eWorld aldizkaria -DIGITAL GENERATION 0035

gadgetWorld

Samsung Galaxy S24 hemen da

digitalWorld

Mouthpad: mingainaren indarra

trainingWorld

Talentu teknologikoa gora

startupWorld

San Sebastian Ekinn egin zen

0035. zk.2024eko martxoa

Doakoa

BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK

nº 24944 139 108

ZITEK BILBAOBilboT.S. de Ingenieros de Bilbao, Urquijo s/n 2ª planta946 013 936

BEAZ BIZKAIABilboSabino Arana Etorbidea nº 8944 395 622

IKERBASQUEBilboMaría Díaz Haroko Kalea nº 3944 052 660

SPRI, S.A.BilboEdif. Plza. Bizkaia Alameda Urquijo nº 36 4ª Planta944 037 000

BILBAO LAB COWORKING BilboDone Bikendi Kalea, 5946 941 104

BILBO COWORKINGBilboAvda. Ferrocarril, 10688 684 348

EHUB! COWORKING PLAZA DEL GASBilboQuintana, 4946 212 930

ALZOLA COWORKINGBilboCalle Pablo de Alzola nº 2946 854 652

ESPACIO OPENBilboDeustuibarra, 70 A944 751 275

THE MAKERYBilboUribitarte Pasalekua nº 3946 033 596

BIOOK ELKARTEABilboBilbao Berrikuntza Faktoria. Uribitarte Kalea,6633 576 323

BIC BIZKAIADerioAstondo Bidea, Edificio nº 612944 030 606

AMARA COWORKINGDonostiaC/ Maestro Santesteban, nº 3 4º943 474 660

BIC GIPUZKOA BERRILANDonostiaMikeletegi Pasalekua nº 83943 000 999

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

UPV/EHU

Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea, 83. 48015 - BILBAO

Tel.: (+34) 946 013 651/ 652

E-maila:cde@ehu.eus

http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea

Liburutegi Unibertsitarioa

Ramón Rubial, 1. 48009 - BILBAO

Tel.: (+34) 944 139 417

E-maila: begona.prado@deusto.es

http://www.iee.deusto.es

Nafarroako Unibertsitatea Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa. 31080 IRUÑA

Tel: 948 425 634

E-maila: cee@unav.es

EUROPE DIRECT CEDERNA

GARALUR. NAFARROA

Barriobide, 40, 001 bulegoa 31013 ANSOAIN

Tel.: 948 206 697

E-maila:europadirect@cederna.es

EUROPE DIRECT HAZI

Granja Modeloa,z/g 01192 ARKAUTE

Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es

EUROPE DIRECT BIZKAIA

Simón Bolivar Kakea, 8B 48010 BILBAO

Tel.: 946 072528

E-maila: europedirect@fundacionede.org http://www.europedirectbizkaia.org

EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu, dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECT DONOSTIA

Prim kalea,14 2D 20006 DONOSTIA

Tel.: 943 470 962

E-maila:europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net

CENTRO

INNOBASQUEZamudioC/Laida

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILAREN DIRULAGUNTZA (HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA)

EDITOREA:

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Recalde, 27, 2 solairua, 2 Bulegoa 48009 Bilbo

MATERIALAK BIDALTZEA ETA KONTAKTUAK: Particular de Ategorrieta, 2 Baxua, 10 Lokala. 20013 Donostia. Tfnoa.: 943 053 488 http://www.elperiodicouniversitario.com posta-e: asun@europedigitalhub.eus Lege Gordailua: BI-2079-2017

ISSN: 2603-6207

Informazioa, orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

BILBOKO UDALAK DIRUZ LAGUNDUTAKO PROIEKTUA DA,ORDEA,BERE EDUKIA ERAKUNDE ONURADUNAREN ERANTZUKIZUN ESKUSIBOA DA

KOORDINATZAILEAK: Jon Lasa eta Irene Urizar.

LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa, Irene Urizar, Lourdes Sánchez, Unai Urizar eta Cristina Domínguez.

DISEINUA ETA MAKETAZIOA:

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa.

ARGAZKIAK: Cristina Domínguez, Irene Urizar eta Freepik.

KOLABORATZAILEA: Universitario Vasco Navarro S.L.

PUBLIZITATEA:

Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/ Nafarroa: 629 229 185

EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU

Samsung Galaxy S24:

tamainak axola duenean

Urte hasieran gertatu ohi den bezala, Samsung-ek bere telefono mugikorren kategoria gorena berritu du, Android premium gama menderatu nahi duten hiru modelorekin: Samsung Galaxy S24 Ultra, Samsung Galaxy S24+ eta hizpide izango duguna, Samsung Galaxy S24. Hiruretatik txikienak gauza txikia dirudi agian konparazioan, baina ez da, inondik ere: aukerarik adimentsuena izan daiteke.

Samsung Galaxy S24 fitxa teknikoa

- Pantaila: 6,2 hazbeteko FHD+; 2.340 x 1.080 px; AMOLED dinamikoa; 120Hz; Vision Booster.

- Prozesatzailea: Samsung Exynos 2400; 4nm.

- Memoria: 8 GB.

- Biltegia: 128/256 GB.

- Bateria: 4.000 mAh; Karga 25W; 15 W haririk gabeko karga; Karga itzulgarria.

- Sistema eragilea: Android 14; OneUI 6.1.

- Iraupena: IP68 ziurtagiria; Gorilla Glass.

- Atzeko kamerak: Nagusia: 50MP, f/1.8, 85º, OIS; Angelu zabala: 12MP, f/2.2, 120º; Teleobjetiboa: 10MP, f/2.4, OIS, 3x.

- Aurreko kamera: 12MP, f/2.2, 80º.

- Konektibitatea: 5G; LTE; WiFi 6E; Bluetoo-th 5.3; eSIM.

- Bestelakoak: USB C (USB 3.2); NFC; Banda Ultra Zabala; GPS/Glonass/Beidou/Galileo/GZSS.

- Dimentsioak eta pisua: 147 x 70,6 x 7,6 mm; 167 g.

- Prezioa: 909 eurotik aurrera.

Diseinua: inoiz baino iPhone gehiago

Telefonoa eskuetan lehen aldiz hartzean, iPhone 15 bat eusteko sentsazioa ematen du. Eta Samsung-ek Samsung Galaxy S23 eboluzionatu du ertzetan edozein kurba ezabatuz, zuzen, zorrotz, gogaikarriak eustean. Bi telefonoak itsu-itsuan eutsiz gero, zaila izango litzateke Samsung Galaxy S24 hau aipatutako iPhone 15etik bereiztea. Atzeko aldea ukitu gabe behintzat, kameraren modulua bereizgarria baita. Eskuan oso sendoa da, maila horretako telefono batean aurkitzen omen den kalitate gorena dario, aluminioak ezin hobeto hartzen ditu beira bi aldeak junturetan akatsik ikusi gabe eta kolorea oso ondo lortuta dago. Botoiak eskuinaldean daude, ohiko altueran eta esku batekin erraz sakatzeko (bolumena igotzeko botoiak esfortzu bat eskatzen du). Beheko ertzean nano SIM bikoitzeko erretilua (eSIM baterako aukera dago), USB C

ataka eta bozgorailu estereoaren irteera daude.

Samsung Galaxy S24-ren neurriak oso barneratuta daude, sarreran jada adierazi bezala. Horrek telefonoari denbora luzez eustea errazten dio, beti ere arrisku argi batekin: irrist egitea. Ertz zuzenek ez diote heldulekuari laguntzen, ezta atzeko kristal leunduak ere. Horren truke, hautsaren eta uraren erresistentzia eskaintzen du IP68 ziurtagiriarekin.

Galaxy S24 +txikienak dimentsio txikiak izateaz gain asko du esateko

Samsung Galaxy S24 hautsari eta urari aurre egiten dio: IP68 ziurtagiria du

Atzeko aurpegia guztiz garbia da helburuak dauden eremuan izan ezik. Horiek gorputzetik milimetro eta erdi inguru irteten dira, eremu horretan hautsaren atxikipena faboratzen duen zerbait. Nire Samsung Galaxy S24ren urre koloreak ez du zikinkeriarik islatzen, ezta hatz-markak ere.

Mugikorrak eskaintzen duen sendotasuna eta kalitate handiko sentimenduak bere baitan dagoen premium kategoria azpimarratzen du. Horrez gain, bi aldeak Corning Gorilla Glass Victus 2 beira gogorrez babestuta daude. Ez du Samsung Galaxy S24 Ultra-ren Gorilla Glass Armorren ezaugarri anti-islatzaileak, nahiz eta marradura eta kolpe txikietatik babes handia eskaini behar duen.

Pantaila: pixel bakoitzen kalitatea ematen duen panela

Samsungek OLED pantailak egiten dakiela argi baino argiago dago, izan ere panel gehien fabrikatzen dituen enpresa da eta gai-

nontzeko markak, Apple barne, hara jotzen dute. Eta S23-tik S24-rako bilakaerarekin, Samsung-ek Ultra modeloekiko desberdintasun nagusietako bat amaitzea erabaki du: azkenik, LTPO panel bat dago 1 eta 120 Hz arteko freskatze-abiadura aldakorra duena gehienetan".

Telefonoaren pantaila gozamena da baldintza guztietan, ezin daiteke beste ezer esan: egindako proben arabera, neurri horietako gailu batean probatu den panel onena da. Jariakortasuna beharretara egokitzen da, Samsung Galaxy S24 oso azkarra da mugitzean, animazioetan, aplikazioen artean salto egitea poza da. Guztia ukimenari erantzun ezin hobea emanez.

Distira da telefonoa nabarmentzen den beste puntu bat: argazkietan ikus daitekeen bezala, panelak ematen duen distira gehigarriak edozein eduki ikusgarri egiten du eguzki-argia zuzenean egonda ere. Eta kontrasteak ingeradak distira maximoan hondatu gabe, maila automatikoak ere oso zehatzak dira. Noski, guztizko iluntasun egoeretarako distiratsuegia den gutxieneko maila aurkitu da; irisgarritasun tresnen "Extraestutua" modua aktibatuta konpontzen dena, "Ikusmenaren hobekuntzak" atalean.

Distira eskuz doituz, Galaxy S24-k eguzki-argia zuzenean jotzen duenean primeran funtzionatzen duen gailur gehigarri bat onartzen du.

Realme 12 Pro+ eta Realme 12 Pro

Realme-k bere Realme 12 Pro+ 5G eta Realme 12 Pro 5G berriak aurkeztu berri ditu, urteko gama ertaineko modelo garrantzitsuenak. Ez dira enblematikoenak, Realme GT gamari dagozkionak, baina bere modelo adierazgarrienak dira. Etxeko onena erakusten duten Realme 12 Pro batzuk dira, oso arrazoizko prezioarekin, diseinu bikainarekin eta puntako zehaztapen teknikoekin.

Hauek dira Realme 12 Pro+ eta Realme 12 Pro berrien ezaugarriak. Markaren jatorrizko herrialdean salgai daude dagoneko, eta eurotan garestiegiak ez badiza kalitate/prezio erlazioan urteko telefono mugikor onenak izan daitezke.

Realme-k, gama ertainean, OnePlus-en ikusitako argazki-sentsore batzuk gehitzen ditu

Realme 12 Pro+ 5G eta Realme

12 Pro 5G, fitxa teknikoa

Realme 12 Pro+5G

- Pantaila: 6.7" OLED; FullHD+ (2.412 x 1080 px); 120Hz; 950 nits.

- Prozesatzailea: Snapdragon 7s 2 belaunaldia.

- Memoria: 8/12 GB.

- Biltegia: 128/256 GB.

- Atzeko kamera: Nagusia: 50MP, f/1.8, OIS, IMX890; Angelu zabala: 8MP, f/2.2, 112º; Telefotoa: 64MP, f/2.8, OIS, OV64VB, 3x zoom.

- Aurreko kamera: 32 MP, f/2.4.

- Bateria: 5.000 mAh; Karga 67W.

- Sistema eragilea: Android 14; Realme UI 5.0.

- Konektibitatea: Wi-Fi 6; 5G; Bluetooth 5.2; NFC.

- Prezioa: 333 euro inguru.

Realme 12 Pro 5G

- Pantaila: 6.7" OLED; FullHD+ (2.412 x 1080 px); 120Hz; 950 nits.

- Prozesatzailea: Snapdragon 6 1. belaunaldia.

- Memoria: 8 GB.

- Biltegia: 128/256 GB.

- Atzeko kamera: Nagusia: 50MP, f/1.8, OIS, IMX882; Angelu zabala: 8MP, f/2.2, 112º; Telefotoa: 32MP, f/2.0, OIS, IMX709, 2x zooma.

- Aurreko kamera: 16MP, f/2.4.

- Bateria: 5.000 mAh; Karga 67W.

- Sistema eragilea: Android 14; Realme UI 5.0.

- Konektibitatea: Wi-Fi 6; 5G; Bluetooth 5.2; NFC.

- Prezioa: 266 euro inguru.

Larru beganoa eta super argazki atala telefotoarekin

Realme 12 Pro+5G hiru bertsiotan dago eskuragarri, baina guztiek partekatzen dute iaz ikusi genuen larruzko akabera begano hori. Oraingo honetan kamera erdiko modulu zirkular batekin eta ertz kurbatuekin akabera batekin markatu da.

