eWorld aldizkaria -DIGITAL GENERATION 0036

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK

SAIOLANArrasateGoiru Kalea, 1 Edif. A 4º943 712 072

BIC GIPUZKOA ARRASATEArrasateGoiru Kalea nº 1, Edificio A 4º943 712 072

BIC BIZKAIA EZKERRALDEABarakaldoAvenida Altos Hornos de Vizcaya nº 33944 184 100 KBI DIGITALBilboMatiko Kalea nº 6944 205 379 DEUSTOKABIBilboUnibertsitate Etorbidea nº 24944 139 108 ZITEK BILBAOBilboT.S. de Ingenieros de Bilbao, Urquijo s/n 2ª planta946 013 936 BEAZ BIZKAIABilboSabino Arana Etorbidea nº 8944 395 622 IKERBASQUEBilboMaría Díaz Haroko Kalea nº 3944 052 660 SPRI, S.A.BilboEdif. Plza. Bizkaia Alameda Urquijo nº 36 4ª Planta944 037 000 BILBAO LAB COWORKING BilboDone Bikendi Kalea, 5946 941 104 BILBO COWORKINGBilboAvda. Ferrocarril, 10688 684 348 EHUB! COWORKING PLAZA DEL GASBilboQuintana, 4946 212 930

ALZOLA COWORKINGBilboCalle Pablo de Alzola nº 2946 854 652 ESPACIO OPENBilboDeustuibarra, 70 A944 751 275 THE MAKERYBilboUribitarte Pasalekua nº 3946 033 596

BIOOK ELKARTEABilboBilbao Berrikuntza Faktoria. Uribitarte Kalea,6633 576 323 BIC BIZKAIADerioAstondo Bidea, Edificio nº 612944 030 606

AMARA COWORKINGDonostiaC/ Maestro Santesteban, nº 3 4º943 474 660 BIC GIPUZKOA BERRILANDonostiaMikeletegi Pasalekua nº 83943 000 999

KUTXA KULTUR ENEADonostiaPº Duque de Mandas nº 52943 001 217

IMPACT HUB DONOSTIADonostiaAndre Zigarrogileak Plaza nº 1 Planta 3943 458 485

GALERNA STUDIODonostiaAmetzagaña Kalea nº 25608 001 406 COSPACESSDonostiaFederico García Lorca nº 2 bajo943 320 369 BERRIUP ACELERADORA DE STARTUPSDonostiaZuatzu Kalea, 7 Bajo 1 943 942 117 LABE-DIGITAL GASTRONOMY LABDonostiaPlaza de las Cigarreras, 1676 450 580 ASUAKOWORKINGErandioEdificio Enekuri Dpto. 9609 505 216 EIBAR COWORKINGEibarTxikito de Eibar nº 8 bajo688 734 292 COWORKING KABITANHondarribiaDonostia Kalea nº 25620 557 404 COWORKING IRUNIrúnHospital Santa Margarita Kalea nº 1843 630 967 KOMOREBI COWORKINGIrúnLetxumborro Hiribidea nº 92630 202 866 WELINK COWORKINGLeioaPaseo Landabarri nº 1 Dpto. 103944 979 301 INIZIAVitoria-GasteizAvenida Miguel de Unamuno nº 3945 014 500 SENDA15 COWORKINGVitoria-GasteizSan Prudencio Kalea nº 6945 138 264 COCUBO COWORKINGVitoria-GasteizCubo Kalea nº 1945 562 267 GUREKIN COWORKINGVitoria-GasteizPaseo Juan Pablo II nº 32 bajo945 254 122 CO-VI COWORKING VITORIAVitoria-GasteizSalvador de Azpiazu Ibilbidea nº 13676 938 803 COWORKING VITORIA - OFIWORKINGVitoria-GasteizBrusela Hiribidea nº 3945 711 960 HUB GASTEIZVitoria-GasteizPintore Kalea nº 13945 710 670 2GETHERVitoria-GasteizBulevar de Mariturri Kalea nº 42945 148 442 BIZIAVitoria-GasteizFloria Kalea nº 60945 139 560 METXA - EMPRENDEVitoria-GasteizCalle San Prudencio nº 6 2ª Planta945 032 674 CEINNoainPlaza Cein, nº 5848 426 000

BIC ARABAMiñanoCalle Albert Einstein nº 15945 298 282 COWORKING MUTILVAMutilva AltaCalle Nueva nº 8 Oficina 11948 983 399 ORIZONTIruñaAvenida Carlos III nº 36 1º848 421 942

SODENA DESARROLLO DE NAVARRAIruñaAvenida Carlos III el Noble nº 36 3ª Dcha.848 421 942 LA TIERRA COLABORAIruñaCalle Larrabide nº 21626 888 185 COCOWORKING PAMPLONAIruñaSan Pedro nº 43948 383 808 AGORA COWORKINGIruñaAvda. Marcelo Celayeta nº 75 2ª Pl. Nave AA3 Ofic 34672 177 693 TALLER 14 COWORKINGIruñaCalle Emilio Arrieta nº 11 Bis Piso 7 Pta. 2686 831 760 COWORKING EL CUBO BLANCOIruñaPascual Madoz nº 5646 422 742 CENTRO GEOINNOVAIruñaC/ Luis Morondo Urra nº 8 bajo A948 117 137 INNOBASQUEZamudioC/Laida Bidea nº 203944 209 488

EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILAREN DIRULAGUNTZA (HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA)

EDITOREA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Recalde, 27, 2 solairua, 2 Bulegoa 48009 Bilbo

MATERIALAK BIDALTZEA ETA KONTAKTUAK: Particular de Ategorrieta, 2 Baxua, 10 Lokala. 20013 Donostia. Tfnoa.: 943 053 488

http://www.elperiodicouniversitario.com posta-e: asun@europedigitalhub.eus Lege Gordailua: BI-2079-2017 ISSN: 2603-6207

UPV/EHU

Ekonomia eta Enpresa Zientzien

Fakultatea. Lehendakari Aguirre

Etorbidea, 83. 48015 - BILBAO

Tel.: (+34) 946 013 651/ 652

E-maila:cde@ehu.eus http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea

Liburutegi Unibertsitarioa

Ramón Rubial, 1. 48009 - BILBAO

Tel.: (+34) 944 139 417

E-maila: begona.prado@deusto.es http://www.iee.deusto.es

Nafarroako Unibertsitatea

Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa. 31080 IRUÑA Tel: 948 425 634

E-maila: cee@unav.es

EUROPE DIRECT CEDERNA

GARALUR. NAFARROA

Barriobide, 40, 001 bulegoa 31013 ANSOAIN

Tel.: 948 206 697

E-maila:europadirect@cederna.es

EUROPE DIRECT HAZI

Granja Modeloa,z/g 01192 ARKAUTE

Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es

EUROPE DIRECT BIZKAIA

Simón Bolivar Kakea, 8B 48010 BILBAO Tel.: 946 072528

E-maila: europedirect@fundacionede.org http://www.europedirectbizkaia.org

EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu, dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECT DONOSTIA Prim kalea,14 2D 20006 DONOSTIA Tel.: 943 470 962

E-maila:europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net

Informazioa, orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

BILBOKO UDALAK DIRUZ LAGUNDUTAKO PROIEKTUA DA,ORDEA,BERE EDUKIA ERAKUNDE ONURADUNAREN ERANTZUKIZUN ESKUSIBOA DA

KOORDINATZAILEAK: Jon Lasa eta Irene Urizar. LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa, Irene Urizar, Lourdes Sánchez, Unai Urizar eta Cristina Domínguez. DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa. ARGAZKIAK: Cristina Domínguez, Irene Urizar eta Freepik.

KOLABORATZAILEA: Universitario Vasco Navarro S.L.

PUBLIZITATEA: Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/ Nafarroa: 629 229 185

Xiaomi-ren mugikor ultraekonomiko berria

Redmi A sorta, zalantzarik gabe, merkatuko merkeenetako bat da, prezioa erakargarri nagusitzat duela. Eta modelo horiek normalean 100 euro ingurutan saltzen dira; beraz, edozein kontsumitzailerentzat oso tentagarriak dira dudarik gabe, eta are gehiago smartphone batetik espero dezakegun guztia eskaintzen dutela kontuan hartuta. Orain badirudi Xiaomik gama horren aldeko apustua egin duela berriro, eta modelo berri bat kaleratzekotan da. Hau filtrazio labur batean ikusi da, eta horrek argi uzten du merkatura iristeko gertu dagoela.

Zein da mugikorra?

Xiaomiren estreinaldi baten aldaera izango den telefono bati buruz ari gara, Redmi A3.

Zehazki, iturriak beste barne-iturri batzuei esker aurkitu du informazioa, testu batean detektatu ahal izan baitute, Redmi A3x izenarekin. Eta baita izango dituen bi modeloak ere, 24048RN6CG eta 24048RN6CI; beraz, RAM eta barne-biltegiratzearen bi aldaera izango dituela espero da.

Gizmochinaren arabera, modelo hauek modelo honen bere garaiko abiarazteari buruzko zenbait informazio erakusten dute. Zehazki, hasi berri dugun apirila honetan martxan jartzea aurreikusten da, horixe dio ereduak, non 24 eta 04 zenbakiak bata bestearen atzetik, martxan jarriko diren urteari eta hilabeteari erreferentzia eginez. Bestalde, G eta I letrek, iturriaren arabera, Indiako eta Global merkatuan merkaturatuko direla esaten digute, eta horrek esan nahi du Redmi A3x noizbait Espainian abian jartzea espero dezakegula.

Zer espero dezakegu

berarengandik?

Beno, erabat ezezaguna da, izango dituen hardware edo zehaztapen teknikoei buruz ez baita ezer filtratu. Baina Redmi A3-ren oso antzeko oinarria duen telefono mugikorra izango dela espero da, aldaketa zehatz batzuekin. Baliteke telefono mugikor berdina izatea, beste prozesadore batekin. Ez litzateke arraroa izango orain duen Helio G36ren ordez, G99 batera edo antzeko oinarrizko Snapdragon batera salto egitea. Gainera, ez litzateke arraroa izango bere kamerari hobekuntzaren bat ekarriko balio, sentsore nagusi apur bat handiagoarekin, 8 megapixelak atzean utzi eta 13 megapixelera salto eginez. Zalantzarik gabe, hobekun-

tza bat jasotzeko bi alderdiak dira, gainontzeko ataletan prezio honetan ezer gutxi eskain daitekeelako. Telefono mugikor handi batez ari gara, 6,71 hazbeteko pantaila duena, baita 5000 mAh-ko bateria handia eta banda bikoitzeko Wi-Fi ere.

Xiaomi Redmi A3

Bestetik, Xiaomi-k bere telefono mugikor merkea iragarri zuen otsailean, Xiaomi Redmi A3. Terminalak Redmi A2-ren Redmi A lineari jarraitzen dio, MIUI edo HyperOS izan beharrean, Android Go-n oinarritzen dena. Xiaomi Redmi A3, beraz, Android hutsa, ia aldatu gabea den Xiaomi mugikorra da, zehaztapen apal samarrak eta haien araberako prezioa dituena, baina diseinu erakargarria duena.

Xiaomi Redmi A3: fitxa teknikoa

- Pantaila: LCD 6.7"; HD+; 90Hz; Corning Gorilla Glass 3.

- Dimentsioak eta pisua: 168,3 x 76,3 x 8,32 mm.; 199 g.

- Prozesatzailea: Helio G36.

- RAM: 3/4/6 GB.

- Biltegia: 64/128 GB; MicroSD 1TB arte.

- Aurreko kamera: 5MP.

- Atzeko kamera: 8MP; Lente gehigarria.

- Bateria: 5.000 mAh; Karga 10W.

- Sistema eragilea: Android 14.

- Konektibitatea: LTE; Wi-Fi 5; Bluetooth 5.3; Minijack.

- Bestelakoak: Hatz-marken irakurgailua alboan.

- Prezioa: 105 euro aldatzeko.

Xiaomi, baina MIUI edo HyperOS gabe

Xiaomi-ren Android One esperimentua Xiaomi A3-rekin amaitu zen (oraingoz, behintzat), baina Android Go esperimentuak beste urtebetez jarraitzen du Xiaomi Redmi A3 berriaren aurkezpenarekin, Android 14 Go Edition-ekin. Horrela, Android stocketik ger-

tuago dagoen sistema eragilea dute, nahiz eta oraindik barne aplikazio batzuk barne hartzen dituzten, hala nola Teléfono aplikazioa.

Xiaomi Redmi A3 merkea da; beraz, zehaztapenak mugatuta daude. Aurrean, 6,7 hazbeteko LCD pantaila bat dauka, HD+ bereizmenarekin eta 90 Hz-ko freskatze-abiadurarekin. Haren goiko aldean 5 megapixeleko aurreko kamera dago, tanta formako koska batean.

Atzean, Redmi A3-k larruzko testura akabera eta kamera modulu erraldoi eta zirkularra ditu, 8 megapixeleko lente nagusi batekin eta ezaugarri ezezagunak diren beste euskarri bat duen lente batekin. Xiaomi Redmi A3-k MediaTek Helio G36 bat muntatzen du, 3, 4 edo 6 GB RAM eta 64 edo 128 GB biltegiratze parekatuarekin aukeran, 1 TB arteko MicroSD bat erabili ahal izateaz gain.

Bateriari dagokionez, Redmi A3-k 5.000 mAh-ko bateria du 10W-ko kargarekin eta kargagailua sartzen du kaxan. Datu nabarmena da terminalak pizteko botoian hatzmarken irakurgailua duela.

Xiaomi-ren lehen auto elektrikoa

Gaur oso hitzordu garrantzitsua dugu Xiaomirekin. Bai, egia da Xiaomi SU7 ofiziala dela duela hilabete batzuetatik, baina xehetasun asko falta ziren agerian jartzeko, Xiaomiren lehen auto elektrikoak izango duen prezioa, esaterako.

Bada, Lei Jun Xiaomiko zuzendari nagusiak Xiaomi SU7 ofizialki aurkeztu du egunotan, auto elektriko hori Tesla Model S eta Porsche Taycan-en arerio handia dela baieztatuz. Are gehiago, Xiaomi SU7ren prezioak aho zabalik utziko zaituela kontuan hartzen badugu.

