NotaBene NL 1 by Fednot

Vind je m leuk? ij Neem mi mee! j

2017 • nr. 1

Sepideh Sedaghatnia

“Ik wil de volgende generatie inspireren” Hans Bourlon

“Ondernemen is hard werken” Het nieuwe erfrecht in één oogopslag • Een woning kopen: watvankost het?1 nota bene - Het magazine Notaris.be

SAMENWONEN / TROUWEN

“We trouwden voor het hele pakket”

“Alles staat of valt met de mensen die hier werken. Hier staan geen machines”

ERVEN / SCHENKEN

Het nieuwe erfrecht in een oogopslag

COWORKING

“Het mooiste wat je kan doorgeven, is niet tastbaar”

“Hier vinden we solidariteit en steun”

DE NOTARIS

Welke rol speelt de notaris in je leven?

SAMENWONEN / TROUWEN

Hoe kiezen geliefden hun relatievorm? Waar zitten de juridische/fiscale verschillen?

• Frederik en Koen trouwden. “Gelukkig wonen we in België.” 6 • Evelien en Tim wonen wettelijk samen. “Betere bescherming.” 8 • Sophie en Yves wonen feitelijk samen. “Zo’n papiertje lijkt ons nutteloos.” 10 • Wat zijn de belangrijkste verschillen? 12 • Socioloog Dimitri Mortelmans over samenwonen en trouwen. 14

E R V E N / S C H E N K E N

NotaBene vraagt aan grootouders hoe ze hun (klein)kinderen een duwtje in de rug geven.

• Jaak Borghs: “Ik wil mijn kinderen via mijn erfenis een betere start geven dan ik zelf had.” 18 • Marion Arits: “Ik wil mijn drie kinderen en zes kleinkinderen mijn huis én mijn verhaal nalaten.” 20 • Hoe geef je je kleinkinderen een financieel duwtje in de rug? 22 • Vijf misverstanden over schenkingen 23 • Wat steekt Sepideh Sedaghatnia in haar tijdcapsule?. 24 • Nathalie Le Blanc wil haar pleegbroer en petekind op een rechtvaardige manier laten erven. 30 • Wat als je je financiële zaken niet meer zelf kan regelen? 34

O N D E R N E M E N • Hoe ondernemend is België? 36 Coworking is de nieuwe trend. NotaBene trekt naar Gentbrugge en La Louvière. • Craft Industries (Gentbrugge). 38 • The Coworking Factory (La Louvière). 41 • Crowdfunding. Wat is het en hoe pak je het aan? 44 • Hans Bourlon over kansen en valkuilen bij het ondernemen. 46

K O P E N / V E R K O P E N

• Een woning kopen. Wat kost het en wie krijgt wat? 50 • Cohousing. “Ook zonder Parkinson zou ik voor deze formule kiezen.” 52 • Een woning verkopen. Houd alle troeven in handen. 55

D E N O TA R I S

• NotaBene vraagt studenten waarom ze notaris willen worden. 58 • De notaris in je leven 62

Mensen met raad en daad bijstaan op sleutelmomenten in hun leven?

COLOFON Redactie en administratie Fednot Bergstraat 30-34 1000 Brussel Tel. 02/505.08.38 Hoofdredacteur Dirk Remmerie (Xpair Communication) Verantwoordelijke uitgever Jean Flemings – Bergstraat 30-34 – 1000 Brussel Coördinatie en eindredactie Bart Azare, Gilda Benjamin, Piet Boncquet, Sandra Ichtertz, Dirk Remmerie Redactiecomité Bart Azare, Gilda Benjamin, Margaux Dewitte, Lore Halbardier, Sandra Ichtertz, Valérie Nouille, Dirk Remmerie Redactionele bijdragen Gilles Bechet Gilda Benjamin, Bo Bogaert, Elke Borghs, Margaux Dewitte, Lore Halbardier, Valérie Nouille, Dirk Remmerie, Eva Van den Eynde, Nikita Vindevogel Foto’s Lies Engelen, Jan Crab, Thomas De Boever Ontwerp en lay-out Peter Frison, Bart Luijten Concept en realisatie Xpair Communication Drukkerij Drukkerij Hendrix Contact (opmerkingen en suggesties) notabene@fednot.be

Check onze blog NotaBene is het magazine dat je nu vasthoudt, maar NotaBene is ook een blog. Met de regelmaat van de klok verschijnen er extra bijdragen die aansluiten bij de inhoud van het magazine. Zo vind je er tips en informatie op mensenmaat en gesprekken met bekende en minder bekende landgenoten, telkens naar aanleiding van een levensmoment waarbij ook de notaris een rol kan spelen. www.notabene-magazine.be

nota bene - Het magazine van Notaris.be

Start snel en secuur je eigen zaak Het notariaat helpt ondernemers ondernemen. Met deskundig advies, maar nu meer dan ooit ook door de administratieve rompslomp tot een minimum te beperken waardoor ze vlot aan de slag kunnen gaan. Zo kunnen ondernemers zich concentreren op wat echt telt bij de opstart van een nieuw bedrijf: de business zelf. Dankzij de nieuwe tool StartMyBusiness hebben burgers en ondernemingen online een direct contact met het notariskantoor van hun keuze voor de oprichting van hun eigen bedrijf. StartMyBusiness is eenvoudig, snel en veilig. Het is de eerste tool om ondernemers online toegang te geven toe hun dossiers en meteen ook de bevestiging van de pioniersrol die het notariaat speelt in de digitalisering, vereenvoudiging en versnelling van de administratie. Door nieuwe technologieën in te schakelen, kan de notaris extra aandacht besteden aan de echte toegevoegde waarde: professioneel en gepersonaliseerd advies. Hoe werkt StartMyBusiness? Klik op www.notaris.be het tabblad ‘Ondernemen’ aan. Zo kom je op het platform waar je alle vereiste gegevens invult. Stuur die door naar het notariskantoor van je keuze en je wordt verder begeleid bij de oprichting van je bedrijf.

Online-info over je huwelijks- of samenlevingscontract

Nieuwe praktische gids voor wie alleen woont Hoe druk je de kosten als je alleen woont? Wat doe je als je ziek bent en je er alleen voor staat? Wie erft er als je partner noch kinderen hebt? Op deze en vele andere vragen geeft de nieuwe gids Solo vliegen – Praktische gids voor alleenwoners een antwoord. Tegen 2060 zal een op de twee huishoudens in België bestaan uit één persoon. In Brussel is dat al het geval. Aan hun vragen en noden komen de Federatie van het Notariaat en de Koning Boudewijnstichting tegemoet met een nieuwe praktische gids. De gids is opgebouwd rond verschillende momenten en keuzes in een mensenleven: huisvesting, gezondheid, kinderwens, scheiding, overlijden van een partner, ouderdom, nalatenschap. De gids is bedoeld voor iedereen die alleen woont maar hij kan ook nuttig zijn voor mensen uit hun omgeving (familie, vrienden…). De nieuwe publicatie wil ook de lezer stimuleren om op voorhand bepaalde maatregelen te nemen. Het is niet omdat je alleen woont dat je er alleen voor staat. Je kan de gids gratis downloaden via www.notaris.be. Liever een papieren exemplaar? Gratis bestellen kan via www.kbs-frb.be.

Heb je ooit een samenlevings- of huwelijkscontract afgesloten bij je notaris? Is je papierwerk perfect op orde en kan je er meteen de hand op leggen? Of ben je eerder een sloddervos en weet je je contract niet meer liggen? Misschien is je notaris verhuisd of niet meer actief en weet je niet met welk kantoor je contact moet nemen? Goed nieuws: het koud zweet hoeft je niet langer uit te breken, want nu is er MyBox. MyBox vind je op www.notaris.be en geeft je met behulp van je eID een persoonlijk overzicht van de samenlevings- en huwelijkscontracten op jouw naam. Je ziet ook meteen in welk notariskantoor de contracten worden bewaard. MyBox is gekoppeld aan het officiële register van huwelijks- en samenlevingscontracten, een databank die beheerd wordt door de Federatie van het Notariaat. Het contract zelf staat niet online, maar blijft bewaard in het notariskantoor. Goed om weten: in het register zitten enkel de samenlevingscontracten in het kader van een wettelijke samenwoning. Contracten tussen mensen die feitelijk samenwonen zitten er niet in. Over de verschillen tussen de vormen van samenleven, vind je in deze NotaBene heel wat meer info (blz. 6 tot en met 17). Toegang krijgen tot MyBox is heel eenvoudig. Surf naar www.notaris.be, klik op MyBox en volg de instructies op het scherm. Met behulp van je eID krijg je een overzicht van je contracten en de naam van het notariskantoor waar ze worden bewaard. Het overzicht bevat alle contracten, ook al ben je intussen misschien gescheiden of is je partner overleden. Uiteraard heb je enkel toegang tot de gegevens van je eigen contracten.

NOTARIS.BE: INFO EN TIPS OVER SLEUTELMOMENTEN Jaarlijks raadplegen ruim 3,5 miljoen mensen www.notaris.be. De site bevat info en tips over sleutelmomenten (samenwonen/trouwen, een woning kopen, een zaak starten, een erfenis voorbereiden), rekenmodules, vacatures en de contactgegevens van alle notariskantoren. Je vindt er ook een uitgebreide bibliotheek van relevante en boeiende video’s. Op www.notaris.be kun je ook gratis informatiebrochures – die geregeld geactualiseerd worden – downloaden en infofiches raadplegen die je snel en heel visueel wegwijs maken rond de vele thema’s waarbij de notaris je met raad en daad kan bijstaan. Hou je graag de vinger aan de pols? We houden je op de hoogte met onze maandelijkse nieuwsbrief.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Elke Borghs foto’s Thomas De Boever

SAMENWONEN / TROUWEN

Frederik en Koen lieten een huwelijkscontract opstellen

“We trouwden voor het hele pakket” Frederik Vandewiele ontmoette Koen D’Hous twaalf jaar geleden. “Deze beslissing van het universum” – dixit Koen – mondde uit in een spectaculair huwelijk op 11/06/11. Als een projectcoördinator bij Bozar en een oprichter van een Gentse dansschool trouwen, overheerst pure liefde. Hartstochtelijk als de tango getuigen beide heren over de beslissing van hun leven.

“W

e prikten een datum op een onbevangen moment tijdens een etentje bij vrienden”, zegt Koen. “We zouden dan toch eens het halfbakken plan om te trouwen concretiseren. Het idee groeide al vanaf het moment dat het huwelijk in België in 2003 opengesteld werd voor partners van gelijke sekse. We wilden in beperkte kring trouwen, maar in het stadhuis verraste ons een honderdtal mensen! Ik geef danslessen in mijn eigen dansschool. Ik beschik dus over zalen in Gent. We wilden daar een klein en intiem feestje geven. Vrienden hadden bij wijze van ritueel muziek gemaakt, teksten geschreven en voorgebracht, er was zelfs een koor. We waren met 150 genodigden. Maar dat feest is compleet ontploft! (lacht) ’s Avonds waren we met een driehonderdtal. Toch is het een echte happening van onszelf gebleven, met onze familie en onze vrienden. We deden zelf de aankopen, we kookten voor de genodigden, vrienden hebben de bar bemand en schakelden op hun beurt hun vrienden in om mee

nota bene - Het magazine van Notaris.be

te komen koken. Ik was zelf de dj van dienst. Maar het leukste verhaal is dat van de openingsdans.” Frederik beaamt: “Koen is een fantastische danser. Ik zag het niet zitten om een dansje vanbuiten te leren. Koen verzekerde me dat hij zou zorgen voor de openingsdans. Mijn ergste nachtmerrie was dat ik ergens op een stoel zou moeten zitten en dat hij rond mij zou dansen. Dat zag ik nog minder zitten dan zelf een openingsdans op te voeren. Maar compleet onverwacht zongen al de genodigden op een bepaald moment in canon een lied dat we door Brigitte Kaandorp leerden kennen. Nu vaart wel, leeft vrij en blij, maar dan met een aangepaste tekst. Op die a-capella-uitvoering van onze vrienden en familie hebben we geslowd.” “Het moest wel spectaculair zijn”, zegt Koen. “Maar ik heb ervoor gekozen om het spektakel niet bij ons te leggen, maar bij alle vrienden samen.” “Ja, dat was mooi, net als het moment waarop Koen een nummer speelde van Tori Amos, van wie ik hevig fan ben. De 55-plussers aan wie Koen dansles geeft, stonden strategisch rond mij en dansten out of the blue een knappe flashmob. Ik stond perplex en was ontroerd”, zegt Frederik. “We trouwden voor het hele pakket”, lacht Koen. “Alle redenen klopten. “We trouwden voor onze ouders en vrienden, maar ook voor de praktische voordelen en het wettelijke kader. We hebben een huwelijkscontract laten opstellen door de notaris. Daarin maakten we

eerlijke afspraken. Ik heb al 20 jaar een huis en nu ook de dansschool. Maar Frederik is even goed betrokken bij de organisatie ervan en het huis hebben we samen verbouwd. Mocht onze relatie ooit eindigen, dan is Frederik wettelijk beschermd.” “Dat boterbriefje geeft emotionele zekerheid en vertrouwen”, pikt Frederik daarop in. “Maar de redenen voor ons huwelijk liggen ook op een ander niveau. We willen een statement maken. Wij zijn gelukkig om wie we zijn, een gelukkig koppel. Toevallig twee mannen samen. Toch hebben we het gevoel dat we nog altijd moeten verdedigen wie we zijn. Vooral internationaal is de strijd nog niet gestreden. In Tsjetsjenië en Azerbeidzjan worden homoseksuelen geslagen, beboet en gearresteerd. Dat kwetst. Hoe is het nog mogelijk dat een mens wordt gehaat en vervolgd om wie hij liefheeft? In Frankrijk waren er enkele jaren geleden enorme protesten tegen het wettelijk mogelijk maken van het homohuwelijk. Australië organiseert een peperduur referendum over hetzelfde thema, waarbij het nee-kamp de vuile streken niet schuwt. Zo stellen ze homoseksualiteit gelijk met pedofilie en kindermishandeling. Het homohuwelijk in Duitsland is sinds 1 oktober wettelijk mogelijk. We beseffen hoeveel geluk we hebben om in een land als België te wonen. Het is eigenlijk ongelofelijk wat er veranderd is de jongste 50 tot 70 jaar. Van die positieve evolutie willen we met ons huwelijk deel uitmaken.” nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Bo Bogaert foto’s Thomas De Boever

Tim en Evelien wonen wettelijk samen, maar trouwen zou ook kunnen

“Het was keiromantisch bij de burgerlijke stand” “Mijn vriendinnen vragen me vaak of ik na al die jaren nog met de moppen van Tim kan lachen. Maar ja, ik vind hem nog altijd grappig!”, zegt Evelien liefdevol over Tim. Deze jeugdliefdes zijn intussen twaalf jaar samen. In die tijd kwam er een huis, een kat, een zoontje en bleven ze even verliefd als in het begin.

“W

e hebben elkaar leren kennen tijdens het laatste jaar van het middelbaar”, begint Tim hun liefdesverhaal. “We kenden elkaar wel van ziens, maar hadden nog nooit met elkaar gesproken tot die keer dat we elkaar tegenkwamen in een café aan het station van Dendermonde. Evelien was helemaal van slag omdat haar lief het net uitgemaakt had en toen heb ik haar getroost. (lacht)” “Maar het heeft toen nog een jaar geduurd vooraleer we een koppel werden”, vult Evelien aan. “Er was wel een klik tussen ons, maar om de een of andere reden kwam het er gewoon niet van. We studeerden toen allebei in Gent en op het einde van dat eerste jaar was het officieel ‘aan’ tussen ons. Dat was in 2005. In Gent hebben we een hele leuke tijd gehad. We hadden veel kameraden die op kot zaten waar we konden blijven slapen. Dan gingen we feesten of naar cantussen. Ja, dat waren best wilde jaren.”

nota bene - Het magazine van Notaris.be

Vervolgens is het vrij snel gegaan. In 2009 studeerde Tim af als communicatiewetenschapper, een jaar later Evelien als psycholoog. In 2012 besloten ze om samen te wonen. “Het is eigenlijk mijn mama die mij een schop onder mijn kont heeft gegeven”, zeg Evelien. “We werkten alle twee en hadden een goed leven. Ik bleef toen heel vaak bij Tim slapen, in zijn eenpersoonsbed.” “Goh ja!”, lacht Tim om de herinnering. “Hoe hebben we dat ooit zo lang kunnen volhouden?” “We hebben toen vlot dit rijhuis met tuin gevonden en meteen gekocht. Huren is eigenlijk nooit een optie geweest. Dat vonden we verloren geld. De notaris heeft ons toen het onderscheid tussen de verschillende stelsels uitgelegd en toen we hoorden dat wettelijk samenwonen naast fiscale voordelen ook een betere juridische bescherming biedt op het vlak van erven, zijn we naar de burgerlijke stand gegaan”, vertelt Tim. “Ja, dat was keiromantisch”, grapt Evelien. “De dame aan het loket zei: ‘Als het jullie niet bevalt, kom dan maar gewoon terug. We kunnen dat even rap weer ongedaan maken.’ (lacht)” Zit trouwen er ooit nog in? “Ik ben er niet tegen”, zegt Tim. “Zeker nu Gaston er is, is de situatie veranderd. Ik wil ervoor zorgen dat Evelien niet buitenspel staat als het op erven aankomt, mocht er mij morgen iets overkomen bijvoorbeeld.” “Vroeger vond ik het niet nodig om te trouwen, maar nu ben ik er ook niet meer tegen”, lacht Evelien veelbetekenend naar Tim.

Ondertussen schuifelt Gaston door de woonkamer. Dit schattige kereltje is iets meer dan een jaar en werkt verwoed aan zijn eerste stapjes. “Gaston is geboren op 25 augustus 2016, op Katuit. Als Dendermondenaren kun je je geen mooiere dag dromen. Nog drie jongens en ze kunnen op ’t Ros Beiaard zitten”, grapt Tim. “Gaston is nu wel een heel braaf, lief en gemakkelijk kind, maar vier lijkt me toch wat veel”, antwoordt Evelien. “Hoe we elkaar onze liefde tonen? Door dat gewoon heel veel tegen elkaar te zeggen: ‘Ik zie je graag.’ Wij kunnen elkaar ook erg blij maken met kleine dingen. Dan brengt Evelien bijvoorbeeld speciaal aardbei-rabarberconfituur of Stiltonkaas voor mij mee, gewoon omdat ze weet dat ik dat zo graag lust. En wij lachen ook heel veel samen. We kunnen heel goed met elkaar en om onszelf lachen. Als ik mij verspreek bijvoorbeeld, dan zal Evelien daar gegarandeerd op inspelen met een grapje.” “We plannen ook regelmatig een avond uit met ons tweeën. Dan brengen we Gaston weg en gaan wij op restaurant of maken we er een weekendje van. Het mag dan wel iets speciaal zijn. We trekken dan naar Gent of Antwerpen en gaan met zijn tweeën iets tof doen. We doen dat bewust vaak genoeg, maar ook weer niet te veel. Het moet iets speciaal blijven, waar we kunnen naar toeleven. Het plannen en de voorbereidingen van ons uitje zijn vaak al even plezant als de avond zelf”, glimlacht Evelien. nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Gilles Bechet foto’s Jan Crab

Yves en Sophie woonden 25 jaar samen en trouwden niet

“Zo’n papiertje leek ons nutteloos” Yves en Sophie zijn allebei 52 jaar oud en nooit getrouwd. Ze hebben het nut daarvan nooit gesnapt, ook omdat ze nooit noemenswaardige gemeenschappelijke goederen hebben gehad. “Omdat we niet hetzelfde belangrijk vinden in een huis, zijn we het nooit eens kunnen worden over de aankoop van een woning. Vandaag wonen we niet meer samen, maar we zijn nog altijd een stel.” Liefde en vrijheid waren nooit zo mooi verweven.

