Het Recht van de Sterkste by Fietsersbond

Het recht van de sterkste Zelfbewust fietsen: veiliger en plezieriger

Colofon Redactie: Arien de Jong, Martijn van Es Fotografie: Ronald Bakker, Peter Stam e.a. Vormgeving: WAT ontwerpers Druk: Sauterelle, Cothen Utrecht, november 2013 Dit is een uitgave van de Fietsersbond. Met dank aan het Regionaal Ondersteuningsbureau Verkeersveiligheid Zuid-Holland (ROV-ZH) en het Verkeers- en vervoersberaad Drenthe. Overname van -delen van- de inhoud is mogelijk in overleg met de Fietsersbond. Meer exemplaren zijn te bestellen bij de Fietsersbond. Postbus 2828 3500 GV Utrecht Tel: 030-2918171 www.fietsersbond.nl info@fietsersbond.nl

Verkeersdeelnemers ervaren het dagelijks: het kennen en toepassen van verkeersregels is niet genoeg om je veilig en ontspannen in het verkeer te bewegen. Ook ﬁetsers merken dat het vaak om andere kwaliteiten gaat. Dubbel geparkeerde auto's en rakelings passerende automobilisten bijvoorbeeld, vereisen snelle reacties die meestal niet onverdeeld veilig zijn. De adviezen in deze brochure zijn allereerst gericht op het voorkomen van ergernis en gevaar. Omdat ﬁetsers niet altijd weten welke verkeersregels voor hen gelden,

hebben we de belangrijkste regels in deze brochure opgenomen. Bij twijfel of conflicten is het handig om te weten wat je rechten en plichten zijn. In deze brochure staan ook specifieke tips voor de oudere fietser en voor ouders met kinderen. We hopen dat de tips in deze brochure bijdragen aan de veiligheid én het plezier van fietsers.

Er lijken twee soorten fietsers te bestaan

Veilig fietsen doe je zelf

Behendige (soms roekeloze) fietsers en voorzichtige (soms angstige) fietsers

Houd oog voor elkaar in het verkeer

De eerste groep neemt het recht in eigen hand als blijkt dat • hun plaats op de weg bezet is door andere verkeersdeelnemers; • ﬁetsers de voorrang waar ze 'recht' op hebben, niet krijgen; • er bij kruispunten geen redelijke mogelijkheid tot voorsorteren bestaat; • verkeerslichten wel op auto’s ingesteld zijn, maar niet op ﬁetsers.

Verkeer is een kwestie van geven en nemen

Denk eens na over de meest geschikte route

Deze brochure gaat vooral over de relatie tussen fietser en automobilist. Maar het kan zeker geen kwaad als fietsers ook wat meer rekening met elkaar en met voetgangers houden. Ga bijvoorbeeld niet alleen op je gehoor af. Een snelle geruisloze fietser kan je inhalen terwijl je naar links wilt. Dus altijd achterom kijken voor je afslaat. Gebruik ook je bel om fietsers en voetgangers duidelijk te maken wat je van plan bent. Op de stoep fietsen is gewoon asociaal. Voetgangers, en zeker ouderen en ouders met kleine kinderen, voelen zich daardoor bedreigd en onveilig. Tegen de richting in fietsen op het fietspad, het zogenaamde spookrijden, is voor andere fietsers niet alleen heel irritant, maar in sommige gevallen echt gevaarlijk, ook voor de spookrijder zelf.

Kies een route met weinig of rustige kruisingen waar je zo min mogelijk last hebt van ander verkeer. Op www.fietsersbond.nl/routeplanner kun je zowel de snelste, de mooiste als de rustigste route plannen. Klachten over slecht wegdek, obstakels of gevaarlijke situaties kun je melden op www.fietsersbond.nl/meldpunt. De Fietsersbond zorgt dat de klachten bij de verantwoordelijke wegbeheerder (gemeente, provincie) terecht komen. Zo zijn er de laatste jaren al meer dan 5000 knelpunten opgelost.

Fietsers die hun plaats op de weg zelfbewust, consequent en duidelijk innemen, maken minder brokken

Andere fietsers vertonen om dezelfde redenen tegenovergesteld gedrag. • ze persen zich zo dicht mogelijk tegen de stoeprand; • ze weifelen bij het oversteken en afslaan; • ze vertonen een onzeker en voor andere verkeersdeelnemers verwarrend gedrag omdat ze bang zijn voor het drukke verkeer. Beide soorten fietsers veroorzaken door hun gedrag soms gevaren. Vooral voor zichzelf, want fietsers hebben nu eenmaal geen airbags en kreukelzone en zijn daardoor kwetsbaar. De Fietsersbond pleit voor een veilige houding, waarbij duidelijkheid, zichtbaarheid en rekening houden met elkaar centraal staan.

