Fitjarposten 10 2013 by Fitjarposten

Den 1. i kvar månad

Hugs målaravlesing! DESEMBER 2013 • nr. 10 • Årg. 9 • Gratis næravis for Fitjar

«Hold julehjertet åpent året rundt.» JESSICA ARCHMINT

Fitjarposten.no

Kultur: Eventyraren Kornelius Næring: God og trygg jobb Portrettet: Presten

ring gratis: 800 55 223 www.cafe-annemor.no

God mat til side 9–12 Fitjar Kraftlag 60_5x34_maaleravlesning 1208.indd alle anledningar

side 15 side 20

21-11-08 16:28:47

TLF: 53 49 98

CATERING: Mob. 970 45 433 (Sissel) 416 82 774 (Jorunn)

OPNINGSTIDER: Man-ons ....09.00–16.30 Tors-fre ......09.00–18.00 Laur ..........09.00–15.00

tlf. e-post:

53 49 95 00 post@galleriflora.no

Fitjar Sjø & Camping Me kan tilby: • • • • • • • •

Kurs og selskap i flotte lokaler Barnedåp | Bryllup | Fødselsdag Julebord Minnestund Utlevering av mat Snittar, middag, koldtbord, kaker... Flotte ferieleiligheter til leie. Camping for faste og ambulerende.

RING RANDI DALEN

414 28 038 www.fitjarcamping.no

• EU - kontrollar • Service på alle merker • Sal av slitedelar og dekk • Off. godkj. bilverkstad

Vår erfaring - din trygghet Osternes, 5419 FITJAR Tlf 53 49 71 21, Fax 53 49 73 94

www.mecacarservice.no

Førstkomande søndag er det klart for ny julegrantenning. Også i år vert det appell av ordførar Wenche Tislevoll. Arkivfoto: FP/HCH.

Ny superhelg Heller ikkje i år manglar det på spenstige innslag rundt julegrantenninga i Fitjar. Operagalla, minikonsert, lystenning både på kyrkja og Håkonarstøtta, peparkakeby og fakkeltog er berre nokre av ingrediensane. Som vanleg vert det søndagsopne butikkar frå klokka 14.00–18.00.

i Fitjar - Larsenbygget

graving transport meisling sal av masse e-post:

908 42 415

terje.peder.torland@haugnett.no

SIDE 6–7

TIPS OSS: mob: 481 51 491 - e-post: tips@fitjarposten.no - web: www.fitjarposten.no

TANNLEGE

tlf.

Fitjar skulekorps og niandeklassingane vil òg i år markere seg i sentrum. Dei siste samlar tradisjonen tru inn pengar til Polenturen til våren. På biletet ser me ordførar Wenche Tislevoll som held appell under ei tidlegare julegrantenning. Det vil ho òg gjere i år.

Ferske gardsegg frå Fitjar levert direkte til butikk er i sal hjå:

G! HD-RETTETON G N IN T T Å F R ME HA DAR GOD JUL! N U K E R Å V E L L ME ØNSKJER A

Joker Rydland Spar Fitjar Coop Extra Ola B. Korsvik Kort veg frå produsent til forbrukar sikrar deg ferske egg. Lillian og Håkon Hovstad

Tlf. 53 49 70 65

OPNINGSTIDER: Man og fre: ............ 9 –16 Tirs,ons,tors: .......... 9 –18 Laurdag: .............. 10 –14

Tlf. 53 49 79 72

ille time på nett

No kan du best

.no www.ledigtime

Gratis, månadleg næravis til alle husstandar i Fitjar kommune. re da k t ø r : Håkon C. Hartvedt, mob: 481 51 491, hakon@fitjarposten.no b l a d bun a d : Helge-Mikal Hartvedt, mob: 902 92 923, helge-mikal@fitjarposten.no d i s t ri bus jon : SUDI, tlf: 908 69 103 T R Y K K : Bladet Sunnhordland a n s va rl e g ut g jeva r : Media Consult AS, Liarhaugvegen 8 - 5419 FITJAR

sio

Grunnlagt 2005 av og for Fitjarfolk

4 på FITJAR

: Tid for å ta tid

Av Guro Rimmereid

Førstkomande helg er det igjen superhelg i samband med julegrantenninga. Me får òg lys både på Håkonarstøtta og kyrkja. Slike ting lyser bokstaveleg talt opp i vintermørkret. Julegrantenningshelga har utvikla seg til å bli ei svært positiv og identitetsskapande happening for alle i Fitjar.

1. Skal du ha adventskalender i år? 2. Kva slags adventskalender skal du ha?

Oda Rydland 1. Yes, eg må jo det! Det er jo årets høgdepunkt, det! 2. Eg skal ha ein pakkekalender, kanskje ein sjokoladekalender og Fitjar Skulekorps sin adventskalender.

Adventstida er samstundes ei tid for å ta tid til kvarandre. For ein del år sidan utfordra kona meg til å skrive ein song om nettopp det å stoppe opp og ta tid. Ei av strofene i denne songen vart slik: Tenk om vi kunne gi hverandre mere tid / kunne stoppe mere opp og være nær /

T RGET JULEMARKNAD I PERALØO Spennande produkt i spennande materiale! FREDAG 29. NOVEMBER kl. 11.00–18.30 LAURDAG 30. NOVEMBER kl. 10.00–17.00. Sal av kaffi og kaker! Velkomen til god gamaldags julestemning i «kulturstova» Peraløo!

JULEMESSE I FITJAR BEDEHUS

Asbjørn J. Raunholm 1. Ja! 2. Legosett.

Laurdag 30. november. Grautsal 12.00–13.00, Barnemessa kl. 13.30 Hovudmessa kl. 16.30

PEPARKAKEBY Laurdag 30. november Peparkaketing kan leverast til utstillinga i 2. høgda hos Larsen kl. 11.00–15.00

OPERAGALLA Laurdag 30. november kl. 18.30 Fitjar Kultur og Idrettsbygg, m/ Runar Thor Gumunsson, Hulda Bjørk og Irene Simonsen.

Mari K. Lønning 1. Ja, sjølvsagt! 2. Eg trur det blir sjokoladekalender.

Kristian Prestø 1. Ja. 2. Eg skal ha Fitjar Skulekorps sin kalender og kanskje ein pakkekalender.

SØNDAGSOPE Søndag 1. desember Butikkane har ope frå kl. 14.00–18.00 Kl. 15.00 Minikonsert i kyrkja med Fitjar ad hoc, Osternes Mannskor, Silje Rydland og Tom Rydland. Leia av Eli Simonsen. Kl. 16.00 Fakkeltog frå sentrum Kl. 17.00 Tennings av julegrana pluss lys på kyrkja og Håkonarstatuen. Appell ved ordførar Wenche Tislevoll. 9. klassingane sel mat. Fitjar skulekorps vert med. Kl. 19.00 Lysmesse i Fitjar kyrkje

TIPSTELEFON:

481 51 491

til å lytte mer til det / vår bror og søster strever med / Tenk om vi kunne gi hverandre mer tid /. Så la oss prøve på det denne månaden: Ta oss tid til å stoppe opp for dei gode augneblinka og dei verdfulle stundene saman. Bryte opp noko av den travle sida ved jula. Då taper me heller ikkje

så lett fokuset på det jula verkeleg handlar om.

HÅKON C. HARTVEDT

INNSPEL

Her kan frivillige lag og organisasjonar gjera sine arrangement kjent GRATIS! Bestill innrykk på e-post: post@fitjarposten.no. Merk emnefeltet i e-posten med «TORGET:» Annonsefrist er innan kl. 12.00 fredagen før innrykk.

BOKSLEPP i Fitjar bedehus onsdag 4. desember kl. 19.30 Bladet Evangelisten presenterer boka «Med trekkspel og bibel» av Håkon C. Hartvedt. Medv. redaktør Kurt Urhaug, Hagaviktrioen og Håkon C. Hartvedt.

ADVENTSAMLING I FITJAR BEDEHUS Onsdag 11. desember kl. 10.30–12.30 Adventssamling med lystenning, songar og adventsfortelling. Nistemåltid. Juleverkstadaktivitetar (kr. 5,-/10,- pr. ting) Alle som er heime med ungar under skulealder er velkomne! Arr.: Småbarnstreff

SONGSTUND Cafe Annemor kl. 18.00 Allsong, anekdotar og solosong. Denne gongen syng me julesongar og får servert rømmegraut.

JULEFEST FITJAR BEDEHUS

SMÅBARNSTREFF VÅREN 2014 Fitjar bedehus annakvar onsdag kl. 10.30–12.00. Oppstart 8. januar. Songstund, nistemåltid, leik og sosialt fellesskap Velkomen til alle som er heime med ungar under skulealder! Arr.: Fitjar sokneråd

ÅRSMØTE FITJARFESTIVALEN Torsdag 5. desember kl. 19.00 i Fitjar kulturog Idrettsbygg

Prøv ein rubrikk på torget i Fitjarposten! Gratis for lag og organisasjonar. Kontakt oss på post@fitjarposten.no

ONSDAGS-SPRINTEN Onsdag 11. desember kl. 18.00 Joggetur i Rossneset (enkel o-løype). Løypa varierer litt frå gong til gong, og kartet blir lagt ut på facebook-sida til idrettslaget eit par dagar før. Frammøte vil variere litt mellom stadion og ballbingen i Rossneset. Hugs lykt og refleksvest.

Kinoanbefalingar - Bygdekinoen Fitjar sentrum

Måndag 30. desember kl.17.00. Søndagsskuleungane deltek. Fitjar barnegospel syng. Andakt ved Elisabeth Fauskanger. Servering av enkel skjevemat og kaffimat. Juletregong. Kollekt. Alle er velkomne! Arr.: Fitjar søndagsskule

NYTT BABYSONGKURS (8 samlingar) Oppstart Fitjar bedehus 8. januar 2014 kl. 10.30. Påmelding innan 3. januar på tlf 975 28 001 Arr.: Fitjar sokneråd

JUL I FLÅKLYPA

SØSKEN TIL EVIG TID

Familiefilm Norsk tale - Tillatt for alle Søndag 8. desember kl. 17.00

Dokumentar 11 år Søndag 8. desember kl. 19.00

Neste avis kjem 08.01 Annonsefrist: 18.12 E-post: post@fitjarposten.no - Mobil: 481 51 491

DESEMBER 2013

www.fitjarposten.no

://nytt FRÅ NETT

Vinnarlaget Fitjarstølane/Sentrum.Andreas Torland, Stian Torland, Tormod Tørnquist, Ingve André Strand, Henrik Raunholm Kjelling, Johannes Olsen. Framme f.v. Ørjan Søreide Nordvang, Idar Volden Mjønes, Goff Artsamai. Martin Hatlevik og Osternes Mannskor under framføringa av «Jag har hørt om en stad». Foto: Håkon C. Hartvedt

Ønskekonsert i superklasse Sjeldan har me kost oss slik som me gjorde på kabareten med Osternes Mannskor i Kultursalen i kveld. Ein aldeles strålande ønskenostalgi – med kvalitet i alle ledd.

Fitjarstølane/ Sentrum slo til Fitjarstølane/Sentrum vann ein overraskande siger i herreklassen i Fitjar Kraftlag cup. I dameklassen vart det favorittsiger til Vestbøstad.

