eWorld aldizkaria -DIGITAL GENERATION 0030

gadgetWorld

3D holograma bihur zaitezke

0030. zk.2023eko apirila Doakoa

digitalWorld

Cyberone, lehen robot humanoidea

trainingWorld

LHren lege berria hizpide

healthWorld Eraztunak ere adimendun

BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK

SAIOLANArrasateGoiru Kalea, 1 Edif. A 4º943 712 072

BIC GIPUZKOA ARRASATEArrasateGoiru Kalea nº 1, Edificio A 4º943 712 072

BIC BIZKAIA EZKERRALDEABarakaldoAvenida Altos Hornos de Vizcaya nº 33944 184 100

KBI DIGITALBilboMatiko Kalea nº 6944 205 379

DEUSTOKABIBilboUnibertsitate Etorbidea nº 24944 139 108

ZITEK BILBAOBilboT.S. de Ingenieros de Bilbao, Urquijo s/n 2ª planta946 013 936

BEAZ BIZKAIABilboSabino Arana Etorbidea nº 8944 395 622

IKERBASQUEBilboMaría Díaz Haroko Kalea nº 3944 052 660

SPRI, S.A.BilboEdif. Plza. Bizkaia Alameda Urquijo

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

UPV/EHU

Ekonomia eta Enpresa Zientzien

Fakultatea. Lehendakari Aguirre

Etorbidea, 83. 48015 - BILBAO

Tel.: (+34) 946 013 651/ 652

E-maila:cde@ehu.eus

http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea

Liburutegi Unibertsitarioa

Ramón Rubial, 1. 48009 - BILBAO

Tel.: (+34) 944 139 417

E-maila: begona.prado@deusto.es

http://www.iee.deusto.es

Nafarroako Unibertsitatea

Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa. 31080 IRUÑA

Tel: 948 425 634

E-maila: cee@unav.es

EUROPE DIRECT CEDERNA

GARALUR. NAFARROA

Barriobide, 40, 001 bulegoa 31013

ANSOAIN

Tel.: 948 206 697

E-maila:europadirect@cederna.es

EUROPE DIRECT HAZI

Granja Modeloa,z/g 01192 ARKAUTE

Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es

EUROPE DIRECT BIZKAIA

Simón Bolivar Kakea, 8B 48010 BILBAO Tel.: 946 072528

E-maila: europedirect@fundacionede.org

http://www.europedirectbizkaia.org

EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu, dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECT DONOSTIA

Prim kalea,14 2D 20006 DONOSTIA

Tel.: 943 470 962

E-maila:europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net

Informazioa, orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILAREN DIRULAGUNTZA (HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA)

BILBOKO UDALAK DIRUZ LAGUNDUTAKO PROIEKTUA DA,ORDEA,BERE EDUKIA ERAKUNDE ONURADUNAREN ERANTZUKIZUN ESKUSIBOA DA

EDITOREA:

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Recalde, 27, 2 solairua, 2 Bulegoa 48009 Bilbo

MATERIALAK BIDALTZEA ETA KONTAKTUAK: Particular de Ategorrieta, 2 Baxua, 10 Lokala. 20013 Donostia. Tfnoa.: 943 053 488 http://www.elperiodicouniversitario.com posta-e: asun@europedigitalhub.eus Lege Gordailua: BI-2079-2017 ISSN: 2603-6207

KOORDINATZAILEAK: Jon Lasa eta Irene Urizar.

LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa, Irene Urizar, Lourdes Sánchez, Unai Urizar eta Cristina Domínguez.

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa.

ARGAZKIAK: Cristina Domínguez eta Irene Urizar.

KOLABORATZAILEA: Universitario Vasco Navarro S.L.

PUBLIZITATEA:

Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/ Nafarroa: 629 229 185

3D holograma bihurtu, Telefónicaren bidez

Beste urte batez, operadoreak protagonista gisa 5G edo NB-IoT konektibitatea duten erabilera kasuez beteta etorri dira MWC 2023ra (metabertsoaren baimenarekin, noski). Nekazaritza-soluzio adimentsuak, industria-ekoizpenerako biki digitalak, suteak detektatzeko eta uholdeak prebenitzeko sentsoreak...

Baina arreta bereziki deitu duen demorik egon bada, dudarik gabe Telefónicaren telepresentzia holografikoko sistema izan da, 3D harrapaketa duena. Probatu egin da, holograma bihurtu da jendea... Eta hemen kontatuko dizuegu emaitza.

Zure mini-ni hiru dimentsiotan eta zure ondoan

Telefónicak, Evercoast, Intel eta AWSrekin elkarlanean, 'Making Holographic Telepresence happen' izeneko esperientzia ekarri du MWCko bere standera, bisitariak harrapatzeko gela batera sartu eta euren 3D iru-

dia avatar formatuan pertsonalizatuta ikus dezaten. Zuzenean eta denbora errealean. Prozesua oso erraza da. Gela horretara sartu besterik ez egin eta erdian jarri, sentsorerik jarri edo geldirik egon gabe. Intel kamerak arduratzen dira irudiak harrapatzeaz eta Evercoast softwareak avatarra edo 3D holograma sortzen du errealitate birtualean eta errealitate areagotuan inguruneetan txertatzeko.

Ondorioz, irudia eta mugimenduak denbora errealean zintzoki erreproduzitzen dituen figura bolumetrikoa da. Aretotik kanpo, gainontzeko bertaratutakoek irudi hori tablet edo ordenagailu baten bidez ikusi ahal izango dute Evercoast programa bati esker, hainbat ezarpenetara “teletransportatzeko” aukera ematen duena, hala nola itsasoaren hondora edo saskibaloi kantxa batera. Baliteke holograma hori ingurune errealera eramatea eta bere tamaina aldatzea gu baino txikiagoa edo handiagoa izan dadin. Izan ere, gelan dagoenean tableta bisitariari arreta jartzen diozunean, bere holograma ondoan ikus dezakezu mugimendu berdinak egiten. Eta noski, ezinezkoa da berarekin elkarreragiteko gogoari eustea.

Holograma nola sortzen eta teleportatzen den

3D telepresentzia sistema holografiko hau erakusteko, Telefónicak eszenatoki konplexu bat ezarri du, non harrapaketa bolumetrikoko gela bat 5G, Edge Computing eta zuntza bezalako teknologiekin konbinatu du. Gela hori Intel RealSense sakoneko 21 kameraz hornituta dago, 60 eta 70 gigabit arteko informazio gordina sortzen dutenak

eta datu horiek guztiak tokiko zerbitzari batean prozesatzen dira Evercoast softwarearekin, bideo bolumetrikoa denbora errealean sortzeko gai dena.

Zuntza (kasu honetan, Telefónicarena) zuzeneko korronte bolumetrikoa bidaltzeko eta grabazioak Edge-ra igotzeko erabiltzen da, 30 segundoko grabaziorako 20 Gbps okupatu ditzakeena. Eta Edge zentroak dira informazio hori guztia zuzeneko telepresentzia aplikazioetarako edo grabazioak errendatzeko prozesatzen dutenak.

Azkenik, Evercoast-en teknologiari esker, bideo bolumetriko hauek errealitate areagotuko edozein ingurunetan, 3D motorrean edo web ingurunetan txerta daitezke ikusteko. Eta hortxe sartzen da jokoan 5G; beharrezkoa da bideo bolumetriko horietara tabletatik, telefono mugikorretik edo errealitate areagotua edo mistoko betaurreko birtualetik sartzeko.

na ospetsuen bisitetan edo gida birtualetan, aplika liteke.

MWC 2023

MWC 2023 hau tramankulu anitzenekin amaitzen da, hala nola, mailu batekin ere apurtzen ez den pantaila babesle mugikor batekin, DGTra konektatutako kono batekin edo Seat Ibiza bat bezala balio duen scooter elektrikoarekin, baina sorpresak ere egon ziren smartphone-en eremuan: hauek dira Mobile World Congress 2023-n gehien harritu duten telefonoak.

Motorola Rizr

Motorola Rizr izan da ziurrenik edizio honetako sorpresa handia. Eta hamarkadetan zehar maskor formatua duten telefonoak ikusten ari garela, ia marka bakoitzak bere tolestura dauka baina Lenovo-k gailuari beste bira bat eman dio pertsianak bezala bertikalki bildu daitekeen telefono batekin. Horrela, Motorola Rizer 4tik 6,5 hazbetera pasatzen da erabiltzaileak nahi duen ala ez (alboko klik bikoitza eginez) edo automatikoki, beharrezkoa dela detektatzen duenean, adibidez YouTube-ko bideo bat ikustean. Bitxia bada ere, erabiltzen ez diren bere OLED panelaren pixel biribilduak oraindik piztuta daude, bateriari kalte egiten dion zerbait, mekanismoaz arduratzen diren motorrek ere eskatzen dutena.

Hori dela eta, irtenbide honen ideia pertsonaren 3D avatarra denbora errealean erabiltzea da, bi modutara erabil daiteke: zuzeneko streaming bolumetrikoan edo errealitate birtualean eta errealitate areagotuan inguruneetan integratutako grabaketetan. Etorkizunean, pertsona non dagoen edozein dela ere, bere irudi bolumetrikoa edozein ingurune birtualetara transferitzeko aukera izango dugu, bilera-gela batera adibidez. Eta denbora errealean elkarreragin ahal izatean, adibidez, murgiltze-hezkuntzan, estudio birtualetan egindako elkarrizketetan, pertso-

3D irudia, behin gela bolumetrikoan harrapatuta, denbora errealean integra daiteke edozein ingurune birtualetan

Segway Apex H2, Xiaomiren hidrogenozko motoa

Segway APEX H2, Xiaomi elektronikako erraldoi txinatarraren lana, 2023an iritsiko da eta bere prezioa

9.000 euro ingurukoa izango da.

Duela urte batzuk moto hau ikusi izan bagenu, 1968an "2001: A Space Odyssey" filmean bideo-deiak egiten ari zirela ikusi genuenean eta surrealista iruditu zitzaigunean bezala izango zen. Gaur egun, edozein momentutan egiten ditugu bideodeiak gure mugikorrekin, eta agian horregatik, motor elektrikoarekin eta hidrogenoz elikatzen den Segway APEX H2 hau ez dago gure garajeetan bukatzeko hain urrun. Eta ez gaude etorkizunik gabeko asmakizun baten aurrean; izan ere, Segway Apex H2 markak 2021eko apirilaren 1az geroztik egindako crowdfunding kanpaina baten barruan erreserbatu ahal izan da; beraz, ez dago urrun errealitate bihurtzetik. Badakigu Apex H2 ez dela 2023ra arte iritsiko, oraindik geratzen dela, baina baita bere prezioa 9.000 euro ingurukoa izango dela ere, eta hori ez dago batere gaizki.

Ikus dezakezun bezala, Segway Apex H2-k guztiz kirol-bizikleta baten itxura dauka. Balantzeko besoa alde bakarrekoa da, ados, baina aurreko esekidura ere bai, eta horrek Yamaha GTS 1000 mitikoa dakarkigu gogora. Eskulekua ezkutatuta dago eta heldulekuak bakarrik irteten dira tanke faltsuaren alde bakoitzean. Aurrean, LED argiek aurrealde baxu bat marrazten dute eta buztana atzean gora eta nabarmen igotzen da.

Oraindik ez dago horren inguruko datu askorik, baina badakigu potentzia 60 kWkoa dela, abiadura maximoa 150 km/h-ra irits daitekeela eta 0tik 100 km/h bitarteko azelerazioa 4 segundo inguru beharko duela. Eta moto honen bertute handia ez da elektrikoa izatea, baizik eta bere burua elikatzeko erabiltzen duena hidrogenoa dela, hornitzea errazten duten bateria trukagarri handietan gordeta, denbora eta erosotasuna irabazteko.

Kontsumoa? Bada, fabrikatzailearen arabera, Apex H2-k 1 gramo hidrogeno gastatzen du bidaiatutako kilometro bakoitzeko, baina oraindik ez dakiguna zer autonomia izango duen da. Baina ikusten dugunaren arabera, ez dirudi arazo handirik izango denik. Erregai-pilek hidrogenoa gordetzen dute eta zeluletan injektatzen

da, non, oxigenoarekin erreakzionatuz eta elektrolisiaren bidez, motor elektriko bat elikatzen duten elektroiak sortzen dira, eta sortzen den hondakin bakarra ur-lurruna da. Beraz, “zero isurpen” ibilgailu baten aurrean gaude.

Zalantzarik gabe, apustu arriskutsu baten aurrean gaude. Hidrogenozko motozikletak errealitate bilakatzeak utopia dirudi oraindik, izan ere, ibilgailu elektrikoak kargatzeko puntuak urriak iruditzen bazaizkigu, ez baitugu hidrogenoa kargatzeko puntuez ere hitz egiten. Teknologia garestia da, eta Segway eta Xiaomi motozikleta merke iraultzaile bat eskaintzeko gai diren arren, oraindik asko aldatu behar da paisaia egunen batean gozatu ahal izateko. Baina gaur poltsikoan bideo-deiak egiten dituzten gailuak baditugu, eta egun batean ezinezkoa iruditu zitzaigun; argi dago dena denbora kontua dela.

