QUEERING THE DISCOURSE
DIMOPOULOU
RESEARCH TEXT FANI
RESEARCH
πρότυπα που επιβάλλουν συγκεκριμένες συμπεριφορές.
Ο κινηματογράφος επίσης αποτέλεσε μεγάλο αρχειακό υλικό πάνω στην έννοια του queer, καθότι σε πολλές ταινίες συναντάμε queer αισθητικές και προσεγγίσεις, πριν το queer
εγκατασταθεί στο λεξιλόγιό μας ως πολιτικό κίνημα, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις ταινίες του John Waters
και του Alexandro Jodorowsky.
Όσον αφορά την έρευνα μέχρι τώρα, σαν αφετηρία υπήρξε η μελέτη γύρω από τις ισχύουσες αντιλήψεις των κοινωνικών φύλων, την επιτέλεση του φύλου, και την ιστορία του drag ως τη δυνατότερη έκφραση της επιτέλεσης. Στη συνέχεια δόθηκε έμφαση στη μελέτη των κυμάτων φεμινισμού σε παγκόσμιο και εγχώριο επίπεδο, καθώς ταυτίζονται με το LGBTQI+ κίνημα σε διάφορες στιγμές της ιστορίας ως σύμμαχοι σε κοινούς πολιτικούς αγώνες. Ακόμη, ερευνάται, η κοινωνικοπολιτική αλλά και η πολιτισμική δράση του LGBTQI+ κινήματος στην ελλάδα, και μέσω αυτής προέκυψε η ανάγκη να μελετηθεί, η εμπορευματοποίηση του κινήματος, σαν κατάχρηση του από την κοινωνία για κερδοσκοπικούς λόγους, ισοπεδώνοντας τις αξίες του και μηδενίζοντας τους αγώνες του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εν δυνάμει εμπορευματοποίηση του queer καθ’ ότι ενέχει την έννοια της ενσωμάτωσης του queer στη σημερινή κοινωνία, γεγονός που το ίδιο το queer αντιμάχεται, εφόσον η κοινωνία συνεχίζει να δομείται από εξουσιαστικά
ο Mick Jagger στο ρόλο της Greta στην ταινία Bent, 1997
ο David Bowie και η Tilda Swinton παριστάνοντας ο ένας τον άλλον
φύλο, όπως το συναντάμε στις σπουδές φύλου. Έπειτα μας
εξηγεί πως η συνολική αυτοκατανόηση του εαυτού σχετίζεται με τη συγκρότηση ταυτότητας φύλου, υπό την έννοια ότι το φύλο είναι ένα επιμέρους κομμάτι της ολότητας του εαυτού μας. Επεκτείνει το αφήγημα του φύλου με περιπτώσεις εκτός του δυτικού πολιτισμού και τις προσεγγίσεις τους στην
Μας εξηγεί έτσι πως το φύλο στα γονίδια είναι διαφορετικό
από το φύλο στο σώμα. Το φυλετικό χρωμόσωμα είναι
περισσότερο ένας χάρτης οδηγιών και όχι οριστική έκφραση
του φύλου σύμφωνα με το βιογενετιστή Ρέυ Μπλανσάρ από
το Πανεπιστήμιο στο Τορόντο.
Υπό τη σκοπιά της επιτέλεσης, το φύλο μπήκε στη δημόσια
συζήτηση στις δεκαετίες του 70’ και του 80’ με το μοντέλο της αφήγησης που περιέγραψε η Judith Butler -τότε μάλιστα κατοχυρώθηκε και η μετονομασία του φύλου από sex σε gender- με το κλασσικό πια βιβλίο Gender Trouble [Αναταραχή φύλου]. Με αναφορές σε Foucault, Deleuze & Guattari, Simon De Beauvoir κ.α., μας εισάγει στην έννοια της
ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΑΝ ΔΟΛΩΜΑ Χλόη Κολύρη Η Χλόη Κολύρη στο βιβλίο της περιγράφει τη στροφή που παρουσιάζεται στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, στη μελέτη του ανθρώπινου φύλου, με το νέο πλέον όνομα gender. Στροφή από ένα αντικείμενο επιστημονικής ή ψυχολογικής παρατήρησης σε ένα δεδομένο αυτογνωσίας και εξέλιξης. Όχι πια απέναντι αλλά μέσα στο σώμα και στην ψυχή του καθενός το φύλο δεν είναι απλά ένα σημαντικό θέμα, γίνεται το θέμα που βρίσκεται στη βάση όλων των διεκδικήσεων. Το φύλο έχει πάψει να είναι απλή θεωρία, και έχει κατέβει στο δρόμο και διεκδικεί την εκ νέου συγκρότησή του. Στην εισαγωγή μας κάνει πρωτίστως μια ιστορική αναδρομή του όρου «φύλο» φτάνοντας στους σημερινούς ορισμούς sex & gender με το πρώτο να χρησιμοποιείται για να ονομάσει
το βιολογικό διμερές φύλο και το ψυχαναλυτικό φύλο, ενώ ο όρος gender χρησιμοποιείται για το κοινωνικό, επιτελεστικό
έννοια του φύλου, συσχετίζοντας τις αντίστοιχες κοινωνικές και πολιτικές δομές με αυτές του δυτικού κόσμου. Τέλος μας οδηγεί σε μια τμηματοποιημένη προσπάθεια κατανόησης του φύλου. Ξεκινά με το βιολογικό διμορφισμό του φύλου, και μέσα από επιστημονικές αναφορές και βιολογικές αναλύσεις μας ενημερώνει πως σήμερα πλέον για τους βιολόγους και τους επιγενετιστές, το θέμα δεν είναι ποιο φύλο από τα δύο, αλλά πόσο το ένα και πόσο το άλλο, στην κλίμακα των γονιδίων.
ρευστότητας του φύλου και της επιτέλεσης αυτού, αποδομώντας ουσιοκρατικά το διμερές φύλο, όπως ακριβώς εννοούν στην πρότασή τους οι Deleuze και Guattari: «Για μας δεν υπάρχει ούτε ένα φύλο, ούτε δύο, ούτε πολλά, αλλά τόσα φύλα όσα και τα άτομα».
Πιο γενικά έξω από τη δύση υπάρχει μεγαλύτερη κατανόηση
και ενσωμάτωση για ό,τι δε χωράει στο διπολικό φύλο. Η
ίδια αναφέρεται στη μεγάλη προσβασιμότητα του queer στις
εθνοτικές μειονότητες των Ινδιάνων, μια και αυτοί ήταν
εξοικειωμένοι με το μεταβατικό φύλο μέσα από τη δική τους
κουλτούρα. Η Χ. Κολύρη χαρακτηρίζει το queer ως στάση
ζωής που γίνεται ρεύμα στην τέχνη, κληρονόμος σημαντικών
κινημάτων όπως ο ντανταϊσμός, οι καταστασιακοί, ο
υπερρεαλισμός, με μακρά ιστορία στην κριτική και αναρχική
σκέψη και σε κουλτούρες πέραν της δυτικής . Διακρίνει ότι
queer δημιουργείται από τη συνάντηση της Τέχνης με τις
φύλου. Δεν έχει
να ακροβατεί, ωστόσο ο κίνδυνος έγκειται στο ενδεχόμενο αποχαρακτηρισμού του και κατ’ επέκταση αφοπλισμού του, εξαιτίας της κάτω-απότο-τραπέζι καταστολής που δέχεται από την κοινωνία.
queer έχει εκρηκτική
κι μέσω αυτής δημιουργεί αυτό που του
απαγορευμένο να ξέρει. Παράλληλα απομυθοποιεί τη δημόσια γλώσσα και κυρίως γλιστρά μέσα της ένα νέο αφήγημα (discourse). Η έννοια του queer ισοδυναμεί σχεδόν με το “queering the discourse” – να αλλάζεις το αφήγημα που επικρατεί. Έχει βίαιη και αρνητική πολιτική (activism at your face) που διαμορφώνεται από το τυχαίο, το εκτός σχεδίου, το ενδεχομενικό και όχι το αναγκαστικό, το «όπου χρειάζεται» και όχι το συνολικό επαναστατικό σχέδιο. Στη συνέχεια μας εξηγεί πως η εξουσία παράγει το κυρίαρχο αφήγημα κάθε εποχής κατασκευάζοντας τους ρόλους που χρειάζεται, γεγονός που στο σήμερα ερμηνεύεται με την προσπάθεια της κοινωνίας να αφομοιώσει το queer με τον κατευνασμό του και την μετατροπή του σε mainstream, υποτάσσοντάς το τελικά, χρησιμοποιώντας από την αρχή όλον το μηχανισμό της επιτελεστικότητας και με αντάλλαγμα μια θέση αποδοχής και επαίνου μέσα στη δημόσια ζωή και συζήτηση. Σαν η ιστορία να επαναλαμβάνεται, σχολιάζει η συγγραφέας αναφορικά στη θέση του Michael Warner καθηγητή του πανεπιστημίου του Σικάγο.