Xiaomi SU7k erdia baino gutxiago balioko du

Bere alde izugarriaren ideia bat emateko, Xiaomi SU7 merkeenak 27.700 euro inguru balio du trukean. Tesla Model S merkeenak 94.990 euro balio ditu. Bai, Xiaomiren irtenbideak baino hiru aldiz gehiago.

Beraz, argi dago Xiaomi SU7 hau Txinatik irteten bada, eta Xiaomiren zuzendari nagusiak hala baieztatu du, salmentak izugarrizko arrakasta izango duela. Bi tonu urdin ilunetan, laranjan, berdean edo lilan eskuragarri dago, hainbat bertsiotan dago. Bost eserleku eta kirol itxura dituen berlina elektrikoa, baita 21 hazbete arteko pneumatikoak, LED faro moldagarriak eta 295 HP eta 664 HPko bi bertsio dituena. Nabarmendu barruko xehetasunak, hala no-

la, edukia ikusteko atzeko eserlekuetako pantailak, 50 W-ko haririk gabeko kargagailua, 16 hazbeteko pantaila zentrala 3K bereizmenarekin eta askoz gehiago. Konektaturiko auto bat, oharkabean pasako ez dena. Potentziari dagokionez, Xiaomi SU7 265 km/h-ko abiadura maximoa lortzen du 0 eta 100 km/h arteko azelerazioa du 2,78 segundotan. Porsche Taycan Turboren 2,93 segundoak gainditzen dituen zifra.

Eta kontuz bere autonomiarekin, Xiaomi SU7 merkeena 700 kilometrora iristen baita, eta SU7 Max modeloan 810 kilometrora, berriro ere Tesla Model S (715 km) eta Porsche Taycan Turbo (741 km) gainetik. Gogora dezagun Xiaomi auto elektriko honen arerioak direla, beraz meritua bikoitza da. Eta bere karga azkarrak ez zaitu hutsik egingo, SU7 486 V-ko kargarekin iristen baita.

Xiaomi SU7 ofiziala da orain: Xiaomi auto elektrikoaren modeloak, koloreak, prezioak eta erabilgarritasuna

Xiaomi SU7-ren erabilgarritasuna eta prezioa

Txinara jada iristen ari den ibilgailu harrigarria. Noski, Lei Jun-ek berretsi du Xiaomi SU7 beste herrialde batzuetara iritsiko dela, baina momentuz ez du datarik eman. Eta zenbat balio du auto elektriko honek? Haluzinatu egingo zara.

- Xiaomi SU7 700 kilometroko autonomiarekin eta 210 km/h-ra arte 27.700 euro inguru truke.

- Xiaomi SU7 Pro 700 kilometroko autonomiarekin eta 240 km/h-ra arte 31.500 euro inguru truke.

- Xiaomi SU7 Max 800 kilometroko autonomiarekin eta 265 km/h-ra arte 38.500 euro inguru truke.

Eromena Xiaomi-ren lehen autoarekin

Kotxe elektrikoek merkatu kuota handitzen jarraitzen dute pixkanaka, nahiz eta gero eta zalantza gehiago izan. Azpiegitura argi eta defizitarioak, bere prezio altua eta auto horien birsalmenta-balio txikiak sektorea erronka garrantzitsuei aurre egitera eramaten ari da, sendotzea ere lortu duenean. Baina badira segmentu honi beharrezko laguntza eman diezaioketen ekitaldiak, eta hori da beste segmentu batzuetako kontsumitzaile tradizionalak eta teknologia zaleak erakartzeko gai diren fabrikatzaileak bertan sartzea. Horixe da Xiaomiren kasua, zeinak bere lehen auto elektrikoa kaleratu berri du, SU7, Txinan benetako iraultza eta eromena suposatu duen gailua, non dagoeneko salmenta errekorrak hautsi baititu 24 ordutan soilik.

SU7-k salmentetan arrakasta izan du

Eta salgai jarri zen Txinan lehen Xiaomi autoa, itxaropen logikoarekin, marka hori Txinan Applek Estatu Batuetan izan dezakeen onarpen berdina duelako. Horrekin guztiarekin, Xiaomi-k bere autoaren 90.000 unitate baino gutxiago saltzea lortu zuen 24 ordutan, eta horrek erakusten du fenomeno soziala dela, bi faktoreren bidez soilik azal daitekeena.

Xiaomi-k berak Txinako merkatuan duen tirada, eta, bigarrenik, auto honen errendimendu, prezio eta diseinu harremana bikaina da eromen hau ulertzeko. Eta hainbat akaberatan jarri da salgai, eskuragarriena 28.000 euro ingururen truke. Beste bi bertsio daude, Pro eta Max, hurrenez hurren

31.000 eta 38.000 euroko prezioak dituztenak. Horri kotxe honen itxura Taycan baten antzekoa dela gehitzen badiogu, azken 24 orduetan ezagutu diren emaitzak izateko haztegia dugu.

Horrek auto berri hau Tesla Model 3-ren prezioaren azpitik kokatzen du, eta hori, zalantzarik gabe, erronka bat da Elon Musken taldearentzat, kontuan hartuta Txinako enpresak fabrikatzen duen lehen autoa dela, eta, gainera, denbora errekorrean, hiru edo lau urte iraun duen garapen batekin. Bertsio hauek batez ere baterien eta motor elektrikoen arabera bereizten dira, ibilgailuan diru gehiago inbertitzen dugun heinean potentzia eta autonomia gehiago eskaintzen baitute.

Gaur egun merkatura iritsi diren modeloak 700 kilometrotik gertuko autonomiarekin hasten dira, nahiz eta jakin badakigun errealitatean inoiz ez direla kopuru horretara iristen. Kontuan hartzen badugu fabrikatzaileak 2024an auto honen 100.000 unitate inguru saltzea espero zuela, nabaria da ia dagoeneko bete duela helburua lehen egunean.

Trek Fetch+2 probatzen

Trek Fetch+2ra igo gara, 'long tail' kargako bizikleta elektrikora, Bosch laguntza-multzo batekin hornitua eta 200 kilora bitarte garraiatzeko gaitasuna duena. Tamaina txikiko makina, oso eraginkorra eta itxura oso deigarria eta erakargarria duena. Kargatu eta aurrera! Duela urtebete pasatxo Trek-ek bizikleta-familia berri bat aurkeztu zuen bere katalogo zabalean. Eta ez, ez zen errepideko makina bizkorren edo mendiko bizikleta elektriko ausarten bilduma bat gehiago, oso bestelakoa eta, ustez, bizigarria den zerbait baizik: haren kargako bizikleten lehen gama.

Fetch izenarekin (euskaraz bilatu edo ekarri esan nahi du), Wisconsin-eko markak bi aldaera plazaratu zituen: Fetch+4, aurrealdeko kutxa eta lau ume garraiatzeko ahalmena duen kargako bizikleta, eta Fetch+2, buztan luzeko kategorian sartzen den modelo bat, heldu bat edo karga handia garraiatzeko egokitu eta prestatu dena.

Fetch+2 Trek bezalako marka batengandik espero zenukeenaren araberakoa al da?

Hain polifazetikoa eta praktikoa al da kotxe bat ordezkatzeko? Eta, azken batean, aukera ona al da bere prezioarekin, hau da, 4.999 eurorekin gomenda dezakeguna?

Denetarik eta askoz gehiago kontatuko dizuegu.

Goranzko sektore bat konkistatzeko

Baieztatuta: zama bizikletak hemen daude, eta, zalantzarik gabe, hemen dira geratzeko. Frantzian, esaterako, 33.000 baino gehiago saldu ziren 2022an, aurreko urteko kopuruak bikoiztuz. Alemanian, merkatua are handiagoa da: 2022an 212.000 zama-bizikleta baino gehiago saldu ziren, saldu zirenak baino ia 200.000 gehiago, adibidez, bost urte lehenago, eta horrek berresten du historian hazten ari den nitxoetako bat dela, bizikleta merkatu estuarena. Baina bada gehiago: Estatu Batuetan, adibidez, zama bizikletaren merkatuak 600 milioi dolar inguru sortu zituen 2021ean, eta datozen urteetan 1.000 milioi dolar gainditzea espero da.

Fetch+2 gorria, gris metalikoa eta urdin-berdexkan daude eskuragarri. 'Laba gorria' benetan deigarria da begientzat

Datu oso-oso interesgarriak, eta, dudarik gabe, fabrikatzaile handiak indarrez sartzera eraman dituzte nitxo honetan, eta, horrez gain, orain arte bizikletarako dirukopuru handiak inbertitzeko errezelo handiagoa zuten biztanle-sektoreetan sartzeko aukera eman dezakete, esaterako, emakumeak (Herbehereetako zama bizikleta erabiltzaileen erdia baino gehiago

emakumeak dira) edo, jakina, furgoneta bat ordezkatu dezaketen enpresa txiki eta ertainak.

Trek bezalako marka batek galdu ezin zuen aukera, eta horretarako, esaten dugun bezala, iaz bi modelo kaleratu zituen, bata aurrealdeko kargarekin (Fetch+4 deritzona) eta buztan luze hau, garraiatzeko ahalmena duena. 200 kilo (bizikleta eta txirrindulariaren pisua gehituz) eta 1,90 metro pasatxoko luzera, ohiko bizikleta baino 20 edo 25 zentimetro luzeagoa izango litzatekeena. Biak, noski, Boschek emandako laguntza elektrikoarekin.

Trek Fetch+2, esaten dugun bezala, buztan luzea da, edo beste era batera esanda, hiriko bizikleta trinkoa, gurpil txikiekin baina atzealdean marko luzanga batekin, zamaeremu on bat hartzeko aukera ematen diona. Emandako unitatea gorriz dago, eta lehen begiratuan maitemintzen da norbait: oso alaia eta, noski, deigarria. Arreta handia erakartzen duena ere, noski, gauzak garraiatzeko lau tiraderak dira, eta jende askori buruz harrituta buelta eman dutenak.

Aukerako elementuak diren tiradera horiek alde batera uzten baditugu, Fetch+2 bizikleta oso-oso ederra dela iruditzen zaigu eta, zalantzarik gabe, zerbait praktikoa eta funtzionala ere itsusia edo gaizki zaindua izan behar ez dela baieztatzen du. Mailegatutako unitatea gorri bizian dago, markak Lava Red gisa definitzen duena, baina Galactic Grey (nahiko diskretuagoa) eta urdin berdexka deigarrian ere eskuragarri dago. Nire gusturako behintzat, gorriak irabazten du lur jota.

Diseinu jasanezina

Diseinuari dagokionez, eta aurrealdetik hasita, urkilak sendotasun handia ematen du, eta marko zabaletik luzatzen da, besteak beste, bateria hartzen duelako. Markoak barra baxua du, logikoa eta oso erosoa den

zerbait igo eta kentzeko, eta helduleku gisa funtzionatuko duen barra bat dauka eta altxatu behar badugu oso erabilgarria izango dena. Hala ere, ez da oso gomendagarria leporako edo bizkarrerako, bizikleta astuna baita (zehazki, eta kargarik gabe, 31 kilo ingurukoa).

Katearen babesak, arrazoi praktikoez gain eta oso estimatua, funtsean ezkerreko hanka ez zikintzeko, diseinua apur bat arintzen du plastiko beltzez egina baita, baina honen diseinuaren benetako gakoa bizikleta atzeko erdi osoa da, non kargatzeko gunea dagoen. Trek-ek dena aluminiozko markoarekin elkartzea aukeratu du, lau gurutze-barrarekin, osotasunaren sendotasuna bermatzeko. Diseinuak Riese & Müller Multitiker-arena gogorarazten du, nahiz eta bi zati erabiltzen dituen, horietako bat markotik kanpo, edo Tern GSDrena, baina Trek-ena garbiagoa iruditzen zaigu.

Laburbilduz, lerroak oso garbiak dira, eta horrek sinpletasuna eta sendotasuna transmititzen ditu. Pintura-akabera bikaina da, motorra oso integratuta dago erdiko zatian, eta praktikotasun nabarmena duen bizikleta izan arren, oso ederra eta deigarria da. Gainera, eta hori garrantzitsua da, nahiko trinkoa da, luzera behintzat, ia bizikleta arrunt bat bezain maniobragarria da.

Adimen Artifizialaren Legea: horrela babesten da Europa

Denbora izango da erabakiko duena Europaren historia aldatu dugun edo beste behin ere enpresa eta erakunde berritzaileak zapaldu ditugun gainerako herrialdeekin lehiatu ezin diren arauen aurrean.

Europako Parlamentuak Adimen Artifizialaren Europako Erregelamendua onartu du. Prentsan irakurritakoaren arabera, mugarri historikoa den araudia, adimen artifizialeko berrikuntzaren etorkizuna markatuko duen datu garrantzitsua, Europar Batasunari dagokionez behintzat, eta beste herrialde batzuetarako bidea erakutsiko duena beren araudian.

Hala ere, asko dira dena hain ederra ez dela edo ospatu behar ez dela uste duten ahotsak. Uste dute Europa zaharra berriro ere giltza jartzen ari dela munduko superpotentzien eta haien multinazional ahalguztidunen aurrean, Adimen Artifizialaren us-

tezko arriskuen aurrean hainbeste eskrupulu edo zirrikiturik gabe garatzen utziko diotenak eta, ondoren, komeni dena debekatu edo arautu. Alegia, berriz ere jango dute pastela, pozoitutako pastela bada ere, nahiago izan baino Julio Zesarri labankada eman eta AA hau Erroma burdinazko ukabil batekin gobernatzen duen eta herritarren oinarrizko eskubideak zapaltzen dituen enperadore bihurtzea. Beraz, Europar Batasuna ondo ari al da? Mugarri historiko honengatik zoriondu behar al dugu geure burua? Erromaren (Europa) historia aldatu dugun edo beste behin ere Europako enpresa eta erakunde berritzaileak zapaldu ditugun erabakiko duen garaia izango da, munduko gainerako herrialdeekin lehiatu ezin diren arauen aurrean.