Kawasakiren etorkizun berdea: moto elektrikoak 20235ean

Kawasakik teknologiaren gainean egon nahi du eta ez du zalantzarik egiten lan egiteko. Duela egun batzuk Ipar Amerikan bere gama zabalduko dutela iragarri ostean, fabrikatzaileak orain arte 2025era arteko ezaugarri berri asko iragarri ditu, une honetan egin dituzten plan ugari baieztatzen dutenak. Dagoeneko azaldu dute nolakoa izango den haien Ninja hibridoa hemen kontatzen dizugun bezala.

Iragarpen handia da "marka berdea" inoiz baino berdeagoa izango dela 2035ean, bere zuzendari nagusiak esan baitu Japoniako eta mendebaldeko merkatuetako bere modelo nagusiak elektrikoak izatea nahiko lukeela 2035erako, Europa barne hartzen duen zerbait. Estatuak, Kanada eta Australia.

Ekitaldian ikusgai dauden adibideen artean, bi gurpil elektriko, gasolina eta energia elektrikoa konbinatzen dituen moto hibri-

doa eta hidrogenoan oinarritutako Ninja H2 motor baten hasierako zirriborroa daude. Oraindik zehaztu ez dutena da gasolinazko modeloak erabat kentzeko asmoa duten data.

Kutsadura murriztea eta planeta zaintzea dakarren guztia positiboa den arren, zaila egiten zaigu imajinatzea marka "beroenetako bat", Ninja H2 bezalako modeloekin edo Superbikes-en sari anitzeko ZX-R10, moto elektriko bihurtzea.

Epe luzerako plan horretaz gain, bere beste ideia bat 2025erako hamar moto elektriko edo hibrido kaleratzea da, erregairik gabeko offroad moto berriez gain. Baina fabrikatzailea ez da produkziora mugatuko, baizik eta teknologia osagarrien garapenera ere, hala nola Adimen Artifiziala, radar teknologiaren integrazioa eta bezeroari bideratutako interfazeak. Hori guztia ahalik eta denbora laburrenean lortzeko, markak gehiago inbertituko du eta "biki digitalaren simulazio" teknologiaren erabilera azkartuko du.

Baina hau ez da guztia, Kawasakiren aldaketaren zati bat bere ikus-identitatea aldatzea eta River Mark logoa hartzea baitakar, 1870eko hamarkadan Kawasakiren eta bere produktuen sinonimo den ikurra; "Let the Good Times Roll" esaldia sustatzearekin batera. Zer iruditzen zaizu bere irudi berria?

Xiaomi, errealitate areagotutik gertu A

urkezpen ekitaldi ikaragarri baten ostean, non Xiaomi 13, 13 Pro eta 13 Lite ikusgarriak ezagutu ahal izan genituen, baita mugikortasuneko hainbat gailu eta eramangarri ere, Lei Jun Xiaomiko zuzendari nagusiak jakinarazi du martxan jartzen ari dela errealitate areagotuko autoa.

Xiaomi Wireless AR Smart Glass Discovery Edition berriarekin, konpainia mundu honetan sartzen ari da, oraindik lehen urratsak

ematen ari dena, baina dagoeneko bideak erakusten ari dena, eta prototipo honek erakusten du posible dela diseinu trinko eta premium bat sortzea, azken teknologia begi-pantailetan.

Kablerik gabe, keinu bidez eta luma-pisuarekin

Xiaomi errealitate areagotuko betaurreko hauek, esan dugun bezala, prototipo bat dira, eta, beraz, ez dira salgai egongo, baina MWC 2023 esparrua aprobetxatuz, Bartzelonan egin den munduko teknologia mugikorren kongresurik handiena, konpainiak errealitate areagotuari buruzko bere ikuspegia partekatzea erabaki du.

126 gramo baino ez dituzte eta haririk gabekoak dira: betaurrekoen arteko komuni-

kazio guztia Bluetooth bidez egiten da mugikorrarekin, kanpoko ekipoetan fidatu gabe, normalean gertatzen den moduan. Gainera, bere latentzia (sakelakotik betaurrekoetara informazioak zenbat denbora behar duen) 3 milisegundokoa da, ohikoaren oso azpitik, hau da, 50 milisegundo ingurukoa.

Xiaomiren ustez, erabiltzaile batek errealitatea eta digitala ez bereizteko, lan gogorra egin behar da pantailetan: 1.200 nits-eko distira gailurra lortzen duten bi MicroOLED panel, gama ertaineko smartphone baten

antzekoa. Mikrokeinuen interakzio sistema berritzaileari esker, errealitate areagotua esku batekin ere manipula dezakezu, betaurrekoek hatz erakuslea eta erpurua detektatuko baitituzte eta, hartzen duten posizioaren arabera, norabide-banda gisa balioko dute betaurrekoak kontrolatzeko.

Xiaomiren betaurrekoak konpainiaren ekosistemako aplikazio askorekin bateragarriak dira, Mi Share adibidez. Honek, bereziki, errealitate areagotuko betaurrekoetan edukia zuzenean ikusteko aukera ematen du, eta TikTok edo YouTube-k beren bideoen angeluak hobetzeko lan egin dezakete.

Momentuz, Xiaomi errealitate areagotuko

betaurreko hauek bateragarriak dira Qualcomm Snapdragon Spaces, OpenXR eta Microsoft-en MRTK garapen-esparruarekin. Markak argi utzi nahi izan du errealitate areagotua ahalik eta lasterren hurbildu nahi dutela herritarrei, eta horregatik plataforma guztiekin lankidetza estua izango dute.

ShareMe

Gutako askok ia egunero bidaltzen eta jasotzen ditugu fitxategiak gure ordenagailu pertsonaletik, nahiko eguneroko ekintza, askotan nahiko genukeen bezain erosoa ez dena, Android-en USB-C konexioa erabili beharko baitugu ahalik eta eraginkor eta seguruena izan dadin.

Baina metodo hau erabiltzea gustatzen ez zaien Xiaomi erabiltzaile guztiok jakin behar duzue ShareMe aplikazioari esker transferentzia mota hau WiFi bidez guztiz haririk gabe egin ahal izango duzuela, tresna oso erabilgarria eta hirugarrenen aplikazioak instalatu gabe doan erabil daitekeena.

Fitxategiak haririk gabe

ShareMe Xiaomi taldeak garatutako tresna bat da, gure terminalaren Wi-Fi konexioa erabiliz gailuen artean fitxategiak erraz jasotzeko edo bidaltzeko bereziki diseinatua, baina gure ordenagailuarekin ere erabil daitekeena.

Funtzio gehigarri honi esker, gure ordenagailuaren eta gure telefono mugikorraren artean fitxategiak transferitzea askoz errazagoa izango da kable bidez egiten badugu baino, non askotan aurkitzen ez dugun kable batekin biak konektatu beharko ditugu. Doako metodo hau erabiliz eta ezer gehigarririk instalatu gabe, ShareMe gure Xiaomi, Redmi edo POCO-n lehenespenez instalatuta dago.

Snapdragon Spaces

Snapdragon Spaces Qualcomm-en plataforma berria da, Android gailuetarako aplikazioen bidez errealitate areagotua eskaintze-

ra bideratuta. Qualcomm-en proposamen berria Nvidia, Microsoft edo Meta bezalako enpresek metabertsoan txartelak erakutsi dituzten aldi berean dator. Qualcomm-etik bertatik ez dute metabertsoaz hitz egiten eta errealitate areagotuaz hitz egiten dute, nahiz eta plataforma berriaren adierazpenean Qualcomm-ekin kolaboratzen duten enpresa ezberdinek hainbeste enpresen itxaropenak betetzen omen dituen metabertso horretan bideratzen duen diskurtsoa.

Snapdragon Spaces lehendik dauden XR1 eta XR2 5G-en bilakaera da eta oraingoan mapa espaziala, hegazkinen detekzioa eta ingurunearen eta eszenaren ulermena gehitzen ditu. Batez ere nobedadeak errealitate areagotuko betaurrekoak hobeto dakitenean non dauden eta eskaintzen digutena erabiltzen ditugun lekuaren arabera egokitzen dutenean.

Plataforma hau erabiliko duten lehen betaurrekoak Lenovo ThinkReality A3 izango dira, urte hasieran aurkeztutako baina oraindik eskuragarri ez dauden betaurrekoak.

Lenovorekin batera, Qualcommek azaldu du Xiaomi eta OPPO bezalako Android beste bi fabrikatzaile ere prest daudela Snapdragon Spaces-ekin batera lan egiteko eta bi fabrikatzaile hauen betaurrekoak ikusiko genituzkeen 2022ko udaberriari begira.

Orange-ren metabertsoa Immersive Now-en 2

023. urtearen hasieran, Microsoftek AltspaceVRren itxiera iragarri zuenean, han metabertsoan euren espazioa sortu zutenak beste latitude birtualetara mugitzera behartu zituen. Hori da Orangeren kasua, eta orain bere denda ireki du bere errealitate birtualeko aplikazioan, Immersive Now.

Microsoft-ek AltspaceVR itxi zuela jakinarazteko adierazpenean esan zuen: "Eskerrak eman nahi dizkiegu urteetan AltspaceVR erabili duten guztiei munduari dimentsio atsegin eta aberasgarria ekartzeagatik". Eta, hasieran, Orangerentzat eragozpen bat izan zitekeena, bere denda aukera berriekin berritzeko aukera bihurtu da, Immersive Now errealitate birtualeko aplikazioaren eguneratzearekin bat eginez.

Agur Microsoft, kaixo Immersive Now

Orange aitzindaria da metabertsoan, espa-

zio birtual horretan denda duen lehen telekomunikazio-operadorea baita, orain mugikorraren pantailaren bidez ere sar daitekeena, errealitate birtualeko betaurrekoen beharrik gabe, Immersive Now aplikazio berrituarekin. Metabertsoko Orange dendak erosketaesperientzia osoagoa eskaintzen du orain, erabiltzailearen murgiltze-sentsazioa hobetzen duten avatar zehatzagoekin.

Espazio birtual honetan, bezeroak produktuekin elkarreragin dezake, arreta pertsonalizatua jaso edo terminaleko erakustaldiekin bideoak ikusi.

Immersive Now, 360ko entretenimendu eta gertaeren plataforma bikaina da, Orangek garatua eta IOS, Android eta Meta Questerako eskuragarri dagoena, errealitate birtualeko edukia atzitu eta bertan nabigatzeko mugikorreko giroskopioa edo Errealitate Birtualeko betaurrekoak erabiliz murgiltze esperientzia bat bizitzeko aukera ematen duena. Azken eguneraketarekin, murgiltze-edukien eskaintza sakontzen du, 100 bideo baino gehiagorekin eta "co-watching" aukerarekin, lagunekin edukiaz gozatzeko gela pribatu batean edo elkarrekin plaza birtualera sartzeko aukera ematen duena.

Mundu birtualean murgiltze hori eta denbora errealean elkarrekintzan aritzeko gaitasuna posible da Orangek hurrengo belaunaldiko sareak zabaltzeko duen konpromisoari esker, hala nola bere 5G sarea edo Infinity zuntza (XGSPON bidez), 10 Gbps-ra irits daitekeena. Konpainiak urteko diru-sarreren % 20 inbertitzen du bere bezeroen beharren bilakaerari erantzuteko, zerbitzu eta eduki berrietan gauzatzen baitira. Konpainiak urteko diru-sarreren % 20

bertitzen du bere bezeroen beharren bilakaerari erantzuteko, zerbitzu eta eduki berrietan gauzatzen baitira.

Orange, metabertsoan denda duen lehen operadore espainiarra

Orangek denda bat ireki zuen metabertsoan eta horrela mundu birtual berri honetan espazio komertziala irekitzen duen Espainiako telekomunikazioen merkatuan lehen enpresa bihurtu zen. Metarekin ere akordio bat lortu zuen Meta Quest 2 errealitate birtualeko gailuen zorroan sartzeko.

Metabertsoko Orange dendak Oppo, Honor, Huawei, Samsung, Xiaomi edo Google bezalako marken produktuak bistaratzen ditu, baita Meta, bezeroak 3D ikuspegian manipulatu ditzakeenak, demoak, promozioak eta online dendan sartuz.

Bezeroek denda barruko saltzaile batek laguntzeko aukera izango dute, avatar moduan, eta horrek Orange produktu eta zerbitzuei buruzko aholkuak emango ditu. Esperientzia berri bat da, bezeroen elkarrekintzarako gaitasunak maila altuago batera eramaten dituena, Metabertsoaren ikuspegia mundu fisikoaren aukerak errepikatzen dituen ingurune birtual bat izatera hurbilduz. Metabertsoan denda berrira sartzen diren bezeroek erostea erabakitzen duten produktu eta zerbitzuen prezioan deskontu era-

kargarriak aurkituko dituzte denda fisikoan. Prozesua oso erraza da: zure posta elektronikoarekin erregistratuz gero, erosketa egiterakoan kode trukagarria jasoko duzu. Mundu birtualean murgiltze hori eta denbora errealean elkarrekintzan aritzeko gaitasuna posible da Orangek hurrengo belaunaldiko sareak zabaltzeko duen konpromisoari esker, hala nola bere 5G sarea edo Infinity zuntza (XGSPON bidez), 10 Gbps-ra irits daitekeena. Konpainiak urteko diru-sarreren % 20 inbertitzen du bere bezeroen beharren bilakaerari erantzuteko, zerbitzu eta eduki berrietan gauzatzen baitira. Diego Martinez, Orange Egoitzako Negozio Unitateko zuzendariaren esanetan, “gure denda metabertsoan inauguratu zenean, ingurune honetan enpresa aitzindari bihurtu ginen, berrikuntzaren eta eraldaketa digitalaren aldeko apustua sakonduz eta, garrantzitsuagoa dena, hobetuz. Horrela, enpresarekin beste harreman-puntu bat dute". Orange denda metabertsoan, beraz, aitzindaria izan den beste berrikuntzekin bat egiten du, hala nola WhatsApp zerbitzua, edo hurbiltasun-proposamenekin, hala nola Dendako Bezeroentzako Laguntza zerbitzua, 144 denda baino gehiagotan presentziazko zerbitzua eskaintzen duena, non langile espezializatuak edozein zalantza, komertziala edo teknikoa ebazten du.