Arkivfoto: Helga Rimmereid

Frå skulekorpset til musikkstudier i Wales Fitjarjenta Anne Lunde er komen inn på det prestisjetunge Royal Welsh College of Music and Drama i Wales og er klar for fire år med musikkstudium med kornett som hovudinstrument. Helga Rimmereid Publisert: 23.11.13

Peter, Paul and Mary alias Gurid Refvik, Ole Christian Ottestad og Martin Hatlevik.

«Søstrene Bjørklund» alis Nils Ingmar Hageberg, Rolad Drønen, Harald Skumsnes og Per Vestbøstad.

Vestbøstad, vinnararene av dameklassen, med maskotar: Emil Henriksen Sørfonn, Mia Volden, Anita Bakkane, Anne Helene Vestbøstad, Kari Fykse Lie, Gunn Evy Henriksen og Tuva Nysæther. Bak: Britt Lise Volden, Anne Brakedal, Camilla Volden og Therese Nysæther.

Lærs Mæland, Ingvild Sjo og Otto Ersland hylla Sunnhordland på Fitjar folkebibliotek i går kveld. Foto: Kjetil Rydland.

Eit døger i Sunnhordland I boka Sunnhordland 31.05.2013 har fire forfattarar frå Sunnhordland laga ein hyllest til regionen vår. Søndag kveld var tre av dei på Fitjar folkebibliotek og presenterte det originale bokprosjektet sitt. Ideen kom frå Otto Ersland, som fekk med seg Ingvild Sjo, Jane Jünger og Lars Mæland. Dei delte dei åtte Sunnhordlands-kommunane mellom seg, to kommunar på kvar, og gav den einskilde kommune tre hovudoppslag. (...)

Kjetil Rydland Publisert: 18.11.13 No kan du igjen få fiksa bilen i Fitjar. Her er Andrius Kiudys i aksjon. Foto: Håkon C. Hartvedt

Bilverkstad i Årskog «Vesleblakken».

«Finale». Ingve André Strand synte god skåringsform på Fitjarstølane/Sentrum. Her i kamp med Nils Ingard Tislevoll. Foto: Håkon C. Hartvedt

Martin Hatlevik i «Are you lonesome tonight».

Håkon C. Hartvedt Publisert: 09.11.13

Håkon C. Hartvedt Publisert: 08.11.13

05555

Set forsikringane dine i banken få inntil 17% rabatt

forsikringar, rekningar, lån og sparing. alt i éin nettbank. eitt nummer å ringje, éin kontaktperson å snakke med. Samlar du forsikringane dine hos oss, får du inntil 17% rabatt. i tillegg får du 5% lojalitetsbonus når du har vore forsikringskunde i tre år.

Håkon C. Hartvedt med boka om Konrad Landro.

Håkon C. Hartvedt med ny bok I haust kjem redaktøren i Fitjarposten ut med bok om songevangelisten Konrad Landro.

Menuett i mai.

Håkon C. Hartvedt Publisert: 09.11.13

SPv.no

No treng du ikkje lenger dra til Stord for å få fiksa bilen. I morgon opnar ny bilverkstad i Årskog.

ring oss på 05555, eller send ein SMS med kodeord «forsikring» til 05555.

Kjetil Rydland Publisert: 18.11.13

SkadeSkade-og oglivSforSikring livSforSikring

ANNONSER

med sjødn

DESEMBER 2013

A P O T E K U T S A L - G R AT I S P A R K E R I N G - B E N S I N P U M P E R

Tove Camilla, Karine og Marit i ferskvaren på «Larsen», er klar for førjulstida. –Me ønskjer å gi kundane ei god og hyggelig handleoppleving og håpar flest muleg tar turen innom til oss.

Pinnekjøtt Her har vi eit særs godt produkt frå Lundal som vi ønskjer å fremje. Mellom anna fekk dei «Årets produktpris» for sitt urøykte pinnekjøtt i 2008. «Me held framleis på dei gode gamle tradisjonane med tørrsalting og eldhusrøyking for å få den kvaliteten på produkta som me ønskjer. Eldhusrøyken er ein viktig del i vår produksjon. Me fyrer med bål av oreved for å få den rette milde smak og fine farge på produkta våre» skriv Lundal på nettsida si. Elles har vi òg pinnekjøt frå Voss kjøttindustri (røykt/ urøykt), og Gilde (røykt/urøykt/eldhusrøykt) Vi kuttar opp pinnekjøtet slik kunden ønskjer det.

Sjekk òg våre andre juleprodukt: • • • • •

Lutefisk frå Hjønnevåg Familieribbe/Tynnribbe (Gilde) Fenalår (Bønes/Vossakjøt) Eldhusrøykt lammelår (Vossakjøt) Kasser med prima torskefilet frå Halsteinsen.

Ikkje alle fører desse produkta. Hos Spar Larsen set me lokal mat i høgsetet.

SPAR Fitjar, 5419 FITJAR, åpningstider 8 - 22 (9 - 20) Ope : 9-18(18) Spar: 8-22(9-20) - DITT NÆRASTE HANDELSHUS! - KVIFOR DRA LENGRE?

ANNONSER

DESEMBER 2013

Det Lokale Eltilsyn – DLE Deieste fl everk/nettselskap er med heimel i el-tilsynslova pålagt å føra tilsyn innanfor sitt forsyningsområde. Det lokale eltilsyn (DLE) er ein del av det off entlege tilsynsapparatet for elsikkerheit og er fagleg underlagt Direktoratet for samfunnssikkerheit- og beredskap (DSB). Fitjar Kraftlag foretar jamnlege kontrollar av elektriske installasjonar i hus og virksomheiter i sitt konsesjonsområde. Dette for å førebyggja og informera om årsaker til brann og ulukker forårsaka av elektrisitet. På http://nett.fitjar-kraftlag.no kan ein finna meir informasjon om Det Lokale Eltilsyn.

DESEMBER ER OFTE HØGTID FOR BRANNAR I NORGE

Ein veit at over 40% av alle brannar har elektrisk årsak eller skuldast feil bruk av elektrisk utstyr.

Om du ikkje har gjort det allereie, bytt batteri i alle røykvarslarar. Hugs røykvarslarens dag 1. desember.

Ver varsam med open flamme. Levande lys bør plasserast på eit stødig ikkje brennbart underlag.

El-sikkerheitstips • Trekk alltid ut støpselet på hushaldningsapparat når dei ikkje er i bruk. • Bruk ikkje sterkare pære enn det lampe eller lampeskjerm er merka med.

• Bruk fastmonterte lampar og ovnar på barnerom. Hugs at ein lampe som kan velte eller komme i kontakt med dyne, pute eller anna er ei potensiell brannfelle.

• Bruk kun oppvaskmaskin/vaskemas• Ikkje dekk til ovnar, pass og på at garkin/tørketrommel og liknande når NE9/12NKE - Etherea diner ikkje heng over ovnar. nokon er heime og vakne. Etherea kommer med et flott nytt design som glir pent inn • Pass på oppladbare apparat og leiker. • Ikkje gå fråhjemme, matlaging på med komfyr eller skjønnheten er blant interiøret men denne Lading utover oppsatt ladetid kan kokeplater, og hugs det ikke bare utsiden somalltid teller.å slå av etter medføra overoppheiting og brann. bruk. Installasjon av komfyrvakt kan Sørg for at lading av apparat og leiker hindra brann. NE har en SCOP på 4,36 (9nke) og 4,11 (12nke) ogblir nårutført ener-av vaksne på dagtid og les • Ikkje lad mobiltelefonen om natta. bruksanvisningen. gimerkingen A+. Den gir maksimal ytelse og komfort med nye solsensor og med det Nanoe-g • Econavi Skøyteledningar/»padder» børnye unn• luftfilteret Sjekk jamnleg at stikkontaktar, støpsgås generelt og spesielt barnerom. beskytter NE9/12NKE deg motpåluftbårne bakterier,lermugg og og liknande ikkje er unormalt Elektriske apparat over 1000W skal varme eller har brunsvidde merker. virus og passer på at verken du eller huset ditt får feber. ikkje vera tilkopla skøyteledning.

• Sjekk jamnleg sikringsskapet, kjenn etter om nokon av sikringane er varme og/eller har misfarging som kan tyda på varmgong/overoppheiting. • Om du får elektrisk støt ved å ta på vannkranar og liknande, kan det vera feil på det elektriske anlegget som kan medføra livsfare.

Nytt elegant design

• Ikkje gjer arbeid på det elektriske anlegget sjølv, kontakt ein elektroinstallatør. • Hugs! Du er ansvarleg for den elektriske installasjonen og det elektriske utstyret i huset ditt.

Betal ned pumpa via straumrekninga. Fitjar Kraftlag og DLE ønskjer alle ei trygg og god jul. Tlf: 53 45 76 00 | e-post: post@nett.fitjar-kraftlag.no | nett.fitjar-kraftlag.no

ANNONSE

DESEMBER 2013

Ny superhelg på Fitjar Operagalla, Minikonsert, lys på Håkonarstatuen og Fitjar kyrkje, peparkakeby, julemesser, søndagsope, julegrantenning og fakkeltog. – denne helga er det vel verdt å ta turen til Fitjar sentrum.

Fitjar

Hatlevik Rør AS

DESEMBER 2013

FREDAG 29. NOVEMBER Det tjuvstartar litt denne fredagen. Då står Bjørg Strømme for julemesse i Peraløo med inviterte utstillarar, både frå bygda og Bergen. Denne messa forset om laurdagen. Då er òg duka for den store julemessa i Fitjar bedehus. LAURDAG 30. NOVEMBER Julemessa i Peraløo opner klokka. 10.00. I Fitjar bedehus klokka 12.00. I år satsar ein som aldri før på ein storstilt peparkakeby. Fitjar vidaregåande er på plass frå klokka 11.00–15.00 for å ta imot peparkakekreasjonar. Dei har

òg pynt på plassen om borna har lyst til å putte på litt ekstra. Klokka 18.30 er det klart for Operagalla, ein skikkeleg godbit. Vår eigen islending Runar Thor Gudmundsson har gledd oss ei rekkje gonger tidlegare. No får han med seg ei av Island beste sopranar, prisløna Hulda Bjørk. Som akkompagnatør, eminente Irene Simonsen. SØNDAG 1. DESEMBER For dei som ønskjer å få med seg adventfrukost, er det tilbod om det både i Øvrebygda og Fitjar bedehus. Elles skjer det ikkje noko spesielt før klokka 14.00. Då opnar

ANNONSE

butikkane – og ope har dei til klokka 18.00. Klokka 15.00 er det ein heilt spesiell konsert i Fitjar kyrkje. Arrangørane har kalla han både intimkonsert og minikonsert. Eli Simonsen leiar det heile og har med seg desse aktørane: Fitjar ad hoc ensemble med Gurid Refvik og Hans Kopperstad på fele, Osternes Mannskor, Silje Rydland og Tom Rydland. Klokka 16.00 startar fakkeltoget frå Tinghusplassen i sentrum. Faklar kan du kjøpe hos «Larsen». Klokka 17.00 er det duka for det store høgdepunktet: Lys-

tenning. Og i år vert det ein spesiell lysfest i det både flomlyset ved kyrkja og Håkonarstøtta og lysa på julegrana vert tent då. Etter tenninga vert det appell ved ordførar Wenche Tislevoll. Kjem du til sentrum vil du òg få med deg aktivitetar frå 4H, skogskaffi, skulekorpset og 9. klassingane som både står for arrangementet og sel vaflar, lappar, kakao og kaffi – alt til inntekt for Polen-turen neste år. Klokka 19.00 er det lysmesse Fitjar kyrkje. HÅKON C. HARTVEDT hakon@fitjarposten.no

ANNONSER

DESEMBER 2013

VELKOMMEN TIL BOKSLEPP

Juleblomane finn du hos oss!

