Christian Bjerke, Linda Evenstad Emilsen, Marit Midbøe Hagen og Gro Ulland Nynorsk
Ordriket er eit prisvinnande norskverk for heile barnetrinnet. Verket legg opp til eit systematisk arbeid med dei grunnleggande ferdigheitene, samtidig som det fremmer leselyst og leseglede.
Arbeidsbok 4A Arbeidsbøkene på 4. trinn legg opp til eit systematisk arbeid med grunnleggande ferdigheiter. Kvart kapittel er delt inn i fire rike: Leseriket, Taleriket, Språkriket og Skriveriket.
Taleriket gjennomgår og øver munnlege ferdigheiter. Språkriket inneheld grammatikk- og rettskrivingsoppgåver. Skriveriket øver skriveferdigheitene. Her er det lagt opp til at elevane skal skrive etter mønstertekstar og i ulike sjangrar. Supplerande oppgåver finst på ordriket.no og i kopioriginalane i lærarrettleiinga. Arbeidsboka finst også i digital utgåve. Les meir på fagbokforlaget.no
ISBN 978-82-11-04441-9
NYNORSK
Leseriket inneheld oppgåver til tekstane i Lesebok 4A. Oppgåvene øver leseforståing og er delt inn i kategoriane ord i teksten, hugse og tenke.
Ordriket Arbeidsbok 4A
1–7
Arbeidsbok 4A
Christian Bjerke, Linda Evenstad Emilsen, Marit Midbøe Hagen og Gro Ulland Nynorsk
Arbeidsbok 4A
Innhald
1 Oppfinningar 4
2 Tal 28
3 Ung – gammal 52
Førebu deg 4 Ord og omgrep 5 Fordjup deg 5
Førebu deg 28 Ord og omgrep 29 Fordjup deg 29
Førebu deg 52 Ord og omgrep 53 Fordjup deg 53
Leseriket 6
Leseriket 30
Leseriket 54
Taleriket 18 Forklar ved hjelp av nøkkelord 18
Taleriket 42 Opplesing av dikt 42
Taleriket 62 Dialektar 62
Språkriket 44 J-lyd 44
Språkriket 64 Setningar 64
Skriveriket 50 Argumentasjon 50
Skriveriket 70 Saktekst 70
Språkriket 20 Alfabetet 20 Skriveriket 26 Bruksrettleiing 26
4 Mat 72
5 Filosofi 94
Førebu deg 72 Ord og omgrep 73 Fordjup deg 73
Førebu deg 94 Ord og omgrep 95 Fordjup deg 95
Leseriket 74
Leseriket 96
Taleriket 84 Diskusjon 84
Taleriket 108 Filosofisk samtale 108
Språkriket 86 Substantiv 86
Språkriket 110 Verb 110
Skriveriket 92 Oppskrift 92
Skriveriket 118 Plakat 118
1 Oppfinningar LESERIKET
TALERIKET
SPRÅKRIKET
SKRIVERIKET
Her skal du lese om ulike oppfinningar og overvake lesinga di.
Her skal du forklare samanhengande med støtte i nøkkelord og bilde.
Her skal du sette ord i alfabetisk rekkefølge.
Her skal du lage ei bruksrettleiing til ei oppfinning.
Førebu deg Vel tre oppfinningar du ser på bildet. Skriv dei i alfabetisk rekkefølge.
4
KAPITTEL 1 – OPPFINNINGAR
Kva for nokre av desse oppfinningane har du brukt i dag? Sett ring rundt tinga. Skriv tre av dei på linja nedanfor.
To og to. Bruk notata og fortel kvarandre om kva for oppfinningar de har brukt i dag.
Ord og omgrep Les orda. Skriv inn orda på rett stad i teksten.
oppfinning
oppfinnar
oppfinnsam
Ein person som finn opp ein ny ting, kallar vi ein
Ein ny idé eller ting som blir laga for første gong, kallar vi ei
Å sette saman kunnskap og erfaring på nye måtar kallar vi å vere
Fordjup deg
Finn på ei oppfinning som du meiner hadde vore fin å ha. Lag ei teikning eller ein modell av tingen, og skildre korleis han verkar. Vis fram resultatet og forklar andre kva det er som gjer at oppfinninga di er fin. 5
LESERIKET Etter arbeidet med Leseriket skal du kunne
MÅL
• lese og lære om oppfinningar • overvake lesinga di ved å notere mens du les
Oppgåver til «Oppfinningar i kvardagen»
Leseboka side 10
ORD I TEKSTEN
1 Lag eit ordkart med ordet sikringsnål. Ord
Teikning
Forklaring
sikringsnål
Ordet i ei setning:
2 Vel tre av oppfinningane i teksten eller på bilda. Fortel kva du kan bruke tinga til.
Ein paraply brukar eg til å beskytte meg mot regn.