ChatGPT: zer den eta zertarako balio duen

Azken urteotan, eta baita hilabeteetan ere, adimen artifizialak aurrerapen izugarriak izan ditu. Batez ere AI sortzailearen alorrean, hau da, zantzuetan oinarrituta edukiak sortzeko gai den horretan, testua edo irudiak izan. Testuen artean, beharbada momentuz ezagunena ChatGPT da.

Zer da ChatGPT?

ChatGPT adimen artifizialeko chatbot prototipo bat da. Testu-elkarrizketak egitea ahalbidetzen duen hizkuntza-eredua da, eta indar-tzeko nahiz gainbegiraturiko ikaskuntza-teknikekin garatu da. Bere oinarria OpenAI GPT eredua da. Oraingoz, ChatGPTren doako bertsioak bere 3.5 bertsioa erabiltzen du, nahiz eta litekeena den etorkizun ez oso urrunean bere bertsioak dagoeneko iragarrita dagoen 4. bertsioa erabiltzea. Hau dagoeneko probatzen ari da ChatGPT Plus-en, bere ordainpeko bertsioan.

Gizakiekin testu-elkarrizketak egin ahal izateko, bere sortzaileek ChatGPT entrenatu dute batez ere Internetetik ateratako testu kopuru handiekin. Prestakuntza honen hel-

burua hizkuntzarekin lotutako hainbat lan hainbat hizkuntzatan egiteko gai izatea da. Lan hauek testuak itzultzetik gai zehatz bati buruzko esaldiak eta testuak sortzeraino doaz.

ChatGPT

Nola erabili

ChatGPT erabiltzeko, egin beharreko lehen gauza bere webgune ofizialean sartzea da. Irekitzen denean, lehenengo gauza webgune horretan erabiltzaile-kontu bat irekitzea da, txatbot-aren sortzailea den OpenAIk antolatuta. Kontua doakoa da, eta ChatGPTren oinarrizko eta doako bertsioaren erabilera ere bai.

ChatGPT orrian sartzen zarenean, dagoeneko zure erabiltzaile-kontuarekin, behealdean barra batekin interfaze bat ikusiko duzu.

ChatGPT-ri esan nahi duzuna idazteko prest dago. Chatbot-ari esan diezazkiokeen gauzen adibide batzuk seguruenik horren aurretik agertuko dira. Baina gaztelaniaz ere funtziona dezake. Horrez gain, gizakiak beste hainbat hizkuntzatan ulertu eta komunikatzeko gai da.

ChatGPTri nahi duzuna esan eta une batzuk igaro ondoren, hizkuntza-ereduak erantzun bat itzuliko du, edo galdetutakoarekin lotuta-

ko gai bati buruzko testu bat. Jakina, ChatGPT erabiltzaileek txatbot-ari idazten eta komunikatzen dioten guztia grabatuko dela jakin behar dute. Horregatik ez da komeni mezuetan datu pertsonalak sartzea. Era berean, delitua izan daitekeen edo arriskua izan dezaketen eskaerak saihestu.

Zertarako balio du?

ChatGPT, Generative Pre-trained Transformer-etik datorren izena, GPT-3.5-en gainean garatu da, aipatu dugun bezala, ikaskuntza gainbegiratua eta indartze-ikaskuntza

teknikak erabiliz. Bi kasuetan, hizkuntza eredua trebatzeko eta hobetzeko, txatbot formatzaileak gizakiak izan dira. Prestakuntza hau bi teknika erabiliz egin da. Lehenengoa, ikaskuntza gainbegiratuari dagokiona, hainbat elkarrizketa hornitu ziren chatbot-aren hizkuntza-ereduan. Guztiak noranzko bikoak ziren, eta ChatGPT trebatzeko eta entrenatzeko arduradunek adimen artifizialarekin erabiltzaile eta laguntzaile rolak betetzen zituzten.

ChatGPT indartze-teknikak erabiliz trebatzeko, trebatzaileek aurreko elkarrizketetatik ereduak sortutako erantzunak erabili zituzten. Hori egin aurretik, giza trebatzaileek beren gain hartu zuten haiek sailkatzea. Sailkapenak finkatuta, 'sari ereduak' deitzen direnak sortu ziren. Horiekin, eredua gehiago doitu zen, eta bertan optimizaziorako hainbat iterazio erabili ziren, hurbileko politika izenez ezagutzen direnak.

ChatGPT ereduak Azuren trebatu ziren, bere sortzaileen, OpenAI, Microsoft esaterako, lankidetzari esker. Emaitza txat-bot bat izan zen, batzuetan "aluzinatu" eta informazio okerra ere bistaratu dezakeen arren, erantzun kaltegarriak eta engainagarriak ahalik eta gutxien mantentzen saiatzen dena. Zure erantzunek hirugarrenen dokumentuetarako estekak eta erreferentziak ere izan ditzakete.

ChatGPT egoera egokia da eta elkarrizketa batean emandako aurreko abisuak gogora-

tzen ditu. Chatbot-ek erantzun iraingarriekin erantzutea saihesteko, moderazio API baten bidez iragazten dira, sexista edo arrazista izan daitezkeen mezuak baztertzen dituena. Noski, oraingoz 2021etik aurrera duten ezagutza mugatua da, pertsona ospetsu batzuekin gertatzen den gauza bera.

Nola erabil daiteke ChatGPT negozio-prozesuak hobetseko?

ChatGPT-k izan ditzakeen erabilera kasu anitzen artean, negozio-prozesuen hobekuntza dago. Noski, ezin da horretarako erabili, bere sortzaileen orrialdean baitago. Beraz, oso oinarrizko zereginak bakarrik egin ditzakezu. Hala nola, laburpenak sortzea, hizkuntzari lotutako galdera generikoak erantzutea edo testuak itzultzea. Negozio-prozesuen hobekuntzaren barruan, enpresaren testu propioen sorkuntza optimizatzeko gai da. Marketing kanpainetarako testuetatik hasi eta zure webgunerako edukietara. Hori guztia zantzu batzuetatik abiatuta, noski. Beste prozesu batzuk hobetzeko beharrezkoa da garapen pertsonalizatuak sortzea kasu askotan ChatGPT APIa erabiliz. Horrela, adimen artifizialarekin hainbat irtenbide sor daitezke neurrira egindako prozesuak optimizatzeko.

CyberOne dator: Xiaomi-ren lehen robot humanoidea

Xiaomi-k telefono mugikor tolesgarria, smartwatch bat, garbigailua, auto bat eta robot humanoide bat jarri ahal izan ditu ekitaldi berean. Txinako konpainiak bere CyberOne aurkeztu du, bere lehenengo robot humanoidea, emozioak detektatzeko eta 3,6 km/h-ko abiaduran mugitzeko gai dena.

Bere aurkezpenean, itxuraz, lehen bertsio funtzionala dena ikusi ahal izan dugu. Lei Jun Xiaomi-ko zuzendari nagusiari oparitu dion lore bat eskuetan zuela heldu da eszenatokira. Badirudi bere garapenaren hasierako fasean dagoela, baina orain arte ikusitakoak Teslaren Optimus gogorarazten digu apur bat. Konpainiak ez du robotari buruzko xehetasun gehiegi eman. Lei Junek komentatu du robotak 52 kilo pisatzen dituela eta 1,77 metro neurtzen dituela; beraz, arina eta altuera ertainekoa da. 3,6 km/h-ko abiaduran mugitzen da eta, besteak beste, gauzak

eskuan edukitzeko eta ibiltzeko gai da (modu berezi samarrean, ikusi dugunez). Xiaomi-k robot honekin duen anbizioa handia da. Konpainiako zuzendari nagusiak adierazi duenez, CyberOne-k My Sense izeneko sistema bat dauka, emozioak detektatzeko (zoriontasuna, tristura...) eta espazio-ikuspegia ahalbidetzen duena. Bere buruan OLED pantaila bat dago eta koloreak testuinguruaren arabera aldatzen dira. Robota 300 Nm-ko gehienezko momentua duen juntagailu mekaniko-modulu bati esker mugitzen da. Zerbait interesgarria da 21 puntu dituela aske mugitu ahal izateko eta egia esan aurkezpenean ikusi dugu kukubilko jartzen eta besoa mugitzen. Informazioa urria da, oraingoz behintzat, eta argi dago oraindik baduela bidea. Izan ere, lanean ari direla bakarrik dakigu, baina ez du kaleratze datarik edo antzekorik. Badakigu oraintxe garestia dela ekoiztea. Xiaomiren arabera, robot bakoitzak 86.000 eta 100.390 euro arteko kostua izango luke aldatzeko, gutxi-asko. Adi egoteko garaia izango da.

Optimus, Teslaren robot

humanoidea

Teslaren Android prototipoa errealitate bihurtu da, Elon Musk konpainiako zuzendari nagusiak iragarri zuenez. Bere izena 'Optimus' da eta proiektua iaz aurkeztua zegoen jada 'Tesla Bot' aldi baterako izenarekin. Zehazki, Optimus prototipoa mundu osoan erakutsi zen udazkenean, irailaren 30ean. Muskek Qatar Ekonomia Foroan azaldu zuenez, robot humanoideak orduko 8 kilometro ibiltzeko gai da eta gutxi gorabehera 70 kilogramo pisu hil altxatuko ditu.

Horrez gain, Teslaren sortzaileak bigarren "Adimen Artifizialaren Eguna" ere izango zela jakinarazi zuen, eta ekitaldi batean "Tesla Bot"-aren ideia aurkeztu zen. 2021ean ekitaldi hau gidatzeko programa autonomoaren ezaugarri nagusia izan bazen ere, iaz 'nabarmena' androidearen aurkezpena izatea espero zen.

Prototipoaren iragarkiak Optimus Tesla fabriketan errealitate izatera hurbiltzen zuen.

frijigailuetaraino-, pertsianak robotizatuak, telefono mugikorrarekin irekitzen diren ateak eta baita garapenean jarraitzen duen auto bat ere.

Baina harrigarriena da elektronikako konpainia ohiko kontsumo elektronikotik urrun dagoen sektore batean sartu dela: Robotika.

Xiaomi Mix Fold 2, konpainiaren smartphone malgu berria ikusi dugun ekitaldi berean, Xiaomi-k CyberOne bere lehen robot humanoidea aurkezteko aprobetxatu du. Metro 1 eta 77 zentimetroko altuera eta 52 kilo dituen CyberOne-k teknologia aurreratuko besoak eta hankak ditu, eta sektore ezberdinetako (eta aldi berean osagarriak) teknologia, hala nola biomekatronika, adimen artifiziala, 'big data' eta kognizio bionikoa.

Optimus funtzioen aurrebista

Robot honi buruz oraindik ezer gutxi ezagutzen zen arren, Musk-ek dagoeneko jakinarazi zuen 56 kiloko pisua izango zuela eta bere zeregin nagusia Teslari auto elektrikoak fabrikatzen laguntzea izango zela. Berak azaldu zuenez, "material argiekin" sortu zen androidea.

Optimus lantegiko zereginak kudeatzeko prest egoteko ez ezik, beste ingurune batzuetan aritzeko ere prestatzen ari zen. Dagoen tokian, Tesla robot humanoideak zeregin arriskutsu eta aspergarriak egiteko prestatzen ari baitzen.

CyberOne, Xiaomi

Harrigarria da Xiaomi marka txinatarrak 6 urte pasatxoan bere inguruan sortzen ari den ekosistema. Smartphoneak, tabletak eta ordenagailu eramangarriak ez ezik, patinete elektrikoak, etxetresna elektrikoen multzo osoa -hozkailuetatik hasi eta arroz-sutegietara eta oliorik gabeko

Beste aldetik, Optimusek, Teslaren robot humanoideak, zeregin arriskutsuak

egingo ditu eta

"lagunartekoa izateko asmoa" du

Madrilgo Bus Rapid Transit aztertzen

Madrilek Bus Rapid Transit (BRT, ingelesezko singlen arabera) bat izango du. Bere iparraldeko eremuan egongo da martxan eta, momentuz, Valdebebasen eta Ramón y Cajal Ospitalearen arteko linea izango du. Ibilbidea, muturreraino, 15 kilometro baino gehiagokoa eta ordu erdikoa izango da.

Baina zer da Bus Rapid Transit bat? Tranbiak bezala funtzionatzen duen ahalmen handiko autobusa baino ez da. Eta autobus baten mugikortasuna izan arren, BRTak bere bidaiak bizkortuko dituen eta biribilguneetan eta semaforoetan lehentasuna izango duen errei esklusibo batetik zirkulatuko du. Garraio publikoko zerbitzu berri horren helburua Valdebebas auzoa inguruko erreferentziazko ospitalearekin lotzea izango da ahalik eta denbora laburrenean, bidean noranzko bakoitzean 19 geldialdi eginez.

