Flanders DC jaarverslagmagazine 2008-2009

jaarverslagmagazine

Verschijnt eenmaal per jaar

Creativity increases when you think less CREATIVITY WORLD FORUM 2008 John Cleese, Dan Heath, Tom Kelley, Steve Wozniak, Chris Anderson

MINISTER LIETEN over creativiteit en innovatie

DE BEDENKERS creativiteit uit het lab tot in de klas

FLANDERS DC KENNISCENTRUM voer voor studaxen

THE FUTURE SUMMIT drie trendwatchers over onze toekomst

KARNATAKA leentjebuur en netwerking in India

08- 09

Frisse ideeën zitten vaak waar je ze niet vermoedt....

Creatieve en innovatieve ideeën zijn vandaag belangrijker dan ooit voor bedrijven die het verschil willen maken. de kunst is dergelijke ideeën te laten ontluiken bij je medewerkers. daarom ontwikkelde Flanders dC een batterij onlinetools waarmee jij als manager makkelijker de creativiteit van je medewerkers en sollicitanten kunt opsporen en ontwikkelen.

Benieuwd naar de online creativiteitstools van Flanders dC? Surf dan meteen naar flandersdc.be

Zoals bij je eerste rapport We voelden ons als een jonge schoolknaap die voor de eerste keer een rapport gaat krijgen. Flanders DC werd in 2004 boven de doopvont gehouden. Op het einde van de vijfjarige beheersovereenkomst werd een evaluatie voorzien door het departement Economie, Wetenschap en Innovatie van de Vlaamse overheid.

In mei 2008 dienden we onze zelfevaluatie in. De Nederlandse consultant Technopolis bevroeg voor het departement EWI daarna enkele duizenden contacten van Flanders DC, het Agentschap Ondernemen en het IWT. Daarna stond een evaluatie door onze stakeholders op het programma. Enkele grote projecten werden internationaal vergeleken en tenslotte lichtte een internationaal expertenpanel de doelstellingen, werking en resultaten van Flanders DC door.

Conclusie: Flanders DC kreeg een goed rapport. De evaluatie bevestigt dat we goed omspringen met onze middelen. Enkel grote jongens als IWT en UNIZO zijn bekendere innovatie-organisaties voor bedrijven. We realiseren veel met een klein team. Dat team bestaat uit zeer vriendelijke mensen. En we blijken impact te hebben. Uiteraard waren er aanbevelingen hoe het in de toekomst beter te doen.

Die bespreken we in deel 1. Daarin kijkt ook onze nieuwe voogdijminister Ingrid Lieten naar de rol van Flanders DC in de toekomst.

In de delen 2 tot 5 geven we aan wat we van juli 2008 tot juni 2009 hebben gedaan voor onze vier doelgroepen: beleid, bedrijven, onderwijs en breed publiek. We zijn blij dat mensen uit onze doelgroepen tevreden blijken te zijn en effectief aan de slag gingen met onze instrumenten, online, na workshops of events en in projecten.

Blader eens door dit jaarverslagmagazine. Want op wat we hebben gedaan, daar zijn we best trots op. Net zoals een jonge schoolknaap met zijn eerste goed rapport.

Met vriendelijke groeten, Lorin Parys Pascal Cools Voorzitter Flanders District Algemeen directeur Flanders District of Creativity vzw of Creativity vzw

jaarverslagmagazine 08-09

3

flanders dc kenniscentrum pakt uit

28 doelstellingen bereikt!

6

creativity world forum 08

20

aan de slag met creativiteit

innovatie maakt school met sir ken robinson

17

38

colofon advies en begeleiding

Hans Housen Bestuurder en Manager

redactie

Raad van bestuur

Productontwikkeling bij VOKA.

Caroline Merckx Content Manager

Leo Sleuwaegen Bestuurder en professor aan

Nora Weytjens Project Manager

Lorin Parys Voorzitter en Chief Operating

de Vlerick Leuven Gent Management School en

Sara Pieters Project Manager

Officer, Uplace.

aan de K.U.L.

Tim Ampe Bestuurder en Afdelingshoofd

M. Claire Van de Velde Bestuurder en

redactiecoĂśrdinatie

Economisch Ondersteuningsbeleid Vlaamse

Directeur Valorisatie en Business Development

Hilde Lamproy Office Manager

Overheid.

van het Interdisciplinair Instituut voor

Monique Baeteman Bestuurder en

BreedBand Technologie.

vormgeving

Communicatieverantwoordelijke IWT.

