Jeśli ktoś ma problem z kontrolą nad jedzeniem, ta książka jest właśnie dla niego – bez względu na wiek, płeć czy wagę. Wybitny międzynarodowy autorytet, dr Christopher G. Fairburn, przedstawia tutaj wszelkie informacje konieczne do zrozumienia napadowego objadania się oraz uzyskania nad nim kontroli. Jego naukowy program samopomocy został sprawdzony w wielu badaniach klinicznych i uznany za główną
Christopher G. Fairburn
formę leczenia problemów z napadowym objadaniem się. W części pierwszej znajdują się najbardziej aktualne informacje na temat napadowego objadania się. Zrozumienie natury tego problemu oraz sposobu, w jaki przejmuje on kontrolę nad czyimś życiem, stanowi podstawowy pierwszy krok dla wszystkich, którzy pragną dokonać istotnych zmian. Część druga zawiera szczegółowe objaśnienie zastosowania programu dra Fairburna, zarówno we współpracy z terapeutą, jak i samodzielnie. Można tam znaleźć praktyczne narzędzia i rady, które pomogą dostosować program do własnych potrzeb. „Ten podręcznik samopomocy jest pełen określonych narzędzi, które mogą pomóc w pozbyciu się niezdrowych zwyczajów, od wielu lat trzymających nasze życie w garści. Dr Fairburn pomaga utrzymać regularne zwyczaje odżywiania, odciągnąć uwagę od łaknienia, pokonać emocjonalne jedzenie oraz rozwiązać problemy z obrazem własnego ciała”.
JAK POKONAĆ OBJADANIE SIĘ
Dr Robert L. Leahy, autor książki Lekarstwo na zmartwienia
Christopher G. Fairburn – profesor psychiatrii na Uniwersytecie Oksfordzkim. Kieruje Centre for Research on Eating Disorders at Oxford (CREDO). Jest klinicystą i badaczem, który zwraca szczególną uwagę na globalne rozpowszechnienie skutecznych terapii psychologicznych.
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Patroni medialni:
www.wuj.pl
objadanie_okladka_wybrana.indd 1
2014-06-17 16:40:36
JAK POKONAĆ OBJADANIE SIĘ
Christopher G. Fairburn
JAK POKONAĆ OBJADANIE SIĘ Przekład Beata Radwan
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Seria: Psychologia Redaktor naukowy
dr hab. Barbara Józefik
Projekt okładki i stron tytułowych
Agnieszka Winciorek
Tytuł oryginału: Overcoming Binge Eating, Second Edition: The Proven Program to Learn Why You Binge and How You Can Stop Copyright 2013 The Guilford Press A Division of Guilford Publications, Inc. Part II 2013 Christopher G. Fairburn Copyright for Polish Translation and Edition by Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2014 All rights reserved
Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.
ISBN 978-83-233-3691-4
www.wuj.pl
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-663-23-81, 12-663-23-82, fax 12-663-23-83 Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98 tel. kom. 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.pl Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325
Dla Kristin, George’a i Henry’ego; Guya, Sarah i Susan
Chciałbym podziękować tym, którzy najbardziej przyczynili się do rozwoju mojej kariery. Są to: Michael Gelder, Robert Kendell, Zafra Cooper i Terry Wilson
Moim dawnym i obecnym współpracownikom z Centre for Research on Eating Disorders at Oxford (CREDO) oraz Fundacji Wellcome Trust
Podziękowania Jak pokonać objadanie się jest książką dla ludzi z problemami z napadowym objadaniem się i została napisana z ich pomocą. Dlatego chciałbym zacząć od podziękowań dla tych pacjentów i ochotników, którzy wypowiedzieli się na temat pierwszych wersji tej książki i wypróbowali program samopomocy. Ich wkład był nieoceniony. Chciałbym również podziękować przyjaciołom i współpracownikom, którzy pomogli mi stworzyć poprzednią wersję obecnej książki. Na szczególną wdzięczność zasługują: Kelly Brownell, Jacqui Carter, Zafra Cooper, Philipa Hay, Laura Hill, Marsha Marcus, Marianne O’Connor i Terry Wilson. Ta nowa wersja powstała przy współpracy Emmy Clifton, Sarah Squire i Suzanne Straebler. Jestem im niezmiernie wdzięczny. Kolejne osoby, które zasługują na moją wdzięczność za szczegółową korektę tekstu, to Natalie Barnes, Mara Catling i Sarah Collins. Na koniec pragnę podziękować Wellcome Trust. Ta nadzwyczajna fundacja finansowała mnie i moje badania od 1984 roku. Bez jej wsparcia nigdy nie doszłoby do powstania tego programu samopomocy, jak i stanowiącej jego podstawę terapii.