Plan voor je op weg gaat een route waar je je veilig bij voelt

Zorg dat je op je fiets kunt rekenen Een voorwaarde voor de zelfverzekerde fietser Alles kan op de fiets? Bellen, muziek, appen? Bellen, berichtjes lezen en versturen, naar muziek luisteren, het kan allemaal op de fiets, maar het is niet slim. Het verkeer is behoorlijk gecompliceerd en daar heb je al je zintuigen, handen en aandacht bij nodig. Met één hand reageren op een acute onverwachte situatie is bijna niet te doen. Met een koptelefoon hoor je niet dat waarschuwende belletje van een passerende fietser. Met je oog en aandacht op je mobiel ontgaan je allerlei belangrijke signalen in de omgeving. En last but not least: voor medefietsers is het behoorlijk irritant als je slingert en traag optrekt bij groen licht. Onder de titel Vriendelijk verkeer vraagt de Fietsersbond regelmatig aandacht voor gedrag in het verkeer. Kijk op www.fietsersbond.nl/vriendelijkverkeer

Met je oog en aandacht op je mobiel ontgaan je allerlei belangrijke signalen in de omgeving

Een betrouwbare fiets

Maak het de fietsendief lastig

Het belangrijkste aan je fiets zijn de remmen, maar er is meer. Let erop dat kledingstukken, tassen en onderdelen als slappe snelbinders, niet in de fiets verstrikt kunnen raken. Jaarlijks gebeuren hierdoor duizenden zogenaamde ‘eenzijdige’ ongevallen, met vaak akelige gevolgen. Bij het ontbreken van een kettingkast is een broekklem geen overbodige luxe. Draag je een lange jas of rok dan zijn jasbeschermers nodig. Hang geen tassen of losse sloten aan het stuur. Die kunnen tussen de spaken van het voorwiel komen en tot zeer vervelende valpartijen leiden. Rugzakken, snelbinders, fietstassen, manden en kratten zijn handig en veilig om spullen mee te nemen. Besef dat je echt niet of slecht gezien wordt in het donker zonder verlichting en reflectoren. Vergroot de zichtbaarheid bij slecht weer of mist door lichte kleding te dragen, eventueel voorzien van -zelf opgebrachte- reflectiestrepen.

Jaarlijks worden er naar schatting 600.000 fietsen gestolen. De beste preventie tegen fietsdiefstal is een afgesloten of bewaakte stalling. Helaas is die niet altijd voorhanden. Echt voorkomen dat je fiets gestolen wordt als je hem onbewaakt moet parkeren, is vrijwel onmogelijk. Maar je kunt het de dief wel zo lastig mogelijk maken. Gebruik altijd twee sloten: een stevig ringslot door het achterwiel en een kwalitatief goed kabel-, ketting- of beugelslot, waarmee je frame en voorwiel vast zet aan een fietsenrek of ander stuk ‘vaste wereld’. Als de fiets op slot staat met alleen een ringslot kan een dief de fiets meenemen en op een rustig plekje openbreken. De investering in een goed slot is altijd de moeite waard. Meer informatie over fietsaccessoires en -sloten vind je op www.fietsersbond.nl/testkees

Laat merken dat je er bent en laat zien wat je wilt

De fietser staat samen met andere verkeersdeelnemers stil

Wees duidelijk, voor jezelf en voor anderen

Neem of geef de ruimte en laat je zien

Wie als volwaardige verkeersdeelnemer beschouwd wil worden, moet zich daar naar gedragen. Ook al heeft een ﬁets geen claxon, geen richtingaanwijzers en weinig volume, toch hebben ﬁetsers meer mogelijkheden dan ze denken om aan te geven wat ze van plan zijn.

Soms is er bij kruispunten met verkeerslichten een ﬁetsopstelvak vóór de stilstaande auto's. Dan is er geen probleem. Maar soms ontbreekt zo'n opstelvak. Ook dan is het aan te raden -zo mogelijk- vóór de auto’s te gaan staan. • Je hebt zo meer ruimte en meer tijd om over te steken of af te slaan • De kans gesneden te worden door rechtsafslaande auto's is kleiner • Je hebt minder last van de uitlaatgassen van de auto's • Je wordt beter gezien.

