TERAKKİ VAKFI OKULLARI ÖZEL ŞİŞLİ TERAKKİ ORTAOKULU
BİLİMSEL ARAŞTIRMA BECERİLERİ REHBERİ 5.6.7. SINIF ÖĞRENCİ KİTAPÇIĞI
Adı - Soyadı Sınıf / No
: …………….. : ……………..
ORTAOKUL KÜTÜPHANESİ İSTANBUL -2019
BİLİMSEL ARAŞTIRMA BECERİLERİ Bilimsel yöntem, araştırma projelerinde kullanılan, birbirini izleyen bilimsel basamaklardan oluşan ve sorulan sorulara yanıtlar bulduran yöntemdir. “Soru, araştırma, hipotez, deney, sonuç ve değerlendirme” basamaklarından oluşur. 1. Proje/Araştırma Konusu Bulmak
Projenize/Araştırmanıza ilgi duyduğunuz bir konu belirleyerek başlayabilirsiniz. Uğraşmaktan hoşlanacağınız her alanda proje üretebilirsiniz. Arabalar, giysiler, kozmetik, bilgisayar oyunları, teknolojik oyuncaklar gibi akla gelen tüm konular birer proje/araştırma konusu olabilir. Örnek Konu: Işık Renginin Bitki Gelişimine Etkisi Konuyu belirlerken araştırma sorularını da belirlemeniz gerekir. Araştırma sorusu olarak şu örnekler verilebilir: Örnek Araştırma Sorusu:
Işığın Bitki Gelişimi Üzerinde Etkisi Nedir? Işık Renginin Bitkinin Gelişimi Üzerinde Etkisi Var mıdır?
2. Araştırma Yapmak
Belirlediğiniz konu ve soruyu araştırmaya hazır mısınız? Sorunuzu cevaplamak için konuyla ilgili mevcut bilgileri araştırmaya başlamalısınız. Bu sırada bir araştırma planı yaparak daha sistemli bir şekilde ilerleyebilirsiniz. Konuyla ilgili yazılı, sözlü ya da görsel her türlü materyali kaynak olarak kullanabilirsiniz. Kitap, dergi, ansiklopedi, broşür, internet, film, ses kaydı, fotoğraf, resim ve afiş gibi kaynaklar bulabilirsiniz. Araştırmanız sırasında konuyla ilgili uzmanlarla görüşebilir, üniversiteler, laboratuvarlar, tıp merkezleri vb. kurum ve kuruluşlara gidebilirsiniz. Araştırma Planı Araştırma sürecinde; aşağıdaki soruların cevapları doğrultusunda yapman gerekenleri planlamalısın. Çalışmanı gerçekleştirmen için yapman gerekenler nelerdir? Araştırmanda kullanılması gereken kaynak sayısı ve türü nedir? Ödevin en az veya en fazla kaç sayfa olacak? Araştırmanı ne kadar sürede tamamlaman gerekiyor? Araştırmanı iyi bir şekilde tamamladığında ortaya ne çıkacak? Araştırmanı sunum olarak mı? Yazılı olarak mı hazırlayacaksın? Bilgi kaynaklarını nereden bulabilirsin?
Okul kütüphanenden, Üniversite kütüphanesinden Yayınevlerinden İnternetten, veri tabanlarından Müzelerden(tanıtım broşürleri), Sanat Galerilerinden Televizyon, Gazete, Dergi Arşivlerinden (makalelerden) Alanında uzman kişilerden( röportaj yaparak) ulaşabilirsin.
3. Hipotez Kurmak Hipotez, araştırmanızın ana fikrini özetleyen tek bir cümledir. Konuyu kanıtlamayı veya çürütmeyi sağlayan temel düşüncedir. Araştırmadan çıkan sonuç, hipoteze göre olacaktır. Belirlediğiniz konu ve soruyla ilgili kaynaklardan yararlanarak yaptığınız araştırmalar sonucunda ulaştığınız bilgiler ışığında ne yapmak istediğinizi yani projenizin amacını belirlemelisiniz. Amaç, proje tamamlandığında elde edilmek istenen sonucun tanımlanmasıdır. Amacı yazmak hipotezi kurmayı sağlar. Örnek Amaç: Işık Renginin Bitki Gelişimi Üzerinde Etkisini Araştırmak Hipotez araştırma sorunuzun cevabına dair yaptığınız tahmindir. Hipotez, deney sonucunda olması beklenen durum ya da durumlardır. Size yapmayı planladığınız gözlem, test ve deney çalışmalarınızda rehberlik edecektir. Örnek Konu : Işık renginin bitki gelişimi üzerinde etkisi Hipoteziniz
: Işık rengi bitki gelişimi üzerinde etkilidir.
gibi bir hipoteziniz varsa deneyinizi bu düşünceyi ispatlamak üzerine kurarsınız. Hipotez, probleme sunulan geçici çözüm yoludur. İyi bir hipotezin özellikleri şunlardır.
