Vasil Vasilev sculptures and drawings

VASILEV

НУ Национална галерија на Македонија NI National Gallery of Macedonia

Министерството за култура на Република Македонија Ministry of Culture of the Republic of Macedonia

Васил Василев Vasil Vasilev Скулптури и цртежи Sculptures and Drawings

Даут-пашин амам, ноември 2012 – јануари 2013 Daut-Pasha Hamam, November 2012 – January 2013

The author dedicates the exhibition to his dear parents Elena and Stojan and friends Ermina Ristovska, and prof. PhD Stole Aleksievski, now deceased.

НУ Национална галерија на Македонија Железничка 18, 1000 Скопје Република Македонија тел.: ++ 389 (0)2 31 26 856 факс: ++ 389 (0)2 31 09 566 www.nationalgallery.mk e-mail: contact@nationalgallery.mk Васил Василев Скулптури и цртежи (1967 – 2012) Даут-пашин амам, ноември 2012 – јануари 2013 Издавач: НУ Национална галерија на Македонија За издавачот: Халиде Палоши, директор Кустос: Маја Чанкуловска-Михајловска Текстови: Халиде Палоши, Маја Чанкуловска-Михајловска (монографска студија) Соработници (биографија, библиографија): Маја Димитрова, Михаела Јовановска, Елена Георгиева Фотографија: Игор Василев, Александар Даутовски Превод на англиски: Бехар Далипи Дизајн: Александар Даутовски, Игор Василев Лектура: Кирил Ангелов Коректура: Михаил Лопарски Печат: Скенпоинт, Скопје Тираж: 500 Рецензент: Марика Бочварова-Плавевска, кустос-советник во МСУ-Скопје

NI National Gallery of Macedonia Zeleznicka 18, 1000 Skopje Republic of Macedonia tel.: ++ 389 (0)2 31 26 856 fax: ++ 389 (0)2 31 09 566 www.nationalgallery.mk e-mail: contact@nationalgallery.mk Vasil Vasilev Sculptures and Drawings (1967 – 2012) Daut-Pasha Hamam, November 2012 – January 2013 Publisher: NI National Gallery of Macedonia For the publisher: Halide Paloshi, director Curator: Maja Cankulovska-Mihajlovska Texts: Halide Paloshi, Maja Cankulovska-Mihajlovska (monographic text) Collaborators (biography, bibliography): Maja Dimitrova, Mihaela Jovanovska, Elena Georgieva Photography: Igor Vasilev, Aleksandar Dautovski English translation: Behar Dalipi Design: Aleksandar Dautovski, Igor Vasilev Edited by: Kiril Angelov Proof-reading: Mihail Loparski Printed by: Skenpoint, Skopje Copies: 500 Reviewer: Marika Bocvarova-Plavevska, senior curator at MoCA-Skopje

Поддржано од Министерството за култура на Република Македонија Supported by the Ministry of Culture of the Republic of Macedonia

Содржина / Content За Васил Василев, Халиде Палоши, директор на Националната галерија на Македонија (предговор) On Vasil Vasilev, Halide Paloshi, director of the National Gallery of Macedonia (foreword)

4 Васил Василев – Скулптури и цртежи (1967-1012), Маја Чанкуловска-Михајловска (текст) Vasil Vasilev – Sculptures and Drawings (1967-2012), Maja Cankulovska-Mihajlovska (text)

6 Вовед / Introduction

17 Живот и творечки развој / Life and creative development Рани дела / Early works Портрет / Portrait Фигуративна скулптура, асоцијативна апстрактна форма, и асоцијативен апстрактен цртеж Figurative sculpture, associative abstract form and associative abstract drawing Циклус еротска скулптура и цртеж / Cycle - Erotic sculpture and drawing Вертикална aсоцијативна форма / Vertical associative shape „Нова“ асоцијативна форма / “New” associative shape

Биографија / Biography Фотобиографија / Photobiography Каталог / Catalogue Библиографија / Bibliography

Особени се честа и задоволството на Националната галерија на Македонија, институција со над шеесетгодишно дејствување, во рамките на промоцијата на највредните достигнувања во современата ликовна мисла во Република Македонија, да се претстави творештвото на автор од рангот на Васил Василев. Изложбата на скулпторот Васил Василев, претставена во импресивниот објект Даут-пашин амам, како и печатеното монографско издание ги опфаќаат сите креативни етапи од исклучително плодниот педесетгодишен опус на овој автор, кој е значаен не само по местото што му припаѓа во модерната и современа македонска уметност, туку и по својата четириесетгодишна педагошка дејност. Василев е претставник на третата генерација македонски скулптори. Тој во текот на целиот свој живот му останува верен на еден единствен материјал за изработка на уметничкото дело – дрвото што плени со својата топлина и чувствителност и е основа за создавање дела што се карактеристични по својата комплексност и содржат многу препознатливи елементи по кои го препознаваме. Тоа се елементите цртеж и боја, кои ги надминуваат границите на одредена уметничка дисциплина и ја комплетираат комплексноста на неговите карактеристични творби. На изложбата се застапени 150 скулптури што ја одразуваат животна определба на авторот, но и над 70 цртежи што егзистираат паралелно со секоја етапа од творештвото. Оваа импозантна бројка што говори за еден непрекинат творечки раст и развој претставува избор од мноштвото вредни достигнувања кои ги реализирал уметникот до овој момент. Со оваа ретроспективна изложба на Васил Василев, поддржана од Министерството за култура на Република Македонија, Националната галерија на Македонија ја продолжува традицијата на презентирање на најреномираните уметници што оставиле свој белег врз историјата на уметноста на оваа земја. Со почит, Халиде Палоши, директор на Националната галерија на Македонија

Është nderë i posaçëm dhe kënaqësi që në Galerinë Kombëtare të Maqedonisë, institucion ky me veprimtari mbi 60 vjeçare në suaza të promovimit të arritjeve më të vlershme të mendimit bashkëkohorë artistik në Republikën e Maqedonisë, të prezantohet krijimtaria e autorit të spikatur Vasil Vasilev.

Ekspozita e skulptorit Vasil Vasilev, e prezantuar në objektin mbresëlënës të Daut Pashës, si dhe edicioni i botuar i monografisë, i përfshijnë të gjitha etapat kreative të opusit tejet të frytshëm pesëdhjetëvjeçarë të autorit, i cili është i rëndësishëm jo vetëm për nga vendi që i takon në artin bashkëkohorë dhe modern, por edhe për nga veprimtaria e tij pedagogjike dyzet vjeçare.

Vasilev është përfaqësues i gjeneratës së tretë të skulptorëve maqedonas. Ai gjatë tërë jetës së tij i mbetet besnik një materiali të vetëm për përpunim të veprës artistike – drurit, që josh me ngrohtësinë dhe senzibilitetin e tij, dhe njëherit është bazë për krijimin e veprave që janë karakteristike për nga kompleksiteti i tyre dhe përmbajnë shumë elemente me të cilat dallohen për autorin. Këto janë elementet e vizatimit dhe ngjyrës, që i tejkalojnë kufijtë e një disipline të caktuar artistike dhe kompletojnë kompleksitetin e krijimeve të veta karakteristike.

Në ekspozitë janë të prezantuara 150 skulptura që shprehin përcaktimin jetësorë të autorit, por edhe më shumë se 70 vizatime që paralelisht ekzistojnë në çdo etapë të krijimtarisë së tij të bujshme. Ky numër impozantë flet për një zhvillim të pandërprerë krijues, dhe paraqet një përzgjedhje prej arritjeve të shumta të cilat autori i ka realizuar deri në këto çaste.

Me këtë ekspozitë retrospektive të Vasil Vasilevit, që përkrahet nga Ministria e Kulturës së Republikës së Maqedonisë, Galeria Kombëtare e Maqedonisë vazhdon traditën e prezantimit të artistëve më me renome që kanë lënë gjurmë në historinë e artit në këtë shtet.

It is a special honor and pleasure of the National Gallery of Macedonia, an institution with over 60 years of tradition in promoting the most valuable achievements in the contemporary artistic thought in the Republic of Macedonia, to present the works of an author of such a rank as Vasil Vasilev.

The exhibition of sculptor Vasil Vasilev, presented in the impressive space of Daut Pasin Amam, as well as the printed monograph edition, cover all the creative stages of the author’s extremely prolific fifty years of creation, an author valued not only for the place he holds in modern and contemporary art, but also for his forty years of pedagogical work.

Vasilev is a representative of the third generation of Macedonian sculptors. Throughout his life he remains faithful to a single material for the execution of a work of art - wood, which captivates with its warmth and sensitivity, and is the basis for the creation of works that are characterized by their complexity and contain many elements specific to him.

Those are the elements of drawing and color that cross the boundaries of a particular artistic discipline and complete the complexity of his characteristic works.

The exhibition includes 150 sculptures that reflect the author’s life choice, but also over 70 drawings that exist paralleled to each stage of the work. This impressive number, which speaks of an ongoing creative growth and development, is a selection of the many valuable achievements that the artist has realized so far.

With this retrospective exhibition, supported by the Ministry of Culture of the Republic of Macedonia, the National Gallery of Macedonia continues the tradition of presenting the most renowned artists who have left their signature in the history of art in this country.

Me respekt,

Respectfully,

Halide Palloshi drejtor

Halide Paloshi Director

Васил Василев – Скулптури и цртежи (1967-1012), Маја Чанкуловска-Михајловска

Vasil Vasilev – Sculptures and Drawings (1967-2012), Maja Cankulovska-Mihajlovska

Вовед

Introduction

Временскиот период од петдецениски непрекинат творечки континуитет на академскиот скулптор Васил Василев е појдовен момент за презентирање негова ретроспективна изложба што вклучува дела – скулптури и цртежи – од сите фази на неговата исклучително плодна уметничка активност. Како еден од основните факти што го определуваат неговото место во историјата на македонската ликовна уметност, ќе споменеме дека е тој претставник на третата генерација скулптори, по основоположниците (Димо Тодоровски) и наследниците од втората генерација (Петар Хаџи Бошков, Јордан Грабул, Боро Митриќески, Борка Андреева). Дефинирањето на местото и на значењето на генерацијата ликовни уметници на која ѝ припаѓа Васил Василев е значајно заради одговорната задача во продолжувањето на затекнатите појдовни позиции во формирањето на македонската модерна и современа уметничка практика, а понатаму и нивно неизбежно преиспитување, развивање, зацврстување... Во ликовната уметност, со акцент на скулптурата, во наследеното пластично третирање на формата натежнува традиционалниот реалистички и академски третман, со подоцнежни примеси и ослободувања кон восприемање на насоките на модерните уметнички текови и тенденции, кои во нашата средина пристигнуваат со задоцнување поради општествено-историско-економските услови во првата и кон почетокот на втората половина на минатиот век. По војната се зголемува бројот на образовани ликовни творци што постепено се вклучуваат во светските уметнички текови и трасираат нови процеси во ликовната уметност кај нас. Шеесеттите години, време во кое се формира младиот уметник Василев, се време на експлицитно осовременување на скулпторската практика кај нас, кога малкумината скулптори на оваа генерација (Борис Николоски, Томе Андреевски, Стефан Маневски, Драган Попоски – Дада, Насо Беќароски), согласно со сопствениот творечки сензибилитет, ги асимилираат различните светски уметнички трендови. Творештвото на Васил Василев е комплексно. Тоа е составено од повеќе елементи – идејни насоки и технички и пластични решенија – кои егзистирајќи заедно, го карактеризираат неговиот препознатлив израз.

The period of five decades of uninterrupted creative continuity of the academic sculptor Vasil Vasilev is the starting point for a presentation of his retrospective exhibition that includes artworks - sculptures and drawings - from all stages of his extremely prolific artistic activity.

As one of the basic facts that determine his place in the history of Macedonian fine art, we should mention that he is a representative of the third generation of sculptors, after the founders (Dimo Todorovski) and second generation successors (Petar Hadzi Boskov, Jordan Grabul, Boro Mitrikeski and Borka Andreeva). The defining of the place and importance of the generation of artists to which he belongs is essential for the responsible task of continuing the inherited starting positions in the establishment of the Macedonian modern and contemporary art practice, and later their inevitably reviewing, developing, strengthening…

In the fine arts, with an emphasis on sculpture, in the inherited plastic treatment of form, predominant is the traditional realistic and academic treatment, with later admixtures and exemptions towards the reception of the directions of the modern art trends and tendencies, which in our surroundings arrive with a delay due to the socio-historical and economic conditions in the first and beginning of the second half of the last century. After the war, the number of educated artists who gradually take part in the global artistic trends and lay down before us new processes in the fine arts, increases. The sixties, a time when the young artist is shaped, are a period of explicit modernization of the sculptural practice in our country, when a small number of sculptors of this generation (Boris Nikolovski, Tome Andreevski, Stephan Manevski, Dragan Popovski - Dada, Naso Bekaroski), according to their own creative sensibility, assimilate the various global trends of art.

Vasilev’s work is complex. It is composed of several elements - conceptual guidance and technical and plastic solutions which coexist and characterize his distinctive expression.

Идејни насоки – Прифаќањето на примитивното и архаичното и нивното транспонирање во карактеристичен модерен израз преку редуциран антропоморфизам се основен белег на Василев. Општ впечаток е дека тој е уметник на синтезата. Во насока на синтетизирање повеќе елементи, момент што го следи авторот во сите фази од творештвото, освен синтезата на апстрактното и реалното, е и паралелното егзистирање на наклонетоста кон две уметнички дисциплини – скулптурата и цртежот, кои постојано се надополнуваат и се во функција на достигнување хомогеност во восприемање на делото добиено со дихотомија на различните основни компоненти: форма, боја и линија. Интересот за човекот е постојано присутен преку фигуративниот третман во различни изразни форми. Фигурата е сведена на својата примарна прочистеност, со нагласување различни делови на телото. Портретот е апстрактен според првичниот третман на обликот и не се врзува со реалната сличност со моделот, тој е повеќе имагинарен приказ на портретираниот лик, означен како потрет со неколку интервенции во постојната форма. Портретот кај Василев егзистира паралелно со фигуративните и со асоцијативно-апстрактните фигури и форми во секој период. Еротиката е константно присутен белег од неговите почетоци, и кога станува збор за потсвесни еротски примеси/ навестувања во полните заоблени и расчленети форми во неговите рани асоцијативно-апстрактни дела; во циклусот посветен токму на еротиката во кој се слави животната страст на човекот; во природната вертикална (фалусоидноасоцијативна) форма на дрвото од фазата посветена на асоцијативната вертикала, па сè до набрекнатите форми од најновиот творечки период. Технички и пластични определби – Авторот е доследен приврзаник на дрвото и на техниката на директна обработка, ја почитува неговата форма, ужива во неговата топлина и податливост. Начинот на изведба на делото е едноставен, со одземање од природната форма, поточно длабење на материјалот, без надоградување со дополнителни конструктивни елементи. Третманот на формата е тридимензионален во секоја смисла на зборот; скулптурите се доживуваат на различен начин гледајќи од различни агли. Според својот креативен сензибилитет, тој е наклонет кон архајскиот начин на редуцирање на формата од една страна и кон класичното чувство за волумен, преточени во една модернистичка творба. Ритуалот на доработка на површината е особено препознатлив елемент во скулптурите на Васил Василев; тој се надоврзува на првиот споменат елемент – изразувањето на сликарскиот порив преку чинот на нанесување на бојата, а понатаму и цртачкиот преку присутното врежување на одредени „декоративни“ елементи. И секако, круцијален момент во неговото творештво е секогаш присутното чувство за континуитет, како одговорност во креативниот пристап.

Conceptual guidance – The acceptance of the primitive and the archaic, and their transposition into a distinctive modern expression through a reduced anthropomorphism, is the Vasilev’s main characteristic. The general impression is that he is an artist of the synthesis. In the course of synthesizing more elements, a moment that follows the author in all the phases of his work, aside from the synthesis of the abstract and the real is also the parallel existence of the love for two artistic disciplines - sculpture and drawing, that consistently complement each other and whose function is to achieve homogeneity in perceiving the artwork obtained through the dichotomy of the various basic components: form, color and line.

The interest for man is constantly present through figurative treatment in various forms of expression. The figure is reduced to its primary purification, with emphasis on various parts of the body. The portrait is abstract according to the initial treatment of the form and is not bound to the actual similarity to the model, it is more of an imaginary display of the portrayed character, labeled like portrait with several interventions in existing form. Vasilev’s portrait exists in parallel with the figurative and associative-abstract figures and forms in each period.

Eroticism is a constantly present mark from his beginnings, whether it is subliminal erotic elements/hints, in the full and dissected forms as seen in his early associative abstract artworks; in the cycle of works devoted precisely to eroticism, the passion of human life is celebrated; in the natural vertical (falus-like associative) form of the wood, from the phase dedicated to the associative vertical up until the turgid forms of the latest creative period.

Technical and plastic determinations - The author is a consistent supporter of the wood and the technique of direct processing, he respects its form, enjoying its warmth and malleability. The manner of performance of the artwork is simple, by subtracting from the natural form, more precisely with carving of the material, without upgrading any additional structural elements. The treatment of the form is threedimensional in every sense of the word; the sculptures are experienced in different ways, when looked at from different angles. His creative sensibility leans towards the archaic way of reducing the form on the one hand, and the classic sense of volume, transformed into a modernist artwork, on the other. The ritual of the finishing treatment of the surface is a particularly distinctive element in the sculptures of Vasil Vasilev; he links to the first mentioned element - the expression of the artistic impulse through the act of applying the color, and later the drawing element through the present engraving of certain “decorative” elements. And of course, a crucial moment in his work is the always present sense of continuity, as an obligation in the creative approach.

Следеjkи го творечкиот пат на Василев, откриваме дека неговиот немирен дух секогаш барал нов предизвик на коj целосно му се предавал, заокружуваjќи го во одделен циклус Жарко Този, Васил Василев – 30 години творење, Уметничка галериjа „Скопjе“, 1999 (cat. exh.)

Живот и творечки развоj Life and creative development Following creative way of Vasilev, we discover that his restless spirit always seeking a new challenge, which is devoted entirely, completing in the single cycle.

Zarko Tozi, Vasil Vasilev - 30 years of creation, Art Gallery “Skopje”, 1999 (cat. exh.)

Васил Василев е роден во 1938 година во Скопје, каде што израснал во скромно опкружување според тогашните економски состојби. Идејата за станување уметник кај младиот Васил се раѓа уште во основно училиште, каде што на виделина избива неговиот вроден талент за цртање, а конечната одлука кон неговата животна определба ја донесува веднаш по завршувањето на основното образование. Без двоумење и консултации со родителите, се запишува во Уметничкото училиште во Скопје, што за него било природен избор; таму се соочува со одделните ликовни дисциплини (сликарство, скулптура, графика...) и се определува за најтешката – скулптурата. Од 1955 до 1960 година, негови професори во средното уметничко училиште се нашите врвни мајсториосновоположници на ликовната уметност во Македонија: Д. Тодоровски и Ј. Грабул, кои му го предавале предметот скулптура; Димитар Пандилов Аврамовски – цртање и Љубомир Белогаски. Иако средното училиште се нарекува Училиште за применета уметност, сите наставници биле ликовни дејци и се работело по академски принципи шест дена во неделата, што условувало по завршувањето на средното училиште учениците да добијат комплетна ликовна подготовка за упис на факултет. Пред да го заврши средното образование, на крајот на четвртата година (во 1959 година), се пријавува на приемен испит на ликовната академија во Љубљана. Во Средното уметничко училиште со колегите и професорите (во првиот ред, од лево кон десно): Љубомир Белогаски (втор), Димитар Пандилов Аврамовски (трет), Димче Протуѓер (средина), Блаже Јовевски (наставник стручен мајстор, четврт/пет). Васил Василев – последен ред, петти од десно

Vasil Vasilev was born in 1938 in Skopje, where he grew up in humble surroundings by the then economic conditions.

The idea to become an artist was conceived in young Vasil as early as primary school, where his innate talent for drawing came to light, and the final decision for his life commitment is made immediately after the completion of the same.

Without any hesitation or consultation with his parents he enrolls in the Art School in Skopje, which for him was a natural choice; it is there he meets the separate arts disciplines (painting, sculpting, graphics ...) and chooses the most difficult – the sculpture.

In the period 1955 – 1960, his teachers at the secondary school of art are our masters, founders of the fine art in Macedonia: D. Todorovski and J. Grabul, who taught him the course of sculpture; Ljubomir Belogaski and Dimitar Pandilov Avramovski – drawing. Although the high school is called the School of Applied Arts, all teachers have been prominent artists and at that time the school had been working according to the academic principles of six days a week, which meant upon completion of the secondary education students to have received full preparation for enrollment in the faculty of fine arts. Before completing secondary education, at the end of the fourth year (in 1959), he applied for the entrance exam at the Academy of Fine Arts in Ljubljana.

At High School of Fine Arts with colleagues and professors (first row, from left to right): Ljubomir Belogaski (second), Dimitar Pandilov Avramovski (third), Dimche Protuger (middle), Blazhe Jovevski (teacher professional artist, fourth/fifth), Vasil Vasilev – last row, fifth from the right

На единствените ликовни академии што се наоѓале во трите центри на поранешна Југославија – Белград, Загреб и Љубљана аплицирале голем број студенти, а вообичаено од Македонија биле примани во просек три студенти годишно. Телеграмата што ја добил потпишанa од проф. Божидар Јакац, тогашен декан, во која е наведено: „Ректоратот на Академијата за уметности во Љубљана потврдува дека вашиот ученик Василев Стојан Васил го положил приемниот испит на нашата Академија од 7-15.09.1959“ младиот Васил ја доживеал како потврда на личните достигнувања. На Академијата му биле професори врвните југословенски уметници Борис Калин и Драго Тршар (тогаш асистент), Божидар Јакац, Макс Седеј, Михалич Франгеч... Ја напушта Љубљана при крајот на првата година студии и се префрла во Белград заради менталитетот на овој град, кој му бил поблизок, a воедно бил и поголем центар со безброј ликовни и спортски манифестации и нудел повеќе можности за немирниот дух на младиот уметник. Во Белград професори му биле Јован Кратохвил, Илија Коларевиќ и академиците Никола Јанковиќ и Младен Србиновиќ. Академијата во центарот на поранешна Југославија билa место каде што освен наставата, се восприемала културата на големиот град во сите сфери на уметноста, културата и живеењето. Авторот престојувал во студентски дом и под кирија, а како основни придобивки од студентскиот живот ги смета осамостојувањето на индивидуата, која станува поактивна и поспособна да се вклучи во сите сфери на понатамошното уметничко дејствување. Максимално го искористува петгодишниот период на студии (1961-1965) и најамбициозно и посветено ги следи сите предавања и работата на Академијата. По скопскиот земјотрес во 1963 година, Васил Василев со семејството се сели во Нови Сад. По завршувањето на студиите во 1965 година и по отслужувањето на воениот рок, во 1967 година, се враќа во родниот град Скопје со намера да остане засекогаш. Првичните услови за творење му биле повеќе од скромни, во мало изнајмено ателје, кое по заедничките студентски ателјеа му значело многу во смисла на изолација во сопствен креативен простор. Во 1968 година се вработува во гимназијата „Раде Јовчевски – Корчагин“ како професор по ликовно воспитување, кога започнува неговиот четириесетгодишен компромис меѓу креативната и педагошката работа, кај него подеднакво валоризирани дејности. Над 20 години е редовен професор на Факултетот за ликовна уметност во Скопје, каде што е ангажиран по предметите скулптура, скулптура со методски упатства, цртање и вајарски техники. Цел живот го посветува на развојот на уметноста на нашето поднебје со својата креативна присутност, но и со упорноста во пренесувањето на љубовта кон уметноста преку едукација на млади кадри. Имал многубројни јавни претставувања, самостојни и мноштво групни. Повеќепати бил наградуван како за остварувања во ликовната дејност така и за педагошката, а остварил студиски престојувања во над дваесетина земји од сите континенти (освен Австралија). Васил Василев е личност со цврст, конструктивен, јасен и гласен карактер, со смирена, внимателно трпелива и аналитичка природа. Овие карактеристики ги бара и во

A large number of students annually applied in the small number of art academies located in the three centers of former Yugoslavia - Belgrade, Zagreb and Ljubljana, and the usual average of enrolled students from Macedonia was three. The telegram he received signed by prof. Bozidar Jakac, dean at the time, which stated: “The Rector’s Office of the Academy of Arts in Ljubljana, confirms that your student Vasilev Stojan Vasil has passed the entrance exam to our Academy from 7-15.09.1959. “, was felt by young Vasil as a confirmation of his personal achievements. At the academy his professors were the top Yugoslavian artists Boris Kalin and Drago Trshar (assistant at that time), Bozidar Jakac, Max Sedej, Mihalich Frangech… He leaves Ljubljana at the end of the first year of studies and transfers to Belgrade, because of the mentality of this city which was closer to him, and also because it was a bigger center with countless artistic and sports events, and offered more opportunities for the restless spirit of the young artist. In Belgrade his professors were Jovan Kratohvil, Ilija Kolarevik, and academics Nikola Jankovic and Mladen Srbinovik.

The Academy in the center of the former Yugoslavia was a place where besides education the culture of the big city was received in all spheres of art, culture and life. The author stayed in a boarding school and rentals, and as a major benefit from the student life he considered the individual’s independence, namely he becomes more active and more capable to engage in all the spheres of further artistic action. The Author maximally uses the five year period of study (1961-1965) and most ambitiously and devotedly attends all the lectures and the work in the Academy.

After the earthquake in Skopje in 1963, Vasil Vasilev moves with his family to Novi Sad. After the graduation in 1965 and the completion of military duty, he returns in 1967 to his home city Skopje, intent on remaining permanently. His initial creative conditions had been more than modest, in a small rented studio which, after the shared student studios meant a lot to the artist, as it provided isolation in a personal creative space.

In 1968 he gets a job at gymnasium “Rade Jovchevski Korchagin”, as a professor of Art Education, marking the beginning of his forty-year lasting compromise between the creative and the pedagogical work, for him equally valorized activities. For over 20 years he has been a regular professor at the Faculty of Fine Arts in Skopje, teaching sculpture, sculpture with methodical instructions, drawing and sculptural techniques. His entire life has been devoted to the development of art in our region, through his own creative presence, but also through his persistence in communicating the love of art through the education of young professionals.

The author realized numerous public presentations, individual and numerous group ones. He has been awarded several times, both for his artistic achievements and educational activities; he also realized study stays in over twenty countries from all the continents (except Australia).