De ervaring leert dat andere verkeersdeelnemers meer rekening met fietsers houden als die zich duidelijk en redelijk manifesteren

• Door je plaats op de rijweg duidelijk in te nemen, 'dwing' je andere verkeersdeelnemers rekening met je te houden. • Door oogcontact te zoeken met andere verkeersdeelnemers trek je de aandacht en weet je zeker dat je gezien wordt. Zo kun je aan elkaar duidelijk maken wat je van plan bent. • Met allerlei gebaren onder andere van hand en arm kun je laten zien waar je naar toe wilt. • De ﬁetser mag de ﬁetsstrook verlaten als dat nodig is. Geef dit wel duidelijk aan voor het achteropkomend verkeer. • Als je voorrang krijgt van een automobilist, maak dan duidelijk of je die accepteert of niet. Door je hand op te steken en te knikken geef je aan dat je de voorrang accepteert. Door met je hoofd te schudden en te gebaren 'na u’ maak je duidelijk dat de ander door moet gaan.

Vrachtwagen Het gedrag ten opzichte van vrachtwagens en bussen vereist extra aandacht. Fietsers hebben vaak de neiging vóór de wagens te gaan staan. Erachter stinkt en het ontneemt alle overzicht. Toch is het soms verstandiger van je rechten af te zien en vrachtwagen of bus de ruimte te geven. Passeer een vrachtwagen of bus alleen aan de rechterkant

als je zeker weet dat je genoeg ruimte en tijd hebt om te passeren. Omdat oogcontact niet altijd mogelijk is, is deze manoeuvre niet zonder risico. Het gevaar dat je klemgereden wordt door een rechtsafslaande vrachtauto, als deze zich in beweging zet, is groot. Want ook al hebben vrachtwagens spiegels en camera’s, de chauffeur zal je niet altijd zien. Aarzel niet om zonodig uit te wijken naar de stoep als je het niet vertrouwt.

Stilstaand verkeer dat ieder moment kan optrekken, vraagt van fietsers een verstandige afweging van mogelijkheden en risico's

De plaats van de fietser op de weg

Veilig links afslaan

Neem de ruimte en laat je zien

Laat duidelijk zien wat je wilt en neem de tijd Fiets niet te dicht bij de stoeprand, waterkant of berm. Houd ongeveer één meter afstand van de kant, dan val je meer op. Zo zullen andere verkeersdeelnemers meer rekening met je houden en hebt je de ruimte om uit te wijken als dat nodig is. Dit advies is vooral van belang in de volgende situaties: • Automobilisten willen soms passeren terwijl er eigenlijk geen ruimte is. Door iets meer ruimte in te nemen, moet de auto wachten totdat er echt genoeg ruimte is om veilig in te halen. • Als je plotseling moet uitwijken, bijvoorbeeld voor een plas of oneffenheid in het wegdek, kun je alleen maar naar links. Passerende automobilisten zijn daar niet op bedacht. • Automobilisten uit zijstraten letten vaak alleen op andere automobilisten. Door wat meer afstand van de wegkant te nemen, zorg je dat ze jou beter zien.

• Houd voldoende tussenruimte aan bij het passeren van stilstaande auto's. Zo kun je niet verrast worden door plotseling openslaande autodeuren of wegrijdende auto's. • Als je langs een rij geparkeerde auto's ﬁetst, blijf dan in een rechte lijn rijden zolang er vóór je nog meer auto's staan. Let op of er mensen in de auto zitten. De vervelende dingen die kunnen gebeuren als je te dicht langs stilstaande auto's rijdt, zullen de meeste ﬁetsers helaas bekend voorkomen: • plotseling openslaande autodeuren • plotseling wegrijdende auto's

Links afslaan is een van de moeilijkste manoeuvres in het verkeer, omdat je veel dingen tegelijk moet doen: rekening houden met de verschillende verkeersstromen, hun snelheid inschatten, omkijken, hand uitsteken en de ﬁets met één hand sturen. Dat er niet meer ongelukken gebeuren, komt waarschijnlijk doordat ﬁetsers extra op hun hoede zijn in deze situatie. Om je in zo'n linksaf-manoeuvre goed te kunnen redden, geven we de volgende tips: • Begin niet te laat met voorsorteren. Kijk eerst goed om je heen. Maak vervolgens door je gedrag (armbeweging, oogcontact) aan andere verkeersdeelnemers duidelijk dat je naar links wilt. Vaak geeft achteropkomend verkeer dan aan dat je af kan slaan. • Blijf richting aangeven tijdens het voorsorteren. Fiets niet op de streep tussen de weghelften. Je wordt dan

aan twee kanten gepasseerd. Stel je zo mogelijk voor de auto's op. • Bepaal nu het moment en de ruimte om de oversteek naar links te maken. Sta eventueel even stil op een logische plek om rustig uit te kunnen kijken of nogmaals duidelijk te maken waar je naar toe wilt. • Is het verkeer erg druk en voel je je onzeker, stap dan af en steek met de ﬁets aan de hand over. Fietsers mogen stilstaand en rijdend snelverkeer rechts en links inhalen.

