bideo-joko baten maila edo zirkuitu bat diseinatu duzue eskaini dizkizuten tresnekin.

Ia, ia, 'Probe: A Game Dev Experience'-rekin aipatutakoa senti dezakezue, baina bideo-jokoen garapen estudio batean mugitzen diren gorabeherak eta dinamikak ezagututa. Voxel Labsek izenburu hau aurkezten digu eta PlayStation Talents ekimenari esker bideo-joko bat sortzeko prozesuaren zatiak ikasi eta diseinatzaile, programatzaile edo artista digital gisa sentitu.

Hasteko, komentatu 'Probe: A Game Dev Experience' eskuragarri dagoela PlayStation 4rako, baina PS5en ere jolastu daitekeela. PlayStation VR betaurrekoen gailuarekin ere jolastu daiteke.

Lehenengo gauza geure burua kokatzea da, tramankulu teknologikoak maite dituen jeinu eszentriko bat bezala, eta gure gela pantailaz beteta dirudienetik hasten dugu jokoa.

Bat-batean garapen-estudio baten harreran aurkitzen gara, aski futurista bidenabar, bai estudioa, bai kanpoaldeko paisaia, baita ezagutuko ditugun eta hitz egiteko aukeraren bitartez zuzendu ditzakegun pertsonaiak ere. Behin aurkeztuta, estudioko zuzendariarekin hitz egingo dugu eta hortik aurrera, bideo-joko baten baliabide, prozesu eta garapen asko ezagutzeko aukera izango dugu.

Aipatutako hainbat lagunek programazioari, diseinuari eta arteari buruz hitz egingo digute, eta hori argi dugunean sartu gaitezke bereziki atal horiek ezagutzera, eta horrela, estudioak aurrera egingo du bere hurrengo bertsioaren garapenean. Ikasgai bakoitza pantailan egin behar dugun ariketa praktiko batekin batera joango da eta amaitutakoan estudiora bidali ahal izango dugu bideo-jokoan sartzeko.

Nolanahi ere, ikasiko dugun guztia nahiko oinarrizkoa da eta Voxel Labs-ek, horren jakitun, Bideojokoetarako Arte Digitaleko Masterreko sareko hezkuntza-edukiak sarbidea eskaintzen digu, behin sail bakoitzaren helburuak beteta.

'Probe: A Game Dev Experience' oso esperientzia laburra da eta egin dezakegun gauza bakarra proposatu dizkiguten ariketak errepikatzea da. Ohar negatiboan, komentatu objektuak mugitzeko eta aukerak markatzeko duen interfazea ez dela atsegina.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

15

16

eWorld aldizkaria

smartcityWorld

2021 azaroa

Ibilgailu elektrikoak kargatzeko sare publikoa

I

berdrola energia-konpainiak eta Bridgestone taldearen barruan pneumatikoen eta mantentze integralean espezializatuta dagoen First Stop tailer sareak sinatu duten aliantzak 2021. urte honetan zehar ibilgailu elektrikoetarako 50 puntu baino gehiago hartuko dituen sare publikoa zabaltzea du helburu, Espainia eta Portugaleko errepide-korridoreetan.

Iberdrolak eta First Stopek adostu dute 50 kargapuntu baino gehiago instalatzea; ultra-azkarra (350kW), super-azkarra (150kW), azkarra (50kW) eta erdi-azkarra (22kW) modalitatekoak izango dira. Horretarako, tailer sareak kargagailuak hartuko dituzten guneak transferituko ditu eta Iberdrolak ekipamendua eta horien instalazioa jarriko ditu. Horrez gain, kudeaketaz arduratuko da.

Egun, sei autonomia erkidegotan banatuta dauden 14 karga-gune garapen-fase aurreratuan daude. Erabiltzaileek karga-puntu horiek Iberdrola Karga Publikoaren App-ean aurkitu ahal izango dituzte. Aipatu aplikazioak kargagailua geolokalizatzeko, karga-puntua erreserbatzeko eta ordainketa mugikorretik egiteko aukera ematen du.

Mugikortasun elektrikoa bultzatu Iberdrolaren eta First Stop-en arteko aliantzaren ondorioz sortutako azpiegitura berri honi esker, gidariek beren auto elektrikoen bateria 30 minututan gutxi gorabehera kargatu ahal izango dute, jatorri berriztagarriaren bermeziurtagiriak (GdO) dituzten sorkuntza iturri garbietako energia % 100 berdearekin.

Ekintza honekin, bi enpresek mugikortasun elektrikoa sustatu eta energia berriztagarrien erabilera eta birkarga elektrikoko soluzioen merkaturatzea sustatu nahi dute. First Stop

mugikortasun irtenbideak eskaintzeko konpromisoaren parte da, erabiltzaileek behar duten unean eta tokian, ingurumenarekin duen konpromisoarekin bat. Izan ere, dagoeneko badauka 100 kargaguneko mapa elektrikoa Espainiako probintzia nagusietan.

Era berean, Iberdrolaren mugikortasun jasangarrirako planarekin bat dator, zeinak aurreikusten baitu datozen urteetan etxeetan, negozioetan eta bide publikoan 150.000 kargagailu elektriko jartzea.

Energia Energia eta energia-hornidura hiri adimendunetako zerbitzu garrantzitsuenetako bat da. Energiaren kudeaketak honen sorkuntza, garraioa, banaketa eta biltegiratzea eta kontsumoa barne hartzen ditu. Gero eta gehiago bilatzen da energia-kudeaketa eraginkorra, ez kutsakorra, segurua eta erresilientea lortzea. Hiri barruko energia erabiltzen da, adibidez, garraiorako, klimatizaziorako, argiztapenerako, motorizaziorako eta etxetresna mota ezberdinetarako, kontsumoko elektronikarako, etab.

