O Tranvía. Número 7. Outubro/Novembro 1993

www.faximil.com

O TranVía O TranVía NAS SEGUINTES

PARADAS NO PORRINO AUTOSERVICIO MILAGROS (Budiño-Cruz) BAR ALONSO (Chenlo) BAR ANTONIO (Pontellas) BAR BAIXO AS (Budiño-Cerquido) BAR FERNANDEZ (A Gufa, Atios) BAR MIRAFLOR (Noval, Torneiros) )CASA BUGARIN (Pontellas) GALERIAS SIMPLICIO (O Poniño) GASOLINEIRA DE A GUÍA (A Guía, Atios) LIBRERÍA MEIGA (Rúa Pío XII) MERCA PAZ (Rúa Pío XII) MESON MOSENDE (Mosende) QUIOSCO OLGA (Rúa Antonio Palacios) QUIOSCO LOURAMBAL (Torneiros) QUIOSCO MANUEL GONZÁLEZ (Praza de San Sebastián) QUIOSCO MUCHA (Praza do Concello) QUIOSCO PINTOS (Ríía Ramón González) QUIOSCO REGALIZ (Praza do Cristo)

ENMOS AA. VV. de PEREIRAS (Pereiras)

ALIMENTACION CELIA (Casal 149, Tameiga) BAR ATALLO (Mos) BAR ANICETO (A Florida) BAR CASA CAMBEIRO (Igrexa, Cela) BAR CASA CELSO (Pedraucha, Petelos) BAR CASA CHONI (Cotiño 49, Dornelas) BAR CASA ELISARDO (Igrexa, Petelos) BAR FERRADURA (A Florida) BAR CASA GALLARDO (Puxeiros 52, Tameiga) BAR CASA IGLESIAS (Torroso) BAR CASA PEDRARES (Sanguiñeda) BAR CASA REINA (Balteiro, Petelos) BAR CASA SÁNCHEZ (A Rans, Tameiga) BAR CASA TINO (Pedraucha, Petelos) BAR LLOGO (San Costne, Cela) BAR O XEITO (Igrexa, Pereiras) CAFETERIA FOKKER (Peinador) CASA BENIGNO (Bosende, Igrexa 145, Tameiga) CASADELFINAB. S. CRISTOBAL (Pombal 29-Louredo) CENTRO S. AS PEDRIÑAS (Monte do Rebullón, Tameiga) FERRETERÍA ROYMA (A Igrexa, Tameiga) PELUQUERIA ROUBLIN (AFlorida) QUIOSCO LIBRERÍA TRILLO (A Capela, Petelos) SUPERMERCADO VICTOR (Pereiras)

REDACCION Manuel Besada, Laureano Campos Leiras, Uxía Domínguez Senlle, Raúl Francés Rodríguez, Modesto Giráldez Teijeira, Aurora Gómez Leiras, F. Xabier Fontaiña Doval, Moncho Iglesias Veiga, Rubén Loureiro, Xosé M. Míguez Méndez, Miguel Montenegro, X. Paz Antón, Francisco Quintas Fortes, Pepe Vidal Pérez, Constante Vázquez Fernández ¡ í INFORMACION PARROQUIAL Lucho, Felín, Benito, Manolo da Quinta, Ricardo, Beni. j COLABORAN NESTE NUMERO: Alumnos de Oitavo do Colexio Público de Atios, Isabel Pereira, Rondalla de Atios, Antonio Fernández Valverde ASESORAMENTO LINGUISTICO: Paz Fernández, X. M. Míguez MAQUETACION, DESEÑO E INFORMATICA: Manuel Besada, X.Paz Antón FOTOGRAFIAS: Modesto Giraldez (coordinador), Manuel Sío, Chus Domínguez Senlle, Pepe Vidal Pérez.

Portada: Antonio F. Valverde ADMINISTRACION: 1 Aurora Gómez, Francisco Quintas Depósito legal: VG-169-92 Impresión: Imprenta Paz

As opinións emitidas en O TranVía son da exclusiva responsabilidade dos asinantes

www.faximil.com

PODES ATOPAR

Revista tñmestral do Val da Louríña editada por Tranvía Colectivo.

Apartado de Correos 136 I O Porriño

!!l 0 Porriño-Mos

SUMARIO

0 1 2 3 4 5 6 7 Oito númcros na viaxe dO TranVüi son dous anos nos que con maior ou menor constancia, conseguimm entre todos, lectores e revista, manter en pe unlia experiencia inusual no eido da prenm comarcal e local de Galicia, prensa que se está a desenvolver amplamente nos últimos tempos.

Cando comezamos a publicar O Tran Vía,faciamos unha especie de "aviso a navegantes "ou mellor sería dicir "aviso a tranviarim ", no que expoñkimos as tiñas básicas que presentaría a revista: recuperación da memoria histórica e gráfica da Louriña, información que non é tratada na prensa diaria, compromiso co uso e difusión do noso idioma.

Había ademais dous aspectos importantes para nós e quc servían para desviar O TranVía dese modelo de revista local que se mantén viva exclusivamente polo seu "localismo ". Intentabamos facer unha publicación ambiciosa dentro da Umitaclón de "todo un mundo" quepode existir na nosa comarca. O deseño gráfica e as entrevistas ían nesa mesma dirección de abrir o noso entorno a ouíro máis extenso do que fomamos parte.

Estes principios editoriais concretáronse nunha publicación que tratou os seguintes temas que expoñemos dun xeito estadístico aproximado.

Das trinta e dúas páxinas de cada mímero dO Tran Vía, demsete estiveron adicadas á recuperación da meinoria colectiva: portuda efotografías antigas, articulo defondo (Antonio Palacios, bandas de música, historia dofutbol local, etc), Memorias, Perfís (difusión da prehistoria da Louriña), historia e etnografía (oferrocarril, os oteiros, o patrímonio, etc), Hemeroteca e Péde foto.

A información actual cobriría once páxinas de cada revista coas seccións de Iniciativas, Parroquias, Ecoloxía, Política, e Varia. As entrevistas a persoas salientables da cultura galega ocuparían trespáxinas aproximadamente e as tres páxinas que completarían a revista estiveron adicadas á vida interna da revhta (Editorial, créditos ou anuncios).

Neste rápido reconto da actividade da revista ternos que incluír tamén a edición da suplemento sobre a toponimia da Louriña e a edición das tapas para nunfuturo encadernar o primeiro tomo da revista, quepor certo, inclúe os primeiros doce mímeros (do cero ao once). As presentacióm públicas apoiadosporMéndez. Fcrrín ouÁlvaroPino, ca difusióndos iwsospins (azul e vermello) completan ata agora a avtividade do TranVía Colectivo.

i;X0!

Poispara celebrar estes dons anns temos un agasallo para os suscriptores aos que queremos mostrar o noso agradecemento pola súa confianzfu Recibiredes un exemplar gratuito de ¡Xo!, esta nova publicación galega de humor coa que convimos difundila e seédo voso interés aabede quepodedes facervos suscriptores para recibilapor correo. Os interesados podedes cubrir as follas de suscripcién que se adxuntan co exemplar gratuito desta nova publicación que esperamos sexa do voso agrado.

www.faximil.com

3. Editorial 4. A escola en imaxes 14. Iniciativas: Campaña do 0,7% 15 .Colabor*accións: Libros, Deserto v e r m e l l o , Restos d e d i n o s a u r i o s e n Budiño, O s p o b o s e as fronteiras, Os Reis Majos 19. Parroquias M o s Petelos e T a m e i g a 20. Política: A tira d e c o u s a s 21. Resulatdos electorais.

22. Ecoloxía: ¡Plantao!

24.£nfrewsía a Alfonso Ál varez Cáccamo.

26. Democracia por favor 29. Hemeroteca 1893: Inauguración da Sociedade Casino do Porriño 31. Tranviarios no exilio.

32 Pedefoto.

EDITÍQIRIAL

0 Porriño-Mos

a

EscoLa En ImAxEs Narrar a historia máis recente do Porriño utiñlizando como recurso as fotografías que se conservan das vellas escolas estivo na mente de todos os membms da redacción dO TranVía dende o seu número cero, pero a tarefa necesitaba tempo.

N.

fa actualidade posuímos uns recursos que nos permiten ofrecer unha obra con suficientes garantías para que os lectores a disfruten, sen embargo a encomenda non foi fácil. Buscar as imaxes, localizar ás testemuñas ou recoñecer as persoas é un labor de formiga, pero ... lograr que esas persoas falen sobre a súa nenez, é case un imposible.

O procedemento de recordar os feitos ou acudir ás anécdotas, artftício de gran éxito neste tipo de ensaios, non nos pareceu oportuno nin correcto. Recorrer á cuestión de «a letra con sangue entra» ou ás anécdotas máis ou menos divertidas, menosprezaría a importancia que exerceu a Escola nas nosas comunidades. Aínda así, empregando eses recursos e mirando todos os defectos que queiramos atoparlle, desas escolas saíron as persoas responsables do noso benestar. Alumnos e mestres son os auténticos facedores do noso actual nivel de vida, e esa escola foi a única fonte de coñecementos á que daquela se podía acceder.

Este traballo de recopilación inclúe trece fotografías tomadas dende os anos dez aos anos sesenta e que ordeadas cronoloxicamente teñen a seguinte orde: 1910, 1911, 1913, 1917 (na portada), 1920, 1925 (na contraportada), 1930, 1942, 1949, 1957, 1958, 1959 e 1961 (na contraportada). Algunhas das fotos teñen unha datación aproximada e a través delas contemplamos a varias xeneracións de mestres e escolares que en

gran parte están identificados.

Como acompañamento axeitado das imaxes, utilizamos os relatos que fai un alumno dunha das primeiras escolas habidas no Porriño, é o libro "Manoliño", escrito por Manuel Otero Saavedra e publicado en Bos Aires no 1956, onde o autor relata a súa etapa de nenez e aprendizaxe, alá polo ano 1910.

Completamos os textos cunha información aparecida no Boletín de Hijos de Porriño, tamén publicado en Arxentina; un artículo de Joaquín Diz sobre o mestre Don Bernardo e unha caricatura de Antonio Fernández Valverde que recorda ao mestre Don Antonio Farto.

Queremos tamén resaltar a colaboración que nos prestaron moitas das persoas que aparecen nesas imaxes: Suso Vieito, Ricardo Castro, Carmiña Rodríguez, Faustino Alvarez, Pepe Diz, familia Legazpi, Rafael González, Carlos Alvarez, Josefa Farto, Luis das Bicicletas e Prudencio Vicente.