Laat duidelijk zien wat je wilt en neem de tijd die je nodig hebt om veilig links af te slaan

Fietsen met kinderen Je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen Kinderen die van jongs af aan op de fiets worden meegenomen, steken onderweg al heel wat op over verkeersgedrag. Dat betekent natuurlijk niet dat je ze zodra ze kunnen fietsen, zonder begeleiding de weg op kunt sturen. De aandacht en begeleiding in de eerste jaren hebben een leven lang invloed. Ga met ze fietsen en vertel ze alles wat ze moeten weten, alles waar ze rekening mee moeten houden, alles wat ze moeten zien en horen. Al die ogenschijnlijk kleine dingen waar de ervaren fietser automatisch mee omgaat, zijn voor een kind nieuw. Besef ook dat kinderen omdat ze lager zitten op hun kleinere fiets, minder overzicht hebben dan volwassen. Dat betekent dat kinderen ook voor andere verkeersdeelnemers minder opvallen. De fietsenmaker verkoopt hoge vlaggetjes, waardoor de kleine fietser meer opvalt.

Laat kinderen rechts naast je, iets voor je rijden. En ﬁets, zeker met kinderen, op ruime afstand van stilstaande auto's en niet te dicht bij de kant van de weg. Zoek samen met het kind de meest veilige route om bijvoorbeeld naar school te gaan. Leer ze die route te nemen, ook al is die misschien een beetje om.

Kinderen mee op de fiets Baby's, peuters en kleuters kunnen natuurlijk mee op de ﬁets. Dat is handig, gezellig en goed mogelijk. Speciale aandacht verdienen voorzieningen die voorkomen dat voetjes tussen de spaken komen of vingers bekneld raken. De baby kan van jongs af aan mee in een stevige draagzak of in een speciale drager achter op de bagagedrager. Het is ook mogelijk om de baby in een baby-autostoeltje in een kinderaanhanger of bakﬁets te vervoeren.

Verkeersregels kun je uit boeken halen, de fietspraktijk niet. Dat geldt zeker voor kinderen. Fietsen leer je op de fiets, in het verkeer

Peuters gaan meestal in een voorzitje of in de bakfiets. De meeste voorzitjes hebben voetsteunen met bandjes zodat de voetjes niet tussen de spaken kunnen komen. Er zijn verschillende fietsen in de handel die rekening houden met het vervoer van kinderen. Zo is de afstand tussen stuur en zadel groter, is er een lagere instap en is er gedacht aan ruimte voor boodschappen en verlichting. Met een moederstuur krijg je op de bestaande fiets meer ruimte voor het zitje. Een rolbag voor op het zitje, waarop het hoofdje van de soms slapende peuter kan steunen, is erg prettig. Tussen de twee en drie jaar verhuizen de peuters naar het achterzitje of de fietskar of bakfiets. Ze zijn dan zo zwaar dat ze het sturen bemoeilijken. Ook bij een achterzitje zijn de voetsteunen met riempjes voor de voeten belangrijk. Scherm de zadelveren af om te voorkomen dat kleine vingertjes ertussen

Senioren en fietsen Blijf fietsen zolang het kan bekneld raken. Een jasbeschermer voorkomt dat kleding met loshangende koordjes of speelgoed van het kind tussen de spaken terechtkomt, maar geeft niet voldoende bescherming tegen spaakongevallen. Een zitje dat voldoet aan de norm NEN-EN 14344 heeft wel goede spaakafscherming. Er zijn ook losse sterke beschermplaten te koop. Ook heel handig, maar wat prijziger is de kinderaanhanger of bakfiets. Gerieflijk voor fietser en kind. De kinderen zitten meestal droog en kunnen toch goed om zich heen kijken. Veel spaakongevallen gebeuren als kinderen wat ouder zijn en incidenteel, bijvoorbeeld op vakantie, achterop zitten. Zorg dus ook later altijd dat de voeten van het kind niet tussen de spaken kunnen komen, door goede jasbeschermers, voeten in de fietstassen, stevige voetsteunen.