“T

oen we besloten om samen te wonen, is trouwen nooit een optie geweest. Sophie huurde een appartementje in Elsene op haar naam. We hadden geen plannen om samen een huis te kopen, dus leek zo’n papiertje ons vrij nutteloos. We hadden nu eenmaal geen woning te beschermen”, legt Yves uit. "Het huwelijk met zijn grote receptie en vele cadeaus beschouwden we als onnodige kosten.” “En we wilden niet dat onze ouders zouden bijspringen”, voegt Sophie toe. “Het viel me op hoe de kinderen van de buren na het feest te koop liepen met de cadeaus die hun ouders hadden gekregen. Alsof ze alleen daarom waren getrouwd. Een paar jaar later hebben we wel overwogen om een feest te geven, waarbij

nota bene - Het magazine van Notaris.be

we de gasten zouden vragen om een gehuurd of gedragen trouwkostuum aan te trekken. Uiteindelijk is dat er niet van gekomen, maar dat heeft ons nooit belet andere feestjes te geven. Bovendien vonden we niet dat we de goedkeuring van een of andere ambtenaar nodig hadden om onze liefde en trouw aan elkaar te beloven. Toen we de kinderen kregen, lag het idee om te trouwen weer op tafel maar we hadden nooit echt het gevoel dat we moesten trouwen. De kinderen zouden sowieso hun vaders naam dragen. Wat zou een huwelijk hen meer bieden?” Daarna nam het gezin zijn intrek in een sociale woning, een halfopen bebouwing in Sint-Lambrechts-Woluwe. “Met de jaren begonnen we er meer voor te voelen om samen een huis te kopen, maar onze prioriteiten en familiecultuur verschilden te hard”, zegt Yves. “Sophie kwam uit een gezin dat gekocht en gebouwd heeft, terwijl ik ben opgegroeid in een gezin dat om de zoveel tijd verhuisde. Een huis kopen betekende voor mij een toekomst vol zorgen. Ik ging met ons spaargeld liever op reis dan er het dak of de badkamer mee te renoveren. We bezichtigden twee huizen: een dat interessant geprijsd was, maar waar wel nog wat werk aan was en een ander dat heel leuk was, maar onder een drukke vliegroute lag. Het eerste sprak meer tot de verbeelding van Sophie, terwijl ik meer voor het tweede voelde. Uiteindelijk werden de plannen afgeblazen. Onze relatie liep er bijna door op de klippen. Toen begreep ik nog niet hoeveel waarde zij eraan hechtte om eigenaar te zijn van het huis waarin ze woont. Door een huis te kopen, zou ze het aan onze kinderen kunnen nalaten.” Na 25 jaar besloten Yves en Sophie om niet meer onder hetzelfde dak te wonen om hun relatie en gezin te redden. “We zouden elk ons eigen stekje hebben, haalden de angel uit onze relatie en gaan nu nog altijd als gelukkig stel door het leven”, zegt Sophie zachtjes. De ironie van het leven wil dat Yves, die minder uit was op een eigen huis, eigenaar van een appartementje is geworden. “Het is een deel van een appartementsgebouw met gemeenschappelijke eigendom. Omdat ik snel moest

beslissen, heb ik mijn appartementje gekocht met alleen de notaris van de eigenaar als bemiddelaar. Bij een aankoop komen heel wat documenten kijken die ingewikkeld lijken of waarvan we niet altijd weten waarvoor ze dienen. Ze verwijzen naar verschillende soorten wetgeving waarover meer informatie ontbreekt.” Sophie heeft nog niets gekocht. “Bij de meeste grote stappen in het leven heb je de hulp van een notaris nodig. Veel mensen laten zich afschrikken door de formaliteiten en administratiekosten. Als ze zouden weten wat ze daarvoor in de plaats krijgen, zou dat al veel minder het geval zijn. Voor de eventuele aankoop van een huis zie ik me dat wel op lijfrente doen. Dat zou dan betekenen dat ik bij de eigenaar intrek. Er zijn veel oudere mensen die alleen wonen in een groot huis en zo de mogelijkheid zouden hebben om thuis te blijven, met altijd hulp en gezelschap in de buurt.’ nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Nikita Vindevogel

foto Lies Engelen

Wettelijk samenwonen of trouwen?

De duivel zit in de details Vroeger was trouwen de norm, vandaag is dat al lang niet meer het geval. Steeds meer koppels kiezen ervoor om wettelijk te gaan samenwonen. Dat zou ongeveer hetzelfde zijn als trouwen, maar vergis je niet. Er zijn wel degelijk grote verschillen, onder meer op het vlak van erfrecht. Hier geldt slechts één gouden raad: laat je goed informeren. De duivel zit namelijk in de details!

Fiscale gevolgen Een van de grootste redenen waarom koppels kiezen voor wettelijk samenwonen, is omdat het fiscaal interessant is. Voor de personenbelasting worden wettelijk samenwonenden namelijk volledig gelijkgesteld aan getrouwde koppels. Er is dus sprake van één belastingaangifte. Dat kan interessant zijn, vooral als een van de partners een lager inkomen heeft. Onder bepaalde voorwaarden wordt een deel van de inkomsten van de partner die het meest verdient, toegekend aan de andere partner. Dat deel wordt dan tegen een lager tarief belast, waardoor de totale verschuldigde belasting ook een stuk lager zal zijn. De erfenis Als de liefde floreert, denk je niet graag aan wat er allemaal kan mislopen. Toch is het belangrijk om de toekomst voor een deel te ‘verzekeren’. Bij een overlijden of bij een breuk worden de gevolgen van de verschillende samenlevingsvormen echt voelbaar, maar dan is het meestal te laat om er nog iets aan te doen.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

• Voor wie feitelijk samenwoont, is het simpel: de partner in kwestie erft wettelijk gezien niets, want voor de wet zijn zij ‘vreemden’ voor elkaar. • Kies je voor een huwelijk, dan heb je recht op een 'reserve'. De wet kent de langstlevende echtgeno(o)t(e) twee soorten reserves toe: ofwel het vruchtgebruik op de helft van de goederen van de nalatenschap (de algemene reserve) ofwel het vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad (de concrete reserve). Hoe werkt het systeem van de reserve? Het gaat eigenlijk om twee ‘minima’: als het vruchtgebruik van de gezinswoning en het huisraad minder waard is dan het vruchtgebruik op de helft van de nalatenschap, dan heeft de langstlevende huwelijkspartner nog recht op een deel van het vruchtgebruik van de nalatenschap, om de ‘concrete’ reserve aan te vullen. In het tegengestelde geval, indien het vruchtgebruik van de woning meer waard is dan de helft van de nalatenschap, kan de langstlevende partner zonder probleem de gezinswoning blijven gebruiken. • Wettelijke samenwoners erven wettelijk gezien het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel, maar dat is geen ‘reserve’. Dat betekent concreet dat dat deel je kan worden ontnomen via een testament, zelfs zonder medeweten van de wettelijk samenwonende partner. Conclusie: Getrouwde koppels hebben meer bescherming op het vlak van erfrecht. Contract: ja of nee? Een samenlevingscontract kan financieel geduw en getrek tussen de samenwonende partners voorkomen. De wet zelf regelt bitter weinig van de lasten en de bijdragen voor de wettelijke samenwonenden en niets voor de feitelijk samenwonenden. Het is dus slim om - als

je wettelijk of feitelijk wil samenwonen - een samenlevingscontract te laten opstellen. Woon je wettelijk samen, dan moet je hiervoor naar de notaris. Net zoals bij een huwelijkscontract kan je daarin bepaalde afspraken maken over welke goederen van wie zijn en welke van beide partners. Bovendien kan worden geregeld wie wat maandelijks stort. Wie trouwt, is niet verplicht om een huwelijkscontract op te stellen. Dan geldt automatisch het ‘wettelijk stelsel’: de inkomsten en aanwinsten gaan in een gemeenschappelijke pot en uiteindelijk naar de langstlevende partner bij een overlijden. Wens je dat niet, dan kan je een huwelijkscontract afsluiten waarin je voor een ander stelsel kiest. Een huwelijkscontract kan sommige koppels geruststellen bij een overlijden, maar ook bij een breuk. Elke partner behoudt immers zijn of haar eigen goederen. Ook tijdens het huwelijk kan het ‘veiliger’ zijn… Denk maar aan huwelijkspartners die voor hun professionele activiteiten belangrijke verbintenissen aangaan. Door de vermogens van de echtgenoten gescheiden te houden, stellen ze in zekere zin bepaalde goederen veilig. Gevolgen na een breuk Wat de (financiële) gevolgen zijn als je relatie wordt stopgezet, hangt af van de manier waarop je samenwoont. Een wettelijke samenwoning kan je enkel afsluiten en beëindigen met een verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. Ben je getrouwd, dan moet de rechtbank de echtscheiding uitspreken. De procedure voor een scheiding met onderlinge toestem-

ming is wel veel versoepeld. Wie minstens zes maanden niet meer samenwoont, hoeft in principe niet meer naar de rechtbank te stappen. De rechter kan jullie wel nog bevelen om persoonlijk te verschijnen. Rechten en plichten Plicht: ‘In goede en kwade dagen’ zijn meer dan enkele mooie woorden tijdens een huwelijksceremonie. Echtgenoten beloven elkaar trouw, hulp en bijstand. Die plicht werkt in zekere zin zelfs door na een echtscheiding, bijvoorbeeld door het betalen van alimentatie. Voor wettelijke samenwoners geldt dit allemaal niet, tenzij ze in een samenlevingscontract anders overeenkomen. Er is wel een onderhoudsplicht voor de kinderen. Recht: Alleen getrouwde koppels genieten na het overlijden van de partner van een overlevingspensioen. Opgelet, dat geldt alleen als je niet hertrouwt. Ga je een nieuw huwelijk aan, dan wordt de uitbetaling van het pensioen geschorst zolang het huwelijk standhoudt. Conclusie: Zowel feitelijk samenwonen, wettelijk samenwonen als trouwen heeft voor- en nadelen. Alles hangt af van jouw persoonlijke situatie. De boodschap is om je goed te informeren, zodat je een weloverwogen keuze kunt maken. Wens je meer uitleg? Spreek erover met je notaris. nota bene - Het magazine van Notaris.be

â&#x20AC;&#x153;Het idee van het Vlaanderen van de jaren 50 dat je pas op eigen benen kon staan door te trouwen, is nagenoeg volledig verdwenenâ&#x20AC;?

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Eva Van den Eynde foto’s Jan Crab & Lies Engelen

Socioloog Dimitri Mortelmans pleit voor automatische rechten voor niet-wettelijk samenwonenden

“De kwetsbaarste koppels zijn niet beschermd” Trouwen hoeft niet meer. En als we vandaag dan toch nog in het huwelijksbootje stappen, dan doen we dat niet voor de bomma en al zeker niet voor God, maar omdat we nog eens een stevig feestje willen geven. Al vinden we samenwonen net zo comfortabel. “Samenwonen is een volwaardige relatievorm geworden. Het is niet meer een probeerperiode in aanloop naar een huwelijk”, zegt Dimitri Mortelmans, socioloog aan de UAntwerpen.

Er wordt vandaag minder getrouwd dan vroeger. Hebben we massaal bindingsangst gekregen? “Er is in elk geval wel iets aan de hand. Nochtans, als je de huwelijkscijfers bekijkt dan zijn die vrij constant. Er is een lichte daling van 41.000 in 2003 naar 37.000 vandaag. Je zou dus kunnen zeggen dat er weinig verandert. Tot je naar de realiteit achter de cijfers gaat kijken. Dan zie je dat een derde van die huwelijken een ‘hertrouw’ is. Bovendien ligt de gemiddelde leeftijd bij een eerste huwelijk hoger. Dat zijn doorgaans koppels die eerst lange tijd hebben samengewoond en hun relatie uiteindelijk omzetten in een huwelijk.”

Trouwen is vandaag geen must meer om het ouderlijke huis te verlaten. “Het idee van het Vlaanderen van de jaren 50 dat je pas op eigen benen kon staan door te trouwen, is nagenoeg volledig verdwenen. Maar bij een hertrouw zien we dat de vijftigers en zestigers, de babyboomers dus, wel nog veel belang hechten aan het huwelijk. Ze zijn opgegroeid in de sixties en ze hebben geen probleem meer met scheiden, maar zo vrijgevochten zijn ze nog niet dat ze het concept huwelijk totaal overbodig vinden.” “De meerderheid van die generatie zal na een scheiding kiezen voor samenwonen of voor een latrelatie, maar er is toch een grote groep die opnieuw in het huwelijksbootje stapt. En aangezien die generatie zo talrijk is, weegt dat aandeel door in de statistieken, wat maakt dat het huwelijkscijfer constant blijft.” Wat vinden de zeventigers en tachtigers ervan dat hun kinderen en kleinkinderen zo massaal scheiden? “Zij zijn nog sterk opgevoed met het christelijke geloof dat de mens niet kan scheiden wat God verbonden heeft. Voor hen is scheiden ondenkbaar. Zij zijn ook de reden waarom we vandaag nog zo’n hoog huwelijkspercentage hebben: met 38 procent is dat nog altijd de grootste relatiegroep. De oudste generatie heeft het er moeilijk mee dat haar kinderen en kleinkinderen scheiden, maar anders dan vroeger zullen ze er zich uiteindelijk wel bij neerleggen.” nota bene - Het magazine van Notaris.be

Een deel van de babyboomers hertrouwt, maar de meesten onder hen kiezen voor samenwonen na een scheiding. “Ja dat klopt. Maar een aanzienlijke groep uit die leeftijdscategorie kiest voor een latrelatie. Soms staan de kinderen in de weg, maar veel vaker is het de opgebouwde welvaart en onafhankelijkheid die ze niet op het spel willen zetten. Dat geldt zeker voor vrouwen. Vaak hebben ze het huis kunnen inkopen na de scheiding en ervaren ze het als een opluchting om niet meer afhankelijk te zijn van een man. We hebben gezien in ons onderzoek dat mannen in een latrelatie veel vaker dan vrouwen de wens hebben om samen te wonen, maar dat de vrouw meestal de boot afhoudt. Mannen willen zorgen voor hun partner, willen die kostwinnersrol op zich nemen, maar stoten op een njet van de vrouw. Een latrelatie is ook de enige relatievorm waarin je op dat vlak van mening kan verschillen.”

dat zelfs als de man werkloos is en de vrouw wel een job heeft, zij nog altijd zal koken als ze thuiskomt van het werk.”

Waarom vinden we trouwen soms zo’n grote stap? Fiscaal gezien worden samenwonende en getrouwde koppels toch gelijk behandeld? “Wat de personenbelasting betreft wel, ja. Maar voor de bescherming van de zwakkere partner is er niks geregeld. Het aantal mensen dat samenwoont zonder zich wettelijk te laten registreren is een dark number en ik denk dat we onderschatten met hoeveel ze zijn. We vinden ze niet terug in de statistieken en ze zijn heel kwetsbaar. Je kan perfect ‘s ochtends naar het werk vertrekken en thuiskomen in een leeg huis. Daar kan je niets tegen doen als je niet wettelijk samenwoont. Daarom pleit ik ervoor dat er automatisch bescherming wordt opgebouwd na een aantal jaren samenwonen.” “Sommige juristen zijn daar geen voorstander van, zij Kan het zijn dat we onbewust oordelen dat een huwelijk zeggen ‘ja, maar iedereen heeft toch de keuze om zich een hiërarchie tussen man en vrouw inhoudt, terwijl bij te laten beschermen’. Dat klopt, maar dan ga je voorbij samenwonen beide partners gelijkwaardiger zijn? aan het psychologische aspect. Als je voor dat pakket “Vrouwen die een tweede huwelijk niet zien zitten, bescherming wil kiezen dan houdt dat in dat beide partgeven aan dat zij inderdaad een ners rond de tafel gaan zitten om te onevenwicht ervaren hebben in spreken over hun relatie. Daar heerst hun huwelijk. Toch ben je als sabij sommige koppels een groot taboe menwonenden even hard aan elkaar rond, want de vraag stellen kan de “Als je vandaag verbonden. Voor een deel komt die indruk geven dat de relatie in twijfel interpretatie door de manier waarop wordt getrokken. Hoger opgeleiden trouwt dan heb het huwelijksmodel in de jaren 1950zullen dat gesprek wel nog aangaan, je één kans op 60 verkocht is aan de mensen.” maar de meest kwetsbare koppels “Eeuwenlang werd er ofwel gegaan die confrontatie uit de weg. de twee dat trouwd om economische redenen, Precies voor die koppels sluit de wetje huwelijk om een boerderij bijeen te houden gever de ogen, met als argument ‘ze bijvoorbeeld. Ofwel werd je uitgehuhebben toch de keuze’.” standhoudt” welijkt om politieke redenen: graven “Pas op, ook hoogopgeleiden en koningen arrangeerden de huwedenken vaak ten onrechte dat ze lijken van hun kinderen. Als het klikbeschermd zijn zodra ze kinderen te tussen beide partners dan was dat mooi meegenomen. hebben. Die kinderen genieten wel bescherming, maar Daarom was ontrouw ook alomtegenwoordig en werd ze de situatie van de partners blijft onveranderd. Wat wel aanvaard zolang je wat discreet bleef.” aanvaard is, en dat is zeker een verdienste van de notarissen, is dat een koppel een regeling treft wanneer “Na de Tweede Wereldoorlog heeft het huwelijk een er samen een huis wordt gekocht. Het bekende ‘beding ander karakter gekregen. Er werd een rolverdeling van aanwas’, waarbij de langstlevende het deel van de geïntroduceerd: hij werd de kostwinner en zij nam de overleden partner verkrijgt, is goed ingeburgerd.” zorgtaken op zich. En die rolverdeling zit er nog altijd diep ingebakken, ook bij samenwonenden. We zien Vroeger was trouwen een vanzelfsprekende stap. wel dat bij tweeverdieners, of ze nu getrouwd zijn of Vandaag is het maar een van de opties. Vanwaar die samenwonend, dat het machtsonevenwicht wat wordt mentaliteitswijziging? afgevlakt omdat zij dan ook geld binnenbrengt. Wat de “We zien heel duidelijk een omslag in het jaar 2000. zorgtaken betreft: de mannen doen vandaag meer in het Waarom net dan? Daar hebben we geen verklaring voor. huishouden dan hun vaders en grootvaders maar hun Plots werd het aanvaardbaar om niet te trouwen. In de aandeel blijft zeer beperkt. Uit een Brits onderzoek blijkt hoofden van jonge mensen was dat al zo, maar vaak

nota bene - Het magazine van Notaris.be

trouwden ze toch omdat de ouders het belangrijk vonden. Na 2000 zien we dat die druk van de familie volledig wegvalt. Vlaanderen heeft op dat moment massaal afscheid genomen van het idee dat een huwelijk een noodzakelijke stap is.” “Overigens is het ook helemaal aanvaard om alleen te gaan wonen als je geen partner hebt. Vroeger was dat not done. Nu is het een beetje gênant als je na je dertigste nog aan moeders rokken hangt.” Om welke redenen trouwen jonge mensen vandaag dan toch, als ze het niet doen voor de familie en niet voor God? “Om twee redenen: in een eerste geval trouwen ze wanneer er een grote gebeurtenis plaatsvindt. Ze krijgen een kind of kopen een huis en maken van die aanleiding gebruik om een en ander wettelijk te regelen. Maar daarnaast is er een tweede, veel frivolere reden: dertigers willen gewoon nog eens een stevig feestje geven. Juristen mogen dan denken dat sommigen bewust trouwen om zich te beschermen, in de praktijk is de reden vaak veel minder rationeel. Maar dat ze daardoor bescherming krijgen is natuurlijk mooi meegenomen.” Vroeger trouwde je ‘tot de dood ons scheidt’. Geven we het vandaag te snel op? “Als je vandaag trouwt dan heb je één kans op de twee dat je huwelijk standhoudt. Wie trouwt weet dus dat het misschien niet voor eeuwig is, maar de intentie om in de goede helft te zitten is er wel altijd. We vroegen in ons onderzoek aan koppels die gescheiden zijn of ze er spijt van hebben. Dat zijn er maar heel weinig. Er volgt

soms wel ontnuchtering als blijkt dat ze in een nieuwe relatie op dezelfde obstakels botsen. Een relatie houdt nu eenmaal conflicten in.” Samenblijven voor de kinderen, is dat een goed idee? “Het is een misvatting te denken dat men vroeger samenbleef voor de kinderen. Wat de meesten afschrikte, was het taboe dat rond scheiden hing. Zelfs in de jaren zeventig waren de gevolgen voor wie gescheiden was nog erg verregaand. Katholieken werden verstoten uit hun parochie. Ze hadden geen enkel sociaal vangnet. En bovendien hadden vrouwen meestal niet de middelen om bij hun partner weg te gaan. Maar kinderen wegen uiteraard mee in de beslissing, zowel bij getrouwde als bij samenwonende koppels. Al stellen we vast dat koppels met kinderen het wel langer volhouden, maar uiteindelijk toch stranden.” Zijn we dan ook niet beter gelukkig gescheiden dan ongelukkig getrouwd? “Zeker. Uit onderzoek blijkt dat kinderen van gescheiden ouders hoger scoren op welzijn dan kinderen die in een conflictueuze relatie opgroeien. Natuurlijk zijn kinderen in een harmonieus gezin het best af, maar het is beter voor de kinderen om uit elkaar te gaan dan om langdurig in een conflictueuze relatie te blijven. Op voorwaarde dat het geen vechtscheiding wordt, want dat is het ergste wat je je kinderen kan aandoen. Ouders zeggen in een vechtscheiding altijd dat ze het doen in het belang van hun kinderen, maar ze zien niet dat ze die kinderen ondertussen ernorm veel schade berokkenen.” nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Elke Borghs

foto Jan Crab

SUCCESSIE

Jaak Borghs vindt de extra zekerheid van een notarieel testament een aanrader

“Ik wil mijn kinderen een betere start geven” Ik ben wereldburger, vader van drie, grootvader en weduwnaar met nieuwe partner. Ik beleefde een bloeiende carrière als topman van een bedrijf, verleende advies aan kmo’s en run mijn eigen business als projectontwikkelaar. Kinderen kunnen steeds minder rekenen op een erfenis. De levensverwachting is immers hoog en de meeste pensioenen minimaal. Natuurlijk sta ik stil bij de sporen die ik wil achterlaten.

k ben 65 jaar. Volgens de wetenschappelijke statistieken die rekening houden met mijn actuele leeftijd en levenswijze heb ik een levensverwachting van 86 jaar. Ik wil heel graag dat er iets overschiet als ik er niet meer ben. Maar ik wil de resterende 21 jaar niet inboeten op mijn actuele levensstandaard. Mijn pensioen ligt net boven het minimuminkomen hoewel ik mijn leven lang hard en op hoog niveau heb gewerkt. Ik moet dus bijkomende inkomsten hebben of leven van een spaarboekje. Ik beeld me geen worstcasescenario in, maar het is realistisch rekening te houden met hoge gezondheidskosten op latere leeftijd. In mijn nabije omgeving zie ik hoogbejaarden die zeer zelfstandig leven en een generatie jonger lijken, terwijl andere onlangs gepensioneerden hulpbehoevend zijn en dokterskosten betalen die cumulatief oplopen tot de waarde van twee woningen.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

Als mij vroeg iets overkomt, kan ik mijn kinderen via mijn erfenis een betere start geven dan die ik zelf heb gehad. Zo kunnen ze verder groeien. Als ik leef volgens de levensverwachting – of langer – dan erven mijn kinderen op een moment dat ze het niet meer zo hard nodig hebben. Dan kan het maar dienen om hen een zorgelozer pensioen te gunnen. Ik zou hen nu al kunnen een schenking doen, maar ik moet me eerst wapenen voor een lang leven en ervoor zorgen dat ik reserves heb.

toch wel hoog. Dat komt extra hard aan op een moeilijk moment. Het is op zo’n momenten dat je beseft hoe belangrijk het is na te denken over later. Je moet durven zaken regelen.