Spis treści Wstęp. O tej książce i o tym, jak z niej korzystać
11
CZĘŚĆ I. Problemy z napadowym objadaniem się. Fakty 1
Napadowe objadanie się
15
2
Problemy z odżywianiem i zaburzenia odżywiania
31
3
Kto ulega napadom objadania się?
44
4
Aspekty psychologiczne i społeczne
51
5
Aspekty fizyczne
77
6
Co wywołuje problemy z napadowym objadaniem się?
94
7
Napadowe objadanie się a uzależnienie
109
8
Leczenie problemów z napadowym objadaniem się
119
CZĘŚĆ II. Wzmocniony program samopomocy dla osób, które ulegają napadom objadania się Przygotowanie się
131
Etap 1 Dobry początek
143
Etap 2 Regularne odżywianie się
159
Etap 3 Alternatywy dla napadowego objadania się
173
Etap 4 Rozwiązywanie problemów
182
Etap 5 Spojrzenie wstecz
192
Moduł diety
197
Moduł obrazu ciała
205
Dobre zakończenie
225
10
SPIS TREŚCI
Załącznik I Załącznik II
Uzyskanie specjalistycznej pomocy w pokonaniu problemu z odżywianiem
231
Obliczanie wskaźnika masy ciała (BMI)
232
Załącznik III Jeśli ktoś ma również nadwagę
236
Załącznik IV Radzenie sobie z „innymi problemami”
238
Załącznik V
241
Uwagi dla krewnych i przyjaciół
Załącznik VI Uwagi dla terapeuty
243
Dodatkowa lektura
245
Indeks
251
Wstęp O tej książce i o tym, jak z niej korzystać
Jeśli ktoś nie potrafi zapanować nad jedzeniem, ta książka jest dla niego – bez względu na wiek, płeć czy wagę. Jak pokonać objadanie się opisuje w sposób czytelny i miarodajny problemy związane z napadowym objadaniem się, jak również metody radzenia sobie z nimi. Część I książki przedstawia najnowsze dane, natomiast część II obejmuje program samopomocy, oparty na aktualnej wersji najskuteczniejszej dostępnej metody leczenia. Ten „wzmocniony” program może zostać wykorzystany przez każdą osobę, która się objada, pod warunkiem, że nie charakteryzuje się ona znaczną niedowagą (zob. s. 136). Pierwsze wydanie książki ukazało się w 1995 r. Od tej pory jej część I stała się wiarygodnym źródłem informacji na temat problemów z napadowym objadaniem się. Jednocześnie opisany w części II program leczenia został przetestowany w niezliczonych badaniach klinicznych, stając się tym samym najbardziej sprawdzonym programem samopomocy w odniesieniu do jakiegokolwiek problemu. Jego przydatność została potwierdzona wiele razy, zarówno w wypadku samodzielnego zastosowania, jak i wsparcia z zewnątrz (kierowana samopomoc). W rezultacie program ten stał się główną metodą leczenia problemów z napadowym objadaniem się. Uznając zasługi książki, Amerykańskie Towarzystwo Terapii Poznawczej i Behawioralnej przyznało jej nagrodę Seal of Merit, a brytyjscy lekarze mogą zalecać tę książkę w podobny sposób, jak przepisują lekarstwa. Jednak czas płynie, nasza wiedza się pogłębia, a bogatsza wiedza pociąga za sobą postępy w medycynie. W rezultacie to wydanie
12
WSTĘP
