// WETENSCHAP & PRAKTIJK
EUROPA ALS VEILIGE HAVEN TUSSEN CHINA EN DE VERENIGDE STATEN? Door Andy Langenkamp
Na de Koude Oorlog heerste in westerse intellectuele kringen de optimistische verwachting dat democratie en globalisering gezamenlijk de wereld zouden veroveren. Thomas Friedman kwam met zijn ‘Golden Arches’-theorie: landen met een vestiging van McDonald’s voeren nooit oorlog tegen een ander land dat er ook een heeft. Die landen zouden zodanig economisch verstrengeld zijn en zoveel contacten onderhouden, dat conflicten zouden worden opgelost voordat ze volledig uit de hand zouden lopen. In een dergelijke wereld, waarin vrijheid, stabiliteit en handel de boventoon zouden voeren, zou de EU zich natuurlijk als een vis in het water hebben gevoeld. Het liep anders. Globalisering en handel maakten wel een opmars, maar al vrij vlot bleek de aanwezigheid van Big Macs onvoldoende om de vrede te waarborgen. Dat lieten de oorlog in Libanon in 2006 en de oorlogen tussen Rusland en Georgië en Oekraïne zien.
Onderhandelingen met fabrikanten bleken soms niet al te slim gespeeld. De logistieke operatie vertoonde veel zwakke punten en in sommige lagen van de bevolking bestaat weerstand tegen vaccineren. Daarbij zijn zowel op Europees als op nationaal niveau enorme blunders begaan (zoals de opmerking van de Franse president Emmanuel Macron dat het Oxford/ AstraZeneca-vaccin een quasi-vaccin was). De trage start van het vaccineren in Europa maakt dat de Europese economieën hoogstwaarschijnlijk pas later weer open kunnen dan bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk en de VS. Ook is de verwachting dat de ECB en Europese overheden langer en meer moeten bijspringen. Tegelijkertijd wil het met de fiscale stimulering op Europees niveau niet erg vlotten. Afgelopen jaar werd weliswaar verbazend snel een akkoord bereikt over een herstelfonds van € 750
miljard, maar het herstelfonds komt maar traag uit de startblokken.
MEER HOOFDBREKENS Onderlinge verdeeldheid zorgt ook op andere vlakken voor spanningen. De Brexit mag nu definitief zijn, maar er blijven nog steeds veel pijnpunten. Verder rommelt het in het oosten van de EU met leiders met autoritaire trekjes. Zij ondermijnen het interne functioneren van de EU en de externe slagkracht. Die slagkracht is ook in gevaar doordat Europa achterloopt op een aantal economische gebieden die beslissend zijn voor toekomstig succes, zoals kunstmatige intelligentie, sociale mediaplatforms, e-commerce en elektrische auto’s.
STROEF BUITENLANDBELEID Bovengenoemde interne strubbelingen
Figuur 1: Military expenditure growth
GRIMMIGER WERELD Daar kwam bij dat de globalisering weliswaar grote sprongen voorwaarts maakte, maar de veronderstelde daarmee gepaard gaande democratische opmars na verloop van tijd in het slop raakte. Afgelopen jaar was het vijftiende opeenvolgende jaar van wereldwijde democratische terugval. Minder dan een vijfde van de mensen op deze wereld woont in een vrije samenleving. De EU moet in deze grimmigere wereld het hoofd boven water houden en heeft daarbij met een aantal uitdagingen te kampen.
VACCINATIE- EN STIMULEERKNEUSJE Vergeleken met andere rijke economieën loopt de EU flink achter met vaccineren. 62
FINANCIAL INVESTIGATOR
NUMMER 2 / 2021
Source: Refinitiv Datastream/ECR Research.