το
ακριβώς ένα δικό του περιεχόμενο, ούτε καν μια πλατφόρμα, είναι μια «θεσιακότητα», καταλαμβάνει θέσεις και μετά τις δημιουργεί. Δεν μπαίνει σε κατηγοριοποιήσεις. Αφού ακριβώς γεννήθηκε για να πολεμήσει κατηγορίες και ταμπέλες. Το
Μέσα από το βιβλίο της Χ. Κολύρη, παρατηρούμε πως οι συζητήσεις περί αποδόμησης των ταυτοτήτων του φύλου που άνοιξε ο φεμινισμός, και που έδωσαν το πράσινο φως στην ακαδημαϊκή κοινότητα να αποσπάσει το queer από την κουλτούρα του δρόμου και να το εισάγει στα πανεπιστήμια σαν αντικείμενο μελέτης, σαφώς έθεσε τα θεμέλια για τη διεύρυνση του πεδίου διεκδικήσεων του queer. Παράλληλα όμως αποτελεί αναπόφευκτα και το σημείο ζεύξης του κινήματος με τους κοινωνικούς θεσμούς. Ένα λεπτό όριο στο οποίο ακροβατεί σήμερα το queer. Ως κίνημα απρόβλεπτο, και ενδεχομενικό, είναι εκπαιδευμένο
σπουδές
γλώσσα
ήταν
TO A’ ΚΥΜΑ ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΥ
Στο κλίμα που δημιούργησε η Γαλλική Επανάσταση και η διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, ο φεμινισμός του Α’ κύματος διεκδίκησε τη συμμετοχή των γυναικών στην εκπαίδευση και την εργασία, την προστασία
της οικογενειακής υγείας και της μητρότητας (με τον έλεγχο της πορνείας και των αφροδίσιων νοσημάτων, αλλά και των γεννήσεων) και την απονομή πολιτικών δικαιωμάτων, με απώτερο στόχο την ισοτιμία μεταξύ ανδρών και γυναικών. Διάσημες έγιναν οι βρετανίδες σουφραζέτες που αγωνίστηκαν για την ψήφο (αγγλ./γαλ. suffrage), ενώ λέξη-κλειδί για την περίοδο αυτή μπορούμε να θεωρήσουμε τη «χειραφέτηση» (αγγλ./γαλ. emancipation).
Στην Ελλάδα, το Α’ κύμα αναπτύχθηκε σε δύο περιόδους: την πρώτη σημάδεψε η έκδοση της Εφημερίδος των Κυριών μεταξύ 1887 και 1917 από την Καλλιρρόη Παρρέν, που εστίασε στα δικαιώματα εκπαίδευσης και εργασίας
αριθμός γυναικείων συλλογικοτήτων αποτύπωσε τις διαφορετικές θέσεις και βλέψεις των γυναικών σε όλη
αυτή την ταραγμένη πολιτικά περίοδο μεταξύ 1940 - 1974.
Οι σταδιακές κατακτήσεις των γυναικών στη δημόσια σφαίρα
και η απόκτηση πλήρων πολιτικών δικαιωμάτων το 1952
εξασφάλισαν μια μερική έστω -και για μερικές- εξίσωση, παρέμειναν ωστόσο πολλές εμφανείς και αφανείς μορφές
καταπίεσης και εκμετάλλευσης σε βάρος τους.1
Η εφημερίς των Κυριών, Καλλιρρόη Παρρέν, Αθήνα, 1911.
των γυναικών, ενώ την έναρξη της δεύτερης περιόδου σηματοδότησε η ίδρυση του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα
Σημαντικός
της Γυναίκας το 1920, που έθεσε το αίτημα της ψήφου.
1 Πηγή: https://notafeministproject.gr/timeline/Awave
TO Β’ ΚΥΜΑ
ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΥ
Το B’ κύμα του φεμινισμού αναπτύχθηκε στις χώρες της
Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής κυρίως από
τη δεκαετία του 1960 και ύστερα. Συμβαδίζοντας με τα
κινήματα των μαύρων και της νεολαίας, με κριτικά ρεύματα
του μαρξισμού και της ψυχανάλυσης και με το κλίμα της
σεξουαλικής επανάστασης, το γυναικείο κίνημα πέρασε από τη διεκδίκηση συμμετοχής των γυναικών στον κόσμο
των ανδρών, στην αμφισβήτηση της εγκυρότητας, της πληρότητας και των εκφάνσεων του κόσμου αυτού, της πατριαρχίας, της ανδροκρατίας, της φαλλοκρατίας, και των στερεότυπων για τα φύλα. Προώθησε νέους τρόπους πολιτικής οργάνωσης, συμμετοχής και δράσης, με κεντρική διακήρυξη «το προσωπικό είναι πολιτικό» και το πρόταγμα της «απελευθέρωσης» (αγγλ./γαλ. liberation).1
Α΄ περίοδος, 1974 -1979
Στην Ελλάδα, όσο ακόμη επικρατούσε καθεστώς της δικτατορίας των συνταγματαρχών, το νέο πρότυπο άργησε να εισαχθεί, ενώ το πλαίσιο θεωρητικής επεξεργασίας
και ιδεολογικής ζύμωσης θα δημιουργηθεί μόνο μετά την πτώση της, το 1974. Η εμφάνιση της Κίνησης Δημοκρατικών Γυναικών, την ίδια χρονιά, και η συμμετοχή σε αυτήν γυναικών από διαφορετικούς κομματικούς φορείς της αριστεράς, αποτελούν σαφείς ενδείξεις για την ένταση και την αμεσότητα που προσέλαβε στους χώρους αυτούς, μέσα στο ιδιαίτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής, το ζήτημα της γυναικείας συμμετοχής στην πολιτική δράση. Από τότε και μετά αρχίζουν σιγά-σιγά, να
την εμφάνισή τους και γυναικείες οργανώσεις, που
νέους προβληματισμούς προς επεξεργασία. Το 1975
1 https://notafeministproject.gr/timeline/Bwave
συστήνεται η Κίνηση για την Απελευθέρωση των Γυναικών, με εναλλακτική για την εποχή δομή (χαλαρή, αντιιεραρχική), με μέλη από την εξωκοινοβουλευτική αριστερά, ανένταχτες από αντιδικτατορικές οργανώσεις, ανεξάρτητες φεμινίστριες
κ.ά., η οποία εισάγει και τη θεματολογία του Β’ κύματος
σχετικά με το γυναικείο σώμα και τους μηχανισμούς
ελέγχου του (βία και βιασμούς, αντισύλληψη και έκτρωση).
Παρεμφερείς προβληματισμούς ανέπτυξαν και μικρές γυναικείες ομάδες που δημιουργήθηκαν σταδιακά, προωθώντας την αυτοσυνείδηση, τις αντιεξουσιαστικές
δομές και την πολυφωνία. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1970, οι γυναικείες οργανώσεις και οι ομάδες αρχίζουν
να συγκροτούν μέτωπο (ΣΕΓΕΣ, Συντονιστική Επιτροπή
Γυναικών Εκπροσώπων Σωματείων) διεκδικώντας την
αλλαγή του Οικογενειακού Δικαίου, την πολιτική συμμετοχή
και εκπροσώπηση των γυναικών, ενώ ασχολήθηκαν και με
ζητήματα που αφορούσαν στη στράτευση των γυναικών, και το θεσμό των καλλιστείων. Το 1978 με πρωτοβουλία της Κίνησης για την Απελευθέρωση των Γυναικών και από
κοινού με μέλη της Κ.Δ.Γ., οι γυναίκες πραγματοποίησαν την πρώτη στην Ελλάδα διαμαρτυρία ενάντια στα Καλλιστεία.