Eric Vermeylen Bestuurder en directeur van

Kunstmaan

Frank Bekkers Bestuurder en CEO van City

het VOKA-kenniscentrum.

Live.

Bart Verhaeghe Ere-voorzitter en oprichter van

coverfoto

Johan Bortier Bestuurder en Directeur van de

Eurinpro.

Š Pieter Baert

studiedienst van Unizo.

Griet De Ceuster Bestuurder en raadgever

verantwoordelijke uitgever

algemeen beleid op het kabinet van de Vlaamse

Pascal Cools Algemeen Directeur

minister van Mobiliteit, Sociale Economie en Gelijke Kansen.

advertenties

Mark Eyskens Bestuurder, Minister van Staat

Marc Clerkx Senior Project Manager

en gewezen Eerste Minister.

4

Jaak Geens Bestuurder en initiatiefnemer van

hoofdredactie

EER en Strategic Consultant.

Koen Peeters Communications Manager

evaluatie en evolutie

de bedenkers

i-pod uitwisselingsproject

48

36

webcursus creatief denken

interview minister lieten

46

10

inhoudstafel Evaluatie en evolutie

doelgroep onderwijs

doelstellingen bereikt! /6

i-pod uitwisselingsproject /36

interview minister lieten /10

innovatie maakt school: sir ken robinson /38

doelgroep beleid reverse mission karnataka /14 crosstalks /16 doelgroep bedrijf Aan de slag met creativiteit /17 creativity world forum 2008 highlights /20 gps voor ondernemingen /24 website & blog /26 teamscan /27 Flanders dc kenniscentrum pakt uit /28

creatief met kinderen /40 europees jaar van creativiteit en innovatie /42 flanders dc fellows: GERT VAN ERUM /44 doelgroep breed publiek webcursus creatief denken /46 creativity class /47 de bedenkers /48 FINANCIĂŤLE BALANS Werkingsjaar 2008-2009 /50

the future summit /32 open innovatie experiment /35

jaarverslagmagazine 08-09

5

evaluatie en evolutie

Doelstellingen bereikt!

In welke mate heeft Flanders DC zijn missie en opdrachten gerealiseerd?

En wat heeft dit opgeleverd voor Vlaanderen? Bij het einde van de eerste beheersovereenkomst maakten deze vragen het voorwerp uit van een grondige evaluatie. Enkele resultaten.

Ter herinnering: de missie van Flanders DC bestond er de voorbije vijf jaar in “de Vlaamse regionale concurrentiekracht te versterken door het stimuleren van creativiteit, innovatie, ondernemerschap en internationalisering via het creëren van een gestructureerd netwerk waarbinnen de Vlaamse overheid, kennisinstellingen en ondernemingen hun krachten bundelen”.

Een externe consultant, Technopolis Group, ging in opdracht van het departement Economie, Wetenschap en Innovatie bij een evaluatie in 2008 na in welke mate Flanders DC zijn missie realiseert. Technopolis Group kwam daarbij tot volgende conclusies:

✔

Activiteiten uitvoeren om creativiteit en ondernemerschap te ondersteunen

Impact hebben op het beleid en het politieke debat beïnvloeden

Beleidsmakers beschouwen ondernemingscreativiteit voortaan als belangrijk. Het beleid is echter niet significant veranderd. Meer vraaggedreven onderzoek gericht op het beleid had meer effect kunnen hebben.

Tot de succesvolle activiteiten behoren het tv-programma De Bedenkers, het Creativity World Forum, Flanders DC Fellows en GPS voor ondernemingen.

De doelgroepen – bedrijven, onderwijs, beleidsmakers en het brede publiek – bereiken

✔

✔ ✔

Middelen correct gebruiken

De evaluatie bevestigt dat Flanders DC als een goede huisvader omspringt met haar middelen.

Tussen 10.000 en 20.000 personen werden intensief benaderd, terwijl de campagne ‘Jij bent Flanders’ Future’ en De Bedenkers de helft van de Vlaamse bevolking bereikten. De meeste acties richten zich op bedrijven, maar er zijn er ook voor het onderwijs en het brede publiek. Beleidsmakers worden zijdelings betrokken.

18 Conclusie

UW ONDER NEMIN

HANDEL Concurrentie

DONDER DAG 14 DECEMB ER 2006

, niet consument, dwing

G

t winkeluitbaters op

Winkeliers niet ge k op

� Flanders DC is een klein, zondag de deuren te openen efficiënt team. � Flanders DC heeft de doelstellingen van de beheersovereenkomst in grote mate bereikt.