Jak pokonać objadanie się jest tak naprawdę nowym dziełem. Aby upewnić się, że część I książki nadal stanowi wszechstronne i aktualne źródło wiedzy na temat problemów z napadowym objadaniem się, dokonałem jej gruntownej poprawy. Odnosi się ona obecnie do wszystkich problemów z objadaniem się, również tych związanych z anoreksją. Obejmuje także więcej informacji na temat diety, wagi oraz obrazu ciała. W związku z postępem medycyny, a zwłaszcza rozwojem nowej „wzmocnionej” wersji tej wiarygodnej, naukowo przetestowanej terapii, w znacznym stopniu zmodyfikowałem część II książki. CBT-E (Enhanced Cognitive Behavioral Therapy, wzmocniona terapia poznawczo-behawioralna) wiąże się z nowym sposobem postrzegania zaburzeń odżywiania, udoskonalonymi metodami odzyskiwania kontroli nad jedzeniem, bardziej zaawansowanym podejściem do kwestii obaw o figurę i wagę oraz znacznie większą koncentracją na zapobieganiu nawrotom. Te nowe aspekty stały się częścią programu samopomocy, który w tym wydaniu książki stanowi w zasadzie wersję terapii CBT-E. Jeśli ktoś ma problem z napadowym objadaniem się, może odczuwać pokusę przejścia od razu do części II książki. To byłby błąd. Należy zacząć od części I (a przynajmniej przeczytać rozdziały 1, 4 i 5), ponieważ można dzięki temu zrozumieć swój problem oraz to, dlaczego stał się tak samonapędzający. Tylko wtedy będziecie w stanie skorzystać z programu samopomocy. Z kolei być może ktoś nie jest pewny, czy ma problem z objadaniem się. W tym wypadku proponuję, aby przeczytać dokładnie te same rozdziały (1, 4 i 5) z części I, co pozwoli wam przekonać się, czy identyfikujecie się z opisanymi tam problemami. Jeśli tak, wówczas przejdźcie do początku części II książki, gdzie omówiono argumenty przemawiające za podjęciem próby zmiany, ale również te przeciw.
Dodatkowa lektura Każda lista dodatkowych lektur bardzo szybko stanie się nieaktualna. Dlatego poniższa lista została ograniczona do kluczowych źródeł, które mają szansę przetrwać próbę (pewnego) czasu. Czytelnicy, którzy pragną uzyskać bardziej aktualne informacje, powinni w tym celu skorzystać z internetu. Wystarczy wpisać oczywiste hasła wyszukiwania. Istnieją dwa główne czasopisma naukowe, które są poświęcone tematyce zaburzeń odżywiania: „International Journal of Eating Disorders” „European Eating Disorders Review” Warto sprawdzić strony internetowe owych czasopism. Istnieje również nowe czasopismo o nazwie „Journal of Eating Disorders”. Co więcej, w czołowych czasopismach medycznych, psychiatrycznych i psychologicznych, których spis znajduje się w internecie, regularnie publikowane są artykuły na temat zaburzeń odżywiania. Zaburzenia odżywiania stanowią również temat wielu książek. Niektóre z głównych materiałów źródłowych dla specjalistów to: Agras W.S. (red.). The Oxford handbook of eating disorders. Oxford University Press, New York 2009. Fairburn C.G. Cognitive behavior therapy and eating disroders. Guilford Press, New York 2008. Terapia poznawczo-behawioralna i zaburzenia odżywiania, tłum. Magdalena Stec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013. Grilo C.M. Eating and weight disorders. Psychology Press, New York 2006. Grilo C.M. & Mitchell J.E. (red.). The treatment of eating disorders. Guilford Press, New York 2010. Le Grange D. & Lock J. (red.). Eating disorders in children and adolescents. Guilford Press, New York 2011.
246
DODATKOWA LEKTURA
Poniżej znajdują się źródła dodatkowych lektur, które odnoszą się do każdego działu tej książki. Większość przytoczonych informacji pochodzi z artykułów przeglądowych. Nie jest to wyczerpująca lista.