Vasil Vasilev is a person of strong, constructive and expressive character, with a calm, careful, patient and analytical nature. These are also the features he demands in the art of sculpting - to feel the hardness of the material, the recognize

скулптурата – да се почувствува цврстината на материјалот, да се уочат веднаш јасните и строги, чисти форми и умешно да се манипулира со помеките емотивни чувства, во насока на постигнување идеален баланс. Во процесот на оформување на едно скулпторско дело, идејата е присутна и трансферирана преку безброј скици; темата е само појдовен момент за понатамошната реализација во која ги инкорпорира основните ликовни моменти: формата, бојата, линијата. Според авторот, ниедно уметничко дело не се појавува само, кај секој уметник има почеток без крај што секогаш се надградува и никогаш не завршува. Монолитноста на дрвото како материјал ја нуди бараната стабилност бидејќи делата секогаш ги изведува од едно парче во кое уметникот ја бара и ја наоѓа формата. Пресудно за употребата на дрвото е токму неговата пристапност и присутност во секојдневието; како благороден материјал што плени со форма, структура, тврдост, мекост... Василев негува особен интерес кон цртежот, кој е нераздвоен од скулптурата, било да станува збор за скици од раната фаза или цртежи-објекти од подоцнежниот пластичен израз. Цртежот е основа на скулптурата и нејзино продолжение; од него почнува творењето, а тој подоцна се преобразува и ја надминува својата дводимензионалност со желба да опстојува во третата димензија и да се доближи до скулптурата чие создавање го иницирал. Оттаму, цртежот во оваа студија ќе го анализираме неразделно од секоја творечка фаза. Неизбежно е да се игнорираат остварувањата на Василев, кои може да се класификуваат под одредниците парковска скулптура и ситна пластика. Заради нивната стилска, тематска и техничка изведба, овој дел од творештвото ќе биде разгледуван во рамките на фазата на која ѝ припаѓаат. Творештвото на Василев налага комбиниран методолошки пристап при анализата на делата – хронолошки, но пред сè тематски, скулптурите и цртежите се класификувани во неколку творечки фази: рани дела; портрети; асоцијативна апстрактна форма, фигуративна скулптура и асоцијативен апстрактен цртеж; скулптурална еротика (скулптура и цртежи-објекти); асоцијативна вертикала (скулптура и цртежи-објекти) и „нова“ асоцијативна форма (скулптури и цртежи-објекти). Изработка на портрет во глина на колегата Пачуков, Средно уметничко училиште, 1958 Performance of a portrait in clay with colleague Pachukov, High School of Fine Arts, 1958

immediately the clear, strict and pure forms, and to skillfully manipulate the softer emotional feelings in order to achieve the ideal balance.

In the process of forming a sculptural work, the idea is present and transferred through countless sketches; the topic is only a starting point for the further implementation in which he incorporates the basic fine art moments: form, color, line.

According to the author, no work of art appears by itself, with every artist there is a beginning without ending, always upgrading and never ceasing.

The monolith quality of the wood as a material offers the required stability, because the works are always performed from a piece in which the artist seeks and finds the form. The crucial factor for the use of wood is exactly its accessibility and presence in everyday life; as a noble material that captivates with its form, structure, firmness, softness…

Vasilev devotes a special interest in drawing, which is inseparable from sculpting, whether it is about sketches from the early stage or drawings-objects from the later plastic expression. The drawing is the grounds of the sculpture and its extension; from drawing begins creation, and the drawing is later transformed and supersedes its two-dimensionality with a desire to exist in the third dimension and to get closer to the sculpture whose existence it has sparked. Therefore, we will analyze the drawing in this study inseparably from each creative phase. It is inevitable to ignore the achievements of Vasilev which can be classified under park sculpture and small plastic. Due to their stylistic, thematic and technical performance, this part of the art work will be reviewed within the phase to which they belong.

The artistic work of Vasilev requires a combined methodological approach to the analysis of the art works - chronologically, but above all thematically, the sculptures and drawings are classified into several creative phases: early works; portraits; associative abstract form, figurative sculpture and associative abstract drawing; sculptural erotica (sculpture and drawings-objects); associative vertical (sculpture and drawings-objects) and “new” associative form (sculptures and drawings-objects).

На наставен колегиум на ФЛУ со сликарот Петар Пазев, ок. 1986 At teacher’s association at Faculty of Fine Arts with painter Petar Mazev, c. 1986

Во Средното уметничко училиште со цртеж акт, 1959 At High School of Fine Arts with figure drawing, 1959

Во Подгорица (Црна Гора), на ликовната колонија на Алуминиумскиот комбинат Титоград, со познатиот југословенски скулптор Анте Гржатиќ. Десно скулптура на Василев Поврзување на две форми, изработена во гипс пред лиење во метал, 1985

Од Ликовната колонија „Лендава“, 1985 (детаљ) From the art colony Lendava, 1985 (detail)

In Podgorica (Monte Negro), at the art colony of Aluminum Combine Titograd, with the famous Yugoslav sculptor Ante Grzhatik. Right, Vasilev’s sculpture Connection of two forms, cast in plaster before molding in metal, 1985

На Ликовната колонија „Лендава“ (Словенија), пред неговата скулптура со колегите од Унгарија, Словенија и Јапонија, 1985 At the art colony Lendava (Slovenia), in front of his sculpture with the colleagues from Hungary, Slovenia and Japan, 1985

Рани дела (1960-1965) Од периодот на школувањето постојат безброј цртежи и скулптури (моделирани во глина и излиени во гипс), во кои ги применува стекнатите знаења од ликовната уметност.

Early works (1960-1965) From the period of schooling there are countless drawings and sculptures (modeled in clay and casted in plaster), in which he applies the acquired knowledge of art.

Скулптури

Како пример може да се земат неколку позначајни скулптури што рефлектираат искуства добиени во средното училиште и на факултетот, во кои се насетуваат елементи што ќе го дефинираат карактеристичниот израз на Василев подоцна. Тоа се делата Портрет на баба ми, 1957; Машки портрет, 1964 (за кој добива студентска награда) и Портрет на девојче, 1964. Во првите два портрета, авторот го следи академскиот манир во изведбата на класичните портрети задржувајќи ја евидентната сличност со конкретниот модел. Сепак, иако работени според академските канони, постапката на моделирање полека отстапува од нив и го одразува љубопитниот и немирен дух на уметникот презентирајќи повоздржан експресивен третман на ликот на старицата, до пренагласување на одредени делови на лицето кај машкиот модел (очи, нос, уста и особено уши). Во Портрет на баба ми се чувствува блискоста со моделот, кој е предаден со многу емоции и респект, додека машкиот модел е повеќе гротескен и дистанциран. Портрет на девојче е првото дело што Василев го изработил во дрво. Во овој портрет веднаш се уочливи појдовните потсвесни моменти што ќе ги следи и ќе ги развива авторот во својот понатамошен творечки пат: следењето на природната форма на дрвото, импресивната робусност, монументалноста, инспирацијата од искуствата на примитивната скулптура... Портретот се движи на границата на реалното; потенцирањето на очите е само со врежување линии; нагласени се образите и челото наспроти дупките на очите и тука се насетува подоцнежната игра со конвексни и конкавни површини; структурата на површината е изведена со намерно грубо длабење со длетото, со што се добива ефект на незавршеност, особено уочлив во третманот на косата, а носот и устата се рудиментирани.

Sculptures

Several important sculptures may be taken as an example that reflect experience gained in high school and faculty, where we can be observe elements that would later define the characteristic expression of Vasilev. Those are the following art works: Portrait of my grandmother, 1957; Male portrait, 1964 (that receives student award) and Portrait of a girl, 1964.

In the first two portraits, the author follows the academic manner in the performance of classical portraits, retaining the evident similarity with the concrete model. However, although made according to academic canons, the modeling procedure slowly deviates from them and reflects the curious and restless spirit of the artist, presenting a more restrained expressive treatment of the character of an old woman, by overstating certain parts of the face in the male model (eyes, nose, mouth, and especially ears). In the Portrait of my grandmother, a proximity with the model can be felt which is presented with a lot of emotion and respect, while the male model is less grotesque and distanced.

Portrait of a girl is the first art work that Vasilev carved in wood.

In this portrait outgoing subliminal moments are immediately observable, which the author will pursue and develop in his further artistic creation: following the natural shape of the tree, impressive robustness, monumentality, inspiration from the experiences of primitive sculpture… The portrait itself borders on the real; the emphasizing of the eyes is done only by engraving lines; the cheeks and forehead are highlighted, as opposed to the eye sockets and here we can sense the later play with convex and concave surfaces; the structure of the surface is performed by intentionally rough scratching with the chisel, thus giving the effect of incompleteness, especially conspicuous in the treatment of the hair, while the nose and mouth are presented in rudimentary form.

Цртежи

Цртежите од овој период може да се поделат во неколку сегменти што ја обработуваат фигурата, актот. Тоа се скици (крокија) и цртежи од предметот вечерен акт, работени според модел. Скиците (1955–1960) се претстави на актови што имаат различен третман во идејниот израз и ги навестуваат подоцнежните претстави и третманот на формата, како и линијата и бојата. Станува збор за различни обиди што не се остварени во една техника, туку се следи истражувањето на различни насоки и техники (туш, гваш, боја...). Воедно, скиците не го третираат моделот во буквална смисла, туку се идејно трансферирани преку јазикот што се гради и ќе служи како појдовен за идните дела (скулптури или цртежи). Скиците и студиите од вечерен акт (1960-1965) се надоврзуваат на претходните во смисла на лично слободно изразување. Портретот е важен само како форма и е имагинарен подоцна. Студиите на актови од овој период се академски цртежи што стануваат постудиозни дела. Тука се појавува нов момент – бојата што подоцна игра голема улога и во скулптурите и во цртежите. Користењето на бојата реферира на сликарскиот манир иако на прв поглед е уочлив скулптуралниот приод, а подоцна бојата ќе се наметне како колористичка патина.

Од првите дела, цртеж, 5 одделение основно училиште From the first works, drawing, 5th grade primary school

Drawings

Портрет на баба ми, 1964, 40х40х26 см Portrait of My Grandmother Машки портрет, 1964, 35х31х29 см Male Portrait

Drawings from this period can be divided into several segments which process the figure, the nude. These are sketches (croquis) and drawings by subject: evening act, staged by model.

The sketches (1955 - 1960) are depictions of nudes that have different treatment in the ideological expression and are the harbinger of later depictions and treatment of form, as well as line and color. It comes to the various attempts which are not realized in one technique, but will follow the different research of directions and techniques (ink, gouache, color…).

At the same time, sketches do not treat the model in the literal sense, but conceptually transferred through language that is built and will serve as a basis for future art works (sculptures or drawings).

Sketches and studies in the evening act (1960-65) are a continuation of previous ones in terms of personal and free expression.

The portrait is important only as a form and later is imaginary.

Studies of nudes from this period are academic drawings that become more studied art works. There appears a new moment – the color, which would later play a major role in sculptures and in drawings. The use of colors refers to the artistic manner, although at first glance the sculptural approach is conspicuous and later the color will be imposed as a pictorial approach.

Кроки I, 1960, комбинирана техника на хартија 32x20 см Sketch I mixed media on paper Кроки VI, 1961, комбинирана техника на хартија 20x32 см Sketch VI mixed media on paper Кроки V, 1960, комбинирана техника на хартија 32x20 см Sketch V mixed media on paper

Портрет (…) во култивираното сфаќање на феноменот на формата во транспонирањето на обликот Василев, пред сè, дава нова скулптура, а не портрет како фиксација на живиот модел. Б. Мусовиќ, Портретот во скулптурата, Вечер, Скопје, 4.11.1972

Portrait (...) in the cultivated understanding of the phenomenon of form during the transposition of shape, Vasilev, above all, gives a new sculpture, not a portrait as a fixation of the living model.

B. Musovik, Portrait in the sculpture, Vecer, Skopje, 04.11.1972

Васил Василев негува особен интерес кон портретот, тема што зазема видно место во неговото творештво и на која уметникот често и со особена љубов ѝ се навраќа. Овој интерес, постојано присутен во секој сегмент од средношколските денови сè до најновите остварувања, е причина за одвоена анализа што ја наметнува констатацијата дека Василев, со еден ваков вид креација, зазема посебно место во македонската скулптура. Портретот на Василев иако го носи архетипскиот идентитет на човековиот портрет, понекогаш со предавање одредени експресии или емотивни состојби, не ги пренесува конкретните физички особености на портретираниот, туку неговиот карактер. Василев е заинтересиран за психолошките вредности на портретната пластика, но освен во раните дела, не постои момент на реално отсликување на моделот. Во таа смисла, како што истакнува Слободанка Баришиќ, скулпторот „не се поврзува ниту со стилските, ниту со тематските особености на истражувањата на кој било македонски скулптор од постарата или од помладата генерација“. Првично, во смисла на третман на формата во портретот, уметникот се инспирира од Мештровиќ и неговото чувство за јак, цврст, робустен портрет. Подоцна, согласно со сопствениот стилски развоен пат, Василев го насочува интересот кон архајското и кон третманот на портретот, инспириран од мистиката на формата на примитивната скулптура, со карактеристиките на монументалност, каскадна прекршеност на формите и испакнатост на волумените. Најопшто земено, во создавањето на портретите иницијален момент е формата како асоцијативна апстракција; портретот веднаш се доживува како апстрактен облик набљудуван од сите страни. Ова е резултат и на конкретната техника на работа на скулпторот, за кого тридимензионалното доживување на портретот, при што ниедна страна не е занемарена, е исто така од примарно значење; затоа во процесот на работата постојано ја врти скулптурата и не се задржува само на еден агол. Ефектот на портрет се постигнува со обликувањето на лицето, при што е доминантно карактеристичното поставување на јаболчните коски, брадата, носот, фризурата... а дури на крај ги вметнува особените елементи на лицето (очи, уста, нос). Инсистирањето на природната форма е наместа нагласено до таа мера што фацијалните елементи не се одземени од материјалот, туку се само врежани на ниво на експресивен линеарен цртеж врз дел од рамната површина што го сугерира анфасот (Портрет I, 1969; Портрет со плетенки, 1975; Сегментен портрет, 1981). Во понатамошните дела очите, носот, устата стануваат попластични и експресивни (особено очите, кои на моменти се втренчени) во својата едноставност.

Портрет со плетенки, 1978, 32х67х24 см сопст.: Мемед Нурединовски Portrait with Pigtails Property of Memed Nuredinovski

Vasil Vasilev allocates special interest to the portraits, a theme that occupies a prominent place in his artworks, one which the artist often returns to with special affection. This interest, constantly present in every segment of the high school days until the latest achievements is also the reason for the separate analyses that leads to the conclusion that Vasilev, with this kind of creation, occupies a special place in the Macedonian sculpture.

The portrait of Vasilev, although carrying the archetypal identity of the human portrait, sometimes by handing certain expressions or emotional states, does not reflect the specific physical characteristics of the portrayed person, but his character. Vasilev is interested in the psychological value of plasticity of the portraits, but except in the early works, there is no moment of real reflection of the model. In this sense, as noted by Slobodanka Barishik, the sculptor “ associates neither with the stylistic nor with the thematic features of the research of any Macedonian sculptor of the older or the younger generation” Firstly, in terms of treatment of the form in the portrait, the artist draws his inspiration from Meshtrovic and his sense for strong, solid and robust portrait. Later, in line with the development of his personal artistic style, Vasilev focuses his interest towards the archaic and the treatment of the portrait, inspired by the mystic form of the primitive sculpture with the characteristics of monumentality, cascade fractures of the forms and protrusion of volumes.

In a most general sense, during the creation of the portraits, the initial moment is the form as an associative abstraction; the portrait is immediately perceived as an abstract form observed from all sides. This results also from the specific working technique of the sculptor, for whom the tridimensional perception of the portrait, where no side is neglected, is also of vital importance; therefore, he constantly rotates the sculpture in the process, not stopping only at a certain angle. The effect of a portrait is achieved by shaping the face, where the dominant moment is the characteristic setting of the cheekbones, the beard, the nose, the haircut... while the particular face elements (eyes, mouth, nose) are inserted in the end. The insistence on the natural form is at times emphasized to such a point that the facial elements are not taken away from the material, but are only carved at a level of an expressive linear drawing atop of part of the flat surface that suggests the full face (Portrait I, 1969; Portrait with pigtail, 1975; Segmental Portrait, 1981). In the later works, the eyes, nose and mouth become more plastic and expressive (especially the eyes, which are fixed at times) in their simplicity.

Портрет со кок IV, 2000, 56х23х40 см Portrait with Hair in a Bun IV

Почитувајќи ја својата животна определба кон дадениот материјал, уметникот во насочувањето на дејството уметникматерија, согласно со структурата на дрвото, со особено внимание ја сензибилизира епидермата на скулптурата: потенцирани се секој удар, рез, симболи, спротиставени се груби и измазнети, релјефно и графички изведени површини, а насликувањето на површината е префинето, монохромно или контрастно, во насока на постигнување ефект на идеализиран и стилизиран портрет. Типизацијата, инспирирана од тотемската пластика, е егзотична, наместа морбидно-сензуална и гротескна. Според својот формален содржински карактер, портретите на Васил Василев спаѓаат во групата интимни портрети што ја задржуваат универзалноста на замислен портрет. Единствен портрет што има индивидуалистички претензии за сличност со моделот, е импресивниот Портрет Ана, 1969, кој одушевува со својата цврстина и конструктивност, како и со монументалноста што доминира во сите портрети на Василев. Пореалистичен третман се забележува во Женски портрет, 1976; и во подоцнежните дела Женски портрет со пробив, 1981 и Машки портрет со пробив, 1981, кои ги следат карактеристиките на еротската фаза. Портретите од 1967 до 1969 година го носат наследството на фрагментарно кубистичко обликување на формата, со фасетирани делови на скулптурата и со играта на конкавни и конвексни површини; други ја продолжуваат личната авторска ликовна традиција од периодот на каријатидите и се поставени во нагласено вертикална линија во вид на „продолжени фигури“. Овие портрети-каријатиди, конкретно во третманот на формата и бојата, ја следат врската меѓу фигуративната скулптура и асоцијативната форма и асоцијативните вертикали. Во голем дел од женските портрети е забележителен еден момент на кокетност што е уочлив во начинот на прикажување на фризурата; косата е најчесто во вид плетенка или кок, при што постигнува блага стилизација, а графичкиот третман на испреплетени линии на косата истакнуваат некои орнаментални белези врзани за поднебјето. Портретите на Василев пошироко се восприемаат како форма со специфична игра. Во сите портрети владее слобода на пренесување на идејата преку формата и растовареност од следење на физиономијата на портретираниот, што нè наведува на заклучок дека станува збор за оригинална трансформација на сопственото гледање на светот и на човекот што резултира во препознатлив стил и израз.

Respecting his life choice of the given material, the artist in the direction of the action artist-matter, according to the structure of the wood, pays special attention to the sensibility of the sculpture’s epidermis: each strike, cut and symbol is emphasized, rough and smooth surfaces are opposed, as well as relief and graphically done surfaces, and the painting of the surface is refined, monochrome, directed towards achieving the effect of an idealized and stylized portrait. The typology, inspired by the totem plasticity, is exotic, at times morbidly sensual and grotesque.

According to their formal content character, Vasil Vasilev’s portraits belong to the group of intimate portraits that keep the universality of an imaginary portrait. The only portrait with individualistic pretensions for similarity with the model is the expressive Portrait of Ana, 1969, that mesmerizes with its firmness and construction, as well as with the monumentality that predominates all of Vasilev’s portraits. A more realistic treatment can be noticed with Female portrait, 1976; and in the later works Female portrait with a breach, 1981 and Male portrait with a breach, 1981, that trace the features of the erotic phase.

The portraits from 1967 to 1969 bear the heritage of the fragmented cubistic shaping of the form, with faceted parts of the sculpture, and with the play of concave and convex surfaces; others continue the author’s personal art tradition from the period of the caryatides and are placed in a prominent vertical position in the form of “prolonged figures”.

These portraits-caryatides, particularly in the treatment of form and color, follow the link between figurative sculpture and associative form and associative verticals.

In a large portion of the female portraits a moment of coquetry is conspicuous, which is shown in the way the hairstyle is portrayed; the hair is most often braided or in a bun, wherewith a mild stylization is achieved, and graphic treatment of intertwined hair lines emphasize certain local ornamental marks.

Vasilev’s portraits are more widely perceived as a form with a specific play. In all of the portraits there rules a freedom of idea transfer through the form and a freedom to not follow the physiognomy of the portrayed person, which leads us to the conclusion that it is about an original transformation of a personal view of the world and of man, which results in a distinguished style and expression.

Портрет Ана, 1969, 68х37х54 см сопст.: Ѕвезда и Владо Георгиевски Portrait Ana Property of Zvezda and Vlado Georgievski

Портрет со кок, 1979, 70х40х43 см Portrait with Hair in a Bun

Портрет, 2000, 43х38х50 см Portrait

Портрет, 1983, 43х65х62 см Portrait

Женски портрет, 1976, 35х60х35 см Female Portrait

Асоцијативен портрет 2, 1969, 50х40х30 см сопст.: МСУ – Скопје Associative Portrait Property of MoCA – Skopje

Женски портрет со пробив, 1981, 60х40х40 см Female Portrait with Drive

Портрет I, 1974, 60х15х15 см Portrait I

Машки портрет, 1978, 60х27х28 см Male Portrait

Машки портрет со пробив, 1981, 60х40х40 см сопст.: Соња Ристовска Male Portrait with Drive Property of Sonja Ristovska

Асоцијативен портрет 1998, 42х25х63 см Associative Portrait

Мал портрет, 2001, 23х25х246м Small Portrait Мал портрет, 2002, 23х13х24 см Small Portrait Портрет, 2002, 23х16,5х25 см сопст.: Мице Јанкулоски Portrait Property of Mice Jankuloski Портрет, 1998, 50х24х24 см сопст.: Дарко Милевски Portrait Property of Darko Milevski Мал портрет, 2005, 30х15х20 см Small Portrait

Кубистички портрет, 1976, 50х30х50 см сопст.: Петар Велевски Cubistic Portrait Property of Petar Velevski

Сегментен портрет, 1981, 56х23х23 см Segmental Portrait

Црвен портрет, 1974, 70х30х20 см сопст.: Петар Велевски Red Portrait Property of Petar Velevski

Фигуративна скулптура, асоциjативна апстрактна форма, и асоциjативен апстрактен цртеж Во овие асоцијативни форми Василев е во сопствениот закон на изведбата, градејќи ја скулптурата во мирен став во кој не постои движење но чини предизвик на дланката што ја материјализира сопствената мисла сè додека не ја почувствува колку и окото. Вера Даниловиќ, Васил Василев – 15 години ликовно творештво, Уметничка галерија„Скопје“, Скопје, 1981 (cat. exh.)

Figurative sculpture, associative abstract form and associative abstract drawing In these associative forms, Vasilev follows his own performance law, sculpting the figure in a poise where no movement exists, but it seems a challenge to the hand that materializes its own thought until it is felt as strongly as is done by the eye.

Vera Danilovik, Vasil Vasilev – 15 years of artistic creative work, Art Gallery Skopje, 1981 (cat. exh.)

Ликовната критика веднаш ги забележува талентот, но и зрелоста на младиот скулптор уште во неговите први учества на групните претставувања по завршувањето на академијата, како и од самостојните изложби во Скопје и во Битола во 1970 година. Уште на почетокот на 70-тите години, Василев станува дел од„најреспектираната струја на младата македонска скулптура“, чии претставници, секој за себе, веќе се одликуваат со свој дефиниран јазик. Неговите современици, ликовните критичари (Богдан Мусовиќ, Соња Абаџиева, Ладислав Баришиќ, Слободанка Баришиќ, а понатаму и Борис Петковски, Владимир Величковски и други) го потврдуваат неговото место на тогашната ликовна сцена како претставник на новата вајарска генерација оценувајќи го како релевантен автор и дефинирајќи го неговиот израз како навестување на „скулптор со перспективен (и потентен) творечки потенцијал“. Неговиот пристап кон овој дел од скулпторскиот опус некои критичари почнуваат да го лоцираат и како постмодерен (С. Абаџиева, В. Величковски). Делата од првата оформена фаза на Василев веќе носат белег на зрело и препознатливо творештво и може да се поделат генерално на фигуративна скулптура, асоцијативна апстрактна форма и асоцијативен апстрактен цртеж. Скулптура 1, 1979, 100х26х28 см сопст.: Музеј на современата уметност – Скопје Sculpture 1 Property of MoCA – Skopje

Форма - Вива, 1975, 110х50х40 см сопст.: Национална галерија на Македонија Forma - Viva Property of National Gallery of Macedonia

The figurative criticism immediately notices the talent, but also the maturity of the young sculptor, ever since his first appearances in group presentations upon graduating from the academy, as well as in his individual exhibitions in 1970, in Skopje and Bitola. Early in the beginning of the 70s, Vasilev becomes a part of “the most respected current of the young Macedonian sculpture”, whose representatives already have each their own clearly defined language. His contemporaries, the figurative critics (Bogdan Musovik, Sonja Abadzieva, Ladislav Barishik, Slobodanka Barishik, and further on, Boris Petkovski, Vladimir Velichkovski etc.), confirm his place in the painter scene at the time, as a representative of the new sculpting generation, estimating him as a relevant author and defining his expression as an indication of “a sculptor with a prospective (and potent) creative potential”. His approach to this part of the sculpting opus is already being located by some critics as postmodern (S. Abadzieva, V. Velichkovski).

The works of Vasilev’s first established phase already bear the mark of a mature and distinguished creation, and can generally be divided into figurative sculpture, associative abstract form and associative abstract drawing. Кубистичко женско торзо, 1976, 75х30х34 см Cubistic Female Torse

Каријатида со плетенка, 1979, 144х44х28 см Caryatid with Pigtail

Каријатида, 1971, 168х46х24 сопст.: ЦК „Антон Панов“, Струмица Caryatid Property of CC “Anton Panov”, Strumica

Скулптура

Каријатида, 1970, 140х30х34 см сопст.: Завод и Музеј – Штип Caryatid Property of Institute and Museum – Shtip

Во скулптурата на Василев настаната меѓу 1970 и 1980 година се уочуваат изградениот став кон естетското и трасираните патеки врз кои ќе ја надградува понатамошната визија за своето создавање. Во овие дела акцентот е ставен врз антропоморфноста, без разлика дали станува збор за фигури со стилизирани физиономии или, пак, за остварувања што се доближуваат кон апстракцијата. Како што истакнува В. Величковски: „Василев, всушност, секогаш на помалку или повеќе визуелно препознатлив начин го сугерира човечкото присуство преку топлината на патинираното дрво и заоблените органски форми. И кога деформира и дислоцира, тој го задржува полниот асоцијативен волумен, кој во разни форми ја сочинува и ја гради архитектониката на неговата скулптура“. Инспирација за трансформацијата на пластичните решенија наоѓа во уметноста на древните народи, поточно во архајската форма. Василев го интересира концептот на универзалното толкување на поимите примитивно и архајско со сета своја ненаметливост и искреност. Модерните и современите правци во скулптурата непосредно или посредно (кубизам, експресионизам итн.) ги конзумираат придобивките од древните народи кои преку своите пионерски потфати оставиле огромен белег врз човештвото. Анализирано од антрополошки аспект, тие белези од цивилизациското наследство, комбинирани со некои орнаменти од поднебјето, во остварувањата на Василев се евидентни во приодот кон едноставноста на формите, кои во најразличните трансформации и асоцијации го транскрибираат содржајниот момент на делото. Егзотичноста во примарните перцепции во делата на Василев раѓа органски асоцијативни облици, таинствено евокативни, изразени во материјалот кој соодветно ја одразува појдовната идеја. Најчесто се следи вертикална насока на движењето на делото што упатува, од една страна, на тотемски белези, а, од друга, е условено од монолитната природа на материјалот. Според С. Абаџиева (која во повеќе наврати се осврнува на творештвото на Василев), „соживувањето со духовната клима на примитивистичката уметност значи, меѓу другото, груба стилизација на целата фигура, тотемскосимболични акценти, добиени со боење на дрвото, специфичен третман на главата, употреба на дрвото како примарен скулпторски материјал.“ Хуманизмот на примитивната пластика се огледа и во моментот на бегство од современиот живот и враќање кон природата и примарната човечка невиност. Фигуративните дела тргнуваат од формата како единствено примарно изразно средство во скулптурата што го одразува неговиот афинитет кон едноставните, рудиментирани, вертикални и/или заоблени органски обликувања, со намерно потенциран ефект на незавршеност во некои дела.