6,7 hazbeteko OLED panela dugu FullHD+ bereizmenarekin, % 93ko erlazioa eta 120 Hzeko freskatze-tasa. Panelaren distira 950 nitsera iristen da, goi-mailako nitsetatik urrun baina oso zifra ona da maila ertaineko terminalarentzat, azkenean aurrean daukaguna. Realme 12 Pro+-ren barruan Snapdragon

7+ Gen 2 prozesadore indartsua dugu, 4 nanometrotan fabrikatua eta aurreko belaunaldia baino bi aldiz indartsuagoa dena. Plus ez den bertsioak Snapdragon 6 Gen 1 dakar. Oinarrizko bertsioan 8 GB RAM eta 128 GBrekin datoz, 12 GB RAM eta 256 GB biltegiratzean konfiguragarriak izanik. Bi modeloek 5.000 mAh-ko bateria eta 67W-ko karga azkarra dute. Zifra bikainak, haririk gabeko kargatzearen arrastorik gabe izan arren. Argazkien atalean, Realme 12 Pro berria nabarmentzen da gehien. Azkenean, teleobjektiboari heldu diote, modelo estandarrean 32 megapixeleko IMX709 sentsore berria eta Samsung-en OV64B teleobjektiboarekin, 64 megapixelekin, f/2.8, egonkortze optikoarekin eta 3x zoom optikoarekin. Ideia bat izateko, OnePlus 12-n integratutako telefoto sentsore bera da.

Harekin batera, 50 megapixeleko IMX890 sentsore nagusi bat dugu, oraingoan OnePlus 12R-en dugun bera. Ikusten dugunez, Realme-k bere Plus ereduan beste marka batzuek beren eredu enblematikoetarako

gordetzen dituzten osagai batzuk gehitzen ditu.

Softwareari dagokionez, Android 14 du RealmeUI 5.0 pertsonalizazio geruza propioarekin batera. Konektibitatean WiFi 6, NFC eta 5G ditugu.

Realme 12 Pro+ eta Realme 12 Pro-ren erabilgarritasuna eta prezioa

Realme berria dagoeneko salgai jarri da Indian. Hiru akaberatan daude eskuragarri: urdina, urrea eta laranja, larru beganoarekin. Hauek dira haien prezio ofizialak:

- Realme 12 Pro 5G (8 + 128 GB): 23.999 errupia (266 euro inguru).

- Realme 12 Pro 5G (8 + 256 GB): 26.999 errupia (299 euro inguru).

- Realme 12 Pro+ 5G (8 + 128 GB): 29.999 errupia (332 euro inguru).

Rabbit R1: CES 2024ko

tresna bitxi

eta arrakastatsuena

Rabbit R1 oso arrakastatsua izan da: CES 2024ko tresna bitxienak milaka unitate saldu zituen lehen egunean. Sorpresa atseginetako bat izan da. Adimen artifizialak bultzatutako gailu txiki hori, gogoko dituzun aplikazioak erabiliko dituela agintzen duena, ekitaldian aurkeztutako gailu berritzaile eta bitxienetakoen artean kokatu da. Dagoeneko salduena da, eta horrek harrituta utzi ditu sortzaileak berak.

Gadgetaren garatzaileek baieztatu dutenez, salgai jarritako lehen egunean Rabbit R1aren 10.000 ale saldu ziren. Horrek nabarmen gainditu ditu Jesse Lyuk sortu eta zuzendutako konpainiaren itxaropenak, iragarpenaren ondorengo 24 orduetan 500 baino gehiago merkaturatzea baitzuen helburu.

Hala ere, Rabbit R1ekiko interes publikoak eztanda egin du, eta emaitza jatorrizko helburua baino 20 aldiz handiagoa izan da. Konpainiak bere X (Twitter) kontuan jakinarazi zuenez, gailuaren lehen sorta agortu egin da eskaera izugarriaren ondorioz. Noski, bigarren sortarako erreserbak irekita daude orain, baina erosleek pixka

bat gehiago itxaron beharko dute jasotzeko.

10.000 gailuko lehen multzoan Rabbit R1 eskuratzea lortu dutenek martxoan hasiko dira jasotzen. Geroago-edo orain erreserbatu dutenek beren unitatea apirilean edo maiatzean hasiko duten bitartean, startupak adierazi duenez.

Zer da Rabbit R1 eta zergatik da salmenta amorrua?

Rabbit R1 poltsikoko gailu bat da, adimen artifiziala baliatzen duena zure aplikazio gogokoenak kontrolatzeko. Telefono mugikorraren osagarria da, ordezkoa baino, eta erakargarritasun handia sortu du bere diseinu eta ezaugarriengatik. Tramankuluak 2,88 hazbeteko ukipen-pantaila, kamera, bozgorailuak, interfaze grafikoan zehar mugitzeko gurpil analogikoa eta mikrofonoa aktibatzeko -walkie-talkie bat balitz bezala- eta ahots-komandoak erabiltzeko botoia ditu.

Rabbit R1 CES 2024ren ustekabeko arrakastetako bat izan da

Kanpaiaren azpian ez dago ezer apartekorik. 2,3 GHz MediaTek txip batekin dator, 128 GB biltegiratze eta 4 GB RAM. Rabbit R1-ek ez ditu berez aplikazioak exekutatzen, baina AIan oinarritzen da Rabbit OS bidez, sistema eragile pertsonalizatua hizkuntza naturaleko interfaze baten bidez. Bere gaitasunak aprobetxatzeko, erabiltzaileek beren aplikazio gogokoenak Rabbit R1-

era konektatu behar dituzte web interfaze baten bidez. Behin saioa hasita, gadgeta gainontzekoaz arduratuko da. Aurkezpen demoan, Jesse Lyuk gailuak nola funtzionatzen duen erakutsi zuen behin Spotify kontu bati lotuta. AI-ri musika erreproduzitzeko edo erlazionatutako testuinguruko informazioa eska diezaiokezu, ukipen-pantailaren bidez ohiko kontrolak galdu gabe.

Poltsikoko AI bat sortzeko proposamen atseginagoa

Rabbit-ek R1-rekin bilatzen duen helburua da erabiltzaileek adimen artifizialari zeregin berriak irakastea, edo nola nahi duten plataforma edo programa jakin batzuekin elkarreragitea. Zalantzarik gabe, proposamen oso berritzailea, beste proiektu batzuk baino ikuspegi ezberdina -eta atseginagoahartzen duena, Humane-ren AI Pin bezalako poltsikoko AI bat sortzeko.

Rabbit R1-en hasierako haserrea ulertzeko beste puntu erabakigarri bat bere prezioa da. Gailuak 199 $ bakarrik balio du, ez du harpidetzarik behar eta hainbat aplikazio eta zerbitzurekin konektatzeko aukera ematen dizu. Gainera, bere garatzaileek pribatutasun politika oso zorrotza dutela diote. Erabiltzaileen saioa hasteko kredentzialetarako sarbidea izateaz gain, hardwarearen erabilera arduratsua defendatzen du. Horregatik kamera fisikoki blokeatuta dago erabiltzen ez denean, mikrofonoa botoi fisiko baten bidez soilik aktibatu daiteke eta sarrera-metodo guztiak desgaituta daude Rabbit R1 pantailan atseden hartzen duenean.

Rabbit

Rabbit-ek, adimen artifizialeko startup batek, Jesse Lyu-ren sortzailearen arabera, telefono mugikorrak ez ordezkatzeko diseinatuta dagoen gailu bat garatu du, nahiz eta kasu batzuetan izan. Rabbit R1 du izena, eta ChatGPT-ren antzeko hizkuntza-eredu batek bultzatutako laguntzaile moduko

bat da, erabiltzaileek laguntzaile birtual batekin elkarreragin baino askoz gehiago egin ahal izango baitute. Gainera, Humane-ren AI Pin-a oso gogorarazten du.

Rabbit R1 alderdi askotan nabarmentzen da, bere prezioan barne. Startup-ak baieztatu du gailuak 200 $ balio duela; kostu handia bere gaitasun guztiak kontuan hartuta. Maila estetikoan, Rabbit R1 iPhone baten tamainaren erdia da, eta bere diseinua oso minimalista da. Zehazki, 2,88 hazbeteko pantaila du. Selfie-ak edo argazkiak eta bideoak egiteko biratzen duen kamera bat ere badakar, baita interfazea nabigatzeko edo gailuan integratutako laguntzailea erabiltzeko botoi gisa ere funtzionatzen duen korritze gurpil bat ere.

Hala ere, Rabbit R1-en, bere softwarea da bereziena. Rabbit OS du, konpainiak "ekintza eredu handi bat" deitzen duen horretan oinarritutako auto-garatutako sistema eragilea. Honek ez du aplikaziorik, baizik eta aplikazio unibertsalaren kontrolagailu gisa funtzionatzen du. Hau da, Rabbit OSrekin, erabiltzaileek gogoko dituzten aplikazioetako zerbitzu batzuetara sartzeko aukera izango dute, zuzenean haietara sartu edo saioa hasi beharrik gabe. Esaterako, janaria etxera eramatea eska dezakete, erosketak egin, musika jo, erreserbak egin, sarrerak erosi, mezuak bidali eta abar.

Supernal-en "kotxe hegalaria", erleetan inspiratua

Consumer Electronics Show (CES) 2024 hau hiriko kaleetarako ibilgailu elektrikoen alorrean zuhurragoa izan bada ere, Fordek, General Motorsek, Toyotak eta Stellantisek azokan erakusketarik egin ez dutenez, badirudi 2024a enpresak berriro auto hegalariak errealitate bihurtzen saiatuko diren urtea dela.

Hyundai Motor Group-en aire-mugikortasuneko filialak S-A2 aurkeztu zuen, bere eVOTL bidaiari-hegazkina

Hiri-bidaia ultra-azkarrerako aireratze eta lurreratze bertikaleko aireontzi elektrikoak (eVTOL) errealitate bihurtzeko beti urte batzuk falta direla dirudi, baina Hyundairen ai-

re-mugikortasuneko dibisioak, hots, Supernal-ek, itxuraz joko bateratua egiten ari da garraio-modu hori gauzatzeko. Supernal-ek bere eVTOLerako duen azken produktuaren kontzeptua, S-A2, ibilgailu guztiz elektrikoa da, pilotu batentzat eta lau tripulatzailerentzat, ustez bidaiariei eguneroko aireko bidaiak modu seguruan, eraginkorrean eta merkean eskaintzeko diseinatua.

Nolakoa da Supernal S-A2, Hyundairen "auto" hegalaria

S-A1, CES 2020n aurkeztutako Supernal-en lehen kontzeptua oinarri hartuta, S-A2 berri hau 450 metro inguruko altitudean (1.500 oin) 190 km/h (120 mph) gurutzaldi-abiadura lortzeko diseinatuta dago, eta, gehienez lau bidaiari garraiatu ditzake aldi bakoitzean 40 eta 60 kilometro bitarteko distantzietan (25 eta 40 mila). Zortzi errotorek hegaldi bertikaleko ahalmena eskaintzen dute. Aireratzean, aurrealdeko lauek zerurantz begiratzen dute eta atzeko lauek beherantz. Ondoren, "hegaldi normala" egiteko, guztiak horizontalean biratzen dira. Benetako abantaila, ordea, Supernalek agindu bezala, zerbitzuan sartzen denean, S-A2ak ontzi-garbigailuak bezain isilean funtzionatuko duela jakinarazi du: 65 dezibelio aireratze eta lurreratzea bertikalean, eta 45 dezibelio hegaldi horizontalean.

"DLO (egun argira irekita, beirarena) diseinua ahalik eta ikusgarritasun handiena ematen saiatzen da. Hegazkin batean hegan egiten duzunean, aurrera begiratzen duzu. Helikoptero edo VTOL batean egiten duzunean, behera begiratzen duzu non lurreratzen ari zaren ikusteko, bai bidaiariak bai pilotua", azaldu du Luc Donckerwolke-k,

Hyundai Motors Group-eko presidente, diseinu zuzendari eta sormen zuzendariak. Donckerwolke-k eta bere taldeak erleetan inspiratutako irtenbide bat asmatu zuten eta, ondoren, intsektu horien buruetan oinarrituta, S-A2-ren leihoen kokapena eta diseinua konfiguratu zuten. "Ondoren, dinamikoki exajeratu genuen, erlearen burua abiadurak eraldatu izan balu bezala".

Diseinu sortzailea ere erabili zen eserlekuen egiturak sortzeko eta ahalik eta metal gutxien erabiliko zela bermatzeko, pisua murriztuz eta eserlekuei energia xurgatzeko propietateak emanez, aireratze eta lurreratze bertikalak eragindako indarrak barreiatzeko. Kabinaren atzean, fuselajearen atzeko aldean, zortzi bateria-unitate bereizita daude, segurtasun arrazoiengatik horrela antolatuta: unitate batek funtzionatzen ez badu, besteek ibilgailuari energia ematen jarraituko dute. Izan ere, Supernalek S-A2rako abiazio komertzialaren segurtasun-mailak lortu nahi ditu, hau da, beste xedapen batzuen artean, hutsegiterik gertatuz gero, hegazkinak tren elektrikoan ez ezik, hegaldikontroletan ere osagai bikoiztuak eta elektronikoak izango ditu. Dirudienez, S-A2ak ere ez ditu zortzi propultsatzaileak behar hegan egiteko.

Donckerwolke-k egin nahi duen hurrengo gauza S-A2-ren sinadura argian zentratzea da. Autoen diseinuan aurrekariak ditu eta jendeak airean dagoen Supernal eVTOL ezagutzea nahi du, autoen diseinatzaileek modeloen argi-multzoen formekin egiten saiatzen diren antzera. "S-A2 hegazkin baten eta auto baten konbinazioaren benetako irudikapena da", dio. Oraindik ez dago bateriaren edukierari edo kargatzeko abiadurari buruzko xehetasunik, iraupen laburreko hegazkin elektrikorako estatistikak erabakigarriak, baina Jaiwon Shin Hyundai Motor Group-eko presidente eta Supernaleko zuzendari nagusiak adierazi zuen konpainiak nahiago lukeela kargatzeko sistema bizkorreko tentsio altua, hegaldi bakoitzean birkargatu beharko ez litzateke-

ena, baizik eta lau edo bost bidaiaren ondoren, baita ere.

