Datse Ĺžtrausa
AGA G R O U P
Dace Štrausa
Living Legacy / Живое наследие Bakı - 2018
Dace Štrausa
Juris MAKLAKOVS, Qarabağ atı “Sultan” ilə, Bakı Dövlət Çıdır Meydanı, 2015, foto: Dace Štrausa Juris MAKLAKOVS with Karabagh horse “Sultan”, State Racecourse, Baku, 2015, photo by Dace Štrausa Юрис МАКЛАКОВС , с карабахским жеребцом “Султан”ом, Бакинский Государственный Ипподром, 2015, фото: Даце Штрауса
M
ən öz həyatımda atlarla nadir hallarda qarşı-qarşıya gəlirdim, lakin Qarabağ atları ilə görüş və tanışlıq təcrübəsi mənim üçün unudulmaz idi.
4
In my life, I haven't often been faced with horses, but the experience of meeting and acquaintance with the Karabakh breed was unforgettable.
В своей жизни я не так часто сталкивался с лошадьми, но впечатления от встречи и знакомства с карабахской породой, были незабываемыми.
Müasir dizaynerlər avtomobil, təyyarə, gəmilər üçün ideal formaların hər zaman axtarışındadırlar. Amma çox güman ki, Allahın təbiətdə yaratdığı mükəmməlliyinə çata bilməyəcəklər. Həmin mükəmməlliк bu gözəl heyvandır: nəfis, zərif, ağıllı, cəsur – hansıki uzun illərdir ki insana xidmət edir.
Modern designers are constantly in search of the perfect shapes for cars, planes, and ships. But most likely they will never come close to the perfection, which God creates in nature. This is just the perfection which has been exemplified in this beautiful animal, which is graceful, elegant, tough, and smart, and which has been faithfully serving people since ancient times.
Qarabağ atlarını görəndə bu mənim ilk fikirim idi. Mən Azərbaycanda bir çox insanlara həmin atları kəşf etmək və bu qeyri-adi cinsi ilə tanış olmaq üçün
This was my first thought when I saw the Karabakh horses. I am grateful to many people in Azerbaijan for this wonderful opportunity to make a discovery for
Современные дизайнеры постоянно находятся в поиске идеальных форм для автомобилей, самолетов, кораблей. Но скорее всего никогда не смогут приблизиться к тому совершенству, которое создает Бог в природе. Именно таким совершенством является это прекрасное животное: грациозное, изящное, выносливое, умное, которое с давних времен верно служит человеку. Это было моей первой мыслью, когда я увидел карабахских лошадей. Я благодарен многим
Living Legacy
yaratdıqları böyük imkana görə, xüsusilə Latviya rəssamı, Datse Ştraussaya, bu qeyri-adi atların təsviri olan öz rəsm sənədlərin sərgisi təşkili təklifi üçün çox minnətdaram.
myself, and to get acquainted with this extraordinary breed, and especially to Mrs. Dace Strauss, the Latvian artist, who suggested the brilliant idea to organize an exhibition of her works, which depicted these extraordinary horses.
людям в Азербайджане за эту прекрасную возможность сделать для себя открытие и познакомиться с этой необыкновенной породой, а особенно Латвийской художнике Даче Штраусс, которая предложила замечательную идею организовать выставку своих работ, на которых изображены эти необыкновенные лошади.
Həqiqətən, sərgini ziyarət edən hər kəsin ürəyində bu atlar barədə daha çox məlumat almaq, öz gözləri ilə onları görmək arzusu yaranacaq. Əminən ki, bu rəsmlər heç kimi biganə tərk etməyəcək. Qarabağ atların nəfis gözəlliyi, gücu, xüsusi zərifliyi bəşəriyyəti əbədi fəth edəcək və sevindirəcək. Eyni zamanda, həmin atları necə qorumağını və yaxşılaşdırılmağını düşünməliyik. Ümüd edirəm ki, həmin sərgi nəinki bu atları təqdim etməyə, onlara bir rəssam gözü ilə müxtəlif bucaqlardan baxmağa, həm də bu at cinsi qorunmaq və yaxşılaşdırmaq istəyən insanların cəlb etməyə kömək edəcək.
Definitely, everyone who will visit this exhibition of paintings, will be interested to learn more about this breed, and will desire to see them firsthand. I am sure that the paintings will not leave anyone indifferent. Subtle beauty, strength, and particular grace Karabakh horses will conquer and delight mankind forever. At the same time, we will have to think how to preserve and improve this breed. I hope that this exhibition will not only help us to introduce these horses and to look at them from different angles through the eyes of the artist, but also to attract people who want to help in preserving and improving this breed.
Bu sərgi Latviya və Azərbaycan həyatında çox vacib hadisələrlə üst-üstə düşür. Bu il hər iki ölkə öz müstə-qilliyinin 100 illiyini qeyd edir və mən çox şadam ki, bu hadisə iki ölkə arasında münasibətlərin möhkəmləndirilməsi üçün keçirilən mərasimlərin bir hissəsidir.
This exhibition coincides with the very important events in the life of Latvia and Azerbaijan. Both countries celebrate 100 anniversary of their independence this year and I am very glad that this occasion is a part of many actions that makes the relations between two countries stronger.
Эта выставка совпадает с очень важными событиями в жизни Латвии и Азербайджана. В этом году обе страны отмечают 100летие своей независимости, и я очень рад, что это со-бытие является частью многих мероприятий, которые укрепляют отношения между двумя странами.
Juris MAKLAKOVS
Juris MAKLAKOVS
Юрис МАКЛАКОВС
Latviya Respublikasının Azərbaycanda Səfiri
Ambassador of Latvia to Azerbaijan
Посол Латвийской Республики в Республике Азербайджан
Определенно, у каждого, кто посетит эту выставку картин, появится интерес больше узнать об этой породе, желание увидеть их воочию. Уверен, что картины не оставят никого равнодушным. Утонченная красота, сила, особая грация карабахских лошадей вечно будет покорять и радовать человечество. Одновременно мы должны будем задуматься, как сохранить и совершенствовать эту породу. Надеюсь, эта выставка поможет не только представить этих лошадей, посмотреть на них с разных ракурсов глазами художника, но и привлечь людей, желающих помочь в сохранении и совершенствовании этой породы.