Horretarako, obrak egin dira 390 detektagailu jarri diren 68 pasabidetan. Sistema horiek BRTaren etorrera antzematen dutenean, bere bidean dauden semaforoak irekiko dituzte ibilgailu pribatuen aurrean lehentasuna emateko.

Ibilgailu mota honen erakargarritasuna da bere pasabiderako erreia bereiztea tranbia batek behar dituen azpiegitura guztiak ezartzea baino askoz errazagoa dela. Obren kostua 12,8 milioi eurokoa izango da eta horietatik lau semaforo berrirako izango dira. Ibilgailuak elektrikoak izango dira eta haien kostua bost milioi eurotik gorakoa izango da (BEZ gabe), eta horietatik bi milioi Next Generation funtsek ekarriko dituzte.

Bere gabeziak dituen sistema

José Luis Martínez-Almeida Madrilgo alkateak maiatzetik aurrera BRT berria eskuragarri egongo dela baieztatu badu ere, Alderdi Popularra ez da izan sistema horren aldeko apustua egin duen talde politiko bakarra. Más Madriletik jada eskaintzen zuten mota honetako ibilgailuak hamaika lineako joan-etorriak arintzeko.

Bere defendatzaileek diotenez, errei bereizi batean gidatuz eta semaforoaren lehentasuna izanik, bidaia-denbora erdira murriztu daiteke kasu askotan. Esaterako, eta horre-

tarako, Madrilgo udalaren ibilgailu berrietan ezin izango da eskudirutan ordaindu. Bidaiatzeko, beharrezkoa izango da garraio anitzeko txartela edo aurreko sarreran baliozkotuko den banku-txartela izatea. Txartel bakarra lortzeko, plataformetan, dirua soilik onartuko duen vending makina bat egongo da. Prezioa hiriko gainerako garraioetan bezalaxe izango da.

Arazoa da, beste behin, erreia bereizita dagoen arren, beste ibilgailu batzuk gurutzatzen dituen espazioak zeharkatu beharko dituela, eta horiei ere pasabide-eskubidea kenduko zaie. Teorian, sistema aproposa dirudi, tranbiak eskaintzen duenarekiko nolabaiteko malgutasuna ematen duelako, baina praktikan, gidarien lan onean konfiantza izan beharko du.

Jatorrizko arazo bat adabakitzea

Mota honetako azpiegiturak ezartzeko, ezinbestekoa dirudi aipatutako auzoak agerikoa den baldintza bat izatea, horietako edozeinetatik bost minutuz ibiltzen bada: azpiegitura neurrigabeak eta jasanezinak. Bai Madrilgo Valdebebas auzoa, bai Más Madrid-ek zerbitzu mota hau jartzeko proposatu dituen bizitegi-espazioetako edozein bezala, autoa ez den beste edozein garraiobide erabakitzea gomendatzen ez duten lurluzamendu handiak dira.

Bere kale erraldoiek, noranzko bakoitzean hiru erreirekin, irudi latz bat uzten diote autoa gidatzen ez duen guztiari. Kalea gurutzatzeak sei errei salbatzea dakar eta bertako lur sail erraldoiek milaka bizilagun garraio publikotik moztuta utzi dituzte. Adibide gisa, informazio bat: Madrilgo iparraldeko biribilgune baten diametroa Puerta del Sol-aren luzera osoa baino handiagoa da.

Izan ere, BRT irtenbideak aproposa dirudi, gutxi erabilitako erreiak elkarrengandik hurbil dauden baina garraio publikoan inbertitutako denboran oso urrun dauden espazioak

lotzeko erabiltzen direlako. Egiturak berak, metrotik eta Cercaníasetatik gero eta urrunago dauden adarrekin, espazio horietan mugitzeko aukerarik azkarrena ibilgailu pribatua izatea ekarri du.

Aurkezpena

José Luis Martínez-Almeida Madrilgo alkateak lehen Autobus Azkarra aurkeztu zuen joan den otsailean, maiatzetik hirian zehar zirkulatzeko. Madrilgo zinegotziak Madrilgo ahalmen handiko lehen autobus elektrikoko linearen ezaugarri garrantzitsuenak aurreratu zituen, Valdebebas eta Sanchinarro auzoak Ramón y Cajal Ospitalearekin lotuko dituen sistema, errei bereizi baten bidez eta, beraz, lehen aldiz, semaforoaren lehentasuna duena.

Alkateak azaldu zuenez, "metodo berritzaile" hau ezartzeak, "Valdebebas bere erreferentziako ospitalearekin Sanchinarroren bitartez 30 minutu eskasean konektatzea" ahalbidetuko duena, puntualtasuna bermatuko du semaforoaren lehentasunari eta plataforma erreserbatuaren erabilerari esker. Hori guztia, gaineratu zuen Almeidak, 23 milioi euroko inbertsioarekin "bai errepideak girotzera eta baita linea hau osatuko duten hamar autobusen erosketara bideratua" ere, gobernu talde honek mugikortasun iraunkor baten aldeko apustuarekin jarraitzen du eta horrek Madril udal autobusen flota "ehuneko ehun garbia" duen Europako lehen hiria bihurtu du.

Xiaomi-k CyberDog robot bionikoa aurkeztu du

CyberDog Xiaomi-k kode irekiko komunitatearentzat robotika koadrupedoan egin duen lehen proba da. Organismo biologikoetara egokitzeko, robota doitasun handiko 11 sentsorez hornituta dago, mugimenduak gidatzeko berehalako feedbacka ematen dutenak. Ukimen-sentsoreak, kamerak, ultrasoinu-sentsoreak, GPS moduluak eta abar barne hartzen ditu, zure ingurunea hautemateko, aztertzeko eta harekin elkarreragiteko gaitasun handiagoa emanez. Bartzelonan aurkeztu zen, MWC22an, jendearen ezohiko ikusminaren aurrean.

Esperientzia interaktiboa

CyberDog beste animalia kuadrupedoen antzeko mugimendua ematen dion teknologiaz hornituta dago, eta ikusmen- eta entzumen-gaitasun interaktiboa gehitzen du, ar-

gibideak jarraitu ahal izateko, jabea ezagutu eta berarekin dagoenaren mugimendua automatikoki jarraitu ahal izateko.

Teknologia aplikatuak

Ingurunea hautemateko zehaztasun handiko sistema batez hornituta dago, eta gorputz osoan zehar 11 sentsore ditu informazioa transmititzen diotenak AI garunari denbora errealean, inguruneari buruzko informazioa detektatu eta erantzuna eman dezan.

Integratutako sentsore anitzek funtzio interaktibo batzuk egiteko aukera ematen dute, baita ingurunea hautemateko eta aztertzeko gaitasunak ere.

Ordenagailu bidezko ikusmenaren bidez, erabiltzaileari lotutako informazioa detektatu eta ezagutzen du, beti ere erantzun adimentsuak emanez.

Mugimendua eta garuna

Robot-txakurra errendimendu handiko serbo motor batez hornituta dago, 3,2 m/s-ko gehienezko abiadura sor dezakeena.

Garunak 384 CUDA nukleo, 48 Tensor nukleo, 6 Carmel ARM CPU eta ikaskuntza sakoneko bi azelerazio-motor ditu, datu handietako hainbat sentsore kudea ditzaketenak.

Kontrola

Ahotsaren, urruneko sistemaren, telefono mugikorraren bidez kontrolatzeko aukera ematen du, edo besterik gabe 'CyberDog' esatea nahikoa da ekintza konplexuak burutzeko argibideak emateko.

CyberDog-en analisia

Xiaomi-k beti lortzen du harritzea eta oraingoan modu handi batean egiten du. Gailu berriak, Mi MIX 4 eta Mi Pad 5, aurkeztu ostean, urrunago joatea lortzen du bere lehen robot bionikoaren eszenaratzearekin.

CyberDog robot laupedo bionikoak mugimendu bionikoa ez ezik, ikusmen eta entzumen esperientzia interaktibo bionikoa ere badu, argibideak jarraitu, jabea ezagutu eta jabearen mugimendua automatikoki jarraitu ahal izateko.

Horrez gain, CyberDog makina bioniko laupedoa zehaztasun handiko ingurumena hautemateko sistemaz hornituta dago, eta gorputz osoko zehaztasun handiko 11 sentsorek informazioa transmititzen dute AI garunari denbora errealean, eta horrek ingurumenari buruzko informazioa hauteman dezake, hala nola irudiak, argia, distantzia, abiadura eta soinua, eta erantzun biologiko errealistagoa berreskuratu.

Besteak beste, ukimen-sentsoreak, kamerak, ultrasoinu-sentsoreak, GPS moduluak, etab. ditu, eta horietan oinarrituta biologikoki intuitiboagoak diren funtzio interaktiboak erator daitezke, baita ingurumena hautemateko eta aztertzeko gaitasunak ere. AI kamera interaktibo bat, angelu zabaleko kamera binokular bat eta Intel RealSense D450 sakonera kamera erabiltzen ditu hardwarearen oinarria eraikitzeko. Ordenagailu bidezko ikusmenaren bidez, erabiltzaileei lotutako informazioa detektatu eta ezagutzen du, erabiltzaileei ikusmen-esperientzia adimentsuagoa eskainiz. Robot-txakurra Xiaomi-k garatutako errendimendu handiko serbo-motor batez hornituta dago, 32 N m-ko irteera-momentu ma-

ximoa, 220 rpm-ko gehienezko abiadura eta 3,2 m/s-ko gehienezko abiadura eman dezakeena, eta horrek berma dezake abiadura handiko errendimendua aldi berean.

NVIDIA JETSON XAVIER NX plataforma

CyberDog-en "garuna" da, 384 CUDA nukleo, 48 Tensor nukleo, 6 Carmel ARM CPU eta ikaskuntza sakoneko bi azelerazio-motor, Big Data sentsore ugari kudea ditzaketenak.

CyberDog-ek kode irekiko komunitate globala erabiltzen du auto-ikerketa eta berrikuntza egiteko. Xiaomiren software eta hardware I+G gaitasunak gorputz bakar batean konbinatzen ditu: norberak garatutako errendimendu handiko motorrak, gehi Xiaomiren I+G metaketa AI ikusmen eta ahots algoritmoen, robot sistemak eta komunikazio algoritmoen mugimendua.

Kontrola oso erraza da, ahotsez, urrutiko aginteaz, telefono mugikorraren bidez kontrola dezakegu, eta 'CyberDog' esan besterik ez dago eta ekintza konplexuak burutzeko argibideak emateko, esan bezala. Azkenik, periferikoen hedapen-gaitasun ugari ere baditu, 3 motako C eta 1 HDMI interfazeekin, hedapen-gailu ezberdinetara konekta daitezkeenak, hala nola islatzaileak, kamera panoramikoak, kirol-kamerak eta lidarrak aplikazio-eszenatoki gehiago sortzeko. Gainera, bizitza iragazgaitza onartzen du eta hainbat erabilera-ingurune konplexuei aurre egin diezaieke.

Orbik, industrian zibersegurtasuna eskaintzeko

Orbik jaio da, industria-arloari zibersegurtasun-zerbitzuak eskaintzeko Ikerlanek sortutako enpresa. Enpresa berria zibersegurtasunaren munduko top 10ean dago, eta bere produktuak ziberseguruak direla ziurtatzen duen kanpo-zigilua eskainiko dio industriari, 2025ean nahitaez bete beharko diren nazioarteko arauen arabera.

2024an, mundu osoan, 22.300 milioi IoT gailu egongo direla aurreikusten da. Ziberdelinkuentziaren hazkunde esponentzialerako eszenatoki ezin hobea da, baina zibersegurtasunaren negozioa garatzeko eta kalitateko enplegu teknologikoa sortzeko aukera paregabea ere bada, industria zibererasoetatik babesteko. Produktu elektronikoak kritikoak dira energiaren, garraioaren edo industriaren sektoreetan, non pertsonen eta ondasunen segurtasuna eta babesa aparatu horien funtzionamendu egokiaren mende baitago, eta funtzionamendu okerrak ondorio oso larriak izan baititzake. Horregatik, oso garran-

tzitsua da produktu elektroniko horiek zibersegurtasun-irizpideen arabera diseinatzeaz gain, aldizka beren bizi-ziklo osoan eguneratzea, zibererasoen aurrean sendoak eta seguruak izan daitezen. Horretarako, zibersegurtasuneko araudi batzuk garatzen ari dira nazioartean, produktu elektronikoek beren aplikazio-sektorearen arabera bete beharreko irizpideak ezartzen dituztenak, eta fabrikatzaileek bi urteko epean nahitaez bete beharko dituztela aurreikusten da.