"Kotxe" hegalariak, uste baino gertuago?

"Hasieratik, Supernal-ek produktu egokia eta une egokian merkatu egokia sortzeko eginkizuna izan du", esan zuen Shin-ek CESen prentsa-ohar batean. "Supernal hegaldien aro berri bat emateko prest dago". Tira, ez dago guztiz prest: S-A2ren probako hegaldiak urte honen amaieran egitea aurreikusten bada ere, konpainiak ziurtatzen du ez dela behar bezala sartuko hiri-aire mugikortasunaren sektorean 2028ra arte. Supernal ez da izan aurtengo CES-n auto hegalarien bertsioak erakutsi dituen konpainia bakarra. Xpeng-en AeroHT dibisioak "lehorreko garraiolaria" deit5en duena erakutsi zuen, urte honen amaieran erreserbatzeko eskuragarri egongo den ibilgailu hegalari modularra. Bi zatiko diseinuari esker, erabiltzaileari lurreko eta aireko moduen artean aldatzeko aukera emango dio. Xpeng-en hiru ardatz eta sei pneumatikoen "lur modulu" hibridoak lau gurpileko trakzioa, atzeko direkzioa eta lau edo bost bidaiarientzako lekua ditu. Antza denez, bere tren elektrikoa aireko moduluari energia emateko gai izango da, "hainbat karga" emanez. Aireko modulua bi pertsonentzako VTOL guztiz elektrikoa da, eskuz eta automatikoki gidatzeko moduekin.

Mouthpad, gailuak mihiarekin kontrolatzeko teknologia

'Mouthpad' izenekoa ahosabaian jartzen den gailua da eta mihia erabiliz telefonoa Bluetooth konexioa duten sentsoreen bidez kontrolatzen da. Startup berritzaile batek garatu du ezintasun motorra duten pertsona askoren bizitza erraztuko lukeen elementu hau. Ahoko tresna erabiltzeko erraza da. Ahosabaian jarri eta mihia joan nahi duzun tokirantz mugitu besterik ez duzu egin behar.

Gailu honetan erabiltzen den teknologiak mihiaren posizioa eta mugimendua aztertzen ditu bere prozesadorean jasotako ikaskuntza-algoritmo batekin. Horrela, mihiaren keinu soil batekin, Mouthpadek aukera ematen du mezu elektroniko bat bidaltzeko, argazki bat editatzeko eta baita audio-mezuak bidal-tzeko ere, muturrekoaren diseinuak ez baitu hitz egitea ekiditen erabiltzen den bitartean.

Teknologia hori aurrerapen handia izan arren, oraindik ez da jakin noiz aterako den merkatura, baina bere Beta bertsioak dagoeneko badu itxaron-zerrenda. Gailu horiek enkarguz fabrikatzen dira, erabiltzailearen ahora egokitzeko diseinatuta daudelako; beraz, egiteko beharrezkoa izango da ahoaren tamainaren neurriak hartu, sentsore guztiak ezin hobeto molda daitezen. Zirkuitu-plaka eta sentsoreak elektronika babesten duen uraren eta listuaren kontra babesteko kapsula bat dute, eta, horregatik, bere sortzaileek diotenez, listukorrosioaren ondorioz sortutako arazoei aurre egiten die.

Batzuek dagoeneko probatu dute, bideoan gizon batek bere iPhonea eskurik gabe kontrolatzen duen eta Maps aplikazioan ibilbide bat sartzea lortzen duen bideo batean ikusten den bezala. Kontrolatu erakuslea mapa ireki arte eta idatzi ahoa erabiliz joateko norabidea. Aurrera egiten jarraitzeko aukera emango digun mugarria izango da hau, denek teknologiaren erraztasunetara sarbide izan ahal izateko.

Kanpainiarik berritzaileena

"Berrikuntzarekin, hausturarekin edo eraldaketarekin" lotutako ideia, proiektu edo kanpainak aintzat hartzea da Cannes Lions Nazioarteko Sormen Jaialdiaren Berrikuntza kategoriaren helburua. 2013az geroztik sustatzeko proposatu diren ekimen, produktu edo gailu berritzaileak saritzen dituen atala da, pertsonen bizitzan aldaketa positiboa eragiten dutenak. Haiei guztiei gehitu zitzaien, iazko lehiaketaren 70. edizioan, “Mouthpad”, Wunderman Thompson Lima

eta Augmental San Franciscoren garapena Augmental-entzat.

Ataleko epaimahaiak erabaki zuen sari gorena ematea desgaitasuna duten pertsonei Interneten nabigatzea errazteko ordenagailuko sagu gisa funtzionatzen duen ahozko gailu bati. Agentziak "Mouthpad" gisa definitu zuen, "diseinu inklusiboaren berrikuntza inspiratzaile bat, ezintasunen bat duten pertsonek munduarekin elkarreragiteko modu berri bat irekitzen duena".

Elementu hau ahosabaian jartzen da eta mihia sakatuz

edozein

ekintza egiteko aukera ematen du

Garapena Wunderman Thompson Lima eta agentziaren Inclusive Experience Unit eta Augmental-en artean egin da, MIT Media Lab-en spin-off bat, gailu eta interfaze digitalekin eguneroko interakzioak hobetzen dituzten giza esperientziak sortzera bideratuta dagoen hardware startup bat. "Mouthpad"-ek goiko muturretako mugikortasun murriztua duten pertsonen autonomia hobetu nahi du, tresna digitalekin elkarreraginean frustrazioa arintzen dien laguntza-teknologia eskaintzeko helburuarekin. Haien arabera, Osasunaren Mundu Erakundearen datuei erreferentzia eginez, kalkulatzen da mundu osoan 250.000 eta 500.000 pertsona artean pairatzen dituztela urtero bizkarrezur-muineko lesioak (SCI). Eguneroko jardueretan, baita hezkuntzan, enpleguan edo gizarte parte-hartzean ere oztopo nabarmenak eragiten dituen baldintza da, mugitzeko zailtasunak direla eta. Horregatik, diseinuak hizkuntza hartzen du plataforma digitalekin elkarreragiteko alternatiba gisa, trebetasuna eta sentsibilitatea

kontuan hartuta. Bere gihar eta nerbio sareari esker, mugimendu sorta zabala sortzen da, eta horri esker, ordenagailuak, telefonoak, tabletak eta gainerako gailu elektronikoak zehaztasunez kontrolatzen dira.

Horrela, "Mouthpad" trackpad txipa duen gailu moduko bat da. Konpainiaren arabera, tresnak erabiltzailearen mihiaren posizioa eta presioa prozesatzen ditu ikaskuntza automatikoko algoritmo bat erabiliz, eta Bluetooth bidez konektatutako gailura bidaltzen diren seinaleak eta kurtsorearen mugimenduak eta klik bihurtzen direnak. Horri esker, erabiltzaileak mezu elektroniko bat bidal dezake argiak pizteko, argazki bat editatzeko edo bideo-joko batera jolasteko. Gailu bakoitza pertsonaliza daiteke aho barneko eskaneatu prozesu baten bidez, ahoaren 3D eredua sortzen duena eta hortz erretxinarekin inprimatuta dagoena. Gainera, Augmental-ek azaldu duenez, osagai elektronikoak listuarengandik babesten dituen karkasa hermetiko batean itxita dago dena. Konpainiaren webgunean adierazi bezala, gailua iOS, Android, MacOS, Windows eta Linux sistemekin bateragarria da. Augmental-ek adierazi duenez, "Mouthpad"ek begien jarraipenaren teknologia, ahotslaguntza edo ezpainen bidez kontrolatutako joystick-ak bezalako soluzioetatik haratago urrats bat egiten du, erabiltzaileak frustratuta, nekatuta edo begietako hortzak kaltetuta senti ditzaketela.

Ballie, etxean laguntzen zaituen eta filmak proiektatu ditzakeen robota

2024an Las Vegaseko CES azokan izan diren berrikuntza teknologikoen artean, telebista handiak, errealitate birtualeko betaurrekoak eta etxeko robotak daude. Adimen artifiziala edizio honek ardatz izan duen zutabeetako bat da eta horrekin batera robotikak jauzi bat eman nahi du. Hori dela eta, LG edo Samsung markek, besteak beste, etxeko roboten bertsioak aurkeztu dituzte ekitaldi honetan, familian bat gehiago izateko asmoa duten gailuak, alegia. Ballie, bere bertsiorik modernoenean, etxerako roboten mundu gero eta zabalagoarekin bat egiten du horrela. Amazon-ek Astro du, Enabot-ek Ebo X aurkeztu zuen urte hasieran eta orain Ballie adimen artifizialarekin berritu da, etxean erabiltzaileen eskaerei hobeto erantzuteko, telefono-deiak egiteko eta baita maskota elikatzen jakiteko ere. 2020an kontzeptu gisa aurkeztua, Ballie plano baxuan mantendu da Samsung-en azken

iragarkira arte. Bola horrek orain proiektore bat integratzen du etxeko lurrean, horman edo sabaian 1080 pixeleko irudiak bistaratzeko eta, horrela, Astrok erabiltzen duena bezalako pantailarik ez du behar informazio eta entretenimendu iturri-gisa. Markak bere robota mundu osoko proiektore eramangarriekiko gero eta grina handiagoarekin konbinatu du. Ballie proiekzioa automatikoki doitzeko gai da hormaren eta argiaren baldintzen arabera. "Pertsonen jarrera eta aurpegiko angelua automatikoki detektatzen dituen munduko lehen proiektorea da eta proiekzio angelu optimoa doitzen duena", diote ohar batean. orailu adimendun gisa ere, robot honek etxearen kontrol zentro gisa funtzionatzen du, bertan konektatuta dauden gailu desberdinak antolatuz. Esaterako, argiak piztu eta itzali, aire girotua edo garbigailua aktibatu, baita jabeari etxeko gertakarien berri eman ere.

Samsung Ballie Robota

Bozgorailu adimendun gisa ere, robot honek etxearen kontrol zentro gisa funtzionatzen du, bertan konektatuta dauden gailu desberdinak antolatuz. Esaterako, argiak piztu eta itzali, aire girotua edo garbigailua aktibatu, baita jabeari etxeko gertakarien berri eman ere. Noski, jendeari jarraitzen dio etxetik barrena eta atetik sartzen direnean agurtzera ateratzen da maskota batzuek egingo luketen bezala. Funtzio guzti horietarako, proiektoreaz gain, kamerak, mikrofonoa eta sentsoreak ditu.

Ballie ahots komandoen bidez kontrolatzen

da, ohi bezala, baina erabiltzaileekin berriketan ere egiten du sustapen bideoan agertzen den moduan. "Kaixo Amy, patruilatzen ari naiz", jakinarazi du.

Samsungek partekatutako bideoaz gain,

Koreako Samsung

konpainiak

bere

etxeko robotaren bertsio berri bat erakutsi du

konpainiak bere robot berrituaren zehaztapenei buruzko xehetasun gutxi eman ditu. Ez du adierazi ere 2024an noizbait salgai jartzea pentsatzen ari denik. Hala ere, bideoa Ballie-ren diseinuaren antzeko bigarren gailu bat erakutsiz amaitzen dute, zeinaren ezaugarriak eta identitateak misterio bat uzten baitu hurrengo ekitaldi baterako.

Historia pixka bat

2020an, Samsung-ek Ballie aurkeztu zigun lehen aldiz, teniseko pilota bat baino apur bat handiagoa den etxeko robota, etxetik libre mugi zitekeena eta kamera, mikrofonoak eta sentsoreak barne zituena. Hala ere, produktua bertan behera geratu zen eta ez zen inoiz dendetara iritsi.

Hainbat urteren ondoren, Hego Koreako konpainiak proiektua berreskuratu du eta Ballie-ren bertsio guztiz berritua aurkeztu du. Robotak, gaur egun futboleko pilota baten forma eta tamaina dituenak, hainbat funtzionalitate estreinatzen ditu erabiltzaileei etxean laguntzeko.

Ballie, AI duen

etxeko laguna

2024an bere telebistetara iritsiko diren berrikuntza batzuk ezagutarazteaz gain, Samsungek CES 2024n domotikarako bere lekua ere izan du. Ballie berria fisikoki

lagun-tzen gaituen etxeko laguntzaile pertsonal gisa aurkezten da.

Etxean zehar modu autonomoan gidatzeko, erabiltzaileen ohituretatik ikasteko eta irtenbide pertsonalizatuak eskaintzeko diseinatu da robota. Gailu hau Samsung-en produktuen ekosistemaren eta bere konektatutako etxearen beste pieza bat bezala uler dezakegu.

Balliek gailu adimendunak kontrolatzeko gaitasuna du, baina infragorri sentsore bat ere badu gailu "ez-adimendunak" pizteko, hala nola, aire girotuak eta telebistak. Irudiak lurrean edo hormetan ere proiekta ditzakezu 1080p-n.

Hardware osagaiak, hala nola, kamera, LiDAR sentsorea, mikrofonoak eta bozgorailuak hainbat funtzio osagarri ditu. Robotak etxeko gelak mapatzen ditu etxeko elementuak non dauden identifikatzeko eta abisuak eskaintzen ditu, adibidez, landareak ureztatzeko.

Ballie ahots komandoekin edo telefono mugikorraren txat bidez kontrola daiteke. Robotak, erakustaldi batean ikus dezakegunez, modu atseginean erantzuten du.