Laat de fiets met kind in voor- of achterzitje nooit los staan. Zelfs een fiets met stevige tweebenige standaard kan, met een -bewegend kind- erop, omvallen. Meer informatie over het vervoer van kinderen op de fiets, goede kinderzitjes en andere accessoires staat op www.fietsersbond.nl/testkees

Soms stoppen ouderen met fietsen. Ze vinden het verkeer te gevaarlijk of hebben lichamelijke gebreken waardoor het fietsen niet meer zo makkelijk gaat. Toch blijft fietsen, juist voor ouderen, een handige, gezonde en sportieve manier van vervoer. Ook fietsfabrikanten hebben ontdekt dat de standaard fiets niet voor iedereen geschikt is. De laatste jaren hebben ze allerlei speciale fietsen en accessoires op de markt gebracht. Hier volgen een paar tips die het fietsen aangenamer en veiliger maken. • Neem de veiligste route, ook al is het een beetje om. • Kies een rustig tijdstip van de dag. • Als op- en afstappen moeilijker wordt, neem dan een fiets met lage instap. Ze zijn er in diverse modellen van verschillende merken. • Zorg dat het zadel en het stuur goed zijn is afgesteld en dat je makkelijk met de voeten aan de grond kunt komen. De fietsenmaker kan daarbij adviseren en helpen.

• Stap bij moeilijke en drukke kruispunten af en steek over met de fiets aan de hand. • Als je last hebt van je knieën is een fiets met versnellingen een uitkomst. • Als de spierkracht of conditie vermindert, is de aanschaf van een e-bike te overwegen. Zo'n fiets geeft extra energie bij tegenwind, hellingen of vermoeidheid. • Als omkijken moeilijk gaat kan de fietsenmaker een spiegel op het stuur monteren. • De Fietsersbond organiseert informatiedagen voor senioren en e-bikecursussen in heel Nederland. Kijk voor data en locaties op www.fietsersbond.nl/fietsschool Voor meer informatie en advies kun je uiteraard terecht bij een goede fietsenhandel. Op www.fietsersbond.nl/testkees staat veel informatie over bijzondere fietsen, e-bikes en fietsaccessoires. 15

De belangrijkste verkeersregels voor fietsers In de Wegenverkeerswet staan alle verkeersregels- en tekens. Hieronder een samenvatting van de belangrijkste regels voor fietsers Algemene gedragsregel Het is een ieder verboden zich zodanig te gedragen dat gevaar op de weg wordt (kan worden) veroorzaakt of dat het verkeer op de weg wordt (kan worden) gehinderd.

Artikel 185 Als je onverhoopt in botsing komt met een auto kun je een beroep doen op artikel 185 van de Wegenverkeerswet. Dit artikel bepaalt dat de bestuurder van een motorvoertuig deels aansprakelijk is voor de gevolgen van een ongeluk met een voetganger of fietser, tenzij er sprake was van overmacht. Uit de praktijk blijkt dat het voor automobilisten moeilijk is die overmacht hard te maken. De automobilist is bijna altijd voor ten minste vijftig procent aansprakelijk voor de schade aan fietser en fiets. Als er kinderen onder de veertien jaar bij betrokken zijn, voor honderd procent. Er zijn wel eens mensen die vinden dat

fietsers en voetgangers vanwege dit artikel extra risico's gaan nemen. Dat is natuurlijk onzin. Geen enkele fietser zit te wachten op een rolstoel, ook al wordt die vergoed door de verzekering. Het artikel gaat ook niet over schuld zoals velen denken. Als de fietser of voetganger schuldig blijkt, betaalt diens verzekering (WA) de schade van de automobilist. Het gaat er puur om dat de verzekering van de 'sterkere automobilist' de letselschade van fietsers en voetgangers betaalt. Dat voorkomt ook de vaak jarenlange procedures, die het leed van een verkeersslachtoffer nog verergeren.

De regeling voertuigen In de regeling voertuigen, een onderdeel van de Wegenverkeerswet, staan de eisen waaraan een ﬁets moet voldoen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen permanente eisen en gebruikseisen.

Permanente eisen Permanente eisen hebben te maken met de aanwezigheid van voorzieningen op de fiets. De fiets moet de beschreven voorzieningen dus altijd hebben. Hoewel de overheid eisen stelt aan de fiets, worden er toch fietsen en fietsonderdelen verkocht die niet aan die eisen voldoen. Het blijft dus zaak om goed op te letten bij de aanschaf van fietsen en fietsonderdelen. De fiets moet voorzien zijn van: • een goed werkende bel. • een goed werkende rem. • een rode reflector, die is voorzien van een goedkeuringsmerk. Deze reflector moet zijn aangebracht tussen de bagagedrager en het spatbord op een hoogte van 35 centimeter tot 90 centimeter boven het wegdek. Ontbreekt het spatbord dan mag de reflector ook onder het zadel gemonteerd worden.