In veel families gaat een erfenis gepaard met ruzie. Daar zou ik echt ziek van worden! Al bij ons huwelijk in 1974 hebben mijn vrouw en ik ons huwelijkscontract onmiddellijk gekoppeld aan een testament. Daarin bepaalden we dat de langstlevende maximaal zou erven en de kinderen minimaal. Je ondersteunt elkaar immers. We hebben met twee gewerkt voor wat we hebben. Toen mijn vrouw plots stierf in 2004 kwam ik dus, erfenismatig, naast onze drie kinderen te staan. Ik heb een tijdje geleden opnieuw een testament opgesteld. De extra vrijheidsfactor van een notarieel testament is een aanrader en biedt ook meer zekerheid. Minder kans op fouten. Ik zit daarbij in een tweestrijd. Ik heb het volste vertrouwen in mijn kinderen en weet dat zij ook voor mijn kleinkinderen blijven zorgen. Om familieruzies te vermijden lijkt het simpel dat alles gewoon evenredig verdeeld wordt. Ik weet niet of dat het meest rechtvaardige systeem is. De ene heeft wat meer geluk gehad, de “Al bij ons huwelijk andere wat meer tegenslag. in 1974 hebben mijn Het leven is niet rechtvaardig. Het leven is totaal willevrouw en ik ons keurig. Een beetje bijsturing huwelijkscontract via een testament lijkt me fair, maar dat is wel riskant. onmiddellijk Bovendien moet je je bewust zijn van de invloedssfeer gekoppeld aan een van de schoonkinderen. Die testament” heb je als grootouder niet onder controle, want iedereen kiest zijn partner zelf en vrij, zoals het moet. De dood van mijn vrouw leerde me dat de belastingdruk in ons land hoog is. Mijn echtgenote en ik hebben altijd alle RSZ en belastingen betaald. Op het moment dat zij stierf, ging ook een groot deel van haar erfenis naar de staat. Belastingen zijn nodig, het is een cliché, maar in België zijn de tarieven van de successierechten nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Gilda Benjamin foto Jan Crab

Marion Arits, gescheiden moeder en grootmoeder, hecht veel belang aan waarden

“Ik wil dat mijn erfenis voorbereid is” Met drie kinderen en zes kleinkinderen heb ik al dikwijls over mijn nalatenschap nagedacht. Welke materiële goederen zal ik ze schenken? Op dat vlak ben ik niet rijkelijk bedeeld, maar waarden heb ik hen des te meer te bieden. Vriendelijkheid en verdraagzaamheid, om er een paar te noemen. Ik wil ze mijn huis nalaten, maar nog meer mijn verhaal en herinneringen. Oma zijn, het is een heerlijk gevoel!

k ben een gescheiden vrouw van 54 jaar. Samen met mijn Ierse wolfshond Rose, een teefje, woon ik in een huis dat ik nog niet zo lang geleden heb gekocht in Beauvechain, Waals-Brabant. Ik stapte op mijn achttiende in het huwelijksbootje en volgde mijn man, een militair, naar Duitsland. Elke twee à drie jaar moesten we verhuizen. Ik studeerde Duits aan het Goethe-Institut in Brussel en werkte halftijds als bediende in verschillende handelszaken. Dat werd moeilijk zodra ik getrouwd was. In 2010 ben ik gescheiden. Ik ben de trotse mama van twee dochters en een zoon en de gelukkige grootmoeder van zes kleinkinderen, tussen 11 jaar en 8 maanden. Mijn

nota bene - Het magazine van Notaris.be

dochters wonen in Antwerpen, mijn zoon in Mechelen. Ik zie ze geregeld, en elk jaar komen ze kerst en Pasen bij mij vieren. Hier kunnen ze genieten van mijn tuin en mooie wandelingen maken. Onze band is zo sterk dat de tijd er geen vat op heeft. Elk weerzien is een gelukkig weerzien. Ik ben echt hun lieve omaatje. Ik ben me ervan bewust dat alles wat ik ze meegeef hun karakter helpt vormen. Het leven is één grote overlevering: van verhalen maar ook van tradities, cadeautjes, talenten, .... Hoe groter mijn kleinkinderen worden, hoe meer plezier ik erin schep om te delen. Ik praat vaak met hen, leer ze vanalles, steek ze aan met mijn passie voor kunst en boeken. Ik probeer van hen nieuwsgierige kinderen te maken, die observeren, reageren en vragen stellen. Als moeder/grootmoeder wil je hen ook bepaalde waarden meegeven, en de belangrijkste in mijn ogen is verdraagzaamheid. Niet iedereen is gelijk. Dat moet je aanvaarden. Ik weet waarover ik spreek, want ik houd van reizen en andere culturen leren kennen. Ik herinner me nog hoe ik als tweejarig meisje bij mijn oma op schoot zat, met een boekje van National Geographic in mijn handen. Ook bij mij thuis liggen er overal reismagazines- en verhalen. Mijn kinderen zijn nu volwassen: 34, 32 en 29 jaar oud. Ze leiden elk hun eigen leven, hebben een eigen gezin en een eigen situatie. Toen ik dit huis kocht, zocht ik

zekerheid voor mezelf maar met het idee om het uiteindelijk aan mijn kinderen na te laten. Ik heb ook veel spullen die ik hen wil schenken. Al dan niet van grote waarde. Ik ben vooral gehecht aan de etnische juwelen die ik meenam van op mijn reizen, elk met hun eigen verhaal. Die wil ik aan mijn kleinkinderen geven. Als we onze kinderen of kleinkinderen zoiets geven, is dat ook een stukje familiegeschiedenis. Als gescheiden vrouw is het voor mij minder vanzelfsprekend om mijn familie een financieel duwtje in de rug te geven, maar ik vertroetel ze wanneer ik kan. Al mijn kinderen zijn eigenaar van hun huis en werken hard om hun lening af te betalen. Daarom koop ik graag die dingen voor hen waar zij nooit aan zouden denken om ze te kopen. Al een geluk dat ik hun smaak en behoeften ken... Op dit moment ben ik een boek aan het schrijven over reizen. Ik heb eindelijk de draad weer kunnen oppikken na de werken in dit huis, al heb ik daar het laatste nog niet van gezien. Daarnaast schrijf en illustreer ik kinderboeken. Dat is ook een talent dat ik wil doorgeven. Ik weet nog goed dat ik tegen mijn oudste dochter zei: ‘Als mama heb ik alles gedaan wat ik kon en ik hoop dat jij nog beter zult doen!’ Ik heb dit huis drie jaar geleden gekocht en woon er nu twee jaar. Ik hoefde geen lening aan te gaan en moet dus niet elke maand een bedrag op tafel leggen. Ondanks mijn ziekte voel ik mij hier thuis en dat is van onschatbare waarde. Ik probeer niet te veel aan mijn spaargeld te zitten door goed maar zuinig te leven. Gelukkig krijg ik een onderhoudsuitkering van mijn ex-man omdat ik al die jaren bij hem ben gebleven zonder dat ik kon werken. Maar daar betaal ik flink wat belasting op! Bij de aankoop van mijn huis had ik veel aan mijn notaris, die me hielp waar hij kon. Dankzij de verkoop van het huis dat ik met mijn man had en een gift van mijn ouders kon ik investeren in deze woning, mijn nieuwe thuis. Een huis kopen was een slimme manier om mijn geld te investeren, en de ideale manier om met mijn beide benen op de grond te blijven staan. Ik was een beetje bang voor de moeilijkheden bij de notaris, maar het dossier was erg duidelijk. Alles werd heel eenvoudig voorgesteld, zwart op wit. Toch was er de vrees dat ik geïnvesteerd had in een gebouw met verborgen gebreken. Maar ook op dat punt stelde hij me gerust. Uiteindelijk is dit huis een zegen waar ook mijn familie van zal kunnen genieten. Ik heb mijn erfenis nog niet opgesteld, maar zal binnenkort een afspraak maken om dat te regelen. Ik vind het belangrijk dat mijn situatie duidelijk is en dat mijn erfenis voorbereid is. Ik wil het de mensen om wie ik geef zo eenvoudig mogelijk maken. nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Nikita Vindevogel

foto Lies Engelen

Hoe geef je je kleinkinderen een financieel duwtje in de rug?

cument staat wel niet wat er met het geld moet gebeuren. Grootouders die hun kleinkinderen een duwtje in de rug willen geven voor de aankoop van een woning of een verbouwing, zijn in dat geval niet honderd procent zeker dat het daarvoor zal worden gebruikt. Zulk onderhands document is dus ook niet sluitend. Een notariële schenkingsakte is dat wel. Daarin kan de schenker bepaalde voorwaarden en garanties vastleggen. Een notariële schenkingsakte wordt geregistreerd tegen drie procent schenkbelasting, bij overlijden wordt hiermee een hogere erfbelasting vermeden.

Erfenissen heten te laat te komen. Daarom kiezen grootouders er steeds vaker voor om een schenking te doen. Heb je wat spaargeld dat je niet per se nodig hebt en overweeg je om je kleinkinderen te ondersteunen bij de aankoop van een woning of een renovatie? Dat kan perfect, al zijn er wel een aantal spelregels waarmee je best rekening houdt. Een schenking kan een flinke besparing opleveren op het vlak van erfbelasting, want alles wat je schenkt, behoort niet langer tot de erfenis. De erfgenamen komen zo na je overlijden in een minder hoge belastingschijf terecht. Toch zijn er valkuilen waarmee je rekening moet houden. Er bestaan verschillende manieren van schenken en elk heeft zijn eigen - al dan niet fiscale - gevolgen. Wie geld overschrijft van de ene rekening naar de andere, een zogenaamde bank- of handgift, heeft geen vat op wat de kleinkinderen ermee doen. Ze zijn vrij om het bedrag te besteden zoals ze willen. Er zijn wel nadelen aan verbonden. Stel, je doet een schenking via een handgift. Gebeurt er niets in de daaropvolgende drie jaar, dan hoef je niets te ondernemen. Na afloop van de drie jaar heb je een belastingvrije som geschonken. Je hoeft dus ook geen erfbelasting te betalen. Word je tijdens de drie jaar na de schenking ernstig ziek, dan kan je er alsnog voor kiezen om drie of zeven procent schenkbelasting te betalen. Je ‘koopt’ dan als het ware de (hogere) successietarieven nog snel af. Die vlieger gaat wel niet op wanneer je binnen de drie jaar na de belastingvrije schenking overlijdt. Dan kan er niets meer ondernomen worden en zal het bedrag van de schenking leiden tot een hogere erfbelasting. Een tweede optie is dat je een onderhands document opstelt, met het bewijs van de overschrijving en de melding dat het om een schenking gaat. Het voordeel van zulk document is dat het kan worden geregistreerd en dat er schenkbelasting kan worden betaald. Zo vermijd je na het overlijden een hogere erfbelasting. In zo’n do-

nota bene - Het magazine van Notaris.be

Niet iedereen wil schenken. Grootouders die hun geld nog willen recupereren, kunnen kiezen voor een lening. In dat geval laat je beter een leningscontract opmaken. Daarin worden de voorwaarden bepaald, die bovendien zeer soepel kunnen zijn: met of zonder interest, een korte of lange terugbetalingstermijn of zelfs een terugbetaling na het overlijden, zodat alles kan worden verrekend met de andere erfgenamen. Wie bij overlijden nog iets wil nalaten aan de kleinkinderen, kan dat ook in een testament laten vastleggen. Bedraagt de erfenis niet meer dan 12.500 euro per kleinkind, dan betaal je daarop geen erfbelasting. In dat geval gaat het om een belastingvrije gift. Denk je eraan om te lenen, te schenken of een testament op te maken? Belangrijk is dat je het officieel maakt om je kleinkinderen een zware erfbelasting te besparen na je overlijden. Meer informatie bij jouw notaris of op www.notaris.be

tekst Eva Van den Eynde

Vijf misverstanden over schenkingen 1. Wat ik geef, ben ik kwijt Gegeven is gegeven. En toch, een schenking hoeft niet te betekenen dat je het genot van je onroerend goed helemaal afstaat. Er zijn mogelijkheden om controle te houden over het goed dat je schenkt. Zo kan je een woning schenken met voorbehoud van vruchtgebruik. Dan is de blote eigendom wel van je kind, maar je kan er rustig blijven wonen. Zelfs als je niet zelf in het huis woont dat je geeft, kan je nog genieten van de huurinkomsten. Dat kan niet alleen met onroerende goederen. Je kan ook geld schenken met voorbehoud van vruchtgebruik. In dat geval doneer je bijvoorbeeld je kapitaal, maar geniet je wel nog zelf van de interesten. 2. Ik kan niet voorkomen dat mijn schenking verspild wordt Toch wel. Schenk je een mooi bedrag aan je (klein)kind zodat hij die eigen zaak kan starten waar hij al zo lang van droomt, maar ben je bang dat hij alles zal verbrassen aan feestjes en dure wagens? Koppel dan voorwaarden aan de schenking. Mogelijkheden genoeg om je (klein) kind grenzen op te leggen, zolang je maar redelijk blijft. 3. De schoonfamilie kan ermee gaan lopen De angst van menig schenker: wat als het huwelijk van mijn kind op de klippen loopt en de schoonzoon of -dochter met de helft van de schenking gaat lopen? Check eerst even onder welk stelsel jouw kind getrouwd is. Is dat met scheiding van goederen, dan is er niets aan de hand. Wat van hem is, blijft van hem en wat van haar is, blijft van haar. De schenking wordt dan opgenomen in het persoonlijk vermogen van degene die de schenking krijgt. Heeft jouw kind geen huwelijksovereenkomst opgesteld, dan is hij getrouwd onder wat we het ‘wettelijk stelsel’ noemen. Ook hier geen probleem: schenkingen en erfenissen vallen onder het eigen vermogen van de partners. Maar… in het wettelijk stelsel kunnen de huwelijkspartners wel kiezen om bepaalde goederen in ‘de gemeenschap’ te brengen. Wil je helemaal zeker zijn, dan kan er ook een verbod bedongen worden om de schenking in de gemeenschap te brengen. In dat geval blijft de schenking in het vermogen van je kind, zelfs als hij of zij dat liever anders zou willen.

4. Als ik het ene kind iets schenk, benadeel ik het andere Dat hoeft niet per se het geval te zijn. Als je een schenking wil doen, heb je twee mogelijkheden. Ofwel schenk je iets als voorschot op de erfenis. Bij je overlijden zal de schenking dan verrekend en afgetrokken worden van de erfenis van degene die ze heeft gekregen. Als je een kind echt wil bevoordelen, dan kan dat door je schenking ‘buiten erfdeel’ te doen. Wanneer je overlijdt, zal in dat geval geen rekening worden gehouden met de schenking en krijgen alle kinderen een gelijk deel van wat nog te verdelen valt. Er is dan geen sprake van enige verrekening van de schenking met het erfdeel van het begunstigd kind. Opgelet, vergeet bij het schenken ‘buiten erfdeel’ niet dat al je kinderen recht hebben op een minimum deel van je erfenis! Goed om weten is dat een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik of rentelast verondersteld wordt ‘buiten erfdeel’ te gebeuren. Wil je dat ze toch als voorschot op de erfenis geldt, dan moet dat uitdrukkelijk vermeld worden in de akte. 5. Ik moet nog minstens drie jaar blijven leven Los van het feit dat jou een lang en gezond leven wordt toegewenst, hoeft het op juridisch vlak geen ramp te zijn als je toch binnen de drie jaar overlijdt. Alles hangt af van wat je geschonken hebt en op welke manier je dat hebt gedaan. Als je geld of andere roerende goederen hebt geschonken en je hebt meteen schenkbelasting betaald, dan hoef je je nergens nog zorgen om te maken. Heb je met een zogenaamde ‘handgift’ of ‘bankgift’ gedoneerd, dus zonder schenkbelasting te betalen, en sterf je binnen de drie jaar? Dan wordt de waarde van het geschonken goed fictief bij de nalatenschap geteld. Resultaat? De erfgenamen zullen ook op de waarde van deze schenking erfbelasting moeten betalen. Er is sprake van een ‘opduweffect’. De schenking ‘duwt’ de waarde van de nalatenschap, en dus ook meteen van de erfbelasting, naar omhoog. Bij onroerende goederen ligt het iets ingewikkelder. Alles hangt af van de vraag of er meerdere onroerende goederen in jouw vermogen aanwezig zijn. Heb je alleen jouw enig onroerend goed geschonken? Dan hoef je niet wakker te liggen van hogere belastingen op het moment van jouw overlijden. Heb je meerdere onroerende goederen? Dan moet je opletten. Sterf je binnen de drie jaar na de schenking van een van de onroerende goederen? Dan zal de waarde ervan wél geteld worden bij de nalatenschap (meer bepaald bij de waarde van jouw ander(e) onroerende goederen), waardoor de waarde van de nalatenschap (en dus de erfbelasting) hoger zal liggen. Deze regel geldt ondanks het feit dat je schenkbelasting hebt betaald op het moment dat je doneerde. Dit opduweffect geldt niet voor de schenking van bouwgronden en familiebedrijven. nota bene - Het magazine van Notaris.be

IDENTIKIT Een half leven in Iran en een half leven in België. Maar half werk kent Sepideh Sedaghatnia (33) niet. Gault&Millau verkiest haar tot Sommelier van het Jaar, VTM vraagt haar als jurylid in Mijn Pop-Uprestaurant, ze schrijft twee boeken (69 dingen die je moet weten over wijn en 69 food & wine affairs) en runt haar eigen wijnbar Divin By Sepi. De grootste reis die Sepideh ooit maakte, bracht haar op haar 17de naar ons land. Samen met haar vader, moeder en 2,5 jaar jonge zusje liet ze Iran achter zich “omdat mijn vader wilde dat zijn dochters zouden opgroeien in een open wereld met meer vrijheid. Een wereld waarin we zelf onze beslissingen konden nemen.” Die vrijheid heeft Sepi breed omarmd. Nadat Gault&Millau haar in 2013 heeft uitgeroepen tot Sommelier van het Jaar – ze werkte toen in ‘t Zilte bij Viki Geunes – verovert ze het hart van Vlaanderen als wijnkenner, als mediafiguur, als allround aantrekkelijke persoonlijkheid.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Dirk Remmerie

foto's Jan Crab

Wat wil je doorgeven aan wie na jou komt? Welke zaken zijn van onschatbare betekenis of waarde en zou je willen vrijwaren van de vergetelheid? Welke voorwerpen definiëren wie je bent? Nota Bene vroeg Sepideh Sedaghatnia wat zij in een tijdcapsule zou stoppen voor de volgende generatie.

“Het mooiste wat je kan doorgeven, is niet tastbaar” Kippenvelmomenten, die zou Sepideh het liefste van al in haar tijdscapsule stoppen. In de keuken van haar gastrobar Divin op het Antwerpse Zuid wordt naarstig gewerkt aan de mise-en-place. Wij zitten op de perfecte plaats voor een filosofisch gesprek over wat je dierbaar is en moet koesteren: aan de toog, met zicht op al dat lekkers-in-de-maak.