Hiri barruan, normalean, askotariko energia-iturri kudeatzen dira, non elektrizitatea, gasa, petrolioa eta energia berriztagarriak aurkitzen ditugu, hala nola eguzkikoa, eolikoa, geotermia, hidroelektrikoa, maremota, biomasa edo biogasa. Hiri adimendunen erronka nagusia energia berriztagarrietarako trantsizioa da, iturri naturaletatik datozenak eta agortzen ez direnak, eta, aldi berean, atmosferara CO2 isuririk edo bestelako gas kutsagarririk sortzen ez dutenez, ingurumen-inpaktua murrizten da.

Ingurumen-arloko erronka nagusietako bat airearen kalitatea da gaur egun, eta, horretarako, garapen iraunkorra beharrezkoa da CO2 isuriak nabarmen murrizteko eta berotegi-efektuko gasen (BEG) partikulen kopurua kontrolatzeko, zeinetan hiri-mugikortasunak ezinbesteko garrantzia du. Bere aldetik, urak kudeaketa eraginkorragoa eta kontrolatuagoa behar du aurrezpen handia lortzeko. Energia berriztagarrien erabilerak hiri jasangarriagoak eta bizigarriagoak lortzen laguntzen du. Eta hondakinen sorrerari dagokionez, birziklapen egokia, ekonomia zirkularra eta horien bilketan eta tratamenduan hobekuntzak ezartzea ezinbestekoak dira. Azkenik, landarediaren integrazioa, berdeguneen erabilgarritasuna eta bioaniztasuna funtsezkoak dira hiriko biztanleen ongizate eta osasunerako.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

17

18

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

trainingWorld

Fagor Arrasate eta MU, ekarlanean

F

agor Arrasatek eta Mondragon Goi Eskola Politeknikoak (MU-EPS) lankidetza-hitzarmena berritu dute, xafla estanpatzeko, prozesatzeko eta ebakitzeko sistemen fabrikazio adimendunerako teknologien garapena bultzatzeko xedearekin.

Konformatzeko eta ebakitzeko lineen diseinuan munduko enpresa espezialista den horrekin hamarkada batez lankidetza arrakastatsua garatu ondoren, haren Koniker I+G Unitateak eta euskal unibertsitateak hitzarmen berri bat sinatu dute ahaleginak batu, elkarren artean ikerketa-proiektuak egin eta ezagutzak trukatzeko.

Lankidetzak altzairuzko xafla, aluminioa eta material konposatuak eraldatzeko sistema adimendunen garatzea bultzatuko du, urruneko gainbegiratze-zerbitzuak barne dituelarik. Zehazki, ondoko teknologia landuko dituzte, besteren artean, Fagor Arrasate espezialista baita alor horietan guztietan: automobilgintza eta siderurgiako sektoreetarako lauketa, tolestea, ebaketa, konformazioa, profilaketa, robotika eta automatizazioa.

Lankidetzak Industria 4.0ren garapena azpimarratuko du, urruneko ikuskapenerako eta datuak aztertzeko irtenbideekin. Era berean, sistema ziber-fisikoen inguruko ikerketa sustatuko da, Fagor Arrasateren produktuen eraginkortasuna, fidagarritasuna, sendotasuna, adimena, autonomia eta elkarreragin-prestazioak hobetzeko. Hori guztia, aplikazio eta sektore berrietarako metalak eraldatzeko teknologia eta prozesu aurreratuen garapena alde batera utzi gabe egingo da.

Garapen horiek Fagor Arrasatek eskaintzen dituen estanpazio eta prozesatze-sistemetan, eba-

keta-lerroetan eta ekipo siderurgikoetan sartuko dira. "Horrela, gure produktuak gero eta teknologikoagoak izango dira eta, batez ere, mundu mailan lehiakorrak izaten jarraituko dute", azpimarratu du Unai Lopez enpresako gerenteak.

Mundu akademikoaren eta enpresa-munduaren arteko aliantza horren arrakastaren gakoa ikerketarako ezagutza-transferentzia da, Carlos Garcia Mondragon Unibertsitateko Goi Eskola Politeknikoko zuzendariaren hitzetan. "Gure ikertzaileek ikertzen dutena mundu errealera eramateko aukera ematen digu akordio honek, eta, gainera, goi mailako ikerketa egiteko aukera", beraz, bi aldeentzako "oso aberasgarriak" diren emaitzak lortzen dira. Lankidetzak, langile kualifikatuak erakartzen ditu eta ikertzaileentzako prestakuntza-ekintzak ere barne hartzen ditu.

Enpresa eta erakunde akademikoaren arteko 10 urteko elkarlan arrakastatsuaren ostean, akordioa berritu egin dute, "Ikerketa proiektuak emaitzak ematen ari direlako", David Chico Konikerreko zuzendariaren hitzetan. Hamarkada honetan 50 ikerketa-proiektu baino gehiago egin dira elkarrekin, horien artean 11 europar.

Gainera, 4 tesi irakurri dira, beste 4 martxan daude, eta 20 paper-etik gora argitaratu dira nazioarteko kongresuetan eta JCR aldizkarietan. "Horrek ikerketa taldeak erabat lerrokatuta daudela erakusten du eta hitzarmen berri honekin etorkizuneko erronkei irtenbidea eman ahal izango diegu", uste du Chicok.

Akordioak, elkarlanean euskararen erabilera bultzatzeko bi aldeen konpromisoa ere jasotzen du. Hori horrela izanik, proiektuak garatzeko giza baliabideetan euskararen ezagutzaren bermea sustatuko da, hitzarmenean zehazten diren tesi eta karrera amaierako proiektuetan euskararen erabilera bultzatuz.