5
Dace Ĺ trausa
6
Living Legacy
“Qarabağ əfsanələri” Kətan, qarışıq texnika “Legends of Karabagh” Mixed media on canvas “Легенды Карабаха” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 100 Qarabağ atı “Bəbre-Kəleybər” / Karabagh horse “Babre-Kaleybar” / Карабахский жеребец “Бабре-Калейбар”
7
Qarabağ atı “Xan-Xan” / Karabagh horse “Khan-Khan” / Карабахский жеребец “Хан-Хан”
Living Legacy
“Günəşin toxunuşu” Kətan, qarışıq texnika “Touched by the Sun” Mixed media on canvas “Прикосновение Cолнца” Холст, смешанная техника 2017 / 140 x 100 ● Paşa Həsənli, “Sultan” ilə, Bakı Dövlət Çıdır Meydanı, 2016, foto: Zemfirə Mahmudova Pasha Hesenli with “Sultan”, State Racecourse, Baku, 2016, photo by Zemfira Mahmudova Паша Гасанлы, с “Султан”, Бакинский Государственный Ипподром, 2016, фото: Земфира Махмудова
Günəş və İşıq atları
Horses of the Sun and the Light
Кони Солнца и Света
“Odlar yurdu”, Azərbaycan Yaxın Şərqin, Ön Asiyanın və Fars körfəzi regionunun qədim sivilizasiyaları ilə Qafqazın və Böyük Avrasiya çölünün arasında yerləşən, qədim tarix və zəngin mədəniyyət ənənələrinə malik bir ölkədir. Qədim, antiq və Orta əsr müəlliflərinin məlumatlarına əsasən, bu ölkənin hüdudları şimalda Dərbənddən cənubda Həmədana (Qədim Midiyanın paytaxtı Ekbatan) qədər, şərqdə Xəzər dənizindən qərbdə şərqi Anadoluya qədər geniş ərazini əhatə edir. Tarixi Azərbaycanın əsas hissəsi İranda (Cənubi və ya İran Azərbaycanı) və Azərbaycan Respublikasında, qismən isə Rusiya, Ermənistan və Türkiyə ərazisində yerləşir. Bu ölkəni nəinki qədim atcılıq ənənələrinə malik, hətta mədəni cins
Azerbaijan – the Land of Fire – is a country boasting with the richest of histories and age-old cultural traditions. The country is situated at the meeting-point of the oldest civilisations of the world: here the Western Asia meets the Middle East, the Persian Gulf region on the one side meets the Caucasus and the Great Eurasian Steppe on the other. According to authors of the antiquity and the middle ages, the country stretches from Derbent in the north to Hamadan (Ecbatana – the ancient capital of Media) in the south; from the Caspian Sea in the east to the eastern parts of Anatolia. A large part of the historic Azerbaijan today forms a part of Iran and the Republic of Azerbaijan, as well as partly the territory of Russia, Turkey and Armenia. Without hesitation, we can call this country
Азербайджан – «Страна огней», страна с богатейшей историей и древними культурными традициями. Страна, находящаяся на стыке древнейших мировых цивилизаций, Передней Азии и Ближнего Востока, региона Персидского залива с одной стороны и Кавказа и Великой Евразийской степи с другой. По сведениям древних, античных и средневековых авторов, эта страна простирается от Дербента на севере до Хамадана (Древняя Экбатанастолица Древней Мидии) на юге, от Каспийского моря на Востоке до восточных областей Анатолии. Большая часть исторического Азербайджана сегодня находится на территории Ирана (Иранский или Южный Азербайджан) и 9
Dace Štrausa
atcılığının vətəni hesab etmək olar. Belə ki, dünya tarixinin ilk mədəni cinsi məhz bu ölkədə meydana gəlmiş, və bütün dünya atcılığı bu və ya digər dərəcədə bu ölkənin atlarıının təsiri altında formalaşmışdır. Deyilənlərin təsdiqi üçün Azərbaycanın qədim adlarından birini yada salmaq kifayətdirAzərbaycan qədim Midiyadır. Məhz qədim Midiya dövləti qədim Şərqin ilk atlı dövlətləri olan Aratta və Mannanın varisi, Qədim Dünyanın ilk suvariləri olan Subar, Quti və Lullubilərin vətənidir. Məhz Midiya ərazisindən atlar Şumer, Akkad, Elam, Assuriya və Babilistan kimi dünyanın ən qədim sivilizasiyalı dövlətlərinin
Yaşar Qulu-zadə, “Səreyin” ilə, Bakı Dövlət Çıdır Meydanı, 2017, foto: Dace Štrausa Yashar Gulu-zade with “Sereyin”, State Racecourse, Baku, 2017, photo by Dace Štrausa Яшар Гулу-заде с «Серейин», Бакинский Государственный Ипподром, 2017, фото: Даце Штрауса 10
not only one with the most ancient of traditions in horse-breeding, but also the cradle of culture horsebreeding, where a culture breed was not only created for the first time in history of humankind, but the global culture horse-breeding was to a certain extent influenced by the horses of this country. To prove this, it will suffice to remind of a certain condition, or rather one of the historic names of this country: Azerbaijan is the ancient Media — the descendant of the first cavalry powers of the ancient world Aratta and Manna, the birthplace of the first cavalries of the Middle East – Subarov, Kutiyev and Lullubeev. It was from Media that horses spread across vast territories reaching such ancient civilisations as Sumer and Elam, Acadia, Assyria and Babylon. It was from the ancient Media that the first horses and cavalry, through Western Asia, reached Ancient Egypt at the times of conquering Hyksos, and it was here, in the northern parts of it, in the territory of today's Azerbaijan, in the ancient Scythian Empire, where the so-called “Scythian animal style” formed, which thereafter on horseback reached the entire Scythian world – from the Balkans and the northern Black Sea regions to Altay. And it was in the ancient Media, at the meeting point between the endless plains of the Great Eurasian Steppe, the birthplace of the horse as species, and the most ancient of cultures of the ancient Orient, where the first documented culture breed in the history of the mankind – the Nisean horse breed – was created. This breed and its importance in the history of horse-breeding and the culture of the world on the whole has been described by such authors as Herodotus, Arrian, Strabo, among countless others,
Азербайджанской Республики, а так же частично на территории России, Турции и Армении. Эту страну можно смело назвать не только страной с древнейшими традициями коневодства, но даже родиной мирового культурного коневодства, где не только впервые в истории человечества была создана культурная порода лошадей, но и все мировое культурное коневодство в той или иной степени испытало на себе влияние лошадей этой страны. Для подтверждения сказанного достаточно вспомнить одно обстоятельство, вернее одно из исторических наименований этой страны: Азербайджан- это древняя Мидия. Именно Мидия является преемницей первых конных держав Древнего Мира- Аратты и Манны, родиной первых конников Ближнего Востока – Субаров, Кутиев и Луллубеев. Именно с территории Мидии лошади распространились на территорию таких древнейших мировых цивилизаций, как Шумер и Элам, Аккад, Ассирия и Вавилон. Именно из Древней Мидии, посредством передней Азии впервые лошади и кавалерия проникла в древний Египет во времена завоеваний Гиксосов, и именно тут, в северных ее областях, на территории нынешней Азербайджанской Республики, в древнем Скифском царстве сформировался так называемый «скифский звериный стиль», который был распространен отсюда «народом- всадником» на весь Скифский мир, от Балкан и Северного Причерноморья до Алтая. И именно в древней Мидии, на стыке бескрайних
Living Legacy
Dilboz atı “Neytron” / Horse Dilboz “Neytron” / Дилбозский жеребец “Нейтрон”
“Küləklər vadisi” Kətan, qarışıq texnika “Where the Wind Blows” Mixed media on canvas “Там где ветра гуляют” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 116
ərazisinə yayılmış, məhz bu ölkədən Ön Asiya vasitəsilə Hiksosların işğalları dövründə suvarilik mədəniyyəti Qədim Misirə çatmışdır. Eyni zamanda, məhz bu ölkənin şimalında, indiki Azərbaycan Respublikası ərazisində məşhur “İskit heyvan üslubu” formalaşmış və “suvari xalq” tərəfindən Balkanlar və şimali Qara dəniz regionundan Altaya qədər geniş əraziyə, bütün İskit dünyasına yayılmışdır. Və məhz atların bir növ kimi vətəni olan Böyük Avrasiya Çölü ilə Qədim Şərqin