“De keuze was moeilijker dan ik dacht, omdat ik elke belangrijke periode in mijn leven wil vangen en van elke leeftijd iets wil meegeven. Eigenlijk zou ik ook momenten die ik niet kon fotograferen of registreren in mijn capsule willen steken. Herinneringen met een aparte emotie of kantelmoment zijn de mooiste, maar veel van die cruciale gebeurtenissen zijn op geen enkele manier tastbaar.” Geef eens een voorbeeld van zo’n ongrijpbaar moment? “In 2013 zag ik Toots Thielemans als dagafsluiter op het hoofdpodium van Jazz Middelheim. Op een bepaald moment was het muisstil en speelde hij Ne me quitte pas van Jacques Brel op zijn mondharmonica. Zó ontroerend! Ik dacht dat ik de enige was die kippenvel had van Antwerpen tot Tokio (lacht). In mijn ogen stonden

tranen van emotie. Dat die man op zo’n leeftijd nog steeds met zoveel passie speelde, was zo apart en zo pakkend. Iedereen zag dat hij nog amper op zijn benen kon staan, maar op het podium schitterde hij voor zoveel mensen. Werkelijk adembenemend. Toen ik rond mij keek, zag ik dat heel wat toeschouwers aan het wenen waren. Ik heb het over díe ogenblikken waarbij de gevoelens van iemand anders je beroeren. Dergelijke momenten heb ik heel veel, en niet alleen met muziek. Het kan ook iets heel klein zijn dat mij diep vanbinnen heel gelukkig maakt.” Wil jij net als Toots een gevoelige snaar raken bij anderen? Een duidelijk herkenbaar spoor achterlaten? “Ik hoop het. Ik zou graag zien dat de volgende generaties in onze voetsporen treden, dat we inspirerend genoeg kunnen zijn. Mijn habitat is niet het podium zoals bij Toots, maar de horeca, en daarover hoor je zoveel negatieve dingen: niet interessant, onvriendelijke uren, weinig betaald… Kortom: een hondenjob. Terwijl ik ervaar dat je er zoveel voldoening van kunt krijgen, dat je momenten beleeft die erg bijzonder zijn en die je heel veel energie en veerkracht geven.” Ben je gehecht aan wat je hebt? Vind je het moeilijk om spulletjes weg te doen? “Absoluut, ik ben iemand die heel moeilijk iets kan weggooien. Onlangs heb ik grote kuis gehouden tussen mijn juweeltjes – na opmerkingen van mijn partner ‘dat het toch aanvaardbaar moest blijven’ (lacht). Zelfs nienota bene - Het magazine van Notaris.be

“Behandel goed. Wees goed. Praat goed”

mendalletjes van oorbelletjes krijgen waarde voor mij, omdat ze je doen herinneren aan de momenten dat je ze hebt gedragen. Waardoor ze deel uitmaken van je leven. Dat heb ik ook met kleren die ik wellicht nooit meer aandoe, maar nooit zal wegdoen. En soms denk ik: misschien wordt het ooit wel weer mode. Let op, ik ben ook geen verzamelaar, hé. Ik ben absoluut niet iemand die collecties bijeenspaart. Integendeel, ik hou van verandering en innovatie en ben ook snel iets beu. Waarna ik het niet kan weggooien.” “Toen we van Iran naar België verhuisden, heb ik heel veel dingen waaraan ik gehecht was moeten achterlaten – ik heb bijna niets meegenomen. Dat gaf me een slecht gevoel. Ik heb bijvoorbeeld heel weinig foto’s van mijn kindertijd. Dat doet nog altijd een beetje pijn. Wat je zo veel mogelijk meeneemt op zo’n moment? Je moet kiezen voor wat emotioneel is, wat dicht bij je hart zit. Of voorwerpen die je inspireren of drijfkracht en steun geven.” Welke waarden die jij nastreeft wil je meegeven aan de volgende generaties, en later eventueel aan je kinderen? “Een oude wijsheid uit de zoroastrische religie luidt: ‘Behandel goed. Wees goed. Praat goed.’ Als je die drie

nota bene - Het magazine van Notaris.be

instructies volgt en anderen goed behandelt, goed bent voor jezelf en met respect praat met en over de anderen, dan sta je al heel ver. Het klinkt misschien simplistisch in drie zinnetjes, maar in de praktijk is het bijna een mission impossible. Ik ben ervan overtuigd dat als iedereen zo denkt we al veel zouden kunnen oplossen in onze maatschappij.” “Begin bij jezelf. Kijk in de spiegel en vraag je eerlijk af: ‘Wie ben ik? Wat doe ik? Wat wil ik bereiken?’ Vergeet ook nooit waar je vandaan komt. Probeer daarna zo goed mogelijk te zijn voor de mensen in je omgeving. Dat hoeft niet in de zin van ‘nuttig zijn’, maar breng hen zeker geen schade toe. Ik vind dat je altijd bij jezelf moet beginnen en doen wat je graag doet. We leven maar één keer, probeer er iets van te maken.” Kijk je zelf vaak in de spiegel om je af te vragen: ‘Sepi, ben je wel goed bezig?’ “Elke dag, zonder uitzondering. Soms betrap ik mezelf op misstappen en probeer ik een aantal dingen recht te zetten. En soms ben ik ook tevreden, dat mag ook, hé.”

IN DE TIJDSCAPSULE Deze ring heb ik voor mezelf gekocht toen ik zestien was. Een van mijn nichtjes had een ongeval gekregen met onze auto, en mijn vader was er niet om naar de garage te gaan en de zaken op te volgen – hij had een transportbedrijf en was veel uithuizig. Ik heb toen alles geregeld en de wagen laten herstellen. Als bedankje kreeg ik extra zakgeld, waarmee ik dus deze ring heb gekocht. Mijn eerste diamant. Heel klein, je ziet hem bijna niet. Maar de ring heeft zoveel waarde, niet door het goud of de edelsteen, maar omdat hij een van de weinige herinneringen is die ik heb uit mijn jeugd. Niet veel later zijn we uit Iran vertrokken. Ook al is de ring sterk, ik probeer hem niet zo veel te dragen omdat hij mij zo dierbaar is. Moet zeker in mijn tijdscapsule, want ik zou hem graag cadeau doen aan iemand die mij heel dierbaar is. Ik ben verzot op kleding met dierenprints. Dit rokje met luipaardprint had ik toen ik 18 jaar was. Mijn vader nam mij mee naar een concert van een bekende Iraanse muzikant in Brussel als verjaardagscadeau. Ik had dat rokje aan. Heel leuk, want je voelt je op die leeftijd bijna vrouw. Helemaal iets anders dan de jeans die ik meestal droeg. Daar en dan heb ik mijn vriend leren kennen – en we zijn nog altijd samen. Al bijna vijftien jaar. Of hij op mijn rokje viel of op mij? (schatert) Ja, het moet zijn dat hij zijn ogen niet van mij kon afhouden. Ook al heb ik het in geen tijden meer aangehad, dit rokje doe ik nooit weg. Dit is een bundel poëzie vol levenservaring, genot en ziel. De Diwan van de veertiende-eeuwse Iraanse dichter Hafez is meer dan een gedichtenboek. Bijna elk gedicht is een stukje filosofie. Ook hoe die man zijn tijd heeft beschreven, is onwaarschijnlijk. Hafez’ gedichten worden nu nog altijd gebruikt als een soort kompas, een leidraad voor de toekomst. Als je bijvoorbeeld kampt met echtelijke spanningen, dan open je het boek op een willekeurige plaats en zoek je de raad die in de tekst besloten ligt. Het is soms moeilijk te begrijpen omdat het in oud Farsi geschreven is en de woorden een andere betekenis hebben dan nu. Hafez komt toevallig uit mijn geboortestad, Shiraz, de bakermat van de wijn. In bijna elk gedicht bezingt hij de zaligheid van de wijn en de rol van de vrouwen die voor de wijn zorgen. Het is heel boeiend om een stuk van mijn verhaal terug te vinden in gedichten uit de jaren 1300. Het moment staat mij nog helder voor de geest: het allereerste exemplaar van mijn eerste boek 69 dingen die je moet weten over wijn. Het plezier om de kaft te strelen, de inkt te ruiken… dat geeft een apart gevoel. Plots is al dat werk waar je samen met een fantastisch team maanden aan hebt gewerkt en zoveel tijd in hebt geïnvesteerd, tastbaar. Hoeveel exemplaren ervan verkocht zijn, weet ik niet uit het hoofd, maar voor mij is het allerbelangrijkste dat het er is. Een soort bewijs van mijn carrière. Ik kan mij voorstellen dat ik, als ik een jaar of zestig ben, van een wijntje geniet en met plezier naar mijn boekenkast kijk met daarin het allereerste exemplaar van mijn eerste boek. Op mijn smartphone staat de foto van de sleutel van Divin. Ik wilde een eigen zaak starten, maar vond niet meteen het ideale pand. Een vriend belde en raadde me aan om te onderhandelen voor deze locatie. Ik wist dat de toenmalige zaak over te nemen stond, maar ze was duurder en groter dan ik in gedachten had. Na dat advies van die vriend heb ik een afspraak gemaakt om te komen kijken en te onderhandelen en nog geen dag later hadden we getekend. Amper een week later hadden we de sleutel. Deze sleutel. Het begin van een nieuw hoofdstuk in mijn leven. Het is alsof je de sleutel krijgt van je eerste huis. Moet zeker ook in mijn capsule als symbool voor een stukje onzekerheid. Want als je aan zo’n avontuur begint, weet je nooit wat je mag verwachten en waar je gaat eindigen. nota bene - Het magazine van Notaris.be

infofiche ERVEN & SCHENKEN

HERVORMING ERFRECHT

WAT VERANDERT ER? 1 Meer vrijheid U kunt zelf beslissen over de toekenning van een groter deel van uw nalatenschap.

2 Meer gemoedsrust Dankzij de erfovereenkomsten kunt u beter anticiperen op uw nalatenschap samen met uw erfgenamen.

3 Meer zekerheid Uw erfgenamen kunnen de goederen die u hen geschonken hebt bij leven materieel behouden. Eventuele verrekeningen worden op het ogenblik van het overlijden gemaakt.

Vanaf

Wat moet ik concreet doen? U heeft een testament opgemaakt of een schenking gedaan in BelgiĂŤ of in het buitenland? U heeft tot en met 31 augustus 2018 de tijd om bij uw notaris na te gaan wat de impact is van de hervorming op uw successieplanning en om, indien nodig, een verklaring af te leggen om de toepassing van bepaalde oude regels te behouden: uw notaris geeft u de nodige raad!

U heeft nog niets voorzien? Anticipeer en organiseer uw nalatenschap in alle VRIJHEID, GEMOEDSRUST en ZEKERHEID.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

De hervorming: vóór/na

VOOR

VANAF 01/09/2018

01/09/2018

1. Wijziging van de reserve van de kinderen en de ouders Reserve van de kinderen De reserve van de kinderen varieert naargelang het aantal kinderen dat u heeft.

De kinderen hebben samen steeds een reserve die de helft van uw vermogen uitmaakt.

Reserve van de kinderen 1 kind 1/2

2 kinderen

1/3

1 kind

3 kinderen ‹VOOR NA ›

1/4

1/3 1/4

1/4

1/2

2 kinderen 1/4 1/4

3 kinderen 1/6

1/6

Deel waarover de ouders vrij beschikken

Reserve van de ouders Uw beide ouders hebben elk een reserve van 1/4 van uw vermogen indien u overlijdt zonder nakomelingen na te laten.

‹VOOR NA ›

De reserve van de ouders wordt afgeschaft: indien u geen kinderen heeft, zullen uw ouders in principe een deel van uw nalatenschap erven. Voortaan kunt u echter beslissen om hen dit recht te ontnemen en al uw goederen aan iemand anders na te laten. Voorbeeld: u bent feitelijk samenwonend zonder kinderen? Dan kunt u al uw goederen aan uw partner nalaten indien u dit wenst.

Reserve: minimumdeel van de nalatenschap voorbehouden aan bepaalde erfgenamen (onaantastbaar deel)

2. Erfovereenkomsten in bepaalde gevallen toegestaan Erfovereenkomsten zijn verboden (behoudens uitzonderingen): het ‹VOOR is niet mogelijk om op voorhand NA › afspraken te maken over een niet-opengevallen nalatenschap.

Ouders en kinderen kunnen erfovereenkomsten afsluiten, onder bepaalde voorwaarden. Erfovereenkomsten dienen bij een notaris opgemaakt te worden. Neem contact op met uw notaris.

Erfovereenkomst: overeenkomst over een niet-opengevallen nalatenschap

3. Meer zekerheid voor de goederen die u tijdens uw leven geschonken heeft Om een nalatenschap te verdelen, dienen bepaalde goederen die aan de erfgenamen geschonken werden in de nalatenschap “ingebracht” te worden om de gelijkheid tussen de erfgenamen op het ogenblik van de verdeling van de goederen te herstellen. Voortaan moeten de geschonken goederen slechts in waarde worden Wanneer de geschonken goederen ingebracht. Gevolg: onroerende goederen zijn, dienen zij “in natura" U kunt het geschonken goed houden zonder dat het in natura aan de ‹VOOR nalatenschap moet worden teruggegeven. Eventuele verrekeningen in de nalatenschap NA › te worden worden op het ogenblik van het overlijden gemaakt. ingebracht N.B.: dezelfde regel is van toepassing (behoudens (wat voor uitzonderingen) in geval van “inkorting” van een problemen kan schenking, wanneer zij afbreuk doet aan de reserve van zorgen). de reservataire erfgenamen (informeer u bij uw notaris).

€

Vraag raad aan uw notaris

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Eva Van den Eynde

foto's Jan Crab

Nathalie Le Blanc wil haar pleegbroer en petekind op een rechtvaardige manier laten erven.

“Het successierecht loopt mijlenver achter op de realiteit” “Als single zonder kinderen word je gediscrimineerd in het successierecht. Wie geen bloedband heeft, betaalt zich blauw aan erfbelasting.” Journaliste Nathalie Le Blanc vindt het de hoogste tijd dat het successierecht hervormd wordt op maat van de realiteit van 2017 en met aandacht voor de vele samenlevingsvormen die er vandaag bestaan.

e gezinsconstructie ‘mama, papa en twee kindjes’ mag dan voor velen een ideaal plaatje vormen, de realiteit is vandaag enigszins anders. Nieuw samengestelde gezinnen, alleenstaande ouders, holebikoppels en pleeggezinnen zijn al lang geen uitzondering meer. En toch gelden nog altijd wetten die gemaakt zijn op maat van het klassieke gezin. Singles zonder kinderen vallen zelfs helemaal uit de boot, terwijl die groep alleen maar groter wordt. Dat stelt journaliste Nathalie Le Blanc, zelf een kinderloze single, vast. Ze schreef er het boek Solo over. “Een op de drie huishoudens bestaat uit één persoon en toch organiseren we alles rond de noden en behoeften van het klassieke gezin met twee kinderen", zegt Nathalie. "In mijn boek laat ik de

samenleving zien door de ogen van een single.” “Een van de opmerkingen die ik telkens weer hoorde toen ik singles interviewde, was dat er behoefte was aan een wetgeving die toelaat dat niet-familieleden op een rechtvaardige manier zouden kunnen erven. Ik schrok ervan dat dat zo’n bezorgdheid was. Ik wist dat er in Nederland een voorstel bestaat om vriendschappen wettelijk vast te leggen, maar dat vond ik zelf nogal verregaand. Toch is het zo gek nog niet om een aantal zaken wel te regelen. Als je jong bent, ben je niet met de dood bezig, maar zeker als je single bent, is het verstandig om er bewust bij stil te staan.” Misschien willen alleenwoners niet nadenken over hun erfenis omdat ze ervan uitgaan dat hun situatie tijdelijk is? “Dat is zo, maar situaties evolueren altijd, dat geldt voor alleenwoners, maar evengoed voor getrouwde koppels. Wie vandaag nog gelukkig getrouwd is, kan morgen single zijn en omgekeerd. Bovendien denk je anders over je situatie als je dertig bent dan als je vijftig of zeventig bent. We zien een testament vandaag ten onrechte als een statisch document, terwijl we het op elk moment kunnen wijzigen. Het prijskaartje dat eraan hangt, kan voor sommigen een drempel zijn. Maar toch zouden we ons testament sneller moeten aanpassen aan de situatie op dat moment. Wat je vastlegt hoeft dan niet definitief zo te blijven.” nota bene - Het magazine van Notaris.be

Aan wie schenk je je bezittingen als je single bent en geen kinderen hebt? “Ik vind het zelf geen must dat je familie je bezittingen erft, maar ik begrijp dat dat principe maatschappelijk breed gedragen wordt. Alleen, in sommige gevallen krijgt dat vreemde gevolgen. Ik heb zelf geen kinderen en ook geen broers of zussen. Mijn moeder is overleden, mijn vader leeft nog, maar ik ga ervan uit dat ik hem zal overleven. Dat betekent dat wanneer ik sterf er geen directe erfgenamen zijn. Ik heb wel een pleegbroer, maar dat is nooit wettelijk “Er bestaan manieren vastgelegd. Juridisch is hij dus een vreemde voor mij. In dat geval gaat die ervoor zorgen men zoeken naar neven en nichten, dat je je dierbaren maar die staan al een stuk verder niet opzadelt met een van mij af.”

Als we het makkelijker maken om een testament te wijzigen, lopen we dan niet het risico dat er meer ruzie ontstaat bij de erfgenamen? “Tijdig met je familieleden spreken over wat je wensen zijn wanneer je er niet meer bent, durven de taboes te doorbreken… het bespaart mensen veel onnodige discussies achteraf. Vooral singles zonder kinderen moeten durven na te denken over het nalatenschap, zodat ze een naaste of verdere familielid geen vergiftigd geschenk geven. De stap om een testament op te stellen moet je durven te zetten.” “Zolang je voldoet aan de criteria van het doorsneegezin, hoef je weinig te ondernemen, dan is alles geregeld voor jou en je erfgenamen. Maar wijk je af van de norm, dan word je verondersteld zelf het initiatief te nemen over je nalatenschap.”

torenhoge schuld”

“Dat geldt overigens nog voor andere zaken. Als je een relatie hebt is het vanzelfsprekend dat je partner zorgverlof neemt mocht je in een situatie terechtkomen waarin dat nodig is. Als single heb je pech, je beste vriend(in) kan geen zorgverlof vragen, dat geldt enkel voor familieleden. Ook wie er medische beslissingen over jou mag nemen, is niet geregeld als je alleenstaande bent. Toen ik vorig jaar geopereerd werd, heb ik daar toch bij stilgestaan. Wie beslist er wanneer de machines worden stilgelegd als je in een coma belandt? Het is niet onbelangrijk dat je ook die zaken vastlegt op papier.”

nota bene - Het magazine van Notaris.be

“Stel: ik zou graag iets nalaten aan mijn pleegbroer en mijn petekind. Nu is dat op zich geen probleem. Ik kan een testament opmaken waarin ik beschrijf wat ik aan wie nalaat. Op dat vlak heb ik als kinderloze single trouwens meer vrijheid dan iemand met kinderen, want die kan zijn kinderen niet onterven. Alleen wordt dat een zuur cadeau voor mijn pleegbroer en mijn petekind, want zij zullen zich blauw betalen aan successierechten. In Vlaanderen betalen ze algauw tot 65 procent successierechten, terwijl kinderen tussen de 3 en 27 procent betalen op de erfenis van hun ouders, afhankelijk van het bedrag dat ze erven. Nu ga ik akkoord dat je belasting moet betalen op een erfenis, maar 65 procent, dat

vind ik onrechtvaardig. Je wordt gediscrimineerd omdat je geen kinderen op de wereld hebt gezet.” Wat stel je dan voor om de situatie rechtvaardiger te maken? “Open VLD heeft onlangs een voorstel ingediend waarin alleenstaanden zonder kinderen het recht zouden krijgen om een of twee mensen aan te wijzen die dan op dezelfde manier behandeld zouden worden als erfgenamen in rechte lijn. Dat is een realistisch voorstel. Het lijkt me logisch dat je graag iets nalaat aan de mensen die er voor je zijn geweest, ook als je met hen geen bloedband hebt.” Liever je bezittingen nalaten aan een goede buur dan aan een verre neef dus? “Absoluut. En laat ik eerlijk zijn, als single ga ik geen fortuinen nalaten. Als je bezittingen dan verdeeld moeten worden over een tiental neven en nichten die daar dan ook nog eens zwaar op belast worden, blijft er maar weinig over aan het einde van de rit.” Zijn er geen manieren om die hoge successierechten te ontwijken? “Je kan bij leven al schenkingen doen. Dan betaal je een schenkbelasting, maar die ligt een pak lager dan de erfbelasting. Alleen, ik wil mijn appartement bijvoorbeeld niet nu al schenken aan mijn pleegbroer. Ik ben pas 48, dat lijkt me geen goed plan.” “Er bestaan natuurlijk manieren die ervoor zorgen dat je je dierbaren niet opzadelt met een torenhoge schuld. Maar als we allerlei ingrepen toepassen om de fiscale kater te vermijden, kunnen we dan niet beter de wet zelf aanpassen? Het is dan toch duidelijk dat er iets aan het successierecht zelf schort? De hervorming van het erfrecht, dat bepaalt wie van wie erft, is een goede zaak. Maar het successierecht, dat de tarieven bepaalt die de erfgenamen moeten betalen, staat nog mijlenver van de realiteit.” Solo van Nathalie Le Blanc is uitgegeven bij De Bezige Bij

HET DUO-LEGAAT: ERVEN ZONDER FISCALE KATER Erven van een ver familielid of van iemand die je ‘zo goed als’ familie beschouwt is heel duur. Zomaar een testament opstellen en je favoriete nicht of neef aanwijzen als begunstigde, kan voor die laatste onaangename gevolgen hebben: op een erfenis zullen ze 45 procent tot 65 procent successierechten moeten betalen. Wens je toch iets na te laten aan een neefje, nichtje of een niet-familielid? Dan is een bezoek aan de notaris zeker de moeite waard. De notaris kan immers voorstellen om een duo-legaat op te stellen. Kort samengevat is een duo-legaat een testament waarbij twee begunstigden worden aangewezen. Enerzijds het nichtje of neefje, en anderzijds een goed doel of een vzw. Het goede doel of de vzw verbindt zich ertoe alle successierechten voor zijn rekening te nemen. Het nichtje of neefje deelt dus zijn of haar erfenis met een goed doel, maar houdt er netto méér aan over omdat hij of zij vrijgesteld wordt van successierechten. Een win-winsituatie voor beiden, die de zware fiscale last van erfenissen voor verre familie (of niet-familieleden) gedeeltelijk rechttrekt.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Bo Bogaert

foto Lies Engelen

De zorgvolmacht

Wat als je je financiële zaken niet meer kan regelen? Wat als je morgen een ongeval hebt met een hersenletsel als gevolg? Of je krijgt ernstige geheugenproblemen naarmate je ouder wordt? Er zijn verschillende redenen waarom je op een dag je eigen vermogen niet meer zou kunnen beheren en wilsonbekwaam wordt. Op tijd een of meerdere personen een zorgvolmacht geven zodat zij jouw goederen kunnen beheren, voorkomt heel wat juridische problemen en geeft gemoedsrust. Ruim 50.000 Belgen hebben al een zorgvolmacht afgesloten.

