Verslag NFF Conferentie 2019

Re:define | 1 oktober 2019

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

1

Professionals uit binnen- ĂŠn buitenland staken op dinsdag 1 oktober in de Stadsschouwburg Utrecht de koppen bij elkaar om gezamenlijk tot oplossingen en nieuwe ideeĂŤn te komen. En de basis te leggen om niet het wiel, maar wel jezelf een beetje opnieuw uit te vinden: Re:define!

Een oproep en uitnodiging ineen, aan alle makers van zeer diverse vakdisciplines om elkaar te inspireren, de visie te delen en aan te scherpen en te proeven hoe de vruchten van interdisciplinaire samenwerkingen kunnen smaken.

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

2

Onverwachte situaties doen een beroep op ons improvisatietalent en flexibiliteit.

Kwaliteiten die iedereen in het mediavak als gereedschap nodig heeft om een tegenslag toch om te toveren in een succes. Wat voor de organisatie van AV-producties geldt, geldt net zo hard voor bijeenkomsten als de NFF Conferentie. De conferentie startte namelijk anders dan van te voren bedacht.

Blokkades van boze boeren op weg naar Den Haag hadden het verkeer en openbaar vervoer in Nederland platgelegd. Met als gevolg enkele lege plekken in de zaal.

Daarvan eentje op de eerste rij - die van minister Van Engelshoven. Door snel schakelwerk was een geschikte plaatsvervanger gevonden, zodat de boodschap van de minister toch uitgesproken werd. In de door Ernest Slot (Hoofd Mediabeleid/ Coördinerend beleidsadviseur film, architectuur, vormgeving en nieuwe media van het OCW) uitgesproken speech benadrukte Van Engelshoven dat de sector voor een grote uitdaging staat in de strijd om de gunst van de kijker. Onder invloed van het explosief gegroeide aanbod stelt de kijker steeds hogere kwaliteitseisen aan films en series en bepaalt zelf waar en wanneer gekeken wordt. Dat Nederland een kleine speler is op de wereldmarkt, geeft meer glans aan de prachtige producties die ons land produceert. Het blijft zaak om ook internationaal aan de weg te timmeren met eigenzinnige verhalen. Daarvoor is het noodzakelijk dat samenwerkingen opnieuw worden vormgegeven en er ruimte is voor experiment. Met de hulp en verbeelding van de professionals in de audiovisuele sector.

Het toekomstgerichte beleid bestaat uit talentontwikkeling. Goede filmeducatie waarin de macht en kracht van beeldtaal centraal staat en waarin falen ook een optie is. De oproep aan de zaal, en in het verlengde daarvan de filmwereld, is om samen te brainstormen over de structuur van zo’n VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

organisatie. Het beleid richt zich verder op het bundelen van krachten tussen media en cultuur. Zo ook tussen het Filmfonds en NPO. De speech eindigde met de belofte dat Van Engelshoven in gesprek gaat met collega bewindspersonen en op korte termijn haar ideeën uiteenzet in een brief naar de Tweede Kamer.

Damiaan Denys, filosoof en psychiater gespecialiseerd in angststoornissen, gaf een minicollege over angst, vrees en vrijheid. Angst wordt als negatieve emotie gezien. Maar wat als je geen angst voelde, hoe anders had je leven er dan uit kunnen zien? Welke studie had je dan gedaan? Welk beroep had je gekozen? En welke films had je wél gemaakt? Angst wijst op onze vrijheid.

Damiaan riep de aanwezigen op angst te koesteren. Angst geeft de momenten aan waarop je daadwerkelijk vrij kunt zijn.

Cabaretier Micha Wertheim presenteerde een inspirerende casestudy over wat het oplevert als je de angst om te falen overwint.

Zijn theatershow Ergens Anders resulteerde in een ingenieus opgestelde voorstelling waarin de cabaretier, zonder dat het publiek daarvan op de hoogte was, zelf niet aanwezig was. Via allerlei instructies en handelingen maakte het publiek de hele voorstelling zelf. De weg naar Ergens Anders onderstreept dat makers een zekere creatieve vrijheid nodig hebben om te experimenteren. Het afdekken van alle risico’s lukt niet altijd. Elke voorstelling is een experiment en kunst moet niet alleen om bezoekcijfers en doelgroepen draaien, maar ons meevoeren naar nieuwe plekken.

Wertheim: "Wat ik ervan begrijp is dat filmmakers steeds langs allerlei commissies moeten, om te vertellen wat ze allemaal van plan zijn. Dat is begrijpelijk, omdat het om veel geld gaat. Het kan nooit kwaad om eerst goed na te denken, voordat

3

je iets maakt. Maar daar zit ook een risico in.

Zeker in een tijd waarin politici en commissies steeds vaker pas geld steken in kunst, als ze daar een garantie voor

terugkrijgen. Hoe goed de bedoelingen ook zijn, daarmee ontneem je de filmmaker de vrijheid en de productie het bestaansrecht."

Micha Wertheim, Cabaretier

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

4

Film is groter dan het doek alleen – ook de ervaring in de zaal telt mee. Dat blijkt uit de opkomst van 4D-vertoningen en Dolby Digital-zalen. Maar het hoeft niet per se hightech of zwaar commercieel te zijn, bleek uit The Cinema Experience. Daarin presenteerden drie Britse initiatieven hun eigen, soms lekker eigenwijze of eigenwijs lekkere concepten op een filmvertoning een extra dimensie te geven.

Zo startte Dominic Davies van Backyard Cinema zijn eigen hobbyproject in de achtertuin. Zijn openlucht Blues Brothersbarbecue smaakte naar meer. Dominic verkaste zijn idee naar de hippe Londense wijk Camden, waar hij een pop-up-filmvertoning combineerde met de lol van een pretparkattractie. In plaats van bioscoopstoelen juist strandstoelen en geen tapijt, maar zand bijvoorbeeld, of een jungle-par-cours als voorproefje op een avonturenfilm. Met tachtigduizend bezoekers een doorslaggevend succes.

Inmiddels is ook het tijdelijke aspect opgelost. Een oude tv-studio is verbouwd tot Mercato Metropolitano Cinema, het permanente onderkomen waar het hele jaar door film kan worden ervaren.

De smaakbeleving is bij Edible Cinemaevenementen juist de spil waar het om draait. Initiatiefnemer Polly Betton maakte duidelijk dat het een totaal andere ervaring is dan zogenaamde service bioscopen, want "we laten de kijker soms ook gruwelen". De opzet is simpel: bij een film krijgt de bezoeker een dienblad op schoot met vijf kleine hapjes en drie drankjes, genummerd zodat ze bij de juiste scène genuttigd worden. Zo wordt de filmscène op het scherm versterkt, of van ironisch commentaar voorzien.