Eldeki gerçeklere aykırı olmamalıdır.
Eldeki gerçekler arasında bağlantı kurabilmelidir.
Yeni gerçeklere ve tahminlere yol açmalıdır.
4.
Deney ve Gözlem
Hipotezinizi sınamak ve tahminlerinizin doğru olup olmadığını anlamak için bir deney tasarlamanız, gözlem ve analizler yapmanız gereklidir. Tasarladığınız deneyi kontrollü olarak yapın. Deney Tasarla Kontrollü Deney: Bir deneyde bir öğe hariç diğer tüm öğeler sabit tutulur. Bu bir öğenin değişen değerlerinin deneye olan etkisinin ortaya çıkarılmasına kontrollü deney denir. Örneğin, “Işık Renginin Bitkinin Gelişimi Üzerinde Etkisi var mıdır? konusunu araştırıyorsanız bir bitkiye mavi bir bitkiye turuncu ışık vermelisiniz. Deneyde değiştirilebilen ve etkisi olduğu düşünülen değişken, “bağımsız değişken” dir. Bu değişken bilim insanı/proje yapan tarafından istenilen şekilde seçildiği ve istenildiğinde değiştirilebildiği için bu adı almıştır. Deneyinizi uygun ve geçerli bir şekilde yapmak için bir faktörü değiştirirken diğer tüm koşulları aynı tutmalısınız. Deneyinizde elde ettiğiniz sonuçların kesinliğinden emin olmak için deneyinizi birkaç sefer tekrarlamalısınız. Değişkenler 1. Bağımlı Değişken: Problemdeki diğer değişkenlere bağlı olarak değişkene “bağımlı değişken” denir. 2. Bağımsız Değişken: bağımlı değişkeni etkileyen fakat deneyi yapan kişinin dışarıdan bir etkiyle değiştirdiği değişkene “bağımsız değişken” denir. 3. Sabit (Kontrollü) Değişken: deneyde tüm düzeneklerde değiştirilmeyip, aynı tutulan değişkene “sabit (kontrollü) değişken” denir.
Araştırma Sorusu
: Işık renginin bitkinin gelişimi üzerinde etkisi var mıdır?
Amaç
: Işık renginin bitkinin gelişimi üzerinde etkisini araştırmak.
Hipotez
: Işık rengi bitki gelişimi üzerinde etkilidir.
Bağımsız Değişken : Işık rengi Bağımlı Değişken
: Filizlenen tohum miktarı
Sabit ( Kontrollü ) Değişkenler : I. II. III.
Gübre miktarı Sıcaklık Tohum miktarı
5.
Veri Toplama, Değerlendirme ve Sonuç
Deney sırasında kesin bilgiler toplanmalıdır. Bu bilgilere “veri” denir. Pek çok deneyde veri, sayılardan oluşur ve bağımlı değişkenin değişimini yansıtır. Örneğin, bir deneyde bitkinin gelişiminin her gün ölçülüp değerlerin kaydedilmesi veri toplamaktır. Ne kadar çok veri elde ederseniz hipotezinizi destekleme veya çürütme yolunda o kadar iyi çalışmış olursunuz. Hipotezinizin doğru mu yanlış mı olduğunu belirlemek için deneyiniz sırasında ve sonunda kaydettiğiniz verileri analiz etmelisiniz. Bulgular hipotezinizi doğrulamıyorsa, bu deneyinizin yanlış olduğu anlamına gelmez, hipotezinizi gözden geçirmeniz gerektiğini gösterir. Böyle durumlarda veriler ışığında yeni bir hipotez oluşturmalısınız. Yapacağınız analizler ve elde ettiğiniz veriler hipotezinizi doğruluyor ise proje raporu hazırlayarak sunuma hazır hale getirmelisiniz. Şekiller, grafikler, çizimler ve tabloları kullanmak raporunuzun daha kolay anlaşılmasını sağlayacaktır. Grafik çizme / Tablo oluşturma: Elde edilen verilerden yola çıkmak gerekiyorsa grafik çizmek verileri tablo şeklinde ifade etmek gereklidir. Işık renginin bitkinin gelişimi üzerinde etkisi 5
4,3
0
Işık renginin bitkinin gelişimi üzerinde etkisi 5
5,5
0 Mavi
Turuncu
Işık renginin bitkinin gelişimi üzerinde etkisi
Gübre
Sıcaklık
Tohum
Mavi Renk Turuncu Renk
Sonuç: Oluşturulan tablolardan veya çizilen grafiklerden yola çıkarak bir sonuca varılır. Çalışmanın detayları anlatılır.