Wat is een zorgvolmacht? Met een zorgvolmacht geef jij, de lastgever, aan een of meerdere personen, de lasthebber(s), de bevoegdheid om in jouw naam en voor jouw rekening bepaalde beslissingen te nemen of bepaalde handelingen te stellen in verband met jouw vermogen, wanneer je zelf niet meer in staat bent om dat te doen. Die personen, al dan niet familieleden, kunnen dan in jouw plaats rekeningen betalen, je huis verkopen, je erfenis regelen, een schenking doen, je beleggingen beheren, enz. De lasthebber(s) moet(en) wel steeds rekening houden met eventuele instructies die je hierover in de volmacht hebt opgenomen. Een zorgvolmacht opstellen is geen overbodige luxe. Als er niets geregeld is, dan verlies je de zeggenschap over je eigen vermogen zodra je wilsonbekwaam bent. De tussenkomst van de vrederechter is dan sowieso vereist voor het stellen van rechtshandelingen.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

Wanneer ben je wilsonbekwaam? Wanneer je zelf niet in staat bent bepaalde handelingen te stellen of beslissingen te nemen om jouw belangen te behartigen, ben je wilsonbekwaam. Jij bepaalt zelf wanneer je lasthebber jou als ‘wilsonbekwaam’ mag beschouwen. Om discussies te vermijden wordt in de praktijk daarvoor vaak met geneeskundige verslagen gewerkt. Moet je wilsonbekwaam zijn om een volmacht op te stellen? Om een zorgvolmacht op te stellen moet je nog wilsbekwaam zijn. Je moet immers beseffen wat je voor jezelf regelt. Je kan er ook voor kiezen om de volmacht meteen te laten ingaan, wanneer je nog gezond van geest bent, net zoals bij een gewone volmacht. Een reden daarvoor kan zijn dat je je voor bepaalde handelingen moeilijk kunt verplaatsen. Of je kunt een specifieke persoon aanwijzen voor sommige handelingen in verband met je vermogen omdat die daar meer verstand van heeft. Je zakenpartner kan bijvoorbeeld je zakelijke belangen behartigen terwijl je levenspartner je privévermogen mag beheren. Jij kiest zelf wanneer de zorgvolmacht ingaat: meteen of pas op het moment dat je wilsonbekwaam wordt. Wat als je tijdelijk wilsonbekwaam bent? Er zijn gevallen waarbij je slechts gedurende een bepaalde periode wilsonbekwaam bent. Denk maar aan een ongeval gevolgd door een coma. Heb je veiligheidshalve een zorgvolmacht gegeven, dan zal deze volmacht starten vanaf het moment van de wilsonbekwaamheid, dus vanaf je in coma ligt. Ontwaak je uit de coma en word je weer wilsbekwaam, dan zal de volmacht van rechtswege eindigen. Wat bij misbruik van mijn volmacht? Bang dat je zorgvolmacht zal worden misbruikt? De wetgever heeft in een aantal beschermingsmechanismes voor-

zien. Zo zullen jouw rekeningen en die van de lasthebber strikt gescheiden moeten worden. Bovendien moet jouw lasthebber op geregelde tijdstippen met jou overleggen. Loopt het toch fout, beheert je lasthebber je rekeningen slecht of voert hij zijn taken slecht uit, dan zal een rechter tussenbeide komen en een bewindvoerder aanstellen. Die kan je ook op voorhand aanwijzen. Indien je nog meer bescherming wenst in te bouwen, kan je een extra vertrouwenspersoon aanwijzen die jouw belangen zal behartigen en bijkomend toezicht zal uitoefenen. Verlies je het vertrouwen in je lasthebber, dan kan je de zorgvolmacht nog altijd herroepen zolang je wilsbekwaam bent. Wanneer is een zorgvolmacht geen oplossing? Een belangrijke voorwaarde om een zorgvolmacht te kunnen geven, is dat je bij het opstellen ervan nog wilsbekwaam bent. Mensen die bijvoorbeeld lijden aan een toenemend geheugenverlies wachten dus best niet te lang. Bovendien blijft de zorgvolmacht in de privésfeer, want er is in principe geen voorafgaandelijke tussenkomst van de rechter. Dat is een voordeel als de familie goed overeenkomt. Indien dat niet het geval is, zal een rechterlijke tussenkomst meer aangewezen zijn. Hoeveel kost een zorgvolmacht? Aan het opstellen van een zorgvolmacht gaat een diepgaand gesprek met de notaris vooraf om alle wensen en criteria goed in kaart te brengen. Het gaat om maatwerk, want iedere persoon, elk vermogen, familiale omstandigheden en specifieke wensen en behoeften zijn verschillend. In die zin varieert de kostprijs verbonden aan een zorgvolmacht in functie van de complexiteit van het dossier. Een richtprijs

is niet evident, maar reken op ongeveer 350 tot 550 euro. Naast het werk verricht door je notariskantoor, omvat dit bedrag ook een aantal belastingen, waaronder de registratiebelasting die het notariskantoor doorstort aan de overheid. Vraag vooraf aan je notaris met welke kosten je rekening moet houden. Hoe kan ik een zorgvolmacht geven? Een zorgvolmacht geef je door een lastgeving op te stellen. Dat moet altijd schriftelijk gebeuren. In principe kan je een lastgeving sluiten zonder tussenkomst van de notaris, maar het is aan te raden om toch bij een notaris aan te kloppen. Hij zal de lastgeving met waakzame ogen opstellen. Hij kan je helpen de reikwijdte van de volmacht te beschrijven (een algemene volmacht of net een volmacht voor specifieke handelingen) en hij kan mee nadenken over wat écht belangrijk is voor jou. Hij waakt over jouw belangen als lastgever. Het klinkt vanzelfsprekend om je partner of kinderen als lasthebber(s) aan te wijzen, maar voor sommige handelingen kan dat tot belangenconflicten leiden. De notaris kan je hierover verder informeren en bijsturen. Bovendien is een notariële lastgeving noodzakelijk voor bepaalde handelingen, zoals de verkoop van een huis. Moet de zorgvolmacht geregistreerd worden? Alleen indien de lastgeving bij het ‘Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten (CRL)’ werd geregistreerd, voor je wilsonbekwaam bent geworden (via de griffie van het vredegerecht of via de notaris), blijft de lastgeving doorwerken nadat je toestand is verergerd en je wilsonbekwaam bent geworden. Zonder deze voorafgaande registratie, eindigt de lastgeving wanneer je je in een toestand van wilsonbekwaamheid bevindt.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst en research Dirk Remmerie Infografiek Peter Frison

Bronnen: Graydon Belgium, FOD Economie, Unizo, De Tijd, Knack

ONDERNEMEN

Ondernemen is weer hip AANTAL STARTERS (Periode januari – juni)

+ 5,8%

2016: 46.023 / 2017: 47.618 Vlaanderen +5,4% Brussel: +4,3% Wallonië: +7% Het ondernemerschap zit in de lift in het hele land. Economische experten wijzen dat toe aan twee factoren: de economie trekt opnieuw aan waardoor meer mensen hun vaste baan durven in te ruilen voor een zelfstandig bestaan en ondernemen is weer hip.

HOE OUD ZIJN DE STARTERS?*

HOE GROOT IS DE OVERLEVINGSKANS?

69% Na vijf jaar is 69% van de ondernemingen nog actief. De vrije beroepen hebben de hoogste overlevingsgraad (90%), in de horeca sneuvelt de helft van de initiatieven. De echte slaagcijfers liggen in werkelijkheid iets gunstiger, omdat als een onderneming van rechtsvorm verandert, de oude rechts-

M/V*

POPULAIRSTE SECTOREN VOOR STARTERS Diensten 37%

18–24 jaar: 21% 25–34 jaar: 33% 35–44 jaar: 25% 45–54 jaar: 16% 55-plussers: 5%

vorm als ‘stopgezet’ wordt beschouwd. Een op de tien starters neemt binnen het jaar een personeelslid in dienst. Na vijf jaar loopt dat op tot een op de vijf. Belangrijk om op te merken: met deze cijfers zijn de Belgische starters de besten van de Europese klas. Dat valt paradoxaal genoeg deels te verklaren door onze risico-aversie: Belgen starten met een eigen zaak als ze er vrij zeker van zijn dat ze zullen slagen.

60,45%

39,55%

Zes op de tien starters zijn mannen, vier op de tien vrouwen. Het aandeel vrouwelijke starters lag tien jaar geleden ietsje hoger.

* Cijfers voor Vlaanderen (2015) * Cijfersnota voorbene Vlaanderen (2015) van Notaris.be - Het magazine 36

Vrije beroepen 15,8% Bouw 10,5% Detailhandel 9,4%

AANTAL FAILLISSEMENTEN (Periode januari – septemberi)

+ 5,1%

2016: 7.392 / 2017: 7.770 Vlaanderen: -2,11% Brussel: +25,7% Wallonië: +5%

Opvallend zijn niet alleen de grote regionale verschillen, maar ook een generatieverschuiving. Het aantal oudere bedrijven dat failliet gaat, is verantwoordelijk voor een steeds groter aandeel in het aantal faillissementen. In 2007 was 7,8% van de gefailleerde bedrijven ouder dan 25 jaar, nu is dat 18,7%. Het aantal jonge bedrijven dat over de kop gaat neemt dan proportioneel weer af tot 31,7%.

HIER VALLEN DE GROOTSTE KLAPPEN* Horeca: +6,1% (1559 in 2017) Bouw: +4% (1328 in 2017) Transport: +11,2% (318 in 2017) * Faillissementen periode januari – september (2016 vs 2017)

HOE ONDERNEMEND ZIJN ONZE PROVINCIES? 17%

Antwerpen

14%

Brussel Hoofdstad

12% 10% 9%

Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Vlaams-Brabant

Luik

Henegouwen

7% 6%

Limburg Bedrijven met een zetel in het buitenland of zonder gekend adres in België

Namen

Luxemburg

DE POPULAIRSTE RECHTSVORMEN VAN STARTERS? De eenmanszaak en de bvba vertegenwoordigen meer dan driekwart van het totale aantal starters.

Eenmanszaak: 58,88%

BVBA: 18,59%

Vennootschap naar buitenlands recht: 5,67% EVBA: 5,66%

COMV: 5,44%

VOF: 2,6%

NV: 1,27%

S-BVBA: 0,87%

CVBA: 0,55%

CVOA: 0,31%

LV: 0,08%

COM.VA: 0,03%

MS: 0,03%

ESV: 0,02%

Legende BVBA: besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid EVBA: eenmansvennootschap met beperkte aansprakelijkheid COMV: commanditaire vennootschap VOF: vennootschap onder firma NV: naamloze vennootschap S-BVBA: starter bvba CVBA: coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid CVOA: coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid LV: landbouwvennootschap COM.VA: commanditaire vennootschap op aandelen MS: maatschap ESV: economisch samenwerkingsverband

Federale cijfers 2016. Totaal aantal starters dat jaar: 89.777.

NOTARIS STAAT MEE AAN DE WIEG Wie onderneemt, kiest best een juridische structuur die het best past bij de projecten die hij of zij voor ogen heeft. Ofwel begin je met een eenmanszaak (zelfstandige natuurlijke persoon) ofwel richt je een vennootschap op (rechtspersoon). Wie start als eenmanszaak, moet geen statuten opstellen en ook geen startkapitaal inbrengen. Met een vereenvoudigde boekhouding ben je klaar. De opbrengsten worden belast via de personenbelasting. Starten met een vennootschap brengt heel wat meer formaliteiten en verplichtingen met zich mee. Die verschillen voor elke vennootschapsvorm. Mogelijke vereisten: de tussenkomst van een notaris, een minimumkapitaal, een financieel plan, statuten, het verslag van een bedrijfsrevisor. De opbrengsten worden belast via de vennootschapsbelasting, die lager is en minder snel toeneemt dan de personenbelasting. Bij welke ondernemingsvorm speelt de notaris een rol? De statuten van de onderneming moeten bij notariële akte worden opgemaakt voor - bvba (startkapitaal minimaal 18.550 euro) - nv (startkapitaal minimaal 61.500 euro) - commanditaire vennootschap op aandelen

Raadpleeg je notaris voor meer gedetailleerde informatie.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Bo Bogaert foto’s Thomas De Boever

Craft Industries, Gentbrugge

“Het grootste voordeel? Gezelschap hebben” Een bonte bende, daar bij Craft Industries. Twee grafische vormgevers, een schrijver, een coach/yogalerares, een glazenierster, twee erfgoedspecialisten en een branding agency onder één dak. Ieder zijn motief om voor coworking te kiezen, maar blijkt dat vooral het fijne gezelschap en de uitwisseling van kennis, ervaring en feedback de doorslaggevende factoren zijn.

et zijn Steven Theunis en Veerle Verschooren die in 2012 besloten om een oude loods in Gentbrugge, voorheen de locatie van een berucht danscafé en later een fitnesscentrum, om te toveren tot een coworkingplek. Tot dan werkten zij beiden thuis, in hun bel-etage vlakbij. Als designer van voornamelijk boeken en verpakkingen werkte Steven al jarenlang op de zolder en Veerle in de garage die tot glasatelier omgebouwd was. “Dat ging vrij goed”, zegt Steven, “tot het moment waarop ik iemand in dienst nam die ook bij ons thuis werkte. Dat leidde soms tot ongemakkelijke situaties.” De loods werd grondig verbouwd. Het voorste gedeelte tot werkruimtes, het achterste tot een woning voor Steven, Veerle en hun kinderen. Dankzij de betonnen vloer en de metalen ramen en deuren straalt het gebouw de sfeer van een loft uit. Op de benedenverdieping bevinden zich drie kantoorruimtes, een vergaderzaal annex printlokaal en het glasatelier van Veerle. Door glazen ramen

nota bene - Het magazine van Notaris.be

en deuren te gebruiken in plaats van muren, is er een erg open en ruim gevoel en heb je niet het idee dat alle kantoorruimtes apart zijn. De werkruimtes kijken uit op de centrale eetplaats waar ’s middags samen gegeten wordt en ook weleens een feestje gebouwd wordt. Boven zijn er nog twee werkplekken. Vandaag zijn alle ruimtes ingepalmd. “We richten ons op mensen uit de creatieve sector die op een of andere manier bezig zijn met moderne ambachten, vandaar de naam Craft Industries”, vertelt Steven. “Daarbij hebben we graag mensen die voor langere tijd bij ons willen werken. We hebben even overwogen om ook in enkele ‘aanwaai-plekken’ te voorzien, waar mensen kunnen komen en gaan wanneer ze even een werkplaats nodig hebben, maar daar zijn we toch vanaf gestapt. Dat brengt ten eerste veel meer administratie mee voor mij (lacht), maar we hechten ook veel belang aan de gemoedelijke sfeer die hier in huis hangt. We willen een soort community creëren. Als er veel mensen in en uit lopen is het persoonlijk contact minder en is het minder veilig werken.” Gek van al die rommel Een van die creatievelingen is Petra Neyt. Zij is in de eerste plaats coach – ze begeleidt voornamelijk leidinggevenden in hun loopbaan – en is aanvullend ook yogalerares, wat de yogamatten in haar ‘kantoor’ verklaart. Een aantal keren per week organiseert Petra yogalessen voor al wie geïnteresseerd is. “Ik heb lang thuis gewerkt”, vertelt Petra, “maar ik werd gek van al die rommel in huis. Bovendien, wanneer je mensen zakelijk wilt ontvangen heb je daar de juiste ruimte voor nodig en die had ik niet thuis. Het leukste aan deze locatie is dat ik hier, afhankelijk van mijn werk, overal terechtkan. Voor een zakelijk kennismakingsgesprek kan ik mij in de vergaderzaal installeren. Als het een

“Ik word hier geïnspireerd door de mensen en de omgeving. ”

Petra Neyt / Coach en yogalerares

Inge Van Damme Petra Neyt

Veerle Verschooren

“Het is leuk om collega’s te hebben die je verplichten om af en toe van je eiland te komen”

Veerle Verschooren / Glazenierster

Steven Theunis

emotioneel geladen gesprek wordt, Spartelen dan trek ik naar boven. Daar heb ik Steven deelt een bureau met Inge twee comfortabele zetels en is er een Van Damme, ook grafisch vormgehuiselijkere sfeer. En als ik admiver. Van kookboeken over postze“We hechten nistratie moet doen, dan zet ik me gels tot uitnodigingen, alle soorten gewoon bij Steven en Inge, dat werkt drukwerk maakt zij volgens de stijl veel belang aan veel gezelliger.” en de wensen van haar klanten op. de gemoedelijke sfeer. Hoe ze bij Craft Industries is teInge nam maar onlangs haar intrek We willen een soort rechtgekomen? “Vroeger had ik een bij Craft Industries maar voelde er yoga-atelier in een bedrijvencentrum zich meteen thuis. “Ik heb heel lang community iets verderop. Daar heerste een totaal van thuis uit gewerkt. Zeker toen creëren” andere dynamiek. De werknemers mijn kinderen jonger waren, was Steven Theunis / Bookdesigner van die bedrijven hebben collega’s en het wel handig om veel thuis te zijn. hebben niet zo’n behoefte aan sociale Maar aangezien elk creatief proces kruisbestuiving.” begint met een fase van ‘spartelen’, Het is tijdens een van haar yogalessen dat Petra Steven was elk excuus – in de vorm van stofzuigen, boodschapontmoette. “Hij is een fan van het eerste uur”, lacht Pepen doen, de was doen… – welkom om niet aan de slag tra. “Toen hij vertelde dat er hier een ruimte vrijkwam te gaan. Hier kan ik me veel beter focussen en krijgt waar ik mijn lessen kon organiseren, heb ik geen momijn uitstelgedrag minder kans. Ik durf wel te zeggen ment getwijfeld. Ik word hier geïnspireerd door de dat ik hier veel efficiënter werk. Het leuke aan cowormensen en de omgeving. Voor mij is het een stijlvolle, king is natuurlijk ook dat je niet de hele dag alleen bent. professionele woning met veel daglicht en een beetje Voor mij is het interessant om af en toe eens met iemand kunstzinnig, iets wat volledig bij mijn stijl past.” te kunnen overleggen en ervaringen uit te wisselen. Ik nota bene - Het magazine van Notaris.be

kan mijn ontwerpen aan de anderen voorleggen en leren van hun suggesties. Het kan, maar het is geen must en daar voel ik me goed bij.” Werk en privé scheiden De achterste ruimte is gereserveerd voor het atelier van Veerle. Zij is meester in de glaskunst en gespecialiseerd in frisse, hedendaagse glas-in-loodontwerpen. Naast het ontwerpen, maken en installeren van ramen, deuren, koepels, losse panelen… herstelt ze ook oude glasramen. Zij werkt geregeld samen met twee dames van de Erfgoedcel die ook een bureau delen in het pand. Veerle is ongelooflijk blij met haar nieuwe atelier. “Vroeger werkte ik in onze garage, maar die stond algauw vol met allerlei spullen zoals fietsen, buggy’s en speelgoed, waardoor het moeilijk was om klanten uit te nodigen in mijn atelier. Ik probeerde toen ook alle ‘lege’ uren op te vullen met nuttig dingen, zoals strijken bijvoorbeeld. Vandaag heb ik daar gelukkig geen tijd meer voor en kan ik mijn werk en privé veel beter scheiden. Ik trek de deur van mijn atelier dicht en ga naar huis, bij wijze van spreken. Bovendien kan ik nu klanten op een professionelere manier ontvangen en kan ik deelnemen aan De Dag van de Ambachten bijvoorbeeld. Het grootste voordeel aan coworking vind “Hier kan ik me ik gezelschap hebben. Als je, zoals ik, voortdurend hele dagen alleen veel beter focussen werkt, weet je op den duur niet meer en krijgt mijn hoe je op mensen moet reageren. uitstelgedrag (lacht) Daarom is het wel leuk om collega’s te hebben met wie je kunt minder kans” samenwerken en die je verplichten Inge Van Damme / Grafisch vormgever om af en toe eens van je eiland te komen.”