O TEJ KSIĄŻCE I O TYM, JAK Z NIEJ KORZYSTAĆ Fairburn C.G., Cooper Z. & Shafran R. Cognitive behavior therapy for eating disorders: A „transdiagnostic” theory and treatment. „Behaviour Research and Therapy”, 2003, 41, 509–528. Fairburn C.G., Cooper Z., Doll H.A., O’Connor M.E., Bohn K., Hawker D.M. i in. Transdiagnostic cognitive behavioral therapy for patients with eating disorders: A two-site trial with 60-week follow up. „American Journal of Psychiatry”, 2009, 166, 311–319. Wilson G.T. & Zandberg L.J. Cognitive-behavioral guided self-help for eating disorders: Effectiveness and scalability. „Clinical Psychology Review”, 2012, 32, 343–357.
Randomizowane, kontrolowane badania w Przezwyciężanie napadowego objadania się Carter J.C. & Fairburn C.G. Cognitive-behavioral self-help for binge eating disorder: A controlled effectiveness study. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 1998, 66, 616–623. DeBar L., Striegel-Moore R., Wilson G.T., Perrin N., Yarborough B.J., Dickerson J. i in. Guided self-help treatment for recurrent binge eating: Replication and extension. „Psychiatric Services”, 2011, 62, 367–373. Dunn E.C., Neighbors C. & Larimer M.E. Motivational enhancement therapy and self-help treatment for binge eaters. „Psychology of Addictive Behaviors”, 2006, 20, 44–52. Ghaderi A. Attrition and outcome in self-help treatment for bulimia nervosa and binge eating disorder: A constructive replication. „Eating Behaviors”, 2006, 7, 300–308. Ghaderi A. & Scott B. Pure and guided self-help for full and sub-threshold bulimia nervosa and binge eating disorder. „British Journal of Clinical Psychology”, 2003, 42, 257–269. Grilo C.M. & Masheb R.M. A randomized controlled comparison of guided selfhelp, cognitive behavioral therapy and behavioral weight loss for binge eating disorder. „Behaviour Research and Therapy”, 2005, 43, 1509–1525. Grilo C.M., Masheb R.M. & Salant S.L. Cognitive behavioral therapy guided selfhelp and orlistat for the treatment of binge eating disorder: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. „Biological Psychiatry”, 2005, 57, 1193–1201. Ljotsson B., Lundin C., Mitsell K., Carlbring P., Ramklint M. & Ghaderi A. Remote treatment of bulimia nervosa and binge eating disorder: A randomized trial
Dodatkowa lektura
247
of Internet-assisted cognitive behavioral therapy. „Behaviour Research and Therapy”, 2007, 45, 649–661. Loeb K.L., Wilson G.T., Gilbert J.S. & Labouvie E. Guided and unguided self-help for binge eating. „Behaviour Research and Therapy”, 2000, 30, 259–272. Mitchell J.E., Agras S., Crow S., Halmi K., Fairburn C.G., Bryson S. i in. Stepped care and cognitive behavioral therapy for bulimia nervosa: Randomised trial. „British Journal of Psychiatry”, 2011, 198, 391–397. Palmer R.L., Birchall H., McGrain L. & Sullivan V. Self-help for bulimic disorders: A randomized controlled trial comparing minimal guidance with face-to-face or telephone guidance. „British Journal of Psychiatry”, 2002, 181, 230–235. Ramklint M., Jeansson M., Holmgren S. & Ghaderi A. Guided self-help as the first step for bulimic symptoms: Implementation of a stepped-care model with specialized psychiatry. „International Journal of Eating Disorders”, 2012, 45, 70–78. Striegel-Moore R.H., Wilson G.T., DeBar L., Perrin N., Lynch F., Rosselli F. i in. Cognitive behavioral guided self-help for the treatment of recurrent binge eating. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 2010, 78, 312–321. Walsh B.T., Fairburn C.G., Mickley D., Sysko R. & Parides M.K. Treatment of bulimia nervosa in a primary care setting. „American Journal of Psychiatry”, 2004, 161, 556–561. Wilson G.T., Wilfley D.E., Agras W.S. & Bryson S.W. Psychological treatments for binge eating disorder. „Archives of General Psychiatry”, 2010, 67, 94–101.