Testuinguru horretan, duela bi urte, Ikerlan euskal zentro teknologikoak aukera-leiho bat identifikatu zuen: bere produktuak ziberseguruak direla ziurtatuko duen kanpo-zigilu bat eskaintzea industriari, nazioarteko zibersegurtasun-arau zorrotzenen arabera. Ideia horrek Orbik-en sorrera ekarri du, Ikerlan euskal zentro teknologikoare spin-off berria, know-how-ean eta zentroaren esperientzian oinarritutako zibersegurtasun-konpainia bat, eta Estatuan dagoen bakarra, ekipamendu elektronikoko fabrikatzaile industrialei zerbitzua ematera bideratua, ziurtatutako produktu ziberseguruak eskaintzen dituzten konpainia gisa merkatuan kokatu nahi dutenak, nahitaezkoa izan baino lehen. Egoitza Euskadin eta nazioartera zabaldu nahi duen

enpresa berriak, nazioarteko araudien eta zibersegurtasuneko zerbitzu gehigarrien (adibidez, ahultasunen analisi aktibo eta etengabea) araberako ebaluazio-laborategi bihurtu nahi du, industria-produktuen eragiketen biziziklo osoan. 2027rako, hogei profesionaleko lantaldea eta bi milioi euroko fakturazio-bolumena izatea du helburu.

Sektore elektrikoa ardatz

Konpainia berriak sektore elektrikoko enpresak ditu ardatz, batez ere osagai eta sistemen fabrikatzaileak, eta, oro har, sektore kritikoetarako ekipo-fabrikatzaileak; hau da, funtsezko zerbitzuak eskaintzen dituztenak eta zibererasoaren aurrean ahulagoak izan daitezkeenak, eta, beraz, Orbikek proposatzen duen eskaintza aitzindariarekiko sentikorragoak direnak. Epe ertainera, industria-ondasunen, garraioaren, makina-erremintaren eta zibersegurtasuneko produktuen enpresetara zabaltzea aurreikusten du.

Tokiko konfiantzako partnerra

Azken urteotan, zibersegurtasun industriala Ikerlanen lehentasunezko lan-arloetako bat da, EIKT - Elektronika, Informazio eta Komunikazio Teknologiak espezializazio-ildoaren barruan. Zibersegurtasunean oso espezializatuta dauden 50 laguneko taldea du, eta urtean 4 milioi euro inguruko fakturazio-bolumena. Erdiak enpresekin egindako kontratuak dira.

Azken hiru urteotan, bikoiztu egin da alorraren bolumena, enpresen beharrak hazi egin baitira. Ikerlan, gainera, BCSCko (Basque Cybersecurity Center) kidea da eta ZIURekin (Gipuzkoako Zibersegurtasun Industrialeko Zentroa) lankidetza estuan aritzen da industria-enpresei laguntza eskaintzeko. Nazioartean, Ikerlan ECSOko (European Cyber Security Organization) kidea da, eta Alemaniako TÜV Rheinland ziurtagiriarekin (IEC 624434-1) eta ISA Secure (elektronikako zibersegur-

tasun-estandarrak definitzen dituen erakunde amerikarra) lankidetzan aritzen da. Lankidetza horiek guztiak industria-produktuen zibersegurtasunaren arlokoak dira.

Ion Etxeberria, Ikerlaneko zuzendari nagusiak, azaldu duenez, “behar bat identifikatu dugu merkatuan, eta hori aprobetxatu nahi dugu Orbik Cybersecurityren sorkuntzarekin. Izan ere, horrek aukera emango die fabrikatzaileei beren produktu elektronikoak ziurtatzeko, zibererasoen aurrean duten sendotasuna ebaluatuz eta haien aurrean duten babesa hobetuz, merkatuari produktu ziberseguruagoak eskaintzeko aukera emanez eta beren lehiarekiko modu bereizgarrian kokatuz, ziurtagiriak nahitaezkoak izango diren uneari aurrea hartuz”. Izan ere, EB zibersegurtasun-eskemen sorrera sustatzen ari da sektore ekonomikoentzat, Cyber-security Act delakoaren bidez. Gaur egun, ebaluazio- eta ziurtapen-eskemak enpresek borondatez betetzen dituzte. Hala ere, bi urteko epean, nahitaez bete beharreko Cyber Resilience Act araudia jarriko da indarrean. Horregatik, enpresa askorentzat garrantzitsua da prozesu guztietan aurrea hartzea prest egoteko.

Zibersegurtasun-laborategi akreditatua duen munduko

zazpigarren enpresa

Gaur egun, eta lehen fase batean, Orbik Ikerlanek Arrasaten (Gipuzkoa) duen Digilab laborategiko instalazio inauguratu berrietan kokatuko da, Estatuko teknologia digitalen laborategirik aurreratuenean. Gainera, 2023. urtean, ENAC Espainiako Akreditazio Erakunde Nazionalak UNE 17025 arauarekin bat akreditatutako zibersegurtasun industrialeko lehen laborategia izango da Digilab.

Hala, Ikerlan izango da munduko zazpigarren enpresa eta Estatuko lehena, ISA SECURE agentzia iparramerikarrak argitaratutako txosten baten arabera, zibersegurtasun-laborategi akreditatua duena.

Lan-aukera gehien dituzten LHko bost lanbideak

Administrazio publikoetako, enpresetako eta ikasketa-zentroetako adituak bat datoz aipatzen dutenean 2023a aukeren urtea izango dela teknologiaren, osasunaren edo hezkuntzareb sektoreentzat. Horrez gain, lanbide-heziketa indartu egingo dela aurreikusten da, lan-merkatuaren egungo beharrei erantzuteko modurik eraginkorrena: lan-eskaintzen % 36,7k lanbide-heziketako tituludunak eskatzen dituzte, eta % 36,4k unibertsitateko ikasleak, Infoempleo Adeccoren 25. Txostenaren arabera: Enplegu Eskaintza eta Eskaria Espainian. Aurten proiekzio handiena duten LHko ikasleen lanpostuak ezagutzeko, SEPEk 2022rako kontratazio-datuak aztertu ditu. Lan-aukera gehien dituzten LHko bost lanbideak dira.

Kudeaketa administratiboa

Profesional horiek enpresen informazio-zirkuituetan dokumentuak edo barne edo kanpoko komunikazioak izapidetzeaz arduratzen dira, jasotako enkarguetan edo lortutako informazioan oinarrituta dokumentuak eta komunikazioak prestatzeaz, komunikazioak eta dokumentuak sailkatu, erregistratu eta artxibatzeaz, teknika egokien eta enpresan ezarritako parametroen arabera, besteak beste. Arlo horretan, administrazioko langileak, bezeroen arretarako edo zuzendaritzako laguntzaileak izan ziren Administrazio Kudeaketako teknikarientzat gehien errepikatzen diren kontratuetako batzuk. 2022an, 161.000 kontratu baino gehiago sinatu ziren adar horretan, eta horietatik 111.000 administrazio eta finantzen goi-mailako teknikarientzat izan ziren.

Erizaintzako Zaintza Laguntzaile (CAE)

Iaz, Erizaintzako Teknikari Laguntzaileentzako 112.000 kontratu baino gehiago sortu ziren; pazienteei arreta emateko eta osasun-arloko hainbat arlotan jarduteko gai diren profesionalak. Enplegagarritasun-portzentaje oso altua dago, hala nola, Farmazia eta Parafarmaziako Teknikaria (urtean 14.000 kontratu baino gehiago), Diagnostiko Irudi eta Medikuntza Nuklearreko Goi Mailako Teknikaria (urtean 7.500 lanpostu baino gehiago), Laborategiko Goi Mailako Teknikaria Klinika eta Biomedikuntza (urtean 13.000 kontratu baino gehiago) edo Aho Higieneko Goi Mailako Teknikaria (urtean 5.000 kontratu baino gehiago).

Administraziokudeaketako teknikariak edo

erizaintzako teknikari laguntzaileak dira gehien eskatzen

diren profiletako batzuk, SEPEren arabera

Haur Hezkuntza

Haur Hezkuntzako lehen zikloko hezkuntza proiektuak diseinatzeaz, aplikatzeaz eta ebaluatzeaz arduratzen dira. Haur Hezkuntzako goi-mailako teknikari gisa prestatuta-

Laguntzen du

ko langileek 67.000 kontratu baino gehiagoren aldeko apustua egin zuten 2022an. Horrez gain, gizarteratzeko goi-mailako teknikari gisako kontratazio-profilen joera ere oso positiboa da (urtean 32.000 kontratu baino gehiago). Jarraian, Mendekotasun Egoeran dauden Pertsonei Arretarako teknikaria dago (25.000 kontratu baino gehiago 2022an).

Instalazio Elektriko eta Automatikoak

Elektrizitatea eta elektronika dira lan-proiekzio handiena duten familia profesionaletako bat, batez ere, belaunaldien ordezkapen faltagatik. Izan ere, Instalazio Elektriko eta Automatikoko Teknikariek 33.000 kontratu baino gehiago sinatu dituzte azken hamabi hilabeteetan. Haien lana eraikinetan, behe tentsioko instalazio elektrikoetan, makina elektrikoetan eta sistema automatizatuetan telekomunikazio-azpiegiturak jartzea eta mantentzea da. Mantentze-lan Elektronikoko Teknikarien Prestakuntzak ere lan-aukera onak eskaintzen ditu, urtean 10.500 kontratu baino gehiagorekin.

Mikroinformatika-sistemak era sareak

Era berean, jarduera teknologikoak enplegu-sorkuntzaren buru izaten jarraituko du 2023an. Mikroinformatikako Sistemen eta Sareen Teknikaria bezalako zikloek

14.000 kontratu baino gehiagorako sarbidea erraztu zuten iaz. Prestakuntza hau duten ikasleek instalazio, konfigurazio eta mantentze lanak egiten dituzte mikroinformatika-sistema isolatuetan edo sarean sartuta, baita sare lokaletan ere ingurune txikietan. Era berean, Plataforma Anitzeko Aplikazioen Garapenean trebatutakoentzat, 13.000 kontratu baino gehiago sortu ziren eta 12.000 baino gehiago Sareko Informatika Sistemen Administraziorako.

EAEko LH

EAEko Lanbide Heziketako sistemaren konfigurazioa urteetan zehar eraikiz eta indartuz joan da, lan-merkatuaren eskaerei eta aldaketei erantzuteko formulatu eta bultzatu diren planetako bakoitzaren bitartez, igarotako aldietako bakoitzean. Lanbide Heziketako Euskal Plan berri hau beste mugarri bat da Eusko Jaurlaritzaren plangintza estrategikoko ahaleginean, eta funtsezko tresna izan nahi du Lanbide Heziketako Euskal Sistema are gehiago indartzeko eta gure gizartea bizitzen ari den aldaketa sakonetarako prestatzeko, ikuspegi adimendun, iraunkor eta humanoarekin. Lanbide Heziketako VI. Euskal Plana, beraz, Lanbide Heziketako euskal sistemaren hurrengo eraldaketa gidatu behar duen tresna gisa aurkezten da. Prozesu horretan, sistema osoa egokitu behar da, eta aurrekoak baino anbizio eta eraldaketa handiagoko eredu berri bat diseinatu, planifikatu eta ezarri, etorkizunean zentratua, baina aurreko Lanbide Heziketako Planen garapenarekin eskuratutako sistemaren funtsezko elementuetan eta indarguneetan oinarrituta.

Laguntzen du

LHko ikastetxeak NeskUP! proiektuan

Jorge Arevalo Lanbide Heziketako sailburuordeak NeskUP! Proiektuaren aurkezpenean hartu zuen parte, martxoaren 7an, Gasteizen. Ekimenak Lanbide Heziketako ikastetxe publikoen IKASLAN sareko (Araba, Gipuzkoa eta Bizkaia) zein Abantean HETEL sareko ikastetxeak biltzen ditu. Guztira, hiru lurraldeetako ehun ikastetxe inguruk hartu zuten parte proiektu horretan.

Oraindik ere, ia ez dago emakumerik Euskadiko Lanbide Heziketako arlo zientifiko eta teknologikoan, eta, desberdintasun horri amaiera emateko, ikastetxeek aurrerapauso bat egitea erabaki dute. Konpromiso irmo eta zehatza hartu dute STEM lanbide-arloetan matrikulatutako emakumeen kopurua handitzera bideratutako ekintzak garatzeko. Ikastetxeek ikasturte bakoitzean hiru ekintza egingo dituzte bokazio zientifikoak eta teknologikoak sustatzeko, genero-arrakala desagerrarazteko, Lanbide Heziketako ziklo maskulinizatuenekin lotutako estereotipoen inguruan

sentsibilizatzeko, STEM lanbide-alorretan Lanbide Heziketako neska ikasleen talentua aitortzeko eta lanbide-orientazioa hobetzeko. Ekimena STEM bokazioen sustapenaren alorrean erreferentziazko proiektu bihurtzeko asmoz jaio da.

Lanbide

Web ataria

Ekintza horiek agerikoagoak izan daitezen eta beste ikastetxe batzuk eta, oro har, gizartea inspiratu ahal izateko, https://neskup.eus/eu/ ataria sortu da, neska gazteak ahalduntzeko eta STEM genero-arrakala delakoari amaiera emateko plataforma. Webgune berri honen bidez, halaber, ahotsa emango zaie beren lan-ibilbidea garatuko duten esparru profesionala hautatuz berdintasunaren alde borrokatzen hasiak diren neska ikasleei.

Lehiaketa

Lanbide Heziketako ikastetxeek #NeskUP!2023 lehiaketa ere antolatu dute proiektuaren esparruan. Tik Tok plataformaren bidez, parte-hartzaileek hausnarketara

gonbidatzeko eta STEM lanbideak ikusarazten laguntzeko bideo bat aurkeztu beharko dute. Bakarka edo taldean parte har daiteke, ikastetxeen bitartez. Izena webgunean dagoen inprimakiaren bidez eman beharko da, martxoaren 8tik aurrera. Kategoria bakoitzeko irabazleen izenak, bai eta sari-banaketa noiz eta non izango den ere, maiatzaren 8tik aurrera argitaratuko dira webgunean.