• witte of gele reflectoren aan de wielen De witte of gele reflectoren moeten aan beide kanten van het wiel zo dicht mogelijk bij de velg zijn gemonteerd. De meeste fietsbanden hebben tegenwoordig een reflectiestreep op de band, waardoor de fietser in het donker ook goed zichtbaar is. De kwaliteit hiervan is niet altijd even goed en gaat tijdens het gebruik achteruit. • vier ambergele of gele reflectoren aan de trappers. De in Nederland verkochte trappers zijn praktisch allemaal standaard voorzien van deze reflectoren. Uitgezonderd sommige trappers op racefietsen. • De verplichting om een helderwit of reflecterend geel achterspatbord te hebben is vervallen. Maar voor extra zichtbaarheid kan zo'n spatbord natuurlijk geen kwaad. Evenals een witte voorreflector of reflecterende elementen op de kleding.

Gebruikeisen: Het woord zegt het al, gebruikseisen zijn verplichtingen voor het gebruik van voorzieningen bij bepaalde omstandigheden. De belangrijkste eis is VERLICHTING. Fietsen die gebruikt worden bij nacht (tussen zonsondergang en zonsopgang) of bij dag als het zicht slecht is, moeten voorzien zijn van: • een helder rood stralend duidelijk zichtbaar achterlicht. Aangebracht aan de achterkant van de fiets, tussen 25 en 120 centimeter boven het wegdek. • een voor het tegemoetkomende verkeer duidelijk zichtbaar helder wit of geel stralend voorlicht. • de verlichting hoeft niet meer op de fiets te zitten, maar mag ook vastzitten op de romp van de fietser.

Er zijn allerlei soorten fietsverlichting te koop. Losse lampjes zijn zeer handig voor mensen die hun fiets bijvoorbeeld in te krappe stallingen moeten zetten. Compacte lampjes met batterijen met zogenaamde LED-verlichting gaan lang mee. Ze moeten wel in de permanente stand staan, knipperlichten zijn niet toegestaan. TestKees van de Fietsersbond test regelmatig de kwaliteit van de verschillende soorten en merken fietsverlichting. De resultaten staan op www.fietsersbond.nl/testkees

Maximale breedte Een ﬁets mag maximaal 75 centimeter breed zijn. Driewielers, zoals bakﬁetsen zijn maximaal 150 centimeter breed en maken gebruik van de rijbaan.

Diverse verkeersregels • Fietsers moeten richting aangeven als zij van richting veranderen. Dat kan door de hand uit te steken, maar het mag ook door middel van oranje knipperlichten. • Verkeersdeelnemers, dus ook fietsers, moeten stoppen voor voetgangers die op het punt staan over te steken op het zebrapad. • Fietsers mogen met zijn tweeën naast elkaar rijden. Net als autopassagiers, die naast elkaar zitten, vinden fietsers het gezellig om naast elkaar te rijden. Ze mogen echter geen hinder veroorzaken. • Fietsers moeten net als andere bestuurders zoveel mogelijk rechts houden. • Fietsers mogen van de fietsstrook met onderbroken streep af, als dat nodig is. Bij een doorgetrokken streep mag dat niet. Helaas is dat af en toe wel nodig als het fietspad bijvoorbeeld is geblokkeerd door een stilstaande of foutgeparkeerde auto. Kijk altijd eerst goed achterom en geef duidelijk aan wat je van plan bent, in verband met achteropkomend verkeer.

• Automobilisten mogen niet rijden en ook niet stilstaan op een fietspad. Op een fietsstrook (onderbroken of ononderbroken streep en fietssymbool) mogen ze niet parkeren en niet stilstaan. Wel mogen auto's over een fietspad met onderbroken streep rijden om bijvoorbeeld af te slaan of naar een parkeerplaats te rijden. • Fietsers mogen rechtsaf door rood of oranje rijden als op een onderbord bij het verkeerslicht de tekst staat: ' Rechtsaf voor fietsers vrij' of 'Rechtsaf voor (brom) fietsers vrij'. Ze moeten wel voorrang verlenen aan overstekend verkeer, vaak voetgangers. Automobilisten moeten fietsers de ruimte geven om rechts voor te kunnen sorteren. • Fietsers mogen stilstaand en rijdend snelverkeer rechts en links inhalen. • Kinderen onder de acht jaar mogen alleen achterop in een zitje. • Fietsen worden geparkeerd op het trottoir, op het voetpad of in de berm dan wel op andere door het bevoegd gezag aangewezen plaatsen.

Verplicht fietspad De naam zegt het al. Bij een verplicht fietspad mogen fietsers niet op de rijbaan. Binnen de bebouwde kom mogen brommers niet op dit fietspad rijden. Snorfietsen, met een blauw plaatje, wel.

Onverplicht fietspad Ook hier is de naam veelzeggend. Bij een onverplicht fietspad heeft de fietser de keus tussen rijbaan en fietspad. Brommers en snorfietsen met ingeschakelde motor mogen hier niet rijden. Elektrische fietsen wel.