while its descendants are referred to by Vit as “the last drops of noble blood that created the culture horse-breeding of the world”. Indeed, it is a well-founded claim. It is enough to remember that it was particularly the Nisean horses in the Parthian period of the ancient history that contributed to the development of a breed that is now known as the Akhal-Teke horses. It was the descendants of the Nisean horses that during the Islamic conquests formed the roots of a grand breed, whose blood now flows in the veins of nearly all breeds of the world — the Arabian horse. This way, the blood of Median horses contributed to the world culture horse-breeding — from the English thoroughbreds, Trakehners, Orlovsky and Rostopchinsky horses to
просторов Великой Евразийской Степи, родины лошадей как вида и древнейших культур Древнего Востока, человеком была создана первая, документально зафиксированная культурная порода в истории человечества- Нисейская порода лошадей. Об этой породе и ее значении в истории мирового коневодства и культуры в целом сообщают такие авторы как Геродот, Арриан, Страбон и многие другие, ее отпрысков Витт называет «последней каплей благородной крови, создавшей все мировое культурное коневодство». И это вполне обоснованно. Достаточно отметить только то, что именно от Нисейских лошадей в 11
Qarabağ atı “Kapron” / Karabagh horse “Kapron” / Карабахский жеребец “Капрон”
Dace Štrausa
“Bu və o məqam” Kətan, qarışıq texnika “This and That Moment” Mixed media on canvas “Этот и тот момент” Холст, смешанная техника 2017 / 140 x 80 12
Living Legacy
mədəni siviizasiyaları arasında yerləşən Qədim Midiyada yazılı mənbələrə əsasən, insan dünyanın ilk mədəni cinsini olan Nisey atları cinsini yaratmışdır. Bu cins və onun dünya atcılığı və bütövlükdə mədəniyyəti tarixindəki əhəmiyyəti haqqında Herodot, Arrian, Strabon və bir sıra başqa qədim müəlliflər xəbər vermiş, bu arların qalıqlarını Vitt “bütün dünya atcılığını yaratmış nəcib qanın son damlaları” adlandırmışdır. Bu da təsadüfi deyil. Təkcə onu demək kifayətdir ki, bu gün Axaltəkə cinsi adlanan atlar, Parfiya dövründə, eyni zamanda dünyanın əksər cinslərinin damarlarında qanı axan Ərəb atları cinsi isə İslam Xilafəti dövründə məhz Nisey atlarının törəmələrindən formalaşmışdır. Beləliklə, Midiya atlarının İnglis Təmizqanlı, Traken, Orlov və Rostopçin atlarından Əndəlüs, Hanover, Don və digər məşhur cinslərə qədər bütün dünya mədəni cins atcılığının formalaşmasında müstəsna əhəmiyyətə malik rol oynamışdır. Nisey atları cinsi Midiyanın qəlbində, atların və qədim bilik sahiblərinn, Midiya və Əhəməni İmperiyalarının dini inanclarını idarə edən, öz təlimlərini qədim Yunanısatan və Misirdən Hindistana qədər uzanan nəhəng əraziyə yaymış Günəş və İşıq tanrısının kahinlərindən ibarət tayfanın- muğların yurdunda, Nisey düzündə yetişdirilirdi. Məhz muğların təsiri altında Yunanıstanda Helios, Misirdə isə Osiris tanrıları formalaşmış və ilk dünya miqyaslı dinZərdüştlik yaranmışdır. “Tarixin atasının” məlumatlarına əsasən, muğlar Günəş tanrısının heykəlini “müəqddəs Nisey atlarına” qoşulmuş arabada aparırdılar. Onlar Günəş və İşıq
Andalusian, Hanoverian, Donskoi and other breeds. This breed emerged in the very heart of Media, in the Nisean Valley – a valley of horses and magi, the keepers of ancient knowledge – the realm and tribes of priests of the Sun and the Light, the priesthood of the ancient Media and Akhemenidsko power, which spread the cult from the Land of Fire to vast territories stretching from India to the Ancient Greece and Egypt. It was due to the influence of the teachings of the magi that the Greek Helios and the Egyptian Osiris ascended to the pantheon of ancient gods, and Zoroastrianism – the oldest of world religions – sprung up. According to the 'Father of History', magi carried a statue of the God of the Sun on 'holy Nisean horses'. They specifically bred horses to worship the God of the Sun and the Light. These were cult horses, they embodied the religion of the magi. This is why the horses had to be the colour of the sun, the colour of the precious heliacal metal – the gold. This was a breed of gingerlygolden horses, bred by magi in monasteries, as the God of the Sun and the Light rode around his celestial domain on “sun-like” horses. It was this motive that put Helios in a chariot with a golden horse and Osiris in a chariot with golden-maned horses, while the Zoroastrian Akhuramazda would occasionally emerge as the image of a golden horse with helical mane. Long gone are the times of the God of the Sun and the Light. But horses, bred in their honour, remained in the Nisean Valley, in the ancient Media, in the Land of Fire – Azerbaijan. They have received yet another worldly calling – this time under the name of the Karabakh horse, because
Парфянский период древней истории начала свое формирование порода ныне называющаяся Ахалтекинской. Именно из потомков Нисейских лошадей в период исламских завоеваний начала свое формирование великая порода, чья кровь течет в жилах почти всех культурных пород мира- арабская. Таким образом, кровь мидийских коней сформировала все мировое культурное коневодство, от английской чистокровной, тракененской, орловской и ростопчинской до андалузской, гановерской, донской и других пород. Эта порода возникла в самом сердце Мидии, в Нисейской долине, долине лошадей и магов, древних хранителей знания, сословия и племени жрецов Бога Солнца и Света, жречества древней Мидии и Ахеменидской державы, распространивших свой культ из «Страны огней», на обширную территорию от Индии до Древней Греции и Египта. Именно под воздействием учения магов на пантеон древних богов взошел древнегреческий Гелиос и древнеегипетский Осирис, а так же возникла древнейшая мировая религияЗороастризм. По сведениям «Отца Истории» маги везли статую Бога Солнца на «священных нисейских конях». Они специально выращивали лошадей для служения Богу Солнца и Света. Это были культовые лошади, они олицетворяли собой религию магов. Именно поэтому эти лошади должны были быть солнечной масти, масти драгоценного солнечного металла- золота. Это была порода золотисто- рыжих лошадей, выведенная в монастырях магов, ибо Бог 13
“Gümüşü işığın parıltısı” Kətan, qarışıq texnika “Flashes of Silver Light” Mixed media on canvas “Вспышки серебренного света” Холст, смешанная техника 2017 / 140 x 80 ● “Gələcəyə ümidlər ilə” Kətan, qarışıq texnika “Future Hopes” Mixed media on canvas “Надежды на будущее” Холст, смешанная техника 2017 / 100 x 140
Günəş və İşıq tanrıları tarixə qovuşdular, lakin onlar üçün muğların yetişdirdiyi atlar qədim Midiyada, Nisey düzündə, Odlar yurdu Azərbaycanda qalmaqdadırlar. Onlar növbəti dəfə dünya səhnəsinə Qarabağ Солнца и Света объезжал свои владения на небесах на «солнцеподобных» лошадях. И именно этот мотив усадил Гелиоса на повозку с золотыми, а Осириса на колесницу с златогривыми лошадьми, а зороастрийский Ахурамазда иногда даже мог появиться в облике золотой лошади с солнечной гривой. Прошли времена Богов Солнца и Света. Но лошади, выращенные для них магами, остались в Нисейской Долине, в древней Мидии, в «Стране Огней», в Азербайджане. Они получили очередное мировое призвание уже под именем Карабахских лошадей, потому что эта великая порода, называющаяся на родине Кеглянами- чистокровными, была вывезена в Европу именно 14
Qarabağ madyanları “Asudə” və “Şəlalə” / Karabagh mares “Asuda” and ”Shalala” / Карабахские кобылы “Асуде” и “Шалала”
tanrısına xidmət üçün xüsusi atlar yetişdirirdilər. Məhz muğların dinini simvolizə etdikləri üçün bu atlar Günəş rəngində, günəş metalı olan qızıl rəngində olmalı idilər, çün ki Günəş və İşıq tanrısı öz aləmini “günəşəbənzər” atların üzərində gəzib seyr etməli idi. Bu məqsədlə də muğlar nisey atlarının içindən uyğun gələnlərini seçib öz dərgahlarında xüsusi yetişdirirdilər. Məhz bu ideologiyanın təsiri altında Helios və Osiris günəş rəngli, qızıl yallı atların qoşulduğu arabalara minmişdilər, Zərdüştiliyin Hörmüzü isə bəzən hətta özü qızıl yallı at cildində gözlərə görsənə bilərdi.