Değerlendirme: Kapak Projenin kapağı var mı? Kapakta olması gereken bilgiler yer alıyor mu? (Okulun adı, Ödevin başlığı, Ad Soyadı, Numara –sınıf, Öğretmenin ve dersin adı, Ödevin teslim tarihi) Önsöz Araştırmanı yaparken sana yardımcı olan kişilere teşekkür ettin mi? İçindekiler İçindekiler listen var mı? Sayfa numaraları doğru mu? Araştırma Metni/ Raporu Giriş bölümü var mı? Giriş bölümünde neyi, nasıl ve neden yaptığını anlattın mı? Aldığın notların tümünden yararlandın mı? Gelişme bölümünde amaca uygun olarak, konuları tartışıp çözümledin mi? İçerik ile konu başlıkları tutarlı mı? Gelişme bölümün amaca uygun fikirleri içeriyor mu? Konuyu ayrıntılı olarak açıkladın mı? Sonuç bölümü var mı? Araştırmanda konunla ilgili resim kullandın mı? Araştırman şekil açısından temiz ve düzenli mi? Sayfa numarası verdin mi? Kaynakça Kaynakça bölümü var mı? Kaynakça bilgilerini doğru verdin mi? Kaynakçan alfabetik düzende mi? Kullandığın kaynaklar güncel ve güvenilir mi?
Evet
Yapmalıyım
Evet
Yapmalıyım
Evet
Yapmalıyım
Evet
Yapmalıyım
Evet
Yapmalıyım
Özdeğerlendirme Bu çalışmanda hangi becerilerini geliştirdin? Bu çalışmanda yaptığın en iyi şey ne oldu? Bir sonraki çalışman da neyi farklı yapabilirsin? Çalışmanda senden istenilen her şeyi yaptın mı? Bu konuda için rahat mı? Araştırman istediğin gibi oldu mu? Cevabın “Hayır” ise nedenleri nelerdir?
ARAŞTIRMA RAPORUNUN YAZIMI Araştırma raporları (proje, ödev vb.)yazılı sınavlar kadar önemlidir. Araştırma raporunun daha kolay okunabilmesi, bir bütünlük içermesi ve anlaşılır olması için belirli bir düzene göre hazırlanması gerekir. Projenizin yazım aşamasını bitirdikten sonra, projenizi teslim etmeden önce projenizde bulunması gereken beş bölümü hazırlamanız gerekir. Araştırma raporu beş bölümden oluşur. 1. Kapak 2. Önsöz 3. İçindekiler Sayfası 4. Araştırma Metni(Giriş -Gelişme -Sonuç) 5. Kaynakça (Bibliyografya)
ÖNSÖZ
KAPAK Okul Adı
PROJENİN KONU BAŞLIĞI
Öğrencinin Adı SOYADI Sınıfı ve Numarası
...............DERSİ PROJESİ
Tarih Dersin Öğretmenin Adı SOYADI
Önsöz, projenin amacını, önemini, kısaca kapsamını, gerekiyorsa projenin hazırlanmasında karşılaşılan güçlükler konusundaki bilgilerin yanı sıra, projenin hazırlanmasında maddi, manevi katkısı olan kişi ve/veya kuruluşlara teşekkür gibi açıklamaları içerir. Önsöz metni iki sayfayı geçmemelidir.
İÇİNDEKİLER
ARAŞTIRMA METNİ Sayfa No
Gelişme
Giriş Özet tanıtım En kısa bölüm Projenizde neyi, nasıl ve neden yaptığınızı anlatan bölüm
1.Ana başlık …………………............. 4
Gelişme
Önsöz ………………………………………….1 Giriş
……………………………………….…2
1.1. Alt başlık……………………………..6 1.2. Alt başlık……………………………10 2. Ana başlık……………………………….15
Konunun açıklanması En uzun bölüm Konuların tartışılıp çözümlendiği bölüm
2.1. Alt başlık…………………………..24
Sonuç
2.2. Alt başlık…………………………..30
Bilgiyi toparlama Kişisel fikirlerin ifade edildiği, kanıtlarla fikirlerin savunulduğu bölüm
Sonuç ……………………………...........35 Kaynakça…………………………………...38
KAYNAKÇA 1. Yazar soyadı, adı, kaynağın adı, yayın yeri, yayın evi, yayın tarihi. 2. Yazar Soyadı ,Adı.“Makale Adı”.Dergi Adı: Sayı(Tarih), Sayfa.Yazar soyadı, adı, kaynağın adı, yayın yeri, yayın evi, yayın tarihi. 3. Yazarın soyadı, adı. sayfanın adı. sayfaya erişim tarihi. < sitenin adresi > (Not: Kullanılan tüm kaynakların gösterildiği listedir. Bibliyografya adı da verilir. Kullandığın farklı kaynak türlerine göre kaynak bilgisini kaynakçanda gösterme biçimin farklı olacaktır.)