6
KAPITTEL 1 – OPPFINNINGAR
HUGSE
3 Sant eller usant? Sett kryss.
Sant
Usant
Knivar har vore i bruk i 4000 år. Svenskane fann opp paraplyen for å halde seg tørre. Knappenåla blei funnen opp i år 1950. Kinesarane fann opp paraplyen for å skjerme seg mot sola. 4 Overvak lesinga di og skriv. a) Noko nytt du lærte i teksten:
b) Noko i teksten du visste frå før:
c) Noko som var vanskeleg å forstå i teksten:
TENKE
5 Kva for andre oppfinningar brukar vi i kvardagen? Tenk for eksempel på kva de brukar i klasserommet eller heime på kjøkkenet. Skriv minst tre ting.
LESERIKET
7
Oppgåver til «Hjulet»
Leseboka side 12
ORD I TEKSTEN
1 Lag ordkart med ordet hjul. Ord
Teikning
Forklaring
hjul
Ordet i ei setning:
2 a) Sett ring rundt ord som er ein type køyretøy.
lastebil støvlar moped helikopter tog fugl motorbåt fly sparkesykkel peis b) Skriv køyretøya som har hjul.
TENKE
3 Skriv tre av tinga dine som har hjul. Teikn den tingen du er ekstra glad for å ha.
8
KAPITTEL 1 – OPPFINNINGAR
Oppgåver til «Nye idear»
Leseboka side 14
ORD I TEKSTEN
1 Snakk saman. Kva er skilnaden mellom fantasi og kunnskap? Skriv nokre nøkkelord frå samtalen.
TENKE
2 Gi eksempel på aktivitetar på skolen der de brukar mykje fantasi.
3 Finn ut kven Albert Einstein var. Skriv nøkkelord.
Oppgåver til «Norske oppfinningar»
Leseboka side 16
ORD I TEKSTEN
1 Lakkfabrikk, kunstgjødsel og sprayboks er samansette ord. Skriv orda dei er sett saman av.
+ + +
LESERIKET
9
HUGSE
2 I kva for ein av dei tre tekstane finn du orda? Sett strek til rett tekst.
Bindersen
næring
Sprayboksen
tett
Kunstgjødsel
jakka
3 Overvak lesinga di og skriv. a) Noko nytt du lærte i teksten:
b) Noko i teksten du visste frå før:
c) Noko som var vanskeleg å forstå i teksten:
TENKE
4 Kva kan du finne opp for å gjere skolevegen meir morosam? Skriv eller teikn.
10
KAPITTEL 1 – OPPFINNINGAR
Oppgåver til «Patent»
Leseboka side 18
ORD I TEKSTEN
1 Sett kryss ved rett forklaring til ordet patent.
Ein matrett med pasta og kjøtt. Ein betennelse vi får i panna. Rett til å lage og selje ideen din. 2 a) Skriv tre lange ord frå teksten.
b) To og to. Har de skrive like eller ulike ord? Hjelp kvarandre med å finne forklaring på orda. HUGSE
3 Kor lenge varer eit patent?
4 Overvak lesinga di og skriv. a) Noko nytt du lærte i teksten:
b) Noko i teksten du visste frå før:
c) Noko som var vanskeleg å forstå i teksten:
LESERIKET
11
Oppgåver til «Hattenøkkel»
Leseboka side 20
ORD I TEKSTEN
1 Lag eit ordkart med ordet nøkkel. Ord
Teikning
Forklaring
nøkkel Ordet i ei setning:
HUGSE
2 Fyll inn i tabellen. Til venstre skriv du kva som er bra med hattenøkkelen, til høgre det som er ulemper. Fordelar
Ulemper
Er lett å ta med seg
TENKE
3 Ville du hatt ein hattenøkkel? Kvifor eller kvifor ikkje?
Ja
Nei
fordi
12
KAPITTEL 1 – OPPFINNINGAR
Oppgåver til «Eg er genial!»
Leseboka side 22
ORD I TEKSTEN
1 Kvifor trur du Espen kallar oppfinninga si for katoros?
2 Kva for namn ville du gitt desse oppfinningane?
Ein hest med hjul Ein blå, flygande hund Ei superrask skjelpadde HUGSE
3 Forklar korleis oppfinninga ser ut.
4 Les utdraget nedanfor. Finn feilen. Skriv setninga med rette ord.
Første juledag i fjor var vi hos bestemor og bestefar, som hadde laga mykje god mat.