www.armeedeverre.be www.VeerleVerschooren.be www.mtrx.be www.ingedingen.be www.fenikx.be (Marjolein Deceuninck en Ann Verdonck, de erfgoedonderzoeksters) www.june.be (Toni De Coninck, reis- en foodspecialist) www.lobkeymonster.be (Branding agency, zaakvoerder Jan Verhelst)

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Gilda Benjamin

foto's Jan Crab

Broers Guillaume en Antoine huren met plezier ruimte in The Cowork Factory

“Hier vinden we solidariteit en steun” Vlak naast La Maison de l’Entreprise (LME) in La Louvière ligt The Cowork Factory. Hier komen jonge ondernemers, projectontwikkelaars en zelfstandigen samen op zoek naar ruimte, contacten en stimulansen. Gaël Di Zio ligt aan de basis van het project en ondersteunt de deelnemers. Antoine en Guillaume Giansante hebben hun eigen marketingbureau opgericht en vinden in coworking alle kwaliteiten en waarden die ze nodig hebben. “Dit is de ideale oplossing voor ons.”

he Cowork Factory bevindt zich in de LME-gebouwen. Er is een grote gratis parking. Je wordt verwelkomd aan de balie, waar ze de hele ochtend al je vragen beantwoorden. In de namiddag zien Laurie Diricq en Gaël Di Zio afwisselend toe op de goede werking. Laurie is community manager en bezieler van de coworkingruimte, Gaël is business developer voor LME en verantwoordelijk voor The Cowork Factory. We passeren langs de werkruimte, waar mensen zij aan zij bezig zijn op hun computer, en lopen door naar een van de vergaderzalen om kennis te maken met

Antoine en Guillaume Giansante. Deze tweelingbroers runnen intussen twee jaar het bedrijf Teamm, een bureau dat merken creëert en ontwikkelt. Gaël Di Zio vertelt hoe The Cowork Factory tot stand kwam. “Het plan voor dit coworkingproject viel samen met de vestiging van een afdeling van La Maison de l’Entreprise in La Louvière. Naar aanleiding van het CoWallonia-netwerk lanceerde de Waalse regering in dat verband een oproep. Ons project werd in 2013 geselecteerd en sindsdien blijft zowel de ruimte als de bezetting zich verder ontwikkelen. We zijn van nul vertrokken. Op het vlak van coworking bestond er zo goed als niets in Wallonië. Vandaag de dag zien we om de 20 of 30 kilometer nieuwe projecten ontstaan. We hadden al snel door dat velen bereid waren om te betalen voor dit type diensten. We zagen ook in dat het belangrijk was om een community manager ter plaatse te hebben. Anders kan een coworkingruimte niet functioneren. Laurie beheert de aanvragen en planningen, ziet toe op het goede verloop van dit professionele leven in gemeenschapsverband en verspreidt nuttige informatie.” Gewoonten en sociaal leven Voor Antoine en Guillaume lag de keuze voor coworking voor de hand. Antoine: “Mijn broer en ik waren in bijberoep actief in marketing en communicatie. We hadden zin om er ons hoofdberoep van te maken en hadden al gehoord van coworking. Al snel bleek dat voor ons de ideale oplossing. Voordien werkten we thuis. We misten nota bene - Het magazine van Notaris.be

twee dingen: een werkkader buiten contacten uit en kunnen zelfs samen onze thuisomgeving en een sociaal contracten sluiten.” leven. Hier hebben we onze vaste “Dankzij de subsidies kunnen we gewoonten, we kennen heel wat met echt interessante tarieven wer“We hebben andere coworkers, we praten met ken. Bovendien is er het digitale dankzij coworking elkaar tijdens de middagpauze… loket voor ondernemingscheques. veel tijd bespaard” Een van de grote voordelen zijn de Dat biedt projectontwikkelaars en vergaderzalen, waar we op een corjonge ondernemingen onder meer recte manier klanten kunnen ontvancheques voor coworking aan. Het gen. We komen hier om te werken, gaat echt om een programma à la zonder te worden afgeleid door externe elementen. Op carte. De coworker betaalt volgens zijn behoeften: 15 het einde van de maand krijgen we een factuur en dat is euro per dag, 50 euro voor een pas van tien halve of alles. Eenvoudig, praktisch en de kosten zijn uiteraard vijf volle dagen, 135 euro per maand voor volledige aftrekbaar.” onbeperkte toegang… Je gaat een maand met vakantie? Je betaalt niets, want je bent er niet! Ook niet als je ziek Maar coworking heeft heel wat meer te bieden dan alen afwezig bent. Het is de bedoeling om zo flexibel moleen een plaats om te werken. Naast de kantoorruimte gelijk te zijn en zo weinig mogelijk druk te leggen. En bevindt zich een zitkamer met keuken. Voorts is er een met de Waalse ondernemingscheques voor coworking klein salon met een lage tafel en een zitbank. Ook gezelliggen de kosten nog lager.” ligheid en ontspanning zijn belangrijk. “We willen meer zijn dan een ruimte waar je kunt telewerken”, vertelt Antoine bevestigt dat: “We gaan vaak op verplaatsing Gaël. “Het gaat om een gedeelde werkruimte, die in het bij klanten, we betalen alleen voor de ruimte wanneer teken staat van openheid en communicatie. De coworwe er zijn. In het begin had ik een fulltime-abonnement kers, die zelden concurrenten zijn van elkaar, wisselen en betaalde Guillaume per dag. Nu kunnen we de forvan gedachten, geven elkaar tips, wisselen adressen en mule beter afstemmen op onze behoeften.”

nota bene - Het magazine van Notaris.be

“Hier wordt geluisterd” Verzekeraars, industrieel ontwerpers, architecten, consultants, grafische vormgevers ... Ze ontmoeten en respecteren elkaar, ongeacht hun statuut. Guillaume vertelt welke keuze hij en zijn broer maakten: “Wij bestaan sinds oktober 2015. We maken deel uit van een coöperatie, wat ons leven vergemakkelijkt dankzij de tools voor facturatie, verzekeringen, boekhouding... We kunnen zeggen dat we dankzij coworking veel tijd besparen. Je ontmoet en spreekt met mensen met meer ervaring, je voelt je gesteund, zowel door de andere coworkers als door LME. Toen we voor het eerst aangeschreven werden voor een overheidsopdracht, hadden we geen flauw idee hoe we moesten reageren. Hier werd naar ons geluisterd en kregen we advies.” Sommigen komen nooit in de week, alleen op zondag, anderen alleen heel vroeg ‘s morgens of ’s avonds laat. Met hun fulltime-abonnement en hun badge hebben ze onbeperkte toegang. “Iedereen is welkom. Je kunt gratis uitproberen. De behoeften en de ruimte moeten wel min of meer op elkaar afgestemd zijn. Maar we sluiten geen enkele sector uit. We hebben zelfs een leraar gehad die bij ons toetsen kwam verbeteren. Het was hier rustiger dan bij hem thuis!”, zegt Gaël. Samen onder een dak Iedereen heeft zijn hoekje, beslist zelf over zijn tijdsbesteding en activiteiten, zit misschien in zijn eigen cocon. Maar dat betekent niet dat er geen regels zijn voor het samenleven in een beperkte ruimte. “We werken samen, zoals collega’s die met verschillende projecten bezig zijn. Rond ons zijn anderen druk bezig, eigenlijk is het te vergelijken met werknemers in een landschapskantoor”, verduidelijkt Antoine. “Er zijn gedragsregels waaraan iedereen zich moet houden. Je kunt wel even een praatje slaan met de coworker naast je, ik heb ook graag dat er wat leven in de werkomgeving is, maar er zijn grenzen. We gaan elders telefoneren. Er is zelfs een telefooncel voor hen die privé willen bellen (prijsbespreking met een klant, conversaties met familie en vrienden,...). De profielen zijn heel divers, maar er is veel contact. We zien elkaar zelfs buiten het werk. Hier vinden we solidariteit en steun als het moeilijk gaat.” Buiten staan drie jongeren te praten met een kop koffie in de hand. Antoine en Guillaume gaan naar de werkzaal, waar anderen al bezig zijn. Het is bijna lunchpauze, een goed moment om even je gedachten te verzetten, samen met enkele collega-coworkers... coworkinglalouviere.be www.lme.be teamm.be nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Bo Bogaert

foto Lies Engelen

Vele kleintjes maken één groot Je wil je eigen boek uitbrengen, een foodtruck kopen, een kledingmerk lanceren, een biomoestuin aanleggen, een nieuwe candybar op de markt brengen, een app ontwikkelen, een buurthuis openen… Kortom: je hebt een fantastisch idee, maar het ontbreekt je aan geld? Dan is crowdfunding misschien iets voor jou! Wat is crowdfunding? Zoals het woord zelf zegt, betekent crowdfunding ‘financiering door de menigte’. Crowdfunding is een alternatieve manier om online geld bijeen te krijgen voor het realiseren van een bepaald project. Het idee erachter is dat veel mensen een klein bedrag geven en dat alle kleine investeringen bij elkaar het project volledig financieren. Crowdfunding kan worden gebruikt voor allerlei initiatieven en ondernemingen. Naast een financieringsmiddel is het vooral een manier om een groep mensen aan je idee te binden. In België is deze innovatieve financieringsvorm de jongste jaren aan een opmars bezig. Verschillende geslaagde crowdfundingcampagnes tonen aan wat er mogelijk is als mensen samen hun schouders onder een project zetten. Soorten crowdfunding Er zijn vijf soorten crowdfunding. Het verschil zit hem in wat de investeerders krijgen in ruil voor hun bijdrage. Niet-financiële crowdfunding 1. Donatie: investeerders schenken een bedrag zonder dat zij hiervoor een vergoeding of een andere beloning krijgen. Mensen doen dat voornamelijk vanuit een sociaal bewogen motief. Vooral artistieke en liefdadigheidsprojecten gebruiken dit type crowdfunding. 2. Beloning: investeerders krijgen een niet-financiële beloning in ruil voor hun bijdrage. De beloningen zijn vaak symbolisch, zoals een boek, een concertticket, een cd, een rondleiding achter de schermen... Financiële crowdfunding 3. Lening: investeerders lenen geld in ruil voor de volledige terugbetaling ervan, eventueel met een vooraf overeengekomen interest.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

4. Winstdeelname op basis van omzet: investeerders ontvangen een vergoeding afhankelijk van de omzet die wordt gerealiseerd door het project. 5. Aandelenparticipatie: investeerders zijn bereid om in een onderneming te investeren zonder belofte tot terugbetaling. In ruil krijgen zij een deel van de aandelen, waardoor ze recht hebben op mogelijke dividenden. De investeerders lopen wel het risico te moeten delen in de verliezen van de onderneming. Sinds 1 februari 2017 moeten startende financiële crowdfundingplatformen, waarbij mensen daadwerkelijk in geld of aandelen kunnen beleggen, beschikken over een vergunning. Crowdfundingplatformen Om je crowdfunding succesvol te maken moet je zo veel mogelijk mensen bereiken en overtuigen van je idee of concept. Je kunt campagne voeren via je eigen website en sociale media, maar weet dat dit zeer tijdrovend en vaak ingewikkeld is. Het is daarom beter om gespecialiseerde platformen te gebruiken: online crowdfundingplatformen. De meeste hebben een totaalpakket aan diensten, zoals een bedragenteller die de stand van de donaties en het aantal donateurs bijhoudt, sharing tools, digitale betaalmogelijkheden, .... Kortom, een crowdfundingplatform maakt geld inzamelen gemakkelijk en overzichtelijk. Er bestaan crowdfundingplatformen waarop alle soorten projecten voorgesteld worden, maar er zijn ook sectorspecifieke platformen. Zo heb je platformen uitsluitend voor artistieke initiatieven (zoals een film, een boek, een theatervoorstelling), maatschappelijke projecten (een sportclub of buurtinitiatief), duurzame projecten (de oprichting van een biologisch groenteteeltbedrijf, de ecologische nieuwbouw van een kleuterschool…) of voor ondernemingen (de financiering van startups en kmo’s). Sommige platformen zijn ook toegespitst op één soort crowdfunding: donatie, lening, aandelenparticipatie… Hoe werkt het? Elke succesvolle campagne begint met een goed uitgewerkt plan. Met je crowdfundingcampagne wil je in korte tijd een streefbedrag ophalen. De eerste stap is dus uitmaken hoeveel je nodig hebt. Daarbij is het belangrijk dat je concreet en resultaatgericht bent. Wees duidelijk en vertel precies wat je met het opgehaalde geld gaat doen. Dat helpt potentiële investeerders om een risicoanalyse te maken. Globaal gezien bestaat crowdfunding uit 4 stappen: 1. Dien je project in bij het crowdfundingplatform dat er het meest geschikt voor is. Het platform evalueert je project en beslist om het al dan niet op te nemen. 2. Vul je projectpagina met zo veel mogelijk relevante informatie. Naast feitelijke informatie is het bij crowdfun-

ding essentieel om een persoonlijk verhaal te brengen. De meeste investeerders zijn niet alleen uit op een zo hoog mogelijk rendement, ze willen ook echt helpen. Leg je hart en ziel in je verhaal en betrek mensen erbij door hen te overtuigen van de maatschappelijke impact van je project. Pas wanneer mensen zich ermee verbonden voelen, zullen ze een gift doen. Fundraising is friendraising. Je promotiecampagne start altijd bij je eigen netwerk. Zij zullen je project sneller genegen zijn waardoor je hen kunt inzetten als ambassadeurs. Vraag hen je oproep zo veel mogelijk te ‘liken’ en te delen. Zo bereik je ook mensen die je minder goed of niet kent. Naast je onlineverhaal moet je project ook daarbuiten een leven leiden. Verspreid je vraag dus via andere media en persoonlijke contacten. Heb je mensen overtuigd? Dan zullen ze inschrijven op je project en een zelfgekozen bedrag overmaken. 3. Na afloop van de periode waarin iedereen geld kan overmaken, wordt de financieringsronde afgesloten. De meeste platformen werken met een alles-of-nietsfinanciering. Dat wil zeggen: enkel wanneer het streefbedrag bereikt is, krijg je als ondernemer het opgehaalde geld. En dat kan zelfs meer zijn dan het vooropgestelde doelbedrag. In het andere geval wordt het project geannuleerd en krijgen de investeerders hun geld terug. Sommige platformen zullen het opgehaalde bedrag alsnog doorstorten. 4. Na de crowdfundingronde blijft er interactie tussen jou en de investeerders. Bij crowdfunding via de uitgifte van aandelen kunnen investeerders zelfs stemrecht krijgen in de onderneming. Enkele voordelen van crowdfunding • Ving je bot bij de klassieke financiële instellingen of andere professionele investeerders, dan kun je dankzij crowdfunding alsnog je product, project of bedrijf ontwikkelen. • Je kunt veel kapitaal aantrekken bij verschillende investeerders. Je kunt zelfs meer ophalen dan je van plan was. • Wanneer je kiest voor crowdfunding, voer je meteen

ook een marktonderzoek uit. Het geeft je een idee hoe het publiek tegenover jouw idee staat. Als je relatief eenvoudig investeerders aantrekt, dan is er interesse voor je bedrijf, product of project en weet je wie je doelpubliek is. Bovendien kunnen investeerders waardevolle feedback geven over je project, waardoor je nog veranderingen kunt doorvoeren. • Met een crowdfundingcampagne creëer je ‘buzz’. Ze kan dus perfect passen binnen een marketingplan om je concept meer bekendheid te geven. Door die aandacht trek je misschien ook nog andere investeerders of sponsors aan. • Crowdfunding is een vorm van klantenbinding. Er ontstaan langetermijnrelaties die ook op andere vlakken kunnen renderen. Vergeet niet dat je crowd je beste ambassadeur is. Zij promoten je project bij hun familie en vrienden. Onbetaalbare gratis mond-tot-mondreclame! Enkele nadelen van crowdfunding • Een goede crowdfundingcampagne opzetten vraagt heel veel tijd en inspanning. Je moet de vraag stellen of de kosten van de campagne opwegen tegen het kapitaal dat je wenst op te halen. • Crowdfunding is een projectgebonden financiering, het is dus geen structurele financiering. • Je stelt jezelf kwetsbaar op. Je maakt je idee al bekend nog voor het uitgevoerd is. Alles wat je voor je actie doet, is zichtbaar voor het publiek en dus ook voor je concurrenten. • Bij crowdfunding via een aandelenparticipatie kan een veelheid aan aandeelhouders tot gevolg hebben dat de besluitvorming nadien moeilijker verloopt. • Elke vorm van investeren kent risico’s en bij crowdfunding is dat niet anders. Als investeerder heb je minder zekerheid dan bij klassieke beleggingen dat je het ontleende kapitaal ooit integraal terugkrijgt. Voor de hele grote crowdfundingprojecten is er daarom de verplichting om een ‘prospectus’ - een soort informatiebundel - op te stellen. Deze administratieve verplichting heeft als doel de inschrijvers te informeren over de mogelijke risico’s van hun investering. • Het is altijd mogelijk dat de projectaanbieder of het crowdfundingplatform het opgehaalde geld niet gebruikt waarvoor het oorspronkelijk bedoeld was.

Bronnen: www.vlaio.be en www.velekleintjes.be nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Eva Van den Eynde foto’s Thomas De Boever

Hans Bourlon over kansen en valkuilen bij het ondernemen

“Je moet jezelf in vraag blijven stellen” Hans Bourlon mag dan minder op het scherm komen dan zijn zakelijke tweelingbroer Gert Verhulst, op het schip van Studio 100 hebben beide ondernemers het roer even stevig in handen. Ondernemen is een zaak van falen en weer opstaan, van durven en doen, maar ook van vechten tegen hoogmoed, vertelt Bourlon. “Als je op handen wordt gedragen en je denkt dat alles vanzelf gaat, dan loop je zo de afgrond in.”

ls we nu terugblikken is Studio 100 een succesverhaal. Maar hadden jullie kunnen vermoeden dat een simpele sketch met een bobtail zou leiden tot de multinational die het bedrijf vandaag is? “Toeval is een belangrijke factor in de groei van een bedrijf. Toen wij in 1989 met Samson begonnen, was dat het juiste concept op het juiste moment. Er was weinig concurrentie als het op kinderprogramma’s aankwam. Wie vandaag met een idee afkomt van een hond met zijn baasje en een buur die kapper is... veel geluk, je zal er niet ver meer mee geraken. Maar toen was dat een instant succes. En zodra iets succes heeft, wordt het relatief makkelijk om het te doen groeien omdat je mensen met goeie ideeën aantrekt. Dan komt het erop aan de juiste keuzes te maken.”

nota bene - Het magazine van Notaris.be

â&#x20AC;&#x153;Alles staat of valt met de mensen die hier werken. Hier staan geen machinesâ&#x20AC;?