Aurrekari horren aurrean, Europar Batasunak onartu duena (eta azken testua benetan ezagutu ezean) ez da teknologia zentzu hertsian arautzea, adimen artifizialari eman dakizkiokeen erabilerak baizik. Azkar, eta ziur aski konplexua den araudi bat zehazten joan gabe, esango dugu, Adimen Artifizialaren sistema zer den Europar Batasun osorako definizio argia ezartzeaz gain, gure eskualdean zuzenean debekatuta izango diren erabilera jakin batzuk izango direla.

Arrisku onartezineko Adimen Artifizialak daudela uste da, beraz, debekatuta egongo dira, hala nola, pertsonen puntuazio sozialarekin, haien manipulazioarekin, lanean emozioen aitorpenarekin edo aurpegi-ezagutzarekin denbora errealean eta urrunetik lotutakoak, eta beste batzuk. Arrisku handia izango duten erabilerak (esaterako, estatuetako azpiegitura kritikoei dagozkienak, edo hezkuntza

eta/edo lanbide arloetara zuzenduta daudenak eta horietarako sarbidea zehazten dutenak, etab.) edo arrisku txikia (esaterako, gaur egun ezagutzen ari garen Adimen Artifizial Sortzaileetako asko) AA horren erabileren araberakoa. AA teknologia ezarri nahi duten garatzaileek edo enpresek arrisku-analisi bat egin beharko dute martxan jarri aurretik. Noski, araudiak milioi euroko zigor garrantzitsuak ere jasotzen ditu araudi hori betetzen ez duten erakundeentzat. Araudiaren negoziazio fasean zehar bataila-zaldi bat izan da biometria, teknologia hau bai herrialdeek bai enpresek segurtasun gaietarako erabiltzea, pertsonen identifikazioa denbora errealean eta egiten diren erabilera ezberdinekin. "Ispilu beltza"ren atal ugari ikusi ditugu Europan seriean gertatutako gertaera apokaliptikoei aurrea hartzen saiatzeko. Zalantzarik gabe, AAaren garapenean oso une hasiberrian gaude eta agian garaia da gelditzeko eta kontuan hartzeko garaia gizarte gisa, edo hobeto esanda, ia gizadi gisa, nola bizi nahi dugun algoritmoekin, haiei askatasuna emanez gero eragina izango duten, gertatu diren industria-iraultza desberdinak gainditzen dituena gure bizitzan.

Europan debekatuta egongo dira adimen artifizialaren erabilera jakin batzuk

Hiritarrak babestu

Legebiltzarrak Adimen Artifizialaren Legea onartu zuen, segurtasuna eta oinarrizko eskubideen errespetua bermatzen dituena berrikuntza sustatzen duen bitartean. 2023ko abenduan estatu kideekin izandako negoziazioetan adostutako Erregelamendua Europako Parlamentuak aldeko 523 bo-

torekin, kontrako 46rekin eta 49 abstentziorekin onartu zuen. Oinarrizko eskubideak, demokrazia, zuzenbide-estatua eta ingurumen-iraunkortasuna arrisku handiko AAtik babestea du helburu, berrikuntza bultzatuz eta Europa sektoreko lider gisa ezarriz. Erregelamenduak betebehar batzuk ezartzen ditu AArentzat, izan ditzakeen arriskuen eta eragin-mailaren arabera.

Debekatutako aplikazioak

Arau berriek herritarren eskubideak urratzen dituzten adimen artifizialaren aplikazio jakin batzuk debekatzen dituzte, hala nola, ezaugarri sentikorretan oinarritutako kategorizazio biometrikoko sistemak eta Internetetik aurpegiko irudiak bereizi gabe harrapatzea edo zaintza kameretatik egindako grabaketak aintzatespen datu-baseak sortzeko. Emozioen aitorpena lantokian eta eskoletan, herritarren balorazio sistemak, polizia iragarlea (pertsona baten profila edo bere ezaugarrien balorazioan soilik oinarritzen denean) eta giza jokabidea manipulatzen edo pertsonen ahuleziak ustiatzen duten AA.

Segurtasun Indarren Salbuespenak

Segurtasun Indarrek identifikazio biometrikoko sistemak erabiltzea debekatuta dago, oso egoera zehatz eta ondo zehaztuetan izan ezik. “Denbora errealean” identifikazio biometrikoko sistemak babes zorrotzak betetzen badira soilik erabil daitezke. Esaterako, erabilera epe eta leku zehatz batera mugatzen da eta aldez aurretik baimen judizial edo administratiboa behar da. Kasu horietan, desagertutako pertsona baten bilaketa selektiboa edo atentatu terrorista prebenitzea izan daitezke. Sistema hauek gertatu ondoren erabiltzea arrisku handiko erabileratzat hartzen da, eta horretarako baimen judiziala behar da, delitu bati lotuta baitago.

Bizikleta estatiko bat baino gehiago

Bizikleta fisiko honen energiarekin hozkailua piztu, garbigailua jarri edo sakelako telefonoa kargatu dezakezu. "Fitness makina bat baino askoz gehiago", iragartzen dute euren sare sozialetan. Tukas EV Lituaniako startup-ak iraunkortasuna, eraginkortasuna eta kirola uztartu ditu ariketa-gailu bakar batean: HR BANK, energia gordetzen duen bizikleta estatikoa, ordenagailu eramangarria kargatzeko, antzerki obra oso baten energia elikatzeko edo gela bat argitzeko erabil dezakezuna.

HR BANK izenekoak dira, Tukas EV startupak pedaleatzerakoan sortzen duzun energia gordetzeko diseinatutako gailuak. Bizikleta horren 2 W-ko biltegiratzeari esker, zure telefono mugikorra kargatu, hozkailua hiru egunez piztu edo bost garbigailu martxan jarri ahal izango dituzu.

Aurtengo urtarrilean, bi HR Bank bizikletak antzezlan

oso baten energia elikatu zuten Lituaniako Antzoki Dramatiko

Nazionalean

Imajina al dezakezu pedalei eman eta, zure ahaleginari esker, bonbilla bat piztea edo sakelako telefonoaren bateria kargatzea? Bada, proiektu honekin guztiz posible da: Lituaniako Antzerki Dramatiko Nazionalean antzezlan oso bat ere egin ahal izan da bi antzezle nagusiek bizikleta horietan sortutako energiari esker, jakinarazi du Euronewsek. Antzezlanak A Play for the Living in a Time of Extinction izena zuen eta Miranda Rose Hall antzerkigile estatubatuarrak idatzi zuen. Bakarrizketa moduan, Lurraren istorioa kontatzen du, bere espezie ezberdinen sorrera eta desagerpena azalduz eta munduko seigarren desagerpen masiboaren atzean gizakia dagoela gogoratuz. STAGES ekimenaren baitan (Sustainable Theatre Alliance for a Green Environmental Shift), antzezlana herrialde bakoitzean eszenaratzea da ideia guztiz tokiko baliabideekin, eta horretarako Rose Hall-ek berak eta

Katie Mitchell zuzendari britainiarrak moldatu dute pieza, antzerki-esperimentu honek "kultura-sektoreak jasangarritasun kontzeptuarekin duen elkarrekintza" berriro irudikatzen duela bilatuz.

Eszenatokiko jendeak sortutako elektrizitatea soilik erabiltzeko konpromisoa betez (150 watt arte), Lituaniako produkzioa bi aktorek elikatzen dute bizikletan: pedalei esker 15 minutu besterik ez litzateke telefonoa kargatzen, eta hiru ordu pedalei esker, berriz, nahikoa energia sortzen dute ordu eta erdiko emanaldirako.

Hau da zure gailuak kargatzeko etorkizuneko bizikleta fisikoa

Bere ezaugarri eta funtzionalitateen artean, Lituaniako startup honen kirol-bizikletak -HR Bank M2000- 2 kW-ko ahalmena du eta ia edozein irteera-gailutara konekta daiteke. Pedalak egitean sortutako energia gordetzen du. Pisuari dagokionez, 46 kilo ditu. Eta jasangarritasunaren ildotik, birziklatutako materialekin egina dago.

Gainera, pertsonalizazio maila handia du, hiru bertsiorekin: Popular, Light eta Luxury. Bere hasierako prezioa 2.964 eurokoa da eta 3.236ra irits daiteke. Brujula Bike-ren arabera, marka laugarren bertsio batean ari da lanean, non kontsumitzaileak nahiago dituen akabera, material eta koloreak uztartzen dituen.

Miniaturazko zentral bat bezalakoa da: 50 eta 300 W/h arteko elektrizitatea sor dezake pedalei esker. Gehienezko edukierari esker, bost garbigailu jarri, hozkailua hiru egunez piztea, ehun aldiz mikrouhin-labea edo 150 kafe zerbitzatzea ahalbidetuko luke. Kanpoko iturrietako energia ere gorde lezake, izan sare elektrikotik, sorgailu eolikotik edo panel fotovoltaikotik.

Pantailan, erabiltzaileak watt, kontsumoa edo bateria kargatzeko eta agortzeko beharko duen denbora egiaztatu ahal izango du, besteak beste. Irtenbide bat izan daite-

ke etxebizitzak eta eraikinak hondamendi naturaletan, gerretan edo sare elektrikorako sarbide eza urruneko kokapenetan energia hornitzeko.

Tukas EV

Tukas EV enpresaren historia ilusio handiarekin eta energia garbia sustatzen duten alternatiba ekologikoek energia berriztagarriek eta alternatiba ekologikoek duten ahalmenean hasi zen.

2010etik aurrera

Helburu horrekin 2010etik ari dira lanean, "Jonelis" auto elektrikoaren lehen bertsio lituanieraz sortu zutenetik. Zale talde txiki gisa hasi zen proiektu pertsonala izan zen, baina 13 urte baino gehiagotan askoz ere handiagoa bihurtu da. "Ez, guk ez dugu bizikleta asmatu, baina begira zein polita egin dugun!". Bere sorrera berria: HR Bank, pertsonen energia behar pertsonalak asetzeko sortu zutena. Hala ere, sortze- eta garapen-prozesu luze baten bidez, elektrizitate iraunkor osagarria edo babeskorrak behar global saihestezina dela konturatu ziren.

Robot laguntzaile baikor bat

Robot humanoideak etorkizuna izan daitezke, baina oraina txikienei dagokie, hanka txikiak dituztenei eta erabiltzaileei nolabaiteko laguntza emateko diseinatuta daudenei. Robot baikorra, Letianpai enpresako sormen-ingeniariek izendatu duten moduan, tramankuluaren zaleen arreta erakartzen ari da.

Lin Bin Xiaomiren sortzaile ohiak Letianpai izeneko startup berria sortu zuen, eta bere lehen produktu handia erabiltzaileen eskaerei erantzun eta jendearekiko elkarreraginen aurrean modu adierazgarrian erreakzionatu dezakeen robot bat da, Adimen Artifizialean (AA) oinarritutako bere softwareari esker. Mahaigaineko robotak 15 cmko altuera du eta bere burua 6 cm-ko diametroko pantaila zirkular batez osatuta dago. Gainazal lauetan mugikortasuna ematen dioten bi hanka mugikor baino ez ditu.

"Robot baikor" izenez ezagutzen den, tramankuluak lagun eta laguntzaile gisa funtziona dezake. Telefonoko aplikazio baten bidez Internetera konektatuta dago eta mikrofonoak eta sentsore haptikoak ditu erabiltzailearen argibideak ulertzeko. Konpainiaren arabera, robot txikia pertsonekin elkarreragiteko eta haien aldartea hobetzeko diseinatuta dago bere "zorioneko" esamoldeen bidez.

"Adimen artifizialaren benetako mahaikide den lehen robota da, entretenimendua, bizitza, ikasketak, lan konpainia eskaintzen dituena, haurrentzako enpresa bat da eta beste funtzio batzuk izango ditu", dio konpainiak ohar batean. Bere lehen promozio-bideoetan ikusten da Letianpai robotak erabiltzailearekin zuzenean elkarreragiten duela; tentsiotik askatzen saiatzen da eta zure osasuna hobetzeko abisuak ematen dizkizu.

Letianpairen robot baikorrak ez du funtzio aurreraturik elkarrizketa organikoa mantentzeko, baina eduki lezake produktuaren onarpena ona denez. Konpainiak bere sistema eragilea sortu zuen, GeeUI deitu zuten Android-en bertsio aldatu batean oinarrituta. Honek kodea kanpoko garatzaileen artean banatuko du, erabiltzaileek zein beste enpresek Asiako robotaren gaitasunak zabal ditzaten. Sustapen-materialean, Letianpaik dio bere produktuak IA duela, baina inon ez du zehazten zein adimen artifizialaren eredu integratzen duen, edo zer teknologiatan oinarritzen den.

Momentuz, gadgetak hiru interakzio modu ditu. Maskota elektronikoaren modua, hau da, robota mahaian zehar paseatzen erakutsiko du, erabiltzaileari barre eraginez eta prozesuan erlaxatuz; modu funtzionala, non laguntzaile birtual bihurtuko den, eta azkenik, modu hibrido bat eskaintzen du, non

funtzioak eta adierazkortasuna trukatzen dituen. Letianpai robota uztailaren 26an jarriko da salgai Txinako merkatuan eta 1.799 yuan edo 271 $ balioko du egungo kanbiotasaren arabera.

Android

Sistema eragileari Android deitzen zaio, baina egia da androide askorik ez duela, batez ere Googlek Android Things itxi zuenetik. Bidegabekeria hori konpentsatzeko, Xiaomi-ko zuzendari ohi batek sortutako startup berri bat Android-ekin duen "robot baikor" bat jartzear da.

Lin Minek, urtez etxerako Xiaomi produktuen ekosistemaz arduratu zena, hala nola, garbigailuak, hozkailuak edo xurgagailuak, beste ideia berri bat du etxetik ibiltzeko edo, gutxienez, mahai inguruan. Android robot txiki bat da, gurekin komunikatzeko erabil dezakeen pantaila batekin, ukituei erantzuten die eta baita haurtxoaren pausoak ematen ere.