“Kaixo Amy (erabiltzailearen izena). Patrullatzen ari naiz”, “Orain Copper (etxeko maskota) ikusten ari naiz”.

WT2 Edge entzungailu itzultzaileak, Timekettle-ren eskutik

Gailu adimendun honek, pertsona arteko komunikazioaz gain, hainbat hizkuntzatan eta doinu ezberdinekin hitz egiten duten partaideen talde baten bilerak itzultzeko aukera ematen du. Mundua txikia da, eta egungo gizarteak bere komunikazio-maila hobetu behar du, norberaren zein laneko interaktibitatearekin. Eszenatoki honetan, itzulpen-soluzioak arrakasta handiago edo txikiagoarekin ugaritzen dira. Irtenbide on horietako bat Timekettle enpresak garatutako berehalako itzulpeneko entzungailuak dira, duela gutxi WT2 Edge eredua bere itzultzaile sortari gehitu diona eta, bere ezaugarri teknikoengatik, 40 hizkuntzatan eta 93 doinutan % 95eko zehaztasuna duena. Gaztelaniarako, 20 doinu baino gehiago daude eskuragarri eta zarata kentzea eskaintzen du, elkarrizketa argiagoa izan dadin.

Gailua 350 euro inguruko prezioan saltzen da

Nabarmendutako balioak

WT2 Edge 350 euro ingurutan dago salgai merkatuan, zuri eta beltz koloretan. Dispositibo horrekin egindako probek erakusten dute erabilgarria dela ikasleentzat eta hainbat lan-ingurunetan, bai eta kulturarteko lagunen arteko elkarrizketetan ere, beste egoera batzuetan bi aldeentzat arrotza den hizkuntza batean hitz egin beharko zutenak. Eragiketa erraza da, hitz egin beharreko hizkuntzak aplikazio batean hautatzen baitira.

Azpimarratzekoa den ezaugarri bat da itzulpena hizkuntza nagusietarako datu mugikorrak erabili gabe egiten dela, nahiz eta beste hizkuntza gutxituagoetarako datu-iturri batera konektatu behar den.

Gehienez 6 pertsonarentzako elkarrizketaitzulpena onartzen du 1etik 5era, 2tik 4ra, 3tik 3ra eta beste konbinazio batzuekin. Bideo-deietan ere erabil daiteke.

Erabileraren ezaugarriak

Gailuak lau modu onartzen ditu: aldiberekoa (aurikularretako bat beste bozgorailu batekin partekatzen baita); ukipen-modua (itzulpena hitz egin, grabatu eta transmititu dezakezun ingurune zaratatsuetarako), bozgorailu-modua (sakelakoarekin erabiltzen da, beste pertsonak itzulpena ozen entzun dezan edo

pantailan idatziz irakur dezan); eta entzuteko modua (hitzaldiak... itzultzeko).

Elkarrizketa hizkuntza ezberdinetan gertatzen da hizketa eta itzulpenaren artean 0,5 eta 3 segundo arteko atzerapenarekin.

Teknologia aplikatuak

HybridComm sistema erabiltzen du BoostClean Speech Technology-rekin, hondoko zarata gutxitzen duena, esaldi bakoitza segmentatzen den bitartean bokal soinuak bakarrik harrapatzen direla ziurtatzeko, itzulpenak zentzua izan dezan. TurboFast SI teknologia ere integratuta dago, aldi berean Bluetooth bidez grabatzeko eta itzultzeko. Taldeak UniSmart AITP ere erabiltzen du, hizkuntza gehiago onartzen dituen motorrak integratzen dituen irtenbidea. Bateriak 3 orduko iraupena eskaintzen du aldibereko itzulpenarekin eta 12 ordu arte zarata murrizteko oinarria entzungailuak kargatzeko erabiltzen bada, 90 minutu behar dira prest egoteko.

AI plataforma bat sortu da bere itzulpenmotorrekin eta lankidetzak sortu dira mundu osoko teknologia-enpresa nagusiekin (DeepL, Google, Microsoft, iFlytek, etab.). Markaren plataformak interpretazio zehatza eta azkarra eskaintzen du industria zehatzetarako eta hizkuntza anitzetarako. WT2 Edge-k habe bikoitzeko mikrofono aurreratuak eta norabide-hautematearen teknologia erabiltzen ditu, zarata murrizteko gaitasun adimentsuekin areagotuta, ahotsa modu eraginkorrean isolatzeko eta hondoko zarata iragazteko, hala nola trafikoa. Horrek bermatzen du hitzak argi eta zehaztasunez itzultzen direla.

Ebaluazioa

WT2 Edge-k denbora errealeko itzulpen leuna egiten du komunikazio eraginkorra lortzeko, non hitz bakoitzak bere balioa duen. Jada ez dago esaldi bakoitzaren on-

doren pausatu beharrik, orain elkarrizketaesperientzia natural eta arinaz gozatu dezakezulako.

Bi norabideko aldibereko itzulpen mota hau

% 100 esku librekoa da, gehienez 6 pertsonarentzako itzulpen elebiduna onartzen du eta 40 hizkuntza linean eta 13 bikote lineaz kanpo onartzen ditu.

HybridComm bezalako markak garatutako teknologiak interpretazio eleaniztunak esperientzia natural batekin eskaintzeko diseinatu dira. Konpainiak berak dioenez: "Ohiko itzulpen-produktuetatik haratago joan gara egitura tekniko guztiz desberdina erabiliz gure produktua hizketa-prozesamenduan, aldibereko interpretazioan eta AI itzulpenean aurrera egiteko".

Laburbilduz, sistemak naturaltasun eta jariakortasun onurak eskaintzen ditu, eraginkorrak (akatsik gabe) eta zehatzak.

Diseinu txiki eta arinari esker, entzungailuak edonora eramatea eta noiznahi erabiltzea errazten du. Beharrezkoa den unean eta tokian.

Zerbitzu optimoa eskaintzeko gai den itzulpen-gailu bat da, produktua hizketa-prozesatzeko, aldibereko interpretaziorako eta AI itzulpenerako optimizatzen duen esparru tekniko berritzaile baten ezarpenaren bidez.

Sony-ren PlayStation 5 Slim,

3 kolore berritan

PlayStation 5 Slim-ek hiru kolore berri ditu: gorria, urdina eta zilarra. Sony kontsolaren bertsio lirain horrek kolore deigarriagoak estreinatzen ditu, eta, noski, diseinu-mailan aldaketa izugarria adierazten dute. Baliteke erabiltzaileak PlayStation 5 Pro baten iragarpenaren zain egotea, baina Sonyk erabaki du hobe dela kolore barietate handiagoa eskaintzea. Kanpoko itxura berriak ez ditu inolako barne-ezaugarriak aldatzen, PlayStation 5 peto-petoa da oraindik. Ezberdina den gauza bakarra da PlayStation 5 Slim % 30 txikiagoa dela, eta horregatik egokia da telebistako armairua txikia den egongeletarako.

PlayStation 5 Slim Lurraren elementuak adierazten dituzten hiru kolore berritan

PS5 bat baina meheagoa izanik, bere ezaugarriak antzekoak dira eta, hain zuzen ere, 1 TB SSD disko gogorra dauka Blu-Ray disko aldagarriarekin batera. Kolore berriak

2023ko azarotik eskuragarri dagoen modeloari gehituko zaizkio.

Sonyk berak adierazi du egindako aldaketak estetikoak besterik ez direla; izan ere, kolore berri horiek kontsolaren kontroletan ere aplikatzen dira. Oraingo hauek orain urdinak, gorriak eta zilar-kolorekoak izango dira orain. Kolore berri horien iragarpen-bideoan xehetasunez ikus ditzakezu tonu horiek inspiratu zituzten motiboak.

Kontsolak itxura guztiz berria du PlayStation 5-ren diseinu-katalogoan gehitzen diren hiru kolore hauekin. Gainera, berritasun honek mahai gainean jartzen du hurrengo hilabeteetan abiarazi daitezkeen beste kolore askoren existentzia.

PlayStation 5-en pertsonalizazio atala oraindik ez da neurri handi batean aztertu, orain badirudi Sonyk hori aldatzea nahi duela eta eman duen lehen urratsa PlayStation 5 Slimen hain naturalean integratuta dauden hiru kolore berri hauek dira. Modu hain natural horrek beldurra ematen duela esan daiteke. Diseinu berriko kontsola honen erabilgarritasuna ez da ezagutzen, baina espero da Sonyk hilabete honetan bertan hainbat xehetasun gehiago emango dituela. Bien bitartean, interesgarria da ikustea nola azken belaunaldiko kontsolak etxeetarako elementu estetikoak diren ere.

PS5Pro

Guztiak adierazten du 2024a Sony-k bere PS5 Pro abiaraziko duen urtea izango dela. PS5 eta PS5 Edizio Digitalarekin batera biziko litzatekeen kontsola honek bere ahizpa txikienen aurretik jarriko lukeen funtsezko ezaugarri bat izango luke. Gainera, kontsola

honen aldeko apustua egitea litzateke aktibo nagusia eta ez Microsoftek dakarren lehiagatik.

Sony-k belaunaldi berriko gainerako kontsolak bere lekuan jartzeko jokatu nahi duen karta fotogramak berreraikitzeko eta sortzeko teknologiaren jabedun izatea da. Sonyk bilatzen duena da PS5 Pro NVIDAren DLSS Super Resolution teknologiarekin gauza bera eskaintzeko gai dela ziurtatzea.

Sony-k PlayStation 5

Slim-erako hiru kolore berri iragarri berri ditu, Lur planetan inspiratuta daudenak

Sonyren PS5 Pro-k bere

arrakastaren gakoa izango den teknologia sekretu bat izango du Aurrerapen mota hau kontsola batera ekartzea ez da lan erraza, filtrazioek iradokitzen baitute, softwareaz gain, PS5 Pro-k hardware espezifikoa izango duela irudiaren eskalatze eta berreraikuntza adimentsua posible egiteko. Espero diren emaitzek NVIDIAren maila berean egon behar dute. Teknologia hau benetan erabilgarria da PS5 Pro-ri irudi-kalitate handiena eskaintzeko gai izan dadin. Izan ere, errendatze iturria baxuagoa izatea da bilatzen dena, errendimendua beti onena izan dadin, baina gero irudia kalitate handiago batera eskalatzen da. Adibide argia 720p errendatzea da 1440p edo 4K-n prozesatzeko. Irudia suntsitu gabe hori egitea zaila da, eta orain arte NVIDIAk bakarrik izan du gaitasun hori. Sonyk aurre egin nahi dio eta PS5 Pro ordenagailu grafikoen fabrikazio konpainiaren antzeko teknologia duen lehen kontsola bihurtu nahi du.

Teknologiaren aurrerapen honen atzean dagoen logika PS5 Pro-k oinarrizko baliabide minimoak kontsumitzen dituela da jokoa prozesatzeko orduan, botere guztia segundoko fotograma-tasa egonkorra mantentzen kontzentratzen da argiztapenean izpien trazadurarekin batera. Sony kontsolak agerraldia egingo duen datari dagokionez, PS5 Pro 2024ko irailean zehar kaleratuko dela espero da.

Microsoft-en lehia

Lekuko jokalari gehienek ziur asko igande arratsalde oso entretenigarriaz gozatzen dute Xbox Games Showcase berri bat egin zenetik, Starfield-i soilik eskainitako ekitaldiaz gain, aurtengo jokorik esperoenetako bat.

Xbox-en aurkezpenaz ari gara, tarte honetan protagonista den Xbox Series S kontsola berri honen kasua eta dagoeneko eskuragarri dagoen modeloarekiko hobekuntza apur bat daukana.

Ez duzuenontzat, Xbox Series S Microsoft-en egungo belaunaldiko kontsola merkeena da, bere plataformarik osatuena eta garestiena Xbox Series X baita. Konpainiaren azken ekitaldian, Serie S izan zen foko guztiak bereganatu zituena, bere bertsio berria beltzean ikusi ahal izan genuelako, Carbon Black izenekoa, eta horrek Series X kontsolaren itxuraren oso antzekoa den plataforma uzten digu. Iragarpenetik haratago, aipatu dugun bezala, Serie S berri hau iazko irailean kaleratu zen eta, bere prezioari dagokionez, 349 dolar balio ditu. Aipatzekoa da, gainera, Xbox kontsolaren bertsio berri kolore bereko kontrolagailu batekin datorrela.

Espainiako talentua atzerrira

doa lanera

Mundu osoko enpresen kezka nagusietako bat talentu teknologikoen eskasia da. CEOE enpresaburuen elkartearekin batera egindako Randstad-en azken txostenaren arabera, Espainiako enpresen % 75 ez dira gai profil teknologikoetarako lanpostu hutsak betetzeko.

Estatistika Institutu Nazionalaren azken datuen arabera, 2023ko bigarren hiruhilekoan, 155.797 lanpostu huts erregistratu ziren gurean. Hala ere, UGTk egindako 'Enplegu teknologikoa Espainiar merkatuan' txostenaren azken edizioaren arabera, 2019ko hirugarren hiruhilekotik 230.000 lanpostu garbi sortu dira, Espainian milioi bat enplegu teknologikora iritsiz. Sindikatuak ohartarazi duenez: "Gure herrialdean teknologia-enplegua gero eta handiagoa den arren, oraindik urrun gaude Europak eta gainerako ekonomiek duten mailatik". Hau da, Espainian langileen espezializazio-tasa gero eta handiagoa den arren (% 4,3 handiagoa urtean), portzentaje hori Alemanian (% 5) edo Portugalen (% 4,5) sortutako enplegu teknologikoaren oso azpitik dago.