Qarabağ atı “Səreyin” / Karabagh horse “Sareyin” / Карабахский жеребец “Серейин”
Dace Štrausa
Qarabağ atı “Sokrat” / Karabagh horse “Sokrat” / Карабахский жеребец “Cократ”
Living Legacy
“Sehrə iman” Kətan, qarışıq texnika “Believing in Magic” Mixed media on canvas “Верa в волшебство” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 100
atları adı altında çıxdılar. Səbəb isə o idi ki, “vətəndə Köhlən adlanan” bu atlar, XIX- cu əsrdə Rusiya və Avropaya məhz Azərbaycanın Qarabağ vilayəti ərazisindən aparılmışdılar. Elə o zamanlardan bəri bu atlar dünyada “Qarabağ atları” adı altında məşhurdur. Lakin bu cinsin magiyası, mənəvi yükü dəyişməz qalır. Bu yuk, magiya sevgidədir, onlar bu gunə qədər özlərində Günəş və İşıq zərrələrini gəzdirirlər. Bu səbəbdən də, bu atlarla təmasda olan hər kəs onlara aşiq olur. Bəlkə də ona görə ki, İnsanlıq Günəş və İşıqsız yaşaya bilməz.
this grand breed, which in its homeland is called the Keglyan Thoroughbred, was brought to Europe from the Karabakh region of Azerbaijan in early 19th century. Since then, it is known to the world as the Karabakh horse breed. The magic of these horses still lingers. This magic is found in love. These horses still carry within them a bit of the Sun and Light. This is probably why it is impossible not to love them. Anyone who has been exposed to this sun-drenched breed, fall in love with them. It cannot be otherwise – one cannot live without the Sun or the Light.
Bu baxımdan istedadlı Latviyalı rəssam Dasya Ştrausa da istisna deyil. O Qarabağ atlarının rəsmlərini çəkir. Onun əsərlərində dünya mədəni irsinin bu incilərinə qarşı sonsuz məhəbbəti görməmək mümkün deyil.
In this sense, Dace Štrausa – the talented Latvian artist – is no exception. She paints the Karabakh horses. In her works, it is not difficult to perceive the endless love towards this magnificent cultural legacy of the humankind.
Paşa Həsənli
Pasha Hesenli
AMEA Tarix İnstitutunun əməkdaşı
Institute of History, Academy of Sciences of Azerbaijan
из территории карабахской области Азербайджана в начале XIX века. С тех пор она известна всему миру как Карабахская порода лошадей. Но осталась так же магия этих лошадей. Заключается эта магия в любви. Эти лошади до сих пор несут в себе частицу Солнца и Света. Наверное, поэтому их невозможно не любить. Каждый, кто имеет хоть какой- то контакт с представителями этой солнечной породы, влюбляется в них. Вероятно иначе и быть не может, ведь человек не может без Солнца и Света. В этом смысле не явилась исключением и Дася Штрауса, талантливая латвийская художница. Она рисует Карабахских лошадей. В ее произведениях нельзя не заметить ту безграничную любовь в это великое культурное наследие всего человечества. Паша Гасанлы Сотрудник Института Истории НАНА 15
Qarabağ atı “Ürək” / Karabagh horse “Urek” / Карабахский жеребец “Урек”
Dace Štrausa
16
Qarabağ atı “Baba-Xan” / Karabagh horse “Baba-Khan” / Карабахский жеребец “Бабахан”
Qarabağ atı “Dağlar” / Karabagh horse “Daglar” / Карабахский жеребец “Даглар”
Living Legacy
17
“Gələcək nəsilə hekayət” Kətan, qarışıq texnika “A Story for Future Generations” Mixed media on canvas “Рассказ для следующих поколений” Холст, смешанная техника 2017 / 140 x 80 ● “Təbiət kimyagərliyi” Kətan, qarışıq texnika “Alchemy of Nature” Mixed media on canvas “Алхимия природы” Холст, смешанная техника 2017 / 140 x 80 ● “Kənarda” Kətan, qarışıq texnika “On the Edge” mixed media on canvas “На краю” Холст, смешанная техника 2017 / 140 x 80
“Vacib nəsə deyiləsi var” Kətan, qarışıq texnika “I Have Something Important to Say” mixed media on canvas “У меня есть что-то важное что сказать” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 100 18
Dilboz madyanı / Dilboz mare / Дилбозская кобыла
Dace Štrausa
Living Legacy
Bakı küləyindən daha sürətli, Abşeron qumundan daha parlaq, Qafqazın özündən belə daha qüdrətli - Qarabağ Atları, tərəqqinin ruhudur. Qədim dövrlərdən at, hikmətin, nəcibliyin və işığın mücəssəməsi kimi qəbul olunub. At da, incəsənət kimi, zamana tabe deyil, alov kimi rəqs edir və onu fəth edə bilənin ruhunu tamamlayır. Məncə, müəllif öz işlərində, qədim Odlar Yurdunun ruhuna nüfuz etməyə müvəffəq olmuşdur. Əli Şəmsi Rəssam *** Faster than the Baku winds, brighter than the Absheron sand, more powerful than the Caucasus itself - the Karabakh Horses, the spirit of aspiration. Since ancient times, the horse is considered as a symbol of wisdom, nobility and light. The horse, like an art, is not submissive to time, dances like fire and fulfils the soul of one who could conquer it. The author managed to penetrate the spirit of the ancient Land of Fire. Ali Shamsi Artist *** Быстрее Бакинских ветров, золотистее Абшеронского песка, мощнее чем сам Кавказ Карабахский Конь, дух стремление.