Robot txiki bat Androidekin

Gaur egun Android produktu mota guztietan dugu, nahiz eta, hain zuzen ere, androide gehiegitan ez. Letianpai startup-aren sorrera berria ("optimists" gisa itzultzen dena) robot baikor bat da, eta bere izena, literalki, Desktop Optimist Robot da. Itxura zoragarria, robot txikiak Android barruan dauka eta aurrerantzean aplikazioak instalatzeko aukera emango digu, erabiltzaileei kontrol osoa emateaz gain bere firmwarea desblokeatuz aldatu nahi duenarentzat. Estandar gisa, "hankak dituen erloju adimendun bat" bezalako zerbait da, baina apur bat mugi daitekeen berritasunarekin, keinuak antzemateko eta "laztantzen" duzunean erreakzionatzen duen kamera dauka.

Konpainiak dagoeneko erakutsi ditu robot honen funtzio posibleetako batzuk, ordua erakustetik sare sozialetan dugun jarraitzaile kopurua esatera edo gure mugikorrera iristen diren jakinarazpenetan eta deietan

eguneratuta egoteko, gogoraraziz urteurrenak eta ekitaldiak eta gehiago, egun erloju adimendun gehienetan ditugun funtzioak. Robotak 15 zm inguruko altuera du eta emozioak erakutsi ditzake pantailako adierazpenak, koloretako LEDak eta hanken mugimenduak konbinatuz, USB-C bidez karga-tzen du eta Laguntzaile funtzioa (sinplea) du galderei erantzuteko, txineraz, esate baterako, zer tenperatura den jakiteko, eta antzekoak.

Barruan, GeeUI izeneko Android bertsio bat dago, bere sortzaileek irekia izan nahi dutena, ROM garatzaileek nahi duten moduan alda dezaten.

Robot baikorra Txinan salgai jarriko da esklusibo gisa Tmall merkataritza elektronikoko gunean 1.799 yuaneko prezioan, hau da, 229 euro truke-tasan. Momentuz ez dago bere nazioarteko salmentaren berririk. Konpainiak bere webgunean azaltzen du gailu hau "lehenengo Android mahaigaineko robota" dela, adimen artifizialaren gaitasunak integratzen dituena "aplikazio-eszenatokiak" egiteko "aukera mugagabeekin". Hori dela eta, berri nagusia elkarreragiteko moduak dira: keinuak ezagutzeko eta horien aurrean erreakzionatzeko kamera integratua, maitasun zantzuei erantzuteko eta galderak ere erantzun ditzakeen feedback haptikoa duen ukimen-sentsore bat.

Lenovo-ren ordenagailu berria: gardena

Lenovoren ordenagailu eramangarri gardena, zeinaren zurrumurruak aspalditik entzuten ziren Interneteko bazter guztietan, benetakoa da. Mobile World Congress izenekoan ikusi zen eta han probatu zen. Eta bere existentzia itxurak funtzionaltasuna gaindi dezakeela dioen asmoenadierazpena da.

Azken Mobile World Congress 2024ko gailurik ezagunenetako bat Lenovoren pantaila gardeneko duen ordenagailu eramangarriaren 'kontzeptua' izan da, zalantzarik gabe.

Lenovo ThinkBook Transparent Display Laptop Concept izenekoak, 17,3 hazbeteko MicroLED pantaila hornitzen du eta 1.000 nits-eko distira maximoa lortzen du. Jakina zen Espainian egongo zela MWCn, egun batzuk lehenago filtratu zelako.

Hainbat geruzaz eginda egon arren, oso mehea da eta, teklatu tradizionalaren ordez, gailu honek teklatuaren eremu gardena du eta ez du botoirik sartzen. Hau Lenovok erabiltzen duen ukipen-ordezkapenetako bat da

eta bisagra batek elkartutako bi pantaila izango balira bezala funtzionatzen du. Eta boligrafo magnetikoa ere onartzen du. Eremu 'zuriak' gardenak izaten jarraitzen dute, baina kolorea dagoen eremuak bizi-bizi agertzen dira.

Lenovo ordenagailu gardena probatu genuen Mobile

World Congress-en; pantaila hauek etorkizuna al dira?

Erabiltzaile gehienentzako ordenagailu eramangarri gardena erabilgarria al da?

Erantzun azkarra ziurrenik ezezkoa izango da. Ikusmen esperientziak kalitatea galtzen du, jakina. Baina produktu kontzeptual eta apurtzaile mota honen magiaren zati bat gerora duten iterazioa da, beste ideia handi bat ernearazi duen hazia nola izan diren deskubrituz.

Panel gardenak ez dira guztiz berriak. LG eta Samsung bezalako fabrikatzaile handiek dagoeneko badituzte eta telebistak eta pantailak ere badauzkate dagoeneko ekoizten eta salgai. Las Vegaseko CES-en LG-ekoa ikusi zen. Eta orain dela denbora gutxiago eta Espainian, ISEn -Bartzelonako MWCren aurreskua- Bang&Olufsen-ek 20bit-era erakutsi zuen berea, eta hori oraindik ere kontzeptu bat da, Lenovo-ren kasuan bezala. Momentuz, eta kristalezko bolarik izan gabe, panel mota hauek erabilera komertzialerako egokiagoak dira, hala nola erakusleihoak, den-

dak, bilera areto handiak, ostalaritza eta hotelak. Lenovorena bere laborategietatik kanpo existitzen ez den ordenagailu eramangarri bat da. Horrela behintzat, konpainiak teknologia honekin ordenagailuetan pentsatzen lehenetarikoa izan zela esan ahal izango du.

Lenovo

Lenovo konpainiak produktu elektronikoak, PDAak, ordenagailu pertsonalak (ordenagailu eramangarriak eta mahaigainak), tabletak, telefono adimendunak, lan-estazioak, zerbitzariak, biltegiratze gailu elektronikoak, informatika kudeatzeko softwarea, telebista adimendunak, netbook-ak, periferikoak, inprimagailuak, ordenagailu-eskanerak, oroitzapenak, entzungailuak eta esku libreak telefono mugikorretarako diseinatzen, garatzen, fabrikatzen eta saltzen ditu. Informazio teknologien integrazio eta laguntza zerbitzuak ere eskaintzen ditu, eta bere QDI unitateak fabrikazio-kontratuak eskaintzen ditu. Konpainiak Interneterako sarbidea ere eskaintzen du bere FM365.com atariaren bidez.

MWC 2024: TECNOren telefono mugikor futurista

Hemen apenas ezagutzen dena, TECNO Asiako eta Afrikako merkatuetan oso ondo kokatutako mugikor-marka da, aspalditik harritzen ari dena bere berrikuntzekin, ideiekin eta ezberdinekiko maitasunarekin. Txinako konpainiak 2024ko Mobile World Congress (MWC) 2024an erakutsitakoarekin nabarmendu duen esentzia bat zuen: diseinu futurista duen telefono batetik gailu biribilgarri batera, lurrinekin larru beganoen atzealdeetatik igaroz eta atzealdeetara hurbilketa berri bat egitean, kolorez alda-tzen dutenak.

TECNO Pova 6 Pro 5G futurista eta distiratsua

TECNOk Bartzelona aukeratu zuen TECNO Pova 6 Pro 5G aurkezteko, bere diseinuagatik erakartzen duen telefonoa, mugitzean

distira eta argiaren islak definitzen duena eta, batez ere, bere Dynamic Light Effect delakoak sortzen duenarekin. Bere miniLEDek eraztunean eta kameren ondoan kokatutako 'zirkuituetan' efektu koloretsuak sortzen dituzte, deiak, karga-egoera edo jokoetan, bere kanal hobetsietako bat bezalako agertokietarako pertsonalizatu daitezkeenak. Bere ezaugarri futurista erakargarriak ezaugarri deigarri eta aberatsekin konbinatzen dira, besteak beste, 6.000 mAh-ko bateria, 70W-ko karga azkarra, 6,78 hazbeteko Amoled pantaila 120 Hz-ko jariakortasunarekin eta bere 12 GB + 256 GB.

Larru begano lurrintsuak

Fabrikatzaileak, bere zorroko bi produktu tolesgarri berriak erakusteko aprobetxatu zuen, Phantom V Flip eta Phantom V Fold eta bere serieetako beste batzuk, lantzen ari den kontzeptuak ezagutzera emateko gunea jarri zuen bere standean. Lurrinak barne hartzen dituzten larruzko bizkar beganoak nabarmentzen dira. Bai, usaina dute. Hala ere, hiru laginetatik (kolonia, arrosak eta ozeanoa), lurrina batean bakarrik nabaritzen zen, eta ez zen oso identifikagarria ere.

LALIGA FC Pro Cup lehen aldiz egin zen Donostian

Donostiako udala izan zen lehiaketan lehen aldiz, LALIGA FC Pro Cup-eko norgehiagoka antolatzeaz arduratu zena. Txapelketa Kursaal Kongresu Jauregian eta Auditorioan izan zen, 2 egunetan zehar, zehazki apirilaren 6an eta 7an, iparraldeko hiria lehiaketaren kolorez jantzi zuen ekitaldi handi baten baitan.

LALIGA FC Pro Cup Donostiara iritsiko da datozen bi urteetan, Gipuzkoako hiriburuko Sustapenarekin lortutako akordioari esker. Erakunde horrek mota horretako ekitaldi handiak hirira erakartzeko konpromisoa hartu du, teknologiaren erabilera sustatuz eta bertan gazteak protagonista nagusiak izango direla kontuan hartuz.

Hiria esport-en mundura hurbiltzeko aukera eskaintzen duen ekitaldi hau Donostiara iritsi zen Sustapenak LALIGArekin, Errege Elkartearekin eta Kursaal Jauregiarekin egindako lanari eta konpromiso partekatuari esker. Horrela, gizarteen eta komunikabideetan eragin handiko ekitaldi bat antolatu zuen Gipuzkoako hiruburuak.

Ekonomia eta Toki Enplegu zinegotzi Ane Oyarbidek aurkeztu zuen ekitaldia; Donostiako Sustapeneko zuzendari gerenteak, Iñigo Olaizolak; eta LALIGAko Estrategia Digitaleko zuzendariak, Alfredo Bermejok. Ekonomia eta Toki Enplegu zinegotziak, Ane Oyarbidek, nabarmendu zuen Donostiak LALIGA FC Pro Cup-en garrantzia duen ekitaldi bat antolatzeak duen garrantzia, hiria kirol elektronikoaren hiriburu bihurtuko zuena, gero eta jarraitzaile gehiago dituen jarduera. eta industria garrantzitsu bat mugitzen du bere inguruan. Esportak, eta bereziki futbolak, hazkunde handia izaten ari dira, gero eta profesionalagoak diren lehiaketekin publiko gaztea erakartzen dutenak, eta horietan emakumeek ere presentzia nabarmena dute, Estatuko audientziaren % 36a izanik. Era berean, bideo-jokoen industriaren eta bere kirol-lehiaketen dimentsio ekonomiko eta laboral garrantzitsua nabarmendu zuen. Sektore ekonomiko oso dinamikoa eta Donostia berrikuntza eta teknologiaren hiri gisa kokatzearekin bat datorrena, bere inguruan enplegu bolumen handia sortzen ari dena, Estatuan 9.000 lanpostu dituena, eta etorkizun handiko industria da. Oyarbidek gamer zale guztiak animatu zituen apirilaren 6an eta 7an Kursaalera joatera, txapelketan parte hartuko zuen Errealaz gozatzera eta animatzera. Bere aldetik, LALIGAko Estrategia Digitaleko Zuzendariak, Alfredo Bermejok, Donostian LALIGA FC Pro Cup ospatzeak suposatzen duen aukera paregabea adierazi zuen, bai hiriarentzat eta baita LALIGArentzat ere, hurbiltzeko aukera berri bat suposatzen baitu lehiaketaren jarraitzaileen komunitatea eta, horrez gain, gazteenentzat sinergiak eta aukerak sortzeko aukera ematen du.

Gainera, LALIGA, Donostiako tokiko erakundeen eta Real Sociedaden artean egitea arrakastaren bermea da, zalantzarik gabe.

LALIGA FC Pro Cup bi egunetan ospatu zen, apirilaren 6an eta 7an, eta bertan partida lehiatuak eta publikoari irekitako jarduera desberdinak uztartu ziren. Ekitaldiak, doako sarrerarekin, bertaratzen den publikoari nazio mailako EA SPORTS FC 24 lehiaketarik handienaren handitasuna gertutik ezagutzeko aukera eskaini zion, non 24 LALIGA FC Pro klubak lehiatu ziren CUP-eko sari multzorik handiena irabazteko. Guztira 100.000 euro banatu ziren sarietan, koparen historiako handiena, aurreko urteko kopurua bikoiztuz, klub irabazlearentzat 25.000 eurorekin.

LALIGA FC Pro Cup-eko final-zortzirenetan lehiatzen ziren klubek ere apirilaren amaierako final handirako pase zuzena lortu zuten.

LALIGA FC Pro Cup eta txapelketa formatuan lehiatuko diren klubak

Denboraldi berri honen formatuak 1v1 neurketetara itzultzea suposatu du, garaipen batek 3 puntu irabazten dituen bitartean berdinketa batek, ordea, puntu 1. LALIGA FC Pro Cup-en bitartean, berdinketa gertatuz gero, luzapena jokatzen da, eta ondoren penalti jaurtiketa.

Hurrengo geltokia LALIGA FC Pro Koparen ostean

Kopatik loriara pauso bat gehiago egotea lortuko duten 16 klubak aterako dira, hilabete amaieran LALIGA FC Pro Finalera sartu ostean. Aurreko urteen ildotik, Madril, Bartzelona, Zaragoza edo Tarragonako PortAventura World-en gertatu zen bezala, publikoarekin egindako geldialdi hauek hiri berriak ukituko dituzte, beste behin ere ilusioa euren komunitatera hurbilduz.