Sculpture

In Vasilev’s sculpture born between 1970-1980 we can see the fully fledged attitude towards the aesthetic and the grounds on which he will build his future vision of aesthetic creation. In this works, the accent falls on the anthropomorphism, regardless of weather they are figures with stylized physiognomies, or creations that are closer to the abstract.

As V. Velichkovski points out: “Vasilev always, in fact, in a more or less visually recognizable manner, suggests the human presence through the warmth of the patinated and rounded organic forms.”. Even when he deforms and dislocates, he maintains the full associative volume, which in various forms constructs and composes the architectonics of his sculpture”.

His inspiration for the transformation of the plastic solutions comes from the ancient peoples, more precisely from the archaic form. Vasilev is interested in the concept of universal interpretation of the terms primitive and archaic, with all its honesty and inconspicuousness. The modern and contemporary sculpting genres, directly or indirectly (cubism, expressionism etc.), consume the acquisitions from the ancient folks, that have left an immense mark in humanity with their pioneer feats. Analyzed from an anthropological aspect, those marks from the civilization heritage, combined with some home ornaments, are evident in Vasilev’s works in the approach to simplicity of the forms that transcribe, through the various transformations and associations, the very content of the piece.

The exotic in the primary perceptions of Vasilev’s works gives birth to organic associative forms, mystically evocative, expressed in the material that properly reflects the starting idea. Most often, a vertical direction of movement of the work is followed, that point to totem marks on the one hand, and is conditioned by the monolith nature of the material itself, on the other. According to S. Abadzieva (that averts to Vasilev’s work on multiple occasions), “the identification with the spiritual climate of the primitivist art means, among other, a rough stylizing of the whole figure, totem-symbolic accents, achieved through coloring the wood, specific treatment of the head, use of the wood as a primary sculpting material.“ The humanism of primitive plastic is also reflected in the moment of escape from the modern life and the return to nature and the primary human innocence.

The figurative works stem from the form as a unique primary means of expression in sculpting, which reflects his affinity to the simple, rudimental, vertical and/or rounded organic forms, with an intentionally emphasized effect of incompleteness in some of the works.

Затвореник, 1971, 200х110х30 см сопст.: Музеј на Македонија (Историски музеј) Prisoner Property of Museum of Macedonia (Historical Museum)

Повик, 1969, 150х50х50 см сопст.: МСУ – Скопје An Appeal Property of MoCA – Skopje Фигура, 1973, 110х40х25 см сопст. МСУ – Скопје Figure Property of MoCA – Skopje

Серијата фигури од оваа фаза зачнуваат портретни обележја (Повик, 1969; Каријатида I, 1969; Каријатида, 1970; Фигура која седи, 1973; Каријатида - егзотична, 1974), кои некаде се сосема занемарени (Кубистичко торзо, 1976) или често заменети со стилизирани колористички интервенции (Каријатида, 1971), со нагласување на играта на конкавност и конвексност на облиците, кои се особено расчленети во долните партии (Невеста). Женската претстава е примарна, што се уочува во серијата насловена „Каријатиди“, кои се смирени и достоинствени претстави и кај кои особен акцент е ставен врз статичноста и издолженоста. Цртежот аплициран на скулптурата ја надополнува формата, тој се јавува таму каде што авторот не може и не сака да го замени со скулпторски елементи, каде што се наметнува поинакво ликовно решение... Затвореник, 1971, е едно од ретките дела што ги изработил Василев на тема НОВ и за кое добива I награда за скулптура на изложбата „Нашето историско минато во делата на македонските ликовни уметници“ (МСУ – Скопје). Ова монументално дело ги следи карактеристиките на фигуралната обработка во овој период, но се издвојува по ефектноста со употребата на еден редимејд-елемент (метален синџир). Делата со асоцијативни апстрактни форми се оддалечуваат од антропоморфноста и се восприемаат повеќе како„раѓање на формата“ од заоблените волумени, кои понатаму се расчленети на ритмизирани партии. Василев ги истражува експресивните можности на дрвото, неговите природни форми ги стилизира и ги рафинира и, во согласност со експресивноста, гради специфичен скулпторски јазик. Пластичните форми се впечатливо изразени со компактните, строги, масивни, волуменозни обликувања блиски до слободната пластична форма и оставаат впечаток на непретенциозност и спонтаност. Ритмот на движење во делата има повторно вертикален правец, а „урамнотежената архитектура на формите“ е постигната со наизменично менување силни засеци и поголеми заоблени форми слични на измазнети блокови, додека површината е моделирана со особено внимание. Бојата во почетокот присутна како патина сега е поубедлива, без оглед дали станува збор за тонска изнијансираност или, пак, за хроматска обоеност на цели партии со угаснати земјени нијанси што придонесуваат за конечниот ефект на природност. Наместа, различните партии се прекриени со контрастни тонови, повторно сугестивно вклопени во„играта на формите“, со намера за постигнување извесна естетска декоративност. Емоцијата на творецот изразена низ полните и набрекнати форми во асоцијативно-апстрактните скулптури, од една, и вертикалната извишеност на фигуративните дела, од друга страна, комбинирани со топлината на материјалот и патината го зачнуваат специфичниот однос кон еротското кај Василев. Карактеристиките на асоцијативните апстрактни форми се изразени и во парковската скулптура Ритам, 1983 (изработена на симпозиумот за скулптура„Мермер и звуци“, Аранѓеловац, Србија), единствена изработена во мермер, каде што го следиме ритамот на заоблените елементи, дисциплинирани во една правоаголна конструктивистичка рамка.

The series of figures from this phase conceive portrait features (An Appeal, 1969; Caryatid I, 1969; Caryatid, 1970; Seated figure, 1973; Caryatid - Exotic, 1974), which are somewhere completely neglected (Cubistic torso, 1976) or oftentimes substituted with stylized coloristic interventions (Caryatid, 1971), by emphasizing the play with concaveness and convexness of the forms which are especially divided at the lower parties (Bride).

The female presentation is primary, which is noticeable in the series called “Karijatidi”, which are calm and dignified portraits, where the emphasis is on the static and the elongated.

The drawing applied to the sculpture itself complements the form, it appears where the author cannot and does not wish to substitute it with sculpting elements, where a different artistic solution is imposed…

A Prisoner, 1971, is one of the rare pieces that Vasilev has done on the topic of the National struggle for liberation (NOV) and for which he received I prize for sculpture at the exhibition “Our historical past in the works of the Macedonian artists” (MoCA-Skopje). This monumental piece follows the characteristics of the figural processing of that period, but stands out with its effect through the use of ready-made element (a metal chain).

The works with associative abstract forms distance themselves from the anthropomorphism and are better perceived as “birth of the form” from the rounded volumes, which are further on divided into rhythmical parties. Vasilev explores the expressive possibilities of the wood, stylizes and refines its natural forms, and in line with the expressiveness, constructs a specific sculpting language. The plastic forms are conspicuously expressed through the compact, strict, massive, voluminous shapes close to the free plastic form, and leave the impression of non-pretentiousness ad spontaneity. The rhythm of movement in the pieces again has a vertical direction, and the “balanced architecture of forms” is achieved by alternating switch between strong cuts and larger rounded forms, similar to smoothed blocks, while the surface is modeled with particular care.

The color initially present as patina is now more convincing, whether it is a matter of tone nuance, or chromatic coloring of entire parties with quiet earth tones that contribute to the final effect of the natural. At some points, the differing parties are covered with contrasting tones, again suggestively integrated in the “game of forms”, with the intention of achieving a certain aesthetic decorativeness. The creator’s emotion expressed through the full and turgid forms in the associative abstract sculptures, on the one hand, and the vertical rise of the figurative works, on the other, combined with the warmth of the material and patina, conceive the specific relation towards the erotic in Vasilev’s work.

The features of the associative abstract forms are expressed also in the park sculpture Rhythm, 1983 (made on the Symposia for Sculpture “Marble and Sounds”, Arangjelovac, Serbia), the only one made in marble, where we see the rhythm of the round elements, disciplined in a single rectangular constructive frame.

Lendunt modicatiam, ipsunt.

Um esciate eatureprae. Feribus ciatio.

Heni tem iliquostrum latest volo do

Фигура I, 1976, 120х30х20 см сопст.: Мемед Нурединовски Figure I Property of Memed Nuredinovski

Асоцијативна форма – Рим, 1977, 90х30х45 см сопст.: Национална галерија на Македонија Associative Shape – Rome Property of National Gallery of Macedonia

Макета за делото Ритам, 1983 Model for the work Rhythm

Фигура - Мадона, 1974, 100х25х25 см сопст.: Мемед Нурединовски Figure – Madonna Property of Memed Nuredinovski

Тотем, 1976, 116х27х16 см сопст.: семејство Јаневски Totem Property of fam. Janevski

Психа, 1970, 100х80х60 см сопст.: МСУ – Скопје Psyche Property of MoCA – Skopje

Цртеж

Асоцијативниот апстрактен цртеж на Василев во оваа фаза на развој сè уште го задржува основниот белег на цртежот – дводимензионалноста. Цртежите се изведени во комбинирана техника на хартија – бајц, гваш, боја – и ги носат белезите на скулпторските дела во смисла на продолжување на содржината од тридимензионалните асоцијативни форми, доживувањето на нивниот просторен распоред и користењето на карактеристичниот колорит. Овие цртежи го прошируваат дискурсот на скулптурата доживеан од различни агли и може да се анализираат како напредни студии во кои се следи процесот на настанокот на едно тридимензионално конципирано дело. Концептот во пристапот на делото се гледа и во прекршеноста на полните и аглести површини и плохи. Односот на фигурата позиционирана во простор е нагласен, обликувањето и боењето на плохите го следи нивниот третман во скулптурите, а одредени делови на површината се надополнети со минуциозна апстрактна линија. Тука не се следат само идејните насоки реализирани во скулптуралните дела, туку и контемплативното што ги одразува скулпторските, сликарските и графичките афинитети на Василев. Во овие цртежи ги чувствуваме истите интимни содржини проткаени со духот на митското, кои се доживуваат преку темниот колорит и создаваат ефект на архетипски меланхолични сакрални простори, митски фигури и иконички знаци.

Асоцијативен апстрактен цртеж I, 1967, комбинирана техника на хартија 60x40 см Associative Abstract Drawing I mixed media on paper

Drawing

Vasilev’s associative abstract drawing, in this phase of its development, still keeps the basic mark of the drawing – two-dimensionality. The drawings are made with a combined paper technique – beize, gouache, color – and bear the marks of the sculpting pieces in the sense of continuing the contents of the three-dimensional associative forms, the perception of their spatial arrangement and the use of the specific coloring.

These drawing expand the discourse of the sculpture perceived from different angles and can be analyzed as advanced studies, where the process of conception of a three-dimensional conceptualized piece can be traced.

The concept in the approach to the piece can be also seen in the refraction of the full and angled surfaces and panels. The ratio of the figure positioned in space is accentuated, the shaping and coloring of the panels follows the same treatment as in sculptures, and some parts of the surface are complemented with a meticulous abstract line.

The conceptual guidelines realized in the sculptural pieces are not the only ones followed here, but also the contemplative, which reflects the sculptural, painting and graphic affinities of Vasilev’s. In these drawings we can feel the same intimate contents, interwoven with the spirit of the mythical, which is expressed though the dark coloring and create the effect of archetypal, melancholic, sacral spaces, ythical figures and iconic signs.

Женско торзо со глава, 1979, 75х23х30 см Female Torso with Head Бакнеж, 1984, керамика, 9х7,3х2,7 см сопст: Мице Јанкулоски Kiss, 1984, ceramics Property of Mice Jankuloski Lendunt modicatiam,

ipsunt.

Um esciate eatureprae. Feribus ciatio.

Heni tem iliquostrum latest volo doluptaquas necusapero teces deliquam res ipitios dem. Orior soluptatur, escius.

Ut acimenem accus adi sa venihicitium

Циклус еротска скулптура и цртеж Скулптурата на Васко Василев, отсекогаш свртена кон човекот, овојпат ја анализира неговата интима, ги дефетишизира еротиката и сексот како творечко табу, ги отвора вратите на некои нови сфаќања или барем така ги навестува. Токму во тие навестувања на настаните, во чувството за морална мера, во одмерената, но и избалансирана цензура лежи тајната на восприемањето на неговите дела. Ладислав Баришиќ, Потентна изложба, Екран, Скопје, 11.01.1985 г.

Cycle - erotic sculpture and drawing Vasko Vasilev’s sculpture, forever turned towards the human, this time analyzes his intima, de-fetishising erotica and sex as a creative taboo, opens the doors to some new understandings or at least hints them as such. Precisely in this hinting of events, in the sense of moral measure, in the deliberate, but balanced censure, lies the key to the reception of his works.

Ladislav Barishik, Potent Exhibition, Ekran, Skopje, 11.01.1985

Во насока на следење на ликовната мисла, секоја фаза во творештвото на Васил Василев е одвоенa, но содржи и премин и логички континуитет на секој период. Согласно со тоа, циклусот дела – скулптури и цртежи-објекти, конципирани под една заедничка тема посветена на еротиката, се надоврзува на апстрактната асоцијативна и фигуративна скулптура; логичкиот премин кон овој период не го следиме единствено во насока на феноменолошка, стилска и, во крајна линија, визуелна презентација на делата, туку и како продолжение на еден од императивите во целокупниот опус на Васил Василев – вродената сензитивност кон еротичното. Како континуитет се истакнува неговиот афинитет кон архаичната пластика, која преку изразените сензуални форми го развива еротизмот што претходно е главно навестувачки. Василев спонтано ги финишира своите творечки интереси за одредена тема со поголеми самостојни изложби, бидејќи скулптурата природно наложува поголем временски период за осознавање и реализација на творби што може да се разгледуваат под формулацијата „циклус“. Циклусот скулптури со провокативна еротика, реализиран во периодот од 1980 до 1984 година, е заокружен со неговата самостојна изложба под наслов „Скулптурална еротика“ (1984, Центар за култура и информации, Скопје), на која се претставува со дваесетина скулптури и петнаесетина цртежи-објекти. Изложбата, според неговите современици, е оценета како „прва самостојна изложба кај нас од македонски ликовен уметник која во целост е во знакот

In the course of following the artistic thought, each phase of Vasil Vasilev’s creation is separate, but contains a passageway and a logical continuity to each period. In line with that, the cycle of works – sculptures and drawings-objects, conceptualized under a common theme dedicated to eroticism, adds to the abstract associative and figurative sculpture; the logical passageway to this period is not only evident in the sense of phenomenological, stylistic, and finally, visual presentation of the works, but also as a continuity of one of the imperatives in Vasilev’s total opus – the innate sensitivity towards the erotic. As continuity, what stands out is his affinity towards the archaic plastic, which, through the prominent sensual forms develops the eroticism that was previously mainly hinted at.

Vasilev spontaneously finishes his creative interests on a certain topic with bigger individual exhibitions, since the sculpture naturally imposes a longer period for cognition and realization of works that can be considered under the formulation “cycle”. The cycle of sculptures with provocative erotica, realized in the period 1980 - 1984, is rounded with his individual exhibition titled “Sculptural erotica” (1984, Cultural and Information Center, Skopje), on which he presented himself with about twenty sculptures and fifteen drawingsobjects. According to his contemporaries, the exhibition is evaluated as a “first individual exhibition in our country done by a Macedonian artist that is fully engrossed in the erotic theme”. Probably the primary motivation for a more focused dedication to this theme had been initiated also

на еротската тема“. Веројатно, примарната мотивација за поконцентрирано посветување на оваа тема е иницирана и од анализата на тогашните ликовни критичари и публика што ја потенцираат еротската димензија во неговите претходни остварувања, при што, според авторот, насловот се наметнал сам по себе. Иако претходно сугерираниот еротизам тука станува експресивен, сепак е од исклучителна важност да се издвои наклонетоста на авторот кон креации што имаат димензија на „чиста естетска пластична провокација“, а не буквалистичка. Како почеток во дефинирањето на основните концепциски особености во пристапот кон еротската тематика кај Василев, ќе се повикаме на толкувањето на Соња Абаџиева, куратор на изложбата Супер(х)ЕРОС – Типолошки нарации на еротскиот дискурс во македонската ликовна уметност – 20 и 21 век (НГМ, Скопје, 2007), која истакнува дека задачата на авторот „не се усредоточува единствено на еротскиот електрицитет и импулсивното инсистирање врз заведувањето и кокетирањето со темата, туку токму тие набиени компактни облици и разиграни волумени паралелно се занимаваат со скулпторската феноменологија. Екстазата на формата е екстаза или на потенцијалниот соблазнителен простор или на експлицитното спојување. Вербата во сопствената ликовна религија и неговата рамнодушност кон комплексите поврзани со еротските содржини, ги валоризираат неговите монументални и моќни цртежи и кохерентни скулптури како убедливи и автохтони реализации.“1

by the fine art critics of the period and the audiences, both which emphasized the erotic dimension in his previous works, so that, according to the author, the title was born on its own. Although the previously suggested eroticism becomes expressive here, it is still very important to point out the author’s inclination towards creations that have the dimension of a “pure aesthetic plastic provocation”, and not a literal one.

As a beginning in the defining of the basic conceptual features in the approach to Vasilev’s erotic theme, we will fall back on the interpretation by Sonja Abadzieva, curator of the exhibition Super(h)EROS – Typological narrations of the erotic discourse in Macedonian fine art - 20 and 21 century (NGM, Skopje, 2007), which points out that the task of the author “does not focus solely on the erotic electricity and the impulsive insistence on seduction and coquetting with the theme, but it is precisely those charged compact forms and playful volumes that simultaneously deal with the sculptural phenomenology. The ecstasy of form is an ecstasy either of the potential enticing space or of the explicit joining. The faith in his own artistic religion and his indifference towards the complexes related to the erotic contents valorize his monumental and powerful drawings and coherent sculptures as convincing and autochthone realizations.”1

Љубовна игра III 1982, 35х103х45 см Love Game III Љубовна игра, 1980, 75х55х100 см сопст.: МСУ - Скопје Love Game Property of MoCA – Skopje

1 Соња Абаџиева, Супер(х)ЕРОС – Типолошки нарации на еротскиот дискурс во македонската ликовна уметност – 20 и 21 век, Национална галерија на Македонија, Скопје, 2007.

1 Sonja Abadzieva, Super(h)EROS – Typological narrations of the erotic discourse in Macedonian fine art - 20 and 21 century, National Gallery of Macedonia, Skopje, 2007.

Скулптура

Додека во претходните дела со апстрактна предиспонираност уочуваме наклонетост кон антропоморфност; во циклусот „Скулптурална еротика“ формата е сосема развиена во насока на создавање фигури со конкретни реалистички и експлицитно пластични карактеристики кои, и покрај присуството на препознатливите творечки семантички константи, во делата на Василев добиваат одраз на миметичка претстава. Без оглед дали како содржина или како мотив во скулптурите го обработува женскиот или машкиот акт, љубовната интеракција меѓу нив или, пак, фрагментите од телото (пред сè, нозе и стапала), претставата е носител на реалните физички карактеристики. Жената како мотив е најприсутна како означител на вечната и доминантна тема во уметноста – еротиката, но соодветно е застапена и машката фигура (машко торзо, нозе, портрет...), со што се пренесува универзалната слика за двата основни принципа во создавањето – машкиот и женскиот принцип, што ни ја потврдува авторската девиза за синтеза на различни елементи.

Sculpture

While in the previous works of abstract predisposition we notice a penchant for the anthropomorphic, in the cycle “Sculptural erotica” the form is quite developed in order to create figures with specific realistic and explicitly plastic features, which, despite the presence of the distinctive creative semantic constants in the works of Vasilev, receive a reflection of a mimetic representation. Whether as a content or as a motive, in the sculptures he processes the female or male nude, the love interaction between them, or fragments of the body (primarily legs and feet), the presentation is the carrier of the actual physical features. The woman as a motive is mostly present as a signifier of the eternal and dominant theme in art - eroticism, but the male figure is also adequately represented (male torso, legs, portrait ...), which coveys the universal picture of the two main principles in creation – the male and the feminine principle, which confirms the author’s motto for the synthesis of different elements.

Непристоен господин, 1983, 106х44х22 см сопст.: МСУ – Скопје Indecent Gentleman Property of MoCA – Skopje Машки екстремитети, 1984, 53х85х40 см Male Limbs

Како еден од моментите со примарно значење кај делата од оваа фаза е потенцираната поетика на движењето. Движењето во скулптурите е пренесено преку еротизмот на љубовната игра сфатена во буквална смисла на зборот, со претстави на женски и машки торза и со забележителен афинитет кон долните екстремитети – нозете и стапалата (Љубовна игра II, 1980; Љубовна игра III, 1982; Љубовна игра IV, 1983 и др.), чија позиционираност и динамична испреплетена игра особено го инспирира авторот. Моќта на движењето е потенцирана и преку сугестивните наслови Љубовна игра (повеќе примери), Бакнеж, 1985 итн. и се потврдува со поаналитичка пластична разработка на знаковното. Повеќето скулптури се создадени во знакот на сензуалноста присутна во еротиката и привлекува токму поради чистотата, возвишеноста и расчувствуваноста на секое и најмало придвижување на човековото тело. Како примарно се издвојува чувството на пламената љубов, а не пламтежот на примитивниот нагон и затоа во љубовните игри презентирани во скулптурите на Василев еротиката добива главно лирски призвук. Воедно, интересот кон скулптуралното толкување на поимот движење го насочува авторот и кон поинакви решенија, што се инаку реткост во неговите скулптури – создавањето механички подвижна композиција на „скулптура која може да се поместува“ (Љубовна игра, 1980). Во некои дела фрагментите се пренагласени, дури гротескни (Прекрстени нозе, 1983), а темата наместа добива луциден призвук (Непристоен господин, 1983). На различен начин, но повторно со еротска предилекција се појавуваат и „формите на плоха“. Плохата е вклопена со човеково тело или портрет што не отсликуваат директен сексуален чин и се во функција на еротска асоцијација преку значењето на поимот пробив. Пробивањето на човековата фигура/лик низ одредена рамна површина иницира поинакво симболично значење и специфична скулпторска намера во толкувањето на просторноста и просторот; од еротски аспект означува пенетрирање не преку вулгарност, туку преку интимно движење или затскривање, навестување. Преку плохата постигнува извесна таинственост на граница на надреално доживување. Во делот од „формите на плоха“ мора да

As one of the moments of primary importance in the works of this phase the poetry of movement is emphasized. The movement of the sculptures is conveyed through the eroticism of the love play understood in the literal sense of the word, with images of male and female torsos, and with a remarkable affinity for the lower extremities - legs and feet (Love Game II, 1980; Love Game III, 1982; Love Game IV, 1983), whose positioning and dynamic interwoven play particularly inspires the author. The power of movement is emphasized through the suggestive titles Love Game (many examples), Kiss, 1985, etc., and confirmed by a more analytic plastic elaboration of the signified.

Most sculptures are created in the air of sensuality present in erotica and attracts precisely because of the purity, sublimity and sensitivity of every slightest movement of the human body. What stands out as primary is the sense of fiery love, not the burning of the primitive instinct, and therefore in the love plays presented in Vasilev’s sculptures eroticism receives a mostly lyrical tone.

At the same time, the interest in the sculptural interpretation of the notion of movement directs the author also to different solutions, which are otherwise rare in his sculptures - creating mechanically mobile composition of a “sculpture which can be moved” (Love Game, 1980).

In some works the fragments are exaggerated, even grotesque (Crossed Legs, 1983), and the topic at certain points gets a lucid tone (Indecent Gentleman, 1983).

In a different way, but again with an erotic predilection, the “forms on panel” appear as well. The plate is incorporated with the human body or portrait that does not reflect a direct sexual act and function as an erotic association through the notion of penetration. The penetration of the human figure / image through a certain flat surface initiates a different symbolic meaning and a specific sculpting intention in interpreting spatiality and space; from an erotic point of view, it indicates penetration not through vulgarity, but through intimate movement or concealment, an indication. Through the panel it reaches a certain mysteriousness bordering on the surreal experience. In the section of the “forms on panel” we must mention the sculptures that fall within the scope of small plastic, most of which are made in plaster, probably

ги споменеме скулптурите што спаѓаат во доменот на ситната пластика, од кои повеќето се изведени во гипс, веројатно со првична намера да послужат како скици, со претстави на актови, парови и стапала. Дел од овие „скици“ се излиени во бронза, што е еден од куриозитетите во целокупното творештво на Василев. Бидејќи авторот секогаш им дава предност на облиците во делата, формата секако останува примарна во однос на содржината. Јадрите волумени од претходната фаза добиваат подиректни специфики насочени кон откривање на примарното уметниково интересирање за обликот и на неговите изразни можности. Во делата од циклусот „Скулптурална еротика“ се потврдува детерминираноста во следењето на она што му ја дава на скулпторот природноста на материјалот, а третманот на структурата на површината останува непроменет и карактеристичен за неговиот ликовен прерогатив – комбинирање мазни и рапави делови и патина. Потенцирано е и менувањето на пластицитетот, при што одредени сегменти имаат улога на длабок релјеф. Патината е изведена со употреба на топла неутрална гама и темни бои (кафена, црна). Во „формите на плоча“, пак, мекоста на разголените делови на телото е пренесена со светла боја (бела) наспроти прецизната строгост на рамната мазна површина на плочата, која е темна (црна), со намера да се потенцира драматиката на поимот пробив.

Женска биста, 1980, 30х120х25 см Female Bust

with the initial intention to serve as sketches, with depictions of nudes, couples and feet. Some of these “sketches” are casted in bronze, which is one of the curiosities in Vasilev’s overall creation.

As the author always gives precedence to forms in the works, the form, naturally, remains primary to the content. The massive volumes from the previous stage receive a more direct specifics aimed at discovering the primary artist’s interest in shape and its expressive possibilities. In the works from the cycle “Sculptural erotica” we see confirmed the determination in monitoring that which gives the sculptor the naturalness of the material, and the treatment of the surface structure remains unchanged and characteristic of his artistic prerogative - combining smooth or abrasive parts and patina. What is emphasized is also the shifting plasticity, where some segments have a deep relief role. The patina is performed with the use of warm neutral gamma and dark colors (brown, black). In the “forms on panel”, however, the softness of the naked parts of the body is conveyed by a light color (white) as opposed to the precise rigor of the flat smooth surface of the panel, which is dark (black), with the intention of emphasizing the dramatic of the term penetration.

Акт со пробив, 1982, 129х43х53 см Nude with Drive

Акт со пробив, 1984, 144х39х44 см Nude with Drive

Женско торзо, 1983, 110х26х20 см Female Torso

Женско торзо, 1992, 77,5х33х26 см сопст: Мице Јанкулоски Female Torso with Head Property of Mice Jankuloski

Женски акт, 1980, 60х20х14 см Female Nude

Цртеж

Желбата на Васил Василев за преминување на границите на одредена дисциплина се потврдува во цртежите-објекти со еротска тематика што доминираат со својата големина. Нивната намера е да ја надминат дводимензионалноста на површината што ги ограничува и ги дефинира како „традиционален“ цртеж, да дејствуваат тридимензионално, со што ќе пенетрираат во просторот и ќе го освојат на скулпторски начин. Цртежите-објекти се повеќеслојни композиции изведени со повеќе елементи на линија, боја, колаж итн. Почнувајќи од оваа фаза, тие се исчекор од стандардните рамки на цртежот кон објектност. Третманот на бојата, линијата и формата го следат истиот пристап присутен во скулптурата при обработката на плохи, сенчење, графицизам. Според Борис Петковски „тие се совпаѓаат со последните вајарски истражувања на уметникот во скулптурална еротика, но наедно се обработени според својата посебна дисциплинарна логика и посебност. Групи човекоподобни фигури или делови на човечко тело: недовршени машки и женски актови, бисти, ерогени зони, екстремитети итн. се предадени во провокативни и нагласени позиции, скратувања и составувања, при што често се комбинира цртачка процедура со колаж. Рудиментарната, намерно груба и мажествена експресивност на формите е соопштена со усет за пластична синтеза на разни модерни стилски насоки“. Иако копнежот за ликовно презентирање на еротскиот чин е негуван со особено внимание и без предрасуди, еротиката е сепак во служба на скулптурата, што е примарно, а односот кон темата на Васил Василев има чисто естетска и пластична димензија. За авторот е значајна интимната содржина со естетски сетилни сознанија, а сосема се негирани вулгарноста и површноста во насока на провокација на граѓанските морални норми. Циклусот „Скулптурална еротика“ претставува еротика на суптилните и сензуални предавања, еротика со ликовна димензија, циклус што визуелно ги експлицира лирските и емотивните состојби и ја потврдува интимистичката природа на творештвото на Васил Василев.