Ağdam Atçılıq Təsərrüfatı MMC-nin ilxısı, 2017, payız The heard of Agdam Horse Stud, 2017, autumn Табун Агдамского конного хозяйства, 2017, осень
С давних времен конь считается символом мудрости, знатности и света. Конь, как и искусство, не покорна времени, танцует как огонь и дополняет душу того, кто смог её покорить. Автору удалось проникнутся в дух древней Родины Огня. Али Шамси Художник 21
Dace Štrausa
“Külək ilə yarış” Kətan, qarışıq texnika “Racing with the Wind” mixed media on canvas “Перегонки с ветром” Холст, смешанная техника 2017 / 100 x 140
22
“Toxuna biləcək alov” Kətan, qarışıq texnika “Fire That can be Touched” Mixed media on canvas “Пламя, которую можно потрогать” 2017 / 80 x 100
Qarabağ atı “Alov” / Karabagh horse “Alov” / Карабахский жеребец “Алов”
Dilboz atı “Platin” / Horse Dilboz “Platin” / Дилбозский жеребец “Платин”
Living Legacy
23
Qarabağ atı “Xəzri” / Karabagh horse “Khazri” / Карабахский жеребец “Хазри”
Dace Štrausa
“Ağılındakı küləklə” Kətan, qarışıq texnika “With the Wind in Mind” Mixed media on canvas “С ветром на уме” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 100 24
Living Legacy
“Lütf və müqavimət gücü” Kətan, qarışıq texnika “Grace and Strength” Mixed media on canvas “Грация и сила” Холст, смешанная техника 2017 / 100 x 140
Qarabağ madyanı “Sənsiz” / Karabagh mare “Sensiz” / Карабахская кобыла “Сенсиз”
Qarabağ atı “Laçın” / Karabagh horse “Lachin” / Карабахский жеребец “Лачин”
“Qızılın sehirli anları” Kətan, qarışıq texnika “Magic Moments of Gold” Mixed media on canvas “Волшебный золотой миг” Холст, смешанная техника 2017 / 100 x 140 ● “Davamı var” Kətan, qarışıq texnika “To Be Continued” Mixed media on canvas “Продолжение следует” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 116
Dilboz atı “Neytron” / Horse Dilboz “Neytron” / Дилбозский жеребец “Нейтрон”
25
“Əbədi dostluq” Kətan, qarışıq texnika “Eternal Friendship” Mixed media on canvas “Дружба на веки” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 100
“Özgüvənə rəğbət” Kətan, qarışıq texnika “Respect for Self-confidence” Mixed media on canvas “Уважение к такой уверенности в себе” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 140 ● “İki xeyirxah canavar qatilləri” Kətan, qarışıq texnika “A Couple of Kind Looking Wolf Killers” Mixed media on canvas “Пара добродушных убийц волков” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 116 26
Azərbaycan Qafqaz İt cinsləri İctimai Birliyinin itləri / Dogs from of the Caucasian Dogs Society of Azerbaijan / Питомцы общества Кафказских Собак Азербайджана
Dace Štrausa
Qarabağ atı “Armud” / Karabagh horse “Armud” / Карабахский жеребец “Армуд”
Living Legacy
“Qızıl üzərində qırmızı” Kətan, qarışıq texnika “Red on Gold” Mixed media on canvas “Красный на золоте” Холст, смешанная техника 2018 / 80 x 100 27
Dace Štrausa
ÜRƏYİN SƏSİ İLƏ...
WHEN LOVE CALLS...
ПО ЗОВУ ЛЮБВИ...
“Yalnız qarşımızda süni surətdə kəskinləşdirilmiş, bəlağətləndirilmiş və şişirdilmiş halda duranda biz gözəllik və zərifliyi görməyə başlayırıq. Ancaq səmimiyyət və sadəliyin arxasında qaldıqda isə bizim kobud nəzərdiqqətimizdən çox asanlıqla yayına bilirlər. Onların lətafəti gözə girmir, pərdə arxasındadır, yalnız çox aydın və təmiz baxış bu səssiz cah-cəlalı tuta bilər”
“We notice beauty and finesse only when they are presented before us in an artistically emphasised, exaggerated and inflated way. If they are hidden beneath immediacy and simplicity, they easily disappear from a field of such a superficial vision as is ours. Their magnificence is subtle, low-key: only a clear and pure gaze can capture this gentle shimmer.”
"Красоту и изящество мы замечаем лишь тогда, когда они предстают перед нами искусственно заостренными, напыщенными и надутыми. Если же они скрыты за непосредственностью и простотой, то легко исчезают из поля столь грубого зрения, как наше. Прелесть их – неброская, потаенная: лишь очень ясный и чистый взор может уловить это тихое сияние."
Mişel Monten
Michel de Montaigne
Мишель Монтень
Bakıda keçirilən bədii sərgilərdə animalistika janrına o qədər də tez-tez rast gəlmirik. Bundan əlavə: ötən onilliklərdə və indiki dövrümüzdə bütövlükdə Azərbaycan incəsənətində bu janra maraq, demək olar ki, yoxdur. Eləcə də dünya incəsənəti tarixində məqsədli, necə deyərlər, portret heyvan rəsmi olduqca nadir halda rast gəlinən hadisədir.
It is uncommon to see the animal genre in art exhibitions in Baku. Moreover, in general, the art of Azerbaijan over the last few decades and today has shown practically no interest in this genre. And even in the history of global art, a principal – portraitlike – representation of animals is rather a marginal phenomenon.
Нечасто на художественных выставках в Баку можно встретить анималистический жанр. Более того: в целом, в азербайджанском искусстве прошлых десятилетий и в настоящее время интерес к этому жанру почти отсутствует. Да и в истории мирового искусства целевое, так сказать портретное, изображение животных – явление скорее маргинальное.