Kopurutan

- Lanbide Heziketako 26 lanbide-arloetatik 11 STEM lanbideekin lotuta daude: elektrizitatea eta elektronika; energia eta ura; eraikuntza eta obra zibila; fabrikazio mekanikoa; informatika eta komunikazioak; instalazioa eta mantentze-lanak; irudia eta soinua; elikadura-industriak; zura, altzariak eta kortxoa; kimika; eta garraioa eta ibilgailuen mantentze-lanak dira arlo horiek.

- Emakumeen eta gizonen presentzia ez da parekoa STEM zikloetan. Oro har, andrazkoena % 24 ingurukoa da, zerbait handiagoa Kimika edo Elikadura-industriak alorretan, besteak beste; baina industria-alorretan % 12ra murrizten da. 2027rako ezarritako helburuaren arabera, emakumeen presentzia industria-sektorean % 20ra bitarte handitzea aurreikusten da.

- Ziklo hauek lan-aukera ugariago, soldata hobeak eta garapen profesional handiagoa eskaintzen badituzte ere, andrazkoen bokaziorik ezak genero-arrakala areagotzen

duen arazoa izaten jarraitzen du.

Proiektua, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza

Sailak Lanbide Heziketako Sailburuordetzaren bidez sustatua, azken urteetan jorratzen ari den #STEAM Euskadi estrategiaren barruan dago.

Lanbide-heziketako ikastetxe publikoen sare IKASLANek (Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa) eta

Lanbide-heziketako ikastetxeen sare abantean HETELek bultzatua, ekimenaren helburuak dira bokazio zientifikoak eta teknologikoak sustatzea, genero-arrakala desagerraraztea

eta LHko ziklo maskulinizatuenekin lotutako estereotipoen gainean sentsibilizatzea. LHn gainditu gabeko irakasgaia industria eta teknologia-arloetan ia emakumerik eza da oraindik ere. STEAM zikloetan, andrazkoen presentzia % 24koa da, baina industriasektorean % 12ra murrizten da. Emakumeen Nazioarteko Egunaren karietara, NeskUP! plazaratu da, abantean HETEL Lanbide Heziketa sareko ikastetxeak eta IKASLAN sareko Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ikastetxe publikoak bildu dituen Euskadiko Lanbide Heziketak sortua. Guztira, hiru lurraldeetako ehun ikastetxe inguruk hartuko dute parte proiektu honetan. Oraindik ere, ia ez dago emakumerik Euskadiko LH zientifiko eta teknologikoan, eta, desberdinkeria horrekin amaitzeko, prestakuntzazentroek aurrerapauso bat egitea erabaki dute. Konpromiso irmo eta zehatza hartu dute STEAM lanbide-arloetan matrikulatutako emakumeen kopurua handitzera bideratutako ekintzak garatzeko. Ikastetxeek ikasturte bakoitzean hiru ekintza egingo dituzte bokazio zientifikoak eta teknologikoak sustatzeko, genero-arrakala desagerrarazteko, LHko ziklo maskulinizatuenekin lotutako estereotipoei buruz sentsibilizatzeko, Ekimena STEAM bokazioen sustapenaren alorrean erreferentziazko proiektu bihurtzeko asmoz jaio da.

Izenaren atzean

- HETEL: HETEL-en, aldaketa eragile izan nahi dugu, lan munduan genero berdintasuna sustatzeko eta emakumeei beren garapen eta hazkunde profesionalean laguntzeko.

- IKASLAN: Genero berdintasunean eta lan munduko aniztasunean sinesten dugulako babesten dugu proiektu hau. Gure ustez, STEAM-en emakumeen prestakuntza sustatzean, trebetasun eta talentu anitz dituzten pertsonak erakar ditzakegu.ektore horietan inklusioa eta ahalduntzea sustatuz, horrela lan merkatuan oraindik ere dagoen genero arrakala murriztuz.

Euskadi-Txina Smart&Green Topaketa egin zen

Joan den martxoaren 12an eta 13an, Euskadiren eta Txinaren arteko topaketa bat egin zen. Ekimen horren antola-tzailea Universitario Web3 izan zen, eta gonbidatua, berriz, Institute of Advanced Entrepreneurship. Komunikabide ofiziala elperiodicouniversitario.com izan zen.

Hauek izan ziren topaketa horren helburuak:

- Txinaren teknologia- eta enpresa-gaitasuna hurbiltzea prestakuntzako euskal erakunde, enpresa eta zentroei.

- Txinatar enpresen eta Euskadiren arteko harremanak bultzatzen dituzten proiektuak atzematea.

- Txinako komunitatearen eta euskal herritarren arteko harremanak bultzatzea.

Universitario Web3

Web3 arloan espezializatutako euskal enpresa, duela 25 urte baino gehiagotik euskal prestakuntza-sistemara konektatua. Munduko ekosistema digital onenekin eta web3 garatzaileekin du zerikusia. Alastriako

sare trukatuko nodoen % 25ari eusten dio, eta Estatuarekiko web3 azpiegitura publiko eta legala azeleratzeko premia larria sustatzen du. Universal Digital Trade Consortium Espainia-Turkia sortu zuen Grant Thortonekin. Lankidetza-hitzarmena du BSN Turkeyren bultzatzaile den TUÇEM enpresa turkiarrarekin. Enpresen lankidetza sustatzen du BSN eta BRIrekin, XXI. mendeko teknologiaeta merkataritza-proposamen handienekin. https://elperiodicouniversitario.com/es https://salondelaformacion.com/

Euskadi-Txina

Smart&Green: Advanced Entreprenurship

topaketa martxoaren 12an eta 13an

egin zen

Ieaurreratua

Berrikuntza, talentua, esperientzia eta ezagutza dira Europar Batasunaren lau oinarriak. Gardentasuna eta konpromisoa, haien maximoak. Eragin iraunkorra izango duen ezagutza eskainiko duen hezkuntzan sinesten dute, egungo eta etorkizuneko liderrengan eragina izango duena eta haiek heziko dituena. Bere ekosistemak pentsaera ekintzailea ematen die ikasleei, gaitasun kritikoa duten profilak sortzeko ezagutza praktikoak emanez. Ikasleei eskatzen dieten bikaintasuna adierazten die, xehetasun guztietan arreta jartzearen eta arrakasta lor-

tzeko perfekzioa aurkitzearen garrantzia transmititzeko. Benetako balioa sortzen duten taldeek eskatzen duten osotasuna, zintzotasuna eta erantzukizuna transmititzen dute. Talde-lana da bere ezaugarrietako bat. https://ieavanzado.com/

Lehen eguna

Lehen egunean, martxoaren 12an, igandea, topaketa honen parte-hartzaileak futbol partida bat ikusteko aukera izan zuten Bilbon, San Mames futbol zelaian. AthleticBartzelona izan zen topaketa. Norgehiagoka 21:00etan hasi zen. Estadioko harrera

19:30ean hasi zen. Txinako 9 gonbidatuak, ekintzaileak eta ekintzailetza aurreratuko adituak Eneko Knörr eta Javier Sánchezekin batera ikusi zuten ekitaldia.

Bigarren eguna

Bigarren egunean, berriz, martxoaren 13an, astelehena, Txinako gonbidatuen bilketarekin hasi zen Bilboko Melia Hotelean. Ondoren, goizeko 9:00etan, euskal eta txinatar taldeak Eusko Alderdi Jeltzalearen egoitza nagusia bisitatu zuten, non haien zaien Mikel Burzako zegoen. Bertan, Euzkadi Buru Batzarreko Nazioarteko Harreman arlorako burukide arduradunak

PNV/EAJ alderdiaren aurkezpena egin zien gonbidatuei. Burzakok esan zien Eusko Alderdi Jeltzalea alderdi europeista bat dela, harreman onak dituela Txinako Alderdi Komunistarekin eta une on batean dagoela gazteen afiliazioari dagokionez. Bestetik, esan zien digitalizazioa gakoa dela herrialde batentzat, EAJek Europara asko begiratu duela azken urteetan, eta gehiago begiratu behar diola Asiari. Elkarrizketa honek 60 minutu iraun zuen, gutxi gorabehera. - 11:00etan, bisita bat egin zen SPRIra, Bilbon, EAJ/Jorge Fernándezen taldearekin. 60 minututako iraupena izan zuen elkarrizketa honeak ere. Bertan, Fernándezek

aditzera eman zien bisitariei Madrilen kokatutako enpresa txinatar baten egoitza Euskadin kokatzea dituen abantaila fiskalak, besteak beste.

- 12:30ean, bisita berri bat egin zen Mondragon Academyra. Haien zain zegoen Maitane Martín eta bere taldea. Mondragon Academyn, txinatarrek lehen eskutik ezagutu ahal izan zuten LEINN ekintzailetza zentroko ikasketa eredua. Izan ere, talde ekintzaile gazte ugari han zeuden beren ekintzailetza proiektuak garatzen. Topaketa honek 45 minutu iraun zituen, gutxi gorabehera.

- 13:30ean, Bizkaia Tower-era joan ziren parte-hartzaileak (Bizkaiko Foru Aldundia, Koldo Atxutegi & Team). 45 minututako elkarrizketa baten ondoren, denak sagardotegi batera joan ziren bazkaltzera Andramari LHko Eduardo Aginako eta bere taldearekin.

- 16:00etan, irteera bat egin zen Arabara, 17:30ean hitzordu bat baitzuten Luis Cañas Upeltegiko arduradunekin, Villabuena de Alavan kokatuta. Dastaketa eta networking-a egitea zen helburua eta hori gauzatu zuten gustu handiarekin bi ordutan zehar.

- 21:00etan, Bilboko Melia Hotelean zeuden berriz Txinatar parte-hartzaile guztiak.

Alastria Blockchain Sariak

Alastria Blockchain Awards-en helburua erakundeen eraldaketan eta enpresan edo/eta ekonomian inpaktu berritzailea sortzen ari diren ekimen garrantzitsuenak identifikatzea, ebaluatzea eta aitortzea da, bere edozein esparrutan Blockchain-a erabiltzeari esker.

Eskaintzen duten zerbitzuari, garatzen duten negozio-ereduari, dagokien jarduera-sektoreari eta/edo bezeroaren esperientziari balioa ematen dion eraldaketa digitalarekin edo garapenarekin lotutako proiekturen bat egin duten erakunde guztiek izango dute aukera sarietarako. Blockchain-en oinarrituta, bere funtzionalitatearen oinarrizko zati gisa.

Zeren bila dabiltza?

- Blockchain teknologian oinarritutako soluzioak garatu dituzten proiektuak, 'ekoizpenean' daudenak eta, beraz, emaitzak sortzen ari direnak.

- Aurkeztutako datu eta estimazioetan oinarrituta hazteko eta eskalagarritasun handiko Blockchain teknologia erabiltzen duten soluzioak.

- Berrikuntzaren, teknologiaren edo negozio eredu disruptibo berri baten garapenaren bidez balio diferentziala neurgarria ematen duten blockchain aplikazioak.

- Eragin positiboa sortzen duten blockchainen oinarritutako proiektuak, hazkunde eko-

nomikoaren, enplegagarritasunaren, sektore kaltetuen txertatzearen, hezkuntzan edo gizartean edo planetan neur daitekeen beste edozein hobekuntzaren bidez.

Kategoriak

Alastria Blockchain Awards-ek Blockchain teknologiaren erabilera aitortzen du lau kategoriatan:

- Enpresa Handiko Blockchain proiektu onenaren saria.

- Blockchain proiektu onenari ETE/Startups-en saria.

- Jasangarritasuneko Blockchain proiektu onenaren saria.

- Aktibo Digitaletan Blockchain proiektu onenaren saria.

"Best Blockchain Project in Sustainability" eta "Best Blockchain Project in Digital Assets" kasuetan, edozein erakundek parte hartu ahal izango du, bere tamaina edo izaera edozein dela ere, betiere bere proposamena kategoriaren helburura zuzenduta badago.

Nork parte har dezake?

Alastria Blockchain Sariak enpresa txiki, ertain eta handiei, fundazioei, irabazi asmorik gabeko erakundeei eta administrazio publikoei zuzenduta daude.

Hautaketa irizpideak

- Berrikuntza: proposatutako irtenbidearen maila berritzailea, mundu errealeko arazoak konpontzen dituzten teknologia disruptiboen aplikazioaren bidez balioa gehitzeko gaitasuna.

- Heldutasuna: proposatutako irtenbidearen heldutasun teknologikoa eta negozioa-

ren heldutasun maila (aliantzak eta funtsezko bazkideak, bezeroak, fakturazioa, etab.).

- Eskalagarritasuna: egungo negozio eredua hazteko eta zabaltzeko aukera eta irtenbidea eskalatzeko aukera.

- Eragina: emaitza neurgarriak aurkeztutako irtenbidearen balio-ekarpenaren arabera (enpresa, ekonomia, lan, gizarte, ingurumen, etab.).

Sariak

Lau irabazleek Blockchain teknologiaren harreran egindako ekarpena aitortzen duen saria jasoko dute, baita sare sozialetan eta Alastriako kanal ofizialetan eta El Economistaren hedabideen oihartzunaren sustapena ere.