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

De 'programmering' van de gerechten is niet plat. Geen hamburger onder Pulp Fiction, maar een taai stukje omwikkeld vlees op het moment dat een personage in de komedie Delicatessen zijn tanden zet in het onderbeen van een bejaarde dame. Of overrijpe camembert onder de autopsie-scène van Silence of the Lambs en mini-worstjes bij de orgastische climax van Perfume. Het is wel zaak om niet té ver te gaan: "Het is niet de bedoeling dat mensen overgeven of flauwvallen."

Hoe analoog Edible Cinema ook is (via een opgehouden nummerbord wordt gecommuniceerd welk gerecht aan de beurt is) blijkt het tegelijkertijd een logistiek complex proces. Een zaal van driehonderd mensen betekent achthonderd hapjes en drankjes, die allemaal goed moeten blijven op kamertemperatuur tijdens de film.

Anders dan Backyard Cinema en Edible Cinema manifesteert Live Cinema zich ook regelmatig buiten de landsgrenzen en is het voor een belangrijk deel gesubsidieerd. Doel is een nieuw soort filmervaring te creëren, waarbij muziekartiesten of VR-kunstenaars een nieuw podium krijgen.

Muzikale evenementen als Sound in Pictures: Adventures in Visual Music nemen het grootste aandeel in beslag. Vijftig procent bestaat uit commissie opdrachten voor nieuw gecomponeerde soundtracks die live worden opgevoerd: 're-scoring'. Een filmconcert dus in de ware betekenis van het woord, met muzikanten op het podium en de film simultaan op de achtergrond. De ervaring leert, zo vertelde Lisa Brook, dat je daarvoor geduld moet hebben (het duurde jaren om de rechten voor George Lucas' debuutfilm THX1138 te krijgen). Dat werkt het beste als je de regisseur of oorspronkelijke componist zelf benadert, in

5

plaats van de filmstudio. Via Creative Europe manifesteerde Live Cinema zich op drie festivals, waaronder Motovun Film Festival (Kroatië). Daar bleek dat dit soort evenementen geschikt zijn voor nieuwe publieksaanwas: vijftig procent van de bezoekers bestond uit nieuwkomers. Voor de rechten hanteert Live Cinema een model dat lijkt op wat in de muziekindustrie gebruikelijk is.

Kernbegrip is ook de exclusiviteit. De artiest is zelf bij de uitvoering aanwezig en het werk kan niet zomaar gereproduceerd worden.

Omdat Live Cinema de kunstenaar en performer centraal zet, roept Lisa filmmakers op: "Denk al in het voorbereidingsproces aan een partner als Live Cinema bij een fonds-aanvraag, want een samen-werking kan een unique sellingpoint zijn.

In Lab Life: In Search of the Miraculous werd de stand van zaken én de toekomst van nieuwe en complexe technieken als kunstmatige intelligentie, apps, online platforms en meervoudige reality's, zoals MR, VR en XR, onderzocht via keynotes en Q&A's.

van Crossover Labs, Sarah Ellis, directeur digitale ontwikkeling van de Royal Shakespeare Company, en het makersduo achter het dit NFF in première gegane Sacred Hill, Klasien van de Zand-schulp en Ali Eslami.

Onder de bezielende leiding van filmwetenschapper Dr. Dan Hassler-Forest maakte het publiek kennis met een groot aantal labs, inspirerende makers en collectieven uit binnen- en buitenland. Zoals digi-documentairemaker Katerina Cizek, moleculair bioloog annex multidisciplinair kunstenaar Ashley Baccus-Clark, Mark Atkin

De hele wereld houdt al geruime tijd de adem in rond de mogelijke catastrofale consequenties van Brexit. Ook de filmwereld, want wat betekent de politieke aardverschuiving voor de UK als coproducent? Neil Watson (Strategy Advisor British Film Institute - BFI), producent Marleen Slot van Viking Film en de Britse Mike Elliott (Emu Films), die samen de Gouden Kalf-winnaar Dirty God produceerden, bogen zich in Shifting Borders: Brexit onder het toeziend oog van moderator Michael Gubbins over die netelige kwestie.

Uiteraard was dat een momentopname, want met een mogelijke Brexit aan het eind van de maand wist op 1 oktober nog niemand te voorspellen of het 'stay or go' zou worden - of opnieuw uitstel van executie.

Wat wel onbetwistbaar was: de UK is een grote markt met een groot bereik, maar ook

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

Inspirerende vormen van interdisciplinaire samenwerking komen steeds vaker voor binnen de creatieve industrie.

Wetenschappers, kunstenaars, filmmakers en creatieve technologen bundelen de krachten om gezamenlijk tot een nieuwe beeldtaal en alternatieve aanpak van de verhalen van vandaag en morgen te komen.

een eiland dat al eeuwenlang afhankelijk is van handelsbetrekkingen.

Voor filmprofessionals in de UK en op het vasteland is er geen enkele behoefte om de samenwerking op te zeggen.

BFI’s Neil Watson benadrukte hoeveel de UK en Nederland gemeen hebben, namelijk een relatief liberale kijk op de wereld, een softe houding ten aanzien van marktinterventie en een lange geschiedenis als culturele partners. BFI, het hoofdagentschap voor film, bereidt zich voor op de drie mogelijke scenario's (deal, geen deal en het intrekken van artikel 50 en dus terug naar af).

Er speelt evenwel meer in de wereld dan Brexit alleen. De schokgolf van onlinepartijen als Netflix bijvoorbeeld, die de industrie domineren. In dat kader is de Audiovisual Services Directive ook van belang. Die stelt dat online spelers en streamingdiensten dertig procent van hun

1

output moet steken in Europese producties.

Een enorme kans voor alle Europese landen, waaronder de UK. Naar verwachting zal er op coproductievlak weinig veranderen. De BFI heroverweegt het lidmaatschap van Eurimages (waar het in 1996 uitstapte) en onderzoekt momenteel de plus- en minpunten.

Als het tot een deal komt, blijft de UK deel van Creative Europe-programma tot eind 2020, en hoogstwaarschijnlijk ook daarna.

Bij no deal betekent dat per direct uittreding uit Creative Europe, met effecten voor productie en distributie van Europese films in de UK en voor Britse films in Europa.

De voorbereidingen voor noodmaatregelen worden getroffen. Zo komen er maatregelen geĂŤnt op het Zwitserse

schaduw-programma, dat in werking trad toen Zwitserland uit Creative Europe stapte.

Een heikel punt is het vrije verkeer van mensen en goederen in het geval van no deal, als afzonderlijke landen hun eigen visabeleid en tariefstelling bepalen.

Ondanks de geschetste doemscenario's was er ook ruimte en reden voor optimisme. De UK blijft een actief en betrokken partner in de EFADs (European Film Agency Directors).

En bij een deal hebben zowel de UK als de 27 Europese lidstaten een culturele samenwerkingsovereenkomst afgesproken, die ook AV, archieven en festivals omvat.