Datse Ştrausa öz ixtisasına görə zoomühəndisdir. O, 1981-ci ildə baytarlıq sahəsi üzrə mərkəzi, SSRİ-də ən nüfuzlu ali məktəbi – Timiryazev adına Moskva Kənd Təsərrüfatı Akademiyasını qurtarıb. Tarlalar və meşələrlə əhatə olunmuş kənd yerində doğulub böyüyən bir adam kimi onun üçün bu cür seçim tamamilə təbii idi. Elə ilk və bütün həyatı boyu davam edəcək ən güclü məhəbbəti də orada, uşaq vaxtlarında yaranıb. Kənd həyatında insanın ənənəvi köməkçisi olan atlar onun üçün ən əziz və sadiq dostlara çevrilib. Timiryazev akademiyasını 28
Dace Strausa received training as a livestock engineer. In 1981, she graduated from the top university in the Soviet Union in the field of veterinary sciences – the Moscow Timiryazev Agricultural Academy. For her, having been born and raised in the countryside, surrounded by fields and forests, this choice seemed entirely natural. From there, from her childhood, originates her first love – the strongest and everlasting: horses – the traditional helpers of the man on a farm – became her most precious, loyal friends. After graduating from the Academy, Dace understood that it is not enough simply to love these
Даце Штрауса по своей профессии - зооинженер. В 1981 году она окончила центральный, самый авторитетный в Советском Союзе ВУЗ в области ветеринарии – Московскую Сельскохозяйственную “Canlı miras” silsiləsindən fotolar, 2016-2018 “Living Legacy” Series, 2016-2018 Фотографии из серии “Живое наследие”, 2016-2018
Dace Štrausa
Binə Atçılıq Mərkəzinin cıdırı, 2017, foto: Dace Štrausa Hippodrome in Bina Equestrian Centre, 2017, photo by Dace Štrausa Ипподром Конноспортивного Центра Бина, 2017, фото: Даце Штрауса
bitirdikdən sonra Datse başa düşür ki, zərifliyi, ağlı və mərdliyi barədə dünyanın bir çox xalqlarının dastanlarında, tarixində xeyli əfsanə və rəvayətlər yaradılmış bu heyvanları sadəcə sevmək azdır. Onların sadəcə qayğısını çəkmək də kifayət deyil. Bu heyrətamiz varlıqlara qarşı qəlbində aşıbdaşan böyük məhəbbət barədə dayanmadan, yorulmadan elə danışmaq, könlündən bütün bu gözəlliyi yenidən və yenidən elə yaratmaq, elə təsvir etmək keçir 30
wonderful animals, whose graciousness, intelligence and bravery have been the main motif of many legends and sayings and have been conjured up in epic sagas of many nations around the world. It is not enough simply to take care of them. You wish to recreate this beauty time and time again, as you strive to carry on telling everyone about your grand love for these extraordinary creatures, not to appear baseless, but rather to convince, to show, to infect those around you with your feelings using concrete examples. Being blessed with the gift of accurate representation of reality, Dace started attending preparatory courses of the Art Academy of Latvia, where she spent three years. Though having
Академию им.Тимирязева. Для нее, родившейся и выросшей в сельской местности, в окружении полей и лесов, такой выбор казался совершенно естественным. Оттуда, из детства, и ее первая любовь самая сильная и на всю жизнь: лошади, традиционные помощники человека в сельском хозяйстве, которые стали для нее самыми дорогими, преданными друзьями. После Тимирязевки Даце поняла: мало просто любить этих прекрасных животных, о грациозности, уме и мужестве которых сложено немало легенд и сказаний в эпосе многих народов мира. Мало просто заботиться о них. Хочется воспроизводить вновь и вновь всю эту красоту, хочется
Living Legacy
ki, bu sadəcə çılpaq sözlərdən ibarət olmasın, əksinə, göstərsin, inandırsın, əmin etsin, öz hisslərini konkret nümunələrlə ətrafdakılara da yoluxdursun. Reallığın həqiqi surətinin təsvirlərini yaratmaqda anadangəlmə istedad olan Datse Latviya Dövlət İncəsənət Akademiyasının hazırlıq kursuna daxil olaraq orada 3 il oxuyur. Həmin kurslarda o, başlıca məsələni: şəkil çəkməyin baza vərdişlərini, fırça ilə sərbəst işləmək qabiliyyətini, həcmin, fakturanın, işıq və kölgələrin və zərif çalarlar vasitəsilə keçidlərin, yerdəyişmələrin, ziddiyyətlərin ifadə olunması üsullarını öyrəndikdən sonra təhsilini davam etdirməkdən imtina edir. Başqa sözlə desək, o artıq təkcə öz fermasında olan 30 baş atın sahibi deyildi, həm də himayəsində olan gözəl varlıqlarınportretləşdirilməsi üçün lazım və zəruri olan bədii ifadə, bədii təsvir sənəti aparatının bütün dəstinə malik idi. İllər gedir, ustalıq cilalanır və Datse Ştrausa yavaş-yavaş animalistik janr rəssamı kimi
given up further training, these courses allowed her to acquire key knowledge: basic drawing skills, solid command of the brush, the ability to accurately depict volumes, textures, effects of light and shade and finest changes in tonality. In other words, now she knew not only the beautiful horses (and she had 30 of them at her stud farm), but the entire range of tools for artistic expression, which she needed for drawing portraits of her wards. As the years went by, her skills became more refined, and gradually Dace Strausa became a famous artist of the animal genre. At first, she gained popularity on home turf in Latvia, then in Finland, where she moved due to family circumstances. Today, the artist can look back at 18 solo and group exhibitions that were held in Latvia, Finland and Germany. Leaping round or straight on, a tranquil turn of the head or a nervous snort, allure or gallop, trot or amble... Various colours and breeds, different temperaments...
бесконечно, непрестанно рассказывать всем о своей большой любви к этим удивительным созданиям, да так, чтобы не быть голословной, а – убеждать, показывать, заражать окружающих своими чувствами на конкретных примерах. Обладая врожденным даром правдоподобного отображения действительности, Даце поступает на подготовительные курсы Латвийской Государственной Академии Художеств, где проводит три года. Отказавшись от дальнейшего обучения, на этих курсах она получила главное: базовые навыки рисунка, свободное владение кистью, способность точной передачи объемов, фактуры, светотени и тончайших тональных переходов. -Иными словами, теперь она владела не только прекрасными лошадьми (их на ее ферме было 30), но и всем аппаратом средств художественной выразительности, который был ей необходимым для портретирования ее подопечных. Годы шли, мастерство оттачивалось, и постепенно Даце Штрауса становится известным художником анималистического жанра. Сначала она завоевала популярность у себя дома – в Латвии, а затем и в Финляндии, куда переехала по семейным “Tarix qapıları” Kətan, qarışıq texnika “The Gateway to History” Mixed media on canvas “Ворота истории” Холст, смешанная техника 2017 / 140 x 200 31
“Qapılar açıq qalsın” Kətan, qarışıq texnika “Leave the Door Open” Mixed media on canvas “Оставим двери открытыми” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 116
məşhurlaşırdı. O əvvəlcə öz Vətənində – Latviyada populyarlıq qazandı, sonra isə ailə vəziyyəti ilə əlaqədar köçdüyü Finlandiyada. Bu gün artıq rəssamın aktivində Latviyada, Finlandiyada və Almaniyada fərdi və qrup şəklində keçirilmiş 18 sərgi var. Ən müxtəlif rəng və çalarda parlayan, müxtəlif cins və temperamentdə olan, gah dairəvi, gah da düz qaçan, gah başını sakitcə çevirən, gah da qızğınlıqla fınxıran, gah yorğa gedən, gah da dördnala çapan, gah rəqs edirmiş kimi zərif ayaqlarını yerdən quş kimi üzən, gah da havaya atılırmış kimi sıçrayıb ox kimi süzən, hər biri bir dünya gözəli atlar... Adama elə gəlir ki, Datse öz əsərlərində bu güclü, mərd, cəsur, eyni zamanda olduqca sakit, ehtiyatlı canlıların yaşadığı bütün həyəcanı, emosiyaları, insana sevgisini, sədaqətini, bütövlükdə zəngin hisslər qalereyasını canlı şəkildə tamaşaçıya təqdim edə bilir. Bəbir, Xəzri, Sərin, Ürək, Xan-Xan, Laləzar, Sənsiz, Alov... Hər atın öz xasiyyəti, öz baxışı, öz gedişi var. Elə bütün bunlar da birlikdə onun fərdiliyini, ayrıcalığını yaradır, təşkil edir. Müəllif üçün də olduqca vacibdir ki, tamaşaçı hər bir ata ayrılıqda bəxş edilmiş xarakterin unikallığını görə, hiss edə, bu xarakterin dərinliyinə vara bilsin. XX əsrin məşhur amerikan naturalist yazıçısı Henri Beston yazırdı: “Heyvanlar qardaşlardan əskik qardaş və qohumlardan kasıb qohum deyillər, onlar – bizimlə birlikdə həyat şəbəkəsinə, 32
It appears, in her paintings, Dace has represented the entire vast range of sensations, emotions, conditions that these strong, brave and simultaneously exceptionally cautious animals can experience. Babir, Kharzi, Sereyin, Urak, Khan-Khan, Lalazar, Sansiz, Alov... Each horse has its own demeanour, a special look, a special gait. All this taken together creates the uniqueness, and for the author, it is extremely important for her audiences to notice, to perceive the entire inimitability of character that each animal is blessed with. “Animals are not our younger brothers or poor relatives; they are rather other nations that have ended up together with us in the web of life, in the web of time. Same as us, they are captives of earthly magnificence and worldly sufferings,” wrote Henry Beston, a famous American writer and naturalist of the 20th century. And it appears that it is this “humane” side of internal life of horses that Dace is striving to depict in her paintings.