Historiako saririk handiena

Sari kopurua 350.000 eurotik gorakoa izan zen. SuperKopan, azaroan denboraldiko le-

Ekitaldiak lehiaketa-

ren zaleen

komunitatea bildu zuen, eta, gainera, jarduera ugariz gozatu zuten doan

hen tituluan, 7.000 euro banatu ziren. Apirileko Kopan 100.000 euro banatu dira, lehiaketaren historian izan den titulu honen saririk handiena, irabazlearentzat 25.000 eurorekin; 10.000 euro azpitxapeldunarentzat; 7.500 euro hirugarren eta laugarren sailkatuarentzat; eta 24. postua arte talde guztiek diru kopuru bat jaso dute sari gisa. Hori gutxi balitz bezala, finalerako 250.000 euro geratuko dira banatzeko, 60.000 eurorekin txapeldun titulua lortzen duen klubarentzat; 40.000 euro azpitxapeldunarentzat; 20.000 euro hirugarren eta laugarren postuarentzat; eta banaketa ekonomikoa 16. posturaino. Gainera, txapeldunak eta txapeldunordeak FC Pro World Championship-en postu zuzena lortuko dute, eta lau finalaurrekoek eChampions League-n.

Ikerlan, kargagailu berri baten garatzaile

Ikerlan Euskadiko zentro teknologikoak Wattson Charge enpresaren ibilgailuentzako bigarren kargagailu-belaunaldi bat garatu du. Enpresa hori Estatuko ibilgailu elektrikoetarako kargagailuen sare mugikor indartsuenaren egilea da. 200 kWh-ko bateria-banku bat kargagailu mugikor bihurtzeko behar diren potentzia- eta komunikazio-elektronikako sistemak garatu eta integratu ditu IKERLANek. Kargatze-potentzia 300 kW-koa da, eta bi ibilgailu aldi berean kargatzeko gaitasuna du.

IKERLAN euskal zentro teknologikoak Wattson Charge enpresarentzat garatutako teknologiari esker, posible da ibilgailu elektriko batean 100 km autonomia kargatzea 5 minutu baino gutxiagoan sare elektrikoa saturatu gabe eta elektrolinera batera hurbildu beharrik gabe. IKERLAN arduratu da hiriko furgoneta elektriko baten barruan instalatutako kargagailu mugikorren bigarren belaunaldiko potentzia- eta komunikazio-elektronikako sistemak garatzeaz eta integratzeaz. Horrela, Wattson Chargek furgoneta bezeroaren kokapenera eramaten du zerbitzua emateko.

Madrilen dago Wattson Charge konpainia, eta, oraingoz, Estatuko hiri-formatuko ibilgailu elektrikoetarako kargagailu mugikor ultralasterren lehen sarea sortu du. Irtenbide jasangarria da elektrolinera ultralasterren faltaren eta estatu espainiarreko sare elektriko publikoko zenbait gunetan potentzia egokiak izateko zailtasunen aurrean.

Euskal zentro teknologikoak eta Wattson Chargek sistema berria aurkeztu dute gaur IKERLANek Galarretan dituen instalazioetan. Instalazio horretan daude energia biltegiratzeko eta mugikortasun elektrikorako labora-

tegiak, eta horietan garatu dira prototipoak. Horren adibide garbia da IKERLANek merkatura egindako teknologia-transferentziaren proiektua, jarduera-eremu nagusia, urtez urte hazten ari dena eta gaur egun fakturazio orokorraren % 54 hartzen duena (15,8 milioi euro 2023an).

Euskal teknologia

Made In Ikerlan, Estatuko ibilgailu elektriko ahaltsuenak

kargatzeko sare mugikorrean

“200 kWh-ko bateria-banku bat ibilgailu elektrikoen sareari zerbitzu berezia eskaintzen dion kargagailu ultralaster mugikor bihurtzeko beharrezkoak diren potentziako eta komunikazioko elektronikako sistemak garatu eta integratu ditugu", azaldu du Aitor Milo IKERLANeko Energia Biltegiratu eta Kudeatzeko taldeko ikertzaile seniorrak. 300 kW-eko potentzia eta bi mahuka dituen kargagailuarekin, furgoneta bakoitzak bi ibilgailu kargatu ditzake aldi berean. Horri esker, Wattson Chargek bezero komertzialentzako zerbitzua optimiza dezake -taxi-konpainiak, autoak alokatzekoak edo azken miliako garraiokoak-. Gaur egun, Europcar, Enterprise edo Mutua Madrileñako Voltioaren alokairuko ibilgailu elektrikoen flotak Wattson Chargeren karga ultraazkarraren onurak jasotzen ditu.

“Helmugako kargatze bat egiteko 5-10 ordu behar izaten dira, baina 300 kW-erainoko

elektrolinera ultralasterrek minutu gutxi batzuetan egin dezakete. Hala ere, kargagailu publikoen % 1 bakarrik dira ultralasterrak, eta hori kritikoa da flota komertziala duten enpresentant, ezin baitira ibilgailuak denbora luzez zerbitzurik gabe eduki. Gainera, guk kargagailua ibilgailura hurbiltzen dugu inbertsio, instalazio edo baimen garestirik gabe, eta hori oso aintzat hartzen dute gure bezeroek, erosotasuna, azkartasuna eta errentagarritasuna ematen baitie”, dio Rubén Valiente produktu- eta eragiketa-arduradunak eta Wattson Chargeren sortzailekideak.

Mugikortasun elektrikoaren hedapena bultzatzea

Karga mugikorreko sare horrek, oraingoz Madrilen diharduenak, aukera ematen du garraioaren deskarbonizazioaren esparruan mugikortasun elektrikoa hedatzen laguntzeko, eta sektoreak aurre egin behar dien hiru erronka konpontzen ditu: kargatze-prozesuaren abiadura, kargatze-puntu ultralasterrak izatea eta sare elektrikoan potentzia-gailur handiak dituzten eskariak jasatea.

“Gaur egungo azpiegitura elektrikoekin eta energia-eskaerarekin, garraioaren elektrifikazioa arazo bat da prozesua geldiarazten denean: zenbat eta ibilgailu elektriko gehiago izan eta kargatzeko abiadura handiagoa izan, zenbakiek gora egiten dute, eta gerta daitezkeen eskari-gailurrek gainditu egiten dute kargagailu ultralasterrak eduki nahi diren leku gehienetan instalatutako potentzia. Hala ere, off-grid bateria horiek ibilgailua 300 kW-era kargatzen laguntzen dute, sare elektrikoa gainkargatu gabe.”, azaldu du Luis Mir-ek, IKERLANeko Energia Biltegiratzearen eta Potentzia Elektronikaren alorreko arduradunak.

Wattson Charge-rekin egindako lankidetza hori ez da IKERLANek garatu duen etxeko ibilgailu elektrikoa kargatzeko lehen proiektua. Azken urteotan, bateria-kargagailuen

eta energia metatzeko sistemen proiektu ugari egin ditu zentro teknologikoak CESVIMAP MAPFRE, PREMIUM, VELTIUM, CEGASA edo NUUK enpresekin.

IKERLANi buruz

IKERLAN zentro aitzindaria da teknologiatransferentzian eta lehiakortasun-balioak industriari egiten dion ekarpenean. Soluzio integralak eskaintzen ditu, hiru arlo handitan arlo teknologiko desberdinak konbinatuz: teknologia digitalak eta adimen artifiziala, sistema elektroniko txertatuak eta zibersegurtasuna, eta teknologia mekatronikoak eta energiaren esparrukoak. Gaur egun, 420 lagunek osatutako taldea du, eta egoitzak Arrasaten, Donostian eta Bilbon. MONDRAGON Korporazioko eta Basque Research and Technology Alliance (BRTA) erakundeko kide den kooperatiba gisa, IKERLAN enpresa-eredu jasangarria, lehiakorra eta etengabe aldatzen ari dena da. 2024an, IKERLANek 50 urte betetzen ditu, eta bere sorrerako helburuari eutsi dio: inguruko enpresen berrikuntza eta lehiakortasuna hobetzeko teknologia garatzea.

Euskadik LHko plazen %100 bermatzen ditu

Lanbide Heziketako plazen eskaintza-falta da Estatuan milaka gazte trebatzeko oztopo nagusietako bat. Kontua da ikasketa horien eskariak eskaintza nabermen gainditzen duela. Kalkulatu denez, Madrilgo Erkidegoan eta Katalunian 40.000 ikasle inguru geratu dira plazarik gabe. Errealitate horren aurrean, gazte asko urte sabatiko bat hartzeko edo zentro pribatu batera sartzen saiatzeko dilemaren aurrean daude. Euskadin egoera bestelakoa da. Eusko Jaurlaritzak plazen % 100 bermatzen ditu Euskal LHko 23 sektoreetan. Are gehiago, enpresek gehien eskatzen dituzten ikasleak behar dituzten sektoreetan ere bete gabeko plazak daude, Confebask euskal patronalaren arabera. Hori argi ikusten da Euskal LHren Egungo Egoera. Erronkei erantzuten txostenean. Txosten horretan, Hezkuntza Sailak bere enplegagarritasun-tasaz gain sektore bakoitzeko enplegu-datuak eskaintzen ditu, ezinbesteko informazioa ziklo bat aukeratzeko orduan. Dokumentu horren arabera, irailean 30.484 plaza eskaini ziren lehen urtean eta 24.916 pertsona matrikulatu ziren, eta horrek plazen % 81,73ko okupazio-maila ematen du. Gainera, enplegagarritasuna % 89,60an dago, hau da, azken promozioko hamar tituludunetatik ia bederatzik aurkitu zuten lana amaitu ostean.

Familia profesionalen arabera, eskaintza eta enplegagarritasun handiena duten adarrak hauek dira: Fabrikazio Mekanikoa (3.925 plaza lehen urtean, % 79,67ko okupazioa eta % 91,89ko enplegagarritasuna); Elektrizitatea eta Elektronika (3.475 lanpostu, % 72ko okupazioa eta % 89ko enplegagarritasuna); Informatika eta Komunikazioak (2.870 plaza,

% 81,39ko okupazioa eta enplegagarritasuna % 90,86); Osasuna (2.712 plaza, % 96,02ko okupazioa eta % 86,57ko enplegagarritasuna), Instalazioa eta Mantentze-lanak (2.456 plaza, % 77,69ko okupazioa eta % 95,01eko enplegagarritasuna). Badira sektore batzuk plaza-eskaintza murriztua duten baina lan-aukera handia dutenak ere. Hau da Segurtasuna eta Ingurumena (125 lanposturekin eta % 90,15eko enplegagarritasuna) edo Energia eta Ura (283 lanposturekin eta % 98,08ko enplegagarritasuna) kasu.

Madrilgo edo Kataluniako LHko zentroak jasaten ari diren plazen arazo larriaren aurrean, eskaintzaren okupazio-maila % 81,73koa da lehen ikasturtean Euskadin

Bi urtean behineko Demografia eta Lanbide Heziketa txostenaren arabera. Confebaskek egindako Profil Profesionalak 2022, profesionalentzat premia handiagoa duten zazpi sektore daudela ikusten da. Eskari handienetik txikienera ordenatuta daude: Fabrikazio Mekanikoa, Administrazioa eta Kudeaketa, Elektrizitatea eta Elektronika, Instalazioa eta mantentze-lanak, Informatika eta Komunikazioak, Kimika eta Merkataritza eta Marketina. Ikerketa beraren arabera, LHko tituludunen kontratazio berrien % 76,5 Erdi eta

Laguntzen du

Goi Mailako Graduko 17 ziklotan bildu ziren, hala nola Kalitatearen Analisi eta Kontrol Laborategia, Administrazioa eta Finantza, Soldadura eta Galdaragintza klasikoa edo Plataforma Anitzeko Aplikazioen Garapena.

Ikasketak gora

Prestakuntza egokia duten pertsonen beharra euskal lanbide heziketaren kezka historikoetako bat da, non profesionalen beharra gero eta handiagoa zela ikusi den. Behar horri erantzuteak eskaintzaren gorakada progresiboa eskatu du, bai gradu berrietan, bai ziklo ezberdinetako plaza kopuruan. 2023-2024 ikasturtean, eta kurtso osoan zehar heziketaziklo baten zatiak hartzeko aukera dagoela kontuan hartuta, 49.000 ikasle baino gehiago ditu Euskal LHk, eta horrek 2019-2020 ikasturteko datuekin alderatuta, adierazten du % 14ko igoera. Eskaintzari dagokionez, analisiak datu hauetan kokatzen gaitu: 2021/2020 ikasturtean 134 heziketa-ziklo egon ziren, aurten 167 Heziketa-ziklo eta Espezializazio-ikastaroen aldean, % 24 gehiago. Hala ere, enpresek kexatzen jarraitzen dute ezin dutelako eskulan kualifikatua aurkitzen. Jendea aurkitzeko zailtasunak dituzten arrazoi desberdinak aipatzen dituzte. Horiek dira aipatutako zailtasunei aurre egiteko landu beharreko gaiak. Garrantziaren arabera ordenatuta hauek izango lirateke: merkatuan sartzeko aukera duten pertsonen kopurua handitzea, espezializazioa eta zeharkako gaitasunak indartzea (jarrera/disposizioa/interesa...) edo lan-ingurunean esperientzia gehiago akreditatzea. Hizkuntzak indartzea edo teknologia digitaletan ezagutza sustatzea ere aldarrikatzen dute. Confebask txostenean aipatzen diren prestakuntza- edo espezializazio-beharrak heziketazikloen eguneratzeari lotuta daude, sektore bakoitzean gertatzen ari diren aldaketei eta aurrerapenei erantzunez. Horrez gain, sortzen ari diren profilak prestatzeko deia egiten du eta gaineratzen du enpresen % 33k gora

egiten ari diren hainbat profil dituzten pertsonen kontratazioa handituko duela. Hauek dira aipagarrienetako batzuk: Zibersegurtasuna, Prozesu Industrialei Aplikatutako Datuen Segurtasuna, Industria Automatizazioa eta Robotika, Trokelen Diseinua eta Mantentzea, Energia Eraginkortasuna eta Energia Berriztagarriak, Mekatronika, Programazioa, Adimen Artifiziala, 4.0 Industria, Automatizazioa eta Big Data.