Fiets/bromfietspad

Voorrangswegen

Rotondes

Fietsers, snorﬁetsers én bromﬁetsers zijn verplicht om van dit pad gebruik te maken.

De voorrangsweg wordt aangegeven door haaientanden en/of door voorrangsborden. Bestuurders uit zijwegen moeten voorrang verlenen aan alle bestuurders op de voorrangsweg. Bij een uitritconstructie, vaak in de vorm van een doorgetrokken trottoirband, moet voorrang verleend worden aan alle verkeer, dus ook aan voetgangers.

In Nederland worden steeds meer rotondes aangelegd, zowel binnen als buiten de bebouwde kom. De regels, uitzonderingen en vormgeving kunnen echter verschillen. De geldende regels worden met borden en vooral haaientanden aangegeven. Voor fietsers is het raadzaam altijd zeer goed op de haaientanden te letten. Verkeer dat op de rotonde rijdt, heeft in principe voorrang op verkeer dat de rotonde nadert of verlaat. Rechtdoor op dezelfde weg gaat voor. Op rotondes buiten de bebouwde kom heeft de fietser geen voorrang. Een fietser die de rotonde volgt moet daar voorrang geven aan afslaand autoverkeer. Binnen de bebouwde kom heeft de fietser op de rotonde meestal voorrang op het afslaand autoverkeer. Sommige wegbeheerders vinden voorrang voor fietsers te gevaarlijk en wijken af van de officiële richtlijn om fietsers binnen de bebouwde kom voorrang op rotondes te verlenen.

Eenrichtings- of tweerichtingsfietspad? Soms ligt er maar aan één kant van de weg een fietspad. Als je aan komt rijden en je ziet het blauwe bord ‘verplicht fietspad’ dan moet je daar op rijden, ook al ligt aan de linkerkant van de weg. Soms is zo’n tweerichtingsfietspad ook aangeduid met een pijl naar links en naar rechts. Als zo’n bord er niet staat, moet je de rijbaan volgen en zoveel mogelijk rechts houden.

Voorrangsregels Voorrangsregels gelden voor alle bestuurders, dus ook voor ﬁetsers. Voetgangers vallen niet in de categorie bestuurders, maar wel in de categorie verkeer en verkeerdeelnemers.

Afslaand verkeer Bestuurders die afslaan moeten het verkeer dat hen op dezelfde weg tegemoet komt of zich op dezelfde weg naast dan wel links of rechts direct achter hen bevindt, voor laten gaan. Bestuurders die naar links afslaan, moeten tegemoetkomende bestuurders die op hetzelfde kruispunt naar rechts afslaan, voor laten gaan.

Het is daarom raadzaam om bij rotondes heel goed op te letten op de geldende voorrangsregels. Let op de haaientanden en de voorrangsborden. Daarnaast is het zeker bij en op rotondes belangrijk om goed richting aan te geven (ook verplicht) en oogcontact te zoeken. Laat zien wat je van plan bent.

Rechts voorrang voor alle bestuurders Op gelijkwaardige kruisingen moeten alle bestuurders die van links komen voorrang verlenen aan bestuurders die van rechts komen. Een gelijkwaardige kruising is een kruising waar de voorrang niet door speciale maatregelen (verkeerslichten, borden, haaientanden) is geregeld. Bestuurders zijn automobilisten, motorrijders, brommers, ﬁetsers, koetsiers, ruiters en begeleiders van trekdieren. Dus eigenlijk alle weggebruikers behalve voetgangers, skaters en skeelerers. Wel zo duidelijk dus, maar wel zaak om

goed op te letten, goed zichtbaar te zijn en in twijfelgevallen oogcontact te zoeken. Op deze regeling gelden de volgende uitzonderingen: • bestuurders op een onverharde weg geven voorrang aan bestuurders op een verharde weg; • bestuurders verlenen voorrang aan bestuurders van een tram; • een uitrit of uitritconstructie, vaak een doorgetrokken trottoirband, betekent altijd voorrang verlenen, ook aan voetgangers.

Woonerven Op woonerven ben je net als elders verplicht om alle bestuurders van rechts voorrang te verlenen.