Fagor Arrasateri buruz Fagor Arrasate munduko liderra da altzairuzko, aluminiozko eta herdoilgaitzezko konformaziorako neurriko soluzioen diseinuan eta fabrikazioan; eta prentsak, bobinak ebakitzeko eta prozesatzeko lerroak eta metalezko pieza konplexuak fabrikatzeko sistema osoak egiten ditu. Konpositeen konformazioan, beroko eta hotzeko forjaketa-sistemetan eta Press Hardeningen ere aditua da.

Globalki jarduten da, eta bezeroen artean OEMak, Tier-1-ak eta automobilgintza eta sektore aeroespazialeko zerbitzu-zentroak daude, baita forjaketa, siderurgia, etxetresna elektriko eta metalezko altzarien industrietako konpainiak ere.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

19

20

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

publizitatea

trainingWorld

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

Euskal Herrian ia langabeziarik ez duen lanbidea

E

uskadiko gazteen langabezia tasa % 17,8koa da, azkeneko Biztanleria Aktiboaren Inkestaren (EPA) arabera. Hala ere, lurraldeko enpresa askok diote zailtasunak dituztela lan-profil jakin batzuk aurkitzeko. Gehien eskatzen direnak, Confebask patronalaren arabera, STEM adarrean sartzen direnak dira (Sciencie, Technology, Engineering and Maths ingelesez; Zientzia, Teknologia, Ingeniaritza eta Matematikak). Enplegagarritasun-tasa altua duten arloak dira horiek guztiak, baina agian matematikako ikasleak dira aurretik lan-aukerarik zabalena dutenak.

2015-2016 ikasturtean Euskal Unibertsitate Publikoan -Euskadin ikasketa horiek eskaintzen dituen zentro bakarrak- ikasi zuten Matematikako tituludunen % 95 lanean zegoen hiru urte geroago. Lanbidek 2019ko laugarren hiruhilekoan egindako laneratzeari buruzko azterlanaren datuak dira. Hau da, talde honen langabezia-tasa % 5 baino ez zen. Gainera, ikasle horien % 37k urtebete baino gutxiago behar izan zuen lehen lana aurkitzeko.

2016ko UPV/EHUko matematikako tituludunen % 95ek lana zuen hiru urte geroago Laurdenak baino gehiagok (% 27) ikerketa eta garapen sektoreko enpresetan lan egin zuen, eta % 34k hezkuntza sektorean lana aurkitu zuen. Bestalde, % 16k programazio, aholkularitza eta informatikarekin lotutako beste jarduerekin lotutako lan bat egin du.

Dena den, azken urteotan irakaskuntzaren pisua nabarmen murrizten da beste esparru batzuen mesedetan. "Izan ere, matematikarien presentzia banku, aholkularitza edo informatika bezalako sektoreetan nabarmen hazi da", dio Mariasun García EHUko Zientzia eta Teknologia Fakultateko Kalitate eta Berrikuntzako dekanordeak eta Matematikako irakasleak. Autonomia erkidegoek deitutako hainbat irakasle lanpostu hutsik geratzen dira, beraz.

"Eta enpresek fakultateetatik ateratzen diren matematikari gehiago behar dituzte", gaineratzen du Garcíak.

Diziplina honen lan osasun ona egiaztatzen duten datu gehiago daude. 2007/08tik 2017/18ra

arteko EHUko Matematikako tituludunei egindako inkesta batek agerian utzi zuen galdetegia erantzun zutenen % 93 2018. urte amaieran lanean ari zela. Hala egin zuten aholkularitzan, unibertsitate aurreko hezkuntza (% 16,84 bi kasuetan), ikerketa zentroak (% 12,24) edo finantza eta bankuak (% 11,2) bezalako sektoreetan. Graduatu horien erdiak baino gehiagok (% 56,78) kontratu finkoa edo mugagabea zuten inkesta egiteko unean.

Confebask Euskal Enpresarien Konfederakuntza (Confebask) euskal enpresarien interes orokor eta komunak ordezkatzen eta defendatzen dituen erakundea da, eta euskal enpresarien legezko ordezkaria da Administrazioaren, sindikatuen, profesionalen eta Euskadiko iritzi publikoaren aurrean.

Confebasken, EAEko milaka enpresa pribatu daude sartuta beren borondatez; lurralde, tamaina eta jarduera sektore guztietako enpresak. Enpresa horiek guztiak hiru erakunde kide hauen bitartez daude Confebasken bazkidetuta: Gipuzkoako Enpresarien Elkartearen bidez (ADEGI), Bizkaiko Enpresarien Konfederazioaren bidez (CEBEK) eta Arabako Enpresarien bidez (SEA).

Confebask, gainera, Espainiako Enpresa Erakundeen Konfederazioko kide da (CEOE), eta horren bitartez, baita Europako eta nazioarteko beste enpresa erakunde batzuetako kide ere; horien artean aipagarri: BusinessEurope europar patronala.

Laguntzen du

21

22

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

healthWorld

Healcier, osasun-arreta hobetzeko

A

zaro Fundazioak ekonomia zirkularraren printzipioak ezarriz osasun-arretaren baliokatearen lehiakortasuna hobetzea helburu duen Healcier proiektu europar berria zuzenduko du, beste 4 bazkiderekin batera: Biocruces Bizkaia Osasun Ikerketako Institutua, Navarrabiomed, AIN (Nafarroako Industriaren Elkartea) eta ESTIA (Ecole Supérieure des Technologies Industrielles Avancées). Bazkideez gain, Ezkerraldea Enkarterri Gurutzeta ESIak eta Nafarroako Ospitalguneak lankidetzaharreman estua izango dute proiektuarekin.