κάνουν
θέτουν
Την ίδια χρονιά εκδόθηκε και η εφημερίδα της οργάνωσης
με τίτλο, Η εφημερίδα για την Απελευθέρωση των Γυναικών, η οποί αποτελούσε, σύμφωνα και με την παραδοσιακή
ορολογία της αριστεράς – «όργανο» για την προβολή θέσεων
της οργάνωσης και για την «πραγμάτωση πολιτικής». Τόσο
η σχεδίαση όσο και η τυπογραφική εργασία αντανακλούσαν
το στοιχείο του αυθορμητισμού και του αυτοσχεδιασμού που
χαρακτήριζε και το περιεχόμενο των κειμένων. Τα τεύχη αυτά
αποτελούνταν από δίφυλλα διαστάσεων 50x70 εκ., διπλωμένα
στη μέση και βαλμένα το ένα μέσα στο άλλο, χωρίς συρραφή
στη ράχη. Στη σελίδα του εξωφύλλου -που, όπως και το
οπισθόφυλλο, ήταν έγχρωμη- κεντρική θέση καταλάμβανε
φωτογραφική απεικόνιση κάποιων γυναικείων μορφών σε
από
τέυχη από το 1979-1981.
Β΄ περίοδος,
1980 -1986
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 η Νέα Δημοκρατία έρχεται αντιμέτωπη με την πρόκληση της αναθεώρησης του Οικογενειακού Δικαίου προκειμένου να εναρμονιστεί με το Σύνταγμα του 1975, που προβλέπει την ισότητα ανδρών και γυναικών, αλλά και με τα ευρωπαϊκά πρότυπα ενόψει της ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική
(ΚΑΓ, ΚΔΓ, ομάδες γυναικών Βιολογικού, Ιατρικής, Νομικής, Ομάδα Πρωτοβουλίας Γυναικών ΟΤΕ).
Ο αριθμός των γυναικείων ομάδων που συμμετέχουν είναι απρόσμενα μεγάλος, ο ενθουσιασμός που επικρατεί αισθητός, και κάπως έτσι κάνει την εμφάνισή της η Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα Γυναικών. Η συγκρότηση του λεγόμενου Αυτόνομου Γυναικείου Χώρου είναι πλέον γεγονός, μια ιδιαιτερότητα του ελληνικού γυναικείου κινήματος που διαφοροποιείται
η
στιγμιότυπα
μαχητικές διεκδικήσεις, πλαισιωμένη από τους τίτλους των κυριότερων θεμάτων του τέυχους. Το έδαφος λοιπόν, φαίνεται πως ήταν ώριμο για να δεχτεί μια νέα εκδοτική απόπειρα. Το 1979 άρχισε να προωθείται πιο συστηματικά η φεμινιστική θεωρία στην Ελλάδα μέσω του περιοδικού «Σκούπα» και της Εκδοτικής Ομάδας Γυναικών. Κυκλοφόρησαν πέντε συνολικά
Κοινότητα (ΕΟΚ) που είχε προγραμματιστεί για το 1981. Στις 7 Μαρτίου 1980 πραγματοποιείται στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου, δημόσια συγκέντρωση για την ημέρα της γυναίκας από την Επιτροπή Αγώνα για την Αλλαγή του Οικογενειακού Δικαίου
από τις τότε οργανώσεις και συλλογικότητες της Αριστεράς ως προς τον τρόπο έκφρασης και δράσης. Στις 6 Οκτωβρίου πραγματοποιείται «Η πρώτη φεμινιστική πορεία στην Ελλάδα», και τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου δημιουργείται το Σπίτι των Γυναικών (Ρωμανού Μελωδού 4), το οποίο προβάλλει ως κεντρικό θέμα δράσης το δίπολο βία-
βιασμοί.Εκτός από τις ομάδες, τη δράση τους συντονίζουν
και οι οργανώσεις, κάτι που αποτυπώνεται σε προκήρυξη
για συγκέντρωση στις 6 Νοεμβρίου από τη Συντονιστική
Επιτροπή Εκπροσώπων Γυναικείων Σωματείων για το
Οικογενειακό Δίκαιο (Δημοκρατική Ένωση Νέων Γυναικών, Ένωση Ελληνίδων Νομικών, ΕΓΕ, ΚΔΓ, Κίνηση Η γυναίκα στην Αντίσταση, ΟΓΕ, Πανελλήνια Ένωση Νοικοκυρών, Προοδευτική Ένωση
1
Μητέρων Ελλάδας, Σύλλογος Γραμματέων Ελλάδας, Σύλλογος Ελληνίδας Νοικοκυράς, Στιγμιότυπο με μέλη της Κίνησης Δημοκρατικών Γυναικών σε πορεία διαμαρτυρίας για την αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου (Αθήνα, 1980) Σύνδεσμος Ελληνίδων Επιστημόνων, Συντονιστική Επιτροπή Εργαζομένων Γυναικών).1
https://notafeministproject.gr/timeline/1980
Γ΄
περίοδος, 1987-1990
Με το γυναικείο κίνημα, όπως και τα υπόλοιπα κινήματα, να φθίνει, το εύρος των συλλογικοτήτων και των δράσεων
μικραίνει. Τον Φεβρουάριο πραγματοποιείται συνάντηση
με θέμα την πρακτική της δημοσιοποίησης των βιασμών.
Συμμετέχει η Ομάδα ενάντια στη Βία μέσα στην Οικογένεια.
Μεταξύ 1987 και 1988 καταγράφεται η λειτουργία μικτών
ομάδων, μία στην Αγία Παρασκευή Αττικής, μία κατά της βίας
και των βιασμών στα Χανιά της Κρήτης. Την ίδια περίοδο η έκδοση του περιοδικού Κλικ συμβάλλει στην προώθηση lifestyle και της αποπολιτικοποίησης. Τον Νοέμβριο θεσπίζεται Υφυπουργείο Ισότητας των Φύλων στο Υπουργείο Προεδρίας, με υφυπουργό τη Μαρία Κυπριωτάκη-Περράκη (μέχρι τον Ιούλιο 1989) – ο θεσμός εμφανίζεται ανταγωνιστικός προς τη Γενική Γραμματεία Ισότητας.
Από τον Αυτόνομο Γυναικείο Χώρο δημιουργείται Γυναικεία Πρωτοβουλία Συμπαράστασης στη Βαγγελιώ Βογιατζή, κρατούμενη μαζί με το μικρό παιδί της ως σύντροφος του
Μιχάλη Πρέκα (που σκοτώθηκε στο πλαίσιο σύγκρουσης με την αστυνομία, διωκόμενος για ποινική και αντιεξουσιαστική δράση)
Μεταξύ 1988 και 1989 δημιουργείται Κέντρο για Κακοποιημένες Γυναίκες στην Αθήνα και Γραμμή ζωής
SOS, ενώ ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας με
έρευνα που διεξάγει φέρνει στο προσκήνιο τη σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο της εργασίας.
Ενώ οι γυναικείες συλλογικότητες σταδιακά μειώνονται, δημιουργούνται πυρήνες στον χώρο του συνδικαλισμού όπως η Γραμματεία Γυναικών στη ΓΣΕΕ, με πρωτεργάτρια τη Φωτεινή Σιάνου, μαζί με την Κατερίνα Αρβανιτάκη. Αντίστοιχα έχουμε Γραμματεία Γυναικών της ΑΔΕΔΥ, Πανελλήνια Ένωση Γυναικών Δημοσίων Υπαλλήλων, Επιτροπή Γυναικών της ΟΤΟΕ, αλλά και Επιτροπή Γυναικών ΥΠΕΧΩΔΕ. Στο τέλος λοιπόν της δεκαετίας του ’90, οι συνθήκες είναι ήδη πολύ διαφορετικές, κοινωνικά πολιτικά αλλά και τεχνολογικά.