5 Kva gjer Espen for at katten skal bli rosa?
LESERIKET
13
Oppgåver til «Arkimedes og vindmølla»
Leseboka side 24
ORD I TEKSTEN
1 Lag ordkart med ordet vindmølle. Ord
Teikning
Forklaring
vindmølle
Ordet i ei setning:
2 Finn tre morosame ord i teksten.
HUGSE
3 Les setningane. Sett ring rundt rett svar. a) Pappaen til Evreka jobbar som
elektrikar
oppfinnar
lege
b) Arkimedes syklar på
kattopeden
sparkesykkelen
resarsykkelen
c) På vegen ser dei fuglar og insekt som er døde på grunn av
bilar 14
uvêr
vindmøller
KAPITTEL 1 – OPPFINNINGAR
TENKE
4 Klarer pappaen å lage ei stor utgåve av oppfinninga, som verkar ute? Skriv kva du trur, og forklar kvifor.
5 a) Snakk saman. Kva synest de om vindmøller? Kva er bra, og kva er mindre bra? b) Fyll inn i tabellen. Til venstre skriv du kva som er bra med vindmøller, til høgre det som er ulemper. Fordelar
Oppgåver til «Ei stor hending»
Ulemper
Leseboka side 30
ORD I TEKSTEN
1 Finn ord i ordet KULTURHUS.
2 Er det eit kulturhus i kommunen din? Kva blir kulturhuset brukt til?
LESERIKET
15
3 Sitteplassane, folkemengda og sceneteppet er samansette ord. Kva for delar er orda sette saman av?
+ + + HUGSE
4 Kvifor er Sam, Ina og onkel Ola kjempetrøytte?
5 Kven er Toni Invento?
6 Kvar i salen set dei seg? Sett ring rundt rett svar.
bakarst
framme
midt i salen
7 Kven seier:
«Hei! Ver forsiktig, då!» «Det er umogleg å seie!» «Kva trur du oppfinninga er?»
Oppgåver til «Gåta»
Leseboka side 34
ORD I TEKSTEN
1 Ina, Sam, Ola og Toni er personar i forteljinga. Sett namna i alfabetisk rekkefølge.
16
KAPITTEL 1 – OPPFINNINGAR
HUGSE
2 Kvifor får ikkje tilskodarane sjå Toni Invento i levande live?
3 Korleis ser Toni Invento ut?
4 Kven klarer å løyse gåta?
5 Kva var svaret på gåta?
TENKE
6 Korleis ser du føre deg tidsmaskina? Teikn og fargelegg.
LESERIKET
17
TALERIKET Etter arbeidet med Taleriket skal du kunne
MÅL
• forklare samanhengande med støtte i nøkkelord og bilde • verke overtydande når du forklarer noko • ha blikk-kontakt med tilhøyrarane
Forklar ved hjelp av nøkkelord Når du skal forklare noko for andre, kan det vere nyttig å ha nokre nøkkelord å støtte seg til. Nøkkelorda kan du notere på eit ark på førehand. Finn viktige ord som hjelper deg til å hugse kva du skal seie, og i kva rekkefølge du skal seie det. For å verke overtydande er det viktig å sjå på dei du forklarer til, innimellom. 1 a) Vel eit av bilda. Kva ser du? Skriv ti nøkkelord som seier noko om • kva oppfinninga skal brukast til • kven som har laga henne • korleis ho verkar Det er lov å dikte!
18
KAPITTEL 1 – OPPFINNINGAR
b) I gruppe. Forklar korleis oppfinninga verkar. Bruk bildet og nøkkelorda som støtte. Hugs å sjå på den du fortel til. TALERIKET
19
Christian Bjerke, Linda Evenstad Emilsen, Marit Midbøe Hagen og Gro Ulland Nynorsk
Ordriket er eit prisvinnande norskverk for heile barnetrinnet. Verket legg opp til eit systematisk arbeid med dei grunnleggande ferdigheitene, samtidig som det fremmer leselyst og leseglede.
Arbeidsbok 4A Arbeidsbøkene på 4. trinn legg opp til eit systematisk arbeid med grunnleggande ferdigheiter. Kvart kapittel er delt inn i fire rike: Leseriket, Taleriket, Språkriket og Skriveriket.
Taleriket gjennomgår og øver munnlege ferdigheiter. Språkriket inneheld grammatikk- og rettskrivingsoppgåver. Skriveriket øver skriveferdigheitene. Her er det lagt opp til at elevane skal skrive etter mønstertekstar og i ulike sjangrar. Supplerande oppgåver finst på ordriket.no og i kopioriginalane i lærarrettleiinga. Arbeidsboka finst også i digital utgåve. Les meir på fagbokforlaget.no
ISBN 978-82-11-04441-9
NYNORSK
Leseriket inneheld oppgåver til tekstane i Lesebok 4A. Oppgåvene øver leseforståing og er delt inn i kategoriane ord i teksten, hugse og tenke.
Ordriket Arbeidsbok 4A
1–7
Arbeidsbok 4A