de hangmat p 8
....... Ik heet . . ....... Klas: . . . .
rolly en molly
Mientje in Ierland p13
september - oktober 2015
nr. 1
Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de eerste graad lager onderwijs
colofon Fakkeltjeskrant nr. 1 September - oktober 2016 Schooljaar 2016-2017, jg. 21 Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de eerste graad lager onderwijs Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn een uitgave van Fakkeltjes vzw. Ondersteunend comité Laurent Blonden, Annie Hermans, Ann Bogaerts, Filip Debrabandere, Luc De Ro, Robert Joncret, Marlene Stevens, Martine Konings, Erik Hurts, Tamara Festraets, Ingrid Soetewey, Christel Birchen en Anke Hurts Vrijwilligerskern & redactie Ally Steven Severi, Anouk Leys, Britt Raes, Christel Birchen, Karel Van Campenhout, Lieve Meiresonne, Mira Borghs, Mira Roos, Myriam Kalaï, Nicole Ledegen, Sarah Rathé, Steven Gryspeerdt en Thomas Rotthier Hoofdredactie Bert Goossens Illustrator Floris De Smedt / www.mrfart.be Lay-out Wim Pauwels / www.silkentofu.org
2-3 In de kijker
inhoud
4-5
Miel en Mus: energie!
6-7
Vrij verhaal: marco polo
8-11 Rolly en Molly: de hangmat 12
de windmolen
13-15
Mientje de Mier in ierland
16-17
Mientje’s fotoboek
18-19
Speeltuin
20
Kleurplaatje
21 Ezelsoor en oplossingen 22-23 Kompas: hoger en hoger
Heb je ook een leuke tekening, een goeie mop of een mooi gedicht? Stuur het op naar: Fakkeltjes vzw, Brand Whitlocklaan 87 bus 9, 1200 Brussel Of naar fakkeltjesvzw@demens.nu en win een leuke prijs!
Druk N.V. Verbeke Lijnmolenstraat 34-36, 9040 Gent www.drukkerijverbeke.be Abonnement Via de school: € 8 Persoonlijk abonnement: € 10 Bestellen: via www.fakkeltjes.be/bestellen Contact Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87, 1200 Brussel 02 735 81 92 (ma-vrij tussen 9u en 16u) fakkeltjesvzw@demens.nu www.fakkeltjes.be Meeschrijven of -tekenen? Neem contact met ons op! V.U. Laurent Blonden Brand Whitlocklaan 87, 1200 Brussel
2
Alle teksten en beelden in Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn eigendom van Fakkeltjes vzw. Er steekt heel wat vrijwilligerswerk achter de Fakkeltjes. Niets uit deze publicaties mag zonder voorafgaande toestemming van de uitgever worden overgenomen, uitgezonderd beelden die aangeduid zijn met creative commons (cc) (steeds auteur en oorsprong vermelden).
kladmuur
legende
tekenschrijfspreekkleurleesopdracht opdracht opdracht opdracht opdracht
We ontvingen massaal veel mooie tekeningen van de leerlingen van de Parkschool-Ieperman. Deze drie gaven ons een zomers gevoel. Van Wesley uit Giblo Beerse
Van de leerlingen van MPI de Mast Retie
Mooie brief van Kobe
3
Miel en Mus
mopje Wie heeft meer energie: een onderbroek of een pamper? Een onderbroek want een pamper is luier .
4
brandstof
mijn energie
Welke prenten horen bij elkaar? Omcirkel ze.
A
Energie krijg je door gezond te eten.
B
Wat eet jij als ontbijt?
C Energie krijg je door te bewegen. Sport jij graag?
D
antwoord
Energie krijg je door op tijd te gaan slapen. Hoe laat ga jij slapen?
5
• Windmolens (foto A) wekken elektriciteit op. Een tv (foto D) werkt op elektriciteit. • Met een lucifer (foto B) kan je een vuurtje maken (foto C.)
vrij verhaal
marco polo Ons verhaal begint in Venetië, een stad in Italië. Het is het jaar 1254. Er wordt een jongen geboren. Zijn naam is Marco Polo. Zijn vader is een ontdekkingsreiziger die reist over heel de wereld. Jarenlang zal Marco zijn vader niet zien. Marco gaat iedere dag naar de haven om te kijken naar de boten. Elke keer hoopt hij dat zijn vader erbij is. Maar neen, ook deze keer niet. Sip luistert hij naar de verhalen van de zeelieden, over monsters en andere rare wezens. Hij loopt naar zijn vrienden. Zij maken een boot. Zij geloven niet in monsters. “Kom liever wat meehelpen,” vragen ze hem. “We willen graag deze zomer gaan vissen.” Vele jaren later, op een avond, is er bezoek. Eindelijk! Zijn vader Niccolò en oom Maffeo zijn terug uit China!