Destacaremos o especial cariño e mimo que puxeron algúns, o interese que espertou noutros e a afectuosa acollida que nos dispensaron todos aqueles aos que acudimos. Dende estas líñas queremos recoñecer publicamente a importancia da súa axuda, sen ela non sería posible este traballo. Igualmente pedimos a comprensión dos lectores polos posibles erros que haxa (seguramente moitos) na cronoloxía das fotografías ou na identificación dos personaxes.

www.faximil.com

'Por Modesto Giráldez/Pepe Vidal

0 Porriño-Mos

Ano 1910 ESCOLA FERNANDEZ AREAL Primeira promoción. Director D. Pedro Pueyo García

Manuel R. Rodríguez (Francés) Modesto Miniño Rey Alfonso Barreiro (Beade) Leonardo Areal Fernández (Laurita) Rogelio Cabaleiro Rodríguez Antonio Areal (Taneo) José Santiago Sio (Pepín) Casiano Lorenzo Teijeira José Gutiérrez Vázquez Torcuato Novo Paradís Jesús Troncoso Troncoso José Domínguez Alfonso Carpintero José Giráldez Cabaleiro Isidro Vázquez Laureano Domínguez (Lano) Serafín Rodríguez Barreiro (Farria) Demetrio Pérez Mayo (Chafarote)

2°PIcmo Jesús Luís Burgos Sio Paulino Burgos Sio Gregorio Miranda Emilio Rodríguez (Fatigas) José Lorenzo Teijeira

Hernán Novo Paradís Amador Giráldez Cabaleiro José Miranda Rodríguez D. Pedro Pueyo García (Director) Viriato Alvarez Bermúdez Prudencio Ramilo Tovar José Carrera Domínguez Félix Feijóo Ramón Villaverde (Seña) Salvador Sio Emilio R. Rodríguez Vicente Cabadiña (Sacos) Emilio Tcijeira Coto (Castelar) José Rodríguez Arcal (Vinagre) Intercalados na segunda fila Antonio Novo Alonso (Capellán) Ceferino García Muradas (Lombriga) Antonio Vázquez Palacios José Del Campo Mayo Antonio Villasuso Novo 3"plcmo Federico Martínez (Marchene) Marcelino Giráldez Cabaleiro (Pelele) Rogelio Areal Gil

Enriquc Domínguez Rey Leandro Diz Rey (Landrito) Enriquc Rodríguez (Cachamuiñas) Bcrnardo Giráldez Cabaleiro (Coliño) Edilberto Vieito García (Boticario) Leovigildo Peinador Manuel Domínguez Rey Antonio Troncoso Troncoso (Troncosiño) Ramón Boentc Sequeiros Antonio Pérez Giráldcz (Verísimo) Manuel Bugarín (Manoliño) 4" Plano MarcelinoPereiro Soto (Palmira) Joaquín R. Rodríguez Camilo Paz Martínez Laureano Cabaleiro Rodríguez Alfonso Pérez Cabaleiro (Floque) Delfín Vilariño Trelles Jcsús Pérez Cabaleiro (Pitoagudo) Manucl Areal Fernández (Laura) Genaro Tato Estévez Lino Domínguez Barros Fernando Areal (Muxixín) Angel Pérez (Pavona) Venancio Burgos José Boente Sequeiros

www.faximil.com

l'Plano sentados (de esquerda a dereita)

0 Porriño-Mos

Ano1911 ESCOLA DE D. MANUEL LEGAZPI MAZOY Na presente foto tomada no ano 1911, aparecen os alumnos de 6 a 12 anos rodeando ao mestre señor Manuel Legazpi Marzoy, a cargo entón dunha das escolas primarias do noso pobo.

Moitos deles, homes hoxe, forman parte da colectividade porriñesa neste país (Arxentina); outros co pasar dos anos foron desaparecendo da vida, a eles e ao que í'ora seu mestre, tributámoslles a nosa homenaxe fraterna nestas»liñas.

A pesar dos moitos anos transcurridos, no grupo poden recoñecerse a José Ferreira, Angel Pérez Romero, Ramón Fernández Miniño, Manuel Otero Saavedra (hoxe secretario da nosa sociedade), Victor Valcerde Mayo, Isaac Valverde Mayo, Jesús Rodríguez Rodríguez, Plácido Rodríguez Rodríguez, José Rodríguez Represas, Eladio Areal, Antonio Pintos Pereiro, José Pintos Pereiro, Antonio Baz, Albino Alonso, Vicente Pazos, Antonio Alonso, Tomás Pazo Represas, Francisco Rodríguez Pintos, Alfredo Rodríguez Pintos, Crisanto Piedras, Jesús Guimeráns, Casiano Lorenzo Pereiro, Demetrio Pérez Mayo.

Todos os nosos conveciños haberán de ver con simpatía esta vella fotografía que tan gratos e emocionados recordos despertará en cantos contemplarán nela os seus rostros da xa afastada nenez, travesa e retozona, que non volve máis...

(Publicado no Boletín de Hijos de Porriño, Arxentina)

A PAPELETA "Tiña cinco anos cando empecei a tentar á miña nai, á miña avoa e ao meu irmán para que me levasen á escola.

Un día, cansado de oír a negati va ás miñas pretensións, púxenme a chorar con todas as miñas forzas para que o meu irmánme levaseáescola,... miñanaidíxolleque así o fixera e que lle dixera a Don Manuel, o mestre, que me faltaban uns días para cumplir a idade, pero que, tan pronto a cumplira, ela mesma iría levarlle a papeleta...

A papeleta era un certificado que estendía o señor abade, no que constaba que o neno tiña cumplidos os seis anos, e que esixían os mestres aos pais das criaturas que ingresaban no colexio ...

Meu irmán levoume por fin á escola e presentoume a Don Manuel. Eu era miudiño e non representaba aínda os cinco anos que tiña ... e Don Manuel dixo: -Aínda che é ben pequecho o rapaz, hom. Certo é que debe ser cativo; pro non sei por que me parece que os seus seis anos andan aínda por aló polo doce ou polo trece.

Estabamos entón no ano 1910 e, segundo se expresaba Don Manuel, aínda me faltan dous ou tres ...

Meu irmán díxolle a Don Manuel todo o que a miña nai lle advertira, e este fungou novamente: -Bueno, bueno; o señor abade sabe moi ben o que fai e paréceme que non tomará os anos por días».

(Do libro "Manoliño" de Manuel Otero Saavedra)

www.faximil.com

Don Manucl Legazpi, tamén coñeciclo por "Soño" 011 "Don Munuel de lcis barba.s tr¡stes",posa cos seus alumnos ininhci fotografía de 1911.

Estufoto e o icxto que reproducimos foron publicados no Boletín de Hijos ck' Porriño, en Ar.xeiuimt.

0 Porriño-Mos

Xuño de 1913 ESCOLA DE DONA EUGENIA TOVAR De esqueda u dereita.

Primeiro plano (sentadas)

Nieves Domínguez Rey Lolita González

Vicenta Aldea María Puente

Terceiro plano Marcelina Mouriño Demetria Boente Jesusa Pérez Leirós María Alvarez Otero Josefa Pérez María Novo Africa Valverde Josefa Novo Florentina Miranda Mercedes Ramilo Visita González Fornos María Malvar Elena Tato Sagrario Areal Elena Avila Basilisa Avila Martina Lourido

Carto plano

María Pereiro

Segundo plano Requilinda Miranda Corona Rodríguez Rodríguez Concha González Fornos Nieves Rodríguez Rey María González Angeles Areal Teresa de la Cruz Elena Valverde LeonorTeijeira Corona Pérez Leirós

Carmen Domínguez Eugenia Cuerdo Elena Rivada Ramona Del Campo Josefa Miniño Apolonia Fernández Amelia Giráldez Josefa Rodríguez Represas

«Deixando aparte os libros e os programas ..., seguindo con paciencia o curso daquela mañá, que en pouco se diferenciaba de todas as demais clases, o método empregado por Don Manuel para inculcarnos as citadas materias» era: «Don Manuel daba por rematada o seu paseo catequista e declaraba que a lectura comezaba.

Os nenos que len nos Palucíes e Avendaños están ao cargo do mestre; os que len La Guía (manuscrito) e La Sexta, están baixo a responsabilidade dos alumnos máis adiantados; os de Lenguaje de los Niños dependen dos da quinta mesa e os do Catón e Carteles dos da cuarta».

7

www.faximil.com

O METODO DE ENSINO

Ano 1920 ESCQLA FERNANDEZ AREAL Señorita Irene Paz e Don Enrique

O RETRATO

Primeiro plano (de esquerda a dereita) (?), Adolfo Coto "Gitano", (?), (?), (?), Feuto, Suso da Gandarela, Juán Coto, Rafael de Pura, Antero de Pura, (?), (?).

Segundo plano (?), Joaquin Coto, EnriqueTroncoso (CuraPonteareas), (?), (?), Telmo Pereiro, Modesto , (?).

Terceiro plano. (?), (?), (?), Suso Pérez Leirós, (?), (?), (?), (?), (?), Pío Varela, (?).

Cuarto plano.

«A propiedade onde estaba a escola de Don Manuel pertencía a Don Rodrigo de Quirós, o coñecido magnate das hipotecas, e estaba situada ao lado da ermidade San Benito, facendo esquina na rúa de San Sebastián e a praciña do anterior santo. A escola ocupaba todo o local da pranta baixa con excepción dun corredor dividido por unha parede no que había unha escaleira para subir ao piso principal. O local tiña tres portas que daban á praciña de San Benito e dúas ventás á rúa de San Sebastián; ademais había unha porta que daba ao corredor e outra na parede traseira que comunicabacun patio onde estaba o retrete ...

Como a nosa escola non era graduada, no local alineábanse, de menor a maior, seis mesas de diferentes alturas tendentes a conservar a graduación das diferentes estaturas dos escolares. Estas mesas tiñan

Pepe da Malladoura, (?), Pepe da Bola, Manuel Antonio, Guillarei, Atilano Giráldez, (?), (?), Ferreiro, Dona Irene Paz.

Quinto plano.

D. Enrique, (?), (?), (?), (?), (?), Gutiérrez, Feliciano Teijeira, Sio de Petelos, Pepe Pérez Leirós.

8

www.faximil.com

0 Porriño-Mos

0 Porriño-Mos

pedernal e eslabón».

«Eran as cinco da tarde e fixo a entrada na aula ... un personaxe vello, moreno, delgado e con cara de linguado, decorada cuns longos mustachos, negros e afiados; que vestía sempre gardapolvo escuro e gorra de oficial, e que se chamaba Micaela. í\.o evWcai YYA escoVa. o se\\ox M\caeV<i fo'\se, de\e\\.o á mesa do mestre e fa\ou con quen soUcitava os seus servicios: Don Manuel impuxo a atención e ordenounos saír á praciña de San Bemto para retratamos ...

Con indescriptible algarabía saímos á praciña, saltando e berrando: ¡¡ Viva Micaela !!, ¡¡Viva Micaela !! A emoción era tan grande que ninguén podía facernos calar ...Soamente o retratista foi capaz de conseguilo ... poñendo no medio do grupo a un dos seus fillos para dicirnos que se non calabamos, collería a máquina e marcharía sen retratarnos...

O señorretratista tomou, entón, as disposicións ne-cesarias... e xuntou uns bancos que lle prestou un veciño ...

O grupo formouse gardando a mesma orde de categorías que rexía na aula ...Cando estabamos listos, apareceu Don Manuel que non quixo retratarse sen tapar a cabeza cun gorro de raso e cor violeta ...

Pasados oito días, Don Manuel recordounos que avisaramos aos nosos pais que os retratos custaban unha peseta con cincuenta céntimos, e que os interesados podían solicitalos na súa mesa».

(Do libro "Manoliño" cle Mamiel Otero Saavedra).

Ano 1930 ESCOLA DE ANTONIO FARTO 1" Plano. ('.'). (?), Anita (filhi do mestrej, D. Antonio co seu filloTonio, (?), QitisquUlas, ('!), ('.'), ("•')•

2"' pkmo. Rogelio Femández, (?), (?), (?), Vico, Miñocas.

Cornucho, Mcwolo Blunco, Pepe do Lugar, (?), Tilo de Casiano.

3"plano. (?), Augusto Suavedra, (?), Ccichelo Cundareki, (?), Telmo Pereiro, Toinás Valverde, Mttmiel do Sacristán, Pepe Blanco "o teso", ('•')•

9

www.faximil.com

caparidade para doce nenos cada unha; de maneira que cabían setenta e dous párvulos; todos eles ao cargo de Don Manuel. Ao fronte e sobre un entarimado duns Irintacentímetros, tíñamos a mesa-escritorio do mestre, dende onde podía controlar as múltiples actividades dos seus setenta e dous educandos.