■ (tijd) - De discussie mende koopzondagen over bijkostak gisteren weer de kop op. De meeste kleine winkeliers staan niet te trappelen om hun deuren op zondag nen. Maar ook sommige te opekeluitbaters zoals Colruytgrote winvragende partij. Leiden zijn geen extra koopzondagen tot extra omzet en zo ja, volstaan die om de extra personeelskosten te compens eren?

ko opzond

De kennis over creativiteit, innovatie en ✔

Een netwerk creëren voor ideeën en De Standaar ✔ (internationale) economie vergroten d Maandag 2 april 2007 ECONOM IE & FINANC

initiatieven in verband met creativiteit IEN ACH OF MOTIVATIONELE SPR FlandersEKE DCR had een contractFINvan vijf jaar en internationaal ondernemerschap N ANCIE IE & OM C ON O LUMN EC E4Gent met de Vlerick Leuven Management

Alternext kiest voor De Rouck DE PARADOX VAN P School om het Flanders DC Kenniscentrum Flanders DC werkt samen met de meeste ARYS te operationaliseren. Dit leverde een groot relevante spelers, die deze samenwerking ‘Zes dagen per week volstaan voor onze klanten aantal studies af en vergrootte de relevante sterk waarderen. Flanders DC ontwikkelt om hun inkopUitv enoer Welke winkeluitbate te doen.’ mie kennis. Het Kenniscentrum nieuwe activiteiten op het terrein van deze E c o n o ontwikkelde Ondernemerschap Erkenning als toer mogen de deuren rs istisch centrum van belang op zondag openen? hulpmiddelen en trainingssessies en spelers en geeft die vervolgens door, groei Economische verspreidt zijn onderzoeksresultaten onder waardoor de partners het op geen enkel meer in Creativity Talks (voor het grote moment als een concurrent beschouwen. publiek), Creativity Classes (voor studenten) De meeste partners zien mogelijkheden om E Sudoku-puzzel is in Ook D korte tijd zo’n succes ge- Lego het speelgoedbedrijf en boeken. de samenwerking te versterken: ze geloven moet zijn klanten danworden, dat gisteren in Praag het wereldkampioen- ken voor het succesverhaal achter Mindstorms, de provooral in een ‘community of practice’, waarin schap plaatsvond. Het puzzelspel werkt niet alleen ver- ductlijn voor Lego robots. ervaringen worden uitgewisseld. slavend, het is ook een per- Na een monsterverlies in 2003 in

E5

De

at de coach zaait

E

Beursgang

Voor kooplustigen schien een stille wens is het misdie in vervulling gaat, voor anderen schrikbeeld: shoppen een echt op zondag.

De regering kwam de alvast tegemoet met funshoppers het aantal zondage het ‘voorstel’ n waarop winkels de deuren mogen openen te verhogen van drie jaar. Maar het was tot negen per aan de sociale 6 partners van de distribut 17 mei 200 om het voorstel verder iesector Woensdag uit te werken. Vandaar dat Standaard Fedis, de Belgische federatie van de distribut ondernemingen, de - - - - - - - - - - - - - - ie--organisatie Unizo zelfstandigen- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -----------------en -----------------n tot gisteren rond de vakbonde -----------------nties de rtafel ---gara zaten.

Maar de bespreki mee ngen liepen steerders Mar inveFedis wenst nietkt.in tezegg d despaak. en de Vrije Associate op de t dan eigen gaan eis van detvakbond ing Leleux en om heef naar omd bij de bied at deze in ruil Rouck zondagsw ondernem leidt De Rouck .

De voor next erk een rten Alter dubbel nkaa voor n voor mei) ers bege

zen - - - - -lene -----------------t van wege tie (DS 10 het Brok ge- geko zich mee-r- -zou ----------------------------------n die beDe producen naar de beurs via e beursintroduceen nieuwe markt, kt -----------------lijn mar ere’’ ondernemingeeften heb-----------------trekt is bevestigd -----------------De Rouck Alternext next, in de ---beho ,,rijp next. Dat een persbe- creëerd door Eurokt. Alternext wil langrijke financiële segment Alter Mar gisteren in engd heid 1921 en het bedrijf gaat om een gem we van de Vrije n de mogelijk ben. gesticht in Rouck werd Henegouwse Fra- © blg/afp richt. Het worden zowel nieuan- onderneminge kapitaal te verhogen die De het omgeving, e is gevestigd in aanbod. Eraangeboden als besta rs aanbieden hun taire men a) eerst eelhoude aandelen De schoenenketen Brantano in een regle gend is dan de aan meries. (belg opende aand is voorstander van een el. dwin tijd Verk er Vogh ijker de. paar extra koopzonda bij mind ey en De r die tegel gen. Volgens de keten is er vraag naar bij de zijn Le Hoderpdossier ligt al voor s- markt, maa consumenten.