LILLA JULESTJERNE

99,-

LILLA AZALEA

99,-

OPNINGSTIDER: Man-ons ... 09.00–16.30 Tors-fre ..... 09.00–18.00 Laur ......... 09.00–15.00

Treff oss i 2. etg i Larsenbygget

FITJAR BEDEHUS 4. DESEMBER KL. 19.30 Bladet Evangelisten presenterer boka «Med trekkspel og bibel» av Håkon C. Hartvedt. Medv. redaktør Kurt Urhaug, Hagaviktrioen og Håkon C. Hartvedt. Evangelistens forlag www.evangelisten.no

Me i Fitjarposten ønskjer alle våre lesarar God Jul! e-mail: post@cafe-annemor.no • www.cafe-annemor.no

Julemat kvar dag gjeld frå 1. desember

JulegåvetipS: kjøp eit gåvekort hos oss. god jul og godt nyttår til alle våre kundar! Stengt i julehelga, romjula og nyårshelga.

Opningstider Mån,tirs,fre......... 9-16 Ons,tors............. 9-18 Laur ....... etter avtale!

For timebestilling ring

Julegåver finn du hos oss òg!

Spør oSS om catering:

53 49 78 90

OTTO ERSLAND, JANE SÆRSTEN JÜNGER, LARS MÆLAND, og INGVILD SJO

SUNNHORDLAND 31.05.2013

4 skribentar, 8 kommunar, 24 timar, 24 historiar, 206 sider.

Jorunn

tlf: 53 49 98

Mob. 416 82 774 (Jorunn) 970 45 433 (Sissel)

OTTO ERSLAND/ JANE SÆRSTEN JÜNGER (RED.)

KVINNER I SUNNHORDLAND

PMS 032C

160 sider, fargar

389,-

31. mai 2013 la ﬁre sunnhordlendingar ut på ei reise. Med opplada mobil, nykvessa blyant, notatbok og fotoapparat reiste dei rundt i dei åtte kommunane som enno utgjer Sunnhordland.

Sunnhordland Årbok 2013 I år er det hundre år sidan mennene i Det norske stortinget avgjorde at kvinnene – på lik line med dei sjølv – skulle få lov til å røysta ved stortingsval. Kvinnene skulle også få stå på val sjølv, og landet vårt hadde såleis fått eit ekte demokrati. Gratulera med stemmerettsjubileet alle kvinner i Sunnhordland!

Dette er ei bok som kjem til å “veksa” etter som åra går. Som ei god ﬂaske vin blir ho berre betre og betre.

Sissel

www.kapabelforlag.no

Ungdommens kulturmønstring vert arrangert i Stord kulturhus, 1. februar 2013 kl 16.00 Ein kan melde seg på med song, musikk, kunst, litteratur, akrobatikk, nærast kva som helst ein er god på. Påmelding: Gå inn på ukm.no og søk på Fitjar.

DESEMBER 2013

Eventyraren Kornelius Vestbøstad Fitjarbuen Kornelius Vestbøstad levde eit heilt uvanleg, eventyrleg og spennande liv. Men òg eit hardt og einsamt liv. Ein kamp for å overleva i Amerika og Canadas villmark. Ei forteljing heilt på linje med det eventyraren Helge Ingstad har fortalt om.

Brordottera til Kornelius, Ragnhild Midtsæther, har, med gode innspel av Jan Sandvik, skrive ned mykje av det onkelen fortalde. Her gjev ho oss ein god smakebit på det, både på godt og vondt. Teksten som følgjer er hennar. Ein særprega og interessant person var onkel Kornelius. Han budde i eit lite hus som han sjølv hadde bygd. Huset var prega av canadisk byggjemåte. Han laga seg også nokre flatbotna canadiske prammar, som han bruka til å fiska med. Han var fødd i 1891, og drog til USA før første verdskrig. Derifrå drog han til Canada kor han dreiv som pelsjeger og fiskar. Norsk-amerikansk Han greidde ikkje heilt å venda tilbake til det norske språket då han kom tilbake til Fitjar etter 37 år i Canada, derfor blei da ei blanding av engelsk og norsk. Det kunne av og til by på problem når han møtte folk som ikkje var så stiv i engelsk. Som da han skulle kjøpa material til huset – og fortalde at han skulle ha eit bestemt number of planks. Eit visst tal skulle vere two by four, and the rest two by six. Ofte fornorska han engelske ord på ein slik måte at ein blei usikker på kva han meinte. Han kunne sei: «Vel, du er ein lykkelig mann», han meinte då ein heldig mann. (a lycky man) Språket hans, blandinga av engelske og norsk, saman med alle historiene han fortalde frå pelsjegerlivet, fiskelivet i Canada, blei ofte svært god underhaldning. Og derfor hadde nok historia blitt best viss deler av den blei fortalt på hans blanding av norsk, engelsk og dialektord. Men det blir fort litt komplisert og uryddig. Til Amerika som 19. åring – Eg drog som 19 åring til Amerika. Det var dårlege tider her i landet dei første åra etter hundreårskiftet. Eg var på fiske nokre år, men prisane var så låge at forteneste vart det lite og ikkje noko av. Eit år hadde me eit stort lås med sild ståande ved Røvær, men grunna den

dårlege prisen, måtte me la silda gå. Då eg såg ho symja til havs, tenkte eg med meg sjølv at dette vil eg ikkje vera med på. Eg vil ikkje arbeida for ingenting lenger. I to sesongar var eg med på makrellfiske i Nordsjøen og tente pengar til Amerikabilletten, fortalde Kornelius. Det var seksten Fitjabuar som saman med Kornelius følgde ein krøterbåt til Newcastle i 1910. «Express of Ireland» førde dei over Atlanteren, og i Minneapolis skilde dei lag. Kornelius drog til Nord-Dakota, til eit lite norsk bygdesamfunn, for å arbeida på farmen til ein utvandra nabo som trengte arbeidskraft. Løna var ikkje stor, og etter to år drog han nordover til Canada for å prøva lukka der. Mens han var i Nord Dakota, starta den første verdskrigen. Etter ei tid kom USA med i krigen, og dei unge amerikanske menn verva seg til dei amerikanske styrkar. Men USA trengte mange soldatar – alle unge menn, som ikkje hadde statsborgarskapet i orden fekk valet mellom å dra heim, eller bli tvangssendt til Europa. Kornelius var innbiten pasifist. Eg hugsar at han blei høgrøsta når han kom inn på slike personar som presidentar, kongar og keisarar som starta krig. Han meinte at dei burde få utlevert kvar sin kniv, eller skytevåpen. Så kunne dei gå laus på kvarandre, i staden for å senda ein mengde ungdommar i døden. Sykla over grensa Kornelius og ein kamerat fekk tak i kvar sin sykkel, dei smurde godt med niste og så sykla dei over grensa til Canada. Dei drog nord til Edmonton i provinsen Saskatewan. Edmonton var den gang ein pionerby og blei kalla «the Gateway to the North». Herfrå drog pelsjegeren nordover til den canadiske villmarken, og her ordna dei med lisensar og utstyr. I tida frå 1900 til første verdskrig hadde Edmonton hatt ein sterk oppgangsperiode der folketalet var kommen over sytti tusen, men oppgangen stoppa opp rett før første verdskrig. Folketalet sank til nærmare femti tusen i løpet av krigen. Så det var ikkje lenger oppgang

og jobbetider når Kornelius og kameraten kom til byen. Dei stilte seg opp i køen på eit arbeidskontor ein dag. Mannen i luka spurte «Can jou mix mud»? Engelskkunnskapane til Kornelius var minimale, sidan han hadde budd i eit norsk samfunn i Midtvesten, det avgrensa seg til «yes» og «no». Han tok sjanse på å sei «yes», og blei geleida ut på ein byggjeplass, der han skulle blanda sement. Det som gjorde at det var behov for denne type arbeidskraft, var at Canada var kommen med i krigen, og ein stor del unge menn var sendt til fronten i Europa. Der på byggjeplassen i Edmonton, jobba Kornelius ein heil sommar og lærte meir engelsk etter naturmetoden. – Da hausten kom var engelsken ganske god, fortalde han. Han jobba ein periode i byen og området rundt og la seg opp noko pengar. Pengane investerte han i eit landområde for å byggja seg eit «homestead», ein farm. Han fekk jord i delstaten Saskatchewan i Sør-Canada. «Landet» kalla Kornelius jorda si. «Landet» låg tett ved ein innsjø, og fisket i Turtle Lake var ei viktig inntektskjelde, då jorda var tung å rydja, og kveiten fraus. Han laut halda seg til hardføre vokster. Poteter og havre trivst like bra i Saskatchewan som dei hadde gjort heime på Vestbøstad. – Hestealen prøvde eg og, hadde seks stykker. Men det gjekk skitt med hestealen. Dei fekk sjukdom på seg og måtte avlivast, har Kornelius fortalt. Kornelius var ikkje åleine om å fiska i vatnet, så etter ein del år vart det slutt på fisken. Å setja ut yngel var ikkje vanleg på den tida. Etter femten års hardt arbeid måtte han difor som dei fleste av dei som hadde levt av fisket, selja jord og maskiner og flytta. 80 mål hadde han klart å rydja. Farmen Kornelius bygde besto av ei tømmerkoie, og ei enkel låvebygning, også av rundtømmer. På flukt frå rasande indianarar Kornelius hadde høyrt rykte om at det var pengar å gjera på kvitreven i Nord- Canada. Så dei neste ti åra

EVENTYRAREN KORNELIUS VESTBØSTAD

var han pelsjeger. – Eg drog nedover Churchill river til kysten der fangstforhold for kvitrev var betre. I området nord for byen Churchill i Hudson Bay. Dei store fortenesta såg eg aldri noko til, men det var ikkje så verst forteneste på ulveskinn. Så litt pengar vart av desse turane og. Reven tok eg i små sakser, som eg la ut kvar dag på veg mellom hyttene. Saksene låg i små snøhaugar, med reinsdyrkjøtt som åte. Eit godt skinn vart betalt med 50 dollar i Churchill. Han overtok butikken etter ein franskcanadiar. – Før franskcanadiaren overlèt butikken til meg viste han meg rundt og fortalde om fangsområda rundt i tundraen. På ein av turane våre i øydemarka kom me over ein indianar-gravplass. Indianarane la eigendelane til den døde ved sida av grava. Ved eine grava låg det eit flott gevær. Dette fann me ut at me kunne ta med oss. Men det skulle me ikkje gjort, for det var ikkje lenge etterpå før me hadde ein heil hær med indianarar etter oss. Dei kom heldigvis utan hest, men byksande ned igjennom fjellsidene. Me reid det fortaste me kunne heim til franskmannen. Det var ei anna stamma indianarar som heldt til i nærleiken av butikken. Æresborgar av Churchill Kornelius let seg ikkje stoppa så lett. Han ville gjera ein jobb i Canada, enten det vart no so eller so. Fram til Churchill heldt dei den gongen på med jarnvegutbygging. Men det var eit krunglete, farleg og vanskeleg arbeid. Mellom anna måtte linja kryssa strie elvar. Dynamitt, anna utstyr og mat måtte fraktast i små kanoliknande farkostar ut til byggjestadane. Denne fraktfarten var det ikkje kven som helst som meistra. Men det gjorde Kornelius. Han staka seg ned elveosen, og visste kvar han måtte leida båten om det skulle gå godt. Den kunsten hadde han lært av indianarane. Også varetransporten til Hudson Bay kompaniet si handelsstasjon blei frakta på elven Churchill river om sommaren, fram til 1929, da jernbanen kom. Denne elva hadde også eit farleg parti eit stykke overfor Churchill, der straumen gjekk ganske stri. Og der gjekk da ofte gale med dei som dreiv med varetransport. Kornelius blei også engasjert i denne transporten om sommaren. Han vart høgt respektert for denne jobben med å skaffa byen forsyningar. Ingeniørane hadde merka seg den dugande og uredde nordmannen. Som honnør for dyktigheita i dette arbeidet blei han utnemnt til æresborgar av Churchill. Det blei bygd eit hus til han. Dette fekk tomt like ved festninga Prince of Wales. Prince of Wales vart bygd under konflikten mellom engelskmenn og franskmenn om herredøme over Canada på 1600-talet. Det tilhørte både England og Frankrike i periodar. Til slutt vann England krigen i 1763, Hudson Bay kompaniet fekk monopol på pelshandelen i heile Canada og blei eit av verdens mektigaste føretak. Kornelius vart omvisar på festninga. Han forklarte interessante historier om festningsverket. Heile 36 kanonar skulle forsvara dette punktet. Eskimoland Kornelius slo seg ikkje til ro i festninga. Sjølv om han hadde det både trygt og godt. Han ville få med seg meir frå villmarkene i Canada. Med tanke på jakt la han i veg nord over tundraen til eskimoland, som han valde å kalle området kring Hudson- bukta. Temperaturen der om vinteren kan gå ned i 50–60 minus grader Celsius. Gjennomsnitt temperaturen i januar er på – 26 grader Celsius, og juli/august månad ca. 11 grader. Tundraen rundt Churchill er golde og øyde områder med permafrost. – Eg måtte dra rundt seks norske mil innover landet, før eg nådde skoggrensa. Til å begynne med er det ei blanding av skog og opne områder med tundra. Etter som du reiser innover i landet blir skogsområda meir dominerande. Når Kornelius skulle ut på jakt etter kvitrev, måtte han inn i desse skogsområda og han måtte bruka hundespann. Han kunne ikkje bruka det same utstyret og sledane som eskimoane brukte når dei jakta ute på havisen. Da brukte dei sledar med meier. Når han jakta kvitrev i skogane, måtte han bruka flatbunde sledar slik indianarane bruka. På sleden måtte han da lasta ned mat nok til seg og hundane. Han måtte ha gevær, ammunisjon, revesakser og nok åte til saksene, telt, sovepose og diverse kokekar og fyrtøy. Når han jakta rev med revefeller, måtte han dra inn i områder der det var godt med dyr. Av og til måtte han reisa lange strekningar. Han slo opp teltet og sette revefellene rundt i store område. Dette heldt han på med nokre dagar til det minka med rev i fellene, så reiste han til eit

nytt område og sette ut fellene på ny. Denne revejakta gjekk føre seg berre om vinteren når reven hadde vinterpels. Det kunne bli lange turar over store avstandar i kalde vinterdagar, og enda kaldare netter der han høyrte ulvehyla ofte ganske nære, mens nordlyset flamma inn gjennom teltopninga. Når han kjørte hundespann ute i villmarka om vinteren, festa han hundane utanfor teltet eller hytta om natta. Hundane kveila seg i groper i snøen. Når det var kaldt og bles, var hundane dekka av snø om morgonen, berre nasene stakk opp av snøen. Dramatikk Kornelius fortalde om to pelsjegerar han hadde mykje kontakt med ein periode. Ei natt dei hadde slege leir og gått til ro i teltet, merka dei at hundane blei svært urolege. Den eine pelsjegeren kraup da ut for å sjå kva årsaka var. I det han stakk hovudet utanfor teltduken, satt ein polarulv tennene i strupa på han, og tok livet av han. Ein gang på vei heimover frå fangsturane sine, var Kornelius fortsett langt frå folk. Ein dagsreise til nærmaste busetting. Plutseleg blei hundane urolege, truleg fekk dei teften av ein reinsdyrflokk i nærleiken. Hundane var nok svoltne. På slutten av desse turane kunne maten ta slutt, viss han ikkje fekk skutt nokre byttedyr. Hundane sleit seg laus i det han skulle festa seletøyet. Han grabba tak i førarhunden, resten av kobbelet jaga av stad med seletøyet på. Han såg aldri hundane igjen. Truleg hengte seletøyet seg fast i skog og kratt, og hundane blei ulvemat. Det kunne stå om livet viss ein miste hundane i øydemarka. Han måtte no komma seg til folk med den eine hunden han hadde att. Han spente han for sleden. Det blei ein strabasiøs tur for begge to. Dei kom til eit skogsområde, og Kornelius ville ta snarvegen gjennom skogen, men hunden nekta å adlyde ordre. Han forsøkte å tvinga hunden, men da rauk hunden på han. Hunden fekk da bestemma vegen. Den tok ein lang omveg utanom skogsområdet i eit terreng der snøen var fast og hard. Han forsto da at hunden var klokare enn han sjølv. Hadde dei tatt vegen gjennom skogen, hadde dei måtte dra sleden mange timar i djup og tung snø. Einsemnd Livet i villmarka var eit einsamt liv. – Det var ikkje ofte eg såg folk på dei traktane. Hundane var for det meste da einaste selskapet eg hadde. Utanom telta laga eg nokre enkle fangsthytter fleire plasser. Det var primitive hytter, men dei gjorde nytte i dei store områda eg jakta på. Eg kunne gå i frå hytte til hytte og setja ut sakser og fangstreiskap. Veret var ikkje alltid lika bra, men måtte gå same vegen å henta viltet som var kommen i saksene. Og det burde ikkje ta for mange dagar. Eg møtte på ein «lapp» frå Finnmark på eine jaktturen min. Han hadde også immigrert til Canada. Du kan tru at den karen vart til god hjelp for meg i ulvejakta. Det var so kolossalt med ulv den gongen at me fekk løyve til og taka dei med gift. Det gjorde me slik at reinsdyrtarmar vart «pjåta» med giftstoff og lagt ut. «Samen» visste korleis gråbein skulle takast. Gav me ulven for mykje gift, nemleg, ville han spy heile greia oppatt, sa samen til meg. Det var god lærdom i dette rådet. Som Ingstad Kornelius dreiv som pelsjeger i same området, og same tidsepoken som den norske juristen, forfattaren og eventyraren Helge Ingstad. Ingstad dreiv som pelsjeger i Canadas villmark frå 1926 til 1930. Å lesa denne boka til Ingstad, er også å lesa om Kornelius sitt liv. Han var pelsjeger litt lenger aust i det same området, møtte mange av dei same menneska og det same miljøet. Kornelius dreiv som pelsjeger i mange fleire år, og hadde han vore like skrivefør som Ingstad, kunne ei bok frå han blitt svært spennande lesing. Ein vinterdag Kornelius jakta sel på havisen i Hudson Bay oppdaga han ein isbjørn som kom mot han på ca. 30 meters avstand. Isbjørnen hadde sneke seg langs eit is skavl, utan å bli oppdaga. Isbjørnen kom raskt på. Det mangla ikkje på isbjørn i området. Og stor skade gjorde dei både på menneske og dyr. Fleire personar vart drepne av bjørnelabbane. Andre vart krøpla for livet. – Det kunne gått ille med meg og. Men bjørnen makta ikkje å hamla opp med ein kraftkar frå Fitjar. Ein gong var det nære på at bjørnen skulle gå sigrande ut or kampen. Det kom ein diger rugg spankulerande mot Kornelius. Først vart hundane urolege, då greip han raskt til geværet. Gav han ei kule eller to. Bjørnen seig

DESEMBER 2013

saman før han kom til med skikkeleg åtak. Men bamsen var ikkje daud med det. Likevel så medfaren at Kornelius fekk lada opp att børsa si. Bamsen kravla seg på beina att, men valde i staden for å gå mot jegeren heller å jumpa i sjøen. – Det vart eg glad for. Det er eit slit og «skinna» ein stor isbjørn med mykje spekk på huda, fortalde Kornelius. Mann i staden for sel Ein del av året dreiv eskimoane jakt etter sel på havisen. Ein dag var Kornelius på seljakt saman med ein eskimo, som i følgje Kornelius var ein «half breed» ein halv eskimo med namnet Johnny. Isen hadde råk og opningar som fungerte som pustehol for selen, og det var sel som låg ved desse råkene dei jakta på. Dei oppdaga ein stor sel eit stykke unna. Han låg og bevega seg og slo med luffane i isen. Dei la an begge to og skaut. Plutseleg blei selen forvandla til ein mann som reiste seg opp på isen og skreik. Det var ein eskimo, som låg på isen og agerte sel, for å lokka sel opp på iskanten. Mannen var skadeskutt, og blødde frå skulder og rygg. Dei fekk frakta han til Churchill, der han fekk ei form for bandasjering og behandling. Det var berre Johnny, halv-eskimoen som hadde skote. Kornelius gløymte å ta av sikringen på geværet. Det var noko han vanlegvis ikkje gløymte, så han så på da som eit lite mirakel. – Vel, hadde eg også skote, hadde nok mannen vore daud, sa han. Kornelius fortalde vidare at eskimo-chiefen samla alle mennene i Churchill til eit møte, der Johnny måtte stå skulerett for forsamlinga. Han blei utspurt om hendinga. Om han mangla kunnskap og evne til å sjå at da var ein mann og om han ikkje viste at dette var ein vanlig jaktform blant eskimoane å liggja på isen og agera sel. Deretter blei han skjelt huda full, han blei såleis tatt nedåt, sa Kornelius. Johnny gråt og lova bot og betring, men han blei degradert frå all jakt, og måtte holda seg heime saman med kvinnene. Ein stor audmjuking og skam i dette jakt og fangst miljøet. – Det var kaldare etter kor langt nord ein kom. Heldigvis for meg var det ei eskimokjerring som forbarma seg over meg. Ho laga framifrå klede til meg. Dei visste korleis ein måtte leva for å overleva i dette is landet. Det var reinsdyr-skinn-drakter. To måtte ein ha av dette slaget. Den eine skulle ha håra ut, den andre inn. Dessutan måtte ein pakka seg inn i reinsdyr- og seleskinnsokkar. Eg hadde det godt i lag med eskimoane. Når Kornelius kom til Churchill var han rundt 30 år. Som pelsjeger blei da eit einsamt liv, utan særleg kontakt med kvinner. Det var nok totalt mangel på kvite kvinner i dette miljøet. Som dyktig jaktmann i sine beste år, kunne han nok funne seg ei eskimojente, og det var enkelte pelsjegerar som fann seg ektemake blant indianaren og eskimoar. Enkelte av Hudson Bay kompaniets folk fekk barn med eskimojenter, utan å ta ansvar for jenta og barnet. Det voks opp fleire «half breed» som Kornelius kalla dei. Ein av Hudson Bay folka hadde heldt seg med kona til ein av eskimoane. Da dette blei oppdaga samla fleire eskimoar seg på han, det blei eit skikkelig basketak. – Vel, sa Kornelius, dei ville aldeles tyne han. Når det ikkje blei eskimoekteskap på Kornelius, så hadde nok det noko å gjera med kulturforskjellar, ikkje minst maten eskimoane åt. Ei anna sida var kampen for eksistensen. Hudson Bay kompaniet tok seg godt betalt, så ein la seg ikkje opp mykje pengar som pelsjeger. Han fortalde ein gang at han ei tid hadde tenkt litt på ekteskap, men sa han, kona kunne bli sjuk, og da ville eg få utlegg på henne. Han blei buande blant eskimoane i 12 år. Han fekk også satt opp ein enkel bustad, trulig noko i same stil som eskimohusa. Han dreiv jakt saman med desse, lærte fangsmetodar og adopterte måten deira å kle seg på. Vinteren var kald, opp til 50-60 minus grader. Kornelius fortalde at om vinteren pakka eskimokjerringane spedbarn og småbarn ned i doble skinnposar av reinskinn, som dei bar på ryggen. Om våren blei ungen tatt ut og vaska, og posen reingjort for avføring. Han trivest godt saman med eskimoane, dei var skvære og vennlege folk. Dei jakta også på rein inne på tundraen. Tilgangen til mat for eskimoane kunne variera mykje. I enkelte periodar kunne jakta slå feil, og da blei svolt og tomme magar. Andre gonger, særleg når dei hadde harpunert ein kval, var det fest i dagevis. Den første tida han budde i Churchill, blei han invitert til slike festgilder etter ein god fangst, der han fekk servert store slintrer med

DESEMBER 2013

EVENTYRAREN KORNELIUS VESTBØSTAD

1. Kornelius Vestbøstad 2. Dette biletet sende han frå Canada og skreiv at det var ein fotograf som tok det når dei jobba på jernbanen. 3. I Prince Rupert i British Columbia. Kornelius var då 36 år gamal. 4. Tømmerkoia han bygde i Saskatchewan i Sør-Canada. 5. Tina Korneilus hadde med seg til Amerika, dekorert av ein russar.

rått spekk. Han greidde aldri å få seg til å eta dette, derfor fekk han heller aldri eit nært og godt bordfellesskap med desse eskimoane. Utnytting Kornelius hadde mykje og fortelja både om dyr og folk, frå den tida han var pelsjeger i Nord Canada. Men noko av det som gjorde sterkast inntrykk på han var den måten dei innfødde vart utnytta på av dei som dreiv handel i villmarka. Hudson Bay Company kontrollerte mest all handel mellom fangstfolk og innfødde. Dei hadde England i ryggen, og vidtgåande fullmakter frå dei som rådde der. Maten var dyr, då det ikkje var konkurranse. Men om dei kvite måtte betala dyrt for naudsynte varer, var det lite mot kva eskimoane måtte ut med. Til dømes betalte Kornelius 24 dollar for ein sekk mjøl. «Eskimopris» for same sekken var 100 dollar. Kompaniet gjorde aldri opp med eskimoane i kontantar for skinn dei kjøpte. Dei betalte med nokre særskilte trestikker, som var verd 50 cent stykket. Vel og merka var det berre kompaniet som leverte varer i byte for trestikkene. På det viset kontrollerte dei marknaden og sytte for at verdiane alltid sirkulerte innafor eige system. Det hjelpte lite og klaga. Kornelius hadde ein gong til ein representant for Hudson Bay Kompaniet gitt utrykk for kva han meinte om den form for «business» dei dreiv. Han meinte kort og got at dei burde vera kjeppjaga. Han fekk til svar at han burde vera varsam med kva han sa: «Slike» folk som deg har me hengt før» fekk han vita. Han blei ofte ganske høgrøsta når han snakka om folka i Hudson Bay kompaniet. Jarnvegen til Churchill var ferdig i 1932. Då var det kort veg for bøndene i Midtvesten å senda kornet til utskiping. Men «Bayen» var open berre kort tid. Kornelius kunne kjøre på isen med «hunde-flokken», til ut i juli. Farvatnet var ope for kveitebåtane i følgje med isbrytar frå 10. august til 10. oktober. Dei som våga seg inn utanom den tida gjorde det på eige ansvar. Assuransen var ugyldig utanom den fastsette tida.

Braut opp – Etter ti år i snø og kulde braut eg opp på nytt. Ville prøva noko anna. Pelsjegerlivet var hardt og -strabasiøst, eit slit, utan dei store inntektene. Og ein dag høyrde eg at det var eit eventyrleg laksefiske på Vestkysten, der folk tente gode pengar. Eg bestemte meg for å dra vestover denne gongen, selde alle eigendelane mine og fekk skrapa saman til togbillett til Prince Rupert. Eg var åtte dagar på toget, og var framme i fiskar byen Prince Rupert i Britisk Colombia. Der hadde eg høyrt at fisket var svært godt. Dei store elvane på vestkysten var gyteplass for laksen. Kornelius kjende lite til Prince Rupert, og han kjende lite til fisket som blei drive der. Da han kom fram til byen, orienterte han seg så godt han kunne om fisket etter laks. Han fekk lånt seg ein båt. Han hadde ikkje nok pengar til å kjøpa ein båt. Da han begynte og fiska var det utanom laksesesongen, så da blei eit magert fiske. Da blei ein hard periode utan bustad. Han måtte dra båten opp om nettene og sove under den. Men dette var ikkje så veldig forskjellig frå livet han hadde levd som pelsjeger. Etter ei tid klarte han å komma ut av uføret. Laksesesongen begynte, og fisket gjekk bra for Kornelius. Han fekk kjøpt seg båt, han fekk etter ei tid kjøpa ein større båt med kahytt som han budde i. Og etter nokre år fekk han også bygga seg eit lite hus utanfor Prince Rupert. Japanesarane busette seg Canada og dreiv fiske her. Men då den andre verdskrigen braut ut, vart dei arresterte. Og det vart meir fisk til andre. – Dette var på den tida eg kom der. Forresten var 25 % av fiskarane i Prince Rupert norske. I Prince Rupert, British Colombia, Canada kjøpte Kornelius båt og dreiv med laksefiske. Han var då 36 år gammal. Utanom laks, fiska han og ein del kveite på line. Han hadde to båtar. Den siste «Emu» var ein 30-fotar med bensinmotor, der han oftast sjølv utgjorde heile mannskapet. På den andre båten hadde han mannskap. Ein russar var med han i mange år. Han hadde seks dorger ute etter laksen,

og beste dagsfangsten hans var 800 raude, fine fiskar. Det vart mykje sløying, men god forteneste og. Største fisken han tok var om lag 25 kg. Fangsten vart levert kvar kveld. Oppkjøparar var det i mest kvar ei bukt langs kysten. Her vart laksen isa og sendt vidare til Prince Rupert. Prisane var gode under krigen og i dei åtte åra Kornelius var laksefiskar tente han godt. – Hadde eg vore der heile tida frå eg kom, hadde eg vorte ein rik mann. Men eg er ein eventyrar så alle opplevingane hadde eg ikkje hatt da. Han kan heller ikkje skjøna kva folk tykkjer er så svært med laksen. Kanskje raudfargen, eller det at det mange stader er så lite av han? Fersk pale med lever er vel så godt, tykkjer han. I Prince Rupert var dei fleste kvite. Ein del nordmenn som dreiv med laksefiske hadde og busett seg der. Så var det ei lita gruppe indianarar. Det var ein god del alkoholisme blant disse indianarane. Dei hadde alkoholforbod, og ingen kvite hadde lov til og selja eller skjenke dei alkohol. Vel, dei ble helt galne når dei drakk, sa Kornelius. – Alkoholskadde indianarar er noko ein ofte møter i denne delen av Canada. Ein skulle tru at den kvite manns sivilisasjon skulle hjelpa indianarane til eit betre liv, men sanninga er da motsette. Møte med den kvite manns kultur, har ført til alkoholisme, nye sjukdommar og øydelegging av kultur for mange urfolk rundt om i verda. Samstundes som dei ikkje har greidd å tilpassa seg den kvite manns levemåte. Tina Kornelius hadde med seg til Amerika ei gamal handlaga tine som var i slekta. Denne tina var det lås til. Så det blei ein oppbevaringsplass til verdfulle papir og pengar når han for rundt omkring i landet. Denne tina var ikkje måla når han drog heimafrå. Men russaren som var med på fiske likte å måla. Så det er han som har måla vikingskip og dekorasjon på den. Namnet til den som hadde tina opphavleg vart óg måla på. Denne tina fekk eg etter onkel Kornelius. Og eg har tenkt og overrekka

EVENTYRAREN KORNELIUS VESTBØSTAD

den til barnebarnet mitt Kornelius som er oppkalla etter han. For denne eventyraren ville vore veldig stolt over at nokon ville bruka namnet hans. Noko som han ikkje fekk oppleva. Han skreiv ein gong eit brev til foreldra og sa at han hadde planer om å komma heim til jul. Det blei fortalt at far hans da gjekk kvar kveld til dampbåten for å sjå om han kom. Mismotet sto å lesa i farens ansikt, da han ikkje kom med den siste båten før jul. Nei, han kom nok aldri, sa faren. Kornelius kom ikkje heim før etter at faren var død. Kanskje det var økonomien eller prioriteringa, eg veit ikkje. Eg hugsar at far min fortalte at dei sendte telegram til han og fortalte at bestemor var sjuk, ho var blitt gamal så dei visste ikkje kor lenge livet ville halda. – Då tok eg første båt til Noreg, fortalde Kornelius. – Eg håpa og komma heim mens ho var i live. Det gjorde eg ikkje, men eg var heime nokre veker. Eg fekk hug til å slå meg til i Noreg. Dessutan var ikkje Prince Rupert nokon stad å busetja seg for godt. Kjem ein frå landet er det vanskeleg å venja seg til bylivet.

igjen den første tida etter han kom heim til Fitjar. Han fekk seg også jobb på Stord Verft. Der samla det seg mykje arbeidsfolk rundt han når han begynte å fortelja om livet i Canada. Og arbeidarane gjorde alt for å få han til og fortelja. Lite arbeid blei utført når han begynte å fortelja. Både av han og arbeidarane. Så det gjekk ikkje å ha han i arbeid der, dei måtte gi han sparken. Etterpå reiste han til Tyssedal og jobba på aluminiumsverket til han vart pensjonist. Det var nokre ungdommar som skulle inn og plukka eple i Hardanger, som fekk lokka han med inn der. Han fant fort ut at epleplukking ikkje var noko givande arbeid. Derfor stakk han innom aluminiumsverket og fekk jobb der. Han fortalde ein del historier frå den tida der, han hadde sin egen spesielle forteljarmåte. Ein sommar hadde han jobba saman med ein student som var ferievikar. Denne ferievikaren var veldig plaga av alt støvet i omns-hallane, som ikkje berre la seg utvendig men trengde inn i nasa og munn. Han hadde spurt Kornelius om kva han gjorde for å bli kvitt dette støvet.

Kinadama Far min Marcelius fortalde at nokre månader før onkel Kornelius kom heim hadde han skrive brev og fortalt at han skulle gifta seg med ei kinadame. Så heile familien var på kaien i Bergen og tok i mot han. Dei var så spente på denne kinadama. Men Kornelius kom åleine. Han skulle berre vera heima ei lita stund. Så skulle han gifta seg og ta dama med tilbake til Noreg. For han hadde lyst til og komma tilbake til heimlandet no. Han såg utviklinga i Noreg hadde blitt mykje betre, og det var kommen fleire nye arbeidsplassar. – Då eg var attende i Canada fiska eg eit par år, selde båt og utstyr og reiste heim til gamlelandet for godt. Det var i 1948. Kinadama som eg vart lova å bli gift med av faren, som dreiv butikk der, hadde han gifta bort til ein anna mann, når eg var heime i Noreg. Denne mannen hadde bydd meir for jenta enn eg hadde gjort. Kinesarane var pengegriske og denne andre hadde betalt meir for ho. Så det var det!

– Vel, svarte Kornelius, – eg tar en shower, da blir eg ren utvendig. Så tar eg en bayer øl, da blir eg rein innvendig. – Men, seier ferievikaren, – eg er avhaldsmann. – Vel, seier Kornelius, – da får du betterdø behalde driten.

Livet i Noreg etter at han kom heim Kornelius kjøpte seg ein overbygd motorbåt som han budde i den første tida han var heime og dreiv som småfiskar, i tillegg vart det ein del sesongarbeid. På sildafabrikken i Haugesund, og sildefiske på ein Austevoll båt. Kornelius bygde seg hus på Kalveid. For å komma til han måtte me gå på ein liten sti i frå Kvernenes båtbyggjeri. Han bygde seg ein båt også, ein flatbotna båt som han var ute og fiska med. Båten hadde han påhengs på. Han brukte den til han vart svært gamal. I Canada måtte han klara seg sjølv med det han hadde til rådigheit, den tanken vidareførte han når han kom heim. Far fortel også at når Kornelius kom heim frå Canada var alle bordskikkar gløymt. Han kunne ikkje bruka bestikk, åt med nevane. Oppførte seg som ein villmann. Men det var det han hadde vore i mange år og. Så han måtte akklimatiserast til å tilpassa seg sivilisasjonen

Denne informasjonen og litt til har eg tatt i frå Jan Sandvik som var mykje på besøk hos onkel og fekk onkel til å fortelja. Han har skrive ein lang historie om onkelen min som det var veldig kjekt å få tilsendt. Ein gong han besøkte onkel, kunne Kornelius fortelja at han hadde arva ein del av eit utmarksområde frå onkel Peder. Sjølv om han nærma seg 90 år, hadde han store planer for denne eigedommen. – Vel, sa han, eg har to muligheiter: Eg kan spekulere, og selja land. Eg kan også even brekke land, sa han. (break land –dyrke) Brekke land, var i grunnen ein god beskriving, for utmarksområdet besto for da meste av haugar og berg. I dag er det ein del av Kråko hytteområde. Kornelius fylgde godt med på nyheitene. På slutten av 70-talet var Etiopia i krig med Somalia. Han hadde fått med seg at ei dama frå bygda skulle reisa til Etiopia som misjonær. Det skjønte han lite av. – Vel, bettedø, ho må tena grovt med pengar, meinte han, når ho kunne finna på å våga livet på denne måten.

DESEMBER 2013

taus, litt uvanlig til å vera han, det var tydelig noko som ikkje stemte. – Kor er presten, spurde han. Eg forklarte at det var denne dama som talte i kveld. Han sa ikkje noko meir på heimvegen, fortel Jan. Fjorten dagar seinare besøkte Jan han på nytt. I det han skulle banka på, høyrde Jan at han talte høgt med heimehjelpen inne i stova. «Eg var med Jan Sandvik i kyrkja. Det var eit kvinnfolk som talte, sa han. Presten satt nede i benkrada, og opna ikkje kjeften» Eg forsto at for folk av hans årgang hadde presten ein viss autoritet. Eg trur ikkje onkel Kornelius var så mykje i kyrkja, han hadde sin barnetru slik far min hadde. Han trivdest i hytta si på Kalveid, fiska litt og hadde mykje besøk av naboar, naboungar og ungdommar. Eg hugsar dei siste åra han levde. Så fortalde han: – Dei siste åra i Canada reiste eg ei veke og to i året til ei varmekjelda som fornya både kropp og sjel. Der låg me i vatnet og bada heile dagen. Vatnet var godt varmt. Og når eg reiste tilbake til Prinche Rupert var eg ein frisk og opplagt mann. Noko sånt skulle me hatt i Noreg og. Dei har det på Island! Journalistar i fleire aviser kom på besøk og intervjua han for å skriva i avisa om eventyraren. Kornelius fortalde at dei skreiv ikkje sanninga. Så han blei både høgrøsta og sinna når han las det dei hadde skrive. – Dei fortel ikkje det slik eg sa det! Nokre år seinare kom Erik Bye og ville ha han med i eit program i TV. Og Kornelius ba han ryka og reisa. Veldig synd, for Erik Bye hadde mange gode fjernsynprogram om norskamerikanaren og fekk fram det særeigne i personane. Siste tida Dei siste vekene Kornelius levde opplevde han ting som bekymra han. Når han fortalde til sjukepleiar, ville dei ikkje tru på han. Han sa til meg at han vakna om natta og såg englar i gilde farger fleire gonger. Så vakna han av at bestemor ville han skulle komma til Skumsnes. Han kledde på seg og kava seg ut i Kalvaneset midt på natta. Dei siste åra var han nesten blind, grøn ster. – Du Ragnhild veit at eg ikkje er tutlete, så kvifor vakna eg opp og opplever dette. – Ja sei det? Han var utruleg klår til å vera så gammal. Heilt på slutten var han på gamleheimen på avlasting. Men han levde berre ei veka der. Onkel Kornelius blei nesten 96 år. Ein eventyrar med eit unik og utrulig rikt liv. Eg er glad eg fekk oppleva min originale onkel Kornelius.

Jan tok han med seg på eit kveldsmøte i kyrkja det siste året han levde. Songevangelistane Marit og Irene hadde møter den kvelden. – Da me satt i kyrkja og høyrte Marit Stokken tala, merka eg at han blei litt mutt. På heimvegen var han

«Far fortel at når Kornelius kom heim frå Canada var alle bordskikkar gløymt. Han kunne ikkje bruka bestikk, åt med nevane. Oppførte seg som ein villmann. Men det var det han hadde vore i mange år òg.»

Telefon 53411882 (10-15) www.stordtrafikk.no

Dagfinn

Stein Erik

Sissel

Ole Jacob

Robin

Ståle

Olav

Gåvekort på trafikalt grunnkurs til jul? Neste kurs startar 14. januar

ANNONSER

DESEMBER 2013

God jul og godt nytt år!

HYDRAULIKK OG SLANGEVERKSTED Levrandør av Fina og Total smøremiddel til landbruk og anlegsmaskinar.

MesterVindu gir deg varige verdier med kvalitet i alle detaljer. • Vinduer og dører • I klassisk og moderne stil • Til store og små bygg • Ferdig malt/aluminium bekledd • Fleksible løsninger • Moderne produksjon • Selges i lokale byggevareforretninger

Forhandlar for Parts på delar og filter til anlegsmaskiner, kurante glass på lager.

GOD JUL OG GODT NYTT ÅR!

Mer enn bare vindu

E-post: maskin@haugnett.no | Tlf 900 84 551

www.mestervindu.no

J.Fjeldtvedt AS - Sjoareset - 5419 Fitjar Telefon +47 53 45 89 70 Fax +47 53 45 89 80 E-post salg@mestervindu.com

Me ønskjer alle våre kundar samarbeidspartnarar, og Fitjarposten sine lesarar:

DÅFJORDEN SLIPP

Foto: Ole Haukeland

GODT JUL & GODT NYTT ÅR ! RESTAURERING AV GAMLE BÅTAR MOBIL 922 88 481

Utfører alt av rørarbeid innen varme og sanitær.

GOD JUL!

Kontakt oss på tlf. 917 20 181 Willy eller på tlf. 917 65 151 Gabriel

www.solheimror.no

GOD JUL

GOD JUL OG GODT NYTT ÅR! Mobil 404 04 145 AUT. ELEKTROINSTALLATØR • 5419 FITJAR

Fitjar såpekokeri i hjertet av fitjar Vår nettbutikk er alltid åpen:

www.ﬁtjarsoap.no Vi sender over hele verden.

God jul og godt nytt år!

STØLEN JEHAUGEN OG SØRE 00 LEDIGE TOMTER I BRAK 73 45 53 Tlf. AS evik & Tislevoll Er du interessert - kontakt Eng E-post grete@engevik-tislevoll.no

LOS Elektro, Fitjar www.mesterhus.no

P.b. 13 • 5418 Fitjar • Tlf.53 45 73 00 • fax:53 45 73 10

ANNONSER

DESEMBER 2013

ANNONSER

DESEMBER 2013

– God og trygg jobb Det er Sondre Fykse Lie som seier dette om jobben han har i Wärtsilä Shipdesign Norway AS. Ein draumejobb han peila seg inn på frå han gjekk på ungdomsskulen. Sidan far til Sondre, Kjetil Fykse, jobba på Wärtsilä, vart det til at Sondre var mykje innom denne arbeidsplassen heilt i frå barnsbein av. Så fekk han sommarjobb her, digitaliserte teikningsarbeid, skrudde saman møblar og meire til. Etter kvart fekk han òg rekna stabilitet, og etter vidaregåande jobba han i firmaet eit år med dette, før han fortsette utdanninga si. – Turen gjekk då til Newcastle der eg studerte Naval Architecture (marin teknikk) i fire år. Då eg gjekk det siste året der, fekk eg tilbod om jobb hos Wärtsilä Shipdesign her heime. No har eg jobba her i eitt og eit halvt år som skipsingeniør, fortel Sondre der me møter han i 3. høgda i det vakre og stilfulle kontorlandskapet til Wärtsilä på Fitjar. Same dagen var sjuandeklassingane i Fitjar på omvising i bygget. Dei stoppa lenge ved pulten til Sondre. Vart fenga og tydeleg fasinerte over det han fortalde om jobben og utdanninga si. Ikkje så rart det. Sondre er flink til å fortelje.

Harvest, ein snurper / trålar for rederiet Hardhaus AS i Austevoll. Båten skal byggjast ved Fitjar Mekaniske Verksted. Lengde 67.00 m, breidde 14.80 m.

Ein PSV. Fartøyet er designa for Siem Offshore og vert bygd ved Remontova Shipyard i Polen. Lengde 89.20 m, breidde 19.00 m.

Sondre fortel, og 7. klassingane følgjer interessert med. Foto: Håkon C. Hartvedt

Stort pluss Til oss fortel Sondre vidare at praksisen han hadde hatt hos Wärtsilä før han tok vidare utdanning, var eit stort pluss. – Det gjorde at eg hadde nokre ekstra knaggar å hengje infoen eg fekk på, seier han, og legg til at det at han visste at det

var mogeleg å få jobb heime etter utdanninga, var svært motiverande. No jobbar Sondre Fykse Lie mest med shipdesign, men òg med mykje anna spennande. – Eg trur ikkje det er så mange av dei andre eg studerte med som får brukt så mykje av ut-

danninga si som det eg opplever her, smiler han og fortel om ein utruleg variert arbeidsdag. – Heile tida er det noko nytt, eg treffer nye folk og får høve til å reise, får me vite. Det siste kan snart bli aktualisert på ein svært konkret måte. Truleg skal Sondre snart reise

skikkeleg langt. Om alt går slik det ser ut til no, vil arbeidsplassen hans om ikkje lenge vere å finne på Wärtsilä si avdeling i Singapore. – Det blir spennande, seier han til slutt.

– Følg godt med i engelsk og mattetimane Overskrifta visar til meldinga 7. klassingane i Fitjar fekk frå tilsette på Wärtsilä Shipdesign AS på Fitjar, då dei vitja bedrifta nyleg. – I Wärtsilä, og i svært mange bedrifter i dag, er engelskkunnskapar eit must. Og skal ein bli skipsingeniør nyttar det ikkje å sove i mattetimane, var klårmeldinga til dei unge. HMS Når elevane vitja Wärtsilä, var det likevel ikkje dette som var hovudsaka på agendaen. Dei var der først og fremst for å lære om HMS. Tidlegare har alle 7. klassingane i Fitjar fått utdelt klassesett med hørslevern, hanskar og vernebriller til bruk på sløyden. No ville bedrifta følgje dei opp, «etterfylla» klassesetta og fortelje meir om kor viktig

helse, miljø og sikkerheit er på arbeidsplassen. – Me merker at elevane er interessert i dette, og me har óg fått tilbakemelding på at dei har kome heim til foreldra og spurd korleis det er med HMS på deira arbeidsplass, fortel hovudverneombod Petter Andreassen og HMS-ingeniør Ingvill Habbestad. Det var dei som stod for opplegget med elevane. – Samstundes opplever me at unge arbeidstakarar (særleg gutar) som kjem ut i arbeidslivet, trur dei er verdsmeistrar og ikkje treng verneutstyr. Då er det godt med litt førebyggande bevisstgjering, legg dei til. Elevane frå Rimbareid var

engasjerte og ikkje redd for å spørje. Det likte kurshaldarane. – Det er slett ikkje slik alle plassar me kjem, får me vite. – Kul film og interessant omvising, sa Berner Haukeland, Jens Kloster og Tor Håkon Aarbø. Og jentene Alice Rose Mehammer, Iselin Rimmereid, Mari Hatlevik og Thea Træet syntes òg at dette var spennande, når me spurde dei om det dei hadde vore med på. Lærarane Evy Skogedal og Hildegunn Skjelten likte òg det dei fekk sjå og høyre. – HMS er svært viktig i mange samanhengar. I skulen har me mykje fokus på dette, kommenterte dei.

Wärtsilä Ship Design Norway AS N-5419 Fitjar Tel +47 53 45 70 00

– Spennande, syntes Alice Rose Mehammer, Iselin Rimmereid, Mari Hatlevik og Thea Træet om opplegget. Foto: Håkon C. Hartvedt

Kul film, sa desse gutane om HMSfilmen. F.v. Berner Haukeland, Jens Kloster og Tor Håkon Aarbø. Foto: Håkon C. Hartvedt

«Skal ein bli skipsingeniør nyttar det ikkje å sove i mattetimane.»

ANNONSER

DESEMBER 2013

Gaver som kommer til nytte 199,Verdi 363,-

149,-

11990 Verdi 17970

99,-

Verdi 29870

Tilbudene gjelder f.o.m. 13. november t.o.m. 31. desember 2013, så langt beholdningen rekker.

Apotek 1 Stord, Amfi Stord, Tlf 53 45 60 30. Åpningstid: mandag - fredag 09-19, lørdag 09-17.

VELKOMEN TIL HYGGJELEG JULEHANDEL HOS THEO

ME SEL LOKALE BØKER

God

Jul

5419 FITJAR Tlf. 53 49 71 61

JUL

DESEMBER 2013

Barnas Juleknask geografi

BILETE ER FRÅ FILMEN...?

hjernetrim med nissen

1. Det finst eit mystisk tal, som er like mykje mindre enn 15, som det firedoble av talet er større enn 15. Kva for tal er det?

PENGANE Læraren til Ole: – Viss du hadde 20 kroner i lomma og mista 5 kroner, kva har du då? – Hol i lomma!

Kan du kjenna att dette landet i Asia berre på kartomrisset?

SVENSKEVITS Svensken, dansken og nordmannen skulle sjå kven som kunne tissa lengst. Svensken tissa 1 meter, og dansken dobla lengda til 2 meter. Nordmannen tissa så langt at dagen etter stod det i avisa: «Gult regn i Kina!» PREST PÅ SYKKELTUR Det var ein gong ein prest som var ute og sykla utan å halde i styret. Då vart han stoppa av politiet. – Du har ikkje lov å sykla

utan å halde i styret, sa politiet. – Nei, men Gud styrer for meg, sa presten. – Det er heller ikkje lov å vera to på ein sykkel. PRISEN Ei vakker blondine kom inn i skobutikken og spurde: – Kva kostar desse skorne? – Ein klem! svara ekspeditøren. – Flott, då kjem bestemor og betalar i morgon.

Veit du kven dette er?

2. Ein inder, som i dag er fem gonger så gamal som elefanten sin, vil om sjå år berre vera tre gonger så gamal som elefanten. Kor gamal er inderen og elefanten?

Nissepensum:

"God Jul" PÅ FLEIRE SPRÅK Arabisk I’d Miilad Said Oua Sana Saida Bulgarsk Tchestita Koleda, Tchestita Rojdestvo Belgisk Belgia nord ; Vrolijk Kerstfeest Belgia syd ; Joyeux Noël Dansk Glædelig Jul Engelsk Merry Christmas Esperanto Bonan Kristnaskon Estisk Häid jõule! Finsk Hyvaa joulua Gresk Kala Christouyenna Hindu Shub Naya Baras Islandsk Gledileg Jol Idonesisk Selamat Hari Natal Irsk Nollaig Shona Dhuit Israelsk (Hebraisk) Mo’adim Lesimkha Italiensk Buone Feste Natalizie Japansk Shinnen omedeto, Kurisumasu Omedeto Jugoslavisk Cestitamo Bozie Koreansk Sung Tan Chuk Ha Latvisk Prieci’gus Ziemsve’tkus Lithausk Linksmu Kaledu Nederlandsk Vrolijk Kerstfeest Polsk Wesolych Swiat Bozego Narodzenia Portugisisk Boas Festas Rumensk Sarbatori vesele Russisk Pozdrevlyayu s prazdnikom Rozhdestva is Novim Godom Serbisk Hristos se rodi Spansk Feliz Navidad Svensk God Jul Tsjekkisk Prejeme Vam Vesele Vanoce Tyrkisk Noeliniz Ve Yeni Yiliniz Kutlu Olsun Tysk Froehliche Weihnachten Vietnamesisk Chung Mung Giang Sinh Ungarsk Kellemes Karacsonyi unnepeket Walisisk Nadolig Llawen

God Jul alle saman!

LØYSING: BILETE ER FRÅ FILMEN?: 1. Solan og Ludvig - Jul i Flåklypa. 2. Fly. 3. Percy Jackson: Monsterhavet. GEOGRAFI: Italia. HJERNETRIM MED NISSEN: 1. Talet 6. 2. Indren er 35 år , og elefanten er 7 år. VEIT DU KVEN DETTE ER?: 1. Statsminister Erna Solberg. 2. Petter Northug Jr. 3. Magnus Carlsen. 4. Lionel Messi. 5. Henrik Ibsen. 6. Miley Cyrus. 7. H.K.H. Kronprinsesse Mette-Marit. 8. Ordførar Wenche Tislevoll.

18 : vindturbinutbygginga på Fitjar

Det er meir enn tjue år sidan no. Han var fødd i 1921, og vi var bedne i 70 års lag på hotell Terminus i Bergen. Jubilanten var ein triveleg kar, han hadde vore maskinist, barneheimstyrar, og dei siste 20 åra av arbeidslivet arbeidde han i fengselet i Bergen. Han stemte arbeidarpartiet, og gjekk i kyrkja. I dagen hans vart det sunge og talt, men hadde det ikkje vore for nokre ord i talen han heldt for gjestene sine, så hadde eg vel ikkje hugsa stort. Men på dei tider då han fylde år, hadde ei av svigerinnene hans vorte alvorleg sjuk og ho var av den grunn ikkje til stades. Likevel nemnde 70-åringen henne og la til på klingande bergensk; «de av dokker som ber, husk på hon». Det var noko med samanhengen, noko med menneska som var til stades, noko med måten han sa det på som gjorde inntrykk på meg. Her snakka han humørfylt og alvorsamt, her var lått og glimt i auge, og så kom denne konkrete oppfordringa til bøn undervegs, på ein sjølvsagt og kvardagsleg måte. Som ein heilt naturleg del av livet, ikkje noko fiksfakserier, men be de som ber, ho treng det! No lever eg mellom andre menneske, det er andre samanhengar vi er ein del av du som les og eg. Jula kjem, og der er mange rundt oss som ikkje har like store forventningar framfor høgtida. Men de som bed hugs på dei. Hugs på naboar, familie og vener, hugs på dei som er åleine, hugs på dei som er sjuke, dei som slit med å vera avhengige, dei som er einsame, dei som ikkje har arbeid, dei som er redde, dei som sørgjer. Ver med og be. Skap lysglimt i kvardagen der du er.

God jul!

Lars & Jakob

skråblikk frå skåtet

7. november 2013: Det nye administrasjonsbygget til Midtfjellet Vindkraft i Årskog er teke i bruk. Foto: Inger-Marie Gilje, Midtfjellet Vindkraft

7. november 2013: I fellesresepsjonen for Fitjar Kraftlag og Midtfjellet Vindkraft sit Kristine Auestad.

Sokneprest på Fitjar Olav Johannes Oma

Jakob

7. november 2013: Gunnhild Lothe jobbar som sekretær for Midtfjellet Vindkraft.

FP-kviss av Magnar Kloster

Fri ferdsel i Midtfjellet Endring 16. oktober 2013: Frå i dag er det fri ferdsel på alle vegane i Midtfjellet for gåande og syklande. Eitt unnatak er innkøyrsler til vindmøller der det pågår arbeid. Desse vert skilta særskild. Ver merksam på anleggstrafikk. Bruk alltid refleksvest og vis omsyn. God tur til fjells!

Dagleg leiar Johannes Koløen går av som dagleg leiar for Midtfjellet Vindkraft AS og Erik Mortensen tek over. Samstundes markerer Koløen at no er byggjeperioden på Midtfjellet over i denne omgang. Nytt administrasjonsbygg står ferdig på Årskog. Brakkeriggen

Har du teke bilete du ønskjer å dela med fitjarposten sine lesarar - send dei inn og me publiserer nokre av dei her og fleire på fitjarposten.no.

ved Olstjørn vert fråflytta og stengd av. Midtdfjellet vindkraftverk går inn i driftsfasen med tre tilsette. Nordex skal ha driftsansvar i fem år og har seks tilsette på Fitjar. Brakkene vert ståande til eventuell fase 3 av utbygginga.

Hugs å skriva litt om kor biletet er teke, kven som er på biletet og kven som er fotograf. Me tek i mot lesarbilete på e-post: post@fitjarposten.no

1. Kven har skrive om Hakkebakkeskogen? 2. Kor tid vart John F. Kennedy skoten? 3. Kva for eit land i verda ligg lengst mot sør? 4. Kva for konge innførte den første landslova? 5. Kven får Frivilligprisen i Fitjar i 2013? 6. Kva tyder ordet «sakral»? 7. Kva heiter det høgaste fjellet i Afrika? 8. Kven står bak orda «Evig eies kun det tapte»? 9. Kor tid forliste Titanic 10. Kva for to norske fylke har ikkje kystline? 11. Korleis endar ordtaket «Gå til mauren…»? 12. Kven er finansminister i den nye regjeringa?

: Programoversyn for Radio Fitjar 105,9 MHz Radio Fitjar er ein tverrkyrkjeleg, kristen nærradio som har halde på sidan 1993. Sending kvardager frå 12.00 – 21.00.

MÅNDAG

TYSDAG

ONSDAG

TORSDAG

FREDAG

kl. 12.00 – 13.00 – Nistepakka – Vindu mot livet – Veien gjennom Bibelen – Over en åpen Bibel

kl. 12.00 – 13.00 – Nistepakka – Vindu mot livet – Veien gjennom Bibelen – Irenes kvarter

kl. 12.00 – 13.00 – Nistepakka – Vindu mot livet – Veien gjennom Bibelen – Over en åpen Bibel

kl. 13.00 – 15.00 Noreamagasinet frå Norea radio

kl. 13.00 – 15.00

frå Norea radio

kl. 18.00 – 18.30 Medvandrer frå Filadelfia Kristiansand

kl. 15.00 – 18.00 Sending frå Norea Radio

kl. 18.00 – 18.30 Han bærer deg frå Filadelfia Kristiansand

kl. 18.00 – 18.30 Et hvilested frå Filadelfia Kristiansand

kl. 18.00 – 20.00 Musikk fra P7 kristen riksradio

kl. 18.30 – 20.00 Musikk fra P7 kristen riksradio

kl. 20.00 – 21.00 I Guds omsorg v/ Jan Åge

PRESTEN HAR ORDET

Etter ein ekteskapeleg krangel, seier fru Nilsen. – Det sier eg deg, Peder, eg kunne like godt ha giftet meg med den onde selv. – Nei, det går ikkje. Så nære slektningar får ikkje gifte seg med kvarandre! svarte Peder.

Noreamagasinet

kl. 20.00 – 21.00 – Sangen vi aldri glemmer – Et ord fra Jerusalem

kl. 13.00 – 15.00 Noreamagasinet frå Norea radio kl. 15.00 – 18.00 Sending frå Norea Radio kl. 18.00 – 18.30 Et spennende liv frå Filadelfia Kristiansand kl. 18.30 – 20.00 Musikk fra P7 kristen riksradio kl. 20.00 – 21.00 I Guds omsorg v/ Jan Åge eller Lars

Svar: 1. Thorbjørn Egner. 2. 1963 (22. nov.) 3. Argentina. 4. Magnus Lagabøter. 5. Gerd Marit og Svein Lunde. 6. Heilag. 7. Kilimanjaro. 8. Henrik Ibsen (i «Brand»). 9. 1912 (natta til 15. april). 10. Oppland og Hedmark. 11. og bli vis. 12. Siv Jensen.

De som ber

DESEMBER 2013

kl. 13.00 – 15.00 Noreamagasinet

frå Norea radio kl. 15.00 – 18.00 Sending frå Norea Radio kl. 18.00 – 18.30 Når Gud griper inn frå Filadelfia Kristiansand kl. 18.30 – 20.00 Musikk fra P7 kristen riksradio kl. 20.00 – 21.00 Møteopptak

TIPS eller

ANNONSERING? Ring

481 51 491

NOVEMBER 2013

BIBLIOTEKAREN Silje V. Torbjørnsen

| LÅNARANE SINE BOKMELDINGAR

GAMLE BILETE presentert av Harald Westerheim

Inger Malkenes

Utsikt frå Sæterbø.

Kva bøker vil du anbefala?

: hjernetrim

Finn tre feil! Under ser du to bilete som er nesten heilt like, men det nederste er litt redigert. Finn du endringane me har lagt inn?

: sudoku Alle dei opne rutene må fyllast med eit tal frå 1-9. Kvar einaste rad og kolonne må innehalda alle tal frå 1-9. Kvart storfelt på 3x3 ruter må også innehalda alle tal frå 1-9. Ingen tal kan nyttast meir enn ein gong på ei rekkje, kolonne eller storfelt.

av Gaile Parkin

Angel er ei middelaldrande kvinne med mann og fem foreldrelause barn i Kigali, Rwanda. Ho lagar fantastiske kaker som ho sel til ulike høve. Over ein kopp te fortel kundane historiar frå liva sine og problem dei har. Angel som er ei praktisk og klok kvinne, kjem med gode løysingar. Alt dette skjer seks år etter folkemordet i Rwanda, og fleire av historiane ber preg av dette. HIV-problematikken er også berørt. Men sjølv om flere av historiane har et tragisk «bakteppe», er det gleden og optimismen som pregar boka. Forfattaren er oppvaksen i Afrika og har jobba i Rwanda med offer for folkemordet. Dette er en feelgood-bok. Varm, koseleg, trist, morosam, tankevekkjande.

DAMENES DETEKTIVBYRÅ NR. 1 av Alexander McCall Smith

Kva brukar du biblioteket til?

Fasit:

3 7 2 9 6 5 8 1 4

8 4 5 6 2 7 3 9 1

7 9 6 8 1 3 5 4 2

1 2 3 4 5 9 6 7 8

5 3 9 1 7 2 4 8 6

2 6 1 3 4 8 9 5 7

4 8 7 5 9 6 1 2 3

2 3 1

5 2 1

5 1 4 6 3 2

3 4 6 5 2 1

1 6 2 3 4 5

2 5 1 4 6 3

FASIT: Finn tre feil!: 1. Snøfonna ned på biletet er borte. 2. Lampen på lysmasta er fjerna. 3. Den brune delen av hekken til venstre er blitt grøn.

Har du stoff du meiner passar på denne sida, send det gjerne til oss. Stoff som kjem på trykk blir løna med eit FLAXLODD. Vanleg brev kan sendast til Fitjarposten, Liarhaugvegen 8, 5419 FITJAR (Merk konvolutt «TIPS») E-mail. tips@fitjarposten.no Tlf. 481 51 491

Å BAKE KAKER I KIGALI

Me er i Botswana, Afrika. Precious Ramotswe gravlegg far sin, arvar ei lita formue i kveg, og investerer uforsiktig nok i Botswanas første detektivbyrå. Med teft og kløkt, og god støtte i detektivhandboka si, får ho snart bryne seg på saker som forsvunne ektemenn, utru ektemenn, stolne bilar, falske legar og - det vanskeligaste mysteriet - ein forsvunnen 11-åring. I tillegg får hun seg en beiler i den sympatiske bilseljaren J.L.B. Denne boka er blitt kalla «ei sjarmbombe av ei bok». Den er munter og triveleg, litt melankolsk og skummel innimellom kanskje. Men først og fremst ein glad bok om Afrika.

: tips oss!

Begge bøkene eg har valt er frå Afrika. Det er historier om sterke kvinner, og dei er fasinerande lesing.

Eg likar veldig godt å lese. Eg les mykje. Forutan kryssord og handarbeid er det boka eg tyr til. Det meste eg les no for tida les eg på biblioteket. Eg har mykje bøker, men eg har ikkje plass i hyllene til meir. Det er kjekt at biblioteket lånar inn frå andre bibliotek det dei ikkje har sjølv. «Å bake kaker i Kigali» vart lånt inn frå eit anna bibliotek, så får eg melding når boka kan hentast.

ALLE BØKENE KAN LÅNAST PÅ FITJAR FOLKEBIBLIOTEK!

481 51 491

Onsdag 27. november 2013

Kontakt oss på

Facebook.com/Fitjarposten E-post: post@fitjarposten.no Nett: www.fitjarposten.no

Olav Oma. Foto: Håkon C. Hartvedt

PRESTEN Heilt ifrå han var liten gut, og etter å ha vore prest i 16 år, har Olav Oma hatt den same, grunnleggjande drivkrafta: Han ønskjer å fortelje om Jesus. Difor vart han prest, og difor har han fortsett. Etter nær ni år i Askvoll, kom han til Fitjar for vel sju år sidan. Her trivst han svært godt, og svært mange fitjarbuar vonar at han vil bli her – lenge. Han gler seg over det gode frammøtet i kyrkja. Det er det òg all grunn til. Frammøtet er uvanleg godt. Endå større er likevel dei gode stundene i møte med folk i Fitjar. – Det er godt å få dele glede og sorg, eller berre sitje å lytte og vere nær folk i dei ulike livssituasjonane me alle møter. Godt er det òg å få vere til stades, halde ei hand, formidle dei evige orda, be Fadervår med - eller gje sjelesorg til menneske i deira siste timar, seier Oma, stilt. Og det er det stille og vare, ikkje dei store orda, som pregar Olav Oma. Han er ikkje ein brautande prest som pralar høgt over kyrkjelyden. Han likar seg best i det låge. Det er ikkje seg sjølv han formidlar, men den gode nåden, skapt av Guds uendelege kjærleik. Derfor peikar han heller på Jesus enn seg sjølv. Og han er ein god lyttar, og ein prest

som ser deg med varme augo om du slit.

kjelyden døme på då familien Oma nyleg fylte ein heilt temakveld med eigen musikk.

– Flott å vere prest i jula. – Korleis er det å vere prest i jula/nyårshelga. I år veit eg at du skal ha ansvar for sju julesamlingar, frå gudstenester i kyrkja til juleandakter på Havnahuset og Fitjar Bu- og behandlingssenter. Blir det for mykje? – Eg merker nok at eg kan vere sliten etter ei slik veke, men samstundes er det kjempeflott å vere prest i jula. Å få formidle juleevangeliet, så barnleg, enkelt og grunnleggjande, er eit privilegium.

I tillegg trenar han. For berre nokre få veker sidan gjennomførte han fitjardalten på ei svært akseptabel tid.

Olav Oma og treningskamerat Rune Rimmereid spurtar mot mål i Fitjardalten for ei tid tilbake.

– Eg spela fotball i Nymark, og var med på ein del milløp løp før eg gifta meg, fortel han. Så vart det svært lite trening heilt til eg hadde passert 40. Då fann eg ut at eg måtte gjere noko med det, seier Olav Oma som no er langt sprekare enn gjennomsnittet på hans alder.

Og så gleda! Men for tre år og mange kg sidan, var det ikkje slik.

Når eg møter den spontane gleda mellom kyrkjelydsmedlemane under ei gudsteneste, då har eg det godt, smiler Olav. Kanskje ikkje så rart det når Evangeliet tyder den glade bodskapen. Musikar og idrettsmann Utanom å vere prest er Olav musikar. Han klarer seg svært godt på både piano og gitar, og ikkje minst har han ei flott songstemme. Det fekk kyr-

– Det handlar om å ta vare på helsa. Det er både klokt og rett å bruke tid til å gjere noko med ho, summerer sokneprest Olav Oma, til slutt. Frå ei familiegudsteneste i Fitjar kyrkje.

HÅKON C. HARTVEDT hakon@fitjarposten.no