Langabezian egoteko gaitasun handiak

UGTren azterketak agerian utzi duen ezustekoetako bat da IKT ezagutzak dituzten pertsona horien okupazio-tasa 85,1ekoa dela, Europako azkenaurreko txikiena izanik (batez bestekoa 92,6koa da). Ezagutza teknologikoa duten pertsonen enplegagarritasun handia nabarmena da Maltan (98), Belgikan (97,3) edo Alemanian (97,1) .

Alegia, espezializazio teknikoa duten lanpostuak garatzeko prestatuta dauden langileen oinarri ona dagoen arren, Espainiako enpresak ez dira kontratatzen ari. Ikerketaren arabera, enplegu teknologikoko nitxo nagusia programazio, aholkularitza, ingeniaritza eta arkitekturako zerbitzu tekniko eta I+G espezialitateek hartzen dute bere gain, telekomunikazioen moduko sektoreek langileak galtzen jarraitzen duten bitartean. UGTk egindako enplegu teknologikoaren egoerari buruzko txostenak ere desoreka larria planteatzen du Espainian langile teknologikoek jasotzen dituzten soldaten artean. Sindikatuak ohartarazi du, teknologia enpresek irabaziak handitzen dituzten bitartean, langileen soldatek erosteko ahalmena galtzen dutela.

Espainian talentu teknologikoa % 4 hazten da urtero, baina beste herrialde batzuetara joan behar dute lanera

Ikerketak erakusten duenez, soldata desoreka hori 10.000 eurotik gorako aldea da Alemanian lanpostu beraren aldean, Danimarkan baino % 50 gutxiago. Eskala sortzeko, azterketak 2022ko The Global Startup Ecosystem Report-eko datuak erabiltzen ditu, zeinak adierazten baitu Espainiako enpresa teknologiko batek urtean 36.000 euroko soldata esleitzen diola startup bateko soft-

Laguntzen du

ware-ingeniari bati, eta Alemaniako postu baliokide batek jasoko luke 62.000 euro urtean edo 74.000 euro Danimarkan. Sindikatuak enpresek urte batzuk daramatzaten talentu eskasiari buruzko zifra puztuak nabarmentzen ditu. «"Derrigortuta gaude, oraingoan modu sintetikoago batean, gure garaiko mito hau gezurtzera". INEren datuen arabera, IKT plazak bete gabeko 9.243 lanpostu dira. Enpresek proposatzen dituzten ehunka miletatik oso urrun.

Txostenak Espainiako Bankuak egindako jardueraren bilakaerari buruzko inkestaren datuak erabiltzen ditu eta, lanpostu hutsak betetzeko zailtasunak dituzten enpresen ehunekoa hazi den arren, sektore teknologikoak % 44ko ehunekoak erregistratzen ditu, eraikuntzarenak eta ostalaritzarenak % 54, edo garraioarenak % 51.

Deigarria da Estaltzeko Zailak diren Lanbideen azken Katalogoa berrikustea, SEPEk prestatutakoa, zeinak estaltzeko zailak diren 1.000 lanbide baino gehiago jasotzen dituen. Horien artean, teknologiaren sektorean ez dago lanpostu hutsik. Horrek erakusten du enpresentzat konplikatuagoa dela aluminiozko, metalezko eta PVCko arotz lanpostu bat betetzea informatikari bat baino.

Datuek adierazten dute "zailtasun" horien % 77,31 "eskatzaileen soldata itxaropen handiegiengatik" dela. % 72,70 eskatzaileen IKT lan-esperientzia egokirik ezaren ondorioz aipatzen da, eta % 66,67 ez da estaltzen eskabideei erantzuten ez dieten hautagaien faltagatik. Sindikatutik nabarmendu dute "hainbesteraino dago teknologoak kontratatzeko interes falta, gure lan merkatua Europako azken postuan kokatzen dela betetzeko zailak ziren IKT lanpostuak hartu zituzten enpresetan".

Talentu teknologiko gutxi

Lan-merkatuak urteetako iraultza bizi izan du, eta ez bakarrik 2020an hasitako telela-

naren onarpen masiboa (eta derrigorrezkoa) dela eta. Dimisio Handia edo 2024an errepikatzen diren 2022ko kaleratze masiboak bezalako fenomeno hedatuek presioa areagotzen dute.

Fenomeno horri gehitzen zaio profil tekniko zehatza duten profesionalak aurkitzeko zailtasuna, eta horrek are zaildu egiten du lanpostu hutsak betetzea, enpresen % 75ari eragiten diona enpresaburuekin batera egindako Randstad-en eta CEOE-ren azken txostenean adierazi bezala.

Estatistika Institutu Nazionalaren azken datuen arabera, 2023ko azken hiruhilekoan, 155.797 lanpostu huts erregistratu ziren gurean, horietatik 9.055 industria sektorekoak, 6.160 eraikuntzakoak eta portzentajerik handiena zerbitzuen sektorean, 140.582 lanpostu hutsekin.

Talentu eskasia kroniko bihurtuko da 2024an. Enpresek urteak daramatzate prestakuntzaren eta enpresek eskatzen dituzten benetako beharren arteko desadostasun larria salatzen. Desberdintasun horiei esker, enpresek hilabetez hutsik dauden lanpostuak bete gabe mantentzea eragin dute. Arazoa areagotu egiten da enpresa ETEa denean edo despoblatutako Espainiako eremuetan, non kasuen % 16 estali gabe geratzen direnean.

Laguntzen du

aiXia, 4.0 industriarako datu-gune segurua eta Adimen Artifizial (AA)

kolaboratiboa

IKERLAN zentro teknologikoa koordinatzaile tekniko gisa parte hartzen ari da aiXia proiektuan, Hazitek programaren bidez Eusko Jaurlaritzak finantzatutako elkarlaneko adimen artifizialeko ekimena. Bere helburua da 4.0 industriari datuak modu seguruan partekatzea eta beharren arabera ustiatzea ahalbidetuko dion plataforma bat garatzea.

Bere gaitasun multiteknologikoei eta digitalizazioan duen puntako esperientziari esker, IKERLAN aiXiaren hiru garapen-eremu handitan parte hartzen ari da: espazio digital segurua, enpresen arteko elkarlaneko adimen artifizialeko irtenbide jasangarriak garatzea eta negozio-eredu berriak sortzea. AiXia garatzeko, IKERLANek parte hartzen duen Gaia X datuen Europako plataforma federatua hartu da oinarritzat.

AiXia garatzeko, IKERLAN beharrezko arkitekturan ari da lanean, hainbat sektoretako enpresen estandarizazioa, elkarreragingarritasuna, gobernantza eta datuen erabileraren eta partekatzearen kontrola kudeatzeko. Gainera, kontuan hartu da azpiegitura digitalen jasangarritasuna, kontsumitutako baliabideak automatikoki optimizatzeko. Era berean, IKERLANeko taldea adimen artifizialeko zerbitzu berriak bilatzeaz eta integratzeaz arduratzen da, aiXia proiektuaren partzuergoko enpresek dituzten behar heterogeneoei eta erabilera partikularreko kasuei erantzuteko gai izango direnak. Azkenik, datuen monetizazioan eta zerbitzu federatuen salmentan oinarritutako negozio-eredu berriak sortzen ere lan egiten du zentro teknologikoak. Horri esker, ikaskun-

tza automatikoaren bizi-zikloak garatu eta antolatu ahal izango dira, eta, horrela, denboran zehar jasangarriak eta moldagarriak izango diren adimen artifizialean oinarritutako irtenbideak zabaltzea erraztuko da.

Helburua da espazio digital segurua sortzea, enpresen artean adimen artifizialeko irtenbide iraunkorrak garatzea

Negozio-bolumen handiagoa

aiXiak negozio-aukera berriak sortu nahi ditu euskal enpresarentzat, datuaren serbitizazioan eta ekonomian oinarrituta. Proiektuaren esparruan garatutako soluzioari esker, industriak urteko fakturazioa % 4 arte handituko du eta nazioarteko negozio-bolumena % 5 hazi da. LANTEK buru duen proiektua da, eta, IKERLANekin batera, Mondragon Assembly, Eroski, Goizper Group, Ingeteam, Lis Data Solutions eta Ubikare enpresek hartzen dute parte.

"IKERLANen harro gaude aiXia bezalako proiektuekin digitalizazio industrial berri kolaboratibo eta seguruago bat bultzatzeaz”, esan du Santi Txarramendietak, IKERLANen proposamenaren koordinatzaile teknikoak, eta adierazi du "enpresek beren datuak eta ezagutza partekatzeko eta erabiltzeko mo-

dua aldatuko dutela datuen gune berriek. Plataforma teknologiko horri esker, egia bihurtzen da datuaren ekonomia, eta adimen artifiziala bezalako teknologietarako sarbidea bultzatzen da. Horrek, euskal industriaren fakturazioa eta nazioarteko irismena handitzeaz gain, negozio-eredu jasangarri berriak ezartzen ditu. Proiektu hau digitalizaziorako aurrerapauso bat da, gobernantza eta subiranotasuna errespetatzen dituena ezagutza seguruaren trukean, lankidetza sustatuz eta gure bazkideentzat eta, oro har, enpresa-komunitatearentzat aurrekaririk ez duen merkatu-potentzial bat desblokeatuz."

IKERLAN

IKERLAN zentro liderra da ezagutzaren transferentziari eta enpresari balio lehiakorra gehitzeari dagokionez. Bikaintasuna bilatzen dute I+G+b-n, gure bezeroen premietara etengabe egokituta eta enpresa errealitatetik hurbil egonda. Bere misioarekin leial izanda, 1974az geroztik eguneroegunero ari dira soluzioak garatzen, bezeroei lehiakorragoak izaten laguntzeko.

MONDRAGON Korporazioko eta Basque Research and Technology Alliance-eko (BRTA) kideak dira.

Transferentzia teknologikoa, ikerketa propioak eta langileen prestakuntza erabat espezializatua konbinatzen dituen lankidetza eredu bikain bati esker, gaur egun IKERLAN herrialdeko enpresa garrantzitsuen konfiantzako lankide teknologikoa da. Bere helburua gauzatzeko, espezializazio teknologikoko bi unitatetan egituratuta daude: - Elektronika, Informazio eta Komunikazioko Teknologiak.

- Energia eta Mekatronika.

IKERLAN zentro dinamikoa da eta mundura irekia dago. Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sareko eta Teknologia Zentroen Espainiako Federazioko agente akreditatua da. Lankidetza sare handi bat daukagu, Europako zentro eta unibertsitate

ospetsuek osatuta, ikerketa jarduerak eta ikertzaileak prestatzeko jarduerak egiteko. Misioa: Enpresen erronka teknologikoei irtenbidea ematea, enpresen lehiakortasuna hobetzeko eta inguruko garapen ekonomiko eta sozial iraunkorrean lagunduta, beti lidergo teknologikoaren posiziotik eta bere aditu eremuetan ahalmen bereizgarriak edukita.

- Bisioa: Zentro teknologikoa, kooperatiba eta irabazi asmorik gabekoa, bere espezializazio arloetan lidertzat onartua Europan, eta pertsona talde bikain eta kohesionatuarekin, zeinak enpresei ta gizarteari balioa ematen diena.

- Lankidetza: IKERLANen, LANKIDETZA da denek helburu berarekin lan egitea: balioa eskaintzea eta erabakitzaileak izatea, bezeroei ahalik eta irtenbide hoberenak eskaintzeko. Horrela bizi dute teknologia, Ikerlanen berezkoa, erroan baitaramate. Teknologiak kalitate profesionala eta bizi kalitatea ematen dizkiete, bere bokazio eta grinarekin bat datorren kalitatea, alegia.

- Expertise: IKERLANen, EXPERTISE da profesionaltasuna, ezagutza eta baliabideak. Aitzindariak dira, eta erreferenteak izan nahi dute bere talentuagatik, bere espezializazioagatik eta bere ahalmenagatik.

Identitatea eta Kredentzial Digitalak

Identitatea eta kredentzial digitalak: nola ari den blockchain sistema iraultzen. Azken 100 urteotan, gure “nortasuna” eta hori onartzen duten kredentzialak ia, aldaketa handirik jasan ez duen sistema bat da. Hala ere, hori alda daiteke identitate digitala eta blockchain-en oinarritutako kredentzialak sartzeari esker.

Berrikuntza horrek gure eguneroko bizitza erraztuko duela agintzen du, eta sarean ditugun segurtasun eta pribatutasun-erronkei aurre egiteko irtenbide posible gisa ere aurkeztu da.

Artikulu honetan, blockchain-en oinarritutako identitate digitala nola funtzionatzen duen aztertuko dugu, baita azken garapenak, hala nola Identifikatzaile Deszentralizatuak (DID) eta Egiaztagarrien Kredentzialak (VC), identitate digitalaren etorkizuna nola moldatzen ari diren ere.

Identifikazioen bilakaera

Kredentzialek helburu sinple bat dute: pertsonen arteko elkarrekintza erraztea.

Antzinako Egiptotik Erdi Aroko Europara, identifikazio-metodoek gutxi eboluzionatu dute. Faraoiek buztinezko taulak erabiltzen zituzten beren funtzionarioak baimentzeko, eta Erdi Aroko Europan, argizarizko zigiluak erabiltzen ziren dokumentuak balioztatzeko. Hala ere, gaur egungo identifikazio fisikoak gutxi aldatu dira ordutik, batez ere azken 100 urteetan. Nahiz eta pasaporteek aduanako agenteen identifikazioa errazten duten txipak sartu dituzten, herritarren esperien-tzia orokorrak ez du hobekuntza handirik izan.