De conclusie is dat de kansen op samenwerking en coproductie groter zijn dan ooit - Brexit of geen Brexit.

Verbeter de wereld, begin met jouw film, leek het credo van Ethics vs. Critics, waarin activist en documentairemaker Sunny Bergman, scenarioschrijver Ashar Medina en BFI-curator Anna Bogutskaya hun ervaringen deelden. Hun idealisme of kritische houding verloopt niet zonder slag of stoot. Ondanks dat zij zich op verschillende terreinen over verschillende kwesties uitlaten, lijken ze een ding gemeen te hebben: wie tegenwind zaait, zal een twitterstorm oogsten.

Ook scenarist Ashar Medina is met Zwarte Piet bezig, zij het op een totaal andere manier. Hij schrijft een satire die de Nederlander een spiegel moet voorhouden.

Omdat de Pieten traditioneel onderverdeeld worden in allerlei subcategorieĂŤn, van poetspiet tot hulppiet, bedacht hij die het stereotype van de over-geseksualiseerde zwarte man: neukpiet. "De film is totaal over de top en verzonnen, maar het biedt me wel een manier om mijn gevoelens te uiten, zonder fysiek klappen uit te moeten delen."

Sunny Bergman gelooft niet dat een harde grens getrokken kan worden waar de activist in haar ophoudt en de filmmaker begint. Bergman is uitgesproken in haar documentaires, waar ze zaken als seksisme, mannelijkheid en wit privilege aan de kaak stelt, maar permitteert zich in het proces ook twijfel en onzekerheid. Haar werk kan instrumenteel zijn voor bepaalde mensen, in de verandering van blik op maatschappelijke zaken. Bepaalde mensen, want het overtuigen van stemmers op de PVV of het FvD vindt Bergman een onrealistisch doel. Wel bemoedigend zijn de berichten die ze van ministers en beleidsmakers ontving naar aanleiding van haar documentaire Zwart als Roet - mensen die in posities verkeren waarin ze daadwerkelijk dingen kunnen veranderen.

Wie pijnpunten in de maatschappij blootlegt, kan alvast een stevige portie kritiek incalculeren. Bergman gaat de discussie beslist niet uit de weg, behalve in gevallen waar mensen geen respect tonen voor argumenten. Sommige mensen zijn sowieso al woedend, zonder het materiaal gezien te hebben. "Ik maakte de fout om de live Twitter te volgen toen mijn film werd uitgezonden. Ik sta open voor intelligente kritiek, maar op Twitter gaat het dan vooral om hoe je eruitziet of over wie je bent. Als je dat allemaal leest, is dat aan de ene kant pure kwelling, anderzijds ook heel gezien te interessant om te analyseren." Het was voor Bergman reden om haar Twitteraccount te deactiveren. Na doodsbedreigingen moest ze zelfs tijdelijk verhuizen met haar gezin.

Ook Anna Bogutskaya haalde zich de woede

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

1

van de Twitterbrigade op de hals, nadat in een kleine persaankondiging de titel van haar filmprogramma, met actrices die onsympathieke vrouwen speelden, werd bekendgemaakt. Bitches werd haar niet in dank afgenomen, en ook al wist ze van te voren van de gevoeligheid rond het b-woord, het rumoer overstemde de discussie die ze met haar filmprogramma wilde voorstellen.

"Ik kon een maand lang niet op Twitter en ben er fysiek ziek van geworden." Ook Ashar Medina kreeg het samen met zijn Mocro Maffia-collega’s Achmed Akkabi, Thijs Römer en Oscar van Woensel te verduren. Niet van de jeugd, die zijn Mocro Maffia omarmde, maar van critici die hem beschuldigden dat hij via de serie de Marokkaanse Nederlander stigmatiseert. Volgens Medina een geval van de omgekeerde wereld, want het boek dat hij adapteerde is gebaseerd op ware gebeurtenissen. Hij trok de vergelijking met de Italiaans-Amerikaanse lobby destijds tegen gangsterklassiekers als The Godfather en Goodfellas. Zijn verantwoordelijkheid als schrijver is in de volle breedte te werken en het materiaal recht aan te doen. "Ik ben opgegroeid in Amsterdam West en heb genoeg misdaad gezien. Het zou heel oneerlijk zijn als ik alleen de goede, en niet de slechte kanten zou laten zien."

Tot op zekere hoogte kun je heftige reacties wel beteugelen, door hoe je een onderwerp kadert of door de keuze van je titel.

'Neukpiet' komt dus t.z.t. niet op het filmaffiche en Bergman koos voor Wit is ook een kleur in plaats van Angry White People.

De druk bezochte NFF Extended-bijeenkomst op 9 juli in Eye kreeg een vervolg, waarbij de belangrijkste punten op het gebied van (auteurs)rechten werden belicht. Wat is de stand van zaken aangaande het auteursrecht en de daaraan verbonden vergoedingen, en is het in Nederland net zo goed geregeld als in het buitenland? En wat gaat en moet veranderen, bijvoorbeeld door de komst van steeds meer en nieuwe spelers op de markt, zoals de zogenoemde superplatforms?

Nederlandse filmwereld actieve CBO’s te schetsen en te vertellen welke vergoedingen zij innen en verdelen. Daarnaast kwamen de mogelijke gevolgen van twee nieuwe richtlijnen (de Online Omroep richtlijn en de DSM-richtlijn) ter sprake.

Moderator Monica Bremer (als advocaat gespecialiseerd in het ondernemingsrecht, met ruime ervaring in de cultuursector) kon die vraag toetsen aan gastspreker Lone Amtrup, die het Deense model van auteursrechtvergoedingen uitlegde. Advocaat Marijn Kingma verduidelijkte het huidige Nederlandse verdeelmodel door de in de

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

Op het vlak van de instanties die zich tussen filmmaker en het al dan niet toegekende project bevinden, bestaat gematigd optimisme. Bergman hoopt dat wat 'wokeness' de fonds- en bestuurskamers bereikt. Aangezien begrippen als diversiteit en inclusiviteit nu de buzz woorden zijn, is zij niet pessimistisch ingesteld. Medina denkt zelfs dat de situatie langzaam beter wordt. Daar hebben filmmakers ook nadrukkelijk een rol in. Zo ging hij in op de uitnodiging om zitting te nemen in een NPOcommissie voor fictie.

Carrière technisch niet de beste stap, aangezien zijn eigen projecten dan zijn uitgesloten, maar als je wilt dat dergelijke commissies een betere afspiegeling van de maatschappij zijn, dan moet je de kans om dingen van binnenuit te veranderen en daadwerkelijk mee te beslissen met beide handen aangrijpen

In de jaren zeventig gooiden de Denen, noodgedwongen door de technologische ontwikkelingen, het hele auteursrechtbestel op de schop. Waar vroeger veel betrokkenen en maatschappijen waren, is er tegenwoordig maar één loket om je auteursrecht vast te leggen. Producenten hebben dezelfde rechten als een regisseur of 'artiest'. Kingma is het met Amtrup eens: "We moeten echt één collectief oprichten waarin alle filmindustrieleden gerepresenteerd worden, op gelijk niveau."