6
Zij hebben uitvindingen meegebracht van over heel de wereld. Papieren geld in plaats van goudstukken, mooie juwelen en pittige kruiden.
De koning van China wil graag een winkel en een bank beginnen in ItaliÍ. Niccolò en Maffeo gaan terug naar hem. Na lang vragen en zagen mag Marco Polo mee. Hij is superblij! Marco bezoekt vele landen. Het is er soms heel warm en soms heel koud. Wat een avonturen maakt hij mee! Hij leert paardrijden en zich verdedigen met een zwaard. Hij wordt nog een echte krijger. Na een lange tocht komen ze aan het hof van de koning. Marco tekent de kaarten van alle landen die hij heeft gezien. Hij maakt ook tekeningen van dieren, mensen en voorwerpen. In ruil krijgt hij heerlijk eten en drinken. Wanneer hij voldoende kaarten heeft getekend voor de koning, keert Marco Polo samen met zijn vader en oom terug naar huis. Ze zijn rijk geworden. En hij heeft veel geleerd: over de landen, over hoe mensen leven en waar ze in geloven. Maar het belangrijkste is zijn boodschap voor de wereld: de hoop dat alle mensen samen in vrede kunnen leven.
Verhaal met dank aan de feestelingen van juf Nicole Ledegen.
7
rolly en molly
de hangmat De vakantie is bijna voorbij. Rolly ligt in de hangmat. Hij rust. Wat fijn toch, denkt Rolly. Dan komt mama in de tuin. “Molly is er!” roept ze. “Dag Molly,” zegt Rolly. “Had je een leuke vakantie?” wil Rolly weten. “Met papa en Sara en Sofietje ben ik naar Friesland geweest.” “Vriesland? Brr! Wat koud!” zegt Rolly “Maar nee, Friesland. Dat ligt in Nederland. Het is daar heel mooi. Met schapen op de dijken en rivieren en meren. We hebben er veel gefietst.” “En wat heb je met je mama gedaan?” vraagt Rolly. “Euh ... niks speciaals,” zegt Molly. “Mama had geen zin om op reis te gaan. Ze wil volgend jaar nog eens naar Afrika. Om familie te bezoeken.” “Wat heb jij gedaan, Rolly?” “Bwa … even denken. Ik ben naar het speelplein geweest. Daar heb ik elke dag spelletjes gedaan.” “Ben je op reis geweest?” vraagt Molly. “Nee,” schudt Rolly. “Dat moet ook niet. Reizen kost geld.Ik lig in mijn hangmat. Dan droom ik over verre landen.
8
Over woeste zeeën en rivieren. Ik beklim de grootste berg ter wereld. Ik ga op berenjacht en …” “Ik kom mee,” zegt Molly. Ze kruipt ook in de hangmat. Molly sluit haar ogen. “Ik zit in het vliegtuig,” zegt ze. “Dan vlieg ik naar Australië.” “Ik ben er al,” zegt Rolly. “Ik heb zopas een kangoeroe gezien! In een boom zit een koala. Zo, ik ben geland,” zegt Molly. Tik! doet Rolly met zijn hand. “Au!” zegt Molly. Wat is dat nou? “Dat is de boemerang!” Tik! doet Molly nu bij Rolly. “Daar is de boemerang weer.” Rolly lacht. “Rolly! Molly! Komen jullie uit de hangmat?” Rolly en Molly gaan weer naar binnen. “Eindelijk,” zegt mama. “Jullie zijn nu zeker uitgerust voor de eerste schooldag!” Weer naar school. Rolly ziet het voor zich. Morgen zitten ze weer op een stoel. Maken ze sommen. Gaan ze weer lezen. “Gedaan met verre reizen …” zucht Molly. “Niks kangoeroes. Niks berenjacht …” voegt Rolly eraan toe. Mama snapt er even niks van. Maar dat hoeft natuurlijk niet.
9
vraagjes
1
Hoeveel sterren verdient jouw vakantie? Duid aan.
2
Welke woorden passen bij jouw vakantie? Omcirkel.
speelplein
saai
verdrietig
actie blij
3
reizen
kamp
Volgens mama zijn Rolly en Molly goed uitgerust om naar school te gaan. Hoe voel jij je?
boos
verdrietig
moe
10
boos
blij
vol energie
4
Rolly’s rollenspel Rolly speelt graag toneel. Doe jij mee? Speel je verhaal voor de klas. Of kijk naar het verhaal van iemand anders! De vakantie is voorbij. Rolly maakt zijn boekentas. Wat zit er in zijn boekentas? Wie brengt Rolly naar school? Hoe neemt Rolly afscheid? Is hij blij, boos, verdrietig? Je kan ook jouw eerste schooldag naspelen!