nota bene - Het magazine van Notaris.be

Toch duurde het nog zeven jaar voor jullie Studio 100 oprichtten. “Vandaag zien starters het vaak meteen heel groot, maar toen ging dat veel meer geleidelijk. We hadden een incubatieperiode waarin we in de luwte konden aftasten wat werkte en wat niet. We waren toen met vijf man, schreven zelf de verhalen en de liedjes, we gingen mee op tournee. Dat was allemaal nog kleinschalig. Maar toen begon het bedrijf geleidelijk te groeien en nu hebben we zes pretparken, waaronder een in Duitsland en een in Nederland, en een waterpark. En we plannen nog twee extra waterparken. Daarnaast hebben we onze tekenfilmstudio’s in Parijs en Sydney. Intussen gaat het om heel veel mensen.” “Toen we met Samson begonnen, was dat een spontaan idee. Maar zodra we een bedrijf wilden oprichten, werden we met praktische hindernissen geconfronteerd. Want je kan geen patent nemen op een hondje, dat is te algemeen. En de naam Samson was ook al ingenomen in verschillende categorieën. Het was een schoenenmerk en er was de tabaksproducent Samson, die ook shows organiseerde voor zijn promotiecampagne. Dat was een probleem, want wij wilden ook shows brengen, zij het dan in de sector van het familie-entertainment. Daarom hebben we er toen Samson en Gert van gemaakt.” “Op een bepaald moment vroeg VTM ons of we voor hen een kinderprogramma konden maken. Alberto en Octaaf waren eens bij de opnames gek aan het doen met pinnenmutsen en toen ontstond het idee om iets met kabouters te doen. Trial and error, zo gaat dat vaak in onze sector. Nu is een kabouter ook weer een figuur waar je niet zomaar een patent op kan nemen. Daarom hebben we die muts bedacht met twee punten die omhooggaan wanneer de kabouter emotioneel is. Dat was de gimmick die we hebben gezocht op basis van de ervaring die we met Samson hadden opgedaan. Al was ook dat wat zoeken: in het begin zat er altijd iemand achter de kabouters om hun muts omhoog te trekken, dat kon toen nog niet automatisch. Om maar te zeggen: ondernemen, dat is kijken, leren en bijsturen, elke dag.” Als je sommige tv-programma’s mag geloven, draait ondernemen vooral om feesten en dure wagens. Is jouw boek De blik van Bourlon een manier om dat beeld te counteren? “Er zijn natuurlijk verschillende stijlen van ondernemen, maar het is in elk geval hard werken. In die zin werpt mijn boek een ander licht op hetzelfde thema. In het boek, dat een samenvatting en een herwerking is van de columns die ik schreef voor De Tijd, komen situaties aan bod die voor iedereen herkenbaar zijn, maar dan met Studio 100 als decor. Het gaat over vooroor-

nota bene - Het magazine van Notaris.be

delen, over identiteit over samenwerken met mensen, over de grote menselijke drama’s die ook in een bedrijf gebeuren, gaande van een ongeluk in Plopsaland tot een grote fraudezaak.” Want ook bij Studio 100 schijnt de zon niet altijd. “Zeker niet. Drie jaar geleden hebben we nog een sputtering gehad. We hadden net de stekker uit K3 getrokken en hoewel er veel applaus was voor de zoektocht naar de nieuwe K3, was er een grote min onder K3 die we nooit eerder hadden gehad. We hadden ook weinig tekenfilms opgeleverd, dus boekhoudkundig was dat geen goed jaar. Maar intussen is dat weggewerkt en ziet de toekomst er rooskleurig uit. Nu is groeien geen doel op zich, maar als je groeit, trek je wel weer goede werkkrachten aan. Want alles staat of valt met de mensen die hier werken. Hier staan geen machines.” “We hebben nog moeilijke periodes gehad. Toen we het Melipark overnamen in 1999 was dat allesbehalve een instant succes. Het heeft drie jaar geduurd voor we daar winst maakten. Je kan wel dikke boeken lezen over hoe je een pretpark runt, maar ver geraak je daar niet mee. Het is geen wetenschap. Je moet vooral kijken: wat eten mensen in zo’n park, waar gaan ze naartoe? En daar moet je op inspelen. Veel hangt af van allerlei omstandigheden die je niet altijd in de hand hebt. Zo weten we nu dat bezoekers van het indoorpark in Hasselt andere dingen eten dan die in De Panne omdat de beleving daar anders is. In De Panne is het strand dan weer onze grootste concurrent. Na drie dagen in het zand hebben velen plots zin in iets anders en staat er 20.000 man voor de ingang. Door onze ervaring en de praktische kennis die we dag in dag uit opbouwen, kunnen we daarop inspelen.” Zijn er dingen waarvan je spijt hebt? “Tja, de projecten die gefaald zijn, dat is nooit leuk natuurlijk. Maar ik heb eerder spijt van dingen die we niet gedaan hebben. Zo stonden we enkel jaren geleden kort bij een overname van de Teletubbies. We betekenden nog niet veel in Engeland, dus dat was een mooie opportuniteit. Maar er was een en ander niet in orde met de rechten dus hebben we hen een maand de tijd gegeven om dat aan te passen. In die maand heeft een andere overnemer de Teletubbies gekocht. Dat was een lesje in nederigheid voor ons. We waren te zeker van ons stuk.” Wat zijn de valkuilen waarvoor je als ondernemer moet opletten? “Hoogmoed. Het is makkelijk om in die val te trappen als iedereen voor je applaudisseert. Dan ga je op je lauweren

rusten. Maar je moet altijd kritisch blijven. Altijd jezelf en de beslissingen die je neemt in vraag stellen. Ook ons is dat niet altijd gelukt. Het verhaal met de Flandria-boten bijvoorbeeld. Daar zijn we veel te ver uit onze comfortzone gegaan. Onlangs hebben we de stekker eruit getrokken en dat was niks te vroeg. Het was nogal naïef om te denken dat als je een oud pretpark nieuw leven kan inblazen, je dan ook een rederij kunt reanimeren. Dat was misplaatste zelfverzekerdheid van ons. Zoals de haan die denkt dat de zon opkomt omdat hij kraait.” Hoe zorg je ervoor dat u met beide voeten op de grond blijft? “Je moet altijd terug naar je roots gaan. Ik zie bijvoorbeeld nog geregeld de gasten met wie ik in de scouts zat in Baardegem. Dan gaan we samen fietsen en kan ik mijn dialect weer spreken. Dan ben ik gewoon weer die jonge gast van dertig-veertig jaar geleden. Onlangs was ik op de kermis in mijn geboortedorp. Ik moest even naar mijn auto voor een conference call met New York en een uur later stapte ik met de glimlach uit en was ik weer op de kermis. Je maakt soms gekke sprongen door tijd en ruimte. Daar moet je mee om kunnen gaan.” Wat maakt van iemand een goede ondernemer? “Ondernemen is: af en toe een vlag planten op onbekend terrein en dan je proberen daar naartoe te trekken. Pas als je daar bent kan je inschatten of je die weg verder op moet. Maar je moet er altijd voor zorgen dat je nog terug kan. Je mag niet alles op het spel zetten.

En voorts moet je je goed omringen met mensen die het verschil maken en hen de kans geven om open te bloeien. Je moet aan de zijlijn staan en zeggen: hier zijn een voetbalveld, twee goals en een bal, sjot maar en wij komen kijken.” “Soms moet je ook stappen zetten die op het eerste gezicht niet evident zijn. Als je een stappenplan probeert te volgen zal je niet ver geraken. Een goede ondernemer heeft genoeg zelfvertrouwen om te denken ‘het komt wel goed’. Je moet ook een beetje een neus hebben voor kansen die zich voordoen en om talentrijke mensen aan te trekken die je pad kruisen en met wie je samen het onbekende kan overwinnen. En een portie buikgevoel. Er is helaas geen boek met formules hoe je van je zaak een succesverhaal kan maken. Doen en proberen, dat is de kern van de zaak.” En wat als het mislukt? “Dan moet je je valies pakken en herbeginnen. In Amerika zeggen ze van falen dat het een litteken is dat je mooi maakt. In Vlaanderen ligt dat moeilijker. Banken zijn voorzichtiger als je al een mislukking hebt opgelopen. Falen is nochtans belangrijk, je kan er veel uit leren. Banken zouden falen niet als een smet mogen zien maar als een teken van durf. Het zijn de durvers die het verschil maken.”

‘De Blik van Bourlon’ is uitgegeven bij Manteau nota bene - Het magazine van Notaris.be

KOPEN / VERKOPEN

infofiche IMMO

EEN GOED KOPEN IN VLAANDEREN

MET WELKE KOSTEN MOET U REKENING HOUDEN? Voorbeeld: Prijs voor de aankoop van een woning in het Vlaams Gewest

Totaal aankoopkosten

200.000 € 24.165 €

de kosten van kopen (aanpassing ifv brussel)

Totaal aankoop IN BRUSSEL 1: +29.165 € 2: 229.165 € 3: 29.165 € 4: 12,5% = 25.000 € 5: Brussels Hoofdstedelijk gewest 6: 12,5% 7: 12,5%

224.165 €

Aankoopkosten in detail: 4 20.000 €

10% (in geval van “klein beschrijf” bedraagt de belasting 5%)

24.165 € 2.160 €

Registratiebelasting

Erelonen

Vlaams gewest 5 Notariskantoor

nota bene - Het magazine van Notaris.be

1.100 €

685 €

220 €

Administratieve kosten

btw

Kosten overschrijving

Administraties

Overheid

infofiche IMMO

EEN GOED KOPEN

Een woning in Vlaanderen kopen? Met welke kosten moet u rekening houden? Bij de aankoop van een goed wordt dikwijls over “notariskosten” gesproken. Men gaat er vanuit dat deze bedragen rechtstreeks aan de notaris toekomen. Deze kosten worden inderdaad door het notariskantoor bij de ondertekening van de akte aangerekend maar… de notaris ontvangt hier echter maar een klein stukje van. Gemiddeld bedragen de aktekosten voor uw aankoop ongeveer 15% van de verkoopprijs (behalve indien u van een verminderd tarief of een abattement geniet). De notaris zelf ontvangt voor zijn werk +/-1% van het bedrag van de kosten die u betaalt.

? ? ?

Hoe berekent u de aankoopkosten? Raadpleeg onze online rekenmodules: www.notaris.be/rekenmodules. U kan er de aktekosten voor de aankoop berekenen, maar ook de aktekosten voor kredieten, mandaten en de doorhaling van hypotheek.

21 % btw

Opgepast: de vermelde bedragen zijn indicatief. Ze zijn afhankelijk van de bijzonderheden, de complexiteit en de formaliteiten vereist voor uw dossier.

10% of 5%

De btw bedraagt 21% en is van toepassing op het ereloon van de notaris en de administratieve kosten (sinds 2012).

De btw is daarentegen niet van toepassing op bepaalde posten zoals: registratiebelasting, kosten voor inschrijving en overschrijving van hypotheken en handlichtingen.

Registratiebelasting De registratiebelasting is een belasting die door de overheid geïnd wordt voor de registratie van een akte of geschrift in een register. De registratiebelasting bedraagt 10% in Vlaanderen en moet binnen de vier maanden na de ondertekening van de verkoopovereenkomst betaald worden. (7) De registratiebelasting kan soms verminderd worden of het voorwerp uitmaken van een abattement (belastingsvrije grondslag). Vraag info aan je notaris.

1% van het totaalbedrag van uw aankoop

Ereloon

Administratieve kosten Deze kosten dekken alle opzoekingen en administratieve formaliteiten die nodig zijn om de akte te kunnen opmaken en onontbeerlijk zijn met het oog op de rechtszekerheid van de verkoop. Ze bestaan uit leveringskosten en andere administratieve kosten. De eerste worden in principe betaald door de verkoper; de tweede in principe door de koper. Zo staat de verkoper in voor het betalen van de kosten verbonden aan het verkrijgen van kadastrale gegevens, stedenbouwkundige inlichtingen, bodemattest. De koper neemt de kosten voor o.a. het recht op geschrift, de kosten van de overschrijving op het hypotheekkantoor, de administratieve verplichtingen na de akte… , voor zijn rekening.

Dit is de vergoeding voor de notaris. Het percentage voor de aankoop is vastgelegd bij koninklijk besluit en is voor alle notarissen identiek.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

â&#x20AC;&#x153;De hoofdreden voor mijn keuze heeft te maken met het sociale aspect van het projectâ&#x20AC;?

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Dirk Remmerie foto’s Jan Crab

Jan Vermeir lijdt aan Parkinson en bouwt aan de toekomst

“Ook als ik niet ziek zou zijn, koos ik voor cohousing” “Ook als ik niet ziek zou zijn, zou ik gekozen hebben voor cohousing”, zegt Jan Vermeir (43). Helaas is Jan wel ziek. Al sinds zijn 35ste lijdt hij aan Parkinson. Zijn beloftevolle carrière bij Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking heeft plaatsgemaakt voor het weinig benijdenswaardige statuut ‘invalide’. Die nietsontziende hersenziekte bestrijdt hij met diepe hersenstimulatie en medicijnen, maar vooral met moed, humor en levenslust. En dus bouwt Jan aan zijn toekomst.

at Jan bouwt aan de toekomst mag je erg letterlijk nemen. Een oude stadsschool aan de Kapucijnenvoer in Leuven wordt verbouwd tot cohousing BotaniCo. De naam verwijst naar de oudste botanische tuin van België, de Kruidtuin, schuin tegenover het gebouw. “Oorspronkelijk lag het in de bedoeling dat mijn partner Inge en ik eind 2018 onze intrek zouden nemen in onze woning, maar het wordt wellicht zomer 2019.” Iedereen die bouwt of verbouwt, kent het fenomeen ‘vertraging’ – cohousing vormt op deze regel geen uitzondering.

Waarom kies je voor deze woonvorm? Jan: “Om twee redenen. De prijzen voor appartementen in Leuven liggen erg hoog. Makkelijk 500.000 euro voor 125 m² aan de Vaartkom. Een vriendin tipte me begin 2016 over cohousing en behalve het attractieve sociale karakter ervan, heb ik de indruk dat je méér krijgt voor minder geld. BotaniCo omvat een grote tuin van 1000 m², een gemeenschappelijk paviljoen van 600 m², drie gemeenschappelijke logeerkamers zodat je die niet moet hebben in je eigen woning, een klusruimte, enzovoort. We delen ook materiaal. Een voorbeeld is de boormachine. Waarom zouden we 28 boormachines kopen in plaats van één goede die we ter beschikking stellen van iedereen? Hoeveel keer heb je een boormachine nodig?” “De hoofdreden voor mijn keuze heeft te maken met het sociale aspect van het project en ja, ook met mijn Parkinson. Ik voel mij goed bij de wetenschap dat ik kan bijdragen aan dit cohousingproject. Ik ben invalide en zit dus noodgedwongen meer thuis, maar ik kan wel iets voor de groep betekenen. Al is het maar pakjes van de postbode in ontvangst nemen. En misschien kan ik iets van de groep terugkrijgen – al wil ik duidelijk zeggen: ik verwacht niets in functie van mijn ziekte. Maar het vooruitzicht dat er altijd wel iemand in de gemeenschappelijke ruimte zal zijn om een praatje mee te maken, vind ik fijn. Nu moet ik daarvoor de deur uit en bij buren aankloppen. Die sociale dimensie vind ik super, maar ook: je móet er niet altijd aan deelnemen, hé. Je hebt je nota bene - Het magazine van Notaris.be

privéruimte waar je je kunt terugtrekken. Cohousing is geen commune, je bent niet verplicht om dingen samen te doen. Maar je hebt wel de gelegenheid.”

ken. Maar eerlijk, ik had niet verwacht dat er zo veel vergaderingen aan te pas zouden komen. Soms zeg ik: het woonproject is bijna-energieneutraal, maar er kruipt veel energie in overleg. Maar bon, dat toont ook aan dat de betrokkenheid van de groep zeer groot is.”

Kende je de mensen met wie je gaat samenwonen op voorhand? Dit is niet het enige cohousingproject in de omgeving “Absoluut niet. Ik heb hen stilletjes aan leren kennen. van Leuven. Waarom BotaniCo? Natuurlijk moet je een beetje sociaal zijn als je voor deze “In deelgemeente Wijgmaal is er een cohousingproject woonformule kiest. Wie niet te veel mensen om zich heen dat mij werd aanbevolen omdat er speciale aandacht is wil, zal hier niet aarden. Onze groep komt goed overeen, voor de toegankelijkheid voor rolstoelpatiënten – iets wat waar ik blij om ben want ik in de toekomst waarzo’n bouwproces is niet schijnlijk nodig zal hebben. gemakkelijk. We streven Maar mijn band met Leualtijd naar consensus. Dat ven is zo groot. Ik ga graag is ook bijzonder aan dit naar culturele en andere project: BotaniCo volgt activiteiten en alles is hier niet de appartementswet dichtbij.” en er is ook geen syndicus. Dat maakt het des te beCohousing is een beetje als een latrelatie met je langrijker dat we als groep Je bouwt aan een buren. Living apart together. Je hebt je eigen wooneen consensus bereiken. toekomst met veel eenheid en je privacy en je deelt bepaalde ruimOok dat is niet altijd even vraagtekens. In elke tes, goederen en diensten. Steeds meer mensen vanzelfsprekend, maar beslissing die je neemt, voelen wat voor deze specifieke woonvorm. Tot tot nu toe blijkt dat het speelt Parkinson een rol. nog toe is er echter bijna niets wettelijk geregeld kan. Gelukkig konden en “Dat is waar en dat blijft voor cohousing. Wie is verantwoordelijk voor de kunnen we rekenen op het een zorg. Toch heb ik voor werken? In welke juridische structuur organiseer advies van een notaris en een duplex gekozen – voor je je het best? Wie draagt welke kosten? van Cohousing Projects, mij niet meteen een eviEen gouden raad: denk je aan cohousing, win dan een Gentse cvba die ons dente keuze. Maar er is advies in van professionele deskundigen en schaprofessioneel begeleidt en veel licht en een bevriende kel van bij het prille begin een notaris in. de architect heeft aangearchitecte tekende een reikt. Wel wordt er steeds origineel plan uit met meer door de groep geschuifdeuren en nauwedaan, want die is uiteindelijk de bouwheer.” lijks muren. Zo krijg ik meer ruimte en is de woning erg “Er zijn 28 wooneenheden, waarvan er 2 worden intoegankelijk met een rolstoel. Op termijn zal ik wellicht gevuld door Cohousing Projects. Vijf zullen worden ook een huislift installeren.” verhuurd om mensen voor wie het project te duur is ook een kans te geven en de groep nog meer divers te maken.” Zou je voor cohousing hebben gekozen, ook als je niet ziek was? “Je weet niet hoe het leven dan loopt, maar de kans is Consensus is wellicht niet altijd een evidentie. groot van wel. Dat sociale zit echt wel in mij, dat heeft Hoe pak je dat aan? niets met mijn ziekte te maken. Wat erg verrijkend is, is “Behalve de algemene vergadering, waar iedereen deel dat de groep erg divers is. De jongste bewoners zijn rond van uitmaakt, hebben we ons verdeeld in drie werkde dertig, de oudste over de zeventig. Er zijn proffen, groepen. We hebben een groep die zich bezighoudt met een gepensioneerde bankier, een dokter, een apotheker… groepsvorming en allerlei activiteiten organiseert. Zelf Men zou kunnen zeggen: alles wat een mens nodig heeft, maak ik deel uit van de werkgroep financieel-juridische behalve een kinesist.” (lacht) zaken. En dan is er nog het bouwteam dat alles opvolgt “Het zou mooi zijn mocht de stad Leuven – die het provan architect en aannemer. Waarom zeg ik dat? Omdat ject moreel heeft ondersteund – de parkeernorm nog de oplossing van elk sluimerend conflict goede commuverlagen. Als bewoners zijn we alvast vragende partij, nicatie is. Je moet alles goed voorbereiden en doorspreook omdat velen aan autodelen willen doen.”

Latrelatie met je buren

nota bene - Het magazine van Notaris.be

infofiche IMMO

EEN GOED VERKOPEN

Hoe kan u de verkoop van uw goed versnellen? Zorg ervoor dat u alle troeven in handen heeft! Als verkoper, heeft u een informatieplicht ten aanzien van de koper. Alle documenten van de checklist versterken de juridische zekerheid van de verkoop, waardoor de koper zich met kennis van zaken kan engageren en u de verkoop kan versnellen! Als verkoper, dient u bepaalde formaliteiten te vervullen (EPC, elektriciteitsattest, PID). Andere documenten worden aangevraagd door uw notaris: stedenbouwkundige inlichtingen, bodemattest, inlichtingen van de syndicus.

TE KOO

Maak je huiswerk EPC-certificaat en attest van elektrische keuring: hoe aanvragen? Het EPC-certificaat dient bij een erkend energiedeskundige te worden opgemaakt. Voor het elektriciteitsattest kan u terecht bij een erkend keuringsorganisme. De energiezuinigheid van het goed moet in de vastgoedadvertentie vermeld worden. Op die manier kan een mogelijke koper bepalen of het goed al dan niet energieverslindend is.

Fris uw woning op Home staging ? Uw woning opruimen of aantrekkelijker maken, heeft u zelf in de hand. Zorg voor een likje verf, herstel kleine defecten, haal persoonlijke voorwerpen weg om potentiĂŤle kopers aan te moedigen in hun beslissing.

Begin er op tijd aan Neem contact op met uw notaris zodra u van plan bent om een goed te verkopen! Neem contact op met uw notaris zodra u van plan bent om een goed te verkopen! De notaris zal alle vereiste opzoekingen voor de verkoop van uw goed onmiddellijk kunnen opstarten! Bepaalde formaliteiten vereisen immers een bepaalde termijn. Dit is bijvoorbeeld het geval voor de stedenbouwkundige inlichtingen die de notaris bij de gemeente aanvraagt (termijn van 20 Ă 40 dagen naargelang het gewest) of de hypothecaire staat (termijn van 20 tot 30 dagen). Deze gegevens zijn onontbeerlijk voor de ondertekening van uw verkoopovereenkomst!

Verzamel alle documenten Eigendomstitel Postinterventiedossier Energieprestatiecertificaat Keuringcertificaat stookolietank Attest elektrische keuring ...

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Bo Bogaert en Gilles Bechet

D E N O TA R I S

Het notariaat door de ogen van toekomstige notarissen Na vijf jaar rechten hebben ze gekozen voor een master in het notariaat. Tijdens dat specialisatiejaar combineren ze hun studie met stages. Een boeiende ontdekkingstocht naar een beroep dat hen nog veel zal bijbrengen.

François-Xavier Warlomont master in het notariaat aan de UCL

Wat trekt jou zo aan in het beroep van notaris? Tijdens de studie rechten kregen we de raad om ons verder te specialiseren zodra we ons diploma op zak hadden. Ik heb voor deze richting gekozen omdat je dicht bij de mensen staat. Wanneer je in een notariskantoor werkt, ontmoet je heel uiteenlopende mensen, en je kunt hen op een heel concrete manier helpen tijdens elke fase van hun leven.

“De rol van notaris als raadgever wordt onderschat”

Is de rol van de notaris in de maatschappij geëvolueerd ten opzichte van pakweg 50 jaar geleden? Vroeger was de notaris iemand bij wie je langsging als je van plan was te trouwen of een huis wilde kopen. Een bezoek aan de notaris was een belangrijke gebeurtenis waarvoor de mensen hun zondagskleren uit de kast haalden. Vandaag is dat niet meer het geval. Ook de functie van de notaris in de samenleving is veranderd. Vroeger had je een vaste familienotaris terwijl je tegenwoordig kiest op wie je een beroep wil doen. Daar staat tegenover dat een notaris belangrijker is geworden, omdat de Staat hem of haar steeds meer opdrachten geeft. Al die bijkomende verplichtingen hebben onder meer als doel de griffies van de rechtbanken van een pak werk te verlossen.