Espezializazioa

Euskal Lanbide Heziketak enpresa-beharrei ematen dien erantzuna Espezializazio Programak eta Espezializazio Ikastaroak ezartzea du ardatz. Lehenengoak, LHko Sailburuordetzak diseinatutako kartako prestakuntza-programak dira, ekoizpen-sektore ezberdinetan sortzen diren beharrei modu arin erantzuten dietena. Programa hauek azkar diseinatu dira, batez beste hiru hilabete inguruko denbora tartean, Dual modalitatean ematen dira eta 900 orduko batez besteko iraupena dute ikastaro batean zehar. Bere helburua eskatzen diren gaitasun berrietan interesa duten eta Heziketa Zikloetatik edo egungo Espezializazio Zikloetatik erantzunik ematen ez duten ikasle eta langileak prestatzea da. Orain arte, 42 programa diseinatu dira, 150 enpresa baino gehiagok erantzun dute eta ia 1.000 lagunek parte hartu dute, dagokion ziurtagiria lortuz.

Laguntzen du

Zabalik LaborLan programan aurreinskripzioa egiteko epea

Eskaerak Bizkaiko Enpleguaren Atariaren bidez egin daitezke: www.portaldeempleodebizkaia.eus. Programaren bosgarren edizioa honako sektore hauetan oinarritzen da: biomedikuntza, eraikuntza (birgaitze iraunkorra), teknologia eta obra zibileko makineria. Programari buruzko informazioa DEMA - Enplegu eta Ekintzailetza Foru Agentzian (info@dema.eus/944 189 055) edo Enplegua Sustatzeko Zuzendaritzan eskuratu daiteke (lanera.enplegua@bizkaia.eus /944068008).

Aldundiaren Gobernu Kontseiluak LaborLan programaren bosgarren edizioa onartu du, eta aurreinskripzioa apirilaren 18ra arte egongo da zabalik. LaborLan enplegurako laguntza emateko ekimena da, eta horretarako, prestakuntza eta kontratazioa eskaintzen ditu.

Aurreinskripzioak Bizkaiko enpleguaren atarian (www.portaldeempleodebizkaia.eus) egin daitezke, eta programari buruzko informazioa atari horretan dago eskuragarri. Halaber, programari buruzko informazio gehiago lortzeko edo zalantzak argitzeko, DEMAEnplegu eta Ekintzailetza Foru Agentziara (info@dema.eus/944 189 055) edo Enplegua Sustatzeko Zuzendaritzara (lanera.enplegua@bizkaia.eus /944068008) jo behar da. LaborLan hitzarmenen bidez kudeatzen da; zehazki, hainbat sektoretan ezagutza eta esperientzia duten lau erakunde hauekin egin dira hitzarmenak: Basque Health Cluster (Osasun Klusterra), GAIA (Euskadiko Teknologia Elektronikoen eta Informazioaren Industrien Elkartea), ASCOBI-BIEBA (Bizkaiko Etxegileen eta Higiezin Sustatzaileen Elkartea), AVE-BIE (Asociación Vizcaína de Excavadores-Bizkaiko Induskari Elkartea). Aldundiak

402.000 eurotik gorako inbertsioa egin du hitzarmen horietan. Era berean, Bizkaiko Foru Aldundiak diruz laguntzen du parte-hartzaileen hiru hilabeteko lan-esperientzia, eta horretarako, 650.000 euro gehiago jarri du. LaborLanen bosgarren edizio honetan 85 pertsona izan daitezke programaren onuradun. Aurreko lau edizioetan (Teknilan programa ere) 428 pertsonek hartu dute parte eta 285 lan-esperientzia eta 195 kontratazio egon dira.

LaborLanen filosofia

Teresa Laespada diputatu nagusiorde eta Enplegua, Gizarte Kohesioa eta Berdintasuna Sustatzeko Saileko foru-diputatuak azaldu duenez, programaren helburua langabeak laneratzea da, eta horretarako, lehentasuneko taldeak ezarri dira, hau da, langabeziaren kostu sozialik handiena duten eta lan-merkatutik urrunen dauden kolektiboak: iraupen luzeko langabeak, 45 urtetik gorakoak eta gizarte-egoera ahulean dauden gazteak. Era berean, Laespadaren hitzetan, LaborLanen helburua da enpresek, Bizkaiko garapen ekonomikorako, oinarrizko sektoreetan eta sektore estrategikoetan behar duten talentua sortzea. Izan ere, talentu horrek trantsizio hirukoitzerantz aurrera egiten lagunduko du, teknologia, ingurumen eta osasun arloko trantsizioarekin lotutako lanak garatzeko behar diren gaitasun eta trebetasunekin. Diputatuak gaineratu duenez, LaborLanek laguntza eskaintzen du kalitateko enplegua lortzeko.

Ildo horretan, LaborLan bat dator Enplegua, Gizarte Kohesioa eta Berdintasuna Sustatzeko Sailak garatzen duen enplegu-politika aktiboen kudeaketa-eredu berriarekin. Eredu

horren arabera, programen protagonistak dira, batetik, langabeak, eta, bestetik, enpresak, enplegu duina eta garapen ekonomiko jasangarria sortzeko.

Programak pertsonei laguntzen die: lan-aktibaziorako eta enplegagarritasuna hobetzeko tresnak eskaintzen dizkie, talentu berria behar duten sektore estrategikoetan gaitasun teknikoak eta digitalak ematen dizkie eta enpresek eskatzen duten lan-esperientzia (lan-kontratuarekin) ahalbidetzen die. Enpresei beharrizanak zehazteko eta haiei erantzuna emateko laguntza eskaintzen die, lan-demografia eta trantsizio hirukoitzaren (ekologiko-ingurumenekoa, teknologikodigitala eta demografikoa) arloko erronkei aurre egiteko lanbide-profilei dagokienez.

www.portaldeempleobizkaia.eus

- Lana aurkitzen lagunduko dizun tresnarik onena.

- Atari honetatik emango dizuten laguntzari esker, aurrera egingo duzu zure helburu profesionaletan, zure laneratzea egi bihur dadin.

- Enpleguari lotutako kalitatezko baliabideak eskainiko dizkizute (artikuluak eta azken albisteak, formakuntza pilulak, tutorialak, elearning ikastaroak), eta eskura izango dituzu Bizkaian martxan dauden enplegu programa guztiak.

- Enplegu atari guztiak atari bakar batean.

- Ez dio axola zer erakunde edo sektoretan bilatu nahi duzun. Atari honetan, kanal bakar baten bidez iritsiko zara Bizkaiko Foru Aldundiaren Enplegua, Gizarte Kohesioa eta Berdintasuna Sustatzeko Sailak finantzatzen dituen formakuntza eskaintzara eta enplegu programara.

- Ez galdu denborarik web pilo batean bilatzen. Bizkaiko enplegu atarian, dena leku bakar batean aurkituko duzu.

- Beraiek egingo dute bilaketa, zure ordez.

- Pertsona bakoitzak bere premiak ditu, bere formakuntza, esperientzia eta interesak.

- Hemen aurkituko dituzu zuretzat egokienak diren baliabideak, eta zure ibilbidea zehazten lagunduko dizu horrek.

- Erregistratzen bazara, zure ezaugarrietara gehien egokitzen diren programen berri emango dizute.

- Horrela, benetan inporta duen horretan erabiliko duzu denbora.

- Egizu klik bakar batez zure eskaera, edozein programatan.

- Ez dio axola zer erakunderena den programa. Bizkaiko Enplegu Ataritik, zuzenean emango duzu izena.

- Hori bai, horretarako zure profila osatu beharko duzu.

- Behin zure curriculuma beteta, aurrerantzean balioko dizu klik bakar batez izena emateko nahi duzun programan.

- Bete ezazu zure eskaera edozein programatara klik bakar batekin.

- Berdin dio zein entitatek kudeatzen duen sartu nahi duzun eskaera. Bizkaiko enplegu ataritik klik bakar batekin eman dezakezu izena.

- Baina hori egin ahal izateko erregistroa bete beharko duzu.

- Eta hori baino errazago nahi baduzu, eraman ezazu zure mugikorrean...

- Jada erregistratu bazara, deskarga ezazu App-a.

- Zure profilari eta lehentasunei egokitutako programei buruzko abisuak jasoko dituzu.

- Zure eskaeren egoeraren berri emango dizute.

Lan bila zabiltza?

Ikasenplegu da irtenbidea

Lanbide Heziketako titulua baduzu, zure gaitasunen mailara egokitutako lanpostu kualifikatuak aurkitzen lagunduko dizute Ikasenplegun.

Ikasenplegu sarean, zure online CVa sortuz, talentu bila dabiltzan enpresa guztietara sartu ahal izango zara.

Zer da Ikasenplegu?

Ikaslan Bizkaiko lan-orientazioko eta lana bilatzeko zerbitzua da, LHko tituludunei zein enpresei zuzendua.

LHko heziketa-zikloak lan-merkatuaren errealitatearekin lerrokatzeko beharrak profil teknikoetan eta goi-mailako teknikarietan espezializatutako enplegu-poltsa bat sortzea erraztu du. Poltsa horrek, gainera, laguntzazerbitzuak eskaintzen dizkie lan-bila dabiltzan edo karrera profesionala hobetzen duten pertsonei, bai eta enpresei ere, hautaketaprozesuetan bitartekari-lanak eginez.

Zure profil profesionalera egokitzen den enplegu batean lan egin nahi baduzu edo zure enpresarako profesionalak kontratatu nahi badituzu, leku egokian zaude.

Nola funtzionatzen du Ikasenpelguk?

Enplegu-poltsa propioa dute, Lanbide Heziketan espezializatutako goi-mailako teknikari eta erdi mailako teknikari profilekin. Zure esku egongo dira, zure ezaugarri eta beharrizan profesionalen arabera. Gainera, duela gutxi, zerbitzua ezarri dute, eta orain hautagaiek ere hautagaitza berez aurkezteko aukera izango dute, Ikaslan Bizkaiak hautaketan bitartekaritzarik egin gabe.

Ohiko prozesua da zure CV bidaltzea zure profilarekin bat datozen eskaintzetara, eta, ondoren, prozesuaren bilakaeraren berri emango dizute. Ez duzu askoz gehiago egin beharko, Ikaslan arduratzen baita enpresarekin eta zure hautagaitzarekin dugun harremana kudeatzeaz.

Bestalde, Ikasenpleguk zuzenean lan egiten du beren eskaintzak gure webgunean jartzen dituzten enpresekin, eta beren taldearentzat behar duten talentua aurkitzen laguntzen diete. Lan-bitartekotza egiten dute ohiko kontratazioetan, laneratzeko programei lotutako kontratazioetan eta lantokietako prestakuntza-prozesuei lotutako txertaketetan.

Ikasenpleguk LHko sektoreetan lana bilatzen ari diren pertsonei eta langileak behar dituzten enpresei zerbitzuak eskaintzen dizkie

Zein motatako eskaintzak aurki daitezke Ikasenplegun?

Euskal Autonomia Erkidegoan ematen diren lanbide-arloetako profilak, lanpostu teknikoak eta goi-mailako teknikariak dituzten eskaintza guztiak aurki ditzakezu.

Eskaintzen dizute…

- Zure ibilbide profesionala bultzatzeko aholkularitza.

- Lanbide-heziketarako eskaintzak dituen lan-poltsa.

- Bitartekotza enpresekiko hautaketa-prozesuetan.

- CV online eta deskargagarria.

Eskaintzetara sar zaitezke erregistratu gabe?

Ez, lan-eskaintzak ikusteko modu bakarra Ikasenplegu erregistroan izena ematea da. Horretarako, hiru metodo erabil ditzakezu: Gmail kontua, Facebookeko profila edo LinkedIneko datuak.

Behin erregistroa eginda, lan-eskaintza aktiboak bistaratu ahal izango dituzu Lan-eskaintzak erlaitzaren bidez, baina ezin izango duzu izena eman eskatzen dizkizugun datuak bete arte, hala nola datu pertsonalak, lanbide-esperientzia, prestakuntza akademikoa, hizkuntzak eta bestelako prestakuntza osagarriak.

Informazio hori bete ondoren, online CV bat sortuko da, interesatzen zaizkizun lan-eskaintzetan aplikatu ahal izateko. Era berean, zure erabilera pertsonalerako sortutako CVa deskargatu ahal izango duzu.

Izan al dezakezu pertsonalki aholkatuko zaituen pertsona bat?

Bai, uneoro. Beraiekin harremanetan jar zaitezke telefono, WhatsApp, email edo laguntza-formularioen bidez. Lan-bitartekaritzan aditua den pertsona batek argituko dizkizu zalantzak, zure beharretara eta ezaugarrietara egokitzen den enplegu bat aurkitzeko orientazioa emango dizu, eta enpresaren eta zure eskaeraren arteko prozesuetan bitartekari lanak egingo ditu.

Jakin al dezakezu uneren batean nola doan zure hautagaitza?

Bai, jakin ahal izango duzu nola eboluzionatzen duen zure hautagaitzak une oro, Esta-

tua atalean aplikatu dituzun eskaintzetara sartuz.

Enpresa bazara...

Ikasenpleguk bitartekaritza pertsonalizatua egiten du zure enpresak behar dituen profil teknikoak aurki ditzazun.

Hautaketa-prozesuetan ere bitartekari lanak egiten ditugu, zure enpresaren eta hautagaien artean dena "mugi" dadin.

Eskaintzen dizute…

- Lan-bitartekaritza profesional kualifikatuak hautatzeko prozesuetan.

- Aholkularitza juridikoa kontratazioan, laneratzeko programei eta prestakuntza-planei buruz.

- Enplegu-poltsa propioa, LHko teknikarien profilekin.

- LHko tituludunak kontratatu.

Laneratzeko programei lotutako kontratazioak

- Lehen Aukera: Lanbideren enplegagarritasunerako laguntza-programa, 30 urtetik beherako tituludunak kontratatzeko, langabezian badaude eta titulazioarekin lotutako lan-esperientziarik ez badute.

- Lanegunak ez diren praktikak: Lanbideren enplegagarritasun-programa, langabezian dauden gazte tituludunak (18 eta 25 urte bitartekoak) lan munduan sartzeko, lan-esperientziarik ez dutenak edo jarduera berean hiru hilabete baino gehiago ez dutenak.

- Ikas-ekinezko erregimeneko LH duala: Prestakuntza horrek Lanbide Heziketako ikastetxeetan eta, aldi berean, enpresetan ikasleak trebatzea uztartzen du, eta onura handiak dakarzkie ikasleei, negozioen jabeei eta/edo enpresei.