обстоятельствам. На сегодняшний день у художницы за плечами 18 персональных и групповых выставок, проходивших в Латвии, Финляндии, Германии. Скок по кругу или по прямой, спокойный поворот головы или нервное пофыркивание, бег аллюром или галопом, рысь или иноходь... Разные масти и породы, разные темпераменты... Кажется, в своих картинах Даце воспроизводит всю богатейшую гамму чувств, эмоций, состояний, в которых могут находиться эти сильные, мужественные и одновременно - чрезвычайно осторожные животные. Бабир, Хазри, Сереин, Уряк, Хан-Хан, Лалазар, Сансиз, Алов... У каждой лошади свой нрав, особый взгляд, особый ход. Все это в совокупности и составляет индивидуальность, и для автора крайне важно, чтобы и зритель увидел, прочувствовал всю уникальность характера, которым наделано каждое животное.
Qarabağ atı “Sərəyin” / Karabagh horse “Sereyin” / Карабахский жеребец “Серейин”
Dace Štrausa
Qarabağ atı “Casur” / Karabagh horse “Casur” / Карабахский жеребец “Джасур”
Living Legacy
“Qaçış” Kətan, qarışıq texnika “Runaway” Mixed media on canvas “Побег“ Холст, смешанная техника 2017 / 140 x 80
zaman şəbəkəsinə düşmüş, eləcə bizim kimi yer gözəlliklərinin və yer əzablarının əsiri olan başqa xalqlardır”. Sanki, elə Datse də öz əsərlərində atların daxili həyatının məhz bu – “insani” tərəfini bizə göstərməyə, təqdim etməyə çalışır. Taleyin hökmü ilə datse Azərbaycana gəlib və artıq iki ildir ki, burada yaşayır. Buraya gələn kimi də yerli atçılarla, həvəskar at saxlayanlarla əlaqə yaratmağa, ünsiyyət saxlamağa başlayır ki, Azərbaycan çaparları və çapağanları ilə daha yaxından tanış olsun. O Azərbaycanı çox gəzib, ölkəmizdəki at, xüsusilə də Qarabağ atları saxlanılan, bəslənilən və çoxaldılan bütün iri təsərrüfatlarda olub. Məlumdur ki, Qarabağ atları azərbaycanlıların milli fəxarət ünvanlarındandır. Onlar haqqında xeyli mahnılar bəstələnmiş, nəğmələr qoşulmuş, əfsanələr yaradılmışdır. Qarabağ atlarının başqa dövlətlərin taclı simalarına hədiyyə edilməsi nadir hadisə sayılmır. Orta əsrlərdə Qarabağ atlarının xüsusi cinsləri yalnız Qarabağ xanlarına mənsub idi. Bu təmiz qanlı atların, necə deyərlər, əsas istehsal yerləri də Qarabağ xanının zavodu idi. Azərbaycanın milli mədəni irsinin bir çox nümunələri, əsas da xalılar və milli mətbəximizlə yanaşı Qarabağ atları da haqlı olaraq milli sərvətimiz sayılır. Heç də təsadüfi deyildir ki, 2013-cü ildə məhz Qarabağ atlarının iştirakı ilə oynanılan ənənvi milli çövkən oyunumuz YUNESKO-nun 33
Dace Štrausa
Bəşəriyyətin Qeyri-Maddi İrs Siyahısına daxil edilib. O zaman heyvanın bəşəriyyətin irsinin saxlanmasında, qorunmasında rolunun beynəlxalq səviyyədə rəsmi şəkildə tanınması misilsiz bir hadisə idi. ...Qarabağ atlarının obrazları təsvir olunmuş 29 rəsm əsəri DateŞtrausanın Azərbaycan atçılıq təsərrüfatı ilə tanışlığının nəticəsi kimi meydana çıxıb. Rəssamın heyvanların fiziki keyfiyyətlərini təsvir və təqdim etdiyi realistik dəqiqlik adamı heyrətə gətirir. Ancaq bu dinamik, tamaşaçının gözləri qarşısında gah ox kimi süzərək daim hərəkətdə olan, gah da bütün gözəlliyi ilə lal sükut içində dayanaraq sanki poz verən çapağanların bədii təsvirində toplanmış istilik, anlayış və hörmət hissi heç də az heyranlıq doğurmur. Burada Datsenin sevimlisi olan, rəssamın Bakıda yaşayacağı müddətə himayəyə götürdüyü Bəbir də təqdim olunur. Şişkin damarlar, gərilmiş əzələlər, ipək kimi bərq vuran tüklər (axı Qarabağ atlarına havayı yerə “kəhər”, “sarılar”, “qızılı” demirlər), tamaşaçını bir an belə öz cazibəsindən buraxmayan gözlər... Təsvirin dəqiqliyi obrazları nə daxili dinamikadan məhrum edir, nə də təəssüratın canlılığını azaldır... “...Yalnız ürək kəskin baxışlıdır. Ən başlıcasını gözlə görə bilməzsən!” – deyib filosof. Datse Ştrausanın təqdim etdiyi obrazlar ürəyin səsi ilə, qəlbin çağırışı ilə yaradılıb. Heyvanlara qarşı böyük məhəbbətin bu obrazları tamamilə saran və onlardan nəşət edərək, xeyirxahlıq, humanizm, sevgi cərəyanları kimi insanın bütün varlığına nüfuz edərək həyatımızı həqiqətən gözəlləşdirir! Dilarə Vahabova Sənətşünas, kurator 34
By a trick of fate, Dace moved to Azerbaijan, where she has been staying for two years. Soon after the arrival, she started looking for and establishing contacts with local horse breeders and enthusiast horse owners, to better get to know Azerbaijani racehorses. Dace has crisscrossed Azerbaijan and visited all of the major horse farms and studs where various horse breeds are bred, but most of all – the Karabakh horses. As you may be aware, the Karabakh horses are a national pride of Azerbaijanis. There are many legends and songs about them, they were frequently gifted to prominent individuals of other nations. In the Middle Ages, only Karabakh Khans owned horses of this breed, and it was the Khan stud where the purebreeds were bred. Alongside many other types of national cultural legacy (first and foremost, carpets and cuisine), the Karabakh horses in their own right are a national treasure, and it is not incidental that in 2013, chovgan, in capacity of a traditional game with the participation of Karabakh racehorses, was included on the list of UNESCO Intangible Cultural Heritage of Humanity. This was an unprecedented case of when officially the role of animals in the preservation of heritage of humanity was recognised on an international level. 29 paintings – depictions of the Karabakh horses – have resulted from Dace Strausa's quest to become familiar with horsebreeding of Azerbaijan. The realistic precision, with which the artist transfers physical qualities of the animals, is astonishing. But equally awe-inspiring is the level of warmth, understanding and respect that has been enshrined in