Een ontw instanties. De beur de bevoegde

1998-2003 % groei BRP

rg Baden-Württembe Catalonië

2,22%

3,44%

rg Baden-Württembe Catalonië

Vlaanderen

Maryland (VS)

3,29%

2,03%

1,62

is Nord-Pas-de-Cala Quebec

3,52%

1,62

RhôneAlpes Schotland

2,30%

RhôneAlpes Schotland

3,19

Lombardije

1,23%

Lombardije

Maryland (VS) is Nord-Pas-de-Cala Quebec

4,06

Vlaanderen

2,20%

EU-13

2,36%

Wereldwijd

2,20%

rg Jean-Pier -Württembe re Roelands, Baden commercieel directeur Colruyt.

Catalonië

33,26%

118,47%

U bent het best bewaarde innovatiegeheim Vlaanderen

29,10%

2.20%

(tijd) - Bepaalde

% winkeliers mogen hun 29,09 deuren sowieso Lombardije zondag openen, ongeacht of op

2. Ook voedingsspeciaalz aken zoals bakkers en slagers mogen winkel houden op

ze

in een toeristisch

0

2,24%

EU-25

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

2

(tijd) - Los van de drie koopzondagen waarop alle Daar diende het gemeentebestuur winkeliers de deuren mogen openen, van Maasmechelen currentie te verliezen een zoveelste ’, stelt Vergeldt een bijzonder regime aanvraag in om als hamme. voor toeristisch sche centra. In België de toeristicentrum erkend Het recente KB is te worden. Dat nog niet van den en gemeenten, zijn 75 stemoet helpen om kracht. Volgens de het outletdorp minister van waaronder 9 kustgemeenten, voor merkkleding Werk, Peter Vanvelth als toeristisch ‘Maasmechelen centrum erkend.

Village’ beter te doen moet het KB er wel oven (sp.a) Daartoe behoren toe leiden da draaien. trekpleisters zoals Maar een erkenning voortaan alleen de Brussel, Brugechte toeristivan Maasmege, Spa, Bouillon chelen als toeristisc sche trekpleisters of Durbuy. Maar nog een erkenh centrum ook plekken waarvan stoot op felle tegenkan ning zouden krijgen.

Acht objecting van de tieve sche uitstraling soms de toeristiprovinciegenoten criteria moeten daarbij Genk en Hasver te zoehelken is. Maldegem selt. Zij vrezen dat pen. De erkende steden en , Deinze, Dadihun handelaars zele of Lommel werden zullen lijden onder gemeenten zullen een nieuwe de ooit als toeristisch centrum gen in Maasmechelen. koopzonda- aanvraag moeten indienen. erkend.

‘De achterDe gevolgen van liggende problema Maar volgens Verhamm een tiek beperkt e van Unials toeristisch centrumerkenning zich niet tot de provincie zo, zijn de voorwaar den zeer soezijn niet Limzonder belang. De burg’, waarschuwt pel geformuleerd.

Zo staat in het winkels in die Michiel Vergemeenten of steden hamme, juridisch KB dat een stad of gemeente adviseur op de deuren 41 zondagen kunnen de studiedienst van meerdere toeristisc Unizo. ‘De erkenhe attracties per jaar openen en personee ning als toeristisc moet hebben. ‘Het l tewerkstellen. h centrum zal er volstaat dat Midden oktober keurde ook in andere steden een van die attracties toe leiden terraad een KB goed de minisdat grote kledingzoekers op jaarbasis 5.000 been schoenwinlokt, om ervoorwaarden nodig waardoor de kels als Brantano kend te worden’, zegt of Shoe Disom tisch centrum erkend als toeriscount er de deuren ‘Dat is een belacheli Verhamme. op zondagen jk soepele te worden, werden geobject gaan openen. En voorwaarde. Het iveerd. volstaat dat een dan zijn de Het voorstel leidde kleine winkeliers plattelandsgemee willens, nillens nte kan uitpakin de provincie Limburg alvast tot verplicht te volgen, ken met een goeddraa een fikse rel. anders dreigen ze hun klanten len, om als toeristisc iende moaan de conh centrum bestempeld te worden’.