Drawing

Vasil Vasilev’s desire to pass the boundaries of a particular discipline is confirmed in the drawings-objects with erotic theme, which dominate with their size. Their intention is to surpass the two-dimensionality of the surface which restricts and defines them as a “traditional” drawing, to act three-dimensionally with which they will penetrate the space and conquer it in a sculptural way.

The drawings-objects are multilayer compositions performed with multiple elements of line, color, collage etc. Starting from this stage, they leap from the standard drawing frames to objectivity. The treatment of color, line and form follows the same approach found in the sculpture in the processing of surfaces, shadowing, graphics. According to Boris Petkovski “they coincide with the artist’s most recent sculptural explorations in sculptural erotica, but at the same time are processed according to their specific disciplinary logic and individuality. Groups of human-like figures or parts of the human body: unfinished male and female nudes, busts, erogenous zones, limbs etc. are presented in provocative and accentuated positions, abridgements and conjunctions, often combining the drawing procedure with collage. The rudimentary, deliberately rough and masculine expressiveness of the forms is conveyed with a sense of plastic synthesis of various modern stylistic movements “.

Although the desire for artistic presentation of the erotic act has been cultivated with special care and without prejudice, the erotic is still in the service of the sculpture, which is primary, and the bearing to the theme of Vasilev has a purely aesthetic and plastic dimension. What is important for the author is the intimate content with aesthetic sensory findings, while vulgarity and superficiality as provokers of the civil moral norms are completely negated. The cycle “Sculptural erotica” presents an erotica of the subtle and sensuous lectures, erotica with an artistic dimension, a cycle that visually explicates the lyrical and emotional states and confirms the intimate nature of the work of Vasil Vasilev.

Цртеж-објект II, 1980 комбинирана техника на картон, 94х192 см Drawing-object II mixed media on cardboard

Цртеж-објект VI, 1983 комбинирана техника на картон, 190х100 см Drawing-object VI, mixed media on cardboard

Цртеж-објект IV, 1982 комбинирана техника на картон, 125х68 см Drawing-object IV, mixed media on cardboard

Асоциjативна вертикала Виталноста на овие форми или творечкиот контрапункт на авторот, се состои во струењето на формата до нејзиниот облик во оние животни сили и текови што им ги вдахнува на сите живи и неживи предмети... Викторија Васева-Димеска, Асоцијативна вертикала, Васил Василев, Уметничка галерија „Скопје“ – Скопје, мај 1999 (cat. exh.)

Асоцијативна вертикала е термин со кој дефинираме една значајна творечка фазa на Васил Василев што го опфаќа периодот на творење од 1990 до 1999 година, додека примери што се надоврзуваат на применетите идеи среќаваме и во подоцнежниот развој. Фазата на асоцијативна вертикала на Василев е издвоена не само според бројот на изведени дела и временскиот период посветен на нејзиното осознавање и конечна реализација, туку како период во кој се сублимирани повеќе значајни ликовни и естетски определби присутни на различен начин во претходните креативни етапи. Круцијални поими за конечно анализирање на овие дела се секако термините „асоцијативно“, присутно во целокупното творештво на авторот и „вертикала“, која и претходно е навестена со исправените антропоморфни претстави, а сега е предадена до крајните граници на својата експресивност.

Vertical Associative Shape The vitality of these forms, or the author’s creative counterpoint, consists of the flow of the form to its shape in those life forces and currents that it breathes into all the animate and inanimate objects.

Viktorija Vaseva Dimeska, Associative Vertical, Vasil Vasilev, Art Gallery Skopje, May 1999 (cat. exh.)

Vertical Associative Shape is a term we use to define a significant creative phase of Vasil Vasilev’s, which covers the period of creation from 1990-1999, while the examples that add to the applied conceptual can also be found in the later development. Vasilev’s phase of associative vertical is separated not only by the number of performed works and the period dedicated to its understanding and ultimate realization, but also as a period in which many important artistic and aesthetic determinations, present in different ways in previous creative stages, are summarized. Crucial concepts for the final analysis of these works are certainly the terms “associative”, present throughout the entire work of the author and “vertical”, which is previously hinted at through the upright anthropomorphic representations, and is now delivered to the limits of its expressiveness....

Релјеф - Вертикала 2, 2011, 160х26,5х5 см Relief – Vertical 2 Вертикална асоцијативна форма XV, 1995, 235х45х36 см сопст.: Интернационална ликовна колонија Кичево Vertically associative shape XV Property of the International Colony “Kicevo” Релјеф - Вертикала 3, 2011, 164,5х21х5,5 см сопст.: Општина Велес Relief – Vertical 3 Property of Municipality of Veles

Скулптура

Скулптурите од периодот на асоцијативната вертикала сосема произлегуваат од карактеристиките на едно монолитно парче дрво што е искористено до својот максимум. Потенцирани се големината и правецот на природната форма, при што Василев се навраќа повторно на апсолвираните искуства од примитивната тотемска пластика. Во случајов, иако во концепциска смисла се чувствуваат одредени реминисценции од исправената поставеност на фигуралните претстави, уочлива во љубовта кон антропоморфизмот, тој станува занемарен во смисла на целосно посветување на истражувањето на можностите на еден облик како основа од која еманираат естетските решенија. Афинитетот кон следење на чистите природни форми и линијата на материјалот, како и на неговата структура, во скулптурите од овој период е особено изразен. Архитектониката на градење на делото, со сета нејзина фрагилност и цврстина, доаѓа до својот врв и се постигнува со комбинирање одделни сегменти што се обработени со особена прецизност. Формализмот на вертикалата во овие остварувања на Василев има симболично значење; како правец на движење, асоцијација на напредување или воздигнување, пробив кон височина достигната со бесконечната вертикала на движењето. Преку следењето на линијата на дрвото и неговата вертикала, често изразена со спирална извиеност, како и преку движењето и ритамот се преточува пулсирањето на животот во сета своја универзална комплексност. Василев во делата од асоцијативната вертикала особено ги акцентира обликот и обработката на површината на скулптурата. Деталите се сериозно анализирани и се изведени со практикување на геометризмот и графицизмот, односно со врежувањето на вкрстени линии и со моделирањето на одделни заоблени и плошни партии, каде што важен момент станува играта на светлото и сенката.

Вертикална асоцијативна форма XVII, 1996, 180х35х35 см сопст.: Интернационална ликовна колонија Кичево Vertically associative shape XVII Property of the International Colony “Kicevo” Вертикална асоцијативна форма XXXIII, 1998, 210х26х23 см сопст.: Интернационална ликовна колонија Кичево Vertically associative shape XXXIII Property of the International Colony “Kicevo” Вертикална асоцијативна форма, 1992, 170х20х20 см Vertically associative shape

Sculpture

The sculptures from the period of the associative vertical are entirely derived from the characteristics of a monolithic piece of wood that is used up to its maximum. What is emphasized is the size and direction of the natural form, where Vasilev again reverts to the absolved experiences from the primitive totem plastic. In this case, although in a conceptual sense certain reminiscences of the upright placement of the figural presentations can be felt, perceptible in the love for the anthropomorphic, he becomes neglected in terms of total dedication to the research of the possibilities of a form as the basis from which the aesthetic solutions emanate.

The affinity for following the clean natural shapes and material line, as well as its structure, is particularly emphasized in the sculptures of this period. The architectonics of the construction of the work, with all its fragility and strength reaches its peak, and is achieved by combining separate segments that are processed with great precision.

The formalism of the vertical in these achievements of Vasilev’s has a symbolic meaning; as a direction of movement, association of progress or elevation, a breakthrough to the height reached by the infinite vertical movement. By following the line of the tree and its vertical, often expressed through a spiral curve, as well as through the movement and rhythm, the very pulse of life in all its universal complexity is expressed.

Vasilev, in the works of associative vertical, particularly accentuates the shape and processing of the surface of the sculpture. Details are seriously analyzed and derived by practicing geometrics and graphics, i.e., engraving of crossed lines and modeling of separate rounded surface parties, where the game of light and shadow becomes an important moment. Вертикална асоцијативна форма XV, детаљ сопст.: Интернационална ликовна колонија Кичево Vertically associative shape XV, detail Property of the International Colony “Kicevo”

Вертикална асоцијативна форма XLIII, 2008, 251х21,5х16 см сопст: Меѓународна ликовна колонија Куманово Vertically associative shape XLIII Property of International Art Colony Kumanovo

Вертикална асоцијативна форма XLII, 2008, 290х21,5х15 см сопст: Меѓународна ликовна колонија Куманово Vertically associative shape XLII Property of International Art Colony Kumanovo

Вертикална асоцијативна форма XLI, 2008, 252х21х15,5 см сопст.: Меѓународна ликовна колонија Куманово Vertically associative shape XLI Property of International Art Colony Kumanovo

Патината што е присутна во творештвото на Василев уште од почетоците, сега станува особен изразен елемент. Инсистирањето на употребата на патината можевме да го означиме во претходните фази како израз на постигнување ефект, како евокација кон минатите времиња и респект кон достигнувањата кај примитивните цивилизации. Она што беше, пред сè, дополнување на скулптуралните волумени, сега добива сопствен живот. Авторот сè уште користи топли и угаснати земјени тонови, но се појавува специфично ослободување во користењето на бојата, посебно во плошните делови на скулптурата. Бојата пренесена во речиси оп-артистички манир, станува интензивна и нагласено контрастна, со што условно се постигнува одредена сликовитост во третманот на плохите. Инсистирањето на нагласено вертикални решенија условени од природната форма на материјалот нè упатува на (веќе можеме да го наречеме) „вкоренетиот“ еротски сензибилитет на Василев. Во колективната свест на човештвото примарниот облик на вертикалата како фалусоидна асоцијативна форма го претставува доминантниот машки принцип, додека обоените површини и минуциозните линеарни интервенции што ја ублажуваат строгоста и ја омекнуваат напнатоста на формата, според своето архетипско значење го одразуваат женскиот принцип во создавањето. Споменатите линеарни интервенции слични на арабески ја расчленуваат површината на обликот на ситни детали, но завршниот впечаток одразува сепак компактна целина на делото. Во самостојната изложба на Василев од 1999 година, посветена на оваа тематика и на 30-годишното творештво, Жарко Този овие остварувања ги групира попрецизно во три целини поделени според резултатите од истражувањата на скулпторот – „Во првата обликува столб, кој од основа спирално преминува во форми кои, движејќи се нагоре кон врвот, се зголемуваат како одделни, самостојни површини. Во втората група, столбовите ги формира обликувајќи го дрвото, од основата до врвот, во наизменичен преплет на различни геометриски, праволиниски и заоблени форми кои на столбот му даваат богата пластичност. Третата група ја сочинуваат творби што ја следат претходната архитектонска концепција која овде е редуцирана, но и збогатена со колористички интервенции.“�

The patina, that is present from the very beginning in Vasilev’s work, now becomes a particularly expressed element. We could mark the insistence on the use of patina in the previous stages as an expression that achieves the effect of evoking times past and respect for the achievements of the primitive civilizations. What was before an addition to the sculptural volumes now has its own life. The author still uses warm and quiet earth tones, but there appears a specific liberation in the use of color, especially in the surface parts of the sculpture. The color, transmitted in nearly opartistic manner, becomes intense and strongly contrasted, with which a certain picturesque effect is achieved in the treatment of the panels.

The insistence on the highlighted vertical solutions, conditioned by the natural form of the material itself, does not refer to (we may already call it) Vasilev’s “ingrained” erotic sensibility. In humanity’s collective consciousness the primary shape of the vertical as a falus-like associative form represents the dominant male principle, while the colored surfaces and the detailed linear interventions that alleviate the harshness and soften the tension of the form, according to their archetypal meaning reflect the feminine principle in creation. The above mentioned linear interventions, resembling of arabesques, parse the surface of the shape into tiny details, but the final impression reflects a compact wholeness of the work.

In Vasilev’s 1999 individual exhibition, dedicated to this theme and to the 30 years of creation, Zharko Tozi groups these achievements more accurately into three sections divided according to the sculptor’s research results – “In the first he shapes a column, which from a basis spiral passes into forms which, moving up to the top, increase as separate, independent surfaces. In the second group, he forms the columns by shaping the tree from the base to the top, in an alternate interlacing of different geometric, straight and curved forms that give the column a rich plasticity. The third group consists of works that follow the previous architectural conception, which is reduced here, but also enriched with colorful interventions.”1

1 Zharko Tozi, Associative Vertical, Vasil Vasilev – 30 years of creation, Art Gallery “Skopje”, May 1999.

Вертикална асоцијативна форма XXX, 1997, 112х21х14 см сопст.: Мице Јанкулоски Vertically associative shape XXX Property of Mice Jankuloski

Вертикална асоцијативна форма XIV, 1995, 162х22х24 см Vertically associative shape XIV

Вертикална асоцијативна форма, 1994, 165х49х47 см Vertically associative shape

Вертикална асоцијативна форма XXXV, 1998, 200х20х20 см Vertically associative shape XXXV

Вертикална асоцијативна форма XXXII, 1997, 103х27х19 см Vertically associative shape XXXII

Вертикална асоцијативна форма XXVIII, 1996, 115х14х17 см Vertically associative shape XXVIII

Вертикална асоцијативна форма XXII, 1996, 171х32х17 см Vertically associative shape XXII

Вертикална асоцијативна форма XXXI, 1997, 188х27х33 см Vertically associative shape XXX

Вертикална асоцијативна форма XIX, 1996, 191х37х36 см Vertically associative shape XIX

Вертикална асоцијативна форма XXX, 1997, 112х21х14 см сопст.: Мице Јанкулоски Vertically associative shape XXX Property of Mice Jankuloski

Цртежи-објекти

Цртежите-објекти од овој период се продолжение на истражувањата синтетизирани во периодот на асоцијативната вертикала. Во нив е запазена идејата за скротување на разликите меѓу скулптурата и цртежот упатувајќи на уште една од особеностите на Василев како вљубеник во колоритот. Цртежите-објекти се одликуваат со исклучително големи димензии, со што го надминуваат интимниот карактер на раните цртачки остварувања и се стремат речиси кон освојување на ѕидот сличен на релјеф. Всушност, монументалноста и навлегувањето во тридимензионалниот простор се навестени уште во периодот со еротска тематика, каде што бројот на остварени цртежи-објекти е значително помал. Иако кај повеќе примери во овие цртежи-објекти можеме да ги следиме раѓањето и развојот на концептот за некоја од скулптурите, тие преку начинот на изведбата и сериозноста во обработката одамна ја имаат надминато првичната функција на скици. Со нагласеното освојување на просторот, пренесената волуменозност и архитектониката на формите, тие нескриено се стремат кон рефлектирање на животот на скулптурата, додека скулптурата со својата линеарност и графички третман се доближува до цртежот. Сите споменати елементи – асоцијативна вертикална форма, волуменозност, ритам и движење, графицизам и колористички интервенции што ги комплетираат идејните, естетските и техничките решенија што ги применува Василев се паралелно присутни и во скулптурите и во цртежите-објекти од оваа фаза. Тие се одраз на просторното размислување и употреба на пластични решенија за кои не постојат граници меѓу уметностите, а морфологијата на ваквиот ликовен ракопис се должи на различни дискурси, како и на желбата за постојан експеримент и движење по нагорна линија во творештвото и во животот, визуелно обликувано и симболично означено во волумените што му припаѓаат на периодот на асоцијативната вертикала.

Асоцијативна вертикална форма, 1980 комбинирана техника на картон, 90х65 см Associative Vertical Shape mixed media on cardboard

Drawings-objects

The drawing-objects from this period are a continuation of the research synthesized during the period of associative vertical. They keep to the idea of ​​taming the differences between the sculpture and the drawing, hinting to another of Vasilev’s peculiarities as a color lover.

The drawings-objects are characterized by extremely large dimensions, which exceeds the intimate character of the early drawing achievements and tend almost to conquer the wall like relief. In fact, the monumentality and breach into the threedimensional space are indicated as early as the period of erotic themes, where the number of generated drawings-objects is significantly lower.

Although in many examples of these drawings-objects we can follow the birth and development of the concept of some of the sculptures, with the manner of performance and seriousness in processing they have long surpassed the initial function as sketches. Through the emphasized conquest of space, the transmitted voluminousness and the architecture of the forms, they openly aspire to reflect the life of the sculpture, while the sculpture with its linearity and graphic treatment comes closer to the drawing.

All of the mentioned elements - associative vertical form, voluminousness, rhythm and movement, graphics and colorful interventions that complete the conceptual, aesthetic and technical solutions that Vasilevs applies, are simultaneously present in the sculptures and drawings-objects of this phase. They are a reflection of the spatial thinking and the use of plastic solutions for which there are no artistic boundaries, and the morphology of this artistic manuscript is due to the different discourses, as well as to the desire for continuous experimenting and moving upwards in creation and life, visually shaped and symbolically marked in the volumes that belong to the period of associative vertical.

Вертикални асоцијативни форми XXVII, 1998, комбинирана техника на картон 180x80 см Vertical Associative Shapes XXVII mixed media on cardboard

Вертикални асоцијативни форми XXVII, 1998, комбинирана техника на картон 180x80 см Vertical Associative Shapes XXVII mixed media on cardboard

Вертикални асоцијативни форми XX, 1997, комбинирана техника на картон 180x80x0,5 см Vertical Associative Shapes XX mixed media on cardboard Вертикални асоцијативни форми IV, 1996, комбинирана техника на картон 180x80x0,5 см Vertical Associative Shapes IV mixed media on cardboard Вертикални асоцијативни форми III, 1996, комбинирана техника на картон 180x80x15 см Vertical Associative Shapes III mixed media on cardboard Вертикални асоцијативни форми VIII, 1997, комбинирана техника на картон 180x80 см Vertical Associative Shapes VIII mixed media on cardboard Вертикални асоцијативни форми IX, 1997, комбинирана техника на картон 180x80 см Vertical Associative Shapes IX mixed media on cardboard Вертикални асоцијативни форми XII, 1997, комбинирана техника на картон 180x80 см Vertical Associative Shapes XII mixed media on cardboard

„Нова“ асоциjативна форма Делата што ги создава Васил Василев од 2000 година наваму може да ги дефинираме најопшто со синтагмата „нова“ асоцијативна форма, термин што треба да се разгледува условно. Кога се употребува поимот „нова“ во рецентната уметничка практика, се подразбира претенциозна декларација, што во никој случај не е намера на авторот – „нова“ во случајов реферира на неговата најнова творечка етапа што го рефлектира сеприсутниот личен афинитет кон асоцијативното. Нагонот кон асоцијативното трансформирање на делата присутно како авторска определба во (речиси) сите фази во создавањето на Василев, нужно наметнува посеопфатна и издвоена анализа. Како појдовно можеме да го земеме толкувањето според кое асоцијативното означува поврзување претстави на начин на кој појавноста на една предизвикува во свеста на набљудувачот друга претстава, односно во психологијата асоцијација се нарекува менталниот процес во кој една визуелна појава непосредно предизвикува присетување на некоја друга појавност. Мишко Шуваковиќ разликува неколку поделби на асоцијативното, според кои за делата на Василев може да кажеме дека спаѓаат во категоријата „намерни кога уметникот свесно гради привидни облици очекувајќи тие да го потсетат набљудувачот на нешто сосема одредено и недвосмислено“.1 Иако неговите облици и композициската структура се решени на начин што мотивира различни слободни доживувања, делото во основа е апстрактно моделирано. Во оваа асоцијативност се уочува конкретен мотив (човекова фигура или портрет, предмети и форми од природата) или се укажува на некој општ облик што во својата крајност ни сугерира препознатливост.

1 Miško Šuvaković, Pojmovnik moderne i postmoderne likovne umetnosti i teorije posle 1950 godine, Srpska akademija nauke i umetnosti i Prometej, Beograd - Novi Sad, 1999.

“ New” associative form The works Vasil Vasilev has created since 2000 can be broadly defined under the phrase “new” associative form, a term that should be taken nominally. To use the term “new” in the recent artistic practice is understood as a pretentious declaration, which is by no means the author’s intention - “new” in this case refers to his latest creative stage which reflects the ubiquitous personal affinity to the associative.

The impulse towards the associative transformation of the works, present as a creative pursuit in (almost) all the stages of Vasilev’s creation, necessarily imposes a more extensive and separate analysis. As a starting point we can take the interpretation according to which the associative means a connection of notions, where the presence of one triggers another in the consciousness of the observer, i.e., in psychology, association is the mental process in which a visual phenomenon directly triggers a recollection of another kind. Miško Šuvaković differentiates between several types of the associative, according to which Vasilev’s works could be said to fall into the category of “intentional, when the artist consciously builds seeming artifacts, expecting them to remind the observer of something quite specific and unambiguous”.1 Although its shape and compositional structure are resolved in a way that motivates different free experiences, the work is basically abstractly modeled. In this associativity a concrete motive can be seen (a human figure or portrait, objects and forms of nature), or a general form, that in its extreme suggests recognition, is indicated to.

„Нова“ асоцијативна форма XX, 2011, 100х95х5 см “New” associative shape XX

1 Miško Šuvaković, Pojmovnik moderne i postmoderne likovne umetnosti i teorije posle 1950 godine, Srpska akademija nauke i umetnosti i Prometej, Beograd - Novi Sad, 1999.

Скулптури

Конкретните скулпторски остварувања на Василев од најновиот период го следат препознатливиот ликовен јазик присутен од неговите почетоци, развиван истрајно со стремеж за претставување на чувствата на авторот преку обликување во дрвото. Неговите дела секогаш го носат белегот на лирското и суптилното восприемање на светот, човекот, просторот и природата, односно на сето она што го определува нивното заемно дејство во смисла на допир со стварноста. Формите асоцираат на препознатлива реалност, односно на предмети од секојдневното опкружување што се врежани во личното (па и во колективното) сеќавање, со меланхоличен штимунг што ја потенцира интимноста во делата на Василев. Присуството на антропоморфни претстави е занемарено, тоа се чувствува посредно пренесено токму преку асоцијативните сугестии на објекти со утилитарна намена, а во некои посилно се насетува и духот на традицијата. Василев истрајно ги следи примарните карактеристики на дрвото врз кои го гради обликот на делото и неговата просторна поставеност: од една страна, тука се полната набрекнатост (како реминисценции на „раѓање на формата“ од првата фаза), а, од друга страна, пак, инсистира на вертикалната насоченост и издолженост на линијата на материјалот (присутна од почетоците, а нагласена во асоцијативните вертикални формации). Овие особености на суптилен начин ги изразуваат и неизбежната асоцијација и инсистирањето на сеприсутната еротска компонента во неговиот долгогодишен креативен опус. Во „новата“ асоцијативна форма површината на скулптурите е разработена со нагласено внимание и со почит кон деталите и нивната структурна изведба со линеарни и колористички интервенции врз епидермата на дрвото. Во претходните дела бојата имаше улога на патина што надополнува одредени делови на пластичните елементи и на почеток беше користена повоздржано, а подоцна (во вертикалните асоцијативни форми) се чувствува нејзина поинаква употреба и навестување на некои од ликовните решенија што ќе следат. Делата од последните години (почнувајќи од 2000) уште еднаш го потврдуваат Василев како вљубеник во синтезата на уметностите и особено во колоритот, кој постепено станува поекспресивен и одразуваат поинакви чувства во смисла на ускладување на пластичните и колористичните елементи што го карактеризираат неговото препознатливо творештво. Емотивната предиспонираност кон лирското што го следи авторот од неговите рани остварувања, првично поумерена и деликатно воздржана, сега е предадена до својот максимум. Ослободувањето на сопствените емоции создава своевидна свежина и ново движење во колоритот, додека формата го поддржува тоа движење, при што интегралната обоеност на делото го менува неговиот севкупен впечаток.

Sculptures

Vasilev’s specific sculptural works from the most recent period follow the recognizable artistic language present from the beginning and persistently developed, striving to present the author’s feelings through the shaping in wood.

His works always bear the mark of the lyrical and subtle understanding of the world, man, space and nature, i.e., all that determines their interaction in terms of contact with reality.

The forms remind us of a familiar reality, i.e., of objects from everyday life that are rooted in the individual (and collective) memory, with a melancholic mood that stresses the intimacy in Vasilev’s works. The presence of anthropomorphic representations is neglected, it is felt indirectly, transmitted through the associative suggestions of objects with a utilitarian purpose, and in some the spirit of tradition is more strongly felt.

Vasilev tenaciously follows the primary characteristics of the wood upon which he forms the shape of the work and its spatial structure: on the one hand, there is the full turgidness (as reminiscent of the “birth of the form” from the first phase), and on the other hand, he insists on the vertical direction and elongation of the line of the material (present from the very beginning, and emphasized in the associative vertical formations). These features also subtly express the inevitable association and insistence on the pervasive erotic component in his years-long creative opus.

In the “new” associative form, the surface of the sculptures is elaborated with special care and respect to detail, and their structural performance done through linear and colorful interventions on the epidermis of the wood.

In the previous works, the color had the role of patina that complements certain parts of the plastic elements, and at the beginning it was used with more restraint, while later (in the vertical associative forms) its different use can be felt as well, as a hint to some of the artistic solutions that will follow.

The works of the last years (starting from 2000) once again acknowledge Vasilev as a lover of artistic synthesis and especially of color, which gradually becomes more expressive, and reflects different feelings in terms of matching plastic and coloring elements that characterize his distinctive work.

The emotional predisposition towards the lyrical that has followed the author since his early achievements, at first more moderate and delicately restrained, is now delivered to its maximum. The unleashing of one’s emotions creates a kind of freshness and a new movement in color, while the form itself supports this movement, where the integral coloring of the work changes its overall impression.