"Животные – не меньшие братья и не бедные родственники, они – иные народы, вместе с нами попавшие в сеть жизни, в сеть времени; такие же, как и мы, пленники земного великолепия и земных страданий", – писал Генри Бестон, известный американский писательнатуралист ХХ века, и кажется, именно эту, "человеческую" сторону внутренней жизни лошадей Даце стремится передать в своих картинах. Волею судьбы она попадает в Азербайджан, где живет два года. Но уже вскоре после приезда она начала искать и налаживать контакты с местными коневодами и коневладельцами-любителями, чтобы поближе познакомиться с азербайджанскими скакунами. Даце много ездила по Азербайджану, она побывала во всех крупнейших конных хозяйствах и заводах, где разводят различные породы лошадей и прежде всего – карабахских. Как известно, Карабахские кони составляют предмет национальной гордости азербайджанцев. Немало легенд и песен о них сложено, их нередко дарили коронованным особам других государств. В Средние века лошади этой породы принадлежали только карабахским ханам, а основным местом разведения чистопородных лошадей был Ханский завод. Наряду со многими другими видами национального культурного наследия (и прежде всего ковры и кулинария), Карабахские кони по праву являются национальным достоянием, и не случайно в 2013 году човган, в качестве традиционной игры с участием именно Карабахских скакунов,
Living Legacy
“Keçmiş+Gələcək=İndi” Kətan, qarışıq texnika “Past+Future=Present” Mixed media on canvas “Прошлое+Будущее=Настоящее” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 100
this picturesque narrative of these dynamic racehorses as they are captured dashing by or gracefully posing. One of the paintings is the portrayal of Babir – Dace's favourite that she has taken under her wing during her stay in Baku. Pulsating veins, flexed muscles, hair glimmering like sateen fabric (it is no coincidence that the Karabakh horses are referred to as “sarilar”, to wit “the golden ones”!), eyes literally “grasp” the viewer... The detailed reproduction does not lack internal dynamic or vividness of impression... “Only the heart is truly watchful. Eyes can't see what is really important,” said the philosopher. Images presented by Dace Strausa are created from the heart. They are infused with love – the great love towards animals and our life, which they – truly! – make worthwhile. Dilara Vagabova Art Criticç Curator
был включен ЮНЕСКО в Список Нематериального Культурного Наследия Человечества. То был беспрецедентный случай, когда официально, на международном уровне, была признана роль животного в сохранении наследия человечества. 29 картин – образов Карабахских лошадей – стали результатом знакомства Даце Штрауса с коневодческим хозяйством Азербайджана. Реалистическая точность, с какой художник передает физические качества животных, поражает. Но не менее поражает и та степень теплоты, понимания и уважения, которая вложена в живописное повествование об этих динамичных, стремительно проносящихся мимо зрителя или достойно позирующих перед ним скакунах. Здесь представлен и Бабир – любимец Даце, которую художница взяла на поруки на время своего проживания в Баку. Вздувшиеся вены, напряженные мышцы, сверкающая, как атлас, шерсть (ведь не случайно карабахских коней называют "сарыляр", то есть “золотистые”!), глаза, буквально “цепляющие" зрителя... Точность воспроизведения не лишает образы ни внутренней динамики, ни живости впечатления... «Зорко одно лишь сердце. Самого главного глазами не увидишь», – сказал философ. Образы, представленные Даце Штрауса, созданы по зову сердца. Они пронизаны флюидами любви – большой любви к животным и к нашей жизни, которую они – поистине! – делают краше. Диляра Вагабова Искусствовед, куратор
Qarabağ cincli madyan “Xatun” / Karabagh mare “Khatun” / Карабахская кобыла “Бабре-Калейбар”
35
Dilboz atı “Qara tikən” / Horse Dilboz “Garatikhan” / Дилбозский жеребец “Гаратикан”
Living Legacy
“Əfsanəyə bürünmüş” Kətan, qarışıq texnika “Surrounded by myths” mixed media on canvas “Окружённый мифами“ Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 100
37
Qarabağ atı “Avant” / Karabagh horse “Avant” / Карабахский жеребец “Авант”
Qarabağ atı “Sarab” / Karabagh horse “Sarab” / Карабахский жеребец “Сараб”
Dace Štrausa
38
Qarabağ atı “Laləzar” / Karabagh horse “Lalezar” / Карабахский жеребец “Лалэзар”
Living Legacy
“Elçi” Kətan, qarışıq texnika “The Herald” Mixed media on canvas “Вестник” Холст, смешанная техника 2017 / 80 x 116 ● “Təkcə qanadlar çatışmır” Kətan, qarışıq texnika
“Qarabağ əfsanələri” Kətan, qarışıq texnika
“Missing Wings” Mixed media on canvas
“Legends of Karabagh” Mixed media on canvas
“Только крылья не хватают” Холст, смешанная техника
“Легенды Карабаха” Холст, смешанная техника
2017 / 100 x 140
2017 / 80 x 100 39
AGA G R O U P
Kataloq 2018-ci ildə sərgi üçün çap olunub
Catalogue published in for the exhibition 2018
Напечатано 2018-ом году связи с выставкой
Dace Štrausa
Dace Štrausa
Dace Štrausa
“Canlı miras” fərdi sərgi
“Living Legacy” solo show
Персональная выставка “Живое наследие”
Muzey Mərkəzi, Sərgi Qalereyası
Museum Center, Art Gallery
Музейный Центр, Арт Галерея
30 may - 4 iyun, 2018
30 May - 4 June, 2018
30-е мая - 4 июня, 2018-го года
Bakı, Azərbaycan
Baku, Azerbaijan
Баку, Азербайджан
Sərgi Azərbaycan Xalq
An exhibition dedicated to the
Cümhuriyyətinin və Latviya
centenaries of the Azerbaijan
Respublikasının 100 illik yubileyi
Democratic Republic and the Republic
ərəfəsində təşkil olunur
of Latvia.
Выставка посвящена 100-летнему юбилею Азербайджанской Демократической Республики и 100летнему юбилею Латвийской Республики.
Kataloq
Catalogue
Каталог
Tekstlər: müəlliflər
Texts: by authors
Тексты: авторы
Bədii tərtibat: Fəxriyyə Məmmədova
Design: Fakhriyya Mammadova
Дизайн: Фахрия Мамедова
Fotolar: Dace Štrausa
Photo: Dace Štrausa
Фото: Dace Štrausa
Çap:
Print:
Печать:
Bakı, Azərbaycan
Baku, Azerbaijan
Баку, Азербайджан
300 ədəd
500 pieces
Тираж 500
Üz qabığı: “Tarix qapıları” Kətan, qarışıq texnika Cover: “The Gateway to History” Mixed media on canvas Оболожка: “Ворота истории” Холст, смешанная техника 2017 / 140 x 200 ● “Qarabağ atı - Sərab” Bakı Dövlət Çıdır Meydanı, 2017, foto: Dace Štrausa “Karabagh stallion Sarab”, State Racecourse, Baku, 2017, photo by Dace Štrausa “Карабахский жеребец - Сараб”, Бакинский Государственный Ипподром, 2017, фото: Даце Штрауса www.hevosstudio.fi
www.hevosstudio.ďŹ