De start van een nieuw schooljaar is best spannend. Je maakt ook nieuwe plannen.
5
Waarvoor ga je dit schooljaar zeker je best doen? .................................................................. Wat zou jij graag doen in de les Zedenleer? ..................................................................
6
Woordzoeker
s p e l e n o g
pen
k o v e a w q l
stift
p l r l e r e n
boek
o b
juf
i
i
f u s c h
o e w k l a s
p e n i
l d m p
u k d s t
i
f t
y n s j u f q e
vriend klas spelen leren 11
de windmolen Een windmolen heeft wieken.
Vroeger werden windmolens gebruikt voor het malen van graan. Met de kracht van de wind werd graan geplet. Zo ontstond er bloem of meel.
Van dat meel werd brood gemaakt.
Vandaag dienen windmolens voor het opwekken van elektriciteit. Waarvoor gebruik jij elektriciteit? • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mientje in Ierland
13
Mientje, Sientje en de Koningin zijn in het Ierse Cork. Ze logeren bij Ambors en Alona. “Is cúis áthais dom bualadh leat,” zegt Ambros. “Euh,” zegt Mientje. “Daar snap ik niks van.”
Weetje: ‘Is cúis áthais dom bualadh leat’ is Iers voor ‘Aangenaam kennismaken’.
“Nee, zegt Alona. We gaan naar de koninginnenmarkt! Elisabeth II, de koningin van Engeland, bezocht de markt. Ze was erg onder de indruk.“ “Ik ben benieuwd of ik dat ook ben,” lacht de Koningin.
Ga jij graag naar de markt? Wat koop je er zoal?
14
“Ook aangenaam om kennis te maken,” zegt de Koningin. “Ik heb gelezen dat ze hier meestal Engels spreken.” Mientje kijkt een beetje sip. “Het regent, dan kunnen we niet naar het strand …”
Weetje: In Ierland spreekt men Engels met een speciaal accent. Iers wordt nog op school geleerd en is erg moeilijk.
De markt is overdekt dus de mieren worden niet nat. Het is er erg gezellig. Mientje koopt een hangertje met een klaver. “Hopelijk brengt het ons geluk en komt de zon snel,” zegt ze.
Wat denk jij? o Klavertjes vier brengen geluk. o Klavertjes vier brengen alleen Ierse mensen geluk. o Klavertjes die geluk brengen? Dat kan toch niet!
De volgende dag regent het alweer. “Ja,” zegt Alona. “Ierland is heel groen. Maar het regent er wel vaak … 225 dagen per jaar.” Mientje wrijft over haar klavertje.
Mientje is een beetje bijgelovig. Ze hoopt dat het klavertje haar helpt. Weet jij ook wat ze van deze dingen wel eens zeggen? scherven – 13 – zwarte kat – hoefijzer
Onder de paraplu wandelen ze langs gekleurde huizen, het park, de rivier en de zee. Mientje wil nog een keertje over het hangertje wrijven. “Mijn klavertje is weg!” roept ze geschrokken.
Wat doe jij als het regent?
De mieren eten een Iers ontbijt. “Lekker hoor, die worstjes met bonen,” zegt Mientje. “Geef mij nog maar wat roerei,” smult Sientje. Mientje wrijft opnieuw over het klavertje.
Weetje: Ontbijten geeft je veel energie en zorgt dat je goed fit bent! Wat is een gezond ontbijt?
“Nu wordt het nooit mooi weer,” jammert Mientje “O jawel! Daar is de zon!” roept Sientje. “Kom, we gaan walvissen en dolfijnen spotten,” zegt Ambros. Mientje is haar hangertje al snel vergeten. Ze geniet van de tocht op zee.
Weetje: Spotten betekent ‘zoeken’. Welke dieren zou jij willen zien in het wild?
15
, Mientje s c) Bjørn Christian Tørrissen @Wikimedia
c) Too-VI @Wikimedia
Ierland vormt samen met Noord-Ierland een eiland. De meeste mensen in Ierland zijn katholiek.
Muckanaghederdauhaulia is de langste plaatsnaam in Ierland. De hoofdstad van Ierland is Dublin.
16
Halloween is heel populair in Ierland. Het feest is ontstaan in de tijd van de Kelten. Griezel jij graag?