De presentatie en de later die middag gehouden Expert Meeting kregen na het festival een mooi staartje. Makers en producenten hebben namelijk uitge-

8

sproken om gezamenlijk aan de slag te gaan en te onderzoeken of het Deense model - al dan niet van aanpassingen voorzien - wellicht een vorm is die voor de

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

Nederlandse situatie geschikt kan zijn.

Daartoe is al een aantal belangrijke onderzoeksvragen geformuleerd (zie pagina 16).

10

De sessie Collective Ambition draaide om het ambitieuze multimediale project If You Are Not There, Where Are You? (IYANTWAY).

Het project omvatte onder meer een traditionele documentaire (Ik ben er even niet van Maartje Nevejan), de methode en expositie Mapping the Experience, tien cocreaties, de voor een Gouden Kalf genomineerde VR-installatie In My Absence, een website met 360° films, een boek Ên een onderzoek film.

Zo'n veelkoppig monsterproject betekende natuurlijk nauwe en vaak ook unieke

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

samenwerkingen tussen filmmakers, kunstenaars, wetenschappers, ervaringsdeskundigen en interactive specialisten.

In de presentatie werd besproken hoe de gedeelde ambitie voor een onderwerp als absences er voor zorgde dat de velden maatschappij, cultuur en artistiek verbonden werden. Ook werd ingegaan op de methodes en processen van het produceren, financieren en distribueren van een project met zoveel verschillende verschijningsvormen.

10

De aanwezigen bij de sessie Truth in Times of Fakeness konden hun ogen niet geloven - en dat bedoelen we in dit geval dus letterlijk. Drie internationale gasten toonden daar hun nepkunsten. Als producenten en kenners van 'deepfakes', waarmee ze dankzij algoritmes of apps mensen dingen kunnen laten doen of zeggen die ze in de werkelijkheid niet hebben gedaan. Net echt en echt nep dus.

De risico’s zijn in het huidige tijdperk waarin propagenda en fake news de toon dreigen te zetten niet te onderschatten.

De kenners wilden ook de positieve kanten van deze technologische en maatschappelijke ontwikkeling uitlichten.

sport van om Nicolas Cage in allerlei films te laten opduiken, waar de echte Cage niet voor werd gecast. Cage is als productieve Hollywoodster een ideaal 'slachtoffer', aangezien er ruim voldoende referentiemateriaal, vanuit alle mogelijke camerahoeken, voorhanden is. Derpfakes wil slechts amuseren, en verdient aan zijn YouTube-kanaal. Veel geld om zijn overtuigende nepvideo's te maken heeft hij niet nodig. Een solide computer en een beetje computerkennis volstaat.

Zo kon Severin Sauliere dankzij deep faketechnieken Salvador Dalí digitaal tot leven wekken, als persoonlijke gids en aanspreekpunt voor bezoekers van 'zijn' museum in St. Petersburg, Florida. De eerste testresultaten waren al redelijk overtuigend, maar de meester-surrealist werd pas echt realistisch toen Sauliere na uitvoerige research op een interview in een Belgisch tvarchief stuitte, waarop Dalí recht in de camera blikt. Overigens kwam er bij het project Dalí Lives meer kijken dan kunstmatige intelligentie alleen. Behalve de computer leverde ook twee acteurs een bijdrage: een voor houding en mimiek, de andere voor de stem.

Tot slot deed de ook aanwezige Donald Trump zijn zegje. Nou ja, in de vorm van Sezer Karaoglu van 3DUniversum die live liet zien hoe hij de Amerikaanse president woorden in de mond kon leggen en rare bekken kon laten trekken. Dankzij een recent gelanceerde Chinese app is het maken van deepfakes ook letterlijk in de handen van iedereen, met al het potentiële misbruik van dien. Aangezien we deepfakes niet tegen kunnen houden, is het zaak om software te ontwerpen die ze kan detecteren - want mensen zijn nu al niet meer in staat om echte mensen van virtuele personen onderscheiden.

Derpfakes (zijn artiestennaam) gebruikt deepfakes voor wellicht minder nobele, maar wel hilarische doeleinden. Op zijn eigen YouTube-kanaal maakt hij er een

Regeren is vooruitzien. Maar dan is het wel fijn als je weet hoe de mogelijke toekomst eruit gaat zien. Marijke van Hees (Voorzitter Raad voor Cultuur) en dr. Karin van Es (Universiteit Utrecht) bespraken de verwachte stand van het Nederlandse omroepbestel, ook naar aanleiding van het recente advies van de Raad van Cultuur.

Joost de Vries was moderator.

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

Zo demonstreerde de hobbyist dat hij een betere digitale prinses Leia in Star Wars: Rogue One wist te monteren, dan in de officiële studiorelease zat.

Wat ook belangrijk is, is dat wij - de consument - een kritische houding ten opzichte van wat ons getoond wordt aannemen.

Marijke van Hees begon met het doornemen van het advies van de Raad van Cultuur.

Volgens haar is een festival een goed podium daarvoor: als focus- of startpunt van een belangrijk gesprek, dat zich uiteraard niet in een uur laat samenvatten, simpelweg omdat het een continue dialoog vereist. De Raad van Cultuur geeft daarbij

11

als suggestie dat het gewenst zou zijn dat, behalve de omroepen, ook producenten een stem hebben in hoe het besteedbare budget wordt verdeeld.

Een andere beweging die is waar te nemen, is het verschuiven van doelgroepen van lineair tv-kijken naar online; een fenomeen waar omroepen op in dienen te spelen.

Dat kan bijvoorbeeld met een groter online platform - los van het huidige NLZiet - dat een krachtenbundeling is van alle partijen (en met NLZiet als een daarvan). Waar het ook aan ontbreekt is offensieve marketing.

Wil je het opnemen tegen de grote internationale spelers, dan is het zaak om gezamenlijk op te trekken. Meerdere partijen betekent ook diversiteit aan content, wat meer investering en vrijheid vraagt. Het is niet de bedoeling dat het een betaalplatform wordt -immers met publiek geld gefinancierd- echter wel is een model denkbaar waar aan bepaalde functionaliteit een extra prijskaartje hangt.

Een samenwerking met commerciële vodaanbieders is overigens niet taboe. Het streven is om zoveel mogelijk mensen in

De kreten "De kwaliteit van de Nederlandse film moet omhoog", "Onze verhalen moeten breder en unieker" en "De aanpak moet anders, meer tijd voor een goede ontwikkeling", zijn bekend. Maar zijn we vastgeroest in onze conservatieve en traditionele manieren van werken? In de sessie Van idee tot inzicht bogen Jacqueline Blom (actrice), Dennis Alink (regisseur) en Thomas van der Gronde (cinematograaf) zich onder leiding van Aldith Hunkar over die vraag.