- Enpresako praktiketako prestakuntza (LP): Prestakuntza-zikloetako eta profesionaltasun-ziurtagirietako ikasleek Lantokiko Prestakuntzako modulu bat egitea, dagokion titulua edo ziurtagiria lortzeko.

- Erdi eta goi mailako zikloak: 400 ordu, 3 hilabetetan banatuta.

- Profesionaltasun-ziurtagiriak: 80 ordu.

Zein zerbitzu eskaintzen dizkizu

Ikasenpleguk?

Ikasenplegu zerbitzuak zure enpresan profesional teknikoak aurkitu eta integratzeko laguntza eskaintzen dizu.

Ohiko kontratazioetan, laneratzeko programekin lotutako diruz lagundutako kontratazioetan eta lantokietako prestakuntza-prozesuekin lotutako txertaketetan lagun diezazukegu.

Euskal Autonomia Erkidegoko zentroetan irakasten diren lanbide-arlo guztietako profilak dituen enplegu-poltsa propioa ere badute. Eta zure lan taldearen beharretara ondoen egokitzen diren prestakuntza-ikastaroei buruzko aholkuak ematen dizkizute, Prestakuntza Beharren Diagnostikoaren bidez.

Zer onura mota dituzu empresa gisa ikasleak kontratatzerakoan?

Laguntza ekonomikoak, hala nola Lehen Aukera eta Hezibizi, egindako kontratu-urte bakoitzeko dirulaguntzekin, eta, zenbait kasutan, Gizarte Segurantzako enpresa-kuoten % 100erainoko murrizketarekin.

Blockchain eta Adimen

Artifiziala

Adimen artifiziala sortu zenetik, sorkuntza faltsuen gehikuntzak zaildu egin du prozesu judizialetan froga digitalen benetakotasunaren ebaluazioa. Auzitegiko adituaren lan erabakigarriaz gain, blockchain teknologiaren aldaezintasun- eta trazagarritasun-ezaugarriek froga digitalen zaintza-katean segurtasuna eskaintzea ahalbidetzen dute.

Adimen artifizialaren sorrerak paradigmak aldatu ditu hainbat esparrutan, baina mugarri bat markatu du, batez ere prozesu judizialetako frogei dagokienez. Zero konfiantzaren aroari ekin diogu, hau da, prozesuetan aurkeztutako froga digitalaren egiazkotasunaren inguruko zalantza absolutu eta hedatuari. Hala ere, eszenatoki honetan, bloke-katean lortzen ari diren aurrerapenak irtenbide posible gisa sortu dira.

Zer da froga digitala?

Froga digitala aipatzean, elektronikoki gordetzen den ikerketa baterako balio duten informazio edo datuez ari gara, zeinaren azken xedea prozedura judizialetan froga-iturri izatea baita. Dena den, haren indarraldia ukaezina izan dadin, ezinbestekoa da informazioaren zaintza-katea zaintzea eta, horrela, haren osotasuna eta trazabilitatea bermatzea. Izan ere, froga digitala froga gisa sartzea onartzen da, betiere funtsezko hiru irizpide betetzen baditu:

- Benetakotasuna: materiala manipulatu edo aldatu ez dela frogatu behar da, fitxategiaren fideltasuna baieztatzen duen analisi teknikoaren bidez.

- Garrantzia: edukiak kasurako esanguratsuak izan behar ditu, bere argitzen eraginkortasunez lagunduz.

- Legezkotasuna: materiala lortzea legezkoa izan behar da, pribatutasuna bezalako oinarrizko eskubideak errespetatuz.

AAren erronkak froga digitalari dagokionez Adimen artifiziala sartzeak ebidentzia digitalaren ebaluazioa zaildu du, batez ere 'deepfake'-en sorrerarekin, irudiak, bideoak edo audioak aldatzeko gai diren manipulazio digitalak, izugarri errealak diruditen irudikapen faltsuak sortuz. 'Deepfake'-ek aurkezten duten erronka esanguratsua da, errealitatea desitxuratu baitezakete benetako ebidentziatik bereiztezinak diruditen froga faltsuak sortzeraino.

'Deepfake' batzuk identitateak ordezkatzeko eta gertaerak faltsutzeko iristen ari diren mailak ebidentzia aldatuetan oinarritutako perpausak izateko benetako arriskua dakarte.

Blockchain-en eginkizuna ebidentzia digitalaren zaintza-katean

Blockchain teknologiaren aldaezintasun- eta trazagarritasun-ezaugarriak garrantzitsuak bihurtzen dira ebidentzia digitalaren arloan. Zehazki, blockchain-ek frogen trazabilitatea erraztu dezake, prozesu judizialaren segurtasuna eta gardentasuna lagunduz. Froga digitalak lortzen direnean (bideoa, irudia edo audioa, alegia), auzitegiko peritu informatikoak edo, hala badagokio, Polizia Judizialaren Unitate Organikoak egin ohi dituen lehen ekintzetako bat bikoiztua sortzea da, zeinetan ondorengo adituak aztertzen dituen. Kopia honek hass -kode alfanu-

meriko- bat izango du, kriptografia bidez egindakoa, jatorrizko fitxategiarekin bat datorrena, bere edukia bi fitxategietan berdina baita. Fitxategiaren edozein manipulazio gehiago hass desberdin bat emango du. Hori da frogak manipulatu diren ala ez frogatzeko gaur egun erabiltzen den mekanismoetako bat. Gainera, blockchain-en proiektuak garatzen ari dira, sortutako hass-a ziurtatzea ahalbidetzen dutenak, denbora-zigilu batekin lotuz. Beraz, hass zehatz bat noiz sortu den ere jakin daiteke. Orduan, blokeoak ebidentzien manipulazioaren arazo guztiak konpontzen al ditu? Lara Novis EDJko zuzendariak dio: "gakoa izaten jarraituko du askotan. Hala ere, blockchainen teknologiaren ezaugarriek posible egiten dute ebidentzia digitalaren manipulazioak gutxienez identifikatzea, hasierako bilketa eta blokeo-katean erregistratu ondoren". Izan ere, herrialde batzuetan blockchainaren erabilera sustatzen ari da dagoeneko ikerketa penalen barruan. Britainia Handiko Justizia Ministerioak jada aitortu zuen 2017an blokeo-katearen potentziala froga digitalak ziurtatzeko eta egiaztatzeko, eta adierazi zuen sorreratik frogaren benetakotasuna bermatzen duten datu-laburpenak eta metadatuak edukitzeko aukera ematen duela.

Ondorioa

Blockchain teknologiaren eta ebidentzia digitalaren kudeaketaren arteko elkarguneak irtenbide itxaropentsua eskaintzen die AAren aurrerapenek eta 'deepfake'-en sorrerak planteatzen dituzten erronkei. Ebidentzia digitalaren benetakotasuna egiaztatzeko informatikan adituen eginkizuna funtsezkoa bada ere, hezkuntzaren, erregulazioaren eta blockchain bezalako teknologia aurreratuen ezarpenaren bidez, posible da ebidentziaren osotasunaren eta benetakotasunaren egiaztapen-maila handiagoa lortzea. Erronka honen aurrean, funtsezkoa da lege

eta bestelako profesionalak heztea, hala nola, ikerketa penalen alorrean eginkizun eta eskumenak dituzten Segurtasun Indar eta Kidegoetako kideak.

Britainia Handiko Justizia Ministerioko arkitektura teknikoko arduradunak, Alistair Davidsonek, adierazi zuen Blockchain-ek edo banatutako liburuen teknologiak (DLT) potentzial handia duela ikerketa kriminal batean froga digitalak ziurtatzeko eta egiaztatzeko tresna gisa. Bereziki aipatu zuen teknologiaren erabilera ofizialek erabiltzen dituzten kameraren grabazioen erregistroak sortzeko.

2017ko azaroaren hasieran argitaratutako blog-argitalpen batean, Davidsonek zehaztu zuen nola Blockchain erabil daitekeen legea betearazteko, batez ere poliziek erabiltzen dituzten kamerek ateratako planoen erregistroak ezartzeko.

"Konfiantza banatzeko propietate hau benetan eraldatzailea izan liteke gobernuarekiko konfiantza publikoak berebizikotzat hartzen ez diren egoeretan".

Eguzki-energia digitalizatu 'blockchain'-ari esker

Factorenergiak eta Blockchain Digital Energyk 'blockchain' teknologia erabiltzen dute energiaren kontsumoa digitalizatzeko mundu-mailako ekimen aitzindari batean. Helburua honakoa da: autokontsumo fotovoltaikoko komunitateak sustatzea.

Francis Baconek esan zuen zenbat eta gehiago jakin zerbaiti buruz, orduan eta botere handiagoa duzula. Baina zer gertatzen da zerbait hori eguzki-energia bezain zabala eta ulergaitza bada? Nola egiten dugu? Ezagutza potentzia dela dioen maximaren arabera, Factorenergiak eta Blockchain Digital Energyk indarrak batu dituzte blockchain bidez energia digitalizatzeko helburu batekin: eguzki-komunitateen eraginkortasuna eta aurrezpena areagotzea.

Autokontsumo fotovoltaikoa kontsumitzaileen rola aldatzen ari da energia ekoizteko katean. Amaieratik, azpiegitura handiekiko erabateko mendekotasunaz, energia ga-

rraiatzeko sare zabal batekin konbinatuta, kate beraren jatorriraino. Berriztagarrien garaian, energia fotovoltaikoa da bere potentzial osoa zabaltzen duen bakarra etxetik atera beharrik gabe.

'Kontsumitzaile'tik 'prosumer'era

Eguzkiaren azpian gure teilatuetan sor daitekeen energia garbia, merkea eta kilometro zero da. Azkar zabalduta, gure etxeetako beharrak berehala estaltzeko eta gehiegizko energia sarera esportatzeko gai da. Hau da, autokontsumoarekin kontsumitzaile pasibo izateari utzi eta ekoizle aktibo bihurtzen gara (prosumer). Subiranotasun energetikoa da, Factorenergiaren laguntzaz, inguruko komunitate gehiagora iristen ari dena. Inplementazio kolektibo baten aldeko apustua eginez, herritarrarentzat merkeagoa dena banaka ezarriko balitz baino, inguruko erkidegoetako autokontsumoak biztanleriaren % 70ari energia-subiranotasunerako sarbidea eman diezaiokeela kalkulatzen da. Urrats erraldoia 2030 Agendak eskatzen dituen eta planetak oihukatzen dituen deskarbonizazio helburuetan. Dagoeneko errealitatea da La Mallolaren egoitza-garapeneko komunitate batean, Esplugues de Llobregat-en (Bartzelona).

Autokontsumo kolektiboko 14 instalazioz osatua eta 511,11 kWp-ko gailurra guztira, Factorenergiak parte hartzen duten 159 auzokideri zerbitzatzen die, eta, blockchain teknologiari esker, bizilagun bakoitzarentzako irakurketa indibidualizatuan sortutako datuak kontrolatzen eta erregistratzen dituzte eta denbora errealean. Modu zorrotz, seguru eta interpretatzeko errazean, kontsumoa-

ren ezagutza handiagoa eskaintzen dien informazioa. Lehen aldia da energia blockchain teknologia erabiliz digitalizatu dena, baina ondorioak nabariak dira dagoeneko. "Bere instalazioarekin edo parte-hartzearekin lotutako balio energetikoak denbora errealean dituzten eta ezagutzen dituztenek, energiaren fakturan aurreztea maximizatzen dute", dio Emili Rousaud, Factorenergiako zuzendari nagusiak.

Energia fotovoltaikoa da etxetik atera beharrik gabe bere potentzial osoa zabaltzen duen bakarra

'Notario digitala'

Zure kontsumoaren notario digital moduko gisa, erabiltzaile bakoitzak egiten dituen energia-esportazio guztiak erregistratu, baloratu eta ziurtatzen dira Blockchain-i esker. Digital Energy da gailua garatu zuen konpainia. Ezagutza horri esker, haien portaera energetikoa modulatzeko, sortutako soberakinak ezagutu, inguruko beste hornikuntzapuntu batzuekin edo senitartekoekin partekatu edo beste erabiltzaile batzuei saltzeko aukera ematen die.

Joaquín Nora, La Mallolako bizilaguna, bere emaztearekin bakarrik bizi da, gastu oso baxuak ditu eta sortutako gehiegizko energia Cubelleseko etxebizitza batera bideratzen du. Bere kasuan, energia komunitatearen parte izan nahi zuen hainbat arrazoirengatik. "Lehenengoa, komunitatearen zentzuagatik, proiektuan dauden guztiontzat. Bigarrena, gai ekologikoagatik, niretzat oso garrantzitsua dena. Hiru-

garrena, bistan denez, argindarraren fakturan hobekuntza izateagatik".

Arrazoiak ez dira hor amaitzen, erkidegoko eguzki instalazioak neutralizatuko baititu kotxe elektriko bat berehala erostea eta entxufatzean bere elektrizitate-kontsumoaren igoera aurreikusten da. Azken ustekabeko faktorea, baina komunitateak asko ospatzen duena, ganbararen tenperatura bost gradu inguruko jaitsiera da. "Hori oso positiboa izan da", nabarmendu du Norak.

'Argia' iluntasunean

Kontsumo-erregistroak ia itsu-itsuan kontsultatzera ohituta dauden fakturetan apenas edo batere ulergarriak ez diren fakturetan, erabiltzaileak bere errendimendua maximizatu dezake, objektiboki erabaki dezake soberakina merkaturatzaileari saldu nahi dion edo energia-erabilerak beste ordutarte batzuetara eraman, besteak beste. Gailu honekin, informazioa orduro eguneratzen da eta mugikorretarako aplikazioaren bidez eskuragarri dago. "Gobernantza eta konfiantza handiagoa dute beren datuetan sortzen den energia noiz eta nola kontsumitzen duten erabakitzeko", gaineratu du Henry Daunetek, Blockchain Digital Energyko zuzendari nagusiak.