Mundu digitalean, gure identitatea sarean egiaztatzea gogaikarria eta arriskutsua da

oraindik. Elkarrekintza bakoitzak kontu berri bat behar du, erabiltzaileentzat ahultasunak eta konplikazioak sortuz. Bi arazo ditugu aurrean: sareko identitate komun baten falta eta enpresa bakoitzarekin identitate-transakzioak egiteko traba. Informazioa aldatzeak kontu guztiak eguneratzea esan nahi du, eta okerragoa dena, ez dugu gure datuen gaineko kontrolik. Hala ere, blockchain teknologia izan daiteke erronka hauetarako irtenbidea.

Berrikuntza horrek gure eguneroko bizitza erraztuko duela agintzen du

Blockchain: identifikazio iraultzailea

Blockchain-en oinarritutako identitatea eta Kredentzial Digitalak gako kriptografikoen sistema baten bidez funtzionatzen dute, gako publiko batek eta gako pribatu batek osatua. Gako hauek "hatz-marka" moduko bat osatzen dute blockchain sareko erabiltzaile bakoitzarentzat, agintari zentral batek baliozkotzeko beharra ezabatuz.

- Gako publikoa: erabiltzailearen identifikaziohelbidea da blockchain sarean eta partehartzaile guztientzat ikusgai dago. Sarean erabiltzailearen identitatea agerian uzten duen etiketa gisa funtzionatzen du.

- Gako pribatua: gako hau erabiltzaileak isilpean gordetzen du eta sarean egindako ekintzak sinatzeko eta autentifikatzeko erabiltzen du. Funtsean, transakzioen segurta-

suna eta baimena bermatzen duen kodea da.

Erabiltzaile batek ekintza bat egiten duen bakoitzean, transakzio bat adibidez, jarduera hori blockchain-en erregistratzen da. Prozesu honetan sortutako sinadura digitalak ekintzaren autentifikazioa bermatzeaz gain, trazabilitate segurua ere eskaintzen du. Mekanismo honek erabiltzailearen sarean egiten dituen jardueren erregistro argia eta aldaezina ezartzen du.

Hala ere, eskaintzen dituen aukerak gorabehera, Blockchain-en oinarritutako identitateak eta Kredentzial Digitalak erronka bati aurre egiten diote: zatiketa. Hainbat bloke-kateekin, zure identitatea sakabanatu egin daiteke, nor zaren egiaztatzea zailduz. Zentzu honetan, ezinbestekoa da ingurune anitz honetan identitatea modu eraginkorragoan eta seguruagoan kudeatzeko irtenbideak bilatzea.

DIDak eta VC: Identitate Digitalak Ahalduntzea

Identifikatzaile deszentralizatuak, DID izenez ezagutzen direnak, bakarrak dira mundu digitalean eta blockchainetan funtzionatzen dute, eta identitatearen eta Blockchain-en oinarritutako Kredentzial Digitalen oinarria dira, baliozkotzeko agintari zentral batean fidatu beharra ezabatuz. DID bakoitza blockchain-eko gako publiko bati lotuta dago, jabeari kontrol esklusiboa emanez bere gako pribatuaren bidez, identitate eramangarria bermatuz eta zatiketa saihestuz.

Blockchain AI gehiegikeriaren aurkako defentsa gisa

Aldi berean, egiaztagarriak diren kredentzialak (VC) ezinbestekoak dira blockchain-en oinarritutako identitate digitalaren azpiegituran. Erreklamazio digital hauek, konfiantzazko entitateek igorritakoak, DIDak erabiliz egiaztatu daitezke. DID jabeek beren VC-en kontrol osoa dute, kudeaketa malgua eta kredentzialak partekatzea ahalbidetuz.

DIDak eta VC konbinatuz, identitateak modu autonomoan eta seguruan kudeatzen dira, adierazpen fidagarrien trukea erraztuz. Ikuspegi honek norbanakoei beren identitate digitalaren kontrol pribatua ahalbidetzen die eta erakundeei konfiantzazko jaulkitzaileen froga zehatzak eta faltsuak eskaintzen dizkie.

Ikus dezagun adibide bat: Imajinatu festa batean zaudela eta adinez nagusi zarela frogatu behar duzula. Zure lagunak ID tradizionala erabiltzen duen bitartean, QR kode bat eskaneatzen duzu atean. Hori eginez gero, adin nagusikoa zarela baieztatzen duen iturri fidagarri batek babestutako VC bat aktibatzen duzu, hala nola gobernuak. VC zure Identifikatzaile Deszentralizatu bakarrera konektatuta dago, eta partekatuz, bere benetakotasuna egiaztatzen duzu zure sinadura esklusiboarekin. Horrela, antolatzaileak sinadurak egiaztatu eta adinez nagusi zarela eta VC legitimoa dela baieztatu ahal izango du.

Blockchain eta Web3, joerak

2024an 2

023. urtea erronka eta aukera handien urtea izan da kripto eta web3 ekosistemarentzat.

Alde batetik, ikusi dugu merkatuak zuzenketa handia jasan duela merkatu-kapitalizazioaren bolumenean, eta horrek eragina izan duela bai Bitcoin-en prezioan, bai Altcoin-en gainontzekoetan, arauzko ziurgabetasunari eta hackerren erasoei edo iruzurrezko proiektuei buruzko albiste nabarmenak izan ditugula, besteak beste.

Bestalde, web3 teknologiaren garapenean eta onarpenean aurrerapen garrantzitsuak ere ikusi ditugu Internet deszentralizatu, seguru eta parte-hartzaileago baten bila, Ethereum sarerako eskalagarritasun- eta elkarreragingarritasun-irtenbide berriak nabarmenduz. Horrek bere errendimendua hobetu ahal izan zuen, beste blockchain-sare batzuekiko konektagarritasuna edo inbertsioa areagotu zen eta sektoreko enpresa eta erakundeen laguntza handia-

goa izan zen, blockchain-ek ekonomia eta gizarteko hainbat sektore eraldatzeko duen potentziala nabarmenduz.

Zerk itxaroten gaitu 2024an?

2024ra begira, ETF-en onespena eta Bitcoin-en erdira murriztea inguruan, Bitcoinen eta gainerako altcoin-en prezioan berraktibazio orokorra espero ez ezik, sektoreak hazten jarraitzea ere espero da, eta sendotu, eta, aldi berean, erabiltzailearen esperientzia hobetzen duten eta kontsumitzaileen babesa eta pribatutasuna bermatzen jarraitzen duten irtenbideak eskaintzen jarraitzea.

Sektorean egongo diren eta kontuan hartu beharreko joerei buruzko aurreikuspenak:

- Blockchain-en aplikatutako Adimen Artifiziala.

- Munduko Errealeko Aktiboen agerpena.

- GameFi.

- NFTak arte digitalaz harago.

Web3 teknologiaren garapenean eta onarpenean aurrerapen garrantzitsuak ikusi ditugu

Blockchain-en aplikatutako

Adimen Artifiziala

Adimen Artifizialak (AI) bizitzaren eta gizartearen alderdi asko aldatzeko ahalmena du, baina funtsezko faktorea ere izan daiteke

kriptografia-moneta, blockchain teknologia eta Web3 garatzeko eta hartzeko.

AIaren bilakaera eta irisgarritsauna

AI ez da gauza berria, baina asko eboluzionatu du azken urteotan, jendearentzat eskuragarriago eta erabilgarriago egiten duten produktuen garapenari esker, batez ere AI sortzailean oinarritutakoak. Produktu hauek datuetatik ikasi eta zerbait berria sor dezaketen ereduak erabiltzen dituzte, hala nola OpenAI-ren ChatGPT edo Googleren Bard chatbot-ak.

Edukiak sortzea eta benetakotasuna

AI generatiboak era guztietako edukiak sor ditzake, baina bere jatorriari eta egiazkotasunari buruzko zalantzak ere sor ditzake. Hori konpontzeko, gako kriptografikoak eta blockchain teknologia bezalako tresnak aplika daitezke, edukien eta pertsonen benetakotasuna eta identitatea egiaztatzeko aukera ematen dutenak.

AI eta Web3-ren arteko lankidetza

AI eta Web3 modu positiboan kolaboratu dezakete, datuen kudeaketa partekatua aprobetxa dezaketelako, batez ere pribatuak eta sentikorrak diren datuak, hala nola, mediku-erregistroak, baita edukien egiaztapena eta deepfakeen prebentzioa ere, AI sortzailearekin sortutako faltsuak direnez.

Babesa eta segurtasuna teknologia kriptografidoaren bidez

Manipulazioak saihesteko, gako pribatu kriptografikoak eta sinadura digitalak erabil daitezke, edukiaren jatorria eta egia ziurtatzeko balio dutenak. Beste abantaila batzuk AI ereduetatik pribatutasuna ba-

bestea edo ordainketen fidagarritasuna izan daitezke.

AI eta Blockchain-en erronkak eta etorkizuneko potentziala

Intelektua eta blockchain-ekin erlazionatutako guztiak potentzial izugarria dute etorkizuna aldatzeko, baina erronkak eta zailtasunak ere gainditu behar dituzte benetako arazoak konpontzeko eta pertsonen eta industrien beharrak asetzeko duten balioa eta erabilgarritasuna erakusteko.

Real World Asstes-en agerpena

Real World Assets (RWA) mundu errealeko aktiboak dira, blockchain teknologia eta kontratu adimendunak erabiliz token digitaletan bihurtzen direnak. Token hauek fungigarriak edo ez-fungigarriak (NFT) izan daitezke eta aktiboen jabetza-eskubideak ordezkatzen dituzte.

RWA-ren tokenizazioak sektore eta merkatu asko eraldatzeko ahalmena du, aktiboen zatiketa eta modu eraginkorragoan, seguruagoan eta gardenagoan negoziatzea ahalbidetzen baitu. Era berean, inbertsioaukera berriak eta likidezia handiagoa izateko sarbidea zabaltzen du, batez ere likido gabeko aktiboentzat, hala nola higiezinak, arteak edo kapital pribatua bera.

RWA-ek ere garrantzi handia dute kriptoespaziorako, finantza-aktibo tradizionalak finantza deszentralizatuekin (DeFi) konekta ditzaketelako, bitartekaririk gabe eta kostu gutxiagorekin finantza-produktuak eta zerbitzuak eskainiz; beraz, inbertitzaile eta parte-hartzaileek maileguak, likidezia-taldeak edo partaidetzak erabili ahal izango dituzte RWA tokenei esker.

Joera honek onura asko ekar ditzake, hala nola, bitartekariak ezabatuz dirua aurreztea, aktiboen irisgarritasuna eta gardentasuna hobetzea, aktibo tradizionalen likidezia arazoa konpontzea eta batez ere kriptografiamonetak erabiltzeko orduan eszeptikoagoa den publiko berri bat erakartzea.

'Araba Ekinean' ekimenak bere 2024ko edizioa abiarazi du

2

1. edizioa izango du aurten Araba Ekinean ekimenak, bere ibilbidearen beste hamarkada bati ekinez, Arabako ekintzailetza-arloan erreferentziazko erakunde gisa duen rolari eusten eta rol hori sendotzen jarraitzeko. Arabako Foru Aldundiak, Gasteizko Udalak, Eusko Jaurlaritzak SPRI Taldearen eta BIC Araba erakundearen bitartez, eta Vital Fundazioak gaur aurkeztu dute prentsaurrekoan “Espiritu ekintzaileak lagun zaitzala” izenburupean garatuko den egitasmoaren edizio berezi hau.

Ideia nagusi horrekin, jarduera ekintzaileak dimentsio pertsonal bat eta, horrekin batera, dimentsio sozial garrantzitsu bat ere baduela nabarmendu nahi du Araba Ekinean ekimenak. Energiarekin, ahaleginarekin, dedikazioarekin eta apustu partikularrarekin batera, zenbait kanpo-elementu aktibatu be-

har dira, ekintzailetza hori burutu ahal izatea ahalbidetuko dutenak. Ekintzailetzari lotutako elementu ukiezin hori baliatu nahi da edizio honetan, izateko, pentsatzeko eta egoerei aurre egiteko jarduera ekintzaileak eskatzen duen modu hori, eta, horrekin batera, eta bereziki, ekintzailetzan arrakastaz aritu ahal izateko beharrezkoak diren harremanen -kolaborazioen- sare hori.

Ekonomia Sustapena, Enplegua, Merkataritza eta Turismoaren zinegotziak, Maria Nanclaresek; Arabako Foru Aldundiko Ekonomiaren Garapen eta Berrikuntzako diputatuak, Saray Zaratek; Jaurlaritzako Eraldaketa Digitaleko eta Ekintzailetzako zuzendariak, Leyre Madariagak; eta Vital Fundazioetako zuzendari exekutiboak, Ainhoa Pereitak, gaur azaldu dituzte urtarrilaren 30ean abian jarritako edizio honetako xehetasunak. Egun horretan egin zen Eskola Enpresen Feria eta gaur horrekin lotutako ekitaldi nagusien berri eman dute. 2024ko Araba Ekinean ekimeneko ekintza nagusiak maiatzean izango dira aurten. Adierazi dugunez, maiatzaren 6an izango da Europa Jauregian “Zure ideiak balio du” lehiaketaren 20. edizioaren ideia finalisten aurkezpena, eta ekintzaileek 5 minutuko tartea izango dute publikoaren eta epaimahaiaren aurrean beren ideiak azaltzeko eta, horrela, beren proiektuek saria irabaztea merezi dutela erakusteko. Herritar guztientzat zabalik egongo da ekitaldia, baina alavaemprende.com webgunearen bidez eman beharko dute izena aldez aurretik.