Veilig en plezierig fietsen

SE PA M AC HT IG IN GS K A ART

De Fietsersbond werkt er aan

Meneer Sanders leert fietsen is een tien minuten durende DVD-film. De film behandelt de tips uit de brochure 'Het recht van de sterkste' op humoristische en zeer duidelijke wijze. De film is bedoeld voor kinderen van 10 tot 15 jaar, maar is ook zeer bruikbaar bij fietslessen aan ouderen of volwassenen die niet met de fiets zijn opgegroeid. DVD en handleiding zijn te bestellen via www.fietsersbond.nl/meneersanders

Fietsschool De Fietsschool van de Fietsersbond is opgericht om kinderen, ouderen en volwassenen die niet met de ﬁets zijn opgegroeid, veiliger en beter te leren ﬁetsen. Deskundige docenten geven cursussen aan groepen in het hele land. Meer informatie staat op www.fietsersbond.nl/fietsschool

De Fietsersbond, voor meer en beter fietsen De Fietsersbond zet zich actief in voor alle zaken die het fietsen veiliger en plezieriger maken. Eigenlijk zouden al die miljoenen fietsers in Nederland daarom lid moeten zijn van de Fietsersbond. Meer dan 35.000 leden en 150 lokale afdelingen zorgen er nu al voor dat de fiets niet meer weg te denken is uit de plannen van gemeenten, provincies en het rijk. Maar met meer leden kunnen we echt meer bereiken. Een lidmaatschap kost € 2,17 per maand en levert het volgende op:

• deskundige en actieve belangenbehartiging op zowel gemeentelijk als landelijk niveau; • elke drie maanden het tijdschrift Vogelvrije Fietser, boordevol fietsersnieuws; • onafhankelijk consumentenonderzoek (fietsen, fietsverzekeringen etc.); • korting op producten; • een welkomstcadeau. Om lid te worden kun je de aanmeldingskaart in deze brochure invullen en opsturen naar Antwoordnummer 4309, 3500 VE Utrecht. Nog sneller gaat het via www.fietsersbond.nl/sterkste

ġ ġ

Ikġ machtig deġ Fietsersbond om, voor van ġ ġ ġ een ġperiode ġ ġ ġten minste ġ één ġ ġjaar, tot wederopzegging ġġ ġ ġ mijn rekening ġaf ġte ġschrijven: ġ van € 7,50 ġper maand € 5,- per maand bijdrage)ġ ġ ġ € per ġ € 3,50 ġ ġ per maand ġ ġ ġ €ġ 2,17 ġ per ġ maand ġ ġ (minimum ġ ġ ġ ġ ġ maand. ġ ġġ ġġġġġ ġ

6jjÙ ġġ

ġġġġġġ ġ

ġġġġġ ġ

ġġġġġġ ġ ġ ġ

ġ ġ

LĤĐjjĤ ġ

$įÄėÞĐ ġġ

FçėĤ ç ġ

FÐjjĤė

Q Ð ¯ççÞ ġ

! }ççĐĤ jĤįÙ ġ

ġ ġ

% 6ġĐ Î ÞÄÞ¶ÞįÙÙ Đzġġ jĤįÙ ġġ

$jÞ Ĥ Î ÞÄÞ¶ ġ

zġUġĻÄÞ Ĥġįļġ% 6ġĐ Î ÞÄÞ¶ÞįÙÙ ĐġçøġįļġĐ Î ÞÄÞ¶j¯ė ÁĐÄ¯Ĥġġ ġġġ ÞġÄÞġįļġÄÞĤ ĐÞ Ĥġ}jÞÎÄ ĐġçÙ¶ ĻÄÞ¶þ

ġ ġ

ġ Ja, ik wil de gratis digitale nieuwsbrief van de Fietsersbond ontvangen. Mijn e-mailadres is:

ġġġġġġġ ġġġġġġġġġġġġ ġ

ġ5ġĠġġġġġġ^

ġ ġ ġ ġ

ġ ġ

ġ ġ ġ ġ

ġ ġ ġ ġ ġ

ġ ġ

ġ ġ ġġ

ġ ġ

Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan: ġ ġ ġ • De Fietsersbond om doorlopend incasso opdrachten te sturen naar uw bank ġom een ġbedrag ġ van uw rekening af te schrijven. • Uw bank om doorlopend een bedrag van uw rekening af te schrijven overeenkomstig de opdracht van de Fietsersbond. Als u het niet eens bent met de afschrijving kunt u deze laten terugboeken. Neem hiervoor binnen 8 weken na afschrijving contact op met uw bank.

Aanmelden kan ook via: www.fietsersbond.nl/sterkste

ġ ġ ġ

ġ ġ ġ ġ

ġ ġ

13.rvds.846

Met meer leden kunnen we meer bereiken

Meneer Sanders leert fietsen

ik word lid van de Fietsersbond en help mee om Nederland fietsvriendelijker te maken. Als welkomstgeschenk ontvang ik gratis 26 kaarten met fietsroutes van heel Nederland, gebaseerd op de Fietsersbond Routeplanner.