Jacqueline Blom beet het spits af met een pleidooi voor meer gelijke rollen voor vrouwen in film. En dan met name minder cliché rollen die, afhankelijk van de leeftijd, variëren tussen de onnozele schoonheid of de wijze oma. De statistieken liegen er niet om: actrices van 40+ slagen er nauwelijks in om een artistiek bevlogen en financieel gezonde carrière te onderhouden.

De realiteit is dat acteurs met het klimmen der jaren steeds langere teksten kunnen citeren, maar bij vrouwen is de leeftijd juist

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

aanraking te brengen met kwalitatieve content, waarbij het minder relevant is of dat via een commerciële of publieke weg verloopt. Karin van Es betoogde dat het belang van omroepen meer is dan de simpele optelsom van aantal leden en bereik, zeker nu jongere doelgroepen zich vooral (of alleen) op online focussen. Je moet ook verantwoorden wat de noodzaak is van meerdere publieke omroepen. ‘ Een analyse van onder andere krantenartikelen maakte inzichtelijk hoe omroepen niet alleen onderwerpen bestreken, maar zelf ook agenderen.

Bovendien belichten omroepen dezelfde onderwerpen van verschillende kanten, wat bijdraagt aan het algemene objectieve karakter. In tegenstelling tot algoritmes van partijen als Netflix, waarin specifieke content inspeelt op het gedrag van de gebruiker, zit de kracht erin om het publiek alle mogelijkheden te presenteren, zonder iets af te stemmen op het gedrag van de gebruiker. Daarmee behoudt de publieke omroep zijn informerende functie.

omgekeerd evenredig met de hoeveelheid tekst. Het feit dat er veel vrouwen op filmsets rondlopen zegt niets over hoe dat de weergave van rollen in verhalen verandert. Om in seksscènes de verhoudingen eerlijk te krijgen, schakelen sommige internationale producties zogenoemde intimacy coaches in, die de scènes doorspreekt en regels opstelt, onder meer om de veiligheid van de acteurs te waarborgen. Maar een intimacy coach kan natuurlijk niets veranderen aan het feit dat sommige seksscènes nog altijd stereotiep en clichématig worden geschreven: verandering moet bij het begin beginnen.

Een andere rode vlag die in filmland is gesignaleerd, is het rapportcijfer dat in de filmmakerenquête van 2018 werd gegeven aan de staat van de Nederlandse film. 87 procent beoordeelde die als middelmatig tot slecht. Thomas van der Gronde en Dennis Alink presenteerden als mogelijke oplossing hun Dogma19, vrij naar de spraakmakende Deense Dogma-beweging die de Deense film weer nationaal én internationaal op de kaart

1

zette. De kern van hun Dogma19-concept pakt de goede punten van de Nederlandse documentaire en verwerkt deze in een tvserie of filmproductie. In Dogma19 blijkt een kleiner budget en een kleinere crew te leiden tot meer creativiteit en flexibiliteit.

Daarom pleiten Van der Gronde en Alink onder meer voor het indelen van het draaiboek. Door niet te werken met volledig uitgewerkte scripts ontstaat meer ruimte voor improvisatie.

De strijd om de kijker woedt in alle hevigheid en de streamingpartijen schieten als paddenstoelen uit de grond.

Grote megacorporaties en kleine onafhankelijke spelers hopen de goudader te raken. Maar als de geschiedenis iets leert, is dat in een goldrush de echte winst soms in onverwachte hoek schuilt. Zo was de grote winnaar van de Californische goudkoorts geen grote industriële partij of kleine gelukszoeker, maar Levi Strauss.

Levi zag in dat al die goudzoekers bovenal behoefte hadden aan warme kleding tijdens hun exercities. In The VOD Gold Rush bespraken Silvia Cibien (Eurovod), JeanBaptiste Viaud (LaCinetek) en Janneke Slöetjes (Netflix) de toestand in streamingland.

inmiddels opgerekt tot films tot 2005, dus ook moderne klassiekers als Lost in Translation of Brokeback Mountain. Wat de dienst uniek maakt, is dat het in plaats van een eindeloos groot aanbod met alle keuzestress van dien 'slechts' tien geselecteerde meesterwerken aanbiedt voor drie euro per maand. Netflix wordt nadrukkelijk niet als concurrent gezien.

Beide platformen kunnen prima naast elkaar bestaan. LaCinetek geeft daarbij nadrukkelijk aan dat subsidie nog steeds een vereiste is om te kunnen voortbestaan.

De droom van Eurovod was tien jaar geleden om alle Europese onafhankelijke producties onder een digitaal VOD-dak te brengen. De harde realiteit is dat de Europese markt gefragmenteerd is (qua rechten maar ook qua technologie) en dat er eigenlijk geen echt businessmodel is. VOD mag dan groeien, het gros van de inkomsten en omzet in de markt is voor betaal-tv. Daarom is overheidssteun nog steeds essentieel om films met geen of een kleine bioscooprelease bij de kijker te brengen.

LaCinetek wil de liefde voor filmklassiekers verspreiden, via de door filmauteurs gecureerde lijsten. De catalogus bestond aanvankelijk strikt uit klassiekers maar is

Netflix wordt gezien als dé streaming gigant.

Janneke Slöetjes herinnert eraan dat het bedrijf 22 jaar oud is en pas in 2012 met eigen producties begon. Een jaar later was de exclusieve content van House of Cards een hit. Waarmee gezegd mag worden: zowel het maken van eigen content als het toetreden tot de Europese markt is nog steeds vrij nieuw voor Netflix. De transitie naar een partij die produceert en coproduceert is in volle gang, en er is de wil en het zakelijke belang om te investeren in lokale markten.

De banden met overheden en producenten zijn goed. Zo wordt onderhandeld over de regelgeving, want wat Netflix niet wilt is dat cultuurministeries stellen hoe zij de algoritmes moeten aanpassen, om Europese content een hogere zichtbaarheid te geven.

Janneke Slöetjes, Netflix

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

13

Overigens beschouwt Netflix de andere aanwezige streamers niet als concurrent.

Ook televisiezenders worden niet meegerekend: "Onze concurrent is user generated content. Wij leggen miljoenen op

tafel voor originele filmcontent. Toch kijken mensen massaal naar YouTube-filmpjes van spelende katjes of naar gamers die een spel spelen."

Wat kunnen we leren van professionals die naast hun werk in de AV-industrie ook nog actief zijn op andere vlakken? Waardoor ontstaat inspiratie? Hoe versterken werkdisciplines elkaar in de creatie van een nieuwe productie? En hoe zorgen we voor een nieuw perspectief?

meerdere rollen op zich te nemen. Kennelijk heerst een 'meerdere petten-taboe'. De praktijk leert dat dit soms prima kan samengaan en de creativiteit ten goede komt. De Nederlandse filmindustrie werkt nog veel met hokjes: je bent óf regisseur óf cameraman, beiden kan kennelijk niet.