Healcier mugaz gaindiko lankidetzarako proiektu europarra da, Eskualde Garapeneko Europako Funtsak (EGEF) % 65ean finantzatzen du Interreg Poctefa programaren bitartez eta urtebeteko iraupena izango du.

Erabilera-aukera eraginkorragoak bilatuko ditu, ekonomia zirkularra aplikatuz Osasun sektorea eta baliabideen kontsumoa Mugaz gaindiko eremuan zahartzeak presio handia eragin du osasun-sisteman, zerbitzuaren eskaria handituz, bai kantitateari dagokionez, bai kalitateari dagokionez. Eskariak gora

egiteak, halaber, presioa eragiten dio sektoreari, ondorioz baliabideen erabilera ere areagotuz.

Horrenbestez, osasun-sektorea da baliabideen kontsumo handieneko sektoreetako bat (ura, energia, elikadura, lehengaiak, produktu bukatuak, etab.), eta eragin handia du ingurumen-jasangarritasunean. Gainera, hondakin-bolumen handia sortzen du erabilera bakarreko produktuen erabilera orokortuak: eskularruak, xiringak, hondakin erradioaktiboak, erabili gabeko farmakoak, beharrezkoak ez diren probak edo tratamenduak, gailuen mantentze-lanak, etab.

Ospitale handi bat zenbakitan Ideia bat egiteko, ospitale handi batek urtean kontsumitzen duen energia termikoaren, elektrikoaren eta gasaren batez bestekoa 50 milioi kWh-tik gorakoa da. Sortzen dituen hondakinen kopuruak erraz gainditzen ditu 2.000 tonako muga, eta horietatik hiru laurden hondakin ezarriskutsuei dagozkie (hiri-hondakinak, papera eta kartoia, plastikoa, tonerrak, elikagai-olioak, obra-hondakinak), eta laurden bat hondakin arriskutsuei (II. motako sanitarioak, zitostatikoak, laborategiko likidoak, bateriak eta pilak, erradiografiak, produktu arriskutsuen ontziak).

Osasunaren alorrak baliabide asko kontsumitzen ditu, eta, horregatik, baliabide horiek modu eraginkorragoan erabiltzearekin eta aprobetxatzearekin lotutako jarduera ekonomikoak garatzeko aukera asko eman ditzakeen sektorea da.

Izan ere, 3 milioi xiringa, 14 milioi eskularru, 2.000 tona arroparen garbiketa eta 175.000 m3 ur erabiltzen dira urtean 3 milioi paziente artatzen dituen ospitale handi batean.

Ekonomia zirkularrean oinarritutako proiektua Ekonomia Zirkularra (EZ) tresna egokitzat jo du Europako Batzordeak, baliabideen erabilera eraginkorragoa sustatzeko, lehiakortasun handiagoa sustatzen den bitartean; izan ere, jarduera ekonomiko berritzaile eta iraunkorragoak garatzen laguntzen du, eskura dauden tokiko baliabideak aprobetxatuz.

Horregatik, Healcier-ek osasun-sektorearen lehiakortasuna hobetzen lagundu nahi du, ekonomia zirkularra aplikatuz. Osasun-zentroetan baliabideak modu eraginkorragoan eta efikazagoan erabiltzea bultzatu nahi da, ingurumen-eragin txikiagoa izango duen osasun-sektore berritzaile eta lehiakorragoa sustatzeko.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

23

24

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

blockchainWorld

Blockchain Osasunean

U

rriaren 15ean eta 16an FOL2021 ospatu zen Donostian, LPO eta Lanbide Heziketako EIE irakasleentzako biltzarra, LH Euskadik antolatuta. Hainbat gai eta proiektu jorratu ziren bertan: Lanerako orientabideak eta enplegu bilaketa; Etorkizuneko lanbideak eta digitalizazioa; Laneko eskubideak eta betebeharrak; Laneko arriskuen prebentzioa, etab.

Eduardo Aginako eta Rafael Balparda, Andra Mari LHII (Galdakao) eta San José de Calasanz Lanbide Ikastetxeko (Santurtzi) irakasleek hurrenez hurren, 'Blockchain Lab 4.0 Salud Digital (Osasun Digitala)' aurkezpena egin zuten. Adierazi zutenez, "gizarteak eta bereziki osasun sistemak konpondu behar dituzten erronketako bat herritarren osasun-informazioa bermatzea da eta, aldi berean, osasun-informazio fidagarria, egiazkoa eta ustelgaitza izatea. Bereziki interesgarria da pandemiaren eta txertaketa datuen edo gaixotasuna gainditu dutenen kasuan. Bere abantailak eta balio-ekarpena nabariak dira osasun-erakundeetako informazio pertsonal eta osasungarriaren konfidentzialtasunean edo interesa duten negozio-erabileren aurka. Era berean, esku-hartze kirurgikoen erregistro ustelgaitza, inplanteak edo protesiak denboran zehar, eta haren 'trazabilitatea' izan daiteke Blockchain-en osasun-sisteman izan dezakeen beste ekarpenetako bat, beste batzuez gain, hala nola mutualitateen edo hirugarren interesdunen aurkako berme gisa".

Eduardo Aginakok Blockchain teknologia zer den eta osasunaren barruan zer egin duten hitz egin zuen. "Blockchain teknologia disruptibo bat da, informatika ordenagailuekin edo Internet etorri zenekoarekin alderatu daitekeena. Hirugarrena da, jarraituko duela uste dugu eta egiten duena fidagarritasuna eskaintzea da, horre-

kin "ezin baitugu tranparik egin. Hemendik aurrera, teknologia honekin ezin da ez titulu baten nota ez titulua bera faltsutu. Eta hori Lanbide Heziketan sartu nahi dugu”.