CZĘŚĆ I Rozdział 1 Fairburn C.G. The transdiagnostic view and the cognitive behavioral theory. [W:] C.G. Fairburn, Cognitive behavior therapy and eating disorders. Guilford Press, New York 2008; Terapia poznawczo-behawioralna i zaburzenia odżywiania, tłum. Magdalena Stec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013. Walsh B.T. The importance of eating behavior in eating disorders. „Physiology and Behavior”, 2011, 104, 525–529.
Rozdział 2 Fairburn C.G. & Bohn K. Eating disorder NOS (EDNOS): An example of the troublesome ‘‘not otherwise specified’’ (NOS) category in DSM-IV. „Behaviour Research and Therapy”, 2005, 43, 691–701. Gordon K.H., Holm-Denoma J.M., Crosby R.D. & Wonderlich S.A. The classification of eating disorders. [W:] W.S. Agras (red.), The Oxford handbook of eating disorders. Oxford University Press, New York 2010. Vander Wal J.S. Night eating syndrome: A critical review of the literature. „Clinical Psychology Review”, 2012, 32, 49–59.
248
DODATKOWA LEKTURA
Wonderlich S.A., Gordon K.H., Mitchell J.E., Crosby R.D. & Engel S.G. The validity and clinical utility of binge eating disorder. „International Journal of Eating Disorders”, 2009, 42, 687–705.
Rozdział 3 Keel P.K. Epidemiology and course of eating disorders. [W:] W.S. Agras (red.), The Oxford handbook of eating disorders. Oxford University Press, New York 2010. Levine M.P. & Smolak L. Cultural influences on body image and the eating disorders. [W:] W.S. Agras (red.), The Oxford handbook of eating disorders. Oxford University Press, New York 2010. Norris M.L., Bondy S.J. & Pinhas L. Epidemiology of eating disorders in children and adolescents. [W:] D. Le Grange & J. Lock (red.), Eating disorders in children and adolescents. Guilford Press, New York 2011. Woodside D.B., Garfinkel P.E., Lin E., Goering P., Kaplan A.S., Goldbloom D.S. i in. Comparisons of men with full or partial eating disorders, men without eating disorders, and women with eating disorders in the community. „American Journal of Psychiatry”, 2001, 158, 570–574.
Rozdział 4 Fairburn C.G. The transdiagnostic view and the cognitive behavioral theory. [W:] C.G. Fairburn, Cognitive behavior therapy and eating disorders. Guilford Press, New York 2008; Terapia poznawczo-behawioralna i zaburzenia odżywiania, tłum. Magdalena Stec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013. Hart S., Abraham S., Franklin R.C. & Russell J. The reasons why eating disorder patients drink. „European Eating Disorder Review”, 2011, 19, 121–128. Jenkins P.E., Hoste R.R., Meyer C. & Blissett J.M. Eating disorders and quality of life: A review of the literature. „Clinical Psychology Review”, 2011, 31, 113–121. Masheb R.M., Grilo C.M. & White M.A. An examination of eating patterns in community women with bulimia nervosa and binge eating disorder. „International Journal of Eating Disorders”, 2011, 44, 616– 624.
Rozdział 5 Bessesen D.H. Regulation of body weight: What is the regulated parameter? „Physiology and Behavior”, 2011, 104, 599–607. Mehler P.S., Birmingham C.L., Crow S.J. & Jahraus J.P. Medical complications of eating disorders. [W:] C.M. Grilo & J.E. Mitchell (red.), The treatment of eating disorders. Guilford Press, New York 2010. Painter R.C., Roseboom T.J. & Bleker O.P. Prenatal exposure to the Dutch Famine and disease in later life: An overview. „Reproductive Toxicology”, 2005, 20, 345–352.