Sobre a cabeceira do mestve había un vettato de AAíot\so XIII. e máis arriba, un crucifwo. A esquerda co\gaban. contra a parede, o mapa da Pem'nsula Ibérica, un planisferio e os hemisferios. Á dereita, como quedaba menos espacio, había un só cadro que expresaba os diversos sistemas de pesas e medidas. No outro recuncho penduraba un cadro con escenas da lexendaria historia de Santiago Apóstol... Distribuídos polo resto das paredes estaban os pizarróns e tamén uns carteis, dende onúmero un ao catorce, destinados a facer o papel de silabario ... Cada cartel tiña como complemento un punteiro de madeira, que lle servía aos alumnos que sabían ler para indicarlle as letras aos que aprendían e taménparadarllesnacacholacandoocríanconveniente, xa por non saber a lección xa para que lles entregaran ostrompos, as estampas, os botóns ou as canicas ...

Sobre a mesa-escritorio de Don Manuel había dous mapamundis: un destinado á ensinanza da xeografía e hidroloxía, e o outro á astronomía; un portaplumas e dúas pilas de libros. Había tamén unha caixiña de madeira con varios compartimentos que contiñan pitillos, cabichas e o encendedor composto de isca,

() Pomño-Mox

Ano 1942 ESCOLA DE DONA AMPARO

ENRIBA. /"plano. Elcna Yubero. Doradc "Piollo". 2"plunn. RosaCarbalIo. Clotiklc Lcboso. Vloncha "dePilo', Rosario Louzán. Carmiña "de Trcs". Mila dc la Cruz ("dc Baldomcro"). 3"plano. Pura "Cacharela". Mucha'dt Xoana", LucaCordahEsperanza "dcDanicl" ("deMariano"). Bcrta Almcida. Fita "deCocheiro".-/"/;/í/>w. Enn "panadeira", Amalia "dc Trcs", Carmiña Argibay. Maruxa "de Chafarote", Dona Amparo.

10

www.faximil.com

Ano 1949 ESCOLA DE DONA OBDULIA

0 Porriño-Mos

Ano 1957 ESCOLA DE RAMIRO LEGAZPI

O MEU MESTRE, DON BERNARDO

Primeiro plano, cle esquerda a dereita.

Mari Ángeles, Fonsito, Toñito Estévez, Nito Sobrino, Quique Sobrino, José Antonio "Cachelo", Mon Gómez, Ángel González, Julito "Cueva", e Rosita.

Terceiro plano.

Filito, Saro Baladrón, Chiño Leal, Sesé Cabaleiro, José Manuel Francés, Ángel Carrera, Sano Rodríguez, Mari Carmen "Ferreira".

Cuarto plano.

Pancho, Jandro Teijeira, Dito Candeán, Suso Cans, J. José Barbosa, Luisiño de Agustín.

Como máis vivamente o recordo é paseando no recreo, nunhaposturamoiclásicanel:coassúasmansenlazadas atrás e os seus dedos pulgares xirando un ao redor do outro. En moitas ocasións tentei copiar esa postura e ese movemento de dedos, pero resultábame tremendamente difícil. No seu paseo acompañábano case sempre os tamén profesores Don Antonio Farto Bravo e Don Tomás Quintana Pombo.

Don Bernardo Alvarez Arias, o meu mestre, nacera en Viñales, un pequeno pobo da provincia de León, o día 7demarzode 1897.

Cursou estudios de Mestre de Primeira Enseñanza, na Escola Normal de Mestres de León, onde obtivo o título no ano 1920.

A súa primeira Escola (1921 a 1923) foi no barrio de Vega, do Concello de Noceda del Bierzo (León): logo (1923-1924) tivo a Escola de Cobrana, do Concello de Congosto (León); e máis tarde (1924-1926) estivo en Veranes, no Concello de Gijón. Por último exerceu na 11

LIBROSDE LECTURA E ÚTILES DE CAUGRAFÍA. l;i mcsa: Cartcis c pi/arras para f'accr gurabatos.

2° mesa: Catón c planas dc cxcrcicios caligráricos.

3" niesa: Lenguaje dc los Niños.

La Scxta c planas.

4" mesa: Mañá. Guía.

Tardc. Teix'cr Avcndaño c planas.

5" mcsa: Mañá. Primerc Segundo Palucíc.Tarde.

Cuarlo Avendaño c planas.

6a mcsa: Mañá. Tcrcer Palucíe. Tardc. Quinto Avcndaño c planas.

www.faximil.com

Suso (primo de Luisiño), Pepe de Agustín, Enriquito, Mon dos Meniños, Manolito "Ferreira", Don Ramiro Legazpi Valín, Ramón, Darito, Tono Cabaleiro, Lís de Agustín, Juan Pazos.

Segundo plano.

'Por Joaquín Diz Tato

HORARIO DE MATE; RÍAS PARA MEMORIZAR. Luns Mañá, Xeografía.

Tarde. Catecismo.

Martes: Mañá, Aritmética.

Tardc, Gramática.

Mércores: Mañá, Historia de España. Tarde, Xeomelría.

Xoves: Mañá, Urbanidade e CorteMa (as máis das veces. Aritmética. Tarde, Casteilano. íVenrcs: Mañá, Xoografía.

Tarde, Catecismo.

Sábado: Mañá, Ciencias Naturais. Tarde, Historia Sagrada.

Ano 1958 ESCOLA DA SEÑORITA ÁNGELES RODRÍGUEZ ARES

Escola de Herrerías, do Concello de Vega de Valcarce (León) dende 1927 a 1930. Nesta última tivo a "avanzada idea", para aquel entón, de adquirir un proxector para ver películas educativas...

En 1930 casou con Dona Amparo Cepedano Prada, tamén mestra, e, facendo uso do extinguido dereito de consortes, ambolos dous solicitaron plaza no Porriño, onde tomaron posesión en setembro de 1931.

Durante varios anos deu clases particulares no seu domicilio, e alternou a súa profesión coa de contable nas oficinas que a firma "Pérez Leirós" posuía narúa Antonio Palacios, xunto co seu bo amigo Don Modesto Giráldez Ramírez.

O día 4 de decembro de 1956, sendo directora das Escolas Graduadas de Nenas, faleceu a súa esposaque foi enterrada no Cemiterio desta vila, nun nicho propiedade da familia Pérez Leirós. O enterro resultou moi emotivo, pois acudiron os nenos e nenas das Escolas de todas as parroquias, portando infinidadede ramos e coroas...

Don Bernardo, o meu mestre, anque aparentaba certa seriedade, no fondo era todo humanidade e ría de moi boa gana coas nosas travesuras. Ao rir, todo o seu voluminoso corpo estremecíase e soltaba unha gargallada que contaxiaba aos seus alumnos...

Primeiro plano, de esquerda a dereita.

Inés Álvarez, Gerardo Burgos, Nano Domínguez, Tino (Neto de Agustín), Augustito, Suso Lorenzo, (?), Adolfo Del Campo, Mari Santos, Merce Rivas, Tere.

Segundo plano.

Marinita Del Campo, Estrellita, Olga García, Chus Álvarez, Queta, Chus, Palmi Penín, Berto Santos, Paco Quintas, (?), Marisé Santos, M. Rita Sobral.

Terceiro plano.

Antonio, Toya, Pepita Lores, Ana Sanmartín, Dona Ángeles Rodríguez, (?), Mari Trini, Josefa, Jesús Ramilo.

Cuarto plano.

Manuel Serrano, Margarita, Tere, Mari, Aurora, Mari, Rosa Mari, Palmi, Chola, Tomás Serrano.

12

www.faximil.com

0 Porriño-Mos

O Porrino-Mos

porriñés Camilo Paz Valverde; e despois tivemos un almorzo de confraternidade no Círculo Recreativo Cultural, onde se lle entregaron varias placas conmemorati vas: unha dos seus ex-alumnos, outra do Concello e outra de "Pérez Leirós".

Don Bernardo, o meu mestre, faleceu en Ponferrada o día 13 de agosto de 1984 e no seu sepelio, como póstuma homenaxe de profunda gratitude, estiveron presentes algúns dos seus ex-alumnos do Porriño. Os seus restos mortais, xunto cos da súa dona que foran trasladados o día 30 de agosto de 1979, descansan no panteón familiar do cemiterio de Ponferrada.

O fundador do Opus Deis, Don José María Escrivá, no seu libro "Camino", di: "Que a túa vida non sexa unha vida estéril. Sé util. Deixa pouso."

Don Bernardo, o meu mestre, foi útil.

Don Bernardo, o meu mestre, deixou pouso.

A súa grande humanidade, a súa hombría de ben, o seu recordo e, de xeito especial, os seus trinta anos adicados en alma e corpo a impartir ensinanza á xuventude porriñesa, é o puoso que deixou Don Bernardo Álvarez Arias, meu mestre. * (As opinións emitidas en O TranVía son responsabilidade dos fírmantes e non sempre son compartidas pola Redacríón) 13

Ano 1959 (aprox.)

ESCOLAS GRADUADAS

www.faximil.com

¡Que carencia de medios tiña Don Bernardo, o meu mestre, para impartir as súas clases!. Todo o material didáctico de que dispoñía eran uns mapas colgados na parede, un encerado, unhas tizas e aquela temible regra queestabamos desexando que se rompese... Pero esta fallade medios suplíaa con cariño e entrega cara nós e loitaba tenazmente pola nosa educación, pola nosa formación para o día de mañán.

Recordo aquela vez que apareceu na nosa aula o primeiro globo terráqueo. Non paramos de darlle voltas nin un só momento. Don Bernardo estaba ufano, sinalándonos coa punta do lapis un lugar un tanto imaxinario cara o Norte de España: Viñales, onde el tiñanacido...

Xubilouse o día 3 de Outubro de 1960, e os seus exalumnos tributámoslle unha cariñosa homenaxe.

Fixémoslle entrega dun pergamiño realizado polo seu antigo alumno José Luís Palacín Pereiro, un tocadiscos e unha colección de discos de música clásica que, segundo confesou o seu fillo Faustino, aínda conservan nacasa.

En maio de 1970, e con moti vo dos seus cincuenta anos como mestre, rendeuselle unha grande homenaxe.

Celebrouse unha misa solemne na Igrexa Parroquial que foi oficiada polo seu antigo alumno e sacerdote

0 Porriño-Mos

AS ORGANIZACIONS DE SOLIDARIEDADE INTERNACIONAL

IMCIATIVAS

Noano 1972, a O.N.U. aprobou unha resolución recomendando óspaises desenvolvidos destinaro 0,7% áo seu Producto Interior Bruto ós paises chamados do Terceíro Mundo.

"Por Raúl Francés

n Europa só os países escandinavos e Holanda alcanzan ou superan esta cifra. Os demais están por embaixo. O Goberno español adica un 0,23 % e aínda unha parte destes "fondos de axuda" foi destinado en varias ocasións a créditos que serviron para comprar armamento que o mesmo goberno vendeu.

No pasado mes chamou a atención dos medios de comunicación a folga de fame que durante trinta días manti veron xentes ligadas ós movementos pacifistas, cristiáns, de dereitos humanos, organizacións non gubgrnamentais, etc. Estas xentes só abandonaron a súa actitude cando o goberno consentiu en se reunir con eles e negociar melloras na axuda ó terceiro mundo.

A guerra que se está a desenvolver na antiga Iugoslavia, a situación de bloqueo a Cuba, etc, está tamén a propiciar que diversas organizacións civís comprometan os seus esforzos para facer chegar ás cidades sitiadas e ós civís que están en situacións moi precarias de subsistencia, a axuda material .que precisan.

Tamén organizacións pacifistas fan esforzos diante das instancias públicas intemacionais para que traten de pór fin a esta

situación bélica.

Estes días temos asistido a unha recollida de roupa de abrigo, mantas e aceite, para un envío a Bosnia auspiciado por Médicos sen Fronteiras e coordinado na provincia de Pontevedra por Antena Louro e Protección Civil do Porriño.

Nesta campaña, na que participaron diversos colexios da comarca, distintas asociacións e persoas a título individual, puidemos palpar directamente que a pesar de que nos medios de comunicación se fala continuamente de actitudes racistas, grupos neonazis, violencia, etc, a maior parte da cidadanía apoia os xestos de solidariedade coas xentes máis necesitadas.