Faseak

- Eskaerak jasotzea: 2023ko martxoaren 31ra arte, 18:00etan. (CET)

Ebaluazioa

Eskaerak aurkezteko epea amaitu ondoren, ebaluazio prozesu zehatz bat egingo da kategoria bakoitzeko hiru eskaera finalista hautatzeko. Blockchain teknologian, negozioan, jasangarritasunean eta eraldaketa digitalean adituek osatutako epaimahai batek aukeratuko du kategoria bakoitzeko irabazlea. Alastriako elkargokideen botoa kontuan hartuko da.

Saria

Sari banaketa 2023ko ekainaren 20an, asteartean, egingo da, eta lau kategoria bakoitzeko proiektu irabazleak zeintzuk diren jakinaraziko dira.

Zer da Alastria?

Alastria irabazi asmorik gabeko elkartea da; bere eginkizuna banatuta dauden kontabilitate erregistroen teknologiak sustatzea eta ezagutzera ematea da. Interes

komunen batura da teknologia horien erabilera sustatzea, negozio eredu berriak eta eragin soziala sortzea. 2017ko urrian sortu zen eta Alastriaren ezaugarria da, zabaltzen eta sustatzen duen teknologiari leiala denez, deszentralizatuta dagoela. Beraz, ia Espainia osoan daude, baina baita Europan ere. Oso irmoki nazioarteko mailan lan egiten dute, hau da, Europako esparru juridikoan, eta esparru horren barruan hiru ardatzetan aurrera egiten dute, ardatz juridikoa, ardatz teknologikoa eta berrikuntza edo antolaketa aldatzeko ardatza, teknologia honekin negozio berriak sortzen sustatzeko.

Alastriaren helburuak

Hiru helburu estrategiko dituzte. Lehena teknologiaren inguruko ikerketa eta garapena modu berritzailean sustatzea edo bultzatzea izango litzateke. Blockchain-agnostikoak direla esaten dute eta horrek esan nahi du beti aztertzen ari direla zein den teknologiaren egoera, zer sare mota dituen, eta blockchain informazioaren transmisiorako teknologia hori modu ordenatuan indartzea dela. Dagoeneko badakite zertarako erabiliko den, kontratu adimendunak deitzen dituztenean itzultzen dituzten negozio harremanei esker, baina garrantzitsuena da bazkide bakoitza transmisio sare horretara nodoen bidez konektatuta egotea. Komunikazio sare bat egiten dute. Bestea negozioaren helburua da. Informazioa eta balioa helarazteko modua aldatzen ari dela jakitea, zer negozio berriak edo zer hobekuntza egin dezaketen enpresarekin edo hornitzaile guztiekin, bezero guztiekin... Eta beste modu batera egin. Eta hortxe ari dira berrikuntza eta talentua aztertzen, asko bultzatzen dutelako teknologia berri honen zabalkundea eta ezagutza, baina ez maila teknologikoan bakarrik, baita maila ekonomikoan, legezko mailan, laguntza ematen duen beste edozein lanbideren mailan ere.

Eraztun adimendun bat jantzi

MWC23 bezalako ekitaldi masiboetan proposamen bitxiak agertu ohi dira. Eta hemen beste bat dugu. Iris Smart Ring du izena, Iris konpainiaren eraztun adimenduna da.

Produktuak PPG sentsore bat dauka, sei fotodetektagailu eta 18 LEDekin. Horrek bereizi egiten du eta, horregatik, lehiakideena baino hobea da, fabrikatzailearen arabera. Beste eraztunek normalean bi fotodetektagailu eta bi LED dituzte batez beste.

Iris Smart Ring-ean aplikatu den eta parte hartzen duen teknologiari esker, funtzio desberdinak prozesatzen ditu. Bihotz-maiztasuna, odol-oxigenoa eta tenperatura neur ditzakezu. Gainera, entrenamenduen, loaren kalitatearen eta estres-mailaren jarraipena egiteko gai da. Horrez gain, gradu medikoko termometro bat eta odol-presioaren sentsore bat sartu ziren. Hala ere, odol-presioa neurtzea etorkizuneko funtzio bat da.

2024. erdialdean iritsiko litzateke OTA eguneratze gisa.

Eraztuna lehiaketa baino meheagoa eta arinagoa da. Iris Smart Ring-ak 5 milimetroko zabalera eta 2,5 mm-ko lodiera ditu. 5 gra-

mo pisatzen du. Guztira lau karga eman ditzakeen haririk gabeko atrakalekua du. Eraztunak doitasun handiagoko heldulekua du. Horrek hatz batean "dantza" eta galtzea eragozten du. Aldi berean, bere neurketen eraginkortasuna hobetzen du.

Iris Smart Ring Kickstarter-en finantzaketa gisa aurkitzen da. Bere prezioa beste marka batzuen baliokideak baino baxuagoa da. Argitalpen honetakoa 137 CHF-n hasten da (146 USD edo 122.000 CLP). Zenbateko horrek zure mugikorreko aplikaziorako bizitza osorako harpidetza barne hartzen du. Finantzaketa kanpaina amaitutakoan, publikoari saltzeko kostua 199 USD-ra aldatuko da. Horri 10 USDren hileko harpidetza gehitu behar diogu.

Irisek tenperatura eta odol-presioa

MWC 23an

Crowdfunding kanpaina bat egiten ari da Kickstarter-en Iris eraztun adimendunerako. Eramangarriak medikuntzako miniaturazko odol-presioaren sentsore bat eta pultsu-oximetroa ditu, eta tenperaturak hartzeko ere erabil daiteke. Eredu merkeenak kanpaina onartzen duten askorentzat doako aplikazioa eta harpidetza biltzen ditu.Iris eraztun adimenduna Kickstarter-en finantzatzen ari da. Eramangarriek PPG sentsore bat dauka sei fotodetektagailu eta 18 LEDrekin. Testuinguruari dagokionez, konpainiak iradokitzen du lehian dauden modeloek, batez beste,

bi fotodetektagailu eta lau LED dituztela. Iris eraztunarekin, datu biometrikoak neur ditzakezu, hala nola, bihotz-maiztasuna, HRV eta odoleko oxigeno-maila, baita entrenamenduak, loaren kalitatea eta estres-maila ere. Datu horiek guztiak hauekin batera doan aplikazioan kontsulta daitezke. Tramankuluak gradu medikoko termometro bat eta odol-presioaren sentsore bat ditu; odol-presioaren neurketak 2024 erdialdetik aurrera egongo dira eskuragarri, OTA eguneratze bati esker. Konpainiak dio Iris eraztun adimendun meheena dela, 5 mm-ko zabalera eta 2,5 mmko lodiera duena, eta jabedun sentsorerik txikiena duena. Eraztunak 5 g baino gutxiago pisatzen du ( 0,18 oz) eta guztira lau karga eman ditzakeen haririk gabeko dockinggunea du. Merkatuan dauden modeloekin alderatuta Iris-en zerrendatutako beste desberdintasunetako bat zehaztasun handiagoa da; kanpainaren orriaren arabera, beste eraztun batzuen tamainak atzamarra aldatzea eragin dezake, neurketaren zehaztasuna murriztuz, Produktuak 299 $-tik hasten den Oura eraztuna bezalako modeloak baino prezio baxuagoa du. Iris eraztun adimendunaren Kickstarter kanpainaren maila baxuena 137 franko suitzako (146 $) da, eramangarriaren bertsio beltza erosi eta aplikaziora bizitza osorako harpidetu ahal izateko. Urrezko eta zilarrezko ereduak zertxobait garestiagoak dira: 155 Suitzako franko pakete berdinagatik. Eraztuna 199 $-tan salduko da eta harpidetzak 10 $ hilean balioko du.

Oura

Oura eraztun adimendunen konpainiak bere lehiakidea, Circular, auzitara eraman du. Bi konpainiek zure osasunaren jarraipena egin dezaketen jantziak eskaintzen dituzte, zure arnasketa-tasa eta gorputz-tenperatura neurtuz, besteak beste. Dokumentu batek azaltzen du Ourak uste duela Circular-ek

tramankuluaren diseinuari eta teknologiari buruzko bi patente urratu dituela. Ourak auzitara eraman du Circular, eraztun adimendun marka arerio bat, bere patenteetako bi urratzeagatik. Eramangarri zirkularra CES 2022-n erakutsi. Circular-ek dio bere eraztun adimendunak 142 neurketa jarrai ditzakeela, hala nola bihotz-taupadaren aldakortasuna, arnasketa-tasa eta gorputz-tenperatura.

Oura eraztun adimendunak antzeko ezaugarri asko ditu, hala nola loaren jarraipena eta zure osasun-estatistiken berri emateko aplikazio bat. Oura da gaur egun eraztun adimendunen merkatuan nagusi eta duela gutxi milioi bat erabiltzaile baino gehiago zituela iragarri zuen.

Ourak zirkularra salatu du 10.893.833 ('833) patentea urratzeagatik, zeinak eramangarriaren makillajea deskribatzen duen. Erabilitako materialak, elektronika eta zeramikazkoa ez den estaldura barne hartzen ditu.

Aipatu bigarren patenteak, 10.842.429 ('429), gailuak erabiltzen dituen datuak biltzeko metodoak biltzen ditu, hala nola LED sentsoreak eta azelerometroa. Sentsore hauek atseden edo jarduera detektatzeko eta beste bioseinale batzuk neurtzeko erabiltzen dira.

"Euskal Lanbide Heziketak izaera nabarmen berritzailea du"

Alba Estanyol-i, Ikaslan Bizkaia, Lanbide Heziketako zentro publikoen sareko koordinatzaileari egindako elkarrizketa, LHren Lege berriari buruz hitz egiteko. Horretaz gain, ikasketa mota honen ezaugarriez eta etorkizunaz arituko zaigu Alba, euskal LHren indarguneak azpimarratuz.

Zergatik aldatu da Lanbide

Heziketaren Legea?

3/2022 Lege Organiko horren hitzaurrean, informazio oso argigarri bat ematen da, egungo ereduaren aldaketa premiazkoa dela azpimarratzen duena: lanbide-kualifikazioak egiazta-tzeko prozeduraren onuradun izan zitezkeen 11 milioi pertsonetatik, bakarrik 300.000 erabiltzaile erregistratu dira 10 urte baino gehiagotan. Lanbide Heziketa indartsua dugu, heziketa-zikloen eskaintza anitza eta eguneratua duena, baina argi dago gaitasunak egiaztatzeko eta profesionaltasun-ziurtagiriak lortzeko mekanismoak ez direla indarrean ja-

rri. Beraz, lortutako gaitasunei balioa ematen dien sistema hau ez da izan aprobetxatu lanaren bidez. Lege berri honek Lanbide Heziketako eskaintza osoa bilduko duen aterki bat izan nahi du, profesionalen egiaztagirietatik hasi eta erdi-mailako edo goi-mailako heziketa-zikloetaraino eta espezializazio-zikloetaraino, titulazioaukera guztiei euskarri bera emanez.

Zeintzuk dira Lege berriaren alderdirik nabarmenenak?

Zalantzarik gabe, alderdirik aipagarriena Lanbide Gaitasun Arauen Katalogo Nazionalaren sorrera da, zeinaren gainean eraikitzen diren Lanbide Heziketaren Katalogo Modularra eta Lanbide Heziketako Eskaintzen Katalogo Nazionala. Prestakuntza-eskaintza osoa lehen katalogo honekin lagunduz, kualifikazio-maila guztiak, gaitasun partzialen egiaztagirietatik hasi eta LH Espezializazio Ikastaroetaraino, konpetentzia estandar batekin edo gehiagorekin lotzen dira eta egitura juridiko beraren menpe daude. Horrela, ziurtagiriak pilatu eta goi-mailakoak lortzeko bide eta erraztasun berriak sortzen dira, baita lan-esperientziaren bidez ziurtagiriak lortu ahal izatea, bai eta horiek metatu eta goi-mailakoak lortzeko ere. Era berean, Lanbide Heziketa Dualaren eredu orokorra finkatzen da, zeinetan ikaskuntza lanaren bidez egiten den, eta horrekin heziketa-zikloetako ikasle guztiek, lehen mailakoak barne, ikasgelan ikasketak txandakatzen dituzte ingurune errealeko lan-praktiketan. Lege berri honek pisu handiagoa ematen die enpresei ikasketa planetan lortu beharreko eskumenak ezartzerakoan.

Zein da Lanbide Heziketaren egoera Euskal Herrian? Zein izan da bere bilakaera?

Euskal Lanbide Heziketa ikasleen hazkunde pixkanakoa baina iraunkorra izaten ari da eta posizio sendoan dago, bizi izan dugun pandemiaren ondorioz hobekuntza honetan inolako etenik izan gabe. Bizkaian, zehazki, 2018/2019 ikasturtetik ia 2.000 ikasle gehiago izan ditugu, Oinarrizko Lanbide Heziketako, Erdi Mailako eta Goi Mailako Graduko 19.401 matrikulatik 21.314ra igaroz.

VI. Euskal FP Planak, Eusko Jaurlaritzako

Hezkuntza Sailak hezkuntza-eredu honetan egiten ari diren aldaketen aurrean aurkeztutako bide-orriak, 2026. urterako Euskal

Autonomia Erkidegoan 10.000 ikasle gehiago lortzea asmo handiko helburua ezarri du, eta urte hauetan izan dugun bilakaera ikusita, helburu lorgarria dela uste dut. Bestalde, urte horretarako Lanbide Heziketa guztia duala izan dadin, zikloen lehen ikasturtetik aurrera eredu honetan ikasten duten pertsonen gorakada progresiboa izatea aurreikusten da, hurrengo urterako % 50ari begira eta % 70 2024/2025 ikasturterako, eredu hori integratzea amaitu arte.