„Нова“ асоцијативна форма VI, 2003, 101х17х39 см “New” associative shape VI

„Нова“ асоцијативна форма XIX, 2010, 77х30х40 см “New” associative shape XIX „Нова“ асоцијативна форма VII, 2005, 44х43х44 см “New” associative shape VII

„Нова“ асоцијативна форма X, 2007, 110х45х45 см “New” associative shape X

„Нова“ асоцијативна форма XVIII, 2009, 112х39х41 см “New” associative shape XVIII

„Нова“ асоцијативна форма XIV, 2009, 120х35х36 см “New” associative shape XIV

„Нова“ асоцијативна форма III, 2000, 75х44х35 см “New” associative shape III

„Нова“ асоцијативна форма XI, 2008, 113х25х36 см “New” associative shape XI

„Нова“ асоцијативна форма IV, 2001, 117х24х20 см “New” associative shape IV

„Нова“ асоцијативна форма XII, 2008, 86х20х32 см “New” associative shape XII

Цртежи-објекти

Во формална смисла на просторно восприемање, новите цртежи-објекти се поумерени во однос на претходното тридимензионално освојување на просторот и се доживуваат повеќе како излез од конкретната ограниченост на рамката. Од друга страна, пак, елементот според кој овие ликовни дела се разликуваат од претходните е специфичната експлозивност на колоритот, користен на сликарски начин. Линеаризмот му дава особеност на движењето во композициската поставеност на елементите во целината, па неретко се создава ефект на разиграност, вознемиреност, треперење, што во крајна линија асоцира на пулсирањето на животните сили и сокови. Примери за ваквото разиграно сликарско компонирање и на пласирање на линијата и бојата наоѓаме во оп-артистичкиот манир на изведба начнат во одредени дела од асоцијативната вертикала, сега сосема безгрижно и сигурно вкомпонирани во целината со одредени елементи на илустративност, па дури и на плакатност. Формата не е имагинарна и сугерирана, туку е инспирирана од природата и од споменатите предмети од секојдневието, оние што (авторот) ги користи постојано и со кои воспоставил близок однос. Тие будат носталгични сеќавања, а со интензивната и разиграна колоритност е транспонирано едно сосема поинакво значење и струење на емоциите како рефлексија на „радоста на живеењето“. ... Васил Василев е скулптор, виртуозен моделатор на тридимензионални уметнички дела во дрво, но тој воедно е и мајстор на линијата и бојата. Обидот да ја изрази својата љубопитна и немирна природа се изразува во инсистирањето за синтетизирање различни ликовни елементи (форма, линија, боја), односно во обидот да ги „скроти“ во едно. Неговото првично влијание во македонската скулптура го согледуваме и го валоризираме токму со овие настојувања за ослободување, експериментирање, барање различни ликовни и пластични решенија со единствена намера за надминување на границите на ликовните дисциплини и за осовременување на скулптурата. Тој е особено препознатлив по карактеристичната пластична обработка на формата на скулптурата и по третманот на нејзината површина, интегрирани од страна на овој рафиниран уметник во студиозни и прецизно анализирани креации. Специфични елементи по кои го препознаваме творештвото на Василев се афинитетот за спојување на чистиот израз на примарното во архајската пластика и современите тенденции, со одредени евокации на поднебјето и фокусот кој е ставен врз еротскиот набој, што е всушност одраз на едно интимно творештво преку силно емотивно, драматично, но не и патетично претставување во еден единствен материјал – дрвото, кое од своја страна има специфични изразни својства.

Drawings-objects

In the formal sense of spatial perception, the new drawingsobjects are more moderate compared to the previous threedimensional conquest of space and feel more like an exit from the specific limitations of the frame. On the other hand, however, the element that makes these paintings different from the previous ones is the specific explosiveness of color, used in a painterly way.

Linearity gives a particular character to the movement in the compositional structure of the elements in the whole, often creating the effect of playfulness, anxiety, tremors, which ultimately associates us of the pulsing of life forces and juices. Examples of this playful artistic composition and placement of line and color can be found in the op-artistic manner of performance started in certain works of the associative vertical, now quite carelessly and firmly integrated in the whole with certain elements of illustration, and even placard quality.

The form is not imaginary and suggested, but is inspired by nature and the aforementioned items of everyday life, those that (the author) repeatedly used and with which he has established a close relationship. They evoke nostalgic memories, and, through the intense and vibrant use of color, a completely different meaning and flow of emotions as a reflection of the “joy of life” is transposed.

...

Vasil Vasilev is a sculptor, virtuoso model-maker of three-dimensional works of art in wood, but he is also the master of line and color. His attempt to express his curious and restless nature is expressed through the insistence on synthesizing different artistic elements (form, line, color), i.e., the attempt to “tame” them into one.

His initial impact on the Macedonian sculpture is perceived and valorized precisely through these endeavors for liberation, experimentation, searching for various artistic and plastic solutions, with the sole intention of transcending the boundaries of artistic disciplines and modernizing the sculpture. He is particularly known for the distinctive plastic processing of the form of the sculpture and the treatment of its surface, integrated by this refined artist in studious and meticulously analyzed creations.

The specific elements by which we recognize Vasilev‘s work is the affinity for merging the pure expression of the primary in archaic plastic and modern tendencies, with certain evocations of the region; the focus is put on the erotic charge, which is actually a reflection of an intimate work through a strong emotional, dramatic, but not pathetic presentation in a single material - wood, which in turn has a specific expressive properties.

Скулптурите што го исполнуваат целокупниот простор во ателјето на уметникот се впечатливи по својата бројност. Со инсистирањето на континуитетот во создавањето и со мноштвото изработени дела, Василев се вбројува меѓу најплодните творци во македонската современа скулптура. Делата претставени на изложбата и во монографијата се само мал издвоен сегмент од неговото творештво што се однесува на скулптурите и на цртежите, односно на цртежите-објекти, што провоцира понатамошни издвоени студии.

The sculptures that fill the entire space of the artist’s atelier are remarkable for their number. With his insisting on the continuity of creation and the large number of works, Vasilev deserves a place among the most prolific authors in the Macedonian contemporary sculpture. The works presented at the exhibition and in the monograph are only a small selected segment of his creation related to the sculptures and drawings, i.e. drawings-objects, which instigates further separate studies.

„Нова“ асоцијативна форма II, комбинирана техника на картон, 90x71 см “New” Associative Form II mixed media on cardboard

Кловн, 1989 комбинирана техника на картон, 120х60 см Clown mixed media on cardboard

„Нова“ асоцијативна форма XII, комбинирана техника на картон, 105x103х0,8 см “New” Associative Form XII mixed media on cardboard

„Нова“ асоцијативна форма VII, комбинирана техника на картон, 100x80х0,8 см “New” Associative Form VII mixed media on cardboard

„Нова“ асоцијативна форма XI, комбинирана техника на картон, 100x106х0,8 см “New” Associative Form XI mixed media on cardboard

„Нова“ асоцијативна форма IX, комбинирана техника на картон, 100x80х0,8 см “New” Associative Form IX mixed media on cardboard

„Нова“ асоцијативна форма VI, комбинирана техника на картон, 81х68х0,8 см “New” Associative Form VI mixed media on cardboard

„Нова“ асоцијативна форма III, комбинирана техника на картон, 85х60х0,8 см “New” Associative Form III mixed media on cardboard

„Нова“ асоцијативна форма IV, комбинирана техника на картон, 90х76х0,8 см “New” Associative Form IV mixed media on cardboard

Каталог (скулптури) / Catalogue (Sculptures): Доколку не е поинаку наведено, сите скулптури се изработени во дрво и се сопственост на авторот Unless otherwise indicated, all sculptures are made of wood and are property of the artist Рани дела / Early Works:

Property of Memed Nuredinovski

1. Портрет на баба ми, 1964, 40х40х26 см Portrait of My Grandmother

19. Машки портрет, 1978, 60х27х28 см Male Portrait

2. Машки портрет, 1964, 35х31х29 см Male Portrait

20. Портрет со кок, 1979, 70х40х43 см Portrait with Hair in a Bun

3. Портрет на девојче, 1964, 50х26х25 см Portrait of a Girl

21. Македонка, 1980, 100х60х32 см сопст.: Макпетрол А.Д.

Macedonian Girl Property of Makpetrol A.D.

Портрети / Portraits: 4. Црвен портрет, 1967, 66х57х40 см Red Portrait 5. Портрет на девојка, 1967, 48х23х23 см сопст.: МСУ – Скопје Portrait of a Girl Property of MoCA – Skopje 6. Aсоцијативен портрет, 1967, 80х30х40 см Associative Portrait 7. Портрет, 1967, 79х22х16 см сопст.: семејство Колиштркоски Portrait Property of fam. Kolishtrkoski 8. Бакнеж, 1967, 40х60х30 см сопст. Соња Ристовска Kiss Property of Sonja Ristovska 9. Портрет I, 1969, 120х30х20 см сопст.: семејство Ѓурчинови Portrait Property of fam. Djurchinovi 10. Портрет со кок, 1969, 70х40х50 см Portrait with Hair in a Bun 11. Асоцијативен портрет 2, 1969, 50х40х30 см сопст.: МСУ – Скопје Associative Portrait Property of MoCA – Skopje 12. Портрет Ана, 1969, 68х37х54 см сопст.: Ѕвезда и Владо Георгиевски Portrait Ana Property of Zvezda and Vlado Georgievski 13. Портрет I, 1969, 56х47х34 см сопст.: семејство Јаневски Portrait Property of fam. Janevski

44. Портрет – стрелец, 2004, 37х25х40 см Portrait – Archer

23. Портрет, 1980, 60х20х25 см сопст.: Соња Ристовска Portrait Property of Sonja Ristovska

46. Портрет на релјеф, 2005, 93х33х35 см Relief portrait

24. Женски портрет со пробив, 1981, 60х40х40 см Female Portrait with Drive 25. Машки портрет со пробив, 1981, 60х40х40 см сопст.: Соња Ристовска Male Portrait with Drive Property of Sonja Ristovska 26. Сегментен портрет, 1981, 56х23х23 см Segmental Portrait 27. Портрет, 1983, 43х65х62 см Portrait 28. Портрет Сфинга, 1985, 65х47х55 см Portrait Sphinx 29. Портрет, 1991, 37х46х40 см Portrait 30. Жена со кок, 1992, 75х30х37 см сопст.: Елизабета Милевска Woman with French Roll Property of Elizabeta Milevska 31. Портрет, 1998, 50х24х24 см сопст.: Дарко Милевски, Скопје 32. Асоцијативен портрет, 1998, 42х25х63 см Associative Portrait 33. Портрет, 2000, 43х38х50 см Portrait 34. Портрет, 2000, 79х41х38 см Portrait

15. Црвен портрет, 1974, 70х30х20 см сопст.: Петар Велевски Red Portrait Property of Petar Velevski

36. Портрет со кок III, 2000, 30х30х40 см Portrait with Hair in a Bun III

18. Портрет со плетенки, 1978, 32х67х24 см сопст.: Мемед Нурединовски Portrait with Pigtails

43. Портрет, 2004, 52х43х56 см Portrait

45. Портрет со кок, 2004, 38х36х20 см Portrait with Franch Rolls

35. Портрет со кок, 2000, 42х24х43 см Portrait with Hair in a Bun

17. Женски портрет, 1976, 35х60х35 см Female Portrait

42. Портрет со две плетенки, 2003, 30х38х43 см Portrait with two pigtails

22. Портрет, 1980, 50х35х50 см Portrait

14. Портрет I, 1974, 60х15х15 см Portrait I

16. Кубистички портрет, 1976, 50х30х50 см сопст.: Петар Велевски Cubistic Portrait Property of Petar Velevski

41. Портрет Данка, 2003, 33х25х14 см Portrait - Danka

37. Портрет со кок IV, 2000, 56х23х23 см Portrait with Hair in a Bun IV 38. Портрет, 2001, 23х25х26 см Portrait 39. Мал протрет, 2002, 23х13х24 см Male Portrait 40. Портрет, 2002, 23х16,5х25 см сопст.: Мице Јанкулоски Portrait Property of Mice Jankuloski

47. Мал портрет, 2005, 30х15х20 см Small Portrait Апстрактна социјативна форма / Associative Abstract Shape: 48. Фигура - Мадона, 1974, 100х25х25 см сопст.: Мемед Нурединовски Figure – Madonna Property of Memed Nuredinovski 49. Форма - Вива, 1975, 110х50х40 см сопст.: Национална галерија на Македонија Forma - Viva Property of National Gallery of Macedonia 50. Фигура I - Александрија, 1975, 100х33х27 см Figure I – Alexandria 51. Фигура II - Александрија, 1975, 100х26х30 см Figure II – Alexandria 52. Кубистичка легната форма, 1975, 40х75х40 см Cubistic laid torso 53. Фигура I, 1976, 120х30х20 см сопст.: Мемед Нурединовски Figure I Property of Memed Nuredinovski 54. Тотем, 1976, 116х27х16 см сопст.: семејство Јаневски Totem Property of fam. Janevski 55. Асоцијативна форма – Рим, 1977, 90х30х45 см сопст.: Национална галерија на Македонија Associative Shape – Rome Property of National Gallery of Macedonia 56. Апстрактна асоцијативна форма 1, 1979, 100х40х30 см Abstract associative shape, 1 57. Апстрактна асоцијативна форма 2, 1979, 100х25х23 см Abstract associative shape, 2 58. Скулптура 1, 1979, 100х26х28 см сопст.: Музеј на современата уметност – Скопје Sculpture 1 Property of MoCA – Skopje

59. Апстрактна форма, 1989, 100х30х30 см сопст.: Јасмина и Столе Алексиевски Abstract shape Property of Jasmina and Stole Aleksievski Апстрактна фигурација / Abstract Figurative: 60. Повик, 1969, 150х50х50 см сопст.: МСУ – Скопје An Appeal Property of MoCA – Skopje 61. Каријатида, 1969, 133х27х13 см сопст.: семејство Василеви Caryatid Property of fam. Vasilevi 62. Каријатида Црногорка, 1969, 170x30x30 см Caryatid Montenegress 63. Каријатида III, 1969, 126х40х18 см сопст.: НГМ Caryatid III Property of NGM 64. Каријатида, 1970, 170х22х40 см Caryatid 65. Каријатида, 1970, 140х30х34 см сопст.: Завод и Музеј – Штип Caryatid Property of Institute and Museum – Shtip 66. Психа, 1970, 100х80х60 см сопст.: МСУ – Скопје Psyche Property of MoCA – Skopje 67. Каријатида - атеljе, 1970, 150х40х43 см Caryatid - attelier 68. Затвореник, 1971, 200х110х30 см сопст.: Музеј на Македонија (Историски музеј) Prisoner Property of Museum of Macedonia (Historical Museum) 69. Каријатида, 1971, 168х46х24 сопст.: ЦК „Антон Панов“, Струмица Caryatid Property of CC “Anton Panov”, Strumica 70. Каријатида, 1972, 140х35х40 см Caryatid 71. Каријатида II, 1972, 167х28х30 см Caryatid II 72. Машко торзо - исчекување, 1972, 110х40х32 см Male Torseo – Expectation 73. Фигура која седи, 1973, 125х25х20 см Seated Figure 74. Фигура, 1973, 110х40х25 см сопст. МСУ – Скопје Figure Property of MoCA – Skopje 75. Фигура, 1973, 90х30х30 см Figure 76. Биста, 1974, 66х50х35 см Bust 77. Каријатида - егзотична, 1974, 135х27х34 см сопст.: Споменка Апостолов Caryatid – Exotic Property of Spomenka Apostolov 78. Фигура, 1976, 100х33х30 см Figure

79. Кубистичко женско торзо, 1976, 75х30х34 см Cubistic Female Torse

103. Машки екстремитети, 1984, 53х85х40 см Male Limbs

80. Повик, 1978, 100х56х37 см An Appeal

104. Бакнеж, 1984, керамика, 9х7,3х2,7 см сопст: Мице Јанкулоски Kiss, 1984, ceramics Property of Mice Jankuloski

81. Каријатида со плетенка, 1979, 144х44х28 см Caryatid with Pigtail 82. Девојче во од, 1979, 95х40х30 см Walking Girl Еротски скулптури / Erotic Sculptures: 83. Женски акт, 1979, 153х28,5х24 см сопст.: семејство Колиштркоски Female Nude Property of fam. Kolishtrkoski 84. Женско торзо со глава, 1979, 75х23х30 см Female Torso with Head 85. Љубовна игра I, 1979, бронза, 29х15х19 см Love Game I, bronze 86. Љубовна игра II, 1979, бронза, 16х11х11 см Love Game II, bronze 87. Љубовна игра III, 1979, бронза, 309х17х12 см Love Game III, bronze 88. Бакнеж, 1980, 200х30х30 см сопст. Јасмина и Столе Алексиевски Kiss Property of Jasmina and Stole Aleksievski 89. Љубовна игра, 1980, 80х48х86 см Love Game 90. Љубовна игра, 1980, 75х55х100 см сопст.: МСУ - Скопје Love Game Property of MoCA – Skopje 91. Женски акт, 1980, 60х20х14 см Female Nude 92. Женска биста, 1980, 30х120х25 см Female Bust 93. Машко торзо II, 1981, 110х36х33 см Male Torso II 94. Љубовна игра, 1981, 100х25х25 см Love Game 95. Акт со пробив, 1982, 129х43х53 см Nude with Drive 96. Љубовна игра, 1982, 35х103х45 см Love Game 97. Љубовна игра II, 1982, 105х75х20 см Love Game II 98. Прекрстени нозе, 1983, 135х27х34 см сопст.: НГМ Crossed Legs Property of NGM 99. Женско торзо, 1983, 110х26х20 см Female Torso 100. Непристоен господин, 1983, 106х44х22 см сопст.: МСУ – Скопје Indecent Gentleman Property of MoCA – Skopje 101. Љубовна игра, 1983, 44х67х60 см Love Game 102. Акт со пробив, 1984, 144х39х44 см Nude with Drive

105. Женско торзо, 1992, 77,5х33х26 см сопст: Мице Јанкулоски Female Torso with Head Property of Mice Jankuloski Вертикална асоцијативна форма / Vertically associative shape: 106. Вертикална асоцијативна форма V, 1986, 179х24х24 см сопст.: Дарко Милевски Vertically associative shape V Property of Darko Milevski 107. Вертикална асоцијативна форма VIII, 1989, 135,5х25х25 см сопст.: Мице Јанкулоски Vertically associative shape VIII Property of Mice Jankuloski 108. Вертикална асоцијативна форма IX, 1989, 132,5х27х28 см сопст.: Фарекс, Скопје Vertically associative shape IX Property of Farex, Skopje 109. Вертикална асоцијативна форма, 1992, 170х20х20 см Vertically associative shape 110. Вертикална асоцијативна форма, 1994, 165х49х47 см Vertically associative shape 111. Вертикална асоцијативна форма XIII, 1995, 195х42х35 см Vertically associative shape XIII 112. Вертикална асоцијативна форма XIV, 1995, 162х22х24 см Vertically associative shape XIV 113. Вертикална асоцијативна форма XV, 1995, 235х45х36 см сопст.: Интернационална ликовна колонија Кичево Vertically associative shape XV Property of the International Colony “Kicevo” 114. Вертикална асоцијативна форма XVI, 1995, 220х23х23 см сопст.: Фарекс, Скопје Vertically associative shape XVI Property of Farex, Skopje 115. Вертикална асоцијативна форма XII, 1995, 117х33х29 см Vertically associative shape XII 116. Вертикална асоцијативна форма XVII, 1996, 180х35х35 см сопст.: Интернационална ликовна колонија Кичево Vertically associative shape XVII Property of the International Colony “Kicevo” 117. Вертикална асоцијативна форма XVIII, 1996, 190х43х49 см Vertically associative shape XVIII 118. Вертикална асоцијативна форма XIX, 1996, 191х37х36 см Vertically associative shape XIX

119. Вертикална асоцијативна форма XX, 1996, 192х30х28 см Vertically associative shape XX 120. Вертикална асоцијативна форма XXI, 1996, 243х25х17 см Vertically associative shape XXI 121. Вертикална асоцијативна форма XXII, 1996, 171х32х17 см Vertically associative shape XXII 122. Вертикална асоцијативна форма XXIII, 1996, 188х14х14 см Vertically associative shape XXIII 123. Вертикална асоцијативна форма XV, 1996, 108х29х32 см Vertically associative shape XV 124. Вертикална асоцијативна форма XXVII, 1996, 100х17х17 см Vertically associative shape XXVII 125. Вертикална асоцијативна форма XXVIII, 1996, 115х14х17 см Vertically associative shape XXVIII 126. Вертикална асоцијативна форма XXIX, 1996, 117х30х20 см Vertically associative shape XXIX 127. Вертикална асоцијативна форма XXX, 1997, 112х21х14 см сопст.: Мице Јанкулоски Vertically associative shape XXX Property of Mice Jankuloski 128. Вертикална асоцијативна форма XXXI, 1997, 188х27х33 см Vertically associative shape XXXI 129. Вертикална асоцијативна форма XXXII, 1997, 103х27х19 см Vertically associative shape XXXII 130. Вертикална асоцијативна форма XXXIII, 1998, 210х26х23 см сопст.: Интернационална ликовна колонија Кичево Vertically associative shape XXXIII Property of the International Colony “Kicevo” 131. Вертикална асоцијативна форма XXXV, 1998, 200х20х20 см Vertically associative shape XXXV 132. Вертикална асоцијативна форма XXXVIII, 2000, 90х20х23 см Vertically associative shape XXXVIII 133. Вертикална асоцијативна форма XXXIX, 2001, 143х30х25 см Vertically associative shape XXXIX 134. Релјеф - Вертикала 1, 2007, 160х27х5 см сопст: Беба Балабанова Relief – Vertical 1 Property of Beba Balabanova 135. Вертикална aсоцијативна форма XL, 2008, 201х25х20 см сопст.: Завод и Музеј, Куманово Vertically associative shape XL Property of Institute and Museum, Kumanovo 136. Вертикална асоцијативна форма XLI, 2008, 252х21х15,5 см сопст.: Меѓународна ликовна колонија Куманово Vertically associative shape XLI Property of International Art Colony Kumanovo

137. Вертикална асоцијативна форма XLII, 2008, 290х21,5х15 см сопст: Меѓународна ликовна колонија Куманово Vertically associative shape XLII Property of International Art Colony Kumanovo 138. Вертикална асоцијативна форма XLIII, 2008, 251х21,5х16 см сопст: Меѓународна ликовна колонија Куманово Vertically associative shape XLIII Property of International Art Colony Kumanovo 139. Релјеф - Вертикала 2, 2011, 160х26,5х5 см Relief – Vertical 2 140. Релјеф - Вертикала 3, 2011, 164,5х21х5,5 см сопст.: Општина Велес Relief – Vertical 3 Property of Municipality of Veles Нови: 141. „Нова“ асоцијативна форма I, 1995, 149х37х27 см “New” associative shape I 142. „Нова“ асоцијативна форма II, 1998, 132х28х31 см “New” associative shape II 143. „Нова“ асоцијативна форма III, 2000, 75х44х35 см “New” associative shape III 144. „Нова“ асоцијативна форма IV, 2001, 117х24х20 см “New” associative shape IV 145. „Нова“ асоцијативна форма V, 2003, 90х15х15 см “New” associative shape V 146. „Нова“ асоцијативна форма VI, 2003, 101х17х39 см “New” associative shape VI 147. „Нова“ асоцијативна форма VII, 2005, 44х43х44 см “New” associative shape VII 148. „Нова“ асоцијативна форма VIII, 2006, 82х26х22 см “New” associative shape VIII 149. „Нова“ асоцијативна форма IX, 2007, 177х35х35 см “New” associative shape IX 150. „Нова“ асоцијативна форма X, 2007, 100х45х45 см “New” associative shape X 151. „Нова“ асоцијативна форма XI, 2008, 113х25х36 см “New” associative shape XI 152. „Нова“ асоцијативна форма XII, 2008, 86х20х32 см “New” associative shape XII 153. „Нова“ асоцијативна форма XIII, 2009, 90х28х19 см “New” associative shape XIII 154. „Нова“ асоцијативна форма XIV, 2009, 120х35х36 см “New” associative shape XIV

155. „Нова“ асоцијативна форма XV, 2009, 119х35х31 см “New” associative shape XV 156. „Нова“ асоцијативна форма XVI, 2009, 130х25х19 см “New” associative shape XVI 157. „Нова“ асоцијативна форма XVII, 2009, 84х38х34 см “New” associative shape XVII 158. „Нова“ асоцијативна форма XVIII, 2009, 112х39х41 см “New” associative shape XVIII 159. „Нова“ асоцијативна форма XIX, 2010, 77х30х40 см “New” associative shape XIX 160. „Нова“ асоцијативна форма XX, 2011, 100х95х5 см “New” associative shape XX

ВАСИЛ ВАСИЛЕВ Роден е во 1938 година во Скопје. Академија за ликовни уметности запишал во Љубљана (Словенија) во класата на проф. Борис Калин и проф. Драго Тршар. Студиите ги продолжил во Белград (Србија) каде и дипломирал во 1965 година на Академијата за ликовни уметности, во класата на проф. Јован Кратохвил. Член е на ДЛУМ од 1966 година. Остварил студиски патувања во: Италија, Франција, Германија, Грција, Бразил, Египет, Кина, САД итн. САМОСТОЈНИ ИЗЛОЖБИ: 1970 - Скопје, Изложба на скулптури, Салон на Музејот на современата уметност - Скопје

- Битола, Изложба на скулптури, Уметничка галерија (Галерија на современата југословенска графика „Моша Пијаде“) 1971 - Белград (Србија), Самостојна изложба, Galerija doma Jugoslovenske narodne armije (со сликарката Ана Темкова) 1972 - Скопје, Портрет во скулптурата на Васил Василев, Центар за култура и информации на град Скопје 1981 - Скопје, Изложба на скулптури и цртежи-објекти и колажи (15 години ликовно творештво, Уметничка галерија „Скопје“ (Даутпашин амам) 1984 - Скопје, Скулптурална еротика, Центар за култура и информации 1995 - Скопје, Самостојна изложба, Хотел „Резиденс“ (со сликарот Владимир Георгиевски) 1999 - Скопје, Асоцијативна вертикала (30 години творење), Уметничка галерија „Скопје“ (Даут-пашин амам) 2001 - Струмица, Изложба на скулптури и цртежи, Уметничка галерија 2012 - Скопје, Васил Василев – скулптури и цртежи (1967-2012), Национална галерија на Македонија ГРУПНИ ИЗЛОЖБИ: 1963 - Белград (Србија), Прва заедничка изложба на студенти од ликовните академии на Љубљана, Загреб и Белград 1964 - Белград (Србија), Студентска изложба 1965 - Словен Градец (Словенија), Меѓународна изложба, Уметнички павиљон 1966 - Хаг (Холандија), Европски меѓународни академии, Изложба на ситна пластика, Madurodam

- Белград (Србија), Октобарски салон, Павиљон Масарикова

- Белград (Србија), Vojnici – likovni umetnici 1966, Galerija Doma Armije

- Загреб (Хрватска), Vojnici – likovni umetnici 1966, Galerija Doma Armije

- Љубљана (Словенија), Vojnici – likovni umetnici 1966, Galerija Doma Armije

- Скопје, ДЛУМ – Традиционална есенска изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија 1967 - Скопје, Современа македонска скулптура, Уметничка галерија

- Скопје, Изложба на парковски скулптури, Градски парк

- Скопје, Современа македонска скулптура - млада генерација, Салон на Музејот на современата уметност - Скопје

- Скопје, XXII изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија 1968 - Скопје, Годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија 1969 - Скопје, 25 години АСНОМ, Уметничка галерија „Скопје“

- Ферара (Италија), Современа македонска уметност, En Chiesa Di San Romano

- Скопје, Есенска изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“ 1970 - Ница (Франција), Современа југословенска уметност (L’Art contemporain yugoslave), Galerie des Ponchettes

- Скопје, Моето сакано дело, Уметничка галерија „Скопје“

- Загреб (Хрватска), VIII конгрес на СЛУЈ, Уметнички павилјон

- Белград (Србија), НОБ во делата на ликовните уметници на Југославија („Народноослободилачка борба у делима ликовних уметника Југославије“), Галерија Дома Армије

- Загреб (Хрватска), НОБ во делата на ликовните уметници на Југославија („Народноослободилачка борба у делима ликовних уметника Југославије“), Galerija Doma Armije

- Љубљана (Словенија), НОБ во делата на ликовните уметници

на Југославија, Galerija Doma Armije

- Скопје, XXV јубилејна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“ 1971 - Скопје, Изложба „Струмичка колонија“, Културноинформативен центар