Zonde! Specialisatie blijft natuurlijk belangrijk, maar net zo belangrijk is dat je andere talenten niet uitsluit.

Baccus-Clark vertelde over haar project over empowerment voor Black Lives Matter, waarbij wetenschap, kunst en marketing samen vielen. Zij keek daarvoor naar hoe de kunst wordt 'gebrand'. Ze creëerde een beautysalon die ze kende uit de AfroAmerikaanse traditie. Bezoekers dachten dat ze daar naar toe gingen om hun haren te laten doen. In werkelijkheid lieten ze hun hersens oppoetsen door middel van een VRervaring, waarin ze een neurowetenschapper ontmoetten.

Drie interdisciplinaire professionals die nét even anders te werk gaan, gaven in Jumping the Box inzicht in hun werk en de resultaten.

Regisseur, scenarist en kinderboekenschrijver Michael Middelkoop (o.a. Netflix & Chill en Vakkenvullers en het prentenboek Idje wil niet naar de kapper), moleculair bioloog en VR-kunstenaar Ashley Baccus-Clark (van het Amerikaanse Hyphen-Labs) en de Spaanse Miguel López Beraza (documentairemaker, script consultant, winnaar van een Goya Award voor de korte film Walls en 'disaster relief'-architect) bleken niet voor een gat te vangen.

Professionals blijken zich vaak tot één functie te limiteren in plaats van hun volledige potentie te benutten door

Het Netwerk Filmeducatie bestaat al geruime tijd, maar maakte de afgelopen jaar een transformatie door. De eerste resultaten daarvan werden gepresenteerd in een sessie waarbij de aanwezigen zelf ook weer even in de schoolbanken belandden. Het Netwerk is verstevigd en flink uitgebreid (van 18 naar 150 leden), er zijn twee regionale hubs actief (in Gelderland en Zuid-Holland) en er komt een behoefteonderzoek onder docenten om aanbod te matchen met behoefte.

EĂŠn van de grote wapenfeiten is de samenwerking tussen NFF, NPO en Schooltv, dat op deze bijeenkomst Film in de Klas lanceerde. Ruim veertig Nederlandse lange en korte films en documentaires, allemaal op leeftijd gecureerd en voorzien van interactief lesmateriaal voor op het digibord via het in het onderwijs populaire LessonUpplatform.

Docent Nederlands Caroline Wisse gaf een demonstratie van hoe zo'n les er in de

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

praktijk en in de klas uitziet aan de hand van het lesmateriaal, behorende bij de prijswinnende documentaire Luister van Astrid Bussink. Behalve een stuk beeldanalyse en nadenken over welke keuzes een regisseur maakt, kwamen daar ook doe-opdrachten voorbij, waarin scholieren zelf creatief bezig waren geweest.

Wisse benadrukte het belang van filmeducatie: essentieel voor leerlingen om te kunnen uitgroeien tot volwaardige burgers die volledig deelnemen aan onze democratische samenleving.

De bijeenkomst kreeg een spannende climax met de uitreiking van de titel Filmleraar van het jaar 2019. Die eer ging naar Malu Sanders van Het 4de Gymnasium in Amsterdam. Met haar originele lessen zoekt Malu naar een wisselwerking tussen theorie en praktijk, waarin naast veel ruimte voor persoonlijke begeleiding ook aandacht is voor de context en filmgeschiedenis.

1

De Nederlandse festivalwereld groeit hard.

Het uitwisselen van ideeën en ervaringen is nooit een slecht idee. Dat deden Lieke Wouters (curator Oddstream), Gieske Bienert (uitvoerend directeur STRP), Ine Gevers (directeur Niet Normaal Foundation), Arjon Dunnewind (directeur Impakt), Inge de Leeuw (programmeur IFFR), Bram Kranendonk (zakelijk directeur Kaboom Animation Festival), Jarl Schulp (directeur Viber), Caspar Sonnen (hoofd Nieuwe Media IDFA) en Kirsten Ruber (Festival Directeur Go Short), met als voorzitter Angelique Spaninks. Een ronde tafel zoals deze bleek zeer vruchtbaar, omdat het delen van kennis over pro-jecten en het onderzoeken van samenwerkingen een richting is waar winst te halen valt.

Festivals hebben buiten hun bestaande missie ook een vangnet-functie in de

Met de komst van nieuwe media ontstonden ook nieuwe recensievormen, bijvoorbeeld YouTube-vlogs, blogs en influencers. In tegenstelling tot de traditionele recensies in kranten hebben deze nieuwe recensenten niet altijd de juiste wetenschappelijke kennis binnen het vakgebied. Dat maakt de recensies flinterdun: weinig gericht op de inhoudelijke kunstzinnigheid en veelal gefocust op de buitenkant. Terwijl de Digitale Cultuur overal om ons heen opbloeit in allerlei verschijningsvormen, ontbreekt het aan een volwassen platform waar dat soort (kunst)werken kritisch wordt besproken.

Hoe zou zo'n platform eruit kunnen zien en wat is daar voor nodig? Daarover bogen Suzanne Meeuwissen (digitale literatuur-

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

maatschappij. Die functie begint steeds verder achterop te raken. Immers, met zo'n keur aan festivals krijgt alles vanzelf al een podium. Het is belangrijk dat er een goede verdeling komt tussen de soorten festivals en organisaties. De eigenheid van een festival is deel van de succesfactor, maar je moet voorkomen dat je dat opoffert aan de moderne wens om alles samen te voegen.

Het belang van curatie wordt door alle aanwezigen van de tafel onderschreven.

De eigenzinnigheid zit in de context, niet over het specifieke wat wordt gepresenteerd.

En hoe belangrijk het ook is om bijvoorbeeld evenementen buiten de festivalperiode, op andere locaties of met andere partners te organiseren, het is ook zaak de essentie niet uit het oog te verliezen om zo verwarring te voorkomen. De kern van de festivalervaring is en blijft dat het een evenement is waar je verrast kunt worden door nog onbekend aanbod.

diversiteit/inclusie Letterenfonds), Bob Witman (adviseur nieuwe journalistiek Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten), Joris van Ballegooijen (coördinator Digitale Cultuur Stimuleringsfonds Creatieve Industrie), Ine Poppe (voorheen NRCjournalist en docent Willem de Koning) en Paulien Dresscher (programmeur NFF Interactive), onder het voorzitterschap van Michiel de Lange.