Rafael Balpardaren esanetan, Blockchain "LHko ikasleek dagozkien lanetan erabili beharko duten metodologia-teknika berria da. Gure kasuan, Osasunean. Teknologia hau guztia probatzen ari da, hala nola mota guztietako erabiltzaileren, pazienteren, kontsumitzaileren eta abarren datu pertsonalen tratamenduaren segurtasuna, eta lan sistemak ere aldatzen ditu".

"Blockchain oso interesgarria da etorkizuneko orientaziorako, ikasleek, etorkizuneko profesional gisa, beren prestakuntza edonori egiazta diezaioketelako, modu globalean, sistema guztiz estandarizatu batean, eta, bestalde, enpresek oso azkar lor dezaketelako langile kualifikatuak, gauza batzuk egiteko trebakuntza dutenak", esan zuen Balpardak.

"Osasunean, ospitale bat detektatu genuen, San Juan de Dios. Langileen txertoen trazabilitatea jarraitzeko interesa zutela esan ziguten.

Duela 2 urte izan zen, txertoa jaso zuten lehenak osasun langileak izan zirenean eta, beraz, honetaz ezer ez genekienean. Dokumentazio Sanitarioko Lanbide Heziketako ikasleekin egin zen, hauek ospitaleetan agiriak izapidetzeaz arduratzen direnak eta Andra Mariren laguntza teknikoarekin egin zen, honi laguntza tekniko bat emanez, garatu ahal izateko", adierazi zuen irakasleak.

Deszentralizazioa eta demokratizazioa Bere aldetik, Eduardo Aginakok argitu zuenez, "hain konplikatua dirudiena ez da hainbesteraino. Deszentralizazio bat eta demokratizazio bat ematen da. Programa bat exekutatu ondoren, datu horiek bizitza osorako geratzen dira eta aldaezinak dira. Datu bat aldatuko bazenu, katea eta ondorengo datuak aldatuko lirateke. Beraz, ezin dira aldatu".

Azkenik, Rafael Balpardak adierazi zuenez, "informazioa egiaztatzeko prozesuak arintzen dira. Imajinatu aseguru-etxe bat, dokumentazioa balioztatu behar duena kalte-ordain bat ordaindu ahal izateko. Dena QR kode baten bidez eta berehala egiaztatuz gero, denbora aurrezten da enpresarentzat. Izapideen mugimendua aurrezten dugu eta guztiz ezabatzen ditugu beharrezkoak ez diren era guztietako administrazioprozesuak. Estonia da administrazio digitalaren erreferentea. Suposatzen da jada ez dela beharrezkoa paperak mugitzea norbaitek gauza batzuk egiaztatzeko. Aldaketak datozkigu lan sistemetan, eta horrek baldintzatuko gaitu".

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

25

26

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

blockchainWorld

Blockchain Ekonomiaren III. Jardunaldia

E

spainiako agintari ekonomikoak, erakundeak, adituak eta enpresak, Nafarroako Unibertsitateko Campuseko III. Blockchain Ekonomia Jardunaldiko kideak izango dira, non blockchain ekosistema osoa jorratuko baiten.

Balore Merkatuaren Batzorde Nazionalak (CNMV), Ekonomia eta Eraldaketa Digitaleko Ministerioko Ekonomia eta Enpresa Laguntzarako Estatu Idazkaritzari atxikita, urriaren 25ean inauguratuko du Blockchain Ekonomiaren III. Jardunaldia.

Inbertsioa, erregulazioa, merkatua eta sandbox finantzarioa izango dira aztergai Blockchain Ekonomiaren III. Jardunaldian Espainiako Bankuak eta Caixabankek, Indrak, Izertisek eta Minsaitek parte hartuko dute eta hitzaldi zikloa Nafarroako Unibertsitatean egingo da, Madrilgo bere Campusean. Jorratuko diren gai nagusiak hauek izango dira: inbertsioa, erregulazioa, merkatua eta sandbox finantzarioa, besteak beste.

Ongietorria Juan Jesús Torres Carbonell Ekonomia eta Digitalizazio eta Ekonomia Ministerioko Administrazio Digitaleko idazkari nagusiak, Ángel Gómez Montoro Madrilgo Nafarroako Unibertsitateko Campuseko zuzendariak eta Susana Blázquez Blockchain-eko editore sortzaileak emango dute.

Gai nagusietako bat Espainiako Bankuak eta CNMVk jorratuko dute, euro digitala, blockchain-en inbertsioa eta sandbox-a, erregulatzaileek ekosistema baten hazkuntzan duten eginkizuna eta CBDCren proiektuaren egungo gainbegiratzea azalduko dute.

Duela gutxi, Europako Banku Zentralak (EBZ) jaulki nahi duen moneta digitalak, datozen bi urteetan zirkulazioan abiarazteko asmoa duen euro digitalak, zergak biltzeko aukera integratuko lukeela agertu da, automatikoki, ordainketa-metodo gisa erabiltzen den momentuan.

Ekintzaile eta funtzionarioek euro digitala eta blockchain eskosistema aztertzen dituzte Irail hasieran, euro digitalak zerga bilketa eta ordainketa errazteko funtzio bat barne hartuko zuela jakinarazi zuten, gobernuko bitartekariak ezabatzeko, prozesuak murrizteari esker. Aukera horiek eztabaidatzen jarraitzen dute Europar Batasunean, Vozpópuli egunkariaren informazioaren arabera.