Het nationale symbool van Ierland is een harp.
fotoboek
Het landschap van Ierland ziet groen. Er is veel natuur aanwezig. Groen is daarom dĂŠ kleur van Ierland.
Je hebt mensen die wel een huis hebben, maar vaak op de baan zijn.
c) Michal Osmenda @Wikimedia
Sommige mensen hebben een heel aparte woning. Op 17 maart vieren de Ieren Saint Patrick’s Day. Dat is de nationale feestdag van Ierland. Het is een groot feest in heel het land en daarbuiten.
U2 is een bekende popgroep uit Ierland.
In Ierland spreken ze naast Engels ook Iers. Het is een taal die afstamt van de Kelten.
17
Marco Polo
Spelletjes
Breng het schip naar China.
18
fkx.indd 2
Klavertjes
Zwam
Welke kleur zie je het meest?
Geef deze zwam stippen.
12/06/16 14:27
Spelletjes
Raam
Pot met goud
Hoe is het weer? Teken het in het raam.
Kleur de regenboog.
Dolle dwergen Zoek de 5 verschillen.
fkx.indd 3
12/06/16 14:27
19
Kleurplaatje
20
ezelsoor sim sa la bim
Brigitte Minne Met illustraties van Isabelle Geeraerts Bas logeert een weekje bij Poe. Dat is de pa van zijn ma. Poe kan toveren. Simsalabim. De buur van Poe is Jet de fee. Hokus pokus. Lies, haar kleindochter, is bij haar. Poe haalt een pijp en zeep bij Jet. Poe en Bas blazen bellen. En hop, daar hangen ze allebei aan een bel. Ze vliegen door de lucht. Lies en Bas spelen samen in het bos. Ze proberen te toveren. Een kist wordt een kar met wielen. Lies en Bas rijden door het bos. Maar waar is de rem? WIN DIT BOEK DOOR EEN TEKENING OF ANDER KUNSTWERK TE STUREN NAAR:
Oplossingen
Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe of fakkeltjesvzw@demens.nu
21
kompas proefje Leg vier muntjes op een rij (muntje 1, 2, 3 en 4). Neem een ander muntje (= muntje X) en schuif hem tegen het eerste muntje in de rij (= muntje 1). Wat gebeurt er?
wat gebeurt er?
22
Het eerste muntje dat je raakt, blijft min of meer stilliggen. Het tweede in de rij beweegt een beetje, het derde nog iets meer en het vierde het meeste van allemaal.
hoe komt dat? Met je beweging, geef je je energie (kracht) door aan het muntje dat je schuift. Dat muntje geeft zijn energie door aan het eerste muntje in de rij.
spel
Het eerste muntje geeft zijn energie door naar het tweede enzovoort.
De muntjes hebben altijd een beetje weerstand van de volgende muntjes in de rij. Het laatste muntje heeft weinig weerstand, daarom beweegt die het verst.
Neem het deksel van een speldoos. Maak een terrein met twee helften. In het midden liggen er een hele hoop muntjes (van 20 of 50 cent) dicht bij elkaar. Om de beurt mag je met een schuifmuntje (1 of 2 euro) naar de muntjes in het midden schuiven. Wie alle muntjes op het veld van de tegenstander krijgt, is de winnaar.
Tip: Speel dit spel ook eens met vier. Bedenk jij nog een leuk spel met muntjes?
23
Met Hujo op zomervakantie?
Ontdek onze vakanties voor kinderen van 6-9 4-8 JULI
Mete-Oooh!
Donder en bliksem, regen en zon, we ontrafelen alle mysteries van ons weer. We dompelen ons onder in de wondere wereld van de alfa wetenschap en gooien we ons op vrijzinnig humanistische thema’s, zoals evolutie, astronomie, het ontstaan van de aarde of ethische vraagstukken. We ontrafelen het een geheim na het andere via actieve informatieve en filosofische spelen en workshops Campus VUB, Etterbeek 4-6 juli
€€
95, €85 2e kind €75 3e kind 7u30-9u00 tot 16u30-18u30 Zonder overnachting!
Hujo’s
21-27 augustus
R O t O u O D Avonturenparadijs
Hujo Outdoor, wasda? Zoals de naam stiekem al prijsgeeft staat buitenlucht hier centraal. Met een raft een woeste rivier trotseren? Als een ware speleoloog de grotten in klauteren? Of toch maar liever de adrenaline door je lijf voelen gaan op een deadride? Dit zijn actieve buitensport vakanties, met overnachting in of dicht bij de natuur. Palogne 21-27 augustus
€€
230, €220 2e kind €210 3e kind Met overnachting
Ga je mee op ontdekking en avontuur? Ontdek al onze vakanties op www.hujo.be