(Performing
Η ανάπτυξη του Διαδικτύου είναι πιο εμφανής από ποτέ, και μεταξύ άλλων ανθίζουν μεν τα chat rooms που ενθαρρύνουν το παιχνίδι με την ταυτότητα του φύλου, αλλά ανθίζει και η πορνογραφία ως παραδοσιακός χώρος αναπαραγωγής της πορνογραφίας. Τη στιγμή που ο φεμινισμός αναζητά εκ νέου τη σύνδεση με μια υλιστική οπτική, πολλοί καλλιτέχνες εντάσσουν στο έργο τους τον φεμινιστικό ακτιβισμό, όπως η Ελβετή Ursula Biemann με το βίντεο της «Επιτελώντας το Σύνορο
the
1999), Η Σουηδή Ann Sofi
Border,
Siden που με το έργο της «Warte Mal!» (1999) σχολιάζει
το εμπόριο γυναικών στην Ευρώπη, ενώ ήδη από το 1997
η Εσθονή εικαστικός Kaj Kaljo μας έχει ήδη μιλήσει για τη
σχέση γυναικείας εργασίας και επισφάλειας. Παράλληλα
έχουμε την κινηματική DIY εκδοχή του φεμινισμού που
βρίσκει καταφύγιο στο αυτόνομο νεανικό
μικρό-κίνημα Riot Grrrl και στο λόγο για ένα Τρίτο Φεμινιστικό Κύμα. Riot grrrl είναι ένα underground φεμινιστικό πανκ κίνημα που ξεκίνησε στις αρχές τις του 1990 στην Washington. Αφισοκόλληση από την Αυτόνομη Κίνηση Γυναικών
Ντίνος Χριστιανόπουλος, “Ρημαγμένο Νταμάρι”, από τον “Ανυπεράσπιστο Καημό”
Στα πλαίσιο του μαθήματος “Ψηφιακή Σχεδίαση”, και ως ανταπόκριση στο ζητούμενο Motion Poem Video, δημιουργήθηκε το παραπάνω video collage, στηριγμένο στο ποίημα “Ρημαγμένο Νταμάρι”, του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Θα το βρείτε στη σελίδα που σας παραπέμπει ο κωδικός.
ΤΙ EIΝΑΙ QUEER;
Συχνά η λέξη “queer” χρησιμοποιείται συνώνυμη με τις λέξεις «γκέι και λεσβίες» ή με το ακρώνυμο “LGBT” («ΛΟΑΤ»).
Δεν είναι. Αυτοί/ αυτές που χωράνε μέσα στις κοινωνικές
κατασκευές του “LGBT” (της Λεσβίας , του Ομοφυλόφιλου, του/της Αμφιφυλόφιλου ή της Τρανς) θα μπορούσαν να
χωρέσουν και μέσα στα περιγραφικά όρια της λέξης Queer.
Η λέξη queer όμως, δεν ορίζεται σαφώς και αμετάκλητα. Το
queer δεν είναι απλώς άλλη μια ταυτότητα, που μπορεί να ενταχθεί σε μια λίστα κοινωνικών προτύπων.
Απεναντίας, το Queer είναι η θέση που εκφράζει την αντίθεση σε όποια μορφή κανονικότητας –Το Queer είναι ένα πεδίο αμφισβήτησης των κανονιστικών προτύπων της κοινωνίας, μέσω των οποίων περιθωριοποιούνται παρεκκλίνουσες -απ’ αυτά- συμπεριφορές, και τα οποία δομούν διπολικά συστήματα όπως: άντρας/ γυναίκα, ετεροφυλόφιλος/ ομοφυλόφιλος. Έχει εξεγερσιακό και απρόβλεπτο χαρακτήρα, και ρέει σε ένα πεδίο μόνιμης διαμάχης με το κυρίαρχο δόγμα της ετεροφυλόφιλης, μονογαμικής και λευκής πατριαρχίας. Αποτελεί καταφύγιο για κάθε άνθρωπο που περιθωριοποιείται, καταπιέζεται ή ετεροποιείται. Το Queer
είναι το αλλόκοτο, το ανώμαλο, το επικίνδυνο. Το Queer αναφέρεται στο φύλο και τη σεξουαλικότητα, αλλά όχι μόνο.
Είναι πολλά περισσότερα πράγματα. Είναι και οι επιθυμίες
μας και το φαντασιακό μας, είναι η απόλυτη απόρριψη του καθεστώτος του Κανονικού.
Μέσα σ’ αυτόν τον πολιτισμό, η ιστορία των queer αναφέρεται σε πρόσωπα με αποκλίνουσα σεξουαλική συμπεριφορά, ως ψυχοπαθή κατώτερα όντα, ως τα φρικιά, εγκλωβισμένα σε βρώμικα πεζοδρόμια, σε πολύχρωμους
χώρους αποκομμένους από την κοινωνία, μες τη σκλαβιά
του μπουρδέλου, βιώνοντας αδιάκοπα την κοινωνική εξορία.
Το κανονικό, το «στρέιτ», η ετεροκανονική
Υγιής σημαίνει χωρίς HIV. Άντρας σημαίνει μη-γυναίκα. Οι περιγραφές της ετεροσεξουαλικότητας, του λευκού ανθρώπου και του καπιταλισμού αναπαράγονται μέσα από τα πρότυπα εξουσίας. Σε αυτά τα πρότυπα εξουσίας, έρχεται να φέρει αντίλογο η queer συλλογιστική.
Γιατί «queer συλλογιστική» και όχι «queer θεωρία»
Θεωρία είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα
του κόσμου. Έρχεται αναπόφευκτα σε αντίθεση με το συνεχώς μεταβαλλόμενο χαρακτήρα του queer. Ήδη γίνεται λόγος για πιθανή αφομοίωσή της πλέον, από την λογική διαχείρισης των κυρίαρχων πολυεθνικών εταιριών. Η έννοια του queer ήταν πάντα κάτι ανατρεπτικό, υποδηλώνοντας την ακαθόριστη σεξουαλικότητα, μία επιθυμία να ξεφύγουμε από
τις προσπάθειες της κοινωνίας να ορίσει, να οριοθετήσει
και να διαγνώσει τα πάντα, από την ψυχική υγεία μέχρι τη
σεξουαλικότητα. Ωστόσο, ελαχιστοποιώντας την πλευρά της
ταξικής κριτικής, η έννοια υιοθετήθηκε πολύ εύκολα από
τους πολιτικούς της ταυτότητας και τους ακαδημαϊκούς ώστε να δημιουργήσουν μια ακόμη διαχωριστική ταμπέλα μιας cool κλίκας ανθρώπων που, δυστυχώς, η στάση τους είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από απελευθερωτική, παρουσιάζοντας
όλο και συχνά, την έννοια του queer σαν είναι ένα ωραίο έμβλημα που «πιστοποιεί» την καταπίεση δίνοντας άλλοθι σε νεοφιλελεύθερες, μπουρζουαζικές, θέσεις.
οικογένεια οικοδομήθηκαν πάντα σε αντιπαράθεση με ό, τι είναι queer. Στρέιτ σημαίνει μη-queer. Λευκός σημαίνει μη-έγχρωμος.
ιδεών και προτάσεων που προσεγγίζει ένα ζήτημα από αφηρημένη ή συγκεκριμένη οπτική γωνία. Πρόκειται δηλαδή ένα σύνολο ισχυρισμών/ αξιωμάτων, που οδηγούν σε συμπεράσματα, ή υποστηρίζουν συμπεράσματα για τη φύση
GENESIS P-ORRIDGE & LADY JAYE
Pandrogeny Project
H Genesis Breyer P-Orridge (γεννημένος Neil Andrew Megson, 22 February 1950) είναι
Οι ίδιοι αναφερόμενοι στο Pandrogeny Project, το οποίο εναλλακτικά αποκαλούσαν “Breaking Sex” σχολιάζουν: Στην προσπάθειά μας να δημιουργήσουμε το Pandrogyne, έχουμε
κοινωνία, και πιο συγκεκριμένα για την «τέχνη ως ζωή», αντανακλώντας έντονα τα αιτήματα του Ρομαντισμού, ως προς την ταύτιση της τέχνης με την καθημερινή ζωή, και την έννοια ενός συνολικού καλλιτεχνικού έργου (Gesammtkunstwerk).
Το 1993 η P-Orridge συναντά τη Lady Jaye (Jacqueline Breyer), με την οποία παντρεύονται, και αφού μετακομίζουν
μαζί στη Νέα Υόρκη, αναλαμβάνουν το ριζικά φιλόδοξο project: Pandrogeny. Εφαρμόζοντας την τεχνική Cut-Up που έγινε γνωστή κατά κύριο λόγο από τον William Burroughs, υποβλήθηκαν σε μια σειρά επιλεκτικών χειρουργικών επεμβάσεων για να αντικατοπτρίζουν φυσικά ο ένας τον άλλο, ενσαρκώνοντας τη συγχώνευση των δύο πνευμάτων τους σε ένα, δημιουργώντας το “Pandrogyne”, ένα τρίτο ον, το οποίο θα ονομαζόταν Breyer P-Orridge .