Egun batzuk geroago, maiatzaren 23an, jauregi bereko Francisco de Vitoria aretoan izango da Ekin Day ekimenaren edizio berri bat, egitasmoaren jardunaldi nagusia, eta bertan emango dira ezagutzera eta banatuko dira “Zure ideia balio du” lehiaketako sariak, baita 2024ko Araba Ekinean Sariak ere, ekimen ekintzaile gazte bati eta ekintzailetzaren arloan egindako ibilbide profesional oso bati ematen zaizkionak, hurrenez hurren.

Formatu berria Ekin Day ekitaldirako

Urtero bezala, Araba Ekinean ekimeneko jardunaldi nagusia izango da Ekin Day ekitaldia, eta elkartzeko, inspiratzeko eta networkinga gauzatzeko gune bihurtuko da ekintzailetzari begira. Oraingoan, bere formatua aldatuko du jardunaldiak edizioaren espiritu nagusira hobeto egokitzeko eta, sari-banaketarekin eta azken ponentzia inspiratzailearekin batera, Crossing Bideak deitutako lehen zati bat izango du Ekin Day ekitaldiak, non ekintzaileek ideiak eta premiak trukatu ahal izango dituzten beste ekintzaile batzuekin, baita lurraldeko ekintzailetza-eragileekin ere. Baldintza gisa aldez aurretik izena ematea eskatuko duen trukeko eta networkingeko saio bat izango da, eta aurrerago emango dira horri buruzko xehetasunak. Publikoa doan bertaratu ahal izango da, betiere aldez aurretik Araba Ekinean ekimeneko webgunean izena emanda. Datozen asteetan emango da ezagutzera jardunaldi honen programa osoa.

Ideia-lehiaketa 2 sari berri berezirekin

Aurkezpena baliagarria izan da halaber “Zure ideiak balio du” lehiaketaren 20. edizioa abiarazteko, lurraldeko ideia eta proiektu ekintzaile onenak saritzen dituen egitasmoa. Guztira 9.000 eurotik gorako zenbatekoa batzen duten 10 sari izango dira sarituentzat, eta erakunde babesleen laguntzari es-

ker banatzen dira sari horiek: Fundación Vital Fundazioa, Aclima (Ingurumenaren Euskal Klusterra), Gasteiz ON, Eroski, Michelín Fundazioa, i+Med, RPK, Deustuko Unibertsitatea eta Mobility Lab Vitoria-Gasteiz. Aurten, bi sari berezi berri izango ditu lehiaketak, batetik, Deustuko Unibertsitatearen eskutik, ekitaldiko ideia finalisten aurkezpen onena saritzeko, eta, bestetik, Mobility Lab Vitoria-Gasteiz poloaren eskutik, energia-trantsizioari begira berrikuntzarako ekarpen onena egiten duen proiektuari saria emateko.

Honako hauek dira sariak:

- Ideia onenari emandako Fundación Vital Fundazioa Saria: 1.000 euroko saria.

- Ideia jasangarrienari emandako Aclima saria. 1.000 euroko saria.

- Merkataritza eta Turismoko Gasteiz On Saria: 1.000 euroko saria.

- Nekazaritzako elikagaien sektoreko ekimen onenari emandako Eroski saria. 1.000 euroko saria.

- Industria-ekimen onenari emadako Michelín Saria: 1.000 euroko saria.

- Osasunaren esparruko ekimen onenari emandako i+Med saria: 1.000 euroko saria.

- Kategoria nagusiez gain, beste bi sari berezi ere banatzen dira; hau da, aurrez zerrendatutako sariez gain, honako hauek ere irabazi ditzakete proiektuek:

- Enpresen eraldaketa sozialari emandako RPK sari berezia: 1.000 euroko saria.

- Energia-trantsiziorako berrikuntzari emandako Vitoria-Gasteiz Mobility Lab Sari Berezia: 1.000 euroko saria.

- Proiektu-aurkezpen onenari emandako Deustuko Unibertsitatearen Sari Berezia: 1.000 euroko saria.

- Publikoaren Sari Berezia: Ideia finalistak aurkezteko ekitaldira joaten den jendeak aukeratzen du. 300 euroko balioa du. Eskaerak aurkezteko epea irekita dago jada eta martxoaren 15eko 14:00ak arte luzatuko da.

San Sebastian EKINN. Enterpreneurship Summit

Donostiako Udaleko Ekonomia, Tokiko Enplegu eta Ekologiako zinegotzi ordezkariak, Marisol Garmendiak, San Sebastian EKINN. Enterpreneurship Summit inauguratu zuen Donostian, egin zena azaroaren 29an, WeekINN Berrikuntzaren Astearen hamargarren edizioan.

Jardunaldia Kursaal kongresu-jauregian egin zen, eta ekintzailetza berritzailearen inguruko orotariko programa izan zuen, hainbat mahai-ingurutan landutako "erronketan" banatua.

Ekitaldi horretan, start-upek beren bizi-zikloaren lehen etapetan eta lehen hazkundearen eta hedapenaren faseetan aurre egin behar dieten erronka nagusietako batzuk jorratu ziren. Zailtasunetako batzuk planteatu ziren, hala nola lehen salmentak sortzea, finantzaketa eta inbertsioa, edo talentua erakartzea

eta fidelizatzea. Arreta berezia jarri zen emakumearen eremuan, nazioarteko konexioetan, bai eta inbertitzaileen eta tokiko start-upen arteko aldebiko topaketak bultzatzen ere. Ekintzailetzako kulturak isla izan zuen du halaber, gazteentzako jardueren bidez.

Hitza hartzean, Garmendiak azpimarratu zuen aurtengo Donostiako Berrikuntza Sustatzeko Astearen "Xpedizioa" leloaren X hori hamargarren "urteurrenaren x-a dela, baina zalantzen x-a ere bai, egonda ere aurrera egiten dugun zalantzena, ekintzaile denak ondotxo ezagutzen dituen horiena".

Donostia ekintzailetzan inbertitzen

"Donostia zientzian, ekintzailetzan eta berrikuntzan inbertitzen ari da, aurrera egiten ari da eta lan egiten ari da biomedikuntzarekin, materialekin, nanozientziekin eta adimen artifizialarekin lotutako hainbat proiektutan", adierazi zuen zinegotziak, eta gaineratu zuen udalaren asmoa dela Donostia izatea lekua ematen "aukeren hiri gisa, beren ametsean sinesten duten eta mundua leku hobea bihurtzeko xedea eta konpromisoa duten pertsonen hiri gisa".

Eskerrak eman zizkien WeekINN astean parte hartu zuten entitate eta instituzio guztiei, laguntzagatik, eta, ondoren, azpimarratu zuen zeinen garrantzitsua den zientziaren eta berrikuntzaren hiriko ekosistemako eragile guztien elkarlana, eta honako hau nabarmendu zuen: "Donostiako I+G+b-aren ekosistemaren bereizgarrietako bat da guztiok garela egunero-egunero hazten ari den kate bateko katebegiak, eta hemen zaudeten guztioi esker, inbertsiogileei, enpresei, start-

upei eta hezkuntzako ekosistemari guztiari esker, etorkizuneko ametsak eraikitzen laguntzen baituzue".

Donostia Sustapeneko zuzendari nagusiak, Iñigo Olaizolak, gogorarazi zuen Donostia Sustapenaren xede nagusia dela ekintzailetza berritzailearen eta berrikuntzaren inguruan gertatzen ari den guztia "antolatzea eta dinamizatzea", ekintzailetza berritzaileko proiektuak bizkortzeko programak eta tresnak txertatuz ezagutzaren eta laguntza ekonomikoaren bitartez, adibidez, Ekin+, "neurrira egindako jantzia" hautatutako start-upentzat.

Eraikin berri bat

Olaizolak esan zuen eraikin berri baten aldeko apustu bat abian dagoela, espazio fisiko bat "oso beharrezkoa" baita bertan berrikuntza eta ekintzailetza sustatzeko, erreferentzia izango dena eta zalantzarik gabe Donostia Sustapenak "erraztaile eta konektatzaile" gisa dituen zereginak islatuko dituena. Instituzioa 1902an sortu zen, eta haren asmoa da ekintzailetzaren ekosistemako eragileek sentitzea Donostia bidelagun dutela "une oro", eta, horrela, balio erantsia gehitzea hiriari eta proiektuei beraiei.

Hortaz, oraindik izena ezkutuan duen eraikin berri horri esker Donostiako erdigunean espazio fisiko bat egongo da, eta bertan "aurreikusi ditugun jardueren eta sor daitezkeen kanpoko beste batzuen ondorioz gauzak gertatzea nahi dugu"; besteak beste, hitzaldiak, ekitaldiak edo prestakuntzak egingo dira, talentua erakartzeko. Izan ere, etorkizuna da "ideia eta proiektu berritzaileak dituzten guztiei laguntzea, horiek konektatzea eta haientzat eskuragarri dugun guztiaren bikaintasuna ezagutzea", esan zuen Olaizolak, eta hitzaldiaren amaieran gogora ekarri zuen Jazzaldiak, Zinemaldiak eta Behobia-Donostia lasterketa mitikoak, besteak beste, 100 urte baino gehiago dituztenak,

arrakasta-eredu garbiak direla, eta "gauzak hiritik eta hiriarentzat egitearen" isla. San Sebastian EKINN. Entrepreneurship Summitek aurrera egin zuen ekintzailetza berritzaileari laguntzean oinarritutako mahai-inguru batekin. Han, bost entitate publikotako ordezkariek hartu zuten hitza, eta ekintzailetza berritzaileko proiektuei laguntzeko dituzten programen berri eman eta haien inguruan eztabaidatu zuten. Garapen Teknologikorako eta Berrikuntzarako Espainiako Zentroko (CDTI) zuzendari ekonomiko eta finantzarioak, Pilar Carratok, INNVIERTEren berri eman zuen, hau da, entitatearen arrisku-kapitaleko sozietatearena. Gaineratu zuenez, instituzioak "tresna ugari ditu, ekintzailetza berritzaileari historikoki babesa eman diotela islatzen dutenak, esaterako, NEOTEC dirulaguntzak, 2022an egindako emakume ekintzaileen deialdia, enpresetako funtsekiko koinbertsioa eta proiektu teknologikoentzako laguntza partez itzulgarriak".

Berrikuntzaren Enpresa Nazionaleko (EINSA) presidenteak, Juan Manuel Garridok, aipatu zuen entitatea "zuzenean bideratuta dagoela ekintzailetza berritzailera". Industria eta Enpresa Txiki eta Ertainen Zuzendaritza Nagusiaren (Industria, Merkataritza eta Turismo Ministerioa) mendean dago, eta Ogasunekoa du akziodun nagusi. ENISAk proiektu berritzaileei finantzaketan lagun egiteko funtzioa du, hasiera-hasierako fasetik, tiket

txikiekin, eta finantzaketan gora egiten jarraitzea konpainiek "indarra hartu" arte. Halaber, España Exportación e Inversioneseko (ICEX) Finantzaketa eta Inbertsiogileekiko Harremaneko zuzendariak, Alberto Sanzek, duela ia bi hamarkadatik teknologiarekin eta duela sei ekintzailetza teknologikoarekin egiten duten lana aipatu zuen. Enpresa-entitate publiko horrek estatu osoan dihardu, eta haren xede nagusia da Espainiako enpresen nazioartekotzea eta atzerriko inbertsioa sustatzea. ICEXen orotariko eragileekin aritzen dira elkarlanean eta start-upekin lan egiten da, haien fase guztietan (baina eskalagarrietan jartzen da indarra), baita inbertsiogileekin (business angels, venture capital eta abar), proiektu teknologikoetan interesa duten korporazio nazionalekin eta nazioartekoekin eta bestelako entitateekin, baina beti nazioartekotzeko.

Sanzek abagunea baliatu zuen DESAFÍAz hitz egiteko, eta, adierazi zuenez, "talentua denentzako erronka da, baina faktore askok erraztu egiten dute; izan ere, existitzeaz gain, sortu egiten da, etorri egiten da eta garrantzitsuena gelditzen da, hari eustea". Industria Antolamenduko Eskolako (EOI), zuzendari Fernando Garridok aipatu zuen lantalde guztiak planteatu zuela nola koordinatu berritze-prozesuetan parte hartzen duten instituzio publiko guztiekin. Horrela, ENISAren lidergoari jarraituz, EOIan Startup Nation proiektua sortu zen, bide-orri bat, "estatu eta herrialde moduan izan nahi duguna eta datozen urteotan erdietsi nahi duguna, oraintxe mahai-inguruan gauden bezalaxe".

Lehen salmentak

Jardunaldiak aurrera jarraitu zuen, lehen salmenten arazoei buruzko mahai-inguru

batekin. Hartan, NUUK Technologieseko CEOak hartu zuen parte, Alberto Algansek, Zabala Innovation Consultingeko erosketa publiko berritzaileko arduradun Rubén Herediarekin eta EOIko Actiba Startups programako arduradun Fernando Garridorekin batera.

Algansek azaldu zuen NUUK Technologiesek software produktu bat garatzen duela, hainbat multimedia iturri biltzen dituena eta askotariko aplikazioko adimen bisualeko estazio baten bitartez banatzen dituena. Enpresak Sustapenaren Ekin+ programan parte hartu zuen, 2020an sortu zen eta izan zituen salmentak, baina jardun horretan start-up gisa izan zituen arazoak aipatzean, kontatu zuen berearen moduko produktu batekin topatu zuen lehen arazoa izan zela lehen probena eta bezero potentzial gisa zugan konfiantza dutenen erantzuna lehenbailehen jasotzearena, askotan IT sailetara jotzen baitute eta agian ez baitira baliozkotzeko egokienak. "Start-up hasiberri bat ez da ezaguna, eta konfiantza sortzeko beste batzuek atea irekitzearen abala behar du. Enpresek erreferentziak eskatzen dituzte, abalen bultzada horrekin arriskuak txikitzeko, baina okerreko pertsonarengana bideratzen badituzte, ahalegin gehigarria da salmentak lortzeko".