Blockchain Ekonomiaren III. Jardunaldiak Europako kripto-aktiboei buruzko araudia, ID eta DLT, MICA, eIDAS eta DORA proposamena ere aztertuko ditu, Nacho Alamillo Astrea-ko bazkide gerenteak eta Cristina Carrascosak, ATH21eko sortzailekide eta bazkideak, azalduko dutena.

Beste hitzaldi garrantzitsu bat ondasunen tokenizazioa izango da, eta José María de Pablos O 'Mullonyk, Espainiako Erregistroen informazio sistemen zuzendariak, Jimena Campuzanok eta Jesús Sieira Gilek, merkataritza-jabetzaerregistratzaileak, emango dute. Bestalde, Xavier Rebés CaixaBankeko Berrikuntza eta Eraldaketa Digitaleko zuzendariak We Trade, Dalion eta Smart Money plataforma deszentralizatuen inguruko hitzaldia emango du.

Bitartean, Alberto García-Lluis Valenciak, kriptozerbitzuen aholkulariak, eta Miguel Ángel Acerok, Izertis-eko Eraldaketa Digitaleko zuzendariak, Bitcoin, finantza deszentralizatuak eta Afrikatik Karibera arteko blockchain identitateaz, CBDC proiektuez eta Munduko Bankuaren politikez eta Garapenerako Amerika Arteko Bankuaz (IDB) hitz egingo dute.

Uztailaren amaieran, Alacanteko El Campelloko alkateak, Juan José Berenguer-ek, tokiko euro digitalaren proba pilotua eskatu zion udalari, etorkizuneko euro digital baterako beharrezkoa den datu bilketa eta esperimentazioaren parte izango dena. Proiektu pilotuak bizilagunak ekonomia digitalarekin ezagutzea bilatzen du.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

27

28

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

startupWorld

Ehunka startup BIND.4.0n

B

IND 4.0 industria adimenduneko berrikuntza irekiko plataformak seigarren edizioaren deialdia itxi du. Guztira 772 proiektuk eman dute izena, hau da, aurreko urtean baino % 3 gehiago (748 izan ziren iaz).

Hautagaitzak 82 herrialdetakoak dira. Gainera, 620 proiektu nazioartekoak dira, hau da, inskribatutakoen % 80. 2022ko urtarrilean jakinaraziko da startup parte-hartzaileak. Industria adimendunaren, energia garbi eta jasangarriaren, elikaduraren eta osasunaren arloetan adituak diren BIND 4.0ko 65 partner-enpresek hautatuko dituzte parte-hartzaileak.

Bestalde, 10 kooperatiba ari dira plataforman parte hartzen, Sustapen Zentro korporatiboaz gain. Ondokoak dira: Batz, Cikautxo, Danobat, Eroski, Fagor Ederlan, Maier, Orona, Ulma, Matz-Erreka eta Onnera Group.

BIND 4.0 programa Industria 4.0ko ekimen publiko-pribatua da, Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Sailak SPRI Taldearen bidez sortu duena, eta nazioarteko erreferentziazko programa bihurtu da 2016. urtean sortu zenetik.

Urtero, plataformak munduko alde guztietatik datozen startup teknologikoen interesa erakartzea lortzen du -startup horien helburu nagusia da erreferentziazko bezeroen eskutik azkarrago merkaturatzea-; baita, eta aldi berean, Euskadiko enpresen berrikuntza eta eraldaketa digitala sustatzea, startup horiekin egindako lanaren bidez.

Adimen artifiziala, IoT eta Big Data Erregistratutako proiektuen % 40k teknologia iraultzaileen aldeko apustua egin dute, hala nola Gauzen Internet, Adimen Artifiziala edo Big Data, haien soluzioak garatzean. Gainerako hautagaitzak fabrikazio aditiboaren arlokoak eta, gero, errealitatea birtualaren eta/edo handituaren arlokoak dira. Izena eman duten startup askok tek-

nologia berri horiek aplikatzen dituzte kalitateko kontrolak ikusmen artifizialaren bidez egitea ahalbidetzen duten soluzio berritzaileak garatzeko, hizkuntzaren prozesamenduaren bidez pertsonen eta makinen arteko elkarreragina errazteko, energia garbiak biltegiratzeko, gailu medikoak digitalizatzeko, eta efizientzia eta produkzio-denborak hobetuko dituen biki digitala sortzeko, besteak beste. Helburua da aurrerapausoak ematea etorkizunean industria adimendunagoa, efizienteagoa eta jasangarriagoa izan dadin.

Bestalde, teknologien aplikazio-arloei dagokienez, nabarmentzekoa da startupen % 65ek fabrikazio adimendunaren arloan aplika daitekeen soluzioren bat dutela. Horren atzetik, bigarren tokian, energia garbi eta jasangarrian aplika daitezkeen teknologiak daude, % 31. Hirugarren tokian, proiektuen % 32 aplikatzekoak dira osasun-sektorean, eta beste % 21 aplikatzekoak dira elikaduraren arloan.

% 54 baino gehiago, Europakoak Inskribatutako proiektuen artean, nabarmentzekoa da % 54 baino gehiago Europakoak direla (418) eta % 46 gainerako kontinenteetakoak direla. Zehazki, Europaren ondoren, ordezkaritzarik handiena Hego Amerikatik dator, 110 hautagaitzarekin, hau da, hautagaitza guztien % 14. Gero, hirugarren postuan, Asia dator.

Euskal Autonomia Erkidegoko 54 proiektu inskribatu dira -horietatik 28 Bizkaikoak dira, 17 Gipuzkoakoak eta 9 Arabakoak-, eta Estatuko gainerakotik aurkeztu da hautagaitza kopururik handiena, 98 guztira. Seigarren edizio honetan, Europako herrialdeen artean Italiak du hautagaitza gehien; gero Erresuma Batua, Alemania, Frantzia, Portugal eta Finlandia datoz, besteak beste.