De kritische reflectie op film, literatuur en theater staat al jaren onder druk in de (oude) media. Digitale cultuur wordt nauwelijks (of vooral: niet) belicht. Zo mist een essentiële schakel en is het moeilijk om de digitale kunstwerken inzichtelijk of aansprekend te maken voor een groot, breed publiek. De hamvraag is welke vorm de digitale cultuurkritieken zouden moeten

16

hebben. Woorden schieten daarvoor wellicht tekort - er zou misschien een nieuwe vocabulaire aan begrippen moeten komen en bovendien worden lange, verdiepende stukken met uitsterven bedreigd. Wellicht bieden nieuwe vormen als podcasts of Instagram handvaten. Daarbij zijn algoritmes wellicht contraproductief, want die zorgen ervoor dat de gebruiker in zijn of haar bubbel blijft - terwijl tachtig procent van de Instagrammers aangeeft liever een verrassende dan een passende tip te krijgen.

In de mediakritiek gaat het dus om tippen en belichten en verlangt men naar inhoudelijke diepgang. Als er een platform in het leven geroepen zou worden, dan kunnen de initiatoren daar ook vorm aan geven, door bijvoorbeeld direct een factor als inclusiviteit hierin mee te nemen. Doelen zouden onder meer zijn: kwaliteit van werken definiëren, een vertaalslag van kunst naar breed publiek, kennisnemen van dingen die je nog niet kent, het uiten van maatschappelijke en publieke waarden en autoriteit aan een werk toekennen.

Ook werden doelen en voorwaarden geformuleerd: – – – – – –

Een soort eigenaarschap om het succesvol te maken.

Een ‘leesclub’ om te kunnen praten en sparren over een kunstwerk.

Kunstkritiek thematisch benaderen vanuit wetenschappelijke thema’s. Dus niet als kunst, maar als het gaat over klimaat, misschien ook vanuit klimaatproblematiek.

Meer plek in het onderwijs geven voor kunst.

Misschien een gecentraliseerde database (maar geen saai archief). Het is vooral voor makers belangrijk dat hun werk ergens te vinden is.

Wellicht een prijs voor kunstkritiek, met een geldbedrag.

Het NPO-fonds voerde in de zomer van 2019 ruim veertig gesprekken met beginnende en 'midcareer'-regisseurs, scenaristen en producenten over talentontwikkeling. Met als overkoepelende vraag: "Welk talent heeft de toekomst nodig?" Een aantal onderwerpen die daarin de revue passeerden legde het fonds voor verdere verdieping en aanscherping voor aan Aiman Hassani (regisseur, scenario schrijver en producent drama en documentaire), Michael Middelkoop (regisseur en scenarist), Ashgan El-Hamus (schrijver en regisseur), Loes Komen en Eva Verweij (producenten Room for Film), Koji Nelissen (producent Kepler Film), Tom van Blommestein (regisseur, creative producer NL Film), Miriam Guttmann, documentairemaker. Ook aanwezig: Sandra den Hamer (Eye/MACA), Kaisa Kriek en Jenny Booms (beiden secretaris NPO-fonds) en voorzitter Hanneke Bouwsema.

De deelnemers zijn het erover eens dat de toekomst onafhankelijk auteurschap nodig

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

heeft. Dat resulteert in sterke, Nederlandse verhalen, vormexperimenten en multidisciplinaire producties. In het realiseren van plannen zou publieksbereik een vanzelfsprekend onderdeel moeten zijn.

Wat betreft begeleiding en feedback worden dramaturgen en coaches gewaardeerd, maar de makers willen wel zélf kunnen kiezen. Daarnaast is feedback van andere makers zeer welkom. Het MACA-initiatief (Eye) wordt enthousiast ontvangen.

Talentontwikkeling zou echt om talentontwikkeling moeten gaan, en minder om het slagen van het eindproduct.

Bestaande talenttrajecten als Kort! en Centraal kennen nu een rigide stramien met veel druk. Dat mag wel wat vrijer vindt de tafel.

Bij talenttrajecten ontbreken vaak de evaluatiemomenten. En er zouden ook mogelijkheden moeten zijn voor talenten zonder klassieke filmopleiding: het moet toegankelijker, diverser en inclusiever. Ook een talentontwikkelingspot voor experimenteel en divers werk, zonder format en wellicht alleen voor online, wordt met enthousiasme verwelkomd.

17

De belangrijkste conclusies en wensen t.a.v. talentontwikkeling binnen de Nederlandse film- en televisiewereld: – – – – – –

meer vrijheid, ook in keuze voor begeleiding. meer tijd. meer vertrouwen in makers (via vrijplaatsen, stipendia, wildcards en een talentontwikkelingspot voor experiment). grotere toegankelijkheid voor makers zonder standaardopleiding. meer diversiteit meer aandacht voor multidisciplinair werken en publieksbereik

De input van de ronde tafelsessie zal verwerkt worden in het verslag van de eerdere gesprekken, waarvan de grote lijnen de komende maanden besproken

gaan worden met omroepen, opleidingen, betrokken fondsen en NPO, om te komen tot nieuwe, aangepaste kaders voor talentontwikkeling.

In de ronde tafel Auteursrecht werd dieper ingegaan op het eerder die dag het door Lone Amtrup gepresenteerde model.

Amtrup schoof aan, samen met Marijn Kingma (advocaat Höcker Advocaten), Sytse Kok (scenarist, bestuur Netwerk Scenarioschrijvers, PAM), Tijs van Marle (scenarioschrijver, namens DAFF), Maarten Treurniet (regisseur en voorzitter Dutch Directors Guild), Harry Ammerlaan (Production designer), Peter Warnier (sound designer en bestuurslid NPA), Job ter Burg (editor, namens NCE),

Arie Landsmeer (directeur Nederlandse Content Producenten), Roland Wigman (advocaat bij VWS Advocaten), Claire Pijman (cinematographer, namens NSC), Martijn Kalkhoven (ook namens NSC), Gijs Scholten van Aschat (acteur), Hugo Klaassen (jurist, namens FPN, NCP en als bestuurslid StOPnl). Het duo voorzitterschap was in handen van Michiel de Rooij (beleidsmedewerker EYE Film Instituut) en Monica Bremer (advocaat ondernemingsrecht bij Bremer & De Zwaan).

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

19

Het gespreksonderwerp was de vraag of het Deense model van Copydan een hulpmiddel kan zijn om alle bloedgroepen binnen de Nederlands filmindustrie op een lijn te krijgen. Momenteel is de Nederlandse filmindustrie zeer gefragmenteerd. Het Deense voorbeeld kan veel te bieden hebben om de structuur in Nederland te verbeteren.

Door schaalvergroting kan er efficiënter worden gewerkt en wordt het eenvoudiger om auteursrechten richting derden te exploiteren. Omgekeerd zou een dergelijk model voor content exploitanten ook efficiënter kunnen werken, door het onestop-shop model. Naast de materiële zaken, is er in samenwerking ook immaterieel voordeel te behalen.

Met name in de gemeenschappelijke wil om op lossingen te zoeken in het belang van de vitaliteit en creativiteit van de industrie. Met de getoonde inzet, overtuiging en positieve grondhouding van alle partijen

kan dit een begin van een nieuwe fase betekenen.

De consensus was dat het van het grootste belang is om met zijn allen gezamenlijk op te trekken. Zoals Gijs Scholten van Aschat het verwoordde: "Het is nieuw dat we voor het eerst in jaren met de makers en producenten aan een tafel zitten en dat we het gevoel hebben dat we voor hetzelfde vechten. Al zijn we het nog niet over alles eens, de intentie is er."

De intentie werd uitgesproken om gezamenlijk de kwestie en het Deense model verder uit te zoeken. De doelstelling is te komen tot een organisatie waarin alle collectieve belangen behartigd worden vanuit hetzelfde one-stop-shop. Daarbij staat de vereenvoudiging van het systeem centraal en dient sector breed gesteund te worden, zodat iedereen zich verdedigd voelt.

Ook werden de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: – – – – – – – – –

Leidt een dergelijke brede samenwerking ook daadwerkelijk tot een vergroting van de koek?

Wie zou zich naast de productiesector kunnen aansluiten, zoals publieke omroepen en/of commerciële omroepen?

Het een strategie zou kunnen zijn om via platforms als testcase te gebruiken voor het initiatief?

Is het zinvol om een mogelijke samenwerking met BUMA te onderzoeken?

Is er (en zo ja hoe groot) een weglekrisico van gelden naar buitenlandse producenten?

Zijn er efficiëntie voordelen te behalen met deze vorm van samenwerking, en zo ja welke?

Wat is de politieke agenda richting het Ministerie van Justitie om een eventueel gerealiseerd initiatief een wettelijke basis in auteursrecht te kunnen geven?

Is het noodzakelijk, om tot een dergelijk initiatief te komen, eerst mogelijke verdelingsissues te hebben opgelost alvorens?

Hoeveel geld gaat naar wie? En hoe kan transparantie worden afgedwongen?

–

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

19

Hedendaagse videoclips vormen een publieke ruimte voor activisme, commercie en emancipatie. Populaire video’s maken actuele maatschappelijke kwesties en verhoudingen zichtbaar en suggereren tegelijkertijd alternatieve realiteiten. Samen met filmmakers, (set)ontwerpers, muzikanten en (media)kunstenaars werd tijdens dit rondetafelgesprek gereflecteerd op technologieën, ruimtelijke ontwerpstrategieën en vormen van representatie in hedendaagse videocultuur. Deelnemers waren Annelotte de Graaf (Amber Arcades, artiest), Tom Burke (creative director en muzikant), Romke Faber (production designer), Sharif Abdel Mawla (regisseur).

Katía Truijen (Het Nieuwe Instituut) was voorzitter.

Hoe komen nieuwe video- en muziekformats tot stand, en welke rol speelt de online platformcultuur? Tijdens de sessie werden voorbeelden van urgente en innovatieve samenwerkingen besproken, gevolgd door een discussie over hoe deze collectieve praktijk verder kan worden ontwikkeld en ondersteund. Het

Het wemelt in de wereld - en ook in Nederland - van de medialabs, maar dat betekent niet dat ze van elkaars bestaan af weten. De sessie Medialabs bood voor veel labs (en relevante fondsen) de gelegenheid om elkaar eens te ontmoeten en gedachten uit te wisselen.

Juliette Jansen (Sandberg Masterclass), Zuraida Buter (curator Playful Arts Festival), Dorien van de Pas (Filmfonds), Playgroundsdirecteur Leon van Rooij en Paulien Mandos (verantwoordelijk voor het Next-talentontwikkelingstraject), Wilko van Iperen (hoofd Digital BNNVARA) en Sean Gilis (Stimuleringsfonds Creatieve Industrie) kregen van moderator Martijn de Waal (Lector Play & Civic Media,

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

rondetafelgesprek maakte deel uit van For the Record, een onderzoeksproject over hedendaagse videocultuur.

Muziekvideo’s spelen een bijzondere rol in ons hedendaagse medialandschap.

Muziekvideo’s kunnen nieuwe beeldtaal introduceren en stemmen laten horen die maatschappelijke en politieke thema’s onder de aandacht van een breed publiek brengen. Door de relatief snelle manier waarop deze clips tot stand komen, gelden de traditionele processen van film maken niet meer. Muziekvideo’s kunnen daarom worden opgevat als een broedplaats waar grensoverschrijdende formats kunnen opbloeien. Helaas is er doorgaans geen of nauwelijks budget beschikbaar voor het ontwikkelen van alle nieuwe samenwerkingen en ideeën. Aan de videoclip hangt nog steeds het stigma van een commercieel product - de creatieve potentie van het format wordt te vaak niet onderkend. Het panel adviseert te overwegen om opnieuw het fonds voor muziekvideo’s te introduceren (dat tot voor kort bestond als het TAX-videofonds) om de unieke positie van dit medium blijvend te kunnen ondersteunen.

Hogeschool van Amsterdam) als hoofdvraag mee hoe in het Nederlandse Media en cultuurlandschap de talentontwikkeling op het vlak van digitale cultuur en beter georganiseerd kan worden.

Hoe verschillend de labs en partijen aan tafel ook zijn, de struikelblokken worden algemeen gedeeld. Zo is het huidige (fonds)landschap nog niet ingericht op de werkelijkheid van digitale cultuur, zodat projecten bijvoorbeeld alleen kans maken als ze een verplichte producent (bij het Filmfonds) of een lineaire component (bij de omroep) hebben.

Er blijkt weinig kennis te zijn van wat er gebeurt op de verschillende gebieden in

20

creatieve labs en welke issues er spelen.

Een bijkomende factor is dat veel kennis op het gebied van digitale cultuur en storytelling zogeheten 'tacit knowledge' is; gebaseerd op ervaringen van de maker.

Het zou gewenst zijn als die kennis op een meer structurele manier ontsloten zou kunnen worden. Ook over de duurzame financiering van talentontwikkelingsprogramma’s bestaan vragen. Wellicht is een rol voor weggelegd voor omroepen, fondsen, hogescholen, onderzoek-fondsen (NWO/ SIA RAAK) en creatieve Industrie fondsen en organisaties zoals ClickNL.

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

Deze eerste bijeenkomst smaakte naar meer, zeker gezien de uitgesproken behoefte aan samenwerking en kennisuitwisseling. De hoofdconclusie is dat er een denktank moet worden opgezet tussen de diverse talent ontwikkelingsplatforms, de fondsen en de omroepen en dat de medialabs vaker met elkaar om de tafel moeten. Mogelijk twee keer per jaar, met dan een grote kennisdeling conferentie met case studies als integraal onderdeel van het NFF Professionals Programma op het festival van volgend jaar.

21

Tekst: Anton Damen Fotografie: Momenttom.com

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

22

VERSLAG NFF CONFERENTIE 2019

23