της ζωής μας από το φυσικό λογότυπο στο
οποίο οπτικοποιούμε αυτόματα το «εγώ», μέσα από τον εσωτερικευμένο διάλογο με τον εαυτό μας» .
Το έργο αυτό παρουσιάζει τη ριζοσπαστική σωματική
υπέρβαση ως το κυρίαρχο θέμα της παραγωγικής
δημιουργικής ζωής της Genesis P-Orridge, που βρίσκει ρίζες
στην εφηβική της αγάπη για το σωματικό σουρρεαλιστικό
«μωσαϊκό» του Γερμανού ντανταϊστή Max Ernst, “The Hundred Headless Woman” , αναδεικνύοντας την Genesis P-Orridge σαν ένα σύγχρονο Δανδή που άφησε πίσω της την παλιά της ταυτότητα ως Neil Andrew Megson, προσπαθώντας να γίνει ένα περίτεχνο διπλότυπο της συντρόφου της.
“The gender-challenging Pandrogyne project saw the pair undergo surgeries to look alike”
Hazel Hill McCarthy, commentingon Pandrogeny Project by Genesis Breyer P-Orridge
Αγγλίδα
συνθέτης, μουσικός, ποιήτρια και performance artist. Τη δεκαετία του 70’ ιδρύει μαζί με την Cosey Fanni Tutti την καλλιτεχνική κολλεκτίβα COUM Transmissions αναπτύσσοντας έντονες ιδέες γύρω από τον σκοπό της τέχνης στην
τραγουδίστρια,
να
για
δημιουργία ενός τρίτου,
ακριβέστερου σώματος, απαιτεί την αποκόλληση
συμφωνήσει και οι δύο μας να χρησιμοποιήσουμε διάφορες σύγχρονες ιατρικές μεθόδους, έτσι ώστε να προσπαθήσουμε
μοιάζουμε όσο το δυνατόν περισσότερο ο ένας με τον άλλον. Το πείραμα αυτό, το κυριολεκτικό «πετσόκομμα» των σωμάτων μας ξανά και ξανά
τη
εννοιολογικά
PINK FLAMINGOS, 1972
John Waters
Με τον όρο Queer να πρωτοεμφανίζεται ως αντικείμενο
ακαδημαϊκής μελέτης στα τέλη της δεκαετίας του 70’, επομένως και ως ενεργό κίνημα πολιτικού λόγου, φαίνεται
να συνεχίζεται ο αγώνας που το LGBT κίνημα είχε αφήσει
στη μέση, μετά το μαρκάρισμά του, και τη σύγχυσή του με
την επιδημία του HIV, λόγω ελλιπούς και χειραγωγούμενης ενημέρωσης. Το Queer έρχεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο, και να διευκρινίσει πως η αποδοχή του διαφορετικού, όχι απλά δεν έχει να κάνει με τη σεξουαλικότητα και μόνο, αλλά αφορά τα όλα όσα δε συμμορφώνονται στις κοινωνικές νόρμες. Αυτή η θέση συγκεντρώνεται στο αγώνα της queer κοινότητας, κατά των κανόνων που θέτουν οι δυτικές πατριαρχικές κοινωνίες, των διπολικών θέσεων και ανισοτήτων που ορίζουν αυτοί, σε μια συνεχή προσπάθεια για την αποκαθήλωση του Κανονικού. Ξεκινώντας με αυτήν την ιστορική ανάγνωση του όρου Queer, μπορούμε να ορίσουμε ως σημείο αναγέννησης του
όρου, την περίοδο που το απέσπασαν οι ακαδημαϊκοί από
τη γειτονιά του δρόμου, και το εισήγαγαν στην ακαδημαϊκή
κοινότητα. Έτσι δυνητικά έχουμε την queer εποχή, πριν το
τέλος της δεκαετίας του 1970, και την post-queer εποχή, από τότε και έπειτα. Στην post-queer εποχή, που περίπου συμπίπτει με το ξέσπασμα του δεύτερου κύματος φεμινισμού, η θεματική του διαφορετικού/περίεργου έχει υπερβεί τα όρια της σεξουαλικότητας και του σώματος, έχει απελευθερωθεί στο μέγιστο και αφορά πλέον όλες τις μη συμβατικές επιθυμίες. Επιθυμίες που δε χωρούν δηλαδή στο ετεροκανονικά δομημένο περιβάλλον. Μιλάμε πλέον για Queer Desires που ορίζουν πολιτική θέση.
Η ταινία του John Waters, Pink Flamingos (1972), έρχεται ανατρεπτικά στο
παρασκήνιο λίγο πριν την κομβική αυτή στιγμή στην ιστορία του queer. Το ενοχλητικό αριστούργημα του J. Waters, λίγο πριν αποδεσμευτεί το περίεργο, από τη σεξουαλική επιθυμία, όταν απλά παρεξηγούταν με το να είναι κανείς ομοφυλόφιλος ή τραβεστί, έρχεται να μας παρουσιάσει μια απελευθερωμένη εκδοχή του, όπου το «περίεργο», μεταμφιεσμένο σε σιχαμερά βρώμικο αποτελεί κοινωνική καταξίωση.
Waters αφορά
αγώνα του να κατακτήσει κανείς τον τίτλο του πιο
ατόμου εν ζωή, με κύριο χαρακτήρα την Divine (ο ρόλος παίζεται από την drag queen Divine). Η
βασίλισσα της βρωμιάς, που ζει κάτω
μαζί με την νηπιώδη μητέρα Edie (Edith Massey), τον γιο της Crackers (Danny Mills), και τη συνταξιδιώτη τους (Mary Vivian Pearce). Μας προτείνει μια ακραία
Ζουν τη ζωή τους μέσα σε σοκ, κλοπές, δολοφονίες, κολύμβηση σε αυγά, κανιβαλισμό, σεξουαλικές επαφές με αποκεφαλισμένα κοτόπουλα και άλλα αδιανόητα πράγματα. Η Divine δέχεται τα πυρά των Connie και Raymond Marble (Mink Stole και David Lochery), ένα ζευγάρι που διευθύνει τον οργανισμό υιοθεσίας για λεσβιακά ζευγάρια.
Ο υπάλληλός τους Channing (Channing Wilroy) είναι υπεύθυνος για το εμπόριο γυναικών,
ακόμα πιο έντονα ως πολιτική θέση, όπως ακριβώς εμφανίζεται το queer στην post-queer εποχή, εναντιωμένο -όσο ευρύ και αν ακούγεται αυτό- σε
και εκτελεί τους Marbles σε ζωντανή τηλεοπτική αναμετάδοση αφού καταθέσει την εξής δήλωση: «Σκοτώστε τους όλους τώρα, παραγράψτε τη δολοφονία πρώτου βαθμού, υποστηρίξτε τον κανιβαλισμό, φάτε σκατά. Η βρωμιά είναι η πολιτική μου, η βρωμιά είναι η ζωή μου.» [“Kill everyone now, condone first degree murder, advocate cannibalism, eat shit. Filth is my politics, filth is my life.”] Ως μια τέλεια περίληψη της
Σε
τον
σιχαμερού
αυτοανακηρυχθείσα
από την ψεύτικη ταυτότητα
περίχωρα της Βαλτιμόρης,
σοκαριστική σκοπιά ζωής όπου η καθημερινή ζωή χαρακτηρίζεται από βρώμικες, αλλόκοτες και ενοχλητικές εικόνες.
πολύ αδρές γραμμές το αφήγημα το J.
Babs Johnson σε ένα τρέιλερ στα
τις οποίες φυλακίζουν στο υπόγειό τους, τις γονιμοποιούν και αυτές αναπαράγουν τα μωρά που δίνονται για υιοθεσία. Μετά από πολλές παρεμβάσεις και προσπάθειες και των δύο μερών να ρίξουν τον αντίπαλο, η
νικήτρια
η Divine συνοψίζει το «ηθικό» της ιστορίας: βρωμιά. Η βρωμιά παίρνει κάθε πιθανή εκδοχή στην ταινία. Από τη νηπιώδη μητέρα της Divine μέχρι τη σεξουαλική σκηνή με το αποκεφαλισμένο κοτόπουλο. Η εκδοχή της ζωής της Divine παρουσιάζεται στην ταινία ως πολιτική τοποθέτηση με κύριες ρητορικές
σίγουρα
πρότυπα
κοινωνίας. Φαίνεται σα να διευρύνεται ξανά η έννοια
περίεργου,
όλα όσα αποτελούν τις νόρμες στις δυτικές κοινωνίες. Το παράδοξο στην προκειμένη περίπτωση είναι το πότε συμβαίνει όλο αυτό. Το Pink Flamingos, αποτελεί το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τοποθέτησης του queer στη σφαίρα του πολιτικού, πριν ξεκινήσει να γίνεται θεματική στις ακαδημαϊκές έδρες. Ίσως μια προσπάθεια να επικοινωνηθεί ένας πιο ριζικός προβληματισμός, μέσα από έναν δυστοπικό queer αρνητισμό, δεκαετίες πριν γίνει κοινωνικά αντιληπτό σα θεώρηση και παρεισφρήσει σε συλλογικές συζητήσεις.
Divine αναδεικνύεται
ταινίας,
την αηδία και το σοκ, -τη βρωμιά. Έννοιες που
δε χωράνε -ακόμα και στα σημερινά- ετεροκανονικά
της
του
Alejandro Jodorowsky THE HOLY MOUNTAIN, 1973
Η τρίτη ταινία του Jodorowsky, ένας καλλιτεχνικός θρίαμβος:
ένα φιλμ, γεμάτο συμβολισμούς, εντυπωσιακές εικόνες, πανδαισία χρωμάτων στις μεγαλοπρεπείς σκηνές του και μια αφήγηση διαφωτισμού και πνευματικότητας.
Η πλοκή της ταινίας ακολουθεί τον πρωταγωνιστή, ο οποίος μοιάζει αδιαμφισβήτητα με τον Ιησού. Το συναντάμε αρχικά με καλυμμένο το πρόσωπο από σφήκες και λερωμένο
με τα ίδια του τα ούρα. Ίσως έπειτα να ανασταίνεται από αυτήν την κατάσταση, ή απλώς τον σώζει ένας ημιδιαμελισμένος νάνος που βρίσκεται στο σημείο, μαζί με μια συμμορία γυμνών αγοριών. Ο πρωταγωνιστής και ο νάνος συνεχίζουν μαζί την πορεία τους, και φτάνοντας σε κάποια πόλη, γίνονται μάρτυρες μιας δημόσιας εκτέλεσης, η οποία γίνεται θέμα φωτογράφησης των πλούσιων τουριστών που παρευρίσκονται στο σημείο. O Jodorowsky, ήδη από το πρώτο δεκάλεπτο της ταινίας, έχει φροντίσει να μας σοκάρει με τις εικόνες του, οι οποίες έχουν άπειρες προεκτάσεις, σε
προβληματικές κοινωνικές συμπεριφορές που ο ίδιος θέλει
να σχολιάσει, με αρκετά ωμό τρόπο θα λέγαμε.
Στη συνέχεια ακολουθεί μια αναπαράσταση της κατάκτησης του
Μεξικού από τους Ισπανούς αποικιοκράτες του 15ου αιώνα.
Η αναπαράσταση γίνεται με βατράχια για πρωταγωνιστές, ντυμένα με ειδικά διαμορφωμένες στολές καθ’ εικόνα των πολεμικών ενδυμασιών των χωρών που εμπλέκονταν στη μάχη. Η σκηνή της μάχης διαδραματίζεται σε ένα περιβάλλον
που θυμίζει τσίρκο δρόμου, και πλανόδιους τσαρλατάνους, μια επιλογή που κάνει σαφές το σχόλιο του Jodorowsky, ως
προς τη μάχη που επιλέγει να αναπαραστήσει.
Η επόμενη ενότητα της ταινίας βρίσκει τον πρωταγωνιστή μας αιχμάλωτο μιας επιχείρησης με τίτλο «Christs for Sale”, της οποίας οι εργαζόμενοι παρουσιάζονται με ρωμαϊκές στολές
καθώς και ένας από αυτούς παρουσιάζεται ως η Παναγία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει αυτό τη σημείο καθ’ ότι ο J. επιλέγει
άνδρα για το ρόλο αυτό. Ο πρωταγωνιστής μεταχειρίζεται
σαν αντικείμενο, του παίρνουν μέτρα και αναπαράγουν
το ομοίωμα του. Γίνεται εμφανής η εμπορευματοποίηση
του Χριστιανισμού, και ταυτόχρονα θα μπορούσαμε να
προεκτείνουμε τη σκέψη στην εμπορευματοποίηση του
σώματος, αφού ακολουθεί εξέγερση του πρωταγωνιστή, αρχικά εναντίων της επιχείρησης και έπειτα εναντίων των ομοιωμάτων του, τα οποία καταστρέφει μέχρι τέλους και ταυτόχρονα θρηνεί κρατώντας το τελευταίο ομοίωμα στα χέρια του σα να κρατά κομμάτι του εαυτού του. Ακολουθεί μια σκηνή ιδιαίτερα προκλητική και με αρκετούς συμβολισμούς. Δώδεκα ημίγυμνες θηλυκότητες περπατάνε στην πόλη και φλερτάρουν με το φακό-θεατή, όπως θα φλέρταρε μια σεξ-εργάτρια με έναν περαστικό. Ανάμεσα τους ένα ανήλικο κορίτσι που αμέσως καθιστά τη σκηνή «ανώμαλη» δημιουργώντας αμήχανα συναισθήματα. Μέχρι ο θεατής να καταφέρει να αποκωδικοποιήσει αυτό που νιώθει, ο J. μας σπρώχνει σε ακόμα πιο άβολη θέση, βάζοντας στο πλάνο έναν ηλικιωμένο άντρα με έκδηλο ενδιαφέρον για το ανήλικο κορίτσι. Σκανδαλίζει τα μυαλά όλων, όμως εν τέλει τα πρόσωπο του ηλικιωμένου προδίδει μόνο συναισθήματα
στοργής και αγάπης, σαν να απευθυνόταν σε κάποιο συγγενικό του πρόσωπο.
Εν συνεχεία, ο πρωταγωνιστής μας συναντά τον Αλχημιστή (το ρόλο τον παίζει ο ίδιος ο J.), καθήμενο στο θρόνο του μεταξύ δύο ταριχευμένων τράγων που μας εμπνέουν έντονα
το αίσθημα της πνευματικότητας. Ο Αλχημιστής του προτείνει
γύρω από τη βιομηχανία του άρχοντα, που είναι
αφιερωμένη στην άνεση και την ομορφιά του ανθρώπινου σώματος. Ο
του άρχοντα Κλεν, στολισμένο με υψηλή τέχνη, και με την ανέκφραστη υποχόνδρια σύζυγο. Μας
παρουσιάζει εν σειρά το σοφέρ/δούλο, και την ερωμένη, ως τις πιστοποιήσεις του πλούτου του Κλεν. Έπειτα μεταφερόμαστε στη βιομηχανία τέχνης, κυρίως ready-made έργων, σχολιάζοντας ξανά την εμπορευματοποίηση και αυτή
τη φορά της Τέχνης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το
σημείο με τα γυναικεία σώματα ως εκθέματα. Είναι κρυμμένα
τα κεφάλια, και εκτεθειμένα τα επίμαχα σημεία γυναικείων
σωμάτων, υποταγμένα στο θεατή, οποίος μπορεί να
μαζί
να ξεκινήσει έναν αγώνα προς την κατάκτηση Χρυσού, και ο πρωταγωνιστής μας δέχεται αμέσως, σαν κάποιος να του πρότεινε τον τρόπο για την κατάκτηση της αιώνιας ευτυχίας. Ο Αλχημιστής συγκεντρώνει και οργανώνει την επίλεκτη ομάδα του πρωταγωνιστή, απαρτίζοντάς την με τους πλουσιότερους και κατ’ επέκταση τους πιο δυνατούς ανθρώπους εν ζωή. Ο καθένας τους είναι άρχοντας ενός πλανήτη. Εδώ θα λέγαμε ότι κλείνει το πρώτο μέρος της ταινίας. Το δεύτερο μισό απλώνεται
παρουσίαση των πλανητών. Στον
Αφροδίτη η ζωή εκτυλίσσεται
κυρίως στην
πρώτο πλανήτη, τον πλανήτη
ιδρυτής της επιχείρησης παρουσιάζεται ως κουφός, χαζός και τυφλός, οποίος συμβουλεύεται για κάθε του απόφαση τα σωματικά υγρά της ταριχευμένης γυναίκας του. Ολόκληρη η βιομηχανία προωθεί το μοντέλο της υποταγμένης εργάτριας γυναίκας στον εξουσιάζοντα άντρα, καθώς και τη ματαιοδοξία του τεχνητού σώματος που υπερνικά το θάνατο. Στον
Άρη δραστηριοποιείται η βιομηχανία όπλων της
κάπως αντεστραμμένα. Δεν υπάρχουν εργάτες, αλλά γραμματείς, και είναι όλοι άντρες και χαρούμενοι. Παράλληλα η βιομηχανία ερευνά πειραματικά νέα φάρμακα όπως ουσίες που θα δημιουργούν μια ψευδαίσθηση «μεγαλείου» στο χρήστη, ή που θα μετατρέπουν φιλήσυχους ανθρώπους σε άγρια τέρατα. Στον πλανήτη Δία o J. μας προσγειώνει στο οικιστικό αυτή τη φορά περιβάλλον
πλανήτη
Ίσλα. Εδώ τα πράγματα παρουσιάζονται
μόνο
αλληλοεπιδράσει
τους όπως θέλει. Στον Κρόνο συναντάμε τη βιομηχανία οπλοπαιχνιδιών. Σε αυτόν τον πλανήτη παρουσιάζουν ενδιαφέρον δύο σημεία: πρώτον πελάτες είναι τα παιδιά και οι εργαζόμενοι είναι
όλοι τρίτης ηλικίας, και δεύτερον, η βιομηχανία μέσα από
το σχεδιασμό των παιχνιδιών γαλουχεί τα παιδιά με την επεκτατική πολιτική της κυβέρνησης.
Έπειτα έχουμε τον Άρχοντα Μπέργκ και τον πλανήτη Ουρανό. Ο
Μπέργκ και οι γυναίκα του, αρκετά φλύαροι ρόλοι, με ένα φίδι για κατοικίδιο, είναι οικονομικοί σύμβουλοι του προέδρου.
ενδυμασίες και η μόδα σε αυτόν τον πλανήτη φαίνονται να έχουν αρκετές gay επιρροές. Ο Μπεργκ μας θυμίζει gay
pop idol, η γυναίκα του drag queen, περιτριγυρισμένοι και οι
δύο από τους φύλακες του προέδρου, που είναι ημίγυμνοι γυμνασμένοι άντρες με ζαρτιέρες.
Ο Ποσειδώνας είναι το Μέγαρο της αστυνομίας για την
ταινία. Ο αρχηγός της αστυνομίας παρουσιάζεται ως θεός με το ποίμνιο του από το οποίο έχει δημιουργηθεί το Ιερό των 1000 όρχεων.
εννέα
που ζουν στο ιερό βουνό του Λωτού, και να κατακτήσουν την Αθανασία, κλέβοντάς τους το μυστικό. Πείθει τους εκλεκτούς να κάψουν τα χρήματά τους και έπειτα τα ομοιώματά τους, να παραιτηθεί δηλαδή ο καθένας από την ταυτότητά του, και την εξουσία του, έτσι ώστε να γίνουν όλοι μαζί Μία συλλογική οντότητα. Πριν το ταξίδι τους οι επίλεκτοι εξαγνίζονται με τελετουργίες
διαλογισμού, και ξόρκια μαγείας. Στην πορεία τους συναντάνε
προκλήσεις όπως νοσταλγία που μπορεί να νιώθουν και θεωρείται τοξική, ή «σειρήνες» ματαιοδοξίας που τους προκαλούν να γυρίσουν στο παρελθόν τους. Αντιμετωπίζουν
Οι
Στον Πλούτωνα, τον πλανήτη της αρχιτεκτονικής. Ο Αρχηγός Λουτ προπαγανδίζει την έννοια της ελάχιστης κατοίκησης με στόχο την αύξηση των κερδών της κατασκευαστικής του εταιρίας. Ο αλχημιστής του προτείνει να καθαιρέσουν τους
αθάνατους
τους
και
από τον J. με τον πιο αλλόκοτο τρόπο φυσικά. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο J. δομεί ένα νέο σύμπαν με την παρουσίαση των πλανητών του. Ένα σύμπαν σχεδιασμένο πάνω στις κοινωνικές ανισότητες της δυτικής κοινωνίας, στα ταμπού της, τους ρατσισμούς της και τους χειρότερους φόβους της. Ο ίδιος κάνει σαφώς το σχόλιο για την εμπορευματοποίηση των θρησκειών, παράλληλα όμως αποδίδει τις διάφορες πνευματικότητες των θρησκειών με τρόπους που εκθέτουν την ανωριμότητα της κοινωνίας να καταρρίψει τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα μέλη της και συγκροτηθεί ως ολότητα. Ακόμη και η αναζήτηση της Αθανασίας στο τέλος παρουσιάζεται σαν ένας μύθος μέσα από τον οποίον μπορεί να βελτιώσει κανείς τον εαυτό του, αλλά θα παραμείνει πραγματικά θνητός, φθαρτός όπως και η πραγματικότητα στην οποία ζει.
φόβους τους και τα απόγεια των συναισθημάτων τους,
όλο αυτό παρουσιάζεται
1ο Ακτιβιστικό Κίνημα για τα Δικαιώματα
των Ομοφυλόφιλων
Θέατρο Λουζιτάνια
Α.Κ.Ο.Ε (-1989)
Προπύλαια
συνέδριο για τις σεξουαλικότητες και την πολιτική
συγκέντρωση
“Κοντροσόλ στο χάος” (-1992) 1977 1976
Καλλιστεία Τραβεστί
1982
1988
“Ομόνοια 1980”
Γιώργος Ιωάννου
“Οι Ομοφυλόφιλοι”
Γιώργος
αποποινικοποίηση ομοφυλοφιλίας “o Καιάδας” Λουκάς Θεοδωρακόπουλος 1951 1963 “το Τρίτο Στεφάνι” Κώστας Ταχτσής 1990 1974 [Β’ Κύμα Φεμινισμού] 1993 “Factory” Club 1978 1985 1979 1980 1984 Προπύλαια (οικογενειακό δίκαιο) Σύμπραξη κατά της Ομοφυλοφοβίας Διαδήλωση κατά Λεπέν Ελληνική Ομοφυλοφιλική Κοινότητα (ΕΟΚ)
ΛΟΑΤΚΙ+ πορεία “αμφι” (-1990) “η καμπύλη” AIDS 1987 πορεία συμπαράστασης στον απεργό πείνας Χρήστο Ρούσσο 1986 1995 1981 “το Κράξιμο”
“η Σκούπα” (-1981) “Madame Gou” (-1997) “Βιταμίνη Ο” (-2006)
- AKOE (περί αφροδισίων)
(-1983)
τρανς ΑΜΦΙ:
Τσολάκος “Ο Άγγελος” Γιώργος Κατακουζηνός “Μπέττυ” Δημήτρη Σταύρακα νομοσχέδιο του '77: περί αφροδισίων νοσημάτων και άλλων συναφών θεμάτων» “η Καλλονή” Τάκης
1983
“Factory” Ομοφυλοφοβίας 1987 χάος”
Σπετσιώτης
ΧΡΟΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ
Λεσβιακή Ομάδα Αθήνας (ΛΟΑ)
Ομοφυλοφιλική Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδος (ΟΛΚΕ)
Checkpoints (HIV & STD)
Athens Museum of Queer Arts (AMOQA)
Ζακ/ Zackie Oh Outview Film
Γκάζι, υπόθεση κλαμπ “Species”
Fil Ιερόπουλος & Φοίβος Δούσος
“Fluffy” Αντιγόνη Τσαγκαροπούλου
“QueerTrans” (-2016) “Νταλίκα” (-2011) 2019 2018 “Queericulum Vitae” (-2015) “Απελευθέρωση” (Εφημερίδα ΠΟΕΚ) 2004 “Antivirus” “Colour Youth” 1η φορά Pride στο Σύνταγμα Νομική Αναγνώριση Ταυτότητας Φύλου 2017 Αποποινικοποίηση Διακρίσεων με βάση το Φύλο Επέκταση Σύμφωνου Συμβίωσης στα Ομόφυλα Ζευγάρια “Οικογένειες Ουράνιο Τόξο” “Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών” (ΣΥΔ) 2009 “Πολύχρωμο Σχολείο” 2005 2011 2010 2012 2007 2015 1o Athens Pride Διαπόμπευση Οροθετικών Γυναικών Δολοφονία
Festival
2003
Πρωτοβουλία Ομοφυλόφιλων Ενάντια στην Καταπίεση (ΠΟΕΚ)
2000
2013
“ΦΥΤΑ”
Gender, Race, Sexual violence Drag
Frank Mort, Cultures of Consumption: Masculinities and Social Space in Late Twentiethcentury Britain, Psychology Press, 1996 (book) Χλόη Κολύρη, Το φύλο σαν δόλωμα.Ψυχανάλυση, Πολιτική και Τέχνη. Εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2017 (book)
Gill Jagger, Judith Butler – Sexual Politics, Social Change and the Power of the Performative, Routledge, 2008 (book)
Florencia Rovira Torres, At the risk of rambling, “gender theory” does not exist, Νouvelobs.com, 2016 (Article)
Daniel Borrillo, “Gender theory does not exist”, lemonde.fr, 2016 (Article)
Christopher Dummitt, Confessions of a Social Constructionist, quillette.com, 2019 (Article)
Brena Ehrlich, So, How Was Your Decade, Laura Jane Grace?, Rolling Stone Magazine, 2019 (Article)
Review by Hannah Love: Jane Grace, Tranny: Confessions of Punk Rock’s Most Infamous Anarchist Sellout, OutAlliance.org, 2018 (Article)
Kori Grow, Life of Agony’s Mina Caputo: From Metal Alpha Male to Trans Role Model, Rolling Stones Magazine, 2017 (Article)
Terry Gross, for Laura Jane Grace, Punk Was A Form Of Armor, NPR, 2017 (podcast)
Esther Newton, Mother Camp: Female Impersonators in America, Prentice-Hall, 1972
Leila J. Rupp & Verta Taylor, Drag Queens at the 801 Cabaret, Chicago University, 2003 (Article)
Leila J. Rupp & Verta Taylor, Learning from Drag Queens, Contexts, American Sociological Association, 2006 (Article)
Dana Berkowitz and Linda Liska Belgrave, “She Works Hard for the Money”: Drag Queens and the Management of Their Contradictory
Status of Celebrity and Marginality, Journal of Contemporary Ethnography, 2010 (Article)
Nightgowns (9/28/18) - Victoria Sin “Sandwich” (performance)
Nightgowns (9/28/18) - Sasha Velour “This Woman’s Work” (Performance)
Kiss My Genders, London, 2019 https://www. southbankcentre.co.uk/whats-on/130821-kissmy-genders-2019?fbclid=IwAR1QhxqSBN989KK
dqHn6xpXmXG5TwreHRnc6DAKP09w3dyvTUbtLa ojQ4_8 (exhibition)
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ
Feminism Queer & LGBTQI+ (Greece)
Gill Jagger & Caroline Wright, Changing Family Values (book)
Dallas Cullen, The Personal is Political: 3rd Wave Feminism and the Study of Gendered Organizations, University of Alberta Edmonton, Alberta, Canada, 2000
Περικλής Βακαλίδης, «Μπέττυ», Εξάντας, 1979 (book)
Οδός Πανός (Ernest Hemingway), τχ.185, Ιαν.- Μαρ. 2020, εκδ. Οδός Πανός και εκδόσεις
ΣΙΓΑΡΕΤΤΑ, Αθήνα (press)
Οδός Πανός (Γιάννης Ρίτσος), τχ.146, Οκτ.- Δεκ. 2009, εκδ. Οδός Πανός και εκδόσεις
Αθήνα (press)
LIES Editorial Collective, A Journal of Materialist Feminism, 2012 (Article)
«Βιταμίνη Ο», τεύχος 2ο, εκδ. Σύμπραξη κατά
της Ομοφυλοφοβίας, Θεσσαλονίκη, 1996.
«δεον», τεύχος 1, εκδ. Paul Sofianos, Αθήνα, 1997 (press)
«Απελευθέρωση», Πρωτοβουλία
τευχ. 8, 1995 (Article)
Post | Porn | Politics: Queer Feminist
Perspective on the politics of Porn Performance and Sex-work as Culture production (book)
Ομοφυλόφιλων Ενάντια στην Καταπίεση, 2004 (press)
«αμφι», δημοσιογραφικό όργανο του
Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλόφιλων
Ελλάδας (Α.Κ.Ο.Ε.), Δ’ Περίοδος, Τεύχος 1, 1994 (press)
«κύμα», τεύχος 4, εκδ. κύμα, Αθήνα, 2019 (press)
SUBBOY25, Πουστιά, Ψυχική Ασθένεια και
Μουσική Πανκ, 2018 (press)
Η ανερχόμενη drag σκηνή της Αθήνας //
ΔουκιSSα, Zackie Oh και Chraja (article)
Ιωάννου Γιώργος, ΟΜΟΝΟΙΑ 1980 (book)
Κώστας Ταχτσής, Το τρίτο Στεφάνι (book)
LIFO: Queer Athens: Η Ιστορία μιας Πόλης (press)
«η εφημερίς των κυρίων», Καλλιρρόη Παρρέν, αριθ. 1009, Αθήνα, 1911 (press)
Άννα Μιχοπούλου, Τα πρώτα βήματα της φεμινιστικής θεωρίας στην Ελλάδα και το περιοδικό «Σκούπα, για το γυναικείο ζήτημα» 1979-81, στο Φεμινιστικό Περιοδικό Δίνη,
ΣΙΓΑΡΕΤΤΑ,
Commercialization (αrticles)
The death of gay clubbing and the rise of the alt queer night https://i-d.vice.com/en_uk/ article/kz4j9v/the-death-of-gay-clubbing-and-therise-of-the-alt-queer-night
Back in bloom: how queer male pop reclaimed its star status https://www.theguardian.com/ music/2018/oct/31/how-queer-male-pop-isfinally-back-in-bloom
Strike a Pose, Forever: The Legacy of Vogue and its Re-contextualization in Contemporary Camp Performances https://journals. openedition.org/ejas/11771
Queer Clubbing in London Is Looking Fierce
Right Now https://www.vice.com/en_uk/ article/78j97b/sink-the-pink-house-of-trax-queerclubbing-in-london-now
Burning down the house: why the debate over Paris is Burning rages on https://www. theguardian.com/film/2015/jun/24/burning-downthe-house-debate-paris-is-burning
Αθήνα, 2004 Ουμπέρτο Έκο, Η ιστορία της ομορφιάς , μτφρ.
Δήμητρα Δότση & Χρίστος Ρομποτής, εκδ.
Καστανιώτη (book)
Ζαν Μπωντριγιάρ, Περί σαγήνης, μτφρ. Ευγενία
Γραμματικοπούλου, εκδ. Εξάντας (book)
Βάνα Τεντοκάλη, Θεωρίες αποδόμησης του
χωρου και του φυλου, ΑΠΘ, 2013-14 (Lecture)
Χρήστος Παρίδης, Η gay φούσκα του ΚΛΙΚ (και η φούσκα του ΠΑΣΟΚ), Queer Αφιέρωμα LIFO «Τα όρια του σώματος – Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις», επιμελ., Δήμητρα Μακρυνιώτη, νήσος,
Σώμα/σωματικότητα Ομορφιά/θελκτικότητα
Χώρος
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ
WORLD LOCAL
Pink Flamingos (1972) (queer)
Brokeback Mountain (2005) (gay)
Boys Don’t Cry (1999) (trans)
Hedwig and the Angry Inch (2001) (trans)
Un Chant d’ Amour (1950) (gay)
God’s Own Country (2017) (gay)
Tomboy, 2011 (Gender Identity)
120 BPM (2017) (HIV)
Paris is Burning (1991) (drag)
The Holy Mountain (1973) (queer)
Άγγελος (Angel) (1982) (gay) Οι ομοφυλόφιλοι (1988) (gay)
«Μπέττυ» του Δημήτρη Σταύρακα (1979) (trans)
(1977) (drag)
(1976) (drag)
Η Καλλονή
Η Λίζα και η Άλλη
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
DIVINE
MA Visual Communication 2020