Beantwoordt het imago van het notariaat volgens jou aan de reële bijdrage die een notaris kan leveren aan de burgers en de gemeenschap? Ik vind van niet. Ik geloof dat de rol van de notaris als raadgever wordt onderschat. Want dat is hij in de eerste plaats. Hij is ook iemand die oplossingen kan aanreiken in lastige situaties. De mensen hebben de neiging om belangrijke aankopen of een huwelijk te regelen zonder de tussenkomst van een notaris. Maar volgens mij zou het beter zijn dat zij eerst een beroep doen op de ervaring van een notaris om conflicten in de toekomst te vermijden.

Ben je van plan om een persoonlijke toets aan het beroep te geven, om op een andere manier te werken? Het gaat natuurlijk om een heel traditioneel beroep, ook al is dat altijd mee geëvolueerd met de samenleving. Voor bepaalde dingen heb je nu eenmaal een notaris nodig. Maar waarom zou een bezoek of een telefoontje naar de notaris niet vervangen kunnen worden door een internettool bijvoorbeeld, waarbij de burger rechtstreeks antwoord krijgt op zijn vragen?

Wat verwachten de cliënten vandaag van hun notaris? Iedereen heeft het druk, dus de notaris moet beschikbaar zijn. Als een cliënt belt, verwacht hij dezelfde dag nog een antwoord. Je moet ook op een praktische manier advies geven. Hoe je het ook draait of keert, het notariaat is een juridische aangelegenheid. Dat betekent dat sommige termen heel specifiek zijn. Die moet je dus op een duidelijke manier uitleggen, zodat de cliënt niet onnodig moet terugkeren.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

“Een notaris moet permanent zijn kennis updaten” Student Yorik Desmyttere stelt vast dat alles sneller moet en complexer wordt Yorik Desmyttere (26) volgde een atypisch parcours. Hij werkte al twee jaar als jurist in een notariskantoor toen hij besloot om notariaat te studeren. Vandaag is notaris worden zijn ultieme ambitie. Waarom heb je gekozen voor een opleiding notariaat? “Na mijn rechtenstudies kon ik meteen aan de slag bij Berquin Notarissen in Brussel. Daar werkte ik voornamelijk rond vennootschapsrecht, wat ik combineerde met een masteropleiding vennootschapsrecht in avondles aan de KU Leuven. Al doende kwam ik in aanraking met andere rechtstakken die mij ook interesseerden. Om met een grondigere kennis van de vele en veranderende rechtsregels andere type dossiers te kunnen behandelen, ben ik in september 2016 aan de VUB als werkstudent gestart in de master-na-masteropleiding notariaat.” Wat verwacht je van een job in het notariaat en wat hoop je te bereiken? “Mijn ambitie is absoluut notaris worden. In 2019 of 2020 doe ik mee aan het vergelijkend examen. Wat mijn verwachtingen betreft, is het afwachten, want het notariaat evolueert enorm snel vandaag. Daar zit de digitalisering natuurlijk voor iets tussen. Voorts beweegt alles in de samenleving veel sneller, en wordt dat dus ook verwacht van de notaris, maar dat is niet altijd mogelijk gezien de wettelijke formaliteiten en de daarmee gepaard gaande termijnen. Daarnaast is de notaris behalve adviseur vooral ook dienstverlener geworden.”

Welk imago wil je het notariaat van morgen geven? “Mensen zien de notaris als een vertrouwenspersoon die hen adviseert bij belangrijke beslissingen in hun leven. Het imago van ‘Mijnheer de notaris’, de notabele van het dorp, leeft misschien nog een beetje, maar vandaag staat de notaris veel meer in de samenleving. Dat is een goede zaak.” Wat zal/kan er veranderen aan het notariaat? “De notaris krijgt steeds meer verantwoordelijkheid en controleverplichtingen. Een aankoopakte bijvoorbeeld, bedroeg vroeger 5 pagina’s terwijl dat er vandaag wel 15 zijn. Het is de plicht van de notaris om de partijen volledig te informeren en te wijzen op hun verplichtingen. Het vraagt misschien wat extra geduld, maar de koper weet wel beter wat hij koopt.” Wat verwachten cliënten van hun notaris? “De notaris moet de complexe rechtsregels op een begrijpelijke manier uitleggen en vertellen hoe die toepasbaar zijn op hun concrete situatie. Pas dan kunnen ze met kennis van zaken en een gerust hart beslissingen nemen.”

Wat zullen de belangrijkste uitdagingen zijn in jouw job? “Het gaat niet alleen sneller in het notariaat vandaag, het wordt ook allemaal complexer. De vele wetswijzigingen – bijvoorbeeld van het erfrecht, het huwelijksvermogensrecht, het vennootschapsrecht … – de regionalisering van het recht en de vele veranderingen op fiscaal vlak hebben tot gevolg dat de notaris nooit op zijn lauweren kan rusten. Hij moet permanent zijn kennis updaten door naar studiedagen en seminaries te gaan. Maar dat is ‘part of the job’, het maakt de job er niet eenvoudiger op, maar boeiend is het wel.” nota bene - Het magazine van Notaris.be

Student Sam Dejaegere dringt aan op administratieve vereenvoudiging Sam Dejaegere (23) uit Leffinge volgt de master-namasteropleiding notariaat aan de UGent. Voorlopig studeert hij om een uitstekend notarieel jurist te worden, al sluit hij niet uit dat hij ooit het beroep van notaris zal uitoefenen. Waarom heb je voor de opleiding notariaat gekozen? “Het menselijke aspect van de job spreekt me het meest aan. Ik vind het een privilege om een rol te mogen spelen tijdens de mooiste momenten van het leven van je cliënten, om als vertrouwenspersoon te mogen optreden wanneer zij hun grootste bezorgdheden met je delen.” Wat verwacht je van een job in het notariaat en wat hoop je te bereiken? “Ik hoop dat ik in een boeiende leeromgeving terechtkom waar ik met de meest uiteenlopende aspecten van het recht zal kennismaken. De stage, en zeker ook de daaropvolgende jaren, lijken mij een goede praktische leerschool, bovenop de theoretische kennis die ik aan de universiteit heb opgedaan. Ik wil door de jaren heen blijven groeien als jurist en wanneer er amper nog iets bij te leren valt, zal ik vermoedelijk deelnemen aan het vergelijkend examen.”

Wat zullen de belangrijkste uitdagingen zijn in jouw job? “Een van de vele uitdagingen is het contact met de cliënten. Tegenwoordig zijn zij steeds meer, al dan niet foutief, geïnformeerd door het internet. Die informatie doet veel vragen en bezorgdheden rijzen. Het is aan de notaris en zijn medewerkers om de cliënten zo goed mogelijk in te lichten. Je constant aanpassen aan de vernieuwde wetgeving is een andere grote uitdaging. Het procedure- en erfrecht is al veranderd en blijkbaar zijn er ook hervormingen van het vennootschapsrecht en het familiaal vermogensrecht op til.” Welk imago wil je het notariaat van morgen geven? “Het notariaat staat bij sommigen nog bekend als een oubollig bastion van inefficiënte, tijdrovende en dure procedures. Dat is zeker niet terecht, al moet de administratieve vereenvoudiging nog veel verder doorgetrokken worden. Tijdens mijn stage heb ik gemerkt dat er nog zeer veel gewerkt wordt met brief en stempel of dat documenten gefaxt worden. Ik hoop dat deze spullen over tien jaar alleen nog in een museum zullen staan.”

“Het notariaat is geen oubollig bastion meer” Wat zal/kan er veranderen aan het notariaat? “Nu is de digitale evolutie en administratieve vereenvoudiging onvermijdelijk, het beroep moet dus ook mee evolueren. Wie weet zullen sommige notariële aktes niet meer verplicht zijn in de toekomst, zoals de oprichtingsakte voor een vennootschap. In dat geval zal de rol van de notaris misschien moeten uitgroeien tot een loutere adviesfunctie. Als het ooit zover komt, moet hij of zij een bijzondere expertise opbouwen om relevant te blijven.” Wat verwachten cliënten van hun notaris volgens jou? “Ze verwachten een vlotte afhandeling van hun dossier, zeker wanneer het een verkoop betreft. Zodra het compromis getekend is, willen velen zo snel mogelijk verhuizen. Maar dat is niet altijd mogelijk. Een digitale aanpak bij de administratieve overheidsdiensten zou al een vooruitgang betekenen, waardoor de notaris en zijn medewerkers zich nog meer concentreren op de loutere adviesverlening.”

nota bene - Het magazine van Notaris.be

“Het beroep biedt meer mogelijkheden dan vroeger” Sébastien Michel, 24 jaar, master in het notariaat aan de UCL

Welk beeld heb jij van de dagelijkse invulling van het notarisberoep? Wel, het beeld dat ik had, heb ik toch al enigszins moeten bijstellen sinds ik stage loop. Ik wist wel dat het een vrij administratieve job was, maar ik ontdek nu dat die administratieve kant een nog grotere rol speelt dan ik dacht. Je moet heel wat opzoekingswerk doen en je zit ettelijke uren per dag achter je computer. Persoonlijk hoop ik dat ik mettertijd wat meer in contact kan komen met mensen. Welke rol zie jij weggelegd voor de notaris in de hedendaagse samenleving? Ik denk dat het publiek vooral het beeld heeft van de notaris die alleen maar dure akten verlijdt. Maar ze hebben geen idee hoeveel research daaraan vooraf is gegaan, met de bijbehorende kosten. Het vergt heel wat werk om een akte op te stellen waarop niets aan te merken valt. Volgens mij is het belangrijk om de cliënt zo veel mogelijk informatie te geven, om op een heldere manier te communiceren en om transparant en beschikbaar te zijn. Denk je dat het als toekomstige notaris mogelijk is het beroep op een andere manier in te vullen en nieuwe accenten te leggen? De wereld staat niet stil. Het kantoor waar ik stage loop, is vrij klein. Daar vind je nog niet alle technologische mogelijkheden waarover een groot kantoor wel beschikt en die wij als jongeren heel evident vinden. Toch denk ik dat het mogelijk is om verbeteringen door te voeren. De maatschappij verandert. Zo krijgen we steeds vaker te maken met nieuw samengestelde gezinnen, die zich in een heel andere situatie bevinden op het vlak van erfenissen en schenkingen. Globaal gezien zou ik durven te stellen dat het beroep meer mogelijkheden biedt dan vroeger.

Je hebt ervoor gekozen om stage te lopen in een klein kantoor. Waarom? Ik woon in Virton en ik ben nogal gehecht aan mijn stad. Ik heb een stageplaats gevonden in een klein kantoor en dat verloopt prima. Het gaat er natuurlijk heel anders aan toe dan in een grote stad, maar ik ben tevreden met mijn keuze. De notaris zit altijd naast mij, dus ik kan direct bij hem terecht bij de minste vraag die ik heb. Hij is heel beschikbaar. Door die kleine structuur kom ik bovendien met zowat alle domeinen in aanraking. Wat cliënten vandaag van hun notaris verwachten, komt dat volgens jou min of meer overeen met wat een notaris écht kan bijdragen? Ik heb de indruk dat velen de raadgevende rol onderschatten. Wanneer ze een huis kopen of wanneer ze scheiden, gaan ze bij een notaris langs om hun problemen te regelen. De meesten doen pas een beroep op een notaris wanneer ze niet anders kunnen, maar ze beseffen niet dat ze heel wat problemen of processen hadden kunnen voorkomen door eerder advies te vragen aan hun notaris. Heel veel mensen trouwen zonder huwelijkscontract of bereiden hun erfopvolging niet voor. Dat laatste is absoluut nodig, te beginnen met de opstelling van een testament. Anders is het mogelijk dat er achteraf knopen moeten worden doorgehakt die niet altijd gunstig uitdraaien voor de familie en afstammelingen.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

Mensen met raad en daad bijstaan op sleutelmomenten in hun leven?

Kies voor een job in het notariaat! Het notariaat vandaag Je kan bij een notariskantoor terecht voor advies op sleutelmomenten in je leven. Je gaat samenwonen of trouwen, je hebt de woning van je dromen gevonden, je wil starten met een eigen onderneming … op zo’n ogenblik kan je best wat onafhankelijk en gepersonaliseerd advies gebruiken. Het notariële werkterrein is dan ook zeer breed. Je vindt er specialisten en raadgevers in verschillende rechtsdomeinen zoals het erfrecht, familierecht en vennootschapsrecht. Maar het gaat veel verder: van de notaris als bedrijfsleider, over boekhoudkundige en hr-jobs, tot onthaalmedewerker.

Troeven van een job in het notariaat: Mensen adviseren op sleutelmomenten

Het is jouw job om mensen, op belangrijke momenten in hun leven, oplossingen op maat aan te bieden.

Juridisch gevarieerd werk Bijblijven door een uitgebreid vormingsaanbod.

Mooie arbeidsvoorwaarden, aangevuld met interessante verzekeringen Een volledig pakket voor iedereen in de sector. Een job dicht bij huis, in een notariskantoor in jouw gemeente.

Teamwork In een kleine tot middelgrote organisatie, met een goede work life balans en werkzekerheid.

Mogelijke jobs Notaris Notarieel Jurist Juridisch Expert Dossierbeheerder Financieel medewerker Office Manager Onthaalmedewerker

Wil je graag in een notariskantoor werken? Kies dan voor volgende studierichtingen Master Rechten Master Notariaat Bachelor Rechten Bachelor Bedrijfsmanagement Bachelor Accountancy Secundair onderwijs

Of wil je notaris worden? Studietraject:

5 jaar Master Rechten

1 jaar Master Notariaat

3 jaar stage

Enkele cijfers: 2,5 miljoen burgers/jaar bij de notaris

1500 notarissen

Vergelijkend examen

KANDIDAAT NOTARIS

STAY IN TOUCH ON 1200 notariskantoren

8000

medewerkers

20% groei de laatste 10 jaar

notaris.be/vacature facebook.com/notaris.be twitter.com/NotarisBe www.fednot.be

nota bene - Het magazine van Notaris.be

tekst Dirk Remmerie Infografiek Peter Frison

De notaris in mijn leven 0 jaar Papa en mama zijn niet getrouwd, maar mijn papa heeft mij al drie maanden voor mijn geboorte erkend. Waarom mijn ouders dat gedaan hebben? Omdat, als er iets zou mislopen met mij in de buik, met mijn papa of mijn mama het één groot juridisch kluwen zou worden. Mijn papa wou zijn vaderschapsband al voor de geboorte formeel vastleggen. Samen met mijn mama liet hij een erkenningsakte opstellen door de notaris. Dat hadden ze ook kunnen doen bij de burgerlijke stand, maar de notaris zorgde er meteen ook voor dat er een samenlevingsovereenkomst kwam waarin mijn ouders afspraken maakten over mij.

25 jaar Diploma op zak en dus sla ik de deur van het ouderlijke huis achter mij dicht. Eindelijk op eigen benen! Ik heb een mooi huurhuisje op het oog, maar de verhuurder liet me verstaan dat hij eraan denkt het te verkopen. Het huisje is alles wat ik zocht in een woning en het staat te koop tegen een zeer scherpe prijs. Mijn ouders moedigen mij aan: zo’n kans kan ik niet laten liggen. Ze willen mij zelfs een duwtje in de rug geven. Of ja ‘geven’… ze stellen voor om naar de notaris te gaan om een leningsovereenkomst op te stellen. Ze willen mij immers helpen, maar ze willen ook zeker zijn dat mijn zus zich niet benadeeld voelt door de lening.

18 jaar Opa en oma willen me een financieel duwtje in de rug geven. Nu zijn ze nog gezond, gelukkig, maar ze weten dat ik later mijn eigen zaak wil opstarten en willen hun steentje bijdragen, ook als ze er dan niet meer zouden zijn. Ze lieten daarom een notariële schenkingsakte opstellen waar duidelijk in staat dat het geld enkel daarvoor dient. Ik moet opa en oma de wereld niet leren kennen: ze weten dat een jonge student als ik het geld anders ook een minder deugdzame bestemming zou durven te geven.

nota bene - Het magazine van Notaris.be

27 jaar Zij is de liefde van mijn leven. Enfin, dat denk ik toch. Trouwen staat nog niet meteen in ons woordenboek, maar we willen toch wat meer en dichter bij elkaar zijn. We hebben ervoor gekozen om wettelijk samen te wonen en passeerden toch maar eens bij de notaris zodat alles op papier staat. Vooral met betrekking tot het huis. De notaris legt mij uit dat mijn vriendin kan blijven wonen in mijn huis als er iets onverwacht met mij zou gebeuren. Ondertussen heeft zij toch al serieus geïnvesteerd in de verbouwing van ‘mijn’ huisje. We beloofden elkaar ook om voor elkaar te zorgen, als dat nodig zou zijn.

30 jaar Ik heb hem ten huwelijk gevraagd en hij heeft ‘ja’ gezegd! Wel dringt zijn pa erop aan dat we een huwelijkscontract opstellen. Dat begrijp ik wel, want ik wil binnenkort mijn eigen zaak opstarten en daar komen ongetwijfeld grote investeringen bij kijken. En mijn toekomstige wil zelf zijn inkomsten behouden. Hij werkt er ook hard voor. Natuurlijk waakt mijn toekomstige schoonvader erover dat zijn zoon niet met lege handen komt te staan, mocht ons huwelijk op de klippen lopen. Trouwen met scheiding van goederen vormt voor mij geen probleem. Durven te praten over ons vermogen en onze toekomst is een teken dat mijn relatie goed zit.

32 jaar Al lang droom ik van mijn eigen zaak. Mijn grootouders zaliger moedigden mijn ondernemende geest aan en zetten wat centen opzij om mij te helpen de stap te zetten toen ik 18 jaar was. Nu is het eindelijk zover. Mijn notaris hielp mij de meest geschikte ondernemingsvorm te kiezen en begeleidde me bij de oprichting van mijn bvba.

34 jaar Ondertussen ben ik al twee jaar zaakvoerder van mijn eigen kleine onderneming. Het is een droom. Het kost mij bloed, zweet en tranen maar ik ben gepassioneerd. Het ondernemen is vallen, opstaan en durven te investeren. Dat laatste baart me soms zorgen. Wat als het ooit helemaal misloopt? Wat als ik met schulden zit die ik financieel niet aan kan? Mijn notaris vermeldde het al twee jaar geleden: een akte van onbeslagbaarheid van de gezinswoning beschermt mijn gezinswoning tegen beslag van professionele schuldeisers. Toen dacht ik er nog niet aan, maar deze gemoedsrust wil ik nu wel hebben.

42 jaar Voor mij kwam het als een donderslag bij heldere hemel. Mijn echtgenoot wil van mij scheiden. Toch wil ik niet dat ons huwelijk van 12 jaar eindigt in een vechtscheiding. We zijn het erover eens dat we een objectieve gids nodig hebben die ons helpt met de materiële en juridische aspecten van onze scheiding. Hoe fout het tussen ons ook gelopen is, dit willen we correct doen. Zeker ook voor onze kinderen. Onze notaris staat ons gelukkig bij met raad en daad.

46 jaar Mijn twee dochters vinden het oké. Haar zoon en dochter zien het ook wel zitten. En dus gaan mijn vriendin en ik bij elkaar wonen en vormen we met z’n zessen een nieuw samengesteld gezin. Uit onze eerdere relaties hebben we wel geleerd dat je je in goede dagen moet voorbereiden op de minder goede. Ik wil niet meer trouwen en mij financieel niet meer binden aan iemand. Voor een samenlevingsovereenkomst gaan we wel opnieuw bij de notaris. Haar kinderen zijn jong en er moeten toch wat afspraken gemaakt worden over de maandelijkse bijdragen. Zij wil zekerheid en financiële stabiliteit en ik snap dat ergens wel. Binnen een aantal jaar wil ik gerust overwegen om een testament op te stellen. We zien wel waar het leven ons brengt.

69 jaar Nu mijn moeder dement is en wij al haar zaken moeten regelen, besef ik dat ik best een en ander regel wanneer ik nog in staat ben om dat zelf te doen. Een ongeval, een ziekte, geheugenverlies… het kan ons allemaal overkomen. Ik was toch van plan om naar de notaris te gaan. Ik kan hem evengoed vragen om een zorgvolmacht op te stellen. Zo bepaal ik vandaag wie van mijn kinderen wat zal beheren wanneer ik wilsonbekwaam wordt. Het is een zekerheid en bescherming voor mijn hele gezin.

93 jaar Morgen ben ik er niet meer. Ik ben een beetje bang, maar toch erg gelukkig omdat ik mag terugkijken op een mooi leven en een pracht van een familie. Mijn erfenis kwam niet te laat voor mijn kinderen en kleinkinderen – ik kon ze financieel steunen op het juiste (lees: duurste) moment in hun leven. Toen ik met pensioen ging, verdiepte ik mij met de hulp van mijn notaris in alle aspecten van successieplanning om zo fiscaal vriendelijk mogelijk mijn vermogen door te geven.

nota bene - Het magazine van Notaris.be