María Lorena Álvarez La Mallolako bizilagunetako beste bat da, eta, aplikazioari esker, bere teilatuan sortutako energiak fakturan aurrezten duen eragina bertatik bertara ikus dezake. "Nire aurrezkia zein den ulertu eta nire kontsumoa antolatzeko gai izango naiz energia merkeagoa den edo zero kostua duen orduetan". La Mallola auzokideekin batera, irtenbide teknologiko hau errealitatea da dagoeneko Institut Torrent dels Alous-en eta Rubí Gorteetan, institutuaren teilatuan jarritako paneletan sortzen den energia partekatzen baitute. Baldintza bakarra da instalazioan parte hartzen dutenek bi kilometroko erradioan egotea.

Startupak azeleratzeko bikaintasun sare berri bat

Joan den martxoaren 14an, osteguna, Tech FabLab programaren aurkezpena egin zen Errioxako Riojaforum Biltzar Jauregian eta Auditorioan, eta bertan parte hartzen du Nafarroak, Kantabria, Aragoi, Katalunia, Valentzia eta Errioxa harrera-erkidegoarekin batera. Gonzalo Capellán Errioxako presidenteak zuzendu zuen ekitaldia, komunitate hori baita proiektuaren buru izendatutakoa.

Programa horren helburua teknologia disruptiboei lotutako enpresa-ekimenak elkarrekin sustatzea da, baita merkatu berriak sortzea eta sistema ekintzailean parte hartzen duten eragile guztiak bateratzea ere. Programa hori Eraldaketa Digitalaren eta Finantza Publikoaren Ministerioaren

Susperraldi, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren barruan dago, Next Generation EU Europako funtsekin finantzatutakoa.

Datozen bi urteetan, Nafarroako Enpresa eta Berrikuntzako Europako Zentroak, CEINek alegia, ekintza desberdinak garatuko ditu Nafarroako ekintzailetza-ekosistemara zuzendutako startup-ak bizkortzeko bikaintasun-sarea sortzeko.

Nafarroan garatuko diren ekintzak

Ekintza horien artean, ekimen teknologiko horien hazkundea eta eskalatzea hobetzeko metodologia eta tresna digital espezifikoak garatzea, nazio eta nazioarteko merkatuan lehiakortasuna hobetzen laguntzen duten

zaintza teknologiko eta lehiakorrak ezartzea, ekintzailetza-eragile guztien artean lankidetza-akordioak sinatzen dituzten startup eta inbertitzaileen arteko konexio-kanal eraginkorrak sortzea, eta enpresa hasiberrien gaitasunak hobetzen dituzten prestakuntzaekintzak garatzea aholkularitza teknologikoan, tutoretzan eta merkataritza-laguntzan. Azken puntu honi dagokionez, CEINek esklusiboki startupentzat zuzendari nagusien eskola baten sorrera garatuko du, eta horrela haien kudeaketarako talentuaren kontratazioa bultzatuko du.

Berrikuntza irekiak eta erronka estrategiko eta teknologikoen abiarazteak atal aipagarri bat ere izango du Tech FabLab-en barruan, jada sendotuta dauden enpresen jarduera dibertsifikatzen laguntzen duten soluzio teknologiko eta berritzaileen sorrera sustatzeko helburuarekin, baita horiek sortzen ari diren enpresekin beren merkatu nitxoetan sartzeko ere.

Halaber, programak aukera emango die Nafarroako ekintzailetzaren unibertsoaren parte diren startupei parte hartzeko eta euren aurrerapenak eta garapenak erakusteko nazio eta nazioarteko ekitaldi ezberdinetan. Aukera paregabea zure finantzaketa bilaketan aurrerapen eraginkorra emateko, baita zure bezero-zorroa zabaltzeko eta finkatzeko ere.

Azkenik, aurreikusten da 2025. urtearen amaieran Tech FabLab-ek bere espazio fisikoa izatea Nafarroako Unibertsitate Publikoan. Modu honetan, unibertsitate hasierako faseetatik jarduera teknologiko ekintzailea sustatu, bultzatu eta harrapatzea da helburua. Espazioak ia mila metro koadroko tamaina izango du eta unibertsitateko campuseko Sario Eraikinean kokatuko da.

Nafarroa

Energia, Enpresa I+G+B eta Ekintzailetza zuzendari nagusia, Uxue Itoiz Mariñelarena, Tech FabLab-ek Nafarroan izango duen

garapena aurkeztu zuen lehena izan zen, landuko diren ekintza zehatzak azalduz. Bere hitzaldian, zuzendari nagusiak nabarmendu zuen “Nafarroak berrikuntzaren historia luzea duela, SDG adierazleetan oinarritutako hiru ekintzailetza plan burutu ostean eta S4, Nafarroa lidergo eskualde gisa kokatzen duen eskualdeko eraldaketa ekonomikoko agendan, Europan, ekonomia jasangarri eta digitalean, jendearekin konprometitua".

“Tech FabLab-i esker”, gaineratu zuen Itoizek, “Nafarroako sistema ekintzailearen parte diren pertsonen gaitasunak areagotu ahal izango ditugu startupentzako CEO Eskola espezifiko bat martxan jarriz, hauen eskalatzea hobetzen duten tresnak garatuz, enpresak, edo NUPen espazio propioa egokitzea eta Nafarroako berrikuntza digitaleko poloekin bat egingo duena, baita finantzaketa sarbidea erraztea ere".

CEINek Tech Fablab programan parte hartzeko startupak azeleratzeko bikaintasun sare bat sortuko du

Next Generation EBko Tech FabLab-i emandako finantzaketa Nafarroak bost milioi euroko inbertsioa egingo du guztira, eta horietatik 1,9 milioi baino gehiago Nafarroako Unibertsitate Publikoko campusean espazio propioa eraikitzera bideratuko dira.

Zer da CEIN

CEIN emakume eta gizonen arteko aukeraberdintasunarekin eta bizitza pertsonala eta profesionala uztartzeko konpromisoa duen enpresa da. Barne kudeaketan eta talde ekintzailearen eskura jartzen dituzten

zerbitzuen diseinuan eta garapenean adierazten den konpromisoa du.

CEEI

Europako Erkidegoen Batzordeak, 1984an sortuak, EICak (Europako enpresa eta berrikuntza zentroak) enpresa txiki eta ertain berritzaileak sortzea sustatzeko bereziki diseinatutako egiturak dira eta horrela tokiko garapen ekonomikoari laguntzeko.

Nafarroako Enpresa eta Berrikuntzako Europako Zentroa S.L. (CEIN, S.L.) Nafarroako

Gobernuko Ekonomia eta Enpresa Garapenerako Departamentuaren menpeko irabazi asmorik gabeko sozietate publikoa da, eta bere helburua Nafarroako garapen ekonomikoa sustatzea da, espiritu ekintzailea sustatuz eta enpresa berrien sorrera lagunduz.

Erronkak

CEIN-en erronkak honako hauek dira: Hazkunde-asmoa duten enpresa bereziak sortzeari laguntzea; Balio ekintzaileak susta-

tzea, bereziki unibertsitateko eta Lanbide Heziketako ikasleen artean.

Enpresa-etika

Osotasuna, objektibotasuna, zintzotasuna eta erantzukizuna oinarrizko balio etikoak dira Nafarroako Enpresa Korporazio Publikoan integratutako enpresa publikoen jardunean. Horregatik, 2018az geroztik, Nafarroako Gobernuko sozietate publiko guztiek dute Etika eta Jokabide Kode bat, bere balio, printzipio eta jarduteko jarraibide etikoen adierazpen formala adierazten duena. Bere erakundeen barnean arauzko estatusa du, eta, horregatik, portaera etiko eta arduratsua bermatzeko bere eginkizun bakoitza gauzatzean aplikatu behar duten marko eta gida orokorra da. Nafarroako Gobernuko sozietate publikoetan zerbitzu bereziak ematen dituzten langile eta funtzionario guztiek, beren jarduera guztia gauzatzean, Kode honetan jasotako balio etikoetatik gidatu behar dute eta printzipio etikoak betetzea bilatu behar dute ekintzarako ezarritako jarraibideak aplikatuz.

EmprendeXXI Sarien banaketa egin zen

Legit.Health startup-a EmprendeXXI Sarietan oinarri teknologikoko Euskadiko enpresa berritzaileena dela aitortu dute.

CaixaBank-ek, DayOne, teknologia-enpresetan eta haien inbertitzaileetan espezializatutako bere dibisioaren bitartez, eta Industria eta Turismo Ministerioak, ENISAren bitartez, 17. edizioa antolatu dute aurten. Euskadin EmprendeXXI Sarien lurralde-emateak Eusko Jaurlaritzaren laguntza du.

Legit.Health medikuntza-arloan ardaztutako enpresa bat da, eta automatikoki larruazaleko hirurehun patologia baino gehiagoren larritasuna diagnostikatzen eta neurtzen du smartphoneetatik ateratako irudiekin, Adimen Artifizialaren aplikazioari eta medikoki baliozkotutako ikusmen informatikoari esker.

Horrez gain, patologiaren inplikazio-maila zehazten du eta osasun-profesionalari tratamendurik onena aukeratzea errazten dio. Bere proiektua Euskadin sarietara aurkeztu diren 63 hautagaien artean hautatu dute. EmprendeXXI Sariak ekosistema ekintzailearen erreferentziazko sari gisa finkatu dira, bai nazio mailan, bai eskualde mailan.

Berrikuntzan prestakuntzan espezializatuaren bidez bultzatzea

Sari honekin, Legit.Health-ek 6.000 euroko diru-saria eta mundu mailako erreferentziazko berrikuntza-gune batean prestakuntza-programa baterako sarbidea jaso du. Hau Moonshot Thinking For Entrepreneurs da, hazteko ahalmen handiko startupentzat bereziki diseinatutako prestakuntza bat, ESADEko irakasleek emandakoa.

Horrez gain, Legit.Health-ek Investors Day EmprendeXXI jardunaldian parte hartzeko aukera ere izango du, non ekintzaile ekosistemarekin elkarlanean aritzeko interesa duten inbertitzaile eta enpresekin harremana mantendu ahal izango duten jardunaldian, eta AlumniXXI komunitatearen parte bihurtuko da, iraganeko edizioetako sortzaileek eta irabazleek osatua.

EmprendeXXI Sarien banaketa ekitaldian, DayOne Innovation Summit Euskadiren esparruan, CaixaBank, ENISA eta Eusko Jaurlaritzako Lurralde Zuzendaritzako profesionalek parte hartu zuten, besteak beste. Enpresa irabazlea aukeratzeko ardura duen epaimahaia eskualdeko ekintzailetzaren ekosistemako kide garrantzitsuek osatu dute, besteak beste, SPRI, Mondragon Innovación eta enpresa-erakunde nagusienak.

Euskadin potentzial handiena duten enpresa berritzaileenak

Legit.Health-ez gain, Euskadiko gainerako startup finalistek parte hartu zuten ekitaldian, eta euren proiektuak aurkezteko aukera izan zuten:

- CULTZYME-k erabilera anitzeko bioerreaktore adimendunak garatzen ditu bioteknologia enpresei elikagai zelularren, terapia eta material berrien garapena bizkortzen laguntzeko.

- LUP-ek Adimen Artifizialean oinarritutako soluzioak garatzen ditu, testua hizkera bihurtzen dutenak irakurketa-hesia hausteko. Bere helburua autonomia eta burujabetasuna eskaintzea da, irakurtzeko zailtasunak dituzten pertsonek berriro ere eguneroko ekintzak egin ditzaten, esate baterako, egunkari bat irakurtzea,

erosketak egitea edo jatetxe batean eskaera egitea.

- Motmo artista originalek euren abestiak nola interpretatzen irakasten duten plataforma bat da. Partiturak automatikoki sortzea ahalbidetzen duen Adimen Artifizialean oinarritutako erreproduzitzaile interaktibo bati esker lortzen da.

- Test4Safe-k edarien menpeko drogak aplikatzea detektatzen duten proba-bandak diseinatu ditu. Haren helburua bidalketa kimikoen eraginpean gertatzen diren gehiegikeriak saihestea da.

Enpresa horiek guztiak izan daitezke Euskadiko ekosistema ekintzailearen etorkizuneko liderrak. Sari hauekin, CaixaBankek eta ENISAk gaur egun etorkizuneko erronketarako irtenbideak aitortzen dituzte, mundu hobeago, jasangarriagoa eta errespetuzkoagoa imajinatzera bultzatzen dutenak.

Legit.Health

Medikuek medikuentzat sortutako adimen artifiziala.

- Saihesbide adimenduna: Paziente egokiak espezialista egokia momentu egokian ikusten duela ziurtatzen du eta mediku taldearen eraginkortasuna areagotzen du.

- Tratamenduaren gainbegiratzea: Neurtu automatikoki pazienteek doitasun handiko neurona-sarearekin tratamenduari erantzuten dioten ala ez.

Legit.Health, EmprendeXXI sarietan Euskadin potentzial handiena duen startupa

- Diagnostikorako laguntza: Adimen Artifizialak berehalako datuak ematen dizkio ordenagailuko medikuari bere diagnostikoan laguntzeko.

- Grabitatearen neurketa: Automatikoki betetzen ditu larritasun-eskala ohikoenak (PASI, SCORAD...) zure telefonotik irudi bat aterata.

- Irudien kontrola: Denbora errealean bermatzen du hartutako irudiek erabilgarritasun kliniko nahikoa dutela eta automatikoki laguntza ematen dutela.

- Medikua eta Pazientea aplikazioa: Erabiltzeko erraza den interfazea, erabiltzaileei argazkiak igo eta sortutako datu kliniko guztiak ikusteko aukera ematen diena.

Osasuna hobetzeko behar dituzun tresna guztiak

Legit.Health-ek medikuei diagnostiko eta tratamendu erabaki zehatzagoak egiten laguntzen die. Gainera, ohiko zereginetan laguntzeko ere erabil daiteke, hala nola jarraipen-bisitetan, medikuei arazo potentzialak azkarrago eta zehatzago identifikatzen lagun diezaiekete.

Gainera, Legit.Health-ek administrazio-zereginetan laguntzen du, hala nola, hitzorduak antolatzen eta mediku-erregistroak kudeatzen, eta horrek osasun-profesionalei pazienteei arreta eskaintzeko denbora askatzen lagun diezaiekete.