Dodatkowa lektura
Pond C.M. The fats of life. Cambridge University Press, Cambridge, U.K. 1998. Ravelli A.C., van der Meulen J.H.P., Osmond C., Barker D.J.P. & Bleker O.P. Obesity at the age of 50 in men and women exposed to famine prenatally. „American Journal of Clinical Nutrition”, 1999, 70, 811–816. Roberto C.A., Mayer L.E., Brickman A.M., Baines A., Muraskin J., Yeung L.K. i in. Brain tissue volume changes following weight gain in adults with anorexia nervosa. „International Journal of Eating Disorders”, 2011, 44, 406–411. Roseboom T.J., van der Meulen J.H.P., Osmond C., , Barker D.J., Ravelli A.C., Schroeder-Tanka J.M. i in. Coronary heart disease after prenatal exposure to the Dutch famine, 1994–1945. „Heart”, 2000, 84, 595–598.
Rozdział 6 Bettle N., Bettle O., Neumärker U. & Neumärker K.-J. Adolescent ballet school students: Their quest for body weight change. „Psychopathology”, 1998, 31, 153–159. Clarke T.K., Weiss A.R.D. & Berrettini W.H. The genetics of anorexia nervosa. „Clinical Pharmacology and Therapeutics”, 2012, 91, 181–188. Jacobi C. & Fittig E. Psychosocial risk factors for eating disorders. [W:] W. S. Agras (red.), The Oxford handbook of eating disorders. Oxford University Press, New York 2010. Levine M.P. & Smolak L. Cultural influences on body image and the eating disorders. [W:] W.S. Agras (red.), The Oxford handbook of eating disorders. Oxford University Press, New York 2010. Racine S.E., Root T.L., Klump K.L. & Bulik C.M. Environmental and genetic risk factors for eating disorders: A developmental perspective. [W:] D. Le Grange & J. Lock (red.), Eating disorders in children and adolescents. Guilford Press, New York 2011. Ringham R., Klump K., Kaye W., Stone D., Libman S., Stowe S. i in. Eating disorder symptomatology among ballet dancers. „International Journal of Eating Disorders”, 2006, 39, 503–508. Wade T.D. Genetic influences on eating and eating disorders. [W:] W.S. Agras (red.), The Oxford handbook of eating disorders. Oxford University Press, New York 2010.
Rozdział 7 Wilson G.T. Eating disorders, obesity and addiction. „European Eating Disorders Review”, 2010, 18, 341–351. Ziauddeen H., Farooqi S. & Fletcher P.C. Obesity and the brain: How convincing is the addiction model? „Nature Reviews: Neuroscience”, 2012, 13, 279–286.
249
250
DODATKOWA LEKTURA
Rozdział 8 Fairburn C.G. Cognitive behavior therapy and eating disorders. Guilford Press, New York 2008; Terapia poznawczo-behawioralna i zaburzenia odżywiania, tłum. Magdalena Stec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013. Hay P.J. & Claudino A. de M. Evidence-based treatment for the eating disorders. [W:] W.S. Agras (red.), The Oxford handbook of eating disorders. Oxford University Press, New York 2010. Ramklint M., Jeansson M., Holmgren S. & Ghaderi A. Guided self-help as the first step for bulimic symptoms: Implementation of a stepped-care model with specialized psychiatry. „International Journal of Eating Disorders”, 2012, 45, 70–78. Striegel-Moore R.H., Wilson G.T., DeBar L., Perrin N., Lynch F., Rosselli F. i in. Cognitive behavioral guided self-help for the treatment of recurrent binge eating. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 2010, 78, 312–321. Wilson G.T. & Zandberg L.J. Cognitive-behavioral guided self-help for eating disorders: Effectiveness and scalability. „Clinical Psychology Review”, 2012, 32, 343–357.
