OVER FEESTEN
OVER GEBAREN, SPELEN EN RITUELEN
Hebben humanisten weinig voeling met rituelen? Spoort dit niet met hun traditie van individuele vrijheid en rationaliteit? Of zijn hiervoor andere redenen aan te voeren? Toch blijkt uit recent onderzoek dat wie zich vrijzinnig humanist noemt, vaak een persoonlijke invulling geeft aan oude rituelen en gebruiken. Bovendien zijn vele riten vandaag niet meer ingebed in een louter religieuze context. Er kwamen er de laatste eeuwen ook nieuwe bij, zoals Halloween, Valentijnsdag, Dag van de Arbeid, maar ook democratische verkiezingen, de koopjestijd, sportwedstrijden ‌ En natuurlijk blijven we groeien, huwen, kinderen krijgen en sterven. Blijkbaar hebben we als mens nood aan riten en hebben heel wat handelingen een ritueel karakter.
E
EEN KLEIN GEBAAR Je bent hier voor het eerst. Nooit eerder was je in deze stad. Je kent er niemand en niemand kent jou. Je loopt door de straten om de stad te verkennen. Het is allemaal nieuw en vreemd. Je kijkt rond, staat nu en dan stil en gaat dan weer verder. Tot iemand je opmerkt en vriendelijk knikt. Blij verrast groet je terug. Een kleine geste, een eenvoudig gebaar. Plots voel je je al wat meer vertrouwd. Door dat oogcontact, die ene glimlach begin je je thuis te voelen. Je bent welkom.
en gebaar is een uitnodiging. Het is geen functionele, louter doelgerichte handeling. Je bent immers vrij om erop in te gaan of niet. Het kost weinig moeite, je doet het voortdurend, spontaan. Als de begroeting van de ander warm en oprecht is en niet als een verplichting klemt, groet je meestal gewoon terug. En toch heeft elk gebaar een vertrouwde vorm. Je herkent het meteen, al is het niet aan vaste, strakke regels gebonden.
Mensen laten op verschillende manieren zien dat ze samen horen
Je mag de geste interpreteren Het gebaar is een symbolische handeling die nauw verwant is met het ritueel, maar er niet mee samenvalt. Het vertrekt van een voor iedereen bekende, gemeenzame vorm die een onbepaalde situatie kleurt en inhoud geeft. Het gebaar werkt, als het door alle betrokkenen waarachtig, met de nodige aandacht of emotie wordt beleefd. Je bent en blijft nadrukkelijk en zeer persoonlijk aanwezig. Je mag de geste interpreteren.
Een gebaar is altijd iemands gebaar, al is het geen onmiddellijke, hoogstpersoonlijke expressie. Het is een door iedereen verstaanbare uitnodiging waarop je kunt ingaan, maar je tot niets verplicht. Je bent zwijgzaam, discreet aanwezig. Je vult de vorm helemaal, maar je blijft op voldoende afstand van de ander. Het is alsof je iets buiten jou dient, alsof je vrijwillig
HET VRIJE WOORD
11