- Куманово, Изложба „Струмичка колонија“, Уметничка галерија

- Белград (Србија), Млада македонска генерација, Дом младих

- Скопје, Современа македонска уметност од колекцијата на МСУ, Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, ДЛУМ ‘71 – Традиционална есенска изложба, Уметничка галерија 1971/72 - Белград (Србија), НОБ во делата на ликовните уметници на Југославија, Дом ЈНА

- Загреб (Хрватска), НОБ во делата на ликовните уметници на Југославија, Dom JNA

- Љубљана (Словенија), НОБ во делата на ликовните уметници на Југославија, Dom JNA

- Скопје, Нашето историско минато во делата на македонските ликовни уметници, Музеј на современата уметност - Скопје 1972 - Скопје, Тенденции во македонската скулптура 72, Изложбен салон на Друштвото на ликовни уметници на Македонија

- Јаши (Романија), Современа македонска ликовна уметност, Централен изложбен салон

- Пореч (Хрватска), XII интернационално анале, Истарска соборница

- Скопје, Современа македонска скулптура (од колекцијата на МСУ), Музеј на современата уметност - Скопје

- Белград (Србија), Недеља младе македонске културе, Дом омладине

- Скопје, Изложба на VIII Струмичка колонија, Културноинформативен центар

- Куманово, Изложба VIII Струмичка колонија, Уметничка галерија

- Скопје, Кич и уметност, Дом на ЈНА

- Скопје, ДЛУМ – Традиционална есенска изложба, Уметничка галерија 1973 - Мурска Собота (Словенија), I Jugoslovanski bienale male plastike, Razstavni Paviljon

- Скопје, Традиционална изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија 1974 - Скопје, НОБ во делата на ликовните уметници на Југославија, Музеј на современата уметност - Скопје

- Куманово, VIII традиционална изложба „Збратимени уметници на Куманово“, Ликовна галерија

- Скопје, VIII традиционална изложба „Збратимени уметници на Куманово“, Културно-информативен центар

- Белград (Србија), VIII традиционална изложба „Збратимени уметници на Куманово“

- Скопје, 30 Години ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“ 1975 - Титов Велес, „Рацинови средби“, Народен музеј

- Сараево (Босна и Херцеговина), VI izložba Saveza udruženja likovnih umetnika Jugoslavije, KSC Skenderija

- Бања Лука (Босна и Херцеговина), VII интернационален есенски салон, Dom kulture Banja Luka

- Скопје, НОБ во делата на македонските ликовни уметници, Дом на ЈНА

- Скопје, Традиционална изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“

- Париз (Франција), 75 Artistes Peintres de Macédoine, 18 Rue de l’Hotel de Ville 1975/76 - Белград (Србија), Современа македонска уметност - млада генерација, Салон Музеја савремене уметности 1976 - Александрија (Египет), XXI меѓународно биенале на ликовните уметници

- Панама (Куба), Млада современа југословенска уметност

- Загреб (Хрватска), Македонска ликовна уметност, Galerija „Forum“

- Белград (Србија), IV изложба на „НОБ во делата на ликовните уметници на Југославија“, Дом ЈНА

- Загреб (Хрватска), IV изложба на „НОБ во делата на

ликовните уметници на Југославија“, Dom JNA

- Скопје, ДЛУМ - цртеж, НУБ „Св. Климент Охридски“

- Скопје, Годишна традиционална изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“ 1977 - Атина (Грција), Современа југословенска уметност, Ethniki Pinakotiki

- Пореч (Хрватска), XII интернационално анале, Истарска соборница

- Скопје, Изложба на наградени слики и скулптури со тема „Македонски пејзаж“ и „Македонка“ (изложба на дела од конкурсот на Извршниот совет за просторите на СИВ во Белград), Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, Тито и револуцијата во делата на македонските ликовни уметници, Дом на ЈНА

- Скопје, Изложба на цртежи ДЛУМ, Дом на млади „25 Мај“

- Скопје, Млада генерација III, Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, XXXII изложба на ДЛУМ, Музеј на современата уметност - Скопје 1978 - Бања Лука (Босна и Херцеговина), Savremena makedonska umetnost, Dom kulture Banja Luka

- Скопје, XXXIII изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија 1978/79 - Скопје, Современа македонска уметност, Музеј на современата уметност - Скопје 1979 - Тузла (Босна и Херцеговина), Југословенски портрет, Уметничка галерија

- Скопје, Ситна пластика, Салон на ДЛУМ

- Дубровник (Хрватска), 15 Современи македонски ликовни уметници, Уметничка галерија

- Сарево (Босна и Херцеговина), 15 Современи македонски ликовни уметници, Umetnički paviljon „Collegium Artistikum“

- Љубљана (Словенија), 15 Современи македонски ликовни уметници

- Скопје, XXXIV традиционална изложба на ДЛУМ, Музеј на современата уметност – Скопје

- Скопје, Критичарите одбраа, Дом на младите „25 Мај“ 1979/80 - Скопје, Историско минато, Музеј на град Скопје 1980 - Приштина (Косово), 15 Савремених македонских ликовних уметника, Галерија уметности

- Белград (Србија), 15 Македонски современи уметници, Уметнички павиљон „Цвијета Зузориќ“

- Скопје, 15 Македонски современи уметници, Музеј на современата уметност - Скопје

- Рим (Италија), 15 Artisti Macedoni Contemporanei, Palazzo Dell Esposizione

- Скопје, Ситна пластика, Ликовен салон на ДЛУМ

- Скопје, ДЛУМ 35, Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, ДЛУМ цртеж 80, НУБ „Климент Охридски“ 1981 - Скопје, НОБ и социјалистичката револуција во творештвото на современите ликовни уметници, Музеј на современата уметност Скопје

- Белград (Србија), НОБ во делата на југословенските ликовни уметници, Дом ЈНА

- Скопје, Современа македонска графика и современ македонски цртеж (избор од збирката на НУБ „Св. Климент Охридски“), Ликовен салон на ДЛУМ

- Белград (Србија), Скулптура во дрво, Уметнички павиљон „Цвијета Зузориќ“

- Скопје, Скулптура во дрво, Музеј на современата уметност Скопје

- Скопје, VII изложба на СЛУЈ, Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, XXXVI изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“

- Панчево (Србија), 1. Pančevačka izložba jugoslovenske skulpture, Savremena galerija Centra za kulturu „Olga Petrov“ 1982 - Скопје, Критичарите одбраа, Дом на младите „25 Мај“

- Скопје, Аквизиции III, Музеј на современата уметност Скопје

- Скопје, Скулптури во дрво, Музеј на современата уметност Скопје

- Панчево (Србија), Современа југословенска скулптура, Градски парк

- Скопје, ДЛУМ - цртеж, НУБ „Климент Охридски“

- Скопје, Годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“ 1983 - Скопје, Подарени дела 1963-1983, Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, V традиционална изложба на ситна пластика, Уметничка галерија „Скопје“

- Скопје, Годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“

- Панчево (Србија), 2. Pančevačka izložba jugoslovenske skulpture, Savremena galerija Centra za kulturu „Olga Petrov“ 1984 - Скопје, 40 Години македонско ликовно творештво 19441984, Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, Ситна пластика, Уметничка галерија „Скопје“

- Скопје, ДЛУМ - цртеж, НУБ „Св. Климент Охридски“

- Скопје, Годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“ 1985 - Сараево (Босна и Херцеговина), Pogled na 80 godine, Collegium Artisticum

- Штутгарт (Германија), Zeitgenőssische Kunst aus Mazedonien, Rathaus Stuttgart

- Скопје, Современа македонска ликовна уметност (од колекцијата на МСУ), Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, Ситна пластика, Уметничка галерија „Скопје“

- Скопје, ДЛУМ - цртеж, НУБ „Св. Климент Охридски“

- Скопје, 40 Години ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“

- Панчево (Србија), 3. Pančevačka izložba jugoslovenske skulpture, Savremena galerija Centra za kulturu „Olga Petrov“ 1986 - Титов Велес, Македонско современо сликарство, Уметничка галерија при Народен музеј

- Скопје, Современа македонска уметност (од збирката на МСУ - Скопје), Скопски саем

- Скопје, Аквизиции V (1964- 1985), Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, Илинден, НОВ и Револуцијата во делата на македонските ликовни уметници, Музеј на Македонија

- Скопје, Еротизмот во современата македонска ликовна уметност, Центар за култура и информации

- Скопје, Годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“

- Скопје, Интернационална струмичка колонија, Уметничка галерија „Скопје“

- Скопје, 80 Години во современата македонска уметност во Македонија, Музеј на Македонија 1987 - Куманово, Современа македонска скулптура, Уметничка галерија

- Скопје, Ситна пластика, Уметничка галерија „Скопје“

- Скопје, Еротиката во современата ликовна уметност, Музеј на современата уметност - Скопје

- Панчево (Србија), 4. Pančevačka izložba jugoslovenske skulpture, Savremena galerija Centra za kulturu „Olga Petrov“

- Скопје, Годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“ 1988 - Скопје, НОБ како инспирација во југословенската уметност, Дом на ЈНА

- Скопје, Македонска ликовна уметност 1948-1988, Уметничка галерија „Скопје“ 1989 - Скопје, Уметникот пред судбината на XX век (од збирките на МСУ, Скопје), Музеј на современата уметност - Скопје

- Белград (Србија), Изложба на југословенските уметници 89, Дом на советската култура (подарени дела за Ерменија)

- Штип, Современа македонска уметност, Уметничка галерија „Безистен“ 1990 - Куманово, Современ југословенски цртеж, Уметничка галерија

- Скопје, Избор од ликовниот фонд на МАНУ, Изложбен салон на МАНУ

- Нови Сад (Србија), Povodom 30 godina univerziteta u Novom Sadu, Galerija savremene likovne umetnosti – SPC Vojvodina 1991 - Скопје, Кул парк, Културно-информативен центар

- Скопје, Нова постојана поставка на МСУ - Скопје, Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, Слики, скулптури, графики, Галерија „Анима“ 1992 - Куманово, Современи македонски сликари и скулптори (од колекцијата на МСУ - Скопје), Уметничка галерија

- Скопје, I зимски салон, Уметничка галерија 1992/94 - Гринзборо, Северна Каролина (САД), Изложба на цртеж, Уметничка галерија Ведерспун

- Темпи (САД), Изложба на цртеж, Уметничка галерија на државниот универзитет на Аризона

- Ричмонд - Вирџинија (САД), Изложба на цртеж, Уметничка галерија

- Мериленд (САД), Изложба на цртеж, Уметничка галерија на Мериленд

- Њукасел (Австралија), Изложба на цртеж, Галерија на Универзитетот од Њукасел 1993 - Скопје, II Зимски салон, Уметничка галерија 1994 - Будимпешта (Унгарија), III Nemzetközi Szobrászrajz Biennálé, Castle Museum of Nagytétény

- Скопје, Антологија на македонската ликовна уметност 18941994, Музеј на современата уметност - Скопје 1995 - Скопје, Изложба на цртеж, Уметничка галерија „Скопје“

- Скопје, Изложба на слики, скулптури и графики од професорите на ФЛУ, Галерија „Анима“

- Скопје, Изложба на наставници и соработници на ФЛУ Скопје, Дом на АРМ

- Кичево, Изложба од Колонијата „Кичево 95“

- Арканзас (САД), Изложба на цртежи, Уметничка галерија

- Истанбул (Турција), Изложба на дела од професорите на ФЛУ

- Скопје, Современа македонска уметност, Музеј на современата уметност - Скопје 1996 - Скопје, V зимски салон, Уметничка галерија „Скопје“

- Будимпешта (Унгарија), IV Nemzetközi Szobrászrajz Biennálé, Castle Museum of Nagytétény

- Куманово, Изложба од Меѓународната колонија „Кичево 96“, Уметничка галерија

- Париз (Франција), 75 Ликовни уметници од Македонија

- Скопје, 50 Години на Филозофскиот факултет (професори на ФЛУ) 1997 - Скопје, Изложба на дела од професорите на ФЛУ, Галерија „Харфа“

- Скопје, VI зимски салон ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“ Даут-пашин амам 1998 - Скопје, VII зимски салон, Уметничка галерија „Скопје“ - Даутпашин амам

- Скопје, Изложба на Меѓународна колонија „Кичево 97“, Културно информативен центар

- Скопје, Изложба „Од трезорите на Уметничката галерија“, Уметничка галерија „Скопје“ 1999 - Скопје, Годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија „Скопје“ - Даут-пашин амам 2000 - Скопје, VIII зимски залон на ДЛУМ, Музеј на современата уметност - Скопје 2002 - Скопје, Преобразби – модалитети на македонската модерна и современа скулптура, Музеј на современата уметност - Скопје

- Скопје, IX зимски ликовен салон на ДЛУМ, Музеј на современата уметност - Скопје 2003 - Скопје, Изложба од колекцијата на МСУ - Скопје, Музеј на современата уметност - Скопје 2004 - Скопје, 60 Години од АСНОМ, НОВ во делата на македонските ликовни уметници, Ликовен салон на МАНУ 2007 - Скопје, Супер(х)ЕРОС – Типолошки нарации на еротски дискурс во македонската ликовна уметност – 20 и 21 век, Национална галерија на Македонија 2008 - Скопје, 60 Години Национална галерија на Македонија, Национална галерија на Македонија

- Париз (Франција), 107 Македонски уметници во Париз, Cité internationale des artes

- Скопје, 60 Години прогон 1948-2008, Културно информативен центар Скопје

- Струмица, Современа македонска ликовна уметност (од фондот на Меѓународната струмичка ликовна колонија), НУ Центар за култура „Антон Панов“ 2009 - Куманово, Меѓународна ликовна колонија „Куманово ‘09“,

Уметничка галерија

- Софија (Бугарија), Македонски уметници во Софија, Галерия НДК 2010 - Скопје, ФЛУ 30 години, Музеј на современата уметност Скопје УЧЕСТВО НА ЛИКОВНИ КОЛОНИИ: 1971 - Струмица, Меѓународна ликовна колонија 1973 - Прилеп, Интернационално студио за пластика во дрво 1983 - Аранѓеловац (Србија), „Мермер и звуци“, Интернационален симпозиум на скулптура во мермер 1985 - Титоград (Црна Гора), Ликовна колонија на скулптура во метал

- Лендава (Словенија), Меѓународна ликовна колонија Лендава 1995 - Кичево, II интернационална кичевска ликовна колонија 1996 - Кичево, III интернационална кичевска ликовна колонија 1998 - Кичево, V интернационална кичевска ликовна колонија

- Прилеп, Интернационално студио за пластика во дрво 2008 - Пелинце, Меѓународна ликовна колонија „Куманово ‘09“ ИЗВЕДЕНИ ПАРКОВНИ МОНУМЕНТИ: 1967 - Скопје, Градски парк, скулптура во бетон 1983 - Аранѓеловац (Србија), скулптура во мермер 1985 - Лендава (Словенија), скулптура во дрво

- Титоград (Црна Гора), скулптура во метал 1986 - Скопје, Металски завод „Тито“, скулптура во дрво 1989 - Белград (Србија), Ташмајдански парк, скулптура во дрво 1995 - Кичево, скулптура во дрво 1996 - Кичево, скулптура во дрво 1998 - Кичево, скулптура во дрво

- Прилеп, скулптура во дрво 2008 - Пелинце, Меморијален центар АСНОМ, три скулптури во дрво НАГРАДИ И ПРИЗНАНИЈА: 1964 - Белград (Србија), Универзитетска награда за скулптура 1969 - Скопје, „Нерешки мајстори“ - на изложбата на ДЛУМ

- Скопје, I награда за скулптура на изложбата „25 Години АСНОМ“ 1971 - Белград (Србија), Откупна награда „Моша Пијаде“ за скулптура на изложбата „НОБ во делата на ликовните уметници на Југославија“

- Скопје, I награда за скулптура на изложбата „Нашето историско минато во делата на македонските ликовни уметници“ 1975 - Сараево (Босна и Херцеговина), Награда „Моша Пијаде“ за скулптура на изложбата „Современа југословенска уметност“ - СЛУЈ 1976 - Александрија (Египет), III награда за скулптура на XXI меѓународно биенале во Александрија

- Белград (Србија), II награда за скулптура на Четвртата изложба „НОБ во делата на ликовните уметници на Југославија“

- Тетово, Откупна награда на југословенскиот конкурс за споменик на паднатите борци во НОБ

- Скопје, Диплома од Градското здружение на ликовните педагози за изложби и други дејности 1977 - Дебар, III награда на југословенскиот конкурс за споменик на паднатите борци на НОБ (I награда не е доделена)

- Скопје, II награда за скулптура „Македонка“ за Извршниот совет на СРМ во Белград 1981 - Скопје, Награда „ЛИКУМ“ за скулптура - ДЛУМ 1982 - Скопје, Награда, „11 Октомври“ на СРМ, за самостојната изложба на скулптури во Даут-пашиниот амам

- Скопје, Откупна награда од МСУ од изложбата „ДЛУМ цртеж“ 1983 - Скопје, Награда „Истакнат ликовен педагог“ 1987 - Скопје, I награда за скулптура од изложбата „ДЛУМ - ситна пластика“ 1998 - Скопје, Гран при на VII зимски салон на ДЛУМ

VASIL VASILEV He is born in 1938 in Skopje, Republic of Macedonia. Studied at the Academy of Fine Art in Ljubljana (Slovenia), in the class of Prof. Boris Kalin and Prof.

Drago Trsar. Continued his studies at the Academy of Fine Arts in Belgrade and graduated there in 1965 in the class of Prof. Jovan Kratohvil. Became a member of the Association of Artists of Macedonia in 1966 (DLUM). Accomplished educational journeys to Italy, France, Germany, Greece, Brazil, Egypt, China and USA. SOLO EXIBITIONS: 1970 - Skopje, Exhibition of Sculptures, Museum of Contemporary Art

- Bitola, Exhibition of Sculptures, Art Gallery (Yugoslavia’s Contemporary Graphic Gallery “Mosa Pijade”) 1971 - Belgrade (Serbia), Solo Exhibition, Gallery of the Yugoslav Army House (with painter Ana Temkova) 1972 - Skopje, The Portrait in Vasil Vasilev's Sculpture, Center of Culture and Information 1981 - Skopje, Vasil Vasilev, 15 Years of Artistic Creative Work, Art Gallery “Skopje” 1984 - Skopje, Sculptural Erotica, Center of Culture and Information 1985 - Skopje, Solo Exhibition, Hotel Residence (with painter Vladimir Georgievski) 1999 - Skopje, Associative Vertical (30 years of creation), Art Gallery “Skopje” 2001 - Strumica, Exhibition of Sculptures and Drawings, Art Gallery 2012 - Skopje, Vasil Vasilev – Sculptures and Drawings (1967-2012), National Gallery of Macedonia GROUP EXHIBITIONS: 1963 - Belgrade (Serbia), First joint Exhibition of Students of Academy of Fine Art in Ljubljana, Zagreb and Belgrade 1964 - Belgrade (Serbia), Student's Exhibition 1965 - Sloven Gradec (Slovenia), International Exhibition, Art Pavillion 1966 - Hague (Holland), European International Academies, Exhibition of miniature plastic items, Madurodam

- Belgrade (Serbia), October Gallery, Masarikova Pavillion

- Belgrade (Serbia), Artists-soldiers 1966, Gallery of the Yugoslav Army House

- Zagreb (Croatia), Artists-soldiers 1966, Gallery of the Yugoslav Army House

- Ljubljana (Slovenia), Artists-soldiers 1966, Gallery of the Yugoslav Army House

- Skopje, DLUM - Traditional Autumn Exhibition of DLUM, Art Gallery 1967 - Skopje, Contemporary Macedonian Sculpture, Art Gallery

- Skopje, Exhibition of Green Park Sculptures, City Park

- Skopje, Contemporary Macedonian Sculpture - Young Generation, Salon of the Museum of Contemporary Art-Skopje

- Skopje, XXII Exhibition of DLUM, Art Gallery 1968 - Skopje, Annual DLUM Exhibition, Art Gallery 1969 - Skopje, 25 Years of ASNOM, Art Gallery “Skopje”

- Ferrara (Italy), Contemporary Macedonian Art, En Chiesa Di San Romano

- Skopje, Autumn Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1970 - Nice (France), Contemporary Yugoslav Art (L'Art Contemporain Yоugoslave), Galerie des Ponchettes

- Skopje, My Beloved Work, Art Gallery “Skopje”

- Zagreb (Croatia), VIII Convention of Association of Fine Artists of Yugoslavia, Art Pavillion

- Belgrade (Serbia), National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, Gallery of the Yugoslav Army House

- Zagreb (Croatia), National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, Gallery of the Yugoslav Army House

- Ljubljana (Slovenia), National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, Gallery of the Yugoslav Army House

- Skopje, XXV Jubilee Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1971 - Skopje, Exhibition of Strumica Art Colony, Cultural-Informative Center

- Kumanovo, Exhibition of Strumica Colony, Art Gallery “Skopje”

- Belgrade (Serbia), Young Macedonian Generation, House of Youth

- Skopje, Contemporary Macedonian Art from the Collection of

the Museum of Contemporary Art, MoCA - Skopje

- Skopje, Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1971/72 - Belgrade (Serbia), National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, Gallery of the Yugoslav Army House

- Zagreb (Croatia), National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, Gallery of the Yugoslav Army House

- Ljubljana (Slovenia), National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, Gallery of the Yugoslav Army House

- Skopje, Our History in the Works of Macedonian Artists, MoCA Skopje 1972 - Skopje, Tendencies in Macedonian Sculpture 72, Art Salon of DLUM

- Jasi (Romania), Contemporary Macedonian Art, Central Exhibition Gallery

- Porec (Croatia), XII International Annual Exhibition, Historic Assembly

- Skopje, Contemporary Macedonian Sculpture (from the Collection of MoCA), MoCA - Skopje

- Belgrade (Serbia), Young Macedonian Art Week, Gallery of the House of Youth

- Skopje, Exhibition of VIII Strumica Colony, Cultural-Informative Center

- Kumanovo, Exhibition of VIII Strumica Colony, Art Gallery

- Skopje, Kitsch and Art, House of Yugoslav Army

- Skopje, DLUM - Traditional Autumn Exhibition, Art Gallery “Skopje” 1973 - Murska Sobota (Slovenia), I Yugoslav Biennial of Miniature Plastic Items, Razstavni Pavillion

- Skopje, Traditional Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1974 - Skopje, National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, MoCA - Skopje

- Kumanovo, VIII Traditional Exhibition “Franchised Artists of Kumanovo”, Art Gallery

- Skopje, VIII Traditional Exhibition “Franchised Artists of Kumanovo”, Cultural-Informative Center

- Belgrade (Serbia), VIII Traditional Exhibition “Franchised Artists of Kumanovo”

- Skopje, 30 Years of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1975 - Titov Veles, “Racin’s Meetings”, National Museum

- Sarajevo (Bosnia and Herzegovina), VI Exhibition of the Association of Artists of Yugoslavia, KSC Skenderija

- Banja Luka (Bosnia and Herzegovina), VII International Autumn Gallery, House of Culture Banja Luka

- Skopje, National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, House of the Yugoslav Army

- Skopje, Annual Traditional Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje”

- Paris (France), 75 Artistes Peintres de Macédoine, 18 Rue de l'Hotel de Ville 1975/76 - Belgrade (Serbia), Contemporary Macedonian Art – Young Generation, MoCA 1976 - Alexandria (Egypt), XI International Art Biennual

- Panama (Cuba), Young Contemporary Yugoslav Art

- Zagreb (Croatia), Macedonian Fine Art, Forum Gallery

- Belgrade (Serbia), IV Exhibition of National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, Gallery of the Yugoslav Army House

- Zagreb (Croatia), IV Exhibition of National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, Gallery of the Yugoslav Army House

- Skopje, DLUM – Drawings, National Library Clement Ohridski

- Skopje, Annual Traditional Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1977 - Athens (Greece), Contemporary Yugoslav Art, Ethniki Pinatohiki

- Porec (Croatia), XVII International Annual Exhibition, Istra Assembly

- Skopje, Exhibition of winning works on topics Macedonian Landscape and Macedonian Girl (exhibition of winning works of the competition for the Federal Executive Assembly in Belgrade), MoCA - Skopje

- Skopje, Tito and the Revolution in the Works of Macedonian Artists, House of the Yugoslav Army

- Skopje, Young Generation III, MoCA - Skopje

- Skopje, Exhibition of Drawings DLUM, House of Youth “25th May”

- Skopje, XXXII Exhibition of DLUM, MoCA - Skopje 1978 - Banja Luka (Bosnia and Herzegovina), Contemporary Macedonian Art, Cultural Center Banja Luka

- Skopje, XXXIII Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1978/79 - Skopje, Contemporary Macedonian Art, MoCA - Skopje 1979 - Tuzla (Bosnia and Herzegovina), Yugoslav Portrait, Art Gallery

- Skopje, Miniature Plastic Items, DLUM Salon

- Dubrovnik (Croatia), 15 Contemporary Macedonian Artists, Art Gallery

- Sarajevo (Bosnia and Herzegovina), 15 Contemporary Macedonian Artists, Art Pavillion “Collegium Artistikum”

- Ljubljana, 15 Contemporary Macedonian Artists, Art Gallery

- Skopje, XXXIV Traditional Exhibition of DLUM, MoCA - Skopje

- Skopje, Selection of the Critics, House of Youth “25 of May” 1979/80 - Skopje, The Historic Past, Museum of the City of Skopje 1980 - Pristina (Kosovo), 15 Contemporary Macedonian Artists, Art Gallery

- Belgrade (Serbia), 15 Contemporary Macedonian Artists, Art Pavillion “Cvijeta Zuzoric”

- Skopje, 15 Contemporary Macedonian Artists, MoCA - Skopje

- Rome (Italy), 15 Contemporary Macedonian Artists, Palazzo Dell Esposizione

- Skopje, Miniature Plastic Items, DLUM Art Salon

- Skopje, DLUM 35, MoCA - Skopje

- Skopje, DLUM drawings ‘80, National University Library “Clement Ohridski” 1981 - Skopje, The Liberation and Socialist Revolution in the Works of Yugoslav Artists, MoCA - Skopje

- Belgrade (Serbia), National Liberation Fight in the Works of Yugoslav Artists, House of Yugoslav Army

- Skopje, Contemporary Macedonian Graphic Works and Macedonian Drawings (selection from the collection of National University Library “Clement Ohridski”), DLUM Art Salon

- Belgrade (Serbia), Wood sculptures, Cvijeta Zuzoric Art Pavillion

- Skopje, Wood Sculptures, MoCA - Skopje

- Skopje, VII Exhibition of DLUM, MoCA - Skopje

- Skopje, XXXIV Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje”

- Pancevo (Serbia), 1. Pancevo Exhibition of Yugoslav Sculptures, Contemporary Gallery, “Olga Petrov” Cultural Center 1982 - Skopje, Selection of the Critics, The House of Youth “25th May”

- Skopje, Acquisitions III, MoCA - Skopje

- Skopje, Wooden Sculptures, MoCA - Skopje

- Pancevo (Serbia), Contemporary Macedonian Sculpture, City Park

- Skopje, DLUM – drawing, NUL “Clement Ohridski”

- Skopje, Annual Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1983 - Skopje, Donated works 1963 – 1983, MoCA - Skopje

- Skopje, V Traditional Exhibition of Miniature Plastic Items, Art Gallery “Skopje”

- Skopje, Annual Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje”

- Pancevo (Serbia), 2. Pancevo Exhibition of Yugoslav Sculptures, Contemporary Gallery, “Olga Petrov” Cultural Center 1984 - Skopje, 40 Years of Macedonian Artistic Creative Work 1944 – 1984, MoCA - Skopje