NUUK EOIaren Activa Startups programaren barruko gorabideko enpresetako bat da. Horri dagokionez, Fernando Garridok gogorarazi zuen duela zenbait urte autonomia erkidegoan deialdi bat egin zutela berrikuntza irekiaren erronkei aurre egiteko, eta horrek aukera eman diola start-up askori ETEetara inguratzeko, erronka bat ebazteko (gehienez 40.000 eurokoa), finantzaketa eskuan dutela.

Zabala Innovation Consultingi lotuta, eta erosketa publiko berritzailearen hariari segituz, Rubén Herediak azaldu zuen entitate publikoen erronkak ez direla pribatuenetatik ezberdinak eta enpresa berritzaile askok onura hartu dutela prozesuetatik, nahiz eta

"dena hobetu daitekeen", beharrezkoa delako bi entitate-moten arteko hizkera komun bat.

Start-upetan inbertitu

Horren ostean, start-upetan inbertitzearen inguruko mahai-ingurua hasi zen, non egungo egoera eta 2024rako iragarpena aztertu ziren. Mahai-inguru hori osatu zuten Easo Ventureseko managing partnerrak, Pedro Muñozek; Pinama Capital23eko bazkide zuzendari nagusi etaCore Angels Internacionaleko bazkide inbertsiogileak, Guillermo Sotok; Business Angelsen Espainiako Elkarteko lehendakariak, Marta Huidobrok; eta Ysios Capitaleko managing partnerrak, Julia Salaverríak.

Donostia

Sustapenaren xede nagusia da ekintzailetza berritzailearen eta berrikuntzaren inguruan gertatzen ari den guztia antolatzea eta dinamizatzea

Easo Ventures, Euskadiko lehen venture capital pribatua, 2018an sortu zen. "Martxa hartzen ari diren" Espainia osoko konpainien apustua da, negozio-ereduak baliozkotzen hasi direnean baliabideak eta abiadura behar dituztenena

Guillermo Sotok bereizi egin zituen venture capitalak eta business angels delakoak, apur bat lehenago hasten baitira inbertsio-prozesuetan, "konfiantza-dirua" amaitzen denean, hau da, ekintzailearen familiarena, lagunena eta inguru hurbilarena. Pinama 2023ko urrian sortu zen, eta bertatik saiatzen dira di-

ru hori baino zerbait gehiago ematen eta, zentzu horretan, Sotok kontaktuez, inbertsiogile berriez, bezeroez edo, are gehiago, bulego fisikoez hitz egin zuen, eta gaineratu zuen ez direla enpresen gobernu-organoetan murgiltzen, baina haien asmoa dela ekintzaileak haiei eta gainerako solaskideei entzutea. Marta Huidobrok mahai-inguruko gainerako partaideek bat egin zuten iritzi bat azaldu zuen. "Dohakabea da Venturez hitz egitea arriskua dakarren hitz batez bezala". Inbertsiogilearen iritziz, bizitzan egiten diren gainerako gauzak bezalakoxea da, baina "badu zerbait gozatzetik eta partekatzetik, zerbait garrantzitsua, business angelek filosofia hori baitugu". Hitzaldiari jarraituz, Huidobrok baieztatu zuen horrelako inbertsiogile gehienei "ondo doakiela bizitzan" eta gizarteari trukean egiten dakitena ematen diotela, eta dirua ematen dietela alderdi askotan fedea duten proiektuetan. "Diruaren zati batek ekintzailearentzat izan behar du, eta guk grina eta sektoreko ezagutza handia gaineratu behar dugu", hala ere, zehaztu zuen enpresa asko osatu ondoren enpresaren alderdiaz ahaztu egiten direla, eta horretan pentsa-

tzen hasten direnerako bidean gelditu direla ez dutelako pentsatu, adibidez, altxortegian, prozesuetan edo industrializatzeko moduan. Horregatik, "AEBANen izenean", bertan zeuden ekintzaile guztiei eskatu zien beren bizitzetan business angel bat jar zezaten, hasiera hasieratik, enpresa-arloko jakintza emateko, "eskuzabaltasun osoz".

YSIOSi dagokionez, arrisku-kapitaleko funtsen kudeatzaile bat da, bizitzaren zientzien sektoreko konpainietan soilik inbertitzen duena, hain zuzen, merkatura heldu ez diren edo hasten ari direnetan, berezko baliabideak behar dituztenetan eta enpresa moduan garatzeko laguntza gehigarria behar dutenetan.

Aurkezpenen ondoren, mahai-ingurua hitzaldi bihurtu zen, eta aipatu zen itzulketa emozionala eta enpatia behar dela proiektuekin eta ekintzaileekin. "Ezinbestekoa da ekintzailetzaren bideaz gozatzea eta inbertitzen duzun horretan sinestea", esan zuen Guillermo Sotok, eta gero jakinarazi zuen Pinama Capital 23ko taldeak start-upetan inbertituko duela, denbora errekorrean lortutako laguntza finantzarioari esker.

Marta Huidobro zuzenean jo zuen ekitaldira bertaratu ziren emakumeengana, W4Steameko presidente moduan. STEAM profileko emakumezko ekintzaile berritzaileen proiektuetan inbertitzen du entitate horrek, dirukantitate zehatzik abiapuntu gisa hartu gabe. Aitzitik, enpresa-ekimena aurkeztu ondoren, haren alde egin nahi duten antolakundeko inbertsiogileek gutxienekorik gabe egiten dute.

Eztabaidagaien artean, start-upen arrakasta-probabilitatea aipatu zen. Easo Ventures bat dator AEBANeko ordezkariaren iritziarekin, eta azaldu zuten sektore batzuetan arriskuak ezberdinak direla, baina arindu egin daitezkeela ekintzaileak inguruan askotariko inbertsiogile-sarea, hainbat eremutan indarra duen aholku-kontseilu bat eta sormenez orekatzen eta nabigatze lagunduko duen talde orekatua baditu, eta horiexek di-

rela "arrakasta izateko aukera handitzen dutenak".

Talentua

Orduan, talentuaren eta hari eustearen txanda heldu zen. Horren ondoren, mahai-ingurua egin zen Batea Consultoresekin, Linqcaserekin, EIT Manufacturing Westekin eta antolatzaileekin, Donostia Sustapenarekin. Batea giza baliabideen arloko aholkularia da, eta, beraz, talentua eskuratzen eta kudeatzen du. Íñigo Calvo bazkide zuzendariaren esanetan, Gipuzkoako enpresa handiekin eta start-up teknologikoekin lan egiten du, eta merkatuari nahiko ikuspegi zabala dakarkio, arazoak berdinak izaten direlako horrelako konpainia guztietan. Zailtasuna da lantaldeak betetzea "talentu-falta"-ren diskurtsotik aldenduta, eta balioa aitortuta pertsonek lana egitean dituzten abileziak eta jarrerak, hasi kudeaketa-postuetatik eta behekoenetaraino, eta talentuarekiko begirada eta kudeaketa hori erabiltzea pertsonak atzitzeko eta haiei eusteko gako gisa. "Talentuak erakundeei balioa dakarkie", jarraitu zuen Calvok, eta ados agertu zen Ibon Iribarren, askotariko industria-sektoreetarako kalitate-kontroletarako makinak egiten dituen Linqcase enpresako CEOa. "Gero eta ingeniari gutxiago izan ditzakegu, edozein enpresa izanik edo edozeinetan lan eginik ere, nire kasuan bezala" esan zuen Donostiako start-up horretako CEO eta Ekin+ programako parte-hartzaileak, zeinak gaineratu zuen enpresetan ez daudela ezberdintasun handiak, pertsonak erakartzeko prozesuetan eta haiek "kontent izateko" topatzen dituzten gabeziak aintzat hartuta.

Javier González business creation managerra EIT Manufacturing Westen ordezkari gisa agertu zen. Europar Batasunaren organismo bat da, manufakturaren sektorea bultzatzen laguntzen duena eta nagusiki funtsezko hiru eremutan diharduena: berrikuntza, negozio eta start-up berriei lagun-

tzea, eta talentua, hezkuntzaren garrantzia azpimarratuta, zeina "etorkizunean gakoa izango da konpainia batean lan profesionala egiteko".

"Hainbeste aldatu da teknologia, ezen borrokan ari baikara antolakundeetarako profil egokiak bilatzeko, eta ezin dugu ahaztu adimen artifiziala agertzea ere oztopoa izan daitekeela talentua kentzeko", esan zuen Gonzálezek hitza hartu zuenean. "Gure misioa da ikustea, entzutea eta sentitzea", adierazi zuen Donostia Sustapeneko Berrikuntza eta Lehiakortasuneko arduradunak, Ainhoa Aldasorok, eta gaineratu zuen helburua dela "enpresa txikiek zein handiek esaten digutena aintzat hartzea, baita hezkuntza-garaian dauden gazteek esandakoa ere, eta, beraz, bi munduetan egotea". Aldasorok esan zuenez, entitateak irmoki babesten du "erein eta landu egin behar dela, eta hain leku aberatsean, dagoen ekosistema guztiaren erdian hain start-up interesgarriak hazten ari direnean, funtsezko zutabe bat dela haurrek beren karrerarako inspiragarri izango zaizkien erreferentziak izatea". Euskadin, enpresa-sarearen tamaina "oso txikia da, eta ez daude irudi- eta marketinkanpaina handi horiek, beste leku batzuetan ez bezala", azaldu zuen Donostia Sustapeneko bozeramaileak. Harentzat, askotan, zentroetan pertsonek eta start-upek egiten dutena "ez da oso ukigarria, eta zaila da ulertzen". Horregatik, Sustapenaren xedea da inbertitzea eta ahalegina egitea gauzak aldatzeko, WeekINNen planteatutakoen moduko ariketekin, agerian utzi behar baita talentua badagoela, eta falta duen bakarra dela "proiektuarekin eta taldearekin lotzea, eta gu gara lotura-egileak".

Emakumeen ekintzailetza

San sebastian EKINN. Enterpreneurship Summitek aurrera jarraitu zuen erronken bigarren zatiarekin, eta hauek landu ziren: emakumeen ekintzailetza, ekintzailetza be-

rritzailearen tokiko konektatzaileak eta hedatzearen finantzaketa.

Emakumeen ekintzailetzari buruzko hitzaldia Teresa Alarcosek moderatu zuen, hainbat konpainiaren aholkulari independentea eta W Startup Communityko fundatzailea eta lehendakariak. Mónica Guardadoren hitzek eman zioten hasiera, esanez, zuzendari nagusi eta bazkide duen AFI entitatetik, ekintzailetza hainbat eremutan babesten dutela, eta venture capitaleko inbertsio-lerro propioa dutela, zerbitzu finantzarioetako, teknologiako, aktiboen kudeaketako eta hezkuntzako zerbitzuetan oinarritzen diren enpresentzakoa. Horrez gain, esan zuen taldearen barruan inbertsio kolektiboko instituzioak kudeatzeko sozietate bat dutela, eta sozietate horren barruko funtsetako bat eragin sozialeko arrisku-kapitalekoa dela. Azken horren xedea ez da errentagarritasuna soilik, eta, oraingo horretan, inbertsioaren xedea osasuna, ongizatea, ekoizpen eta kontsumo jasangarria, kalitatezko eta denentzako hezkuntza, dibertsitatea eta gizarteratzea eta energia eta mugikortasun jasangarriak dira. Kibo Ventureseko inbertsioen arduradunak, Covadonga García-Valdések, aipatu zuen enpresa horrek 300 milioi euro dituela bere aktiboak kudeatzeko, eta bere xedea dela gizarteak egun dituen erronkei eraginik oneneko irtenbideak bilatzen dizkieten ekintzaileengan inbertitzea, eta, aldi berean, inbertsiogileek ahalik eta itzulkin onenak lor-

tzea. 2012an hasi zirenetik, 70 proiektutan baino gehiagotan inbertitu dute, eta % 20 baino gehiago emakumeek sortuak dira.

Ekitaldi horretan, start-upen lehen etapak eta lehen hazkundeak eta hedapen-faseak aztertu ziren

Mahaiko gizonezko ordezkari bakarra Juan José Landazuri izan zen, Harvard Clubeko ESADE Ban Madrileko business angel eta aholkulari independentea, eta business angel moduan duen jardunaz aritu zen. Jakinarazi zuen ordura arte haien zorroan 300 start-upetan egin dutela inbertsioa. "Edozein dela ere inbertsiogilearen sexua, startu-upa baloratzeko funtsezko parametro interesgarria haren arrakastaren zergatia da", esan zuen inbertsiogileak, zeinarentzat garrantzitsua baita ekintzailearen psikologia eta giza kapitala ebaluatzea, eta arriskurako prestakuntza baduen edo ez eta, are gehiago, horretarako prest dagoen. Jardueraren aurretik, biratzea, talde bat bilatzea eta oso dinamikoa izatea proiektua hasi eta hiruzpalau urte igaro arte.

Aspegiko lehendakari Amaia Bernarásek, esan zuen elkarteak babesten duen ekintzailetza hasiera-hasierako faseetan dagoena dela, nahiz eta haien arreta soilik emakumeek gidatutako ekimenetan jartzen duten, instituzioen programen, esaterako, Donostia Sustapenaren EKIN+en modukoen, osagarri. Aspegin hainbat ondorio atera dira emakumeentzako soilik diren laguntza-programetan dituzten profilen inguruan. Pertsona prestatuak dira, 35 eta 55 urte artekoak, lanez aldatu nahi dutenak eta, dena delakoagatik, ekintzaile izateko apustua egiten dutenak.