2022ko urtarrilean, finalistak Plataforman parte hartzen duten partner-enpresen kopuru handia da BIND 4.0ren erakargarritasun nagusietako bat. Seigarren edizio honetan, beste 10 kidek bat egiten dute: Arteche, Celsa Group, Cofares, Hitachi ABB, Erreka Group, Onnera Group, Osakidetza, P4Q Electronics, Ramondin, eta Suez Treatment Solutions.

Konpainia handi horiek aurrez programen zeuden firmei batzen zaizkie, hala nola Angulas Aguinaga, Gestamp, Sarralle, Sidenor, Iberdrola, Bridgestone, Quirónsalud edo Siemens Gamesa konpainiei. Hain zuzen ere, 65 trakzio-enpresa horiek arduratuko dira programaren seigarren edizioan parte hartuko duten startupak hautatzeaz.

publizitatea

2021 azaroa

eWorld aldizkaria

29

30

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

startupWorld

"Gaixoa lehenago eta hobeto sendatzeko tresna bat da Trak"

J

on Vitalek, Carlos Rodriguez Sierrak eta Daniel Solerek zuzentzen dute Trak, lesio ugari errehabilitatzeko tratamenduak eskaintzen dituen plataforma digitala. Trak 2020ko martxoan sortu zen eta, egun, ospitaleei, medikuei eta fisioterapeutei zuzenduta dago, pazienteen beharrak asetzeko. Elkarrizketa honetan, Trak-i eta ekintzailetzari lotutako beste gai batzuei buruz arituko da Jon Vital.

Zer da Trak?

Trak plataforma bat da, lesio muskuloeskeletikoen errehabilitaziorako software bat. Bi interfaze ditugu, bata fisioterapeutarentzat eta bestea pazientearentzat, eta fisioterapeuta plataformaren bidez ariketak agintzen dituena da. 200 ariketako liburutegi bat dugu eta fisioterapeutak gaixoarentzat egokiena dena aukeratu eta bidaliko dio. Ondoren, gaixoa plataformara sartu eta fisioterapeutak aurretik bidalitako ariketak aurkituko ditu. Handik aurrera, errehabilitaziora sartzen dira eta adimen artifizialeko algoritmo bat garatzen dugu, pazientea nola ari den etengabe irakurriko duena, denbora errealean jarraitu eta ondoren fisioterapeutari datuen berri emango diona. Desberdintzen gaituena da Trak erabiltzeko gaixoak ez duela bere mugikorra edo ordenagailu eramangarria ez den beste gailu baten beharrik, izan ere, kamerarekin gure softwareak mugimenduak irakurri eta detekta baititzake.

Nola bururatu zitzaizuen ideia?

Carlos eta biok kirolariak gara eta fisioterapeutan askotan egon gara, eta konfinamenduan, arazoa lehen eskutik bizi genuen. Nire aita konfinatua zegoen eta sorbaldako lesioa izan zuen.

Ikusi genuen ezin zela inolaz ere birgaitu, ospitalean egiten ari zen errehabilitazio prozesuak ez zuela inolako laguntzarik, ez ziren berarekin harremanetan jarri eta 'stand by'-ean geratu zen.

Hortik aurrera, adimen artifizialeko teknologia ezagutu genuen, erabiltzen ari garen 'pose estimation' algoritmoak, eta Carlos eta biok, teknologiako 'friki'ak garenak, hark eskaintzen zizkigun aukerak ikusten hasi ginen. Horrela, antzeman genuen teknologia honek gaixoari urrutitik jarraipena eta laguntza eman ziezaiokeela, kalitatezko errehabilitazioa eskaintzeko.

Hortik aurrera, gutxieneko bertsio bat sortzen hasi ginen, fisioterapeutei erakusten hasi ginen

eta interes handia zegoela ikusita, aurrera egin genuen.

Zertan bereizten da Trak beste errehabilitazioko metodoetatik?

Metodo tradizionala, gaur egun gehien erabiltzen dena, ariketa txartelak edo orriak agintzea da. Honekin gertatzen dena da gaixoak ez duela ondo ulertzen zer ariketak dauden, ez dago fisioterapeutaren eta gaixoaren arteko komunikaziorik eta gaixoak ez daki ariketa horiek ondo egiten. Ez daki ondo egiten ari den edo gehiago zauritzen ari den.

Horrek eragiten du gaixoen % 30ek soilik egiten dituztela ariketa orri horiek. Bestalde, guk, egiten ari garen lehenengo proben arabera, % 70etik gorako tratamenduaren gainditzea dugu.

"Pandemiak osasun digitalaren erabilera areagotu du" Hori dela eta, zer onura ematen dio gaixoari Trak erabiltzeak?

Gaixoekin hitz egin dugu eta Trak-etik gehien gustatzen zaiena da tresna honekin lehenago sendatuko direla dakitela. Ariketak egiteko tresna ematen diegu eta ahalik eta lasterren normaltasunera itzul daitezke. Azkenean, kalitatearekin ariketa fisikoa egiteko tresna bat ematen diegu, klinikara joan beharrik izan gabe, fisioterapeuta ari baita atzetik ariketak sortzen, eta badakite zerbait gaizki ateratzen bada, beti galderak egin ditzaketela, plataformaren bidez.

Zer lesio mota tratatzen ditu?