- Skopje, Miniature Plastic Items, Art Gallery “Skopje”

- Skopje, DLUM – drawing, NUL “Clement Ohridski”

- Skopje, Annual Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1985 - Sarajevo (Bosnia and Herzegovina), View over the Eighties, Collegium Artisticum

- Skopje, Contemporary Macedonian Fine Art (from the collection of MoCA), MoCA - Skopje

- Stuttgart, Zeitgenőssische Kunst aus Mazedonien, Rathaus Stuttgart

- Skopje, Miniature Plastic Items, Art Gallery “Skopje”

- Skopje, DLUM – drawing, NUL “Clement Ohridski”

- Skopje, 40 Years of DLUM, Art Gallery “Skopje”

- Pancevo (Serbia), 3. Pancevo Exhibition of Yugoslav Sculptures, Contemporary Gallery, “Olga Petrov” Cultural Center 1986 - Veles, Macedonian Contemporary Painting, Art Gallery at the National Museum

- Skopje, Contemporary Macedonian Art (from the collection of MoCA - Skopje), Skopje Fair

- Skopje, Acquisitions V (1984 – 1985), MoCA - Skopje

- Skopje, St. Ilyah’s Day, The Revolution in the Works of Macedonian Artists, Museum of Macedonia

- Skopje, Eroticism in Contemporary Macedonian Art, Center of Culture and Information

- Skopje, Annual Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje”

- Skopje, International Strumica Colony, Art Gallery “Skopje”

- Skopje, 80 Years of Contemporary Art in Macedonia; Museum of Macedonia 1987 - Kumanovo, Contemporary Macedonian Sculpture, Art Gallery

- Skopje, Miniature Plastic Items, Art Gallery “Skopje”

- Skopje, Eroticism in Contemporary Fine Art, MoCA - Skopje

- Pancevo (Serbia), 3. Pancevo Exhibition of Yugoslav Sculptures, Contemporary Gallery, “Olga Petrov” Cultural Center

- Skopje, Annual Exhibition of DLUM, Art Gallery “Skopje” 1988 - Skopje, The Revolution as an Inspiration in Yugoslav Art, House of Yugoslav Army

- Skopje, Macedonian Fine Art 1948-1988, Art Gallery “Skopje” 1989 - Skopje, The Art of 20th Century Destiny (from the collections of MoCA, Skopje), MoCA - Skopje

- Belgrade (Serbia), Exhibition of Yugoslav Artists 89, House of World Culture (donations for Armenia)

- Stip, Contemporary Macedonian Art, Art Gallery “Bezisten” 1990 - Kumanovo, Modern Yugoslav drawing, Art Gallery

- Skopje, Collection of the Fine-art Fund of Macedonian Academy of Science and Art (MASA), Exhibition Hall of MASA

- Novi Sad (Serbia), On the 30 Years of the University of Novi Sad, Contemporary Art Gallery – SPC Vojvodina 1991 - Skopje, Cul Park, Center of Culture and Information

- Skopje, New Permanent Exhibition of MoCA, MoCA - Skopje

- Skopje, Paintings, Sculptures, Graphics, Gallery “Anima” 1992 - Kumanovo, Contemporary Macedonian Painters and Sculptors (from the collection of MoCA), Art Gallery

- Skopje, I Winter Gallery, Art Gallery 1992/94 - Greensborough, North Carolina (USA), Exhibition of drawings, Wederspoon Gallery

- Tempi (USA), Exhibition of drawings, Art Gallery of the State University of Arizona

- Richmond – Virginia (USA), Exhibition of drawings, Art Gallery

- Maryland (USA), Exhibition of drawing, Gallery of the University of Maryland

- New Castle (Australia), Drawings Exhibition, Gallery of New Castle University 1993 - Skopje, II Winter Gallery, Art Gallery “Skopje” 1994 - Budapest (Hungary), III Nemzetközi Szobrászrajz Biennálé, Castle Museum of Nagytétény

- Skopje, Anthology of Macedonian Fine Art 1984-1994, MoCA Skopje 1995 - Skopje, Exhibition of drawings, Art Gallery “Skopje”

- Skopje, Exhibition of paintings, Sculptures and Graphics done by professors from the Academy of Fine Arts, Gallery “Anima”

- Skopje, Exhibition of paintings, Sculptures and Graphics done by professors from the Academy of Fine Arts, House of Macedonian Army

- Kicevo, Exhibition of the Colony “Kicevo 95”

- Arkansas City (USA), Exhibition of Drawings, Art Gallery

- Istanbul (Turkey), Exhibition of works done by professors fro the Academy of Fine Arts

- Skopje, Contemporary Macedonian Art, MoCA - Skopje 1996 - Skopje, V Winter Gallery, Art Gallery “Skopje”

- Budapest (Hungary), IV Nemzetközi Szobrászrajz Biennálé, Castle Museum of Nagytétény

- Kicevo, Exhibition of the colony “Kicevo 96”, Art Gallery

- Paris (France), 75 Artists of Macedonia

- Skopje, 50 Years of Faculty of Arts 1997 - Skopje, Works by professors of Faculty of Fine Arts, “Harfa” Gallery

- Skopje, VI DLUM Winter Gallery, Art Gallery “Skopje” 1998 - Skopje, VII DLUM Winter Gallery, Art Gallery “Skopje”

- Skopje, Exhibition of the International Colony “Kicevo 97”, Cultural-informative Center

- Skopje, Exhibition “The Treasury Vaults of the Art Gallery”, Art Gallery “Skopje”

1999 - Skopje, DLUM Annual Exhibition, Art Gallery “Skopje” 2000 - Skopje, VIII DLUM Winter Gallery, MoCA - Skopje 2002 - Skopje, Transformations 2 – Modalities of Macedonian Modern and Contemporary Sculpture, MoCA - Skopje

- Skopje, IX DLUM Winter Gallery, MoCA - Skopje 2003 - Skopje, Exhibition from the Collection of MoCA - Skopje, MoCA - Skopje 2004 - Skopje, 60 Years of ASNOM, National Liberation Fight in the works of Macedonian artists, MANU Art Gallery 2007 - Skopje, Super(h)EROS, Typological Narrations on Erotic Discourse in the Macedonian Fine-Arts in 20th and 21st Century, National Gallery of Macedonia 2008 - Skopje, 60 Years National Gallery of Macedonia, NGM

- Paris (France), 107 Macedonian Artists in Paris, Cité Internationale des Artes

- Skopje, 60 Years of Exodus 1948-2008, Cultural-informative Center

- Strumica, Contemporary Macedonian Art (from the fundus of the International Art Colony Strumica), Cultural Center “Anton Panov“ 2009 - Kumanovo, International Art Colony “Kumanovo '09“, Art Gallery

- Sofia (Bulgaria), Macedonian Artists in Sofia, NDK Gallery 2010 - Skopje, 30 Years of Faculty of Fine Art, MoCA - Skopje PARTICIPATION AT FINE-ART COLONIES: 1971 - Strumica, International Art Colony 1973 - Prilep, International Studio of Wood Sculpture 1983 - Arangjelovac (Serbia), “Marble and Sounds”, International Convention of Marble Sculpture 1985 - Titograd (Montenegro), Art colony of metal sculpture

- Lendava (Slovenia), International art colony Lendava 1995 - Kicevo, II International Art Colony Kicevo 1996 - Kicevo, III International Art Colony Kicevo 1998 - Kicevo, V International Art Colony Kicevo

- Prilep, International colony of wood 2009 - Pelince, International Art Colony “Kumanovo '09“ GREEN PARK MONUMENTS: 1967 - Skopje, City Park, concrete sculpture 1983 - Arangjelovac (Serbia), Marble sculpture 1985 - Lendava (Slovenia), wood sculpture 1985 - Podgorica (Montenegro), metal sculpture 1986 - Skopje, Steelworks Factory – “Tito”, wood sculpture 1989 - Belgrade, Tasmaidan park, wood sculpture 1995 - Kicevo, wood sculpture 1996 - Kicevo, wood sculpture 1998 - Kicevo, wood sculpture

- Prilep, wood sculpture 2008 - Pelince, ASNOM Memorial Center, three wooden sculptures AWARDS AND RECOGNITION: 1964 - Belgrade (Serbia), University Award for sculpture 1969 - Skopje, The Craftsmen of Nerezi – the Exhibition of DLUM

- Skopje, First Award for sculpture at the exhibition “25 Years of ASNOM” 1971 - Belgrade (Serbia), Purchaseprize “Mosha Pijade” for exhibited sculpture on the exhibition “The Revolution in the Works of Yugoslav Artists”

- Skopje, I prize for sculpture from the exhibition “Our Historical Past in the works of Macedonian artists” 1975 - Sarajevo (Bosnia and Herzegovina), Prize “Mosha Pijade” for exhibited sculpture on the exhibition “Contemporary Yugoslav Art” - AFAY 1976 - Alexandria (Egypt), III award for sculpture at the XXI International Biennial in Alexandria

- Belgrade (Serbia), II prize for sculpture at the IV exhibition “The Revolution in the Works of Yugoslav Artists”

- Tetovo, Purchase Prize at the Yugoslav competition for a monument dedicated to the fallen heroes of the Revolution

- Skopje, Diploma from the City Association of Art Pedagogues for exhibitions and other activities 1977 - Debar, III Prize at the Yugoslav competition for a monument dedocated to the fallen heroes of the Revolution (the first priza was not awarded)

- Skopje, II award for sculpture “Macedonian Girl“ for the Executive Board of Socialist Republic of Macedonia in Belgrade

- Skopje, The LIKUM Award for sculpture – DLUM 1982 - Skopje, 11th October Prize of SRM, for his individual exhibition of sculptures in Daut-Pasha Hamam

- Skopje, purchase Prize awarded by MoCA - Skopje at the exhibition “DLUM – drawing“ 1983 - Skopje, The Outstanding Fine Art Teacher Award 1987 - Skopje, I Award for sculpture at the exhibition “DLUM – Miniature Plastic Items“ 1998 - Skopje, Grand Prix at the VII Winter Gallery of DLUM

Библиографија (книги и каталози) Bibliografphy (books and catalogues) Абаџиева, С., Преобразби 2 (Модалитети на македонската модерна и современа скулптура), Музеј на современата уметност, Скопје, 2002 Абаџиева, С., Super(h)EROS (Типолошки нарации на еротскиот дискурс во македонската ликовна уметност – 20 и 21 век), Национална галерија на Македонија, Скопје, 2007 Баришиќ, Л., Вознемирен шаблон (Збирка на ликовни критики 19721986), приредувач: Марика Бочварова Плавевска, Музеј на современата уметност, Скопје, 2000 Васева Димеска, В., Васил Василев, Ликовната уметност на почвата на Македонија, XX век (прилози за истражувањето на историјата на културата на почвата на Македонија), Макропроект „Историја на културата на Македонија“, Македонска академија на науките и уметностите, Лексикографски центар, Скопје, 2009 Величковски, В., Современа македонска скулптура, Македонска книга, Скопје, 1989 Величковски, В., 50 Години ДЛУМ, Друштво на ликовните уметници на Македонија, Скопје, 1996 Даниловиќ, В., Васил Василев (15 години ликовно творештво), Уметничка галерија Скопје, 30.10-25.11.1981 (cat.exh.) Петковски, д-р Б., За македонската уметност (одбрани трудови), Наша книга, Скопје, 1989 Петковски, д-р Б., Студии за современата македонска уметност, Македонска цивилизација, Скопје, 2001 Този, Ж., Васева, В., Асоцијативна вертикала – Васил Василев (30 години творење), Уметничка галерија Скопје, мај 1999 (cat.exh.)

60 Години Национална галерија на Македонија, Национална галерија на Македонија, Скопје, декември 2008

Селектирана библиографија: 1966 П.В., Преориентација на фигуративном, Политика, Београд, 24.10.1966 Т.Ш., Слабо презентирање, Вечер, Скопје, 1.12.1966 Паскал Гилевски, Есенска изложба на ДЛУМ, Нова Македонија, Скопје, 2.12.1966 1967 Ширилов Т., Нова ориентација, Вечер, Скопје, 24.02.1967 Паскал Гилевски, Секој на своја страна, Нова Македонија, Скопје, 26.02.1967 Б., Современ скулпторски израз (млади скулптори), Трудбеник, Скопје, 26.02.1967 Симон Шемов, Нова вајарска генерација, Вечер, Скопје, 28.02.1967 Аноним, Отворена изложбата „Современа македонска скулптура“, Нова Македонија, Скопје, 13.11.1967 Симон Шемов, Несекојдневна ликовна манифестација, Вечер, Скопје, 26.11.1967 1968 Паскал Гилевски, Година на групни изложби, Нова Македонија, Скопје, 7.01.1968 1969 О. Сп., Доделени наградите „Нерешки мајстори“, Нова Македонија, Скопје, 1.11.1969 Аноним, Додељене награде „Нерешки мајстори“, Политика, Београд, 4.11.1969 О. Спировска, Жед за работа – Васил Василев за својата скулптура, Нова Македонија, Скопје, 9.12.1969 1970 Соња Абаџиева Димитрова, Прв самостоен настап на скулпторот Василев, Нова Македонија, Скопје, 5.03.1970 Аноним, Југословенска ликовна репрезентација у Ници, Експрес, Београд, 7.04.1970 Аноним, Izložba jugoslavenskih umjetnika u Nici, Vjesnik, Zagreb, 14.04.1970

Т.Ш., Изложба на скулптура, Вечер, Скопје, 16.04.1970 О.Сп., Две изложби на скулптури, Нова Македонија, Скопје, 19.04.1970 Соња Абаџиева Димитрова, Враќање кон природата, Комунист, Скопје, 24.04.1970 Васил Димовски, Примитивизмот во скулптурите на Василев, Студентски збор, Скопје, 27.04.1970 М. Арсовски, Васил Василев / вистински претставник на македонските скулптoри, Млад борец, Скопје, 27.04.1970 Аноним, Две скулпторски постапки, Нова Македонија, Скопје, 30.04.1970 О. Спировска, Инсистирам на добра скулптура, Нова Македонија, Скопје, 5.05.1970 Д. Ќурчиев, Синтеза на апстрактното и реализмот, Вечер, Скопје, 21.10.1970 1971 Аноним, Темкова и Василев излагаат во Белград, Нова Македонија, Скопје, 31.01.1971 Ч.С., Темкова и Василевски излагаат во Белград, Вечер, Скопје, 11.02.1971 Аноним, Изложба на Темкова и Василев во Белград, Нова Македонија, Скопје, 12.02.1971 Т. Ширилов, Решително против - монополизмот во уметноста, Вечер, Скопје, 5.04.1971 Д.Д., НОБ у делима ликовних уметника, Борба, Београд, 25.06.1971 Д.П., НОБ на платну и бронзи, Политика експрес, Београд, 25.06.1971 И. Бешевич, Значајно призанање ликовним уметницима Југославије, Политика, Београд, 26.06.1971 1972 В.А., Недеља младе македонске културе, Борбе, Београд, 8.02.1972 Р.Куз., Почна неделата на младата македонска култура, Нова Македонија, Скопје, 8.02.1972 В.С., Без страхопоштовања према традицији, Политика, Бар, 9.02.1972 Симон Симоновић, Не остати само у свом кругу, Политика, Београд, 12.02.1972 Аноним, „Возен ред“ на неделата, Млад борец, Скопје, 14.02.1972 Аноним, Генерација без милости – македонска млада ликовна уметност, Сусрет, Београд, 16.02.1972 Аноним, Седум скулптори – 16 творби, Вечер, Скопје, 4.03.1972 Ташко Ширилов, Во постојан подем: современи македонски уметници во СР Романија, Вечер, Скопје, 29.04.1972 Аноним, Самостојна изложба на Васил Василев, Нова Македонија, Скопје, 5.06.1972 Milovan Dragić, Danas se otvara Porečki anale, Vjesnik, Zagreb, 1.08.1972 Anonim, Poreč: razastava slikarstva in kiparstva, Delo, Ljubljana, 1.08.1972 Богдан Мусовиќ, Портретот во скулптурата – самостојна изложба на Васил Василев, Вечер, Скопје, 4.10.1972 Љ. Дамјановска, Современи македонски скулптори – во Националната библиотека, Нова Македонија, Скопје, 14.10.1972 Аноним, Изложба на современа скулптура – во Националната библиотека, Нова Македонија, Скопје, 15.10.1972 Љ. Дамјановска, Одбегнување на едноличноста, Млад борец, Скопје, 25.10.1972 Аноним, Тематска изложба на Василев, Вечер, Скопје, 31.10.1972 Аноним, Посета на Музејот на современата уметност - претседателот Тито, Нова Македонија, Скопје, 9.11.1972 Ladislav Barišić, Knižnice, televizija i likovna jesen, Telegram, Zagreb, 17.11.1972 Ташко Ширилов, Подем на македонската култура во странство, Вечер, Скопје, 28.11.1972 Богдан Мусовиќ, Тенденции 1972, Починка, Скопје, 1972 1973 Соња Абаџиева Димитрова, Надмоќта на младите – есенска изложба на ДЛУМ, Нова Македонија, Скопје, 3.01.1973 П. Гилевски, Бои и облици, Вечер, Скопје, 4.05.1973 Аноним, Избрани учесници, Народен глас, Прилеп, 11.05.1973 Аноним, Почна прилепско уметничко лето, Нова Македонија, Скопје, 23.07.1973 Аноним, Вајари дошли у Прилепу, Борба, Београд, 23.07.1973 Аноним, Мермер-Прилеп, Политика експрес, Београд, 23.07.1973 Г., Скулптуре траже нове лутке, Борба, Београд, 9.08.1973 А. Тасевски, Васил Василев: Марковите кули – предмет на мојата инспирација, Народен глас, Прилеп, 10.08.1973

Т. Локвенец, Васил Василев: Две монументални скулптури, Нова Македонија, Скопје, 11.08.1973 Аноним, Скулптурата и тутунот, Вечер, Скопје, 17.08.1973 Б.Г., Вајарски симпозијум у Прилепу, Борба, Београд, 18.08.1973 Anonim, Kiparski simpozij u Prilepu, Vjesnik, Zagreb, 26.08.1973 Т. Ширилов, Ликовни творби меѓу работните луѓе – Струмичка ликовна колонија, Вечер, Скопје, 7.09.1973 Stane, I jugoslovenački bienale male plastike, Naši razgledi, Ljubljana, 9.11.1973 1974 Ч.С., Револуционерното минато на македонската уметност, Вечер, Скопје, 31.07.1974 В. Георгиевски, Три генерације, Политика, Београд, 4.08.1974 Владимир Величковски, Повторна средба (изложба по повод АСНОМ), Нова Македонија, Скопје, 18.08.1974 Аноним, Василев во Париз, Коџоман во Лондон, Вечер, Скопје, 18.09.1974 Паскал Гилевски, Македонски ликовни варијанти, Вечер, Скопје, 14.12.1974 1975 Аноним, Традиционална изложба „Збратимени уметници“, Вечер, Скопје, 9.01.1975 Т.Ш., Десет изложби во Даут пашиниот амам, Вечер, Скопје, 20.01.1975 Аноним, НОБ во делата на македонските ликовни уметници, Нова Македонија, Скопје, 14.05.1975 Аноним, НОБ во делата на македонските ликовни уметници, Вечер, Скопје, 14.05.1975 Паскал Гилевски, Возвишената тема на НОБ, Вечер, Скопје, 31.05.1975 Ladislav Barisić, Imate Skopje, Oko, Zagreb, 12.06.1975 Т. Ширилов, НОВ во делата на писателите и ликовните уметници, Вечер, Скопје, 29.10.1975 М.С., Преокупација – имагинативниот свет, Нова Македонија, Скопје, 14.11.1975 Аноним, Од Македонија дваесет и двајца уметници, Нова Македонија, Скопје, 14.11.1975 М.М., Смотра на едногодишните ликовни остварувања, Нова Македонија, Скопје, 27.11.1975 Аноним, Награде ликовним уметницима у Сарајеву, Политика, Београд, 28.11.1975 Аноним, Umjetnici Jugoslavije u Skenderiju, Odjek, Sarajevo, 1.12.1975 S. Kljuić, Trenutak našeg likovnog stvaralaštva, Vjesnik, Zagreb, 1.12.1975 М.М., Сутра почињу дани скопске културе, Политика, Београд, 1.12.1975 Т.Ш., Изложба на млади уметници од СРМ, Вечер, Скопје, 3.12.1975 Т.Ш., ДЛУМ-цртежи 75, Вечер, Скопје, 5.12.1975 Р. Жутић, Највећи ликовни догађај, Победа, Титоград, 6.12.1975 Владимир Величковски, Освежувачко присуство на младите, Нова Македонија, Скопје, 7.12.1975 М.М., Изложба на млади македонски уметници, Нова Македонија, Скопје, 13.12.1975 М.М., Наградите – оправдување на творечкиот ангажман, Нова Македонија, Скопје, 14.12.1975 Аноним, Македонски уметници во Белград, Вечер, Скопје, 22.12.1975 Л.Д., Македонската култура и уметност на југословенски план, Студентски збор, Скопје, 29.12.1975 Аноним, Традиција у духу нове фигурације, Борба, Београд, 30.12.1975 1976 Ladislav Barisić, Imate Skopje, Oko, Zagreb, 29.01.1976 Аноним, Наши уметници награђени на бијеналу у Александрији, Политика, Београд, 13.02.1976 Аноним, Југословенската уметност во НОВ, Вечер, Скопје, 3.03.1976 М.Ж., Изложба „НОБ у делима ликовних уметника Југославије“, Политика, Београд, 25.06.1976 Р.У., Отворена изложба „НОБ у делима ликовних уметника Југославије“, Борба, Београд, 25.06.1976 Р. Кузмановски, Врвни признанија на македонските уметници, Нова Македонија, Скопје, 25.06.1976 М.Ч., Оружја смрти, Политика експрес, Београд, 25.06.1976 Коста Василевић, Коњаници апокалипсе, Политика експрес, Београд, 16.07.1976 Smail Sikirić, NOB u djelima likovnih umjetnika, Glas, Banja Luka, 8.12.1976

Ефтим Клетников, „На почетокот беше цртеж“, Млад борец, 15.12.1976 Паскал Гилевски, Подем на македонскиот цртеж, Вечер, 25.12.1976 В. Величковски, Нешто треба да се менува, Нова Македонија, 26.12.1976 В. Величковски, Цртежи и нешто повеќе, Нова Македонија, 28.12.1976

Скопје, Скопје, Скопје, Скопје,

1977 Аноним, Изложба на слики од Битолската галерија, Вечер, Скопје, 12.01.1977 Аноним (Танјуг), Упознавање достигнућа, Борба, Београд, 12.01.1977 Аноним, Награди за уметниците Поповски и Василев, Нова Македонија, Скопје, 4.02.1977 Аноним, Силен документ за страданието, Нова Македонија, Скопје, 26.03.1977 Аноним, Современа југословенска уметност во Атина, Вечер, Скопје, 4.05.1977 Аноним, Изложба на современата југословенска уметност, Нова Македонија, Скопје, 8.05.1977 Димитар Башевски, Импресивна презентација на југословенската уметност, Нова Македонија, Скопје, 11.05.1977 Соња Абаџиева Димитрова, Инспирација од слободата на мислата, творец на човекот, Комунист, Скопје, 30.05.1977 Т. Ширилов, Втора варијанта на изложбената колекција на МСУ, Вечер, Скопје, 15.06.1977 Т.Ш., Млада генерација III, Вечер, Скопје, 17.09.1977 Аноним, Изложба на цртежи, Вечер, Скопје, 22.09.1977 Аноним, Изложба на наградени слики и скулптури со тема „Македонски пејзаж“ и „Македонка“, Нова Македонија, Скопје, 4.10.1977 Владимир Величковски, Две изложби, Нова Македонија, Скопје, 7.10.1977 Е. Клетников, Без принцип на селекција, Млад борец, Скопје, 16.11.1977 Владимир Величковски, Најцелосно презентирање, Нова Македонија, Скопје, 20.11.1977 Ефтим Клетников, Да се надвладее немоќта, Млад борец, Скопје, 28.12.1977 1978 С. Ѓуровска, Континуиран растеж и подем, Нова Македонија, Скопје, 3.11.1978 1979 С. Ѓуровска, Да се врати сјајот на Уметничката галерија, Нова Македонија, Скопје, 27.01.1979 С. Ѓуровска, Невин почетник пред дрвото, Нова Македонија, Скопје, 25.02.1979 В.Ќ., Реновирање на галеријата – изложби во ликовниот салон, Нова Македонија, Скопје, 4.03.1979 Anonim, Umetnost treh generacij, Delo, Ljubljana, 4.05.1979 A. Bantović, Savremeno makedonsko likovno stvaralaštvo, Slobodna Dalmacija, Split, 27.06.1979 Аноним, 15 Македонски ликовни уметници, Вечер, Скопје, 4.07.1979 Соња А. Димитрова, Меѓурепубличко проникнување, Комунист, Скопје, 6.07.1979 M.K., Savremena makedonska umjetnost, Sarajevske novine, Sarajevo, 16.08.1979 Аноним, Изложба: 15 Современи македонски ликовни уметници, Нова Македонија, Скопје, 18.08.1979 N. Agić, Otvoren stvaralački dijalog, Oslobođenje, Sarajevo, 28.08.1979 N. Agić, Savremeni makedonski umjetnici, Oslobođenje, Sarajevo, 10.09.1979 Аноним, Изложба: Современа македонска уметност, Нова Македонија, Скопје, 12.09.1979 Аноним, Современата македонска уметност во Сараево, Вечер, Скопје, 12.09.1979 Anonim, Slike i skulpture makedonskih umjetnika, Sarajevske novine, Sarajevo, 12.09.1979 Аноним, Савремена македонска уметност, Дневник, Нови Сад, 12.09.1979 Аноним, Савремена македонска уметност, Јединство, Приштина, 12.09.1979 Dževad Hozo, Jedinstvo ličnosti i svjeta, Oslobođenje, Sarajevo, 15.09.1979