Euskadiko LHk beste erkidegoetako

LHekin alderatuta, zerbaitez harro egon al daiteke?

Euskal Lanbide Heziketak izaera nabarmen berritzailea du, ikerketa sustatzen du Tknika zentroa bezalako ekimenen bitartez, eta zehazki Lanbide Heziketa publikotik ekoizpensektoreak helarazi dizkigun kezkei zuzenean erantzuten dieten ahaleginak egiten ditugu. Adibide berri bat jartzearren, CIFP San Jorge, Ikaslan Bizkaia sareko zentroetako bat, lurraldean Energia Berriztagarrien Goi Mailako Titulua eskaintzen duen zentro publiko bakarra da eta duela gutxi inauguratu du hidrogeno berdea euskaraz ekoizteko lehen azpiegitura, Lanbide Heziketako zentroa, Telki, enpresek eskaera handia duten energia profesionalak prestatzeko.

Izan ere, trantsizio ekologikoa eta eraldaketa digitala dira protagonistak VI. Euskal LH

Planean, baita 2025/2026 ikasturterako

LH Duala ikasten duten ikasleen % 100 lortzearen helburua ere. 2021/2022 ikasturtean heziketa-zikloetako lehen mailan Lanbide Heziketa Dualarekin lehen esperientzia pilotuak egiten ari ginen eta aurten asmo handiko helburu hori finkatu izana, Euskadiko Lanbide Heziketaren gaitasunaren isla da, bere burua berrasmatu eta aldaketetara egokitu. Ikasturte honetan dagoeneko bikoiztu egin dugu LH Dual egiten den enpresen kopurua, eta ikasleen % 30ak modalitate honetan ikasten du, Europako batez bestekoaren gainetik.

Egungo aita-amek ez dute lehengo ikuspegi estigmatizatu hori LHri

Jendeak Lanbide Heziketaren inguruko ikuspegia aldatu al du aurreko urteekin alderatuta?

Ez dugu Lanbide Heziketaren gizarte-pertzepzioari buruzko datu erabakigarririk, baina nire sentsazioa da gure hitzaldietara joan diren aita-amek ez dutela duela urte batzuk izan zuten ikuspegi estigmatizatu hori. Gainera, etengabeko ikasleen hazkundeak iradokitzen du zein den gero eta jende gehiagoren aukera nagusia. Enpresen ikuspuntutik, ez dugu dudarik lanbide heziketari begira jarri diotela langileak lortzeko, batez ere industria-sektorekoak, eta horietan azpimarratzen dute Elektrizitate eta Elektronika edo Fabrikazio Mekanikoko profil asko behar dituztela, adibidez. Zentzu honetan, gure egungo erronka da lan-eskaera horri erantzutea eragozten diguten joerak jarraitzea, izan ere, emakume gutxi baitago STEAM arloetan eta ikasleek aukeratzen dituzten zikloetan aniztasun gutxi dagoelako.

Zer da Lanbide Heziketa Duala?

Lanbide Heziketa Duala prestakuntza-modalitate bat da, zeinean hezkuntza-zentroan ikastea enpresa bateko lanbide-errendimenduarekin uztartzen den, benetako lan-egoeretan ikas dezazun. Gaur egun, EAEn Lanbide Heziketa Dualean prestakuntza-kontratu baten bidez egiten da edo beken bidezko konpentsazio-sistema baten bidez, ikasleak lanagatik konpentsazio ekonomikoa jaso dezan, baina eredua ere ezarri dugu zikloetako lehen ikasturtetik LH Dual batean parte hartzen duten ikasleen % 30etik gora iritsiz. Lege berriak prestakuntza baten iraupenaren % 25 gutxienez enpresan eman behar duela adierazten du eta emaitza akademikoetan ardura handiagoa ematen dio, prestakuntza eskaintza osoa dual bihurtzeko oinarriak ezarriz. Konpentsaziodun kontratu bidezko eredua lanbide-prestakuntza intentsiboa deituko denerako gordetzen da, enpresa batean prestakuntzaren iraupena % 35 baino handiagoa den portzentajea denean. Zer da Ikaslan?

Ikaslan Euskal Herriko Lanbide Heziketako zentro publikoen elkartea da, eta Ikaslan Bizkaiaren kasuan, 28 zentrok osatzen dute. 2021ean gure zentroen eta gure inguruko enpresen arteko elkarlana sustatzeko 25 urteko lana ospatzen dugu, eta azken urteotan gure ardatzetako bat Europako LHko beste erakunde batzuekin nazioarteko proiektuak

sustatzea izan da. Horrez gain, herritarrei eta gure ikasleei zerbitzuak eskaintzen dizkiegu, IkasEnplegu lan poltsa edo IkasGida orientazio zerbitzua kasu, eta etengabe garatzen ari gara prestakuntza-eskaintza eta LH aukerak AMPASen, ikasle potentzialen eta bizitzan zehar hezitzea bilatzen duten pertsonen eskura jartzeko ekimenak.

Zein izango da LHren etorkizuna?

LHren etorkizuna Duala da, hori da lehen gauza. Eta ez gara epe luzerako helburu batez ari. Lehen esan dudan moduan, Eusko Jaurlaritzak 2026. urtea jarri du helburutzat modalitate honetan LH guztia egiteko, eta dagoeneko frogatu du laneratze datu oso altuak dituela, % 60tik gorakoa. Era berean, etorkizuneko LH-a malguagoa izango da eta prestakuntza-ibilbide pertsonalizatuak sortzea ahalbidetuko du, eta arlo guztietan, STEAM barne, emakumezkoen talentua erakarriko duen prestakuntza izango da. Bilakaera horri etengabeko aurrerapen teknologikoarekin batera, batez ere Adimen Artifizialaren eta Energia Berriztagarrien alorretan, eta LH sistema egungo enpresabeharretara egokitzea, ikasleen enplegagarritasuna are handiagoa izan liteke.

Nola bultzatuko zenituzke gazteak

Lanbide Heziketa ikastera?

Esango nieke LHn euren bokazioari, lan-itxaropenei edo prestakuntza-ibilbideari egokitzen zaion bidea aurkituko dutela, eta oraintxe bertan enpresek esaten digutena da profil teknikoak eta goi mailako teknikariak behar dituztela. Eta laneratzetik haratago, prestakuntza honek eskaintzen duen malgutasuna nabarmenduko nuke, bide hau aukeratzeak ez baitio aterik ixten unibertsitateari, eta ikasketak bateratzea beharrezkoa den egoeretara egokitutako Lanbide Heziketa bat hartzeko bideak daudelako, partziala adibide, eskaintza edo urrutiko prestakuntza. LH guztientzako da.

B Global Talent, kanpoko talentua biltzen

Bizkaiko Foru Aldundiak sustatu eta Mondragon Team Academy-Mondragon Unibertsitateak garatutako ekimenak talentua erakarri eta garatzea du xede, tokian bertan zein Estatuan, berrikuntzarekin konprometitutako enpresen eskutik.

Nazioarteko talentuak Bizkaian izan zuen hitzordua otsailaren 24an, ostirala, B Global Talent ekimenaren babesean. Bizkaiko Foru Aldundiak bultzatu eta Mondragon Team Academy-Mondragon Unibertsitateak garatu du ekimena, talentua erakarri eta lurraldean garatzea sustatzeko. Enpresekin batera berrikuntza irekia sustatzea du programak xede. Hala, 12 herrialdeko 50 partaide baino gehiago bildu ditu, eta lan egin dute Eroski, Datua, Kutxabank, Ibermática, LABORAL Kutxa eta Orbea enpresek aurkeztutako erronkei erantzuteko. Enpresetatik askotariko berrikuntza-arloak proposatu dituzte: jasangarritasuna, adimen artifiziala, energia-efizientzia, antolaketa-prozesuen optimizazioa eta erabiltzaile-esperientzia.

B Accelerator Tower gunean -Bizkaia dorreko BAT eraikinean- egiten ari dira B Global Talent. Ekintzailetza- eta berrikuntzaekosistema horrek teknologiaren eremuko startupen, enpresen, inbertitzaileen eta partnerren komunitate zabala biltzen du. Otsailaren 9an, ostegunez, abiatu zen ekimenaren lehen atala, 36 orduko hackathonarekin. Hurrengo bi asteetan, bizkortzeeta trebakuntza-programa bat eta lantegiak egin dira, irtenbide berritzaileei proiektu itxura emateko. Programa horren ondoren, taldeek proiektu berritzaileak jorratzen jarraitu dute enpresa partaideen eskutik.

Mondragon Unibertsitateko LEINN (Lidergo Ekintzailea eta Berrikuntza) Graduko

Haizea Diego Goikoetxea ekintzailea da proiektuaren koordinatzailea. Haren esanetan, "esperientzia aberasgarria eta trinkoa ari da izaten, eta ikaskuntza ugari ekarri du, ekintzaileen eta intraekintzaileen nazioarteko komunitate berria sortzeaz gain".

BAT, B Accelerator Tower

BAT, munduan ondoen konektatuta dagoen ekintzailetza- eta berrikuntza-ekosistema. Ezagutu zer den BAT komunitatearen kide izatea eta startup, enpresa, inbertsiogile eta munduko playerteknologiko nagusiekin batera haztea.

Baliabide hobeak. Aukera gehiago. Startup-a zein enpresa izan, balio erantsi handiko programa eta zerbitzu espezializatuetara iristeko aukera ematen dizu BAT-ek, zeure proiektua hurrengo mailara eraman dezazun. Startup, enpresa, inbertsiogile eta partner teknologikoen komunitate zabala. Ekintzailetza-zentro bat baino askoz gehiago. Nazioarteko 140 nodo baino gehiagorekin konektatutako komunitatea da BAT; bertan, elkarreraginean daude ekosisteman gako diren eragile guztiak, haztea eta aukera berriak bideratzea ahalbidetuko duten soluzioak sortzeko.

B Global Talent ekimenak 12 herrialdetako talentua bildu du Bizkaian

- Hazteko behar duzun guztia: Komunitateko kideentzat gako diren zerbitzu eta baliabideak identifikatzen eta errazten laguntzen dute BAT-en, kide bakoitza bere soluzioen eta negozioen garapenean zentratu ahal izan dadin.

Nolako eragilea zara? Eman begiratua, aztertu zer duten zuretzat eta gehien interesatzen zaizkizun partner-entzat.

- Eraman zure proiektua hurrengo mailara: Ez dago bi proiektu berdin; horregatik, behar duzun espezializazio-maila duten programak eskaintzen dituzte BAT-en, zure proiektuari bultzada eta azelerazioa emateko.

Ezagutu programa mota ezberdinak eta aurkitu zuri ondoen egokitzen zaizuna.

- Komunitate dinamikoa. Ezagutu BAT-en ekitaldiak eta jardunaldia. Horiei esker, aukera izango duzu ikasteko, gehien interesatzen zaizkizun sektoreetako liderrengana hurbiltzeko eta komunitateko kideak hobeto ezagutzeko.

BAT, ekintzailetzan eta berrikuntzan zentratutako eremu baten aldeko apustua: Bilboko ekonomia- eta finantza-erdigunean dago

BAT; leku estrategikoa da proiektuak garatzeko eta Europako hegoaldetik startup-ei bultzada emateko. Bizkaiak esparru politiko sendoa eta fiskalitate propioa ditu, eta ber-

tako administrazioak proaktiboak dira aukera ekonomiko, talentu eta inbertsio berriak sortu eta erakartzeari dagokionez.

- Zer dute zuretzat? Aholkularitza eta jarraipen pertsonalizatua, BAT tresnen bitartez zeure proiektua hurrengo mailara eraman dezazun. Aholkularitza eskaintzen dizute, eta zure proiektua bizkortzen lagunduko dizute.

Aholkularitza- eta bizkortze-zerbitzua

Urtean 20 aholkularitza-ordu doan startupentzat. Zure startup-ari hazten laguntzeko ibilbide-orria diseinatuko dute elkarrekin, eta zeure sektoreko hainbat profil profesional izango dituzu eskura. Bizkortze programak, matchmaking-a, nazioarteko mugikortasuna eta orotariko ekitaldiak. Baita hornitzaileekin harremana egiteko aukera, aholkularitza fiskal zein legala eta gestoriazerbitzua ere.

Merkatua zeure eskura

Matchmaking korporazioak eta berrikuntza irekia. Lider diren korporazio eta partner teknologikoekin partekatuko duzu denbora eta espazioa, zeure produktuak probatzeko, merkatuaren potentziala ezagutzeko edota erreferentziak eskuratzeko. Gainera, BAT komunitateari atxikita dauden korporazioek berrikuntza irekiko erronkak partekatuko dituzte eta beren beharrei erantzuteko gai diren startup-ak bilatuko dituzte.

Finantzaketa

Hazteko aukerak eta finantzaketa: BAT komunitateak aukera ematen du hainbat finantzaketa-eragilerekin harremana egiteko. Laguntza eta babes publikotik hasi, eta inbertsio-fondoen kapital pribatura bitarte; business angel eta crowfunding plataformez osatutako sare oparoa izango duzu eskura.