Daukan barrutia nahiko zabala da, eta muskulueskeletoko lesioetara bideratuta gaude. Tratatzen ditugun patologiak sorbalda, lunbarrak, zerbikalak, belaunak eta orkatilakoak dira, eta lesio mota guztiak tratatzen ditugu patologia horien barruan. Gaixo kirurgikoak, gaixo kronikoak eta patologia horietan eragina duten guztiak ere tratatzen ditugu. Erreumatologia sailarekin

startupWorld

ere ari gara lanean. Lesio ugari ditugu aurre egiteko eta pixkanaka goaz.

Zein da funtzionamendua?

Oraintxe bertan, Trak osasun zentroetara zuzenduta dago, fisioterapeutentzako eta ospitaleentzako. Gaixo bat ezin da bere kabuz sartu.

Beraz, fisioterapia klinikak edo ospitaleak Trak erabiltzen badute, funtzionamendua honakoa da: fisioterapeutak pazienteari ariketa fisikoa egiteko protokoloa bidaltzen dio gure liburutegitik eta esaten dio zein egunetan egin behar duen ariketa; gaixoak oroigarri bat jasoko luke adierazitako egunetan, eta plataformara sartuko litzateke. Bertan, fisioterapeutak bidali dizkion ariketak aurkituko ditu, eta Ariketak Hasi klikatuz, erakartzen duen esperientzia gamifikatu eta dibertigarri batean sartuko da, etxetik ariketa fisikoa egiteko, fisioterapeutak bidali dizkion ariketa guztiekin eta zuzenketekin denbora errealean, hori dena bereizten gaituena. Pazienteak sorbalda edo belauna behar bezala altxatzen ez badu, gure algoritmoak denbora errealean zuzentzen du eta ondoren, errehabilitazio saio osoko datuak biltzen ditugu eta fisioterapeutari helarazten dizkiogu, fisioterapeutaren eta gaixoaren arteko zubi hori laburtzeko.

"Ekintzailetzan, horrek ematen dizun askatasuna da onena" Zein osasun zentrorekin egiten duzue lan?

Ribera Salud ez ezik, irailerako merkaturatzea prestatzen ari gara. Irailaren 13an plataforma fisioterapia kliniketara zabalduko dugu, bolumen handiagoarekin, fisioterapia klinika orok erabil dezan, eta hainbat ikerketatan murgilduta gaude, bat Osakidetzarekin, Biodonostiarekin eta beste bat Asunciónekin, Tolosako ospitalearekin.

Pandemiak lesioren bat areagotu al du?

Bai. Esan bezala, telelana eta bizimodu sedentarioak eragindakoak edo etxean denbora gehiago igarotzeagatik sortutakoak. Pandemiak areagotu duena teknologia honen erabilera da, eta osasun digitala batez ere, etxetik ariketa fisikoa egitea, etxetik birgaitzea, ordenagailua eta beste batzuk erabiltzea... guzti hori asko hazi da.

Zer aholku emango zenuke lesioak ekiditeko?

Lesio bat dugunean fisioterapeutarengana joatera ohituta gaude, eskuzko tratamendua egitera, fisioterapeuta izatera tratatzen zaituena eta gero etxetik ariketak ez egitea. Hala ere, hainbat ikerketa ikusi ditugu esaten dutenak ariketa

eWorld aldizkaria

2021 azaroa

terapeutikoak lesioaren azken emaitzan eraginik handiena duela. Fisioterapeuta artatu eta ukitzeaz gain, ezinbestekoa da gaixoak etxetik ariketak egitea. Azkenaldian fisioterapeuta eta mediku asko ikusten ari gara apustu egiten dutenak honetan, ariketa terapeutikoan, lesioetatik errekuperatzeko modu gisa.

Zer da onena eta txarrena negozio bat sortzerako orduan?

Alde negatiboan, hainbeste ez den arren, zuk hartzen duzun erantzukizunaz, ordaintzeaz, erantzun behar duzun inbertitzaileez hitz egingo nuke... eta bizi behar duzun zatia da.

Alde positibo gisa, lehenik eta behin, benetan gustatzen zaizun hori burutzeko eta lan egin ahal izateko ematen dizun askatasuna nahiko garrantzitsua da. Ondoren, asko gustatzen zaidan zerbait, egunerokoan egiten dudanarekin beteta sentitzen da, aurre egin behar eta gainditu behar ditudan erronkak.

Teknologiaz, adimen artifizialaz... hitz egin dugu. Zure ustez, teknologia eta digitala etorkizuna al dira negozio batek arrakasta izateko?

Bai. Teknologia berriek lehen imajinatzen ez genituen aukerak ematen dizkigute, eta geratzeko etorri dira, baina hala ere, giza faktorea funtsezkoa dela ere esaten dut. Beti azpimarratu nahi dugu fisioterapeutaren osagarri bat garela; ez dugu inolaz ere hori ordezkatu nahi, ezin dugulako, nagusiki. Beste adibide bat telelana da, abantaila ugari dituena, baina uste dut ez dagoela lankideekin pertsonalki eta eskuz esku lan egitea bezalakorik, eta aurrez aurreko giza-faktorea ezin da galdu inoiz.

Nola bultzatuko zenituzke erabiltzaileek Trak erabiltzera?

Trak erabiltzailea lehenago eta hobeto berreskuratzeko tresna da. Lesioren bat baduzu eta lehenago errekuperatu nahi baduzu, zer hobe zure kabuz aritzea baino, jakinik zer egin behar duzun lehenbailehen berreskuratzeko, besteek esan beharrik gabe edo hurrengo asteko fisioterapeutaren kontsultaren zain egon beharrik gabe etapak erretzeko. Guk aukera hori ematen diegu paziente horiei, Trak erabili eta lehenbailehen birgaitu ahal izateko. www.trak.es

31