Planinka Mikulić, Tri generacije, Odjek, Sarajevo, 15.09.1979 M. Gjurić, Prve laste nove sezone, Politika, Beograd, 19.09.1979 С. Ѓуровска, Петнаесет современи македонски ликовни уметници, Нова Македонија, Скопје, 9.10.1979 Janez Nesesnel, Spopadanja in spoznavanja, Delo, Ljubljana, 9.10.1979 Паскал Гилевски, Ситна пластика, Вечер, Скопје, 12.10.1979 Владимир Величковски, Во мирните води на проверените вредности, Нова Македонија, Скопје, 14.10.1979 Franz Zacar, Posluh za sodobvo, Dnevnik, Ljubljana, 16.10.1979 Aleksander Bassin, Petnajest makedonskih umetnikov, Naši razgledi, Ljubljana, 26.10.1979 Соња Абаџиева Димитрова, Скулптура во мало, Комунист, Скопје, 2.11.1979 Владимир Величковски, Не изостанаа интересни остварувања, Нова Македонија, Скопје, 4.11.1979 С.Ѓ., Скопски културен мозаик, Нова Македонија, Скопје, 14.11.1979 Ц.З., Мозаик на скопскиот културен живот, Вечер, Скопје, 15.11.1979 Петар Буза, Савремени токови македонске уметности, Јединство, Приштина, 23.11.1979 Аноним, Тринаест аутора из Македоније, Политика експрес, Београд, 10.12.1979 1980 Аноним, Изложба на 15 македонски ликовни уметници, Нова Македонија, Скопје, 5.01.1980 Аноним, Изложба македонских умјетника, Oslobođenje, Sarajevo, 5.01.1980 Аноним, Изложба македонских уметника, Јединство, Приштина, 5.01.1980 Владимир Величковски, Во отсуство на посериозен приод, Нова Македонија, Скопје, 6.01.1980 Д.Д., Македонската ликовна уметност во Приштина, Вечер, Скопје, 7.01.1980 С. Хадер Џонај, Македонски ликовни уметници у Приштини, Борба, Београд, 7.01.1980 Аноним, Македонски ликовни уметници у Приштини, Политика, Београд, 7.01.1980 Аноним, Изложба македонских сликара, Побједа, Титоград, 7.01.1980 Аноним, Изложба македонских уметника, Дневник, Нови Сад, 7.01.1980 Anonim, Sodobna makedonska umetnost, Delo, Ljubljana, 15.01.1980 Аноним, Петнаесет македонски ликовни уметници, Нова Македонија, Скопје, 18.01.1980 Д.Г., Три генерације, Политика експрес, Београд, 18.01.1980 Р. Куз., Отворена изложбата „15 Македонски ликовни уметници“, Нова Македонија, Скопје, 20.01.1980 Аноним, Три генерације, ТВ Новости, Београд, 1.02.1980 М.М., Осумдесет подарени дела, Нова Македонија, Скопје, 15.02.1980 М.М., Македонска ликовна школа, Нова Македонија, Скопје, 17.02.1980 Паскал Гилевски, Петнаесетмина, Вечер, Скопје, 21.02.1980 Петре Бакевски, Каталог, Вечер, Скопје, 1.03.1980 Аноним, Извесна стилска и вредносна хетерогеност, Нова Македонија, Скопје, 2.03.1980 Vladimir Veličkovski, Tradicionalno u novom, Vjesnik, Zagreb, 29.04.1980 Ц. Зојчевска, Југославија во чест на Свети Кирил, Вечер, Скопје, 21.05.1980 Драган Вукобратовић, Мајски аплаузи Југословенима, Борба, Београд, 7.06.1980 Аноним, Ситна пластика од 14 скулптури, Вечер, Скопје, 9.10.1980 Аноним, Изложба на ситна пластика, Нова Македонија, Скопје, 10.10.1980 Паскал Гилевски, Ситна пластика, Вечер, Скопје, 23.10.1980 Владимир Величковски, Несогледливи дострели, Нова Македонија, Скопје, 26.10.1980 О. Арбуљевска, Старе и нове идеје, Борба, Београд, 5.11.1980 Паскал Гилевски, Нови појави и вредности, Вечер, Скопје, 28.11.1980 Соња Абаџиева Димитрова, Годишниот биланс на ДЛУМ, Комунист, Скопје, 12.12.1980 Паскал Гилевски, Цртачки аспекти, Вечер, Скопје, 26.12.1980 Богдан Мусовиќ, Нова димензија на ликовната уметност, Нова Македонија, Скопје, 28.12.1980 1981

Соња Абаџиева Димитрова, Подемот и актуелноста на цртежот, Комунист, Скопје, 9.01.1981 С.Ѓ., Изложба на членови на ДЛУМ, Нова Македонија, Скопје, 5.02.1981 Паскал Гилевски, Високи дострели, Вечер, Скопје, 20.02.1981 Паскал Гилевски, Современа македонска графика и цртеж, Просветена жена, Скопје, 3.1981 Р.Р.Т., Изложбен простор за Јованка, Вечер, Скопје, 8.04.1981 Т. Ширилов, Скулптури за секаков амбиент, Вечер, Скопје, 5.05.1981 К.И., Во подновени простории, Нова Македонија, Скопје, 12.05.1981 С.Ѓ., Изложба „Македонската ликовна уметност“, Нова Македонија, Скопје, 28.05.1981 Богдан Видое Мусовиќ, Инспирација што трае, Нова Македонија, Скопје, 31.05.1981 Владимир Величковски, Зрело и препознатливо дело, Нова Македонија, Скопје, 15.06.1981 Паскал Гилевски, Уметност и Револуција, Просветена жена, Скопје, 6.1981 Владимир Величковски, Богата скала на експресии, Нова Македонија, Скопје, 19.07.1981 Ристо Кузмановски, Земја со разбарска традиција, Нова Македонија, Скопје, 2.08.1981 Аноним, Неуобичајена живост, Борба, Београд, 2.09.1981 Т. Ширилов, Богата ликовна есен, Вечер, Скопје, 9.09.1981 Звонко Павличић, Богата ликовна јесен, Јединство, Приштина, 18.09.1981 С.А., Изложба на дела на повеќе наши уметници, Нова Македонија, Скопје, 27.09.1981 В.М., Доделени наградите „11 Октомври“, Нова Македонија, Скопје, 11.10.1981 С.Ѓ., Изложба на Васил Василев, Нова Македонија, Скопје, 29.10.1981 Т.К., Изложба на Васил Василев, Вечер, Скопје, 29.10.1981 Аноним, Василев: Скулптурата е дел од мене, Екран, Скопје, 31.10.1981 Владимир Величковски, Еден можен избор, Нова Македонија, Скопје, 1.11.1981 Аноним, Ретроспектива Васила Василева, Нин, Београд, 1.11.1981 С. Ѓуровска, Работа без пауза, Нова Македонија, Скопје, 1.11.1981 Anonim, Izložba V. Vasileva, Večernji list, Zagreb, 2.11.1981 Паскал Гилевски, Екстази во дрво, Вечер, Скопје, 10.11.1981 Валентина Велевска, Длабок креативен потенцијал, Млад борец, Скопје, 18.11.1981 Ладисав Баришиќ, Интимни творечки дилеми, Екран, Скопје, 20.11.1981 Богдан Видое Мусовиќ, Зближување на резултатите, Млад борец, Скопје, 25.11.1981 Т.Ш., Доделени наградите на ДЛУМ – 81, Вечер, Скопје, 28 30.11.1981 Anonim, Izlaže 120 umjetnika, Večernji list, Zagreb, 2.12.1981 С.Ѓ., Доделени традиционалните награди, Нова Македонија, Скопје, 3.12.1981 Соња Абаџиева Димитрова, Ревитализација на фигурацијата, Комунист, Скопје, 4.12.1981 Владимир Величковски, Без селекција, Нова Македонија, Скопје, 9.12.1981 Златко Теодосиевски, На еднакво рамниште, Нова Македонија, Скопје, 13.12.1981 1982 Соња А. Димитрова, Различни остварувања, Комунист, Скопје, 15.01.1982 Д. Марковска, Необични „критичари“, Вечер, Скопје, 22.01.1982 Д.М., Критичарите избраа, Вечер, Скопје, 25.01.1982 Владимир Величковски, За новата фигурација, Нова Македонија, Скопје, 10.02.1982 Богдан Видоје Мусовић, Између старог и новог, Овдје, Титоград, 1.1982 Владимир Величковски, Успех на македонската скулптура, Просветена жена, Скопје, 1.1982 Паскал Гилевски, Надреалистички визии, Вечер, Скопје, 17.02.1982 Соња Абаџиева Димитрова, Минатогодишните ликовни врвови, Комунист, Скопје, 19.02.1982 В.Г., Прва аукција на уметнички дела, Вечер, Скопје, 2.03.1982 Т. Ширилов, Аукција, Вечер, Скопје, 5.03.1982 Паскал Гилевски, Фантазии на дрво, Вечер, Скопје, 12.04.1982 М.П., Скулптура во дрво, Нова Македонија, Скопје, 23.04.1982 Владимир Величковски, Афирмација на скулптурата во дрво, Нова Македонија, Скопје, 5.05.1982

Аноним, Лек, Вечер, Скопје, 9.05.1982 В.В., Објект за 20 уметнички ателјеа, Нова Македонија, Скопје, 5.06.1982 С.Ѓ., Вајарска колонија во РО „Металски завод Тито“, Нова Македонија, Скопје, 10.06.1982 Аноним, Васил Василев – Афинитет кон едноставните форми, Нова Македонија, Скопје, 11.10.1982 Т. Ширилов, Пецо Видимче, Васил Василев ин: Лауреати на наградата „11 Октомври“ – 1982, Вечер, Скопје, 11.10.1982 М.К., Додељене награде „11 Октомври“, Политика, Београд, 11.10.1982 В.М. Добитници на наградата „11 Октомври“, Нова Македонија, Скопје, 11.10.1982 Аноним, Лауреати на наградата „11 Октомври“, Вечер, Скопје, 11.10.1982 Anonim, Dodijelјene nagrade „11 Oktomvri“, Vjesnik, Zagreb, 12.10.1982 Anonim, Praznovanje dneva ustaje makedonskoga ljudstva, Delo, Ljubljana, 12.10.1982 Аноним, Познати добитници награде „11 Октомври“, Oslobođenje, Sarajevo, 12.10.1982 Аноним, Признанија што обврзуваат, Трудбеник, Скопје, 15.10.1982 Аноним, Уручене награде „11 Октомври“, Политика, Београд, 16.10.1982 С.П., Уручене награде „11 Октомври“, Борба, Београд, 16.10.1982 Elena Cvetkova, Zagreb Skoplje, Skoplje Zagrebu, Večernji list, Zagreb, 16.10.1982 Аноним, Врачени наградите „11 Октомври“, Вечер, Скопје, 16 17.10.1982 В.М., Врачени наградите „11 Октомври“, Нова Македонија, Скопје, 18.10.1982 Аноним, Неделна културна разгледница, Студентски збор, Скопје, 18.10.1982 Владимир Величковски, Врска меѓу уметноста и работниот човек, Нова Македонија, Скопје, 24.10.1982 Владимир Величковски, Што всушност се менува, Нова Македонија, Скопје, 1.12.1982 Аноним, Отворена изложбата „ДЛУМ – цртеж 82“, Нова Македонија, Скопје, 9.12.1982 Т.Ш., Лауреати на „ДЛУМ – цртеж-82“, Вечер, Скопје, 10.12.1982 Аноним, Награђени сликари, Политика, Београд, 15.12.1982 Anonim, Ovog puta – crteži, Vjesnik, Zagreb, 23.12.1982 1983 Соња Абаџиева Димитрова, Разновидно и интересно, Комунист, Скопје, 21.01.1983 З. Јањевић, Колонаде клеше 11 вајара, Вечерње новости, Београд, 2.04.1983 С.Ѓ., Учествуваат четворица македонски уметници, Нова Македонија, Скопје, 13.05.1983 Anonim, Mural u čast osnivača nesvrstanosti, Vjesnik, Zagreb, 24.05.1983 Павле Анагности, Говор скулптуре, Борба, Београд, 18.07.1083 Д. Тодоровић, Скулптуре за десет градова, Светлост, Крагујевац, 8.09.1983 Слободан Недељковић, Са благим укусом горчине, Борба, Београд, 21.09.1983 Д. Тодоровић, Незаборавно музичко вече, Светлост, Крагујевац, 22.09.1983 Владимир Величковски, Условност и проткајување, Нова Македонија, Скопје, 15.10.1983 Паскал Гилевски, Големината на ситната пластика, Вечер, Скопје, 28.10.1983 1984 Аноним, Стоп... стоп..., Нова Македонија, Скопје, 12.01.1984 Аноним, Сликарството сепак доминира, Студентски збор, Скопје, 25.05.1984 Валентина Велевска, Евидентен развој, Млад борец, Скопје, 25.09.1984 Владимир Величковски, Техничка перфекција, Нова Македонија, Скопје, 20.10.1984 Р. Равановска Тулбевска, Повеќе од продажна галерија, Вечер, Скопје, 1.11.1984 Паскал Гилевски, Ситна пластика, Вечер, Скопје, 4.11.1984 З.П., Изложба на ситна пластика, Нова Македонија, Скопје, 6.11.1984 Владимир Величковски, Фигуративни тенденции, Нова Македонија, Скопје, 10.11.1984 З.П., Ноемвриски салон, Нова Македонија, Скопје, 21.11.1984 Р.Р.Т., Ноемвриски салон „Студио Б“, Вечер, Скопје, 21.11.1984

Т.Ш., Скулптурална еротика, Вечер, Скопје, 4.12.1984 Т. Ширилов, Еротските скулптури на Васил Василев, Вечер, Скопје, 6.12.1984 З.П., Скулптурална еротика, Нова Македонија, Скопје, 6.12.1984 З.П., Отворена изложбата „Скулптурална еротика“, Нова Македонија, Скопје, 7.12.1984 Владимир Величковски, Нецелосна презентација, Нова Македонија, Скопје, 7.12.1984 Владимир Величковски, Скулптурална еротика, Нова Македонија, Скопје, 15.12.1984 Паскал Гилевски, Лирска еротика, Вечер, Скопје, 19.12.1984 Т.Ш., Македонска изложба во Штутгарт, Вечер, Скопје, 21.12.1984 1985 Аноним, Материјал, Вечер, Скопје, 3.01.1985 З.П., Изложба на ДЛУМ во Штутгарт, Нова Македонија, Скопје, 10.01.1985 Т. Ширилов, Македонската уметност во Штутгарт, Вечер, Скопје, 10.01.1985 Ладисав Баришиќ, Потентна изложба, Екран, Скопје, 11.01.1985 Владимир Величковски, На изворот, Нова Македонија, Скопје, 12.01.1985 Vladimir Veličkovski, Skulpturalna erotica, Oko, Zagreb, 17.01.1985 Љубен Пауновски, Нови формулации – стари вредности, Студентски збор, Скопје, 22.02.1985 Anonim, Razstava Vasila Vasileva, Naši razgledi, Ljubljana, 22.02.1985 Владимир Величковски, Тенденциите во современата скулптура, Нова Македонија, Скопје, 9.03.1985 Brigita Bavčar, Lendavska kulturna ponudba s poudarkom na likovni #__, Vestnik, Murska Sobota, 27.06.1985 С.П., Нови дела, Вечер, Скопје, 13.08.1985 B.B., Letos kiparska kolonija, Vestnik, Murska Sobota, 15.08.1985 Miroslav Slana, Štirje kiparji z enim hotenjem, Večer, Maribor, 3.09.1985 Stepan Prsa, Umetnine iz hrastovih debel, Delo, Ljubljana, 5.09.1985 Б.Ј., Продажна изложба во Галерија „Амадеус“, Нова Македонија, Скопје, 6.09.1985 В.С., Нова продажна галерија, Вечер, Скопје, 9.09.1985 Аноним, Творештво во посебен амбиент, Вечер, Скопје, 19.09.1985 Р. Равановска-Тулбевска, Творештво во посебен амбиент, Вечер, Скопје, 19.09.1985 В.С., Изложба на ситна пластика, Вечер, Скопје, 7.11.1985 Паскал Гилевски, Ситна пластика, Вечер, Скопје, 14.11.1985 Владимир Величковски, Неподготвеност за творечки експеримент, Нова Македонија, Скопје, 16.11.1985 Љубен Пауновски, Без заслужената репрезентативност, Студентски збор, Скопје, 26.11.1985 В. Величковски, Барометар на времето, Нова Македонија, Скопје, 6.12.1985 Anonim, Težnje sodobnega makedonskega kiparstva, Naši razgledi, Ljubljana, 13.12.1985 Владимир Величковски, Отцепување на класичниот цртеж, Нова Македонија, Скопје, 21.12.1985 1986 Аноним, Ликовна уметност во осумдесеттите, Екран, Скопје, 18.04.1986 Љубен Пауновски, Пластична метаморфоза, Млад борец, Скопје, 25.05.1986 Златко Теодосиевски, Творештво на револуцијата, Нова Македонија, Скопје, 9.08.1986 Томе Момировски, Присутност Илиндена, Oslobođenje, Sarajevo, 10.09.1986 Паскал Гилевски, Промашен еротизам, Вечер, Скопје, 24.09.1986 Златко Теодосиевски, Срамежлива еротика, Нова Македонија, Скопје, 4.10.1986 1987 Ѓуровска С., Биенале на младите 87 – за прв пат, Нова Македонија, Скопје, 2.09.1987 Е.К., Откриена биста на Ацо Шопов, Нова Македонија, Скопје, 13.11.1987 Величковски Владимир, Нови идеи, Нова Македонија, Скопје, 14.11.1987 С.В., Наградата на ДЛУМ за Васил Василев, Вечер, Скопје, 18.11.1987 М.Ч.-Д.Р., Скулптуре за успомену, Вечерње новости, Београд, 6.12.1987 Veličkovski Vladimir, Inventivna rješenja, Oko, Zagreb, 17.12.1987 1988

Ѓ.С., Изложба на дела со мал формат, Нова Македонија, Скопје, 2.03.1988 Величковски Владимир, Обемна ретроспектива, Нова Македонија, Скопје, 26.11.1988 1989 Крстић М., Изложба поклоњених дела, Политика, Београд, 12.02.1989 Е.К., Мозаик и скулптура за Белград, Нова Македонија, Скопје, 22.08.1989 Р.Г., Мозаик и скулптура подарок за Белград, Вечер, Скопје, 22.08.1989 З.Д., Мозаик, поклон Македоније, и склуптура, поклон Скопља, Политика, Београд, 22.08.1989 Аноним, Подароци за Белград од СРМ, Вечер, Скопје, 24.08.1989 Кузмановски Р., Југословенските општини го даруваа Белград, Нова Македонија, Скопје, 27.08.1989 1990 А.С., Отворена изложба од македонски автори, Нова Македонија, Скопје, 7.11.1990 Теодосиевски Златко, Почеток на нов пристап, Нова Македонија, Скопје, 24.11.1990 1991 Л.М., „Кул парк“, Скопски Монмартр, Република, Скопје, 20.09.1991 В.Р., Културен парк во центарот на Скопје, Нова Македонија, Скопје, 24.09.1991 Г.К., Отворен кул-паркот, Нова Македонија, Скопје, 27.09.1991 Величковски Владимир, Духовно братство, Нова Македонија – „ЛИК“, Скопје, 2.10.1991 Величковски Владимир, Скулптурата на отворен простор, Нова Македонија, Скопје, 30.10.1991 1992 Ѓ.С., Зимски салон под покровителство на ЛИК, Нова Македонија, Скопје, 29.01.1992 Ѓ.С., Изложба на наставници од ФЛУ, Нова Македонија, Скопје, 3.08.1992 С.Вс., Изложба на 14 професори од ФЛУ, Нова Македонија, Скопје, 14.08.1992 1993 1994 А.С., Дела од Георгиевски и Василев, Вечер, Скопје, 29.12.1994 1995 Ѓ.С., Изложба на 18 професори на Факултетот на ликовни уметности, Нова Македонија, Скопје, 3.02.1995 М.П., Графичка изложба на ДЛУМ, Вечер, Скопје, 30.05.1995 1996 Ѓ.С., Изложба на Кичевска ликовна колонија, Нова Македонија, Скопје, 11.10.1996 Мазова Л., „Баханалии“ во Данска, Германија, Шведска, Нова Македонија, Скопје, 18.10.1996 1997 Б.Г., Изложба на книга „10 по 10“, Вечер, Скопје, 17.12.1997 1998 Ѓ.С., ДЛУМ во своето огледало, Нова Македонија, Скопје, 25.02.1998 Аноним, Отворен Седмиот зимски салон, Нова Македонија, Скопје, 26.02.1998 Ѓ.С., Реална слика на ликовното творештво, Нова Македонија, Скопје, 26.02.1998 Николова Вероника, Сè е исто како порано, Форум, Скопје, 13.03.1998 Костова Марина, Мирувањето ја умртвува уметноста, Вечер, Скопје, 14 15.03.1998 В.М., Четири интернационални уметнички колонии, Дневник, Скопје, 18.07.1998 1999 Мазова Лилјана, Актери: честитки за љубовта, Нова Македонија, Скопје, 5.02.1999 Ѓ.С., Без кочници и ограничувања, Нова Македонија, Скопје, 16.02.1999

Сабит, Л., Државата добива Национална галерија, Вечер, Скопје, 27.04.1999 С.Л., Изложба на скулптури од Васил Василев, Вечер, Скопје, 15.05.1999 Ѓ.С., Скулптури и цртежи на Васил Василев, Нова Македонија, Скопје, 18.05.1999 Васева-Димевска Викторија, Контрапункт на трагиката на отуѓувањето, Дневник, Скопје, 20.05.1999 Петревска Мимоза, Некое поинакво видување на формата, Македонија денес, Скопје, 22.06.1999 Ф.Ј., Дијалог со сопствената интима, Македонија денес, Скопје, 24.11.1999 Аноним, Сликарство – мал формат, Дневник, Скопје, 29.11.1999 2000 Г.Б., Највисокиот самит на членовите на ДЛУМ, Утрински весник, Скопје, 23.02.2000 Г.Б., Сè во границите на уметноста, Утрински весник, Скопје, 24.02.2000 Блажевска Гордана, Отворање на најквалитетната ликовна манифестација, Утрински весник, Скопје, 25.02.2000 Величковски Владимир, Историско и уметничко значење, Дневник, Скопје, 30.05.2000 2001 Љ.Д., Подготвителен курс за цртање, Нова Македонија, Скопје, 10.01.2001 Серафимовски Томе, Вечното освојување на Скопје, Утрински весник, Скопје, 21.02.2001 Аноним, Изложба од ликовната колонија „Нижо поле“, Дневник, Скопје, 15.10.2001 В.И., Скулптури и цртежи од Васил Василев, Дневник, Скопје, 14.12.2001 А.М., Скулптури од Васил Василев, Нова Македонија, Скопје, 17.12.2001 2002 Аноним, Почнува 9. Зимски ликовен салон, Нова Македонија, Скопје, 1.03.2002 Теодосиевски Златко, Бесрамни игри, Зум, Скопје, 8.03.2002 Илиевска Н., Треба да бидеме горди на нашата уметност, Нова Македонија, Скопје, 22.04.2002 Богоева Катерина, Го промовирав проблемот на зглоб на скулптурата, Утрински весник, Скопје, 21.05.2002 М.Г., ДЛУМ се сели во нови простории, Вечер, Скопје, 21.05.2002 Аноним, Оливер Мусовиќ на Биеналето на современа уметност – манифеста, Вест, Скопје, 21.05.2002 В.И., Слики „Македонија во мислите“, Дневник, Скопје, 25.05.2002 О.П., Германска модна фотографија во МСУ, Вест, Скопје, 31.07.2002 Р.Т., На ликовната колонија учествуваат уметници од десетина земји, Дневник, Скопје, 5.08.2002 А.М., Саем на светските ликовни дострели и тенденции, Нова Македонија, Скопје, 6.08.2002 В.И., „Преобразби“ на македонските скулптори во минатиот век, Дневник, Скопје, 17.09.2002 Богоева Катерина, Преобразби 2, Утрински весник, Скопје, 17.09.2002 Аноним, Сите македонски скулптори на едно место, Вест, Скопје, 17.09.2002 М.Г., Преобразби 2 – модалитети на македонската модерна и современа скулптура, Вечер, Скопје, 17.09.2002 Н.И., Преобразби 2 – модалитети на македонската и современа скулптура, Нова Македонија, Скопје, 18.09.2002 2003 Величковски Владимир, Изложба без големи теми, идеи и себепотврдувања, Дневник, Скопје, 29.03.2003 К.С., Скулптури за Зоолошката градина, Нова Македонија, Скопје, 20.05.2003 С.Г., Скулптури за будните сонувачи „Месечари“, Утрински весник, Скопје, 14.10.2003 Јаневска Анета, Човекот е основна тема во моите дела, Македонија денес, Скопје, 29 30.11.2003 Богоева Катерина, Љубомир Белогаски беше мојот прв учител, Утрински весник, Скопје, 22.12.2003 2004

Аноним, „Лузнар“ е типичен лик од секојдневието, Нова Македонија, Скопје, 13.05.2004 Новаковиќ Наталија, Матица на семејството, Вест, Скопје, 21.05.2004 И.Д., Утре во МКЦ почнува детската керамичка колонија „Земја“, Нова Македонија, Скопје, 21.05.2004 И.Д., „Земја 2“ – детска керамичка ликовна колонија, Македонија денес, Скопје, 22-23.05.2004 Јанчевска Анета, Секое уметничко дело е како отворена книга, Македонија денес, Скопје, 29 30.05.2004 Аноним, Германска архитектура во Музејот на Скопје, Вест, Скопје, 10.12.2004

Тасев Ивана, Ако на уметноста ѝ се одзеде љубовта, таа веќе не постои!, Теа модерна, Скопје, 11.2007

2005 Аноним, Изложба на ликовни педагози, Нова Македонија, Скопје, 24.02.2005 Е.О.С., Доделени наградите за сликарство, вајарство и графика, Нова Македонија, Скопје, 26 27.02.2005 Дамчевска Весна, Овде го допирам матријалот за работа, Време, Скопје, 8.03.2005 Колевска Гордана, Монументалните скулптури ми се посебен предизвик, Теа, Скопје, 27.04.2005

2009 Пауновски Љубен, Експресионизам од „Проколнати сликари“, Утрински весник, Скопје, 3 4.01.2009 Богоева Катерина, Македонскиот енформел на изложби во МСУ, Утрински весник, Скопје, 11 12.04.2009 Б.Н., Изложено уметничко богатство од 60-тите години, Вест, Скопје, 11 12.04.2009

2008 Смилевска Надица, Интензивен ликовен живот со жанровска разновидност, Дневник, Скопје, 4.01.2008 Богоева Катерина, Нови скулптури за улица „Македонија“, кејот и за Градски парк, Утрински весник, Скопје, 11.06.2008 В.И., Скопје ќе го облагородуваат 28 вајари, Дневник, Скопје, 11.06.2008 Ивановска Весна, Триесетина скулптури за голема изложба на отворено, Дневник, Скопје, 9.09.2008

2006 2007 Г.М.Б., Заеднички темел на сите ликовни изрази е цртежот, Утрински весник, Скопје, 16.04.2007 Митевска Лабина, Уметност сама за себе, уметност сама по себе, Утрински весник, Скопје, 2.11.2007 Аноним, Македонската еротска уметност во „Мала станица“, Дневник, Скопје, 15.11.2007 К.Т., Еросот во делата на триесетина македонски уметници, Утрински весник, Скопје, 15.11.2007 Величковски Владимир, Бестрасна еротика, Утрински весник, Скопје, 28.11.2007

НУ Национална галерија на Македонија им изразува благодарност на следните институции: НУ Музеј на современата уметност – Скопје; НУ Музеј на Македонија, Историски музеј; НУ Центар за култура „Антон Панов“, Струмица; НУ Завод за заштита на спомениците на културата и Музеј – Куманово; НУ Завод за заштита на спомениците на културата и Музеј – Штип; Интернационална ликовна колонија Кичево; Ликовна колонија Велес и А.Д. Макпетрол – Скопје (Хотел „Макпетрол“, Струга), како и на сите приватни сопственици за делата кои ги отстапија за оваа изложба. Био-библиографскиот материјал е изготвен со помош на податоците од Центарот за документација при Музејот на современата уметност – Скопје и личната документација на авторот The bio-bibliographic material has been prepared with the data from the Documentation Centre of the Museum of Contemporary Art – Skopje and artist’ private documentation.

The NI National Gallery of Macedonia would like to express their gratitude to the following institutions: NI Museum of Contemporary Art – Skopje; NI Museum of Macedonia, Historical Museum; NI Cultural Centre “Anton Panov”, Strumica; NI Institute for Protection of the Monuments of Culture and Museum – Kumanovo; NI Institute for Protection of the Monuments of Culture and Museum – Stip; International Art Colony Kicevo; Art Colony Veles and A.D. Makpetrol – Skopje (Hotel “Makpetrol”, Struga), and to all private owners which borrowed their art works for this exhibition.

VASILEV