Indeks
Academy for Eating Disorders 231 alergie pokarmowe 53, 202 alkohol nadużycie 74–76, 109–118, 138 napadowe objadanie się 16–17, 28, 109–114 Anonimowi Żarłocy; zob. program dwunastu kroków anoreksja psychiczna 35–37, 62, 103– –104 napady objadania się 22–24, 26, 36 przyczyny 94–108 waga 35, 36, 63–65, 89–90, 137– –139 asertywność 105, 194, 239
waga 33–34, 138–139 wykrywanie 48–49 wymioty 56–60, 84–87, 107 występowanie 49–50 bulimia; zob. bulimia psychiczna
badanie na podstawie „Cosmopolitan” 45–46, 47 balet 99 bezpłodność 90–92 BMI, zob. body mass index body mass index (BMI) 36, 232–235 brzuch 82, 90 bulimia psychiczna 32–35 dieta 51–55 leczenie 119–128 napady objadania się 15–30 pojawienie się 44–48 przyczyny 94–108 stosowanie środków moczopędnych 60–61 stosowanie środków przeczyszczających 60–61, 87–88, 107
etniczność 36, 49–50, 98–99, 100
ciąża 90–93, 138 ćwiczenia fizyczne 62 depresja depresja kliniczna 102–103, 138, 194 uczucia 26–30, 74 diagnoza 31–43 dżokeje 78
figura; zob. także obawa o figurę kontrolowanie 70–72, 212–218 przeprowadzanie porównań 71– –72, 218, 220 unikanie oglądania 72, 220–221 zastosowanie lustra 70–71, 216– –218 gardło 85–86 głód 26, 27, 90, 132, 160 gotowanie samopomoc 167–169 gruczoł ślinowy 85 hospitalizacja 119–121
252
INDEKS
inne zaburzenie odżywiania i jedzenia; zob. nietypowe zaburzenia odżywiania ipekakuana 87 jedzenie kompulsywne 17, 37, 109; zob. także napadowe objadanie się kierowana samopomoc; zob. samopomoc klasa społeczna 98–99, 100 kompulsywne ćwiczenia fizyczne 62 kształt ciała, zob. figura leki przeciwdepresyjne 121 leki zmniejszające apetyt 61, 121 lustra 70–72, 212, 214–215, 216–218 masa ciała, zob. waga menstruacja 48, 84, 84 napięcie przedmiesiączkowe 29 mężczyźni 29, 33, 35, 38, 42, 44, 49, 50, 70, 73, 98–100, 215 mieszane zaburzenia odżywiania 40, 41 model uzależnienia 109–118 modelki 84, 97 motywacja do zmiany 108, 131–133 mózg, dieta 63, 89, 103 nadużywanie narkotyków 109–118, 137 nadwaga 236–237; zob. także otyłość napadowe objadanie się wśród dzieci 50 napadowe objadanie się cechy charakterystyczne 15–30 ciąża 90–94 częstotliwość 20 czynniki spustowe 26–29, 183, 199–201 definicja 16–17 dieta 28, 51–55, 105–107 koszt 24, 25 leczenie 119–128 obiektywne napady objadania się 22–24 przyczyny 94–108
skutki fizyczne 30, 82–84 spożywane pokarmy 20–22 subiektywne napady objadania się 22–24, 26 uzależnienie 109–118 waga 29, 82–84 występowanie 49–50 napięcie przedmiesiączkowe 29 niedowaga; zob. waga nieokreślone zaburzenie odżywiania i jedzenia; zob. nietypowe zaburzenia odżywiania nietypowe zaburzenia odżywiania 37, 38–42, 49, 56, 60, 66, 85, 106, 124–125 niska waga; zob. waga obawa o wagę 32–33, 35, 41, 65–69, 78, 97–98, 101, 106–107 samopomoc 151–153, 205–210, 218, 220–224 obawy o figurę 32–33, 35, 41, 65–67, 97– –98, 100–101, 106–107 samopomoc 205–224 obraz ciała 65–73; zob. także poczucie bycia grubym/grubą; figura; obawa o figurę; waga; obawa o wagę obawa 65–68, 106–107 samopomoc 205–224 oczyszczanie; zob. stosowanie środków moczopędnych; stosowanie środków przeczyszczających; samodzielnie prowokowane wymioty okres dojrzewania płciowego 100–101 otyłość definicja 36, 232–235 leczenie 236–237 zaburzenie odżywiania 37–38, 101, 236 perfekcjonizm 75, 104–105, 194, 239 perspektywa transdiagnostyczna 42– –43 płeć kulturowa 50, 98–100 płodność 90–92 poczucie bycia grubym/grubą 29, 73, 221–223