EC vraag bij de

zondag. Ze centrum gele2,49% loon te betalen11,9 komen tegemoe Maryland (VS)gen zijn of niet. 35,17% en een t aan een reële Volgens Michiel dag te voorzien, en recuperatiebehoefte dat in de hele e-CalaisVerhamme, adviseur op de stu- Volgens van de consument. sector. diedienst van Unizo, Nord-Pas-d 31,75% zijn er vier behoefteMichiel Verhamme is de Vraag is of de consume grote categorieën: van de consument nten op Quebec 1. om extra koopzondagen op zondagen Alle winkeliers zonder zitten te per- nen te gaan kleding en schoewachten. Volgens soneel kunnen21,19% kopen, veel minder ook nu perfect leeen eerdere en- RhôneAlpes 7,3 quête van Test-Aan reëel. gaal op zondag open zijn. Die koop zou 83 19,94% procent van de ondervra 3. Ook voor120andere kleine zelfstand igen and agde con- Schotl kleine 100 sumenten tevreden zelf wanneer ze willen beslissen voedings winkels zoals buurtwin 80 zijn met de bewerken60en kels staande openingstijden moeten daarvoor 40 met maximaa 20 geen beroep neelslede l vijf perso0 personee 5,5 delszaken. Maar met van de handoen op n geldt geen verbod cijfers valt all. Dat is vol- om les te bewijzen gens Verhamme de deuren tes DCopenen ook Flander 5,1staatssecretaris . Want volgens de op zondag. zaak. Want die kleineeen goede DS-Info grafiek I Bron: van Administratiewinkelier ve Vereenvoudiging 4. verwerft, precies 8,8 door het feit bod Er geldt evenmin een vervan Quickenborne (VLD)Vincent dat hij zijn winkel voor sectorgerelateerd op zondag winkels is12ruim 62 e 10 procent van mag opendoen, een zoals meubelzaken 8 de Vlamingen concurren- tuincentra 6 en wel 4 voorstan tieel voordeel der van meer . Ook zij mogen, tegenover de acht het aantal werknem ongegen. Wat de consume koopzondagrootdistributie. ers, 40 zondagen per jaar is het dus koffiedik nten betreft, open zijn. kijken.

Hoe zit het dan met de winkeliers zelf? Bij de Zweedse meubelgigant Ikea houdt men de lippen stijf op elkaar. De zondag de enige rustdag, schoenenketen Brantano is wel voorstan die vaak wordt gereserv een dag chiel Verhamme, juridisch advieerd voor seur enkele supplementaire der van sociale activiteiten op de studiedienst plaatselijke winkelui zoals familiebekoopzon- zoeken. van Unizo. baters. t- van bijkomen dagen. Maar volgens Ook in het Gentse ‘Daaruit bleek dat Los van dat sociale de koopzondagen. de zelfstandi- is stadscentrum te de mees- Ook de aspect, staan de genorganisatie Unizo mentair zakencij het maar de vraag winkeliers weinig warenhuisketen Colruyt middenstanders fer realiseren op of je als winzijn tal van enthousiast niet te is winkeliers geen vragende partij. kelier op zondag voldoende omzet popelen om op zondagen de deu- zijn. Ze hebben geen zin om het geen vragende partij. ‘ Colruyt is al zondagen, alleen supplementaire ‘Voor vele kleine realiseert om de extra ren te openen. Toekoms personeel op zondagen zes dagen per week kosten. zelfstandigen is open en dat is kunnenBijkomende koopzondagen kosten te compens personeels- meester Daniel Termonttig burge- melen’, zegt Termont op te trom- voldoende voor in de voedingssector onze eren’, zegt Mi. (sp.a) alleen organiseerde onlangs hun inkopen te doen’,klanten om een commercieel Niet alleen de kleine voordeel nog een winkeliers mercieel zegt com- ren , rondplaatsen vraagtek als één enkele speler opleveWallonië directeur Jean-Pie met ens bij en de deuren l het nut rre opent. elijk STUDIE Sector goed top Roelands. ‘We zullen en op de geen supple- deel Die kan dan wat marktaanvoor 2 procent bruto nlandse han- moetrverg van de concurrentie moet mikk wereld’’. binnen maa buite lands inpikken. productEuro pa en de Vlaand van zijn in kt uit de Vlaamse

eter

n nog b a k ie m o n o c Vlaamse e EU-15

0,0

FOTO:

)

% van BRP (2002

rs (2003) nde onderneme 5,71% 7,68

Percentage starte

inigwilde het bedrijf eerst fect voorbeeld van de nieuw groei te we economische -n. Mindstorms opdoeken. Zoste trend ar weet de el ver zilvereef ver rcie creati -Amerika, ma commein kwam het niet omdat Sönde n: het inscha opa en Noord nieonder doeneme Eur vol t uit keio’s tie ren Lund, de directeur van in innova ere topreg len van klanten om nieuw ten met and kan de investeringen e de produ eren kan zich me en chil van iets helemaal ister maactlijn, (vers produ Dat maakt r.’’ cten den.

Creeenatie te ontwe er verVlaanderen banen om te zetten De VLD-min rpen.e ex-Enrecen kwetsbaa te grote loon vewigheefind loon). ust nieuw gegevens op een economie s dat te probe o- en netto rieklante haalt sterk en gro baar is, metdoor erde bij het uitt onvolmaar ster tussen brutvervo merk Vlaander die ker grafiek), Vlaming en inlgens neit zijn on- port , ■ (tijd) - De van dan op betering met ,,De ht resnieuw cijfers (zie al geric werke creatieve t Vla ouw Catalonië n het e groei ijven industrie, aangevan 2004 rivertr een die sterk voor amse is , gaven is de en Vlaamse , op er gezinnen mode, audiovisu berg e verdoen ele plezie itenr laten uitvo acite vanig uit de deeuro , een te wein kunst, mse bedr Württem elker 100 yland (VS) enn muziek, rscap betale creatieve en budget . Vlaa van industrie voor hun land professo design, architect al patenten kten derneme zijn bardije, Mar is, Quebec, buur aant sie. ers gede zegt imar Hij de middeld uur gedrukte Lom gde , start stuurd en groe g’’ al gedrukte 10 e producte t de vraamedia, tenminst euro uit lage fkeri eenuit tisch -de-Cala tland.

BELEID het aante als het ode een cryptisch media omvat, sicoa aar n aankomt op eigen de Aziaindustrie groeithun Vandsneldecreatie en moe Nord-Pas creatieve aanb de helft Scho en. ap hetvan ertoegetoename waeg OP ler creëren s.aan ersch ’, zegt kenn van breid isinLo-lijkt dan Sleuwaeg rin Parys,Volgens Sleu Het ne-Alpes en mberg blijkt ,,MIKKEN voegde waarde. jonge een ondernem van een uitge . dekeeconomi met uit de van Dieltje en e-mai directeur looptvoor inza belang- Rhô e. Flanders algemeen ürtte rt miljoen NIET de rest op confidenitaal tot BRUSSEL komen gek, expo 609 okap maar groe DC.i gebeu een grafi risic euro. en de ‘Datdien studie AT zijn de lusies uit Baden-Wcreatieve regio, met4 WERELDTOP, Dat blijkt uitscore -het Qua aantal menek). maakt die van sten de ande dat Vlede rt ,,Vla sector goed eve 11 miljard ucteelke rick Leuven(zie . its-ov n. sen diebedr er tialite hun is voor gasttensi ijvenbrood Gent Managem r kritiek: rijkste conc angrijke de meest ende bedrijven en AR School ereenk leidenen daarbij n, ent is Gent de tech prod eurominsteekt omst naar Nog mee r verdiene ister de sector omv r opgeomzet start o regio KIJKEN NA van high een toegevoe maakte architect bijeeneen In novembe uur t veel hoge opdracht gde vormgev ijkseen Vlaamse studie veel inzake van heef r- ing van waarde de euro van het brut ren in de jaarl 4 miljard ervoor bovenuit Voor tje Moe vier goede scoreseert, met 15.826 Mind vergelijkende econo- procent uct (brp) dat naar WALLONIE’’ Flanders DC. Toch die deel fanati realidie voor ’sstorm kant een stad mensen het nog omie, Fien ie in beVlaander en haal deenregio , maar goed 2 procent ci die ter, blijkt uit een van Econ leren Brussel. van tdede stud st vanen tussen tiende wereld. naal prodk en ontwikkeling Vlaamse kom De sterkste vergelijk netwerk van slang ing en teeconomi g- erg groeier isvan met kom (VLD), toon zelfgenoe e.’ de het tv-sector Nederlan egio’s in onderzoe de sterkste ensie actief , d. - leven geschoolden . (jir) daar is Hetche niet waren aantalman achtaken jobs,,dat omis op de Legojaarof en hetwe mische toprort werd gisteren gaat. Quebec is en werkgehoog Crea tijd Moer- opuitm econdrijven aantal be-en’’. voegde van kennisint de tivity toegeaan word Districts wezigheid . Minpunten zijn weinig terecht in nog: ,,Tieisntussen vervijfvo .be van 1995 n-waarde en en Het rapp door professor Leo groeier inzake brp mog udigd, 2003 met dat11,6 ersdc Vlaa sten .flandZij zaam ids- enormeisectoren.’’ En 26 procent blog.

Erenhe miljoen zit ld dien www een onde van gegroeid naar voor hapte ve geste 59,6 miljoen euro. geleg , datemto groei in dezijnzo . n toe om de is 1,5 keer ‘Er niet goed voor bekl chbevindt in opdracht van groe snel man legenheid en is een midden- een zwakke werk creatieve als de ijven eelindustrie - rest zich heel wat potentieconomis van . Datbedr aand inves de is een economie rkt ,,zich Sleuwaegen, overheidsdienst vanvanInalle grote eco. n nder de bepe eel en opvallen totaal in ucdere de Vlaa nieuw een werken creatieve dste aart wart bevindin prod 33.156 Vlaminge e versie industrie graad, gen van . Zeve n daar, maar van het prode Vlaamse rict of Creativity moter inzake welv liefst driek eenestudie vanekFlanders nologisch grafiek) O&O in de creatieve industrie, dat is zo-n we kunnen beter’, vindt Parys. ‘In gebr in VleDC en gen groei (zie eids)pro- hoogtech uitvorick er, een wat Flanders Dist Nederlanduct Leuven d groeit het Gentterin en en ick School.

- nomische Management Een één Vlaming op de zeventig. in de aantal vorm rnem School. en de Vler en onderzocht para met een hoge (arb ief lage ten zin voor onde derde van wie Onderzoekers snel als bij ons. De jobste geven en vlosector aan oeookizoprofessio hout, Jonas Onkelinx Tine Maen- industrie werkt, in de creatieve Sleuwaeg ondernemerschap, ductiviteit, een relat doetits ezelf-grvankandubbel grote aandat als en andere gen neler, naar De Voldere bekeken en Isabelle standige. In de g.

Denem Du meters als en internationalise- werkloosheid en een dalin arken filmsector kent de bedrijven kunnen veel t de economi- toegevoe op eiopsteken in een rs word sche impact van sectoren overgde waarde slaan samenwe Bademn rking innovatie ch kijke metkkig , wantn.ande val van een groei van bank creatieve als mode, tis gen de regio’s muziek, film, kunsten, 16 procent. De werkgele Deen is Gelu overheid kosten terugwerkt rale werkt , een tim eerring in met cent architecCultuuri de genheid voor in De nd ook aan een gevreesd groeide er met 5,66 vest Ameri- en aan media en vormgev belei tie. betere onderste procent . tieu-van de kopen ing. ‘Inrodu1995 indertuur,op hun rente infla van ning van ctentot voor nieuw n grootste 2003. de creatieve Die e ump oliep lopeDe senso n de cons naar die■kern industrie sector .’nen. renhunen spengezin www.fland zou wijzeersdc.be nen verse ine werd afge ent ste plaats Beleggershis-mbaar inkomentenvanslottde gezin - kaanse krediet, vaak met tie in april een adem Benz 12,3 proc op deerd van e zijn de maand in de VS kostte eind De evolu veel en al rpan d. vrije hun horichting lopig tijd aan n zijn dan in dee, na zestien rentever huis als onde aantast. En ousiast overn duurder, stookolie stuk bove wijst voor nse ent meer pauz steeds een iddelde van 35,3 beleggers niet enth het Anderzijdst.deHet Amerikaaenige het optrekkede april 13,7 proc er. zou projec in twee jaar. de UR torisch gem vern en dag. Bedrij plannen voor n- gingen de woningmarkt In niets erop dat Integendeel, nd eerd ven die de ,,ker achte de de minimumlone tingen. een maa bedroeg hun en.

CONJUNCTU Voor conom zijn. i vertraagt. uctie nam in kkig van ker dan verw met belas auze welk schil groe se punt prod r geen rekening Legon Gelu ,ten Na de zwak het eerste kwar- verhoging van de olieprijzesumen zo’n rustp het aantal nieuw- industriëleechte waarbijrekrut rond de Duit ent toe, meets- werkns daaldein-met 7,4 proeren met energieals al- inflatie’’ De euforie wat weg. met 0,8 proc groei tijde in plaats van de ver-t De sterk gestegen citei neme april rs igens niet de wordt gehouden en, in april april projecten De capazij was .dat ectie 0,4 ebt over blijk e acht — corr den — bouw prijz omi niet bede 82 na taal In verw novat . ent ings econ ieontw - beïnvloe jaarbasis, den. Daar- dan tting flirt nu met 81,4 erpers economie en voed ent op jaarAmerikaanse hoopte 0,6 proc van de beleg leen de Duitse n zijn de groot- nauwelijks 1,2 proc en de ge- , cent opdoen iene vloe taald benu en herz enin werde de ouw een Maar met de a. seizo n. dat blijv State na Dat 0,9 voor het vertr te lopen. lopig Verenigde . Voorgoude t bevestigdrijzen af- procent, in maart. (lc) vond geen april metdan ook e’’-effeczaken mee .word gaat het prim gers terug e plaats speelt de handelsprijzen in tegenover de basissde ,,tweede rond n ent deprocvier energie- druk op de woningpvan teeerst gen -indicator, een probleem. er om te ste vree bij de hoge . De ZEW en In de van de euro procent gestedien. De sterkTradit waar ionee de prijs eent, alsnog zond l inn,had BRUSSEL het vertrouw - koersstijging r. Die dreigt de neem gewerd ten, en doorsijpelen nd voor Hoe kon dus uit. die peilt naar ers en institutio genover de dolla afzet in het maa in zeven maandenorza akt prijz bruike re producte enkel noden. Het be- worden danje beter vergoed van investeerd in de Duitse eco- Duitse industrie en. Daar- klim noeg volledig vero van di- vanrande gers met nage te kost prijs nele beleg met legoblokjes deze maand te- buitenlandde nieuwe klim van door de gestegen drijf zakte moest ie, forse die invullen. Nu én de nom naast is er Dat is een het besteedkans 12,7 punten. r met precies 50 de olieprijzen, die je favoriet progebru ikers zelf hun product rugval, maa de index nog punten staat kunnen ontwerpen, wordt duct te mogen ontwerpen? het steeds makkelijker voor Ook dokters hebben een ring in gedrag bij de mense hen om te krijgen wat ze wil- flink aandeel in het vernieuEen goede coachingses n. len. Voortaan is het niet lan- wen van instrumenten. daarentegen kan het verschsie Maar het fenomeen blijft il ger het bedrijf met de sli mak

economie

.

D

.

NIKOLI BEDENK T WEINIG PUZZELS ZELF

x

i

6 van het personeel ontwikkelen

, maar dan wel in functie

over een ,,bridger’’, ieman d die bruggen bouwt tussen teams bedrijven en politieke partij , ,,Waar bedrijven vroeger en. bijna uitsluitend investeerden in

van het bedrijf. © Wim Danee

ls

De Vlaamse mode is

een belangrijke creatieve

industrie.

FOTO: VPM HH

HUMAN RESOURCES

Een op drie vrouw met kind jonger d onderbreekt loop

(belga) - Bijna een werkende vrouwen op de drie par een kind jonger dan (32,2 %) met V brak in 2002 haar 1 jaar onder- pro loopbaan. Het gaat hier niet om zwangerschaps- cent verlof, maar om proc een voltijdse onderbre bijkomende 5,6 p loopbaan. De helft king van de Al teem van loopbaan zit in het sys- man onderbreking of tijdskrediet. kind re on Dat blijkt uit berekeni het Steunpunt Werkgel ngen door nen m egenheid, 7,2 pr Arbeid en Vorming In 2002 onderbra (KULeuven).

Bij k 6,4 de werkenden tussen procent van het ge 25 en 49 jaar de loopbaan via loopbaanonder- ner h breking/tijdskredi et, werkloosheid king of een andere inactieve (7,9 ve periode.

Vrouwen (8,1%) deden Bij a dit meer kinder dan mannen (5,1%) zonder een partner en personen over al meer dan