No Concello do Porriño, un dos grupos da oposición, o B.N.G., ten apresentado unha proposta para que tamén O Porriño aporte o 0,7% do seu presuposto para estes fins. O compromiso da Alcaldía foi atender esta petición no vindeiro ano.

Agardemos que non sexa papel mollado porque mentras no noso mundo o consumismo invade a vida privadadasconciencias,noterceiro mundo estase a morrer de fame e necesidade. Tres cuartas partes da poboación mundial vive en condicións de miseria.

Dende O TranVía facemos 14

unha chamada de apoio a lectorese lectoras a que abran a súa sensibilidade a esta problemática. Recordade que para colaborar podédesvos pór en contacto coas organizacións non gubernamentais existen-tes ("Entrepobos", apartado 1641, Vigo; "Axuda en acción"; "Médicos sen Fronteiras"; etc.). ¡Ánimo!

A.C.E.E.S.C.A. ^nunciamos a saída dun número especial da revista PASENIÑO que edita esta asociación coa axuda de Caixavigo.

Nas súas páxinas aparecerán artículos relacionados coas actividades da asociación: alumnos, monitores e socios.

Especial atención recibe a construcción do novo centro que ACEESC A espera ter preparado (na parte das aulas) para o vindeiro curso. Ademais dos planos do edificiosenospresentainformación sobre a financiación da obra que terá un coste de 174millónsdosque a Xunta e a ONCE, a partes iguais, aportaron 133. A asociación necesita, pois, 42 millóns de pesetas para dotar á nosa comarca dun centro modelo para atender aos máis necesitados.

www.faximil.com

E

0 Porriño-Mos

LIBROS

Deserto vermello, marea negra 'Por D'tego Xiráldez

áme igual". «momentos para todo», d i c i m o s . si, os nosos ombreiros encóllense e soportan as cotiás preguntas coma alguén que observa sen observación.

Nonéatúamenteaqueescoita,nin sequera o teu corazón, ausente, o fai, sinxelamente móstrase aí o teu Corpo. f Son estas rcspostas tan familiares as que adoitamos pronunciar, cremosque son máis ca suficientcs e eludimos todo tipo de explicacións. Eu procuro non fuxir das palabras, nin ignora-lo seu contido.

A linguaxe «nos concierne» a todos, ante el sumos só aprendices e seguirémolocertamente.sendornentres existan mentes prodkiosas que nos mostren a maxia quc nos rodea.

Amo as letras, as palabras, os conceptos, ¿como non l'acelo? ¿como nonamaraaquclas que nosdotaron de coñecementos e nos dotarán, quizais, máis,...?

Demostro asi a miña admiración polos libros e por todos aqueles que disfrutan do pracer da escritura e asimilan todo o que len.

Sinto envexa das persoas que saben

como expresa-los seus pensamentos e non admiten que un sinfín de ideas peiturben o seu quefacer.

Algunha vez. como xa a cotío me acontece, cando levanto a cabeza dos libros sinto que se me escapan as ideas, que non alcanzo a difrutar dobremente do instante de ler e de contar. logo, o que les.

A eles dcbolles gran partc dos meiis coñecementos, ensínannos, cdúcannos. fannos partícipes de logros, marabillas que, sospeitabamos. xa exLstían. Si. os líbros abríronnos novas esperan/.as c lcvarannos a estrelas descoñecidas.

Quizaís un día amaneza na miña mentc c as miñas mans, o meu corpo, as miñas veas ardentes conscrven o encanto dunha boa escritura.

Sci ,con ccilcza, que cse amcnccr se prcsenta próximo se busco e me enriquezo pordeníroe por íóra, lendo.

E así, con só a inina mente e uns poucos pensamentos ó uso. recordo o que alguén dixo unha vez: "Hai en vos scrcs tan prodixiosos que me doe, cunha dor inexpresable que se perdan". Non vos perdades todos.

'eserto vermello, \ dono do fogo constante eno nas areas secas que te anegan, somente admiro a túa soedade, * irremediable chama * que derrete a miña pel espallándoa polo coiro que te cobre, ;nto demencial que a túa mente crea tódalas noites de lúa mentireira oes o grito decadente da luz de prata.

Rachas a túa imaxe créndote o máis débil ,f esquecendo que alguén espera sumido no seu letargo, xubilación repentina que carrexa teu corpo, ocaso infinito o que persegues, sentencia o que atopas.

Marea negra, onda salvaxe, animado a percibir o medo eterno rozas e divagas entre rosas negras empapadas en licores ocultos, enorgullecéndote de sentir esa forza superior, forzas a chaga acostumando a estar cerca do inexplicable abismo.

Nauf ragas entre diferentes perf umes, concibeslentamenteoteufinalcativo, xemido indócil o que sae da túa seca garganta e rompendo a barreira da túa existencia axitas o cóctel coas cores da túa morte.

15

www.faximil.com

"D

0 Porriño-Mos

Desmentímos a instaíación dun Parque Xurásico Biotecnóloxico na rúa Antonio Palacios. *Por Colectivo 28 de Nadal

índa que a nova foi celosamente gardada, por causas que máis adiante explicaremos, a redacción da revista O TRANVIA tivo oportunidade de contrastar o achádego de restos fósiles dunha novaespecie de dinosaurio na Lagoa das Gándaras de Budiño.

Unha expedición pertencente ó Museo das Ciencias de Madrid desprazouse, no mes de novembro, a O Porriño e, co maior sixilo, realizou investigacións e tomou mostras das restos fósiles atopados por un grupo de arqueólogos, que aparecen na foto que adxuntamos, nunha das barreiras das Gándaras de Budiño.

Fontas achegadas ó suceso, que prefiren manterse no anonimato, confirmaron que os restos corresponden, con toda probabilidade, ó período Mesozónico e datan de, aproximadamente, 75 millóns de anos antes da nosa era.

Confírmase pois como un dos máis grandes descobrementos arqueolóxicos producidos en Galicia, onde todavía non tiñan aparecido ningún resto destes míticos animales que poboaron a Terra dende hai 250 millóns de anos a súa desaparición segue a constituír un misterio.

O alcance da nova afectaría dun xeito definitivo á industrialización da nosa vila xa que, como puidemos confirmar, a Consellería de Cultura e Patrimonio da Xunta de Galicia pensa declarar zona protexida todo o término parroquial de Budiño, o que afectaría directamente á explotación das canteiras e mais ó polígono industrial na súa totalidade.

A orde de paralización das actividadesindustriaisestáxaconfeccionada e somentes está pendente da aprobación polo Consello da Xunta.

Nunha reunión urxente, celebrada nun coñecido restaurante da nosa vila, o alcalde, Sr. Barros, unha representación de canteiros e o delegado da Zona Franca de Vigo, que ben de adquirir terreos na antiga Granxa do Louro, decidiron presentar un inmediato Recurso de Amparo no Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, no mesmo momento de que a orde se faga efectiva. Puidemos saber tamén que un coñecido bufete de avogados de Madrid está a estudiar os pasos a seguir para evitar a declaración de 16

Damián Tedi Luviano, do Departamento de Paleontoloxía da Universidade de Barcelona: "A escaseza de restos do periodo Mesozónico nesta zona fai que a importancia dos restos de Budiño sexa enorme. A nosa impresión, despois dun primeiro contacto coas mostras, é que o "Barrosaurio" era probablemente un predador de gran tamaño, xa que hai un fragmento de mandibula que revela a súa alimentación carnívora, e os outros restos definitorios pertencen ó aparato locomotor.

Seguramente, o saurio desenvolvía unha velocidade superior ós 80 quilometros hora, a cal lle permitía dar alcance a presas áxiles e veloces.

De feito, os restos atopados son de varias especies, feito que coincide coa suposición de predación, suxerida por Max Well Smart, pois o nicho ecolóxico ten a amplitude que require un gran predador.

MaxWell Smart, da Universidadede Brighton. Especialista en Dinosaurios predadores: "Temos poucos datos, e preferiría falar dos achádegos de Budiño cando a investigación estea máis avanzada. De tódolos xeitos, as informacións que me enviaron os colegas españois permiten facer a hipótese de que os restos pertenecen ó "Barrosaurios Adiposus", un animal da talla do "Tiranosaurios Rex", pero cunha poboación moito menor.

Pero o máis importante, dende o noso punto de vista, é que o xacemento ten que ser, por forza, moito máis amplo do que semella, e que a investigación debería abarcar todo o territorio de caza dun exemplar de "B. Adiposus", que, segundo as miñas investigacións nos xacementos de Parrilla (Chile), pode estar entre 20 e 40 quilómetros cadrados ".

www.faximil.com

RESTOS DE DINOSAURIOS EN BUDIÑO

0 Porriño-Mos

OS POBOS E AS FRONTEIRAS Sé forte coma min e non deixes aumentarsobre tí a caravana de soños pisoteados.

'Por Tati Moyano

Nracín entre saúcos e mimbrais, a unha gran altura, sobre o nivel do mar. Aínda que os nieus primeiros pasos transcorreron en terras lucenses aquí estou; e forte coma un carballo e espero que sexa por moito tempo. Dende o meu nacemento fun coñecendo terras distintas pero para min todas son unha; agora din que sirvo de fronteira natural, eu non o aseguraría, pois terra só hai unha e as fronteiras son simples imposicións que fan os homes. Se te pos a soñar como eu o fago, soñando cun mundo novo, no que todos sexamos iguais, ese termo antes mencionado non existiría, a terra estaría baleira e ti terías que dar o primeiro paso cara a liberdade xa que onde esta alberga non atopas nin fronteiras nin distincións. Sé forte coma min e non deixes aumentar sobre ti a caravana de soños pisoteados. Din que de ilusións se vive pero eu espero que algun día sexa máis importante ca unha fronteira, porque en realidade, ¿que é iso?, uns sinxelos metros que nos separan uns dos outros. Tamén din que son un soñador, ó mellor é verdade, sen embargo nace en min esa esperanza de que cedo, moi cedo, eu e moitos coma min volveremos se-los de antes, sen manipulacións, divisións on reparticións de terras innecesarias.

Entre meandros e enriquecéndome das augas de multitude de 17

arroios espero durmindo a niiña ilusión, na que apareet? un mundo sen fronteiras, onde eu sexa un máis, como Manoliño ou Xoan.

Teño un gran amigo, el pensa coma min, quizais está igual de tolo pero os dous xuntos formamos un bo equipo. Xuntámonos nos Peares, na provincia de Ourense e alífalamos longo e tendido sobre o noso tema favorito; algúns din que el leva a auga e eu a fama pero nós non o cremos así, simplemente somos bos amigos e gracias a el, fágome máis caudaloso.

Xa sabes,anímate e loita polos teus ideais, eu dende aquí loito polos meus. E xa verás como algún día me farás unha visita co meu propósito cumprido. Aquela fronteira con belos e apretados meandros que serven de separación natural entre Galicia e Portugal seguirá sendo bela, cada día máis pero xa non a recoñece-rás como tal, senón que só me poderás ver adornado con piñeiros e loureiros coma sempre, cos meus, miñas cousas; pero feliz desta vez, radiante de alegría, cunha forza torrencial máis grande que nunca. Agora terei outros alcumes pero non me chamarán fronteira, tal vez me chamen feiticeiro pola lenda que en min se esconde, ouríogrande, poisdunxeitoou doutro, eu son eu, un río, o Miño como me din algúns ou «meu rapaciño» como me di o meu amigo Sil.

www.faximil.com

zona protexida que levaría á f'in da industrialización nas Gándaras.

0 presidente da Xunta de Montes en Man Común de Budiño, Sr. Besada, fixo chegar á nosa revista o crecente malestar dos comuneiros por non ter sido convocados a esta reunión eaproveitouparamanterse á marxe do que nela se decidiu. "A construcción dun parque arqueolóxico na nosa parroquia controladopolosveciñospoderíaxerarmáis beneficios e emprego que o que agora temos" -manifestou.

No Concello non quixeron confirmarnindesmentiranoticiaemesmo foi expulsado con certa violencia o noso corresponsal.

En canto ó achádego, propiamente dito, podemos indicar que as pezas óseas atopadas dan a entender que se trata dunha nova subcspecie de "Titanosaurio". Os restos do cranio, da caixa torácica e das extremidades inferiores, non son exactamente coincidentes cos atopados ata o de agora noutros xacementos. polo que os investigadores decidiron datar cun novo nome ós mesmos.

Aproveitando a coincidencia de ser atopadas as primeiras mostras nas barreiras das Gándaras, decidiunos adenominalo "Barrosaurio".

Resulta tamén curioso, para os que non somos especialistas. a afirmación de que os restos se atopan protexidos na fina lama do que foi en tempos o leito dun lago de auga doce de ambiente subtropical ou tropical, e que aparecen rodeados de fósiles de peixes, tartarugas, lagartos, crocodrilos e salamandras.

Isto indica que, hai 75 millóns de anos. o clima na Comarca da Louriña tería máis que ver co das Antillas que co que agora temos.

Dende as páxinas do TRANVIA facemos un chamamento á cidadanía para que non se malogre esta importante parte do noso patrimonio cultural en favor dun desenvolvemento industrial dubidoso e que se pode afundir en calquera momento.

www.faximil.com

0 Porriño-Mos

PETELOS A Asociación de Veciños expón as súas reivindicacións pola Autovía.

13. Rectificación das escaleiras do túnel de Balteiro, debido a que baixan no medio da beirarrúa.

14. Colocación de sinais de tráfico onde sexan necesarios.

15. Entrada a Petelos desde a Autovía vindo de Vigo; xa que para acceder ó Concello ou á Igrexa hai que entrar en Tameiga.

16. Pago de terreos expropiados.

17. Paso elevado á altura do Concello.

TAMEIGA Exposición de cerámica en "As Pedriñas" polo Taller Ocupacional.

PARROQÜIAS

MO S S OUI

1. Permiso de obra ós lados das vías de servicio sen necesidade de deixar retiro.

2. Vías de servicio desde o Hostal "Los Molinos" ata o túnel de Balteiro e desde o Concello ata Tameiga.

3. Reposición das marquesinas.

4. Iluminación de vías de servicio e dos cruces.

5. Colocación de tuberías ata o río; porque a auga que procede da Autovía inunda as vías de servicio e as veigas.

6. Restauración das beirarrúas.

7. Acceso ás novas vivendas de protección oficial de "Os Pazos".

8. Corrección da curva do Hostal "Los Molinos" a causa da enorme cantidade de accidentes que nela se producen.

9. Acceso ó torreiro da Igrexa de Petelos desde o túnel e vía de servicio cambiando o actual.

10. Restitución do camiño que ía desde a ponte do río Perral á parada doautobús nos "Molinos".

11. Colocación e corrección de carteis informativos.

12. Reposición da presa de regadío de Balteiro.

A

LOUREDO Ballesta entre a espada e a parede.

A

decisión tomada no pleno do vinte de decembro da Mancomunidade de Vigo sobre a instalación dunha Planta de Reciclado de Lixo no municipio de Mos está a crear un crecente clima de desacordo entre o vecindario de Louredo, xa que esta sería a parroquia agraciada co "gordo" deste Nadal mancomunado.

Hai rumores de que a sociedade Sogama con participación do 51% da Xunta de Galicia e o resto de Fenosa, xa ten feita unha opción de compra sobre uns terreos duns 85.000 metros cadrados na citada parroquia.

O vecindario creou unha comisión para impedir a construcción desta planta de empacado, selección e reciclado de lixo en Louredo.

Por outra banda, os grupos da oposición municipal (P.S.O.E., C.D.S. e Plataforma Veciñal pensaban presentar unha moción no pleno do 29 de decembro para que se tome a decisión de non conceder licencia algunha en territorio do Concello de Mos. 19

exposiciónde cerámica realizada no C.R.C. "As Pedriñas" serve de presentación pública do labor desenvolvido polo Taller Ocupacional dos servicios de Saúde Mental. O Taller funciona desde hai un ano, ubicado no Centro de Promoción de emprego en Puxeiros e depende dos Servicios de saúde Mental da Deputación pontevedresa. Este proxecto vai dirixido a pacientes con tratamento psiquiátrico e entre os diversos obxectivos que pretende están: -Capacitación para as técnicas manuais.

-Mellorar as relacións interper-soais do paciente.

-Capacidade para ser productivo, realizarse socialmente e acadar maior independencia económica.

-Socialización e habilidades persoais con respecto á organización da propia existencia.

-Procurar que os intereses e sentimentos sociais poidan ser estimulados, onde a participación en grupo, conduza a un sentimento de pertenza e onde a comprensión obtida poida ser posta a proba nas interaccións do paciente cos seus iguais.

-Aprendizaxe de técnicas de elaboración de productos susceptibles de comercialización.

Os Servicios de Saúde Mental indican que moitos destes obxectivos xa foron cumpridos e agradecen a colaboración de diferentes institucións que respaldan o proxecto.

www.faximil.com

|Asociación de Veciños de Petelos na Asemblea Xeral Ordinaria celebrada o día 14 de novembro tratou, entre outros asuntos, no seu punto VII da Orde dodía "Os problemas da Autovía", expondo as seguintes reivindicacións:

'i—r

i " r " I^T!

0 Porriño-Mos H '

PERSOAL.

A Tira POLITICA

Cousas 'Por Francisco Quintas/Raúl Francés

CUESTION DE PELOTAS. Preguntado en comisión o señor Alcalde sobre o día de inaguración da Casa da Cultura, este contesta textualmente: "Ábrese ese día porque a Fraga lle sae dos c...".

Resposta moi culta e moi fina.

Xa sabemos porque os do P.P. contratan a dedo tanta xente do seu partido.

Non se trata máis que de intentar que o Concello estea cheo de Persoal Popular (P.P.)Así houbo un que nas eleccións era Delegado Gubernativo, Apoderado e Interventor do P.P.. Algo así como Persoal Pluriempregado (P.P.).

TELEVISOR. Anunciamos nesta sección que os veciños e veciñas que esperaban horas interminables na cola para falarcon Barros entretíñanse vendo o " Príncipe de Bel Air" no televisor da sala de plenos.

Como lle pareceu que os da cola así non sufrían, Barros suprimiu a tele.

Din que a partir de xaneiro amenizará Berbel a cola coas televisivas aventuras de " Bérbeligil".

TELE

PORRINO 'Por Verónica Fajanjasto

¡¡¡FIRMES!!! ¡¡¡EIN!!!

NO TH RIAS QLH ES PEOR

UN BO CHUPE. ARTISTAS.

PALESTINA. Oconcelleirodo Bloquedo Porriño, Quico Paz Antón, sorprendeu a propios e extraños cando, falando da venta do patrimonio territorial por parte do Concello do Porriño, citou a célebre consigna do conflicto palestino de " Paz por Territorios" e pediu que se nos cedíamos territorios para industrias pediramos a cambio servicios sanitarios, educativos,etc.

A Chinchín púxoselle cara de Arafat.

Cando xa estaba montada a primeira exposición da Casa da Cultura, apareceron Berbel e Barros cunhas fotos aereas de O Porriño para que llas colocaran entre os cadros., porque segundo eles a exposición quedaba moi vacía..

O encargado da exposición púxose branco coma cera. ¡Vaia par de artistas!

CONFLICTO BÉLICO Para expulsar da Sala de Plenos a dous pacíficos cidadáns que ousabansorrireaplaudiraactuación da oposición, o alcalde Barros pedíu reforzos da policía municipal.

Recordounos ó fascista Millán Astray e o seu berro: "¡A mi la Legión!".

:,\i TI DE QUHN VES SENDO?

OBXECTOS PERDIDOS ¿Onde está o "jarrafón"?

20

www.faximil.com

Pola venda dun piso (terreos da Granxa do Louro) , o propietario (Concello de O Porriño), cobra 350 millóns de pesetas e o inquilino (Familia Fernández) 1.000 millóns aproximadamente.

Conclusión: Ou ben os inquilinos eran uns linces ou ben os propietarios uns pardillos.

0 Porrifto-Mos

¿0 PORRINO, UN CONCELLO CONSERVADOR OU PROGRESISTA? Unha anáíise do comportamento electoral dos pomñeses nos últimos anos.

'Por Manuel Besada

sen que lle afecte o tipo de confrontación.

O P.S.O.E. diferencia as eleccións xerais, das autonómicas e municipais. Nestas últimas, o promedio de votos está en torno ós 1.300 votos, baixando lixeiramente nas municipais.

O B.N.G. tamén diferencia as xerais das autonómicas e municipais. Nestas últimas eleccións, está experimentando unha subida continuada desde os 500 votos, que era o nivel medio das confrontacións anteriores ó ano 1987, ata alcanzar os 1.250 votos nas últimas eleccións autonómicas.

Como conclusión global, o P.P. e o P.S.O.E. están estabilizados entorno ós 4.700 e 1.300 votos, res-

Porriño TorneirosPontellas

1987 Municipais 1991

PP

PSOE BNG PP

Municipais PSOE

BNG 1993 Xerais

PP PSOE BNG

1202

729 177 1124

583 465 1226 1069

220

Budiño

pectivamente, e o B.N.G. encontinua ascensión e case parello ó P.S.O.E. nas últimas autonómicas.

Baixando no detalle, a dereita case dobra en votos á suma da esquerda, esta representada polo P.S.O.E. e mailo B.N.G. As asignaturas pendentes da esquerda no Porriño, están nas parroquias de Pontellas, Mosende, Chenlo e, en raenor medida, Atios.

Pola contra, as opcións máis progresista do concello, están en Porriñocentro, BudiñoeTomeiros.

Esta última conclusión está no consonancia cos resultados da últimas confrontacións democráticas dos anos trinta, nas que O Porriño e Budiño eran parroquias claramente de esquerdas.

Atios Mosende

Chenlo

Cans

TOTAL

907 280 74

537 18 25

546 128 200

594 123 35

474 15 10

272 11 7

195 61 4

4727 1365

864 224 146

529 40 20

599 152 123

670 157 84

469 8 27

260 4 26

219 29

4734 1197

24

915

800 547 139

486 103 25

508 503 104

621 376 53

405 106 12

234 60 14

197 107 12

4477 2871

532

579

1993 PP 1264 874 478 527 685 439 253 196 4716 lutonómicasPSOE 591 269 62 241 164 35 33 51 1446 BNG 532 274 42 178 108 35 33 40 1242 Resultados por parroquias das últimas elección celebradas. Faltan os datos das xerais e autonómicas do ano 1989

21

www.faximil.com

|s resultados das últimas eleccións autonómicas do pasado mes de outubro, no concello do Porriño, en comparación cos anteriores comicios celebrados, amosan unha tendencia á estabilización do número de votantes do Partido Popular e do Partido Socialista, e un ascenso continuado do Bloque Nacionalista Galego.

Esta primeira análise simple, pode ser a conclusión despois de introducir algunhas correccións derivadas do tipo de confrontación; xerais, autonómicas ou municipais.

En efecto, a partir das municipais de 1987, o PP estabilizouse entorno ós 4.700 votos, queparece ser o seu teito máximo,

0 Porriño-Mos

PLANTARAS ARBORES DE NADAL ECOLOXIA

Novedosa e interesante iniciativa ecolóxica da recentemente constituida Comunidade de Montes de Santa María do Pomño.

'Por Miguel Montenegro e Rubén Loureiro

Xunta Xestora da Comunidade de Montes de Santa María do Porriño, comunica a tódolos veciños interesados, que unha vez rematadas as festas do Nadal e co fin de aproveita-las árbores que nestas datas adornan as nosas casas, vai levar a cabo a organización da plantación das mesmas no Monte da Risca.

Preténdese con isto, non só evita-la morte inútil de centos de árbores xoves de gran valor ornamental, que doutra maneira ramatarían no lixo, senón ademais mellora-la paisaxe do noso monte, preservalos valores ecolóxicos e culturais, e promove-lo uso social do monte con fins educativos, de lecer e expansión.

Por iso anuncian que é necesario conservar as árbores nas casas, nas mellores condicións posibles, (polos en macetas con terra ou area, afastados da calefacción, perto dunha fonte de luz natural, regalos de cando en vez, pulverizar con auga as ramas e follas para mantelos con certo grao de humidade) de maneira que cheguen ó monte sans e fortes.

A plantación realizarase co debido consello da Xunta Xestora da Comunidade de Montes nunha zona adecuada, de maneira que poida servir tamén para restaura-la área do monte onde o sistema estea máis estragado.

Ademais de recordar aos veciños que non esquezan o sacho e o bocata convocan a tódolos interesados para o día 8 de xaneiro a partires das 10 da mañá no Monte da Risca.

O eslogan é "Non deixes que morra, plántao."

OS OUTROS HABITANTES "Por Rubén Loureiro

CHARNECO (Anas crecca) DESCRICION: É o máis pequeno dos parrulos nadadores con 35 cm.

O macho ten a cabeza arrubiada cunha banda ocular verde; o papo apencado; lombo e costas cincentos; ventre branco; pousado mostra notoria lista alar 22

branca; espellete verde e negro; infracobertoras caudais cunha rechamante mancha amarela ocrácea. A femia que é parda apencada co ventre claro e patas e peteiro cincentos.

VÓO:

Amósase como un parrulo estremadamente rápido e áxil con movementos continuos das ás; no que se aprecia dobre risca alar. É moi voadora podendo recorrer mil quilóme-tros en tres días.

HABITAT: Pódela ver sobre todo no inverno nas rías, marismas, esteiros, encoros e lagoas.

DISTRIBUCIÓN E STATUS: Holártico. aniña no norte e centro de Europa. Na península ibérica é fundamentalmente invernante e reprodúcese de forma ocasional en Aragón, La Mancha e marismas do Guadalquivir. En Galicia cría raramente na lagoa de Sobrado dos Monxes e regularmente nas ribeiras do Louro, o único espacio na península ibérica.

CRÍA: A finais de abril a femia constrúe o niño no chan entre o mato, xeralmente preto da auga, e nel pon oito ou dez ovos, excepcionalmente dezaseis de cor amarelo con tintes verdosos que choca a femia durante 21 días.

Unha soa rolada. Aliméntase de material vexetal palustre e mariño, moluscos, insectos. crustáceos e anfibios.

www.faximil.com

A

0 Porriño-Mos

entre

vista

Estivemos Raúl e mais eu na casa que ten Alfonso en Panxón. Cando chegamos, o primeiro que fixo foi invitarnos a unha copiña de licor café que, por certo, estaba boísimo. Como sempre sucede nestes casos, máis que unha entrevista rigorosa e seria resultou ser unha charla animada e distendida sobre a literatura, a súa familia, os seus proxectos e outras cousas (algunhas moi, moi cómicas).

D

'Por Uxía Senlle

Italia, nun paso a nivel, barrenando, cansadísimo, ás doce da noite. Un suicidio na vía do tren poñendo unha tenda de campaña. Eu tiña unhas ganas de acampar tremendas. Despois, ó chegar a casa, xa en Nigrán, fixen un decálogo: 'O Manual do perfecto suicida', e pensei en facer un libro no que cada conto fixese referencia a un punto do decálogo. Pero quedaba mo¡ P. 0 teu último libro "Xente de mala morte", premiado artificial porque había dous puntos do decálogo mo¡ recentemente co 'Alvaro Cunqueiro'. ¿É un libro de difíciles de casar. Fo¡ perfilándose pouco a pouco o relatos ou de contos? libro ata chegar a estes oito contos. Nun dos contos incluín cinco puntos do decálogo. Esa é a historia R. Eu non sei distinguir entre conto e relato. Parece ser deste libro. queo relato é ese xénero que non entra nin no conto nin na novela. Eu creo que é un libro de contos. Son P. ¿Podes dicirnos algún punto do decálogo? oito contos.

R. "Suicídese vostede a si mesmo, así non atentará P. ¿Cal é a temática común do teu traballo? contra o principio da palabra e evitará o suicidio mal feito que pode acabar en trauma, lesión ou depresión".

R. É o suidicio, aínda que ha¡ dous contos nos que o suicidio é puramente anecdótico. Nos outros seis é P. Ti combinas a experíencia como escritor coas efectivamente o suicidio o fío conductor. colaboracións habituais na prensa, columnas de opinión, concretamente no Faro de Vigo. ¿Porque o fas?

P. ¿Por qué o tema do suicidio?

R. Eu escribo na prensa fundamentalmente para R. En principio, porque o primeiro conto que f ixen foi un desafogar. Cando hai algunha cousa que me molesta, conto de suicidios. O tema gustoume moitísimo e non son capaz de gardala para min. A motivación entón fixen un decálogo: o decálogo do suicida. moitas veces é o cabreo ou a emoción. Se teño un sentimento de certa forza, sexa positivo ou negativo, P. ¿Haialgún suicidio frustrado? sinto necesidade de soltalo.

R. Meus ningúns (risas). Foi un conto que pensei en

P. ¿ É significativa na túa obra a influencia da túa 23

www.faximil.com

e verbo fácil e escritura igual de fluída, el é sen lugar a dúbidas, do mellorciño que nos pode deparar alitera-tura en Galicia. Escritor multipremiado, acaba deseractualidadepoloseulibro'Xentedemalamorte', evai editarse proximamente un libro de debuxos sobre frases feitas que se titula: 'Diamantes en bruto'

0 Porriño-Mos

familia, os teus irmáns Pepe e Berta, o teu pai, os teus tíos, os teus avós ?. Ese ambiente de escritores, pintores no que te moviches sempre.

R. Os novos fixémonos con esta familia. O nacer nunha familia determinada marca para toda a vida.

Supoño que se nacese nunha familia de ebanistas seríacarpinteirooualgosimilar. Perononéimportamte unicamente o ambiente onde viviches. A familia dos Cáccamo está máis esquencida, non había pintores nin escritores, pero hai unha actriz, Elena, a miña tía, extraordinaria, que, ó mellor, de ter nacido noutro lugar, sería unhaactriz máis recoñecida. Os Cáccamos son creativos. Os Alvarez eran máis sistemáticos no traballo de escribir. Eu non disimulo ningún dos meus dous apelidos e síntome orgulloso dos dous por un igual.

ademais. Cando o alzamente el fo¡ condenado a morte e logo indultado. Ese indulto foi roubado, interceptado, retido e foi fusilado. Deixou unha familia de seis fillos, o maior de 23 anos que era o meu tío Darío e o meu pa¡ con21.. absolutamente rota. Aíndaagora non sesabe moi ben o que supuxo aquel asasinato e tantísimas outras víctimas. Non había, pois, ningún tipo de ingreso. Unicamente Darío que era un médico novo. Tiveron que malvender a finca e a casa onde vivían e foron para Vigo fuxindo daqueles recordos horribles. 0 Darío mantivo a toda a familia. Todos foron saíndo para adiante, algúns remetando as súas carreiras. 0 meu pa¡ tamén traballaba daquela como mestre, pero tamén foi expedientado e quedou sen a praza que tiña en propiedade en Coia e foi desterrado a Zamora. Esto explica este fenómeno de clan que son os Álvarez. A figura de Darío aglutinou a toda a familia e no caso do meu pai unha razón de tipo afectivo foi o que nos mantivo a todos unidos. El foi unha persoa mo¡ comunicativa e mo¡ seguro de si mesmo.

P. ¿ Sodes moi clan, no sentido non pexorativo da palabra?

R. O que pasa é que se analizamos a historia dos Álvarez dende a guerra civil, evidentemente non houbo máis remedio que ser un clan. Era unha familia relativamente acomodada e quedou decapitada tralo asasinato en Tu¡ do meu avó. Porque aquilo foi un asasinato en toda regra. Tiña 51 anos cando o fusilaron, 10 máis dos que eu teño agora, na plenitude da vida. Era un médico de Tui, da Fronte Popular e azañista, nin galeguista era, republicano convencido e, sobre todo, un home de ben, chamado o médico dos pobres. As acusacións que se verteron contra el cando fo¡ condeado a morte, nin sequera tiñan moito que ver coa súa ideoloxía, eran escritos polémicos na prensa, de tipo vilego. Cousas de Tui, el foi médico forense 24

R. Avelino é un home inventado polos nosos pais na época da guerra. Moita xente utilizou o seu nome e séguese utilizando. Incluso aparece en antoloxías e dentro de dous séculos seguro que se estudiará nos institutos sen ter nacidode corporeal. El nacecandoaíndaestabano cárcere o meu avó. Os falanxistas que o acusaran (un deles fo¡ o autor material do asasinato) ó reter o indulto aínda tiñan a desfachatez e a ousadía, a desvergoñae a tnente criminal de ir a casa a face-la visita. Para evitar males maiores e para que Darío non fose tamén condenado, había que ser cordiais con eles, non se atrevían a dicir que se foran e entón inventaron a figura de Avelino Abilleira. ¡Salfóra,queestáAvelinoAbilleiraesperando!.Despois convertiuse en algo menos prosaico e menos duro, algo máis poético. Nas comidas familiares chegan mensaxes de Avelino Abileira e un 28 de Decembro eu enviei a tódolos meus familiares telegramas de A. Abilleira. Foi unharuína. Eldicíaqueestabagravísimo dunha forunculosis. Temos un dossier auténtico de Avelino. O ano pasado fixeron unha festa uns estudiantes desicada á figura de Avelino dándolle unhas datas rarísimas de nacemento. Non sabemos ben onde naceu, eu sempre digo que en Baldráns porque me encanta Baldráns. Outros din que é ourensán. Fa¡ moita vida por Sudamérica, porque é un lugar mo¡ aséptico, queda moi lonxe. Agora está vivindo en Macau. Ten publicado un libro de poemas que se chama "Xiróscopo xiróvago" e varios en castelán, un deles titúlase: "Que sabrán de Dios los cuervos"

www.faximil.com

P. Fálanos do teu familiar Avelino Ab¡lleira .

0 Porriño-Mos

que Berta, pero é evidente que Berta é unha pintora P. Sabemos que ademais de escríbir e pintar, o teu é mo¡ seria e preparada. Eu apoio todo o que faga Berta, cantar. ¿ Non é así ? os éxitos de Berta son éxitos meus e tamén os do meu irmán Pepe, aínda que o meu e o del son territorios R.Euestou noCoro"MáximoGork¡ ". Semprequixen distintos . El é poeta, eu tamén fago poesía pero estar nun coro, dende pequeno. Creo que a actividade aparecerá como póstuma. Non penso publicalo nunca máis divertida e máis relaxante do mundo é cantar. en vida. Xa o teño queimado moitas veces, pero Empezei na escola da canción tabernaria. O que pasa despois o refago de memoria. De tódolos xeitos non é éque cada vez é máis complicado que deixen cantar cómodo levar un apelido así. Eu preferiría chamarme nos bares, por estas cousas que ten a modernidade. A Baldráns, por exemplo. disciplina dun coro é dura e non me atrevía e tampouco confiaba nas miñas posibilidades. Perodecidinmeófin P. ¿Dedicas moito eestou no Máximo Gorki dende hai tres ou catro anos. tempo á escrítura?

Estou felicísimo, sobre todo cando despois de actuar, cantamos por aí.

R. Si, moitas horas.

No coro cantamos en ruso, cancións en galego e en Agás os fins de semana castelán antido, dos séculos XV - XVI. O coro vai cada que non escribo case vez mellor. Xa pasamos a fase de acoplamento e ha¡ nunca,escr¡boad¡ar¡oe voces individuais moi boas. no verán, que non teño clase, cando a miña faP.¿ Nunca sentiches a tentación de pedi-la exceden- milia está na praia, eu cia para dedicarte a escríbir e a outras actividades que estou aquí pechado, non teñan moito que ver co ensino? escribindo.

P. ¿ Supós ti que a xente espera atopar na túa //teratura gags humorísticos e cando non son omnipresentes queda decepcionada ou frustrada?.

R. Eu trato de escribir como son e como penso e, aínda que teña certa facilidade para gags humorísticos, non son un humorista. Teño un concepto bastante tráxico de todo o que me rodea. A min paréceme inxusto nacer, entre outras cousas porque non me piden permiso e a vida é veloz, adquires responsabilidades terribles, ter fillos sen saber que vai ser deles. As motivacións sentimentais que te rodean son tan tremendas que chega un momento que nacer é unha cousa bastante fastidiosa. Por iso eu procuro ir pola vida con sentido do humor. Prefiro, iso si, dosifica-los gags humorísticos na miña obra.

Pasoume con "Peito de Vimbio" que é unha obra nada proclive ó tráxico, pero que sen embargo contén un capítulo no que fago unha disgresión sobre a vida bastante dura. ¿Por que.. Pois simplemente porque me colleu nun mal día. Iso é unha novatada que se paga. Sen embargo en " As Baleas de Eduardo Reinoso" o que hai é un exceso de gags humorísticos. O equilibrio desta obra e, supoño, das próximas que P. ¿Non será tamén polo medo de que te comparen faga, consiste en facelo todo de forma máis relaxada coa túa irmán Berta ou con Darío A. Basso ? e distendida. En suma, que o humor sexa máis sereno, R. Non existe esa rivalidade. Eu empecei a pintarantes máis fino, máis reflexivo.

25

"Teño un concepto bastante tráxico de todo o que me rodea". www.faximil.com

R. A tentación s¡, tódolos días, pero non se pode vivir da literatura. Eu teño moita sorte e a sorte acábase.

Aparte da calidade, está a cuestión da sorte. Eu teño nove premíos. E hai algún que non é importante a nivel monetario ou de transcendencia e que, sen embargo, aprecio moito como é o caso dun ó que non me presentei, no Museo de Fene do humor no ano 91.

Unha Curuxa especial á Comunicación, polas colaboracións periodísticas no Faro, en A Nosa Terra, etc. Tamén moi importante o premio do Facho, no 85 quefoi o que me animou a seguir escribindo, de contos infantís. A dotación económica non foi importante, pero si o ánimo. O dos premios serve de alento, é máis unhacuestión emocional que outra cousa. Non era por acumulación de premios polo que eu me presentei a bastantes, senón que o motivo non era outro que demostrarme a min mesmo que podía valer para escribir. Tamén houbo outros ós que me presentei e non gañei. Foi o Premio "De Catro a Catro" o que tivo má¡stranscendenc¡acolibro"PeitodeV¡mbio",quizais a obra máis virxinal. Aínda que é moi irregular, eu téñolle moito cariño porque foi a primeira cousa un pouco seria e longa que fixen. Non podo ter unha actitude crítica con el. Empecei nese momento a cuestionarme moitas cousas na miña vida. Teño unha necesidadeartística, precisobotarparafóra. Descubrín a pintura, o meu é pintar, pero non teño horas para facelo, quedei un pouco desfasado, non teño materiais, non leño ganas. E iso que é o que máis me enche artisticamente falando. Fun capaz de canalizar a miña necesidade de expresar pola escritura.

0 Pomño-Mos

democracia POR FAVOR 'Por Raúl Francés Rodríguez

stou seguro de que os que consideramos que no Concello do Porriño hai unha grave carencia de funcionamento democrático, non somos soamente os que apoiamos publicamente opción distintas do Partido Popular, senón que esta convicción empeza a ser maioritaria na cidadanía.

Dende a chegada da democracia prodúcese unha confirmación no goberno municipal de persoas que fixeran carreira política" no rexime autoritario anterior. Políticos formados nas caciquís Cámaras Agrarias e tamén no Concello, ben como alcaldes ou ben como concelleiros.

Se o vecindario foi progresivamente adecuándose ós novos tempos de participación libre, creando e apoiando asociacións de distinta índole e finalidade, os nosos gobernantes municipais foxen da participación como do lume.

A estas alturas sei que máis de un pensará que o que estou a dicir que estou a esaxerar, polo que considero necesario expoñelos argumentos nos que baseo as miñas afirmacións.

Un dos pilares básicos da democracia é o respeto ás minorías, pero ¿como se trata no Concello do Porriño ás minorías?.

Os grupos políticos minoritarios no Concello, o Grupo Socialista e o do Bloque, son con26

tinuamente despreciados pola maioría popular. As súas mocións non son discutidas, as súas propostas son ignoradas e para colmo son acusados de mentir sen dar argumentos que o proben.Como exemplo recordemos que os Plenos Ordinarios somentes se celebran unha vez cada tres meses, o máximo tempo permitido pola lei, para impedir que as preguntas, mocións e o control da oposición se poida exercer..

Outro pilar da participación democrática son as Asociacións Veciñais. ¿Como se trata no Concello de O Porriño ás Asociacións Veciñais?.

Calquera que pertenza a unha Asociación de Veciños, de Montes, Cultural, APA, etc, e que estea minimamente informado do seu funcionamento, descubrirá, se é que todavía non o sabía, que as asociacións son continuamente ignoradas polo Grupo de Goberno, que as súas propostas son condenadas ó esquencemento, cando non ó desprezo, e as súas directivas ou portavoces a pasar longas e inútiles horas de espera para falar co Sr. Alcalde para o cabo ter que escoitar que están politizadas e que persieguen escuros intereses.

Como exemplo de respeto ás

www.faximil.com

E

0 Porriño-Mos

Outra conquista que trouxo a democracia son os dereitos laborais: o dereito á representación sindical e á negociación colectiva. ¿Como conciben os dereitos dos traballadores o noso Alcalde e mailo Grupo de Goberno?

A consigna de "ordeo e mando" constitúe o único xeito de relación cos traballadores do Concello. Aqueles e aquelas que teñen un posto fixo son clasificados e premiados segundo a súa cercanía política ó Partido Popular ou, o que é o mesmo, segundo o seu grao de submisión.

Para o demais, o Sr. Alcalde soubo rodearse dun equipo perfectamente submiso de contratados a dedo que o mesmo lle valen para un roto que para un descosido, que teñen o seu emprego en precario e que adoptan facerlle de confidentes e servidores. Ás veces, os concelleiros da oposición descoñecen cal é o cometido de cada un deles e ninguén é capaz de explicalo con claridade. Supoño que nas últimas votacións terán reparado vostedes que a maior parte dos interventores e apoderados do Partido Popular eran traballadores contratados a dedo no Concello.Deuse o caso curioso de que un deles era ó mesmo tempo delegado gubernativo e interventor e apoderado do P.P..

Pola contra, cos traballadores fixos, a cousa non é tan

doada para a Alcaldía e non está lonxe o conflicto e peche de gardas municipais cando pretenderon a negociación do Convenio Colectivo ó que por lei teñen dereito.

Pero se non se respetan os dereitos das minorías, non se atende ás asociación veciñais e ós dereitos dos traballadores e traballadoras do Concello son boicoteados, a ¿quen atende o Sr. Alcalde?, ¿con quen se deciden as cousas?, ¿será cos concelleiros do seu partido?.

Calquera persoa que teña asistido a un pleno no Porriño, pode atestiguar que os concelleiros e concelleira do Partido Popular non serven para máis cousa que para votar coma robots o que o Alcalde lles ordea. As poucas veces que algún deles quixo intervir nalgún punto, o Alcalde impediullo, sen que se dese nin unha queixa por parte del nin de ningún dos seus compañeiros.

Véndoos tan calados e as veces tan aburridos, un se pregunta se saben do que se está a tratar e a favor do que están a votar.

A dinámica de resolución de problemas e de fixación de proxectos no Concello do Porriño tampouco é exemplo de participación democrática.

Todo o que se fai ou se vai facer se guisa no despacho do Alcalde, con participación de moi poucas persoas, ou mesmo decididos en exclusiva polo propio mandatario.

Téñense dado casos tan curiosos e sorprendentes como o de nomear un delegado da alcaldía nunha negociación e logo ver como se descalif ica o seu labor por parte do mesmo Alcalde.

Esto sucedeu co Primeiro Tenente Alcalde, Sr. Ordoñez, nomeado para negociar o convenio cos traballadores do Concello e posteriormente apartado sen dar ningún tipo de explicación pública Posteriormente este mesmo concelleiro, avogado de profesión foi nomeado tamén para a negociación das canteiras e tamén desacreditado por Barros e separado da presidencia da comisión negociadora. Curiosamente este concelleiro e outros 27

"Véndoos tan calados e ás veces tan aburridos, un se pregunta se saben do que se está a tratar e a favor do que están a votar ." www.faximil.com

asociacións cidadáns temos o conflicto do Conservatorio, o intento de dinamitar á Xunta de Montes de Budiño, a ignorancia cara ás APAs, entre outras descaradas actuacións.

Toda voz que non fale o que se lle dicta dende á Alcaldía é considerada sospeitosa, cando non inimiga, e dende o poder municipal faise todo o posible para impedir o seu crecemento.

0 síntoma de que a revista O Tranvía, lida e mercada portantos porriñeses non estea na Biblioteca Municipal é un claro síntoma da enfermidade daqueestamos afalar: aintolerancia.

Outro síntoma sería que á inaguración do Centro Cultural non foron invitadas as distintas asociacións e aínda é hoxe odíaque estas non saben cales van ser as condicións para utilizar dito centro.

0 Porriño-Mos L^

||faciás

NON demo cracia

Epílogo. ; " t^ Democracia para todos e todas.Como nos vellos seriais en branco e negro da televisión, imos facer agora unha reflexión a xeito de epflogo.

Se as cousas son como se acaban de describir, parece necesario que teñen que mudar para mellor.

Este anceio de mellora non é exclusivo dos grupos que agora están na oposición senón que afecta a todo aquel que entenda que a democracia é moito máis que ir votar de vez en cando, dos que entenden que os políticos deben ser xestores da vontade popular e estar ó servicio da comunidade e non que a comunidade estea ó seu servicio.

Claro está que este cambio ten que vir propiciado dende a sociedade civil, reorientando o voto e facendo que se respeten os seus dereitos democráticos, e non debemos esperar que estas iniciativas xurdan de xeito milagroso do Alcalde e mailo seu grupo político, pois estes son os máis beneficiados da situación actual de democracia en precario. ,.

• 28

www.faximil.com

que sufriron atropelos parecidos, continuan no seu posto sen se queixar o máis mínimo, o que nos pode levar a concluír que se aferran ó sillón por causas alleas ó servicio público.

A pesar de que numerosos concelleiros do Grupo Popular teñen delegación, polas que cobran relixiosamente, estes nunca informan de cales son os seus traballos, cales as súas xestións, etc, pois, como todos sabemos, quen fai e desfai é o Alcalde e eles non pasan de ser meras comparsas na festa.

Resulta bochornoso comprobar que, ás veces, algún delegado ve como se toma unha decisión sen ser consultado e como, sen o menor rubor, vota a favor ou en contra segundo lle ordean.

0 Porriño-Mos —

HEMER

1893

OTECA

INAUGURACION DA SOCIEDADE CASINO DO PORRIÑO 'Por X.M. Iglesias Veiga

Casino Recreativo e o Li ceo Artístico foron as dúas sociedades recreativas que polarizaron a vida cultural e social do Porriño, nas primeiras décadas do século. Ademais de lugar habitual de encontro dos diversos grupos que participaban na vida social do Porriño, destacaron, en especial o Liceo Artístico, pola presencia de grapos de afeccionados que en numerosas ocasións representaron obrasteatrais, sendo, nameirande parte das ocasións, dirixidas polo boticario Pepe Palacios. Tamén foronhabituais as festas e os bailes, tendo sona os celebrados co motivo das festas do Cristo e San Benito.

Sobreasdatasdeinicio das actividades destas dúas sociedades existen unha serie de discrepancias, tanto nas referencias bibliográficas como nos testemuños orais.

0 xornal vigués Faro de Vigo aportaunhaserie de informacións sobre o que parece se-la constitución e inauguración da Sociedade Casino Recreativo, o que non exclúe que con anterioridade funcionara na vila algunha outra sociedade recreativa.

Por outra banda, sobre a sociedade Liceo Artístico, as informacións deste xornal sinalan como data da súa inauguración o primeiro de xaneiro de 1900 (Tranvía, n° 2).

En relación co Casino Recreativo, o Faro de Vigo do mércores 1 1 de febreiro de 1892, na sección «Vigo y la Provincia», comenta a intención dun grupo de porriñeses, presididos por Enrique Rodríguez, de

fundar unha sociedade recreativa: «Proyectan varios señores del Porriño formar un centro de recreo.

Casi todos se hallan ya inscritos como socios. Dicho centro será ajeno por completo a la política. Una comisión presidida por el Sr. Rodríguez (D. Enrique) se halla encargada de redactar el Reglamento y organizar a lafutura sociedad. Para Carnavales se inaugurará este centro en la casa de nueva 29

planta que se está construyendo para este objeto. Debido al desprendimiento de algunos señores, pronto será un hecho la referida sociedad de recreo.»

Os traballos para a súa posta en funcionamento deberon sufrir atrasos, xa que ata ó ano seguinte o citado xornal non ofrece referencia desta iniciati va. En xuño de 1893 as obras do local da sociedade están rematadas, anunciándose a súa inauguración con motivo das festas de San Benito. O Faro de Vigo sinala no número correspondente ó mércores 21 de xuñode 1893: «El día 11 del próximo mes de julio con motivo de lafestividadde San Benito, es probable que se inaugure con un baile en la villadelPorriño, elnuevo liceo-casino, cuyas obras están terminadas.»

O día 29 deste mesmo mes o xornal vigués, co título «EL casino de Porriño», publica un curto artigo no que destaca que o regulamento do Casino foi aprobado polo Goberno Civil: «...Han sido aprobados por la primera autoridad civil de la provincia

BAILAS?

www.faximil.com

O

0 Porriño-Mos

As informacións que sinalan como data de inauguración o día 12 de xullo continúan nos días seguintes.

Como acto inaugural destácase a celebración dun grande baile no que actuará o sexteto do Sr. Puga de Pontevedra. O 14 de xullo de 1893 o Faro de Vigo da cumprida referencia das festas de San Benito e da inauguración do Casino: «Anteayerfue día de contento v satisfacción para los habitantes del Porriño pttes se efectuó la apertura del Casino. El moderno edificio que esta sociedad ocupa, lucía, desde las primeras horas de la mañami, elegante cinturón con los colores nacionales. A las cuatro de la tarde, a los acordes de una música, que se situófrente al casino, comenzó la recepción de los socios por la Junta Directiva.

Hasta las nueve de la noche permanecieron abiertas al público las puertas del nuevo círculo recreativo, multiplicándose los señores que forman su Junta Directiva para hacer los honores de la casa a cuantas personas los visitaron.

El baile estuvo concurridísimo. El Sr. Conde de Ramiranes se había encargado galantemente del decorado del salón. A él trasladó gran número de objetos de su casa v los tiestos de susjardines, convirtiendo el local en que el baile se efectuaba en uno de aquellos salones de las mil y una noches.

El sextcto del Sr. Puga afinadísimo. Fonnan la directiva del Círculo recreativo que con tanto lucimiento acaba de inaugurarase en Porriño, losSrs. D. Enrique Rodríguez, José Gianonatti, Generoso Areal, Antonio Ramilo Nieves y Antonio Pérez v Prado. Y merecen bien de todo este vecindario por la entusista coopera-

cián que prestaron para el desarrollo de esta idea, los Srs. Conde de Ramiranes, D. José Areal, D. Emilio Baladrón y D. José Rodríguez-» Algúns dos presidentes desta sociedade foron: Enrique Rodríguez. Ramón González, Angel Rey. Pepe Palacios, Bernardo e José Carrera Ramilo, etc. No ano 1900 formaban a directiva: José Palacios, presidente; José Rodríguez, vicepresidente; Bernardo Carrera, contador; Leandro Díz, tesoureiro; Juan Fraga, secretario; Juan Fraga, vicesecretario e Rafael Ramilo, bibliotecario. No ano seguinte é presidente Angel Rey e vicepresidente José Gianonatti.

Nas crónicas do correspondente do Faro de Vigo na vila son numerosos os comentarios sobre as actividades lúdicas e festivas desta sociedade. O domingo, 19 de febreiro de 191 1, o citado xornal co titular «Casino de Porriño. Una fiesta gallega», destaca a organización dunha destas festas: «Organizxido por el elemento joven tlel Casino cle Porriño, se celebrará el próximo jueves en los salones

de aquella sociedad unafiesta gallega que promete resultar animadísima. La invitación circulada entre los socios del Ccisino porriñés esta redactada en los siguientes términos.

Siñores sóceos: O amor a terrci é o com'o o amor a nosa naiciña. A fiada que proparamos pra o Xueves de Comadres, é un recordo á Galicea, é un bico que lle queremos dar n-as suas 30

costumes e trcidicios, é un atuntxo valente qne scile d'o curazón pra decirlle qu'uqui estamos á defendela c'o peito e c'oa yalma por bonita e feiticeira.

Vinde, vinde todos a fiada, c'o tra.xe d'os nosos avos, á beilar a muiñeira, á cantaro ci-lci lú Carreirola, n-a gaitiña farúvos osfiruletespra que vos repiniquedes n 'os pés, vira que te vira, en volías e revirivolkts, as notas clwwsas é ridentes qu 'o tcunborUero acompaña c 'o scu toupormutotou.

Non pensedes que vai a ser calquer cousa. Xa temos machacado conrenta cartos, e iso que ainda faltao fogo dc corda, as wsquillus, aspetadas e as ourellas de frade. D 'ista feita quédannos cisfaltriqueirax ó sol.

Teredes viño quente con mele, se nos chegan as cadelas, teredes o correspondente lacón con grelos e fociño de porco. Pero tede en conta, raparigas, que se vides c'os nwzos agarrados ús pernas, arreámosU'o cctndil £'.... ard'o eixo.

Xa vos puxemos á mosc 'á orella; agora faced'o que quirades.

A.s nove d'o noite d'o xueves de comadres, n-ofiadeiro do Casino.

Noano 1922, oFaro de Vigo, ademais de continuarcoa información sobre as actividades sociais do casino, comenta, no número correspon-dente ó sábado 8 de xullo, as reformas que se levana cabo no local social, con retoque xeral dos sa-lóns, reforma completadomobiliarioetresillos,servicios e lavabos, novas instalacións de auga corrente, etc.

www.faximil.com

los estatutos por los que ha de regirse la nueva sociedad que ha de organizarse en la villa del Porriño. Parece que su inauguración coincidirá con las fiestas que allí se celebren en Iwnor u San Benito...»

0 Porriño-Mos

TRANVIARIOS NO EXILIO

PRIMEIRAS VERBAS Dende cativiña, Mamai acostumoume a que lle fixera compaña nos recados; eu penso que no ánimo da miña proxenitora agachábase a arela de facer de min unha «muller de proveito», obxectivo que moi ó seu pesar xa non ten ninguna esperanza de ver cumprido.

De toda esa peregrinaxe entre postos da praza e tendas de barrio, había dou locais que chegaron a espertar en min un chisco de interese. O primeiro era un ultramarino situado en fronte da casa onde nacín; daquela, as súas propietarias chamábanse Moncha e Carmiña, aínda que todos as coñeciamos co sobrenome das de «Santitos». Da outra parada, a panadería da «señora Ennia», quedaron gravadas na miña memoria a voz e a presencia cálida da súa dona.

Recordo que na de Santitos existía un mostrador en forma de «L».No lado dereito amoreá-banse as caixas de froitas nas que Carmiña, a que máis despachaba, acougaba a súa fame sen deixar de sumar nos papeis que logo envolverían a pasta da sopa, os xabóns de cores, os botes de esencia anisada...Nosdíasdefeira,restras de números arredondeados esparexíanse polo mármore e cando viraba as miñas costas,

estes voaban cara a unhas cestas que uns atlantes -disfrazados de señoras enrugadíñas e enloitadas- carrexaban; amais de curiosidade, sentía por eles unha certa gratitude,pois ó partiren, levaban consigo o peixe en salazón, aquel fachendoso e incordiante gardián da entrada no que eu batía arreo.

Seguindo pola rúa de Manbuel Rodríguez, chegabamos á da señora Enma. Como único mobiliario, ela dispuña dun mostrador lonxitudinal que presidía unha báscula con dous pratos dourados, semellantes ós das peixeiras. Nesa panadería non se cocían barrras e cando se remataban as bolas pequenas, sempre se repetía o mesmo ritual: A señora Enma apoiaba o pan no seu peito e cun coitelo grande e afiado, dividía limpamente o molete; a continuación, pousaba os dous cachos nas escudelas e se éstas non se abaneaban, partía un currunchiño máis con cara de fastío. A min admirábame a precisa habelencia que desenvolvía nesta operación, aínda que tamén me gorentaban os seus erros de cálculo, pois decote devecín por aquela miga quente e mol, que ós sete meses xame obrígaba a implorar: ¡Enma pan!.

31

www.faximil.com

"Por Rosa de Maroto e Mendengue

1°plano (de esquerda á dereita):Xesús Casales «palmirita»,(?) de «franco», (?) do «corcheiro», Anxo Pexegueiro, Antonio do «ferreiro».

2°plano: Carmiña Mouriño, Amable Vieito «chafarote», Mercedes Matesanz, Maruxade «casafan», Pepe de «franco», MaritaRguez Troncoso, Teresa Coto,Lola Ares, (?) do «ferreiro», CarmiñaCabaleiro, Casiano Rodríguez, Adolfo Coto, Gabino Iglesias, Honorato Vieito, Marcelino Rguez «leal», Vera de «mosquera».

3° plano: (?), Anxeles Miranda, Canne «viuda de Edreira», Uxío Rguez «leal», Carlos «corcheiro, Sta Margarita Lanzós, ?() da «cabriteira», Manuel Coto «coello», Moncho Fdez «barril», Ricardo R Castro, Moncho Cabaleiro «quírolas», Manolo Giannonatti, (?), Sta Adela Lanzós.

4° plano: Fe Carbajo, Montserrat Matesanz, Camila Iglesias, Maruxa Giannonatti, Teresa Rguez «ollicos», Lupe Matesanz, Pura Rguez Troncoso, Amparo Vieito, LolaCabaleiro, Xosefa «feiTobello», Alfonso Fdez «faneca», Antonio R Castro «abuelo», Esteban Coto, Edilberto Vieito.

5" plano: Xosefina «palmirita», Rosa «palmirita», (?) de «miranda», Carmiña de «Gonzalo», AnxelesMiranda, PuraMiranda, Luisa de «pintos», Tito de «Xoana», Pepe Mouriño de «Adelaida», Manolo de «pintos», Pepe da «garganeira», Maruxiña da «garganeira».

Na fiestra: Carmiña Leirós. Fondo: peluquería de Perfecto.

Nafoto da dereita, mestres do Porriño e Mos celebran o Día do Mestre en 1961.

www.faximil.com

Ano 1925 (aprox.)

A ESCOLA DAS MARGARITAS