Indeks
poczucie własnej wartości 75, 104– –105, 194, 239 porównywanie 71–72, 218–220 potas 86 program dwunastu kroków 116–118 program samopomocy 131–229 przejadanie się kontra napadowe objadanie się 16–17 w zaburzeniu napadowego objadania się 38 przełyk 86 przyczyna problemów z napadowym objadaniem się 94–108, 109–114 przyjmowanie płynów 57, 62–63 psychoterapia interpersonalna (ITP) 124–125 psychoterapia; zob. terapia psychologiczna regularne odżywianie się 159–165 relacje z innymi ludźmi 75, 102–103, 108, 124–125, 131–134 samopomoc 141–142, 194–195, 239, 240–241 rodzaje diety i stosowanie diety fakty 79–82 przyczyna napadowego objadania się 28, 51–55, 105–107 rodzaje 51–55, 199–202 samopomoc 197–203 skutki fizyczne 84, 89–90 skutki psychologiczne 53–56 rodziny 102–103, 114, 131–134 samopomoc 141–142, 239, 241– –242 rozwiązywanie problemów 183–189 samodzielne prowokowanie wymiotów 56–60, 84–87, 107, 165–166 samopomoc 125–127, 134–136, 141– –142, 241–244 skutki fizyczne dieta 28, 84 napadowe objadanie się 82–84 niska waga 89–90 stosowanie środków moczopędnych 88
wymioty 84–87 stosowanie środków moczopędnych 60–61, 88, 166–167 stosowanie środków odurzających 109–118 napadowe objadanie się 28, 109– –114 samopomoc 138 stosowanie środków przeczyszczających 60–61, 87–88, 107, 166–167 syndrom jedzenia nocnego 40, 41–42 tabletki odchudzające; zob. leki zmniejszające apetyt terapia farmakologiczna 121 terapia poznawczo-behawioralna (CBT) 114, 115, 116–117, 122–124 terapia psychologiczna 122–124 terapia interpersonalna 124–125 terapia poznawczo-behawioralna 114, 115–117, 122–124 terapie 121–124; zob. także samopomoc hospitalizacja 119–121 leczenie 121 możliwości 134–136 pomoc specjalisty 134–135, 231 terapia interpersonalna 124–125 terapia poznawczo-behawioralna 114, 115–117, 122–124 uczucie sytości 82–83, 90, 132, 160, 162 unikanie pokarmów 53, 123, 200–202 waga; zob. także obawa o wagę fakty 77–78 kontrolowanie 65–69, 151–153, 218 napadowe objadanie się 29, 82–84 niska waga 35, 36, 63–65, 89–90, 137, 140, 180–181 „robienie wagi” 78 samopomoc 137–140, 151, 178– –181, 218 unikanie kontrolowania 68–69, 151–153, 218 wahania 77–78, 151, 178–179
253
254
INDEKS
ważenie się; zob. kontrolowanie wagi wegetarianizm 53, 202 wiek 33–34, 35, 38, 42, 100–101 wilczy apetyt na słodycze 21 wpływ czynników genetycznych 102– –103 wybór pokarmów 20–22, 53, 79–82 wydarzenia i okoliczności z dzieciństwa 103–104 wykorzystywanie seksualne 103–104 wymioty; zob. samodzielnie prowokowane wymioty zaburzenia odżywiania 31–32; zob. także anoreksja psychiczna; nietypowe zaburzenia odżywiania; zaburzenie napadowego objadania się; bulimia psychiczna
zaburzenia odżywiania inaczej nieokreślone; zob. nietypowe zaburzenia odżywiania zaburzenie napadowego objadania się 37–38 leczenie 119–128 przyczyny 94–108 syndrom jedzenia nocnego 42 waga 29, 34–38 występowanie 49–50 zaburzenie oczyszczające 41 zaburzenie równowagi elektrolitów 86–87 zakupy 18, 19, 24, 25, 169–170 zapobieganie nawrotom 225–229 zęby 85
Redaktor inicjujący
Aleksandra Czyżewska-Felczak
Redaktor
Dorota Węgierska
Korektor
Barbara Rydzewska
Skład i łamanie
Hanna Wiechecka
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-663-23-81, 12-663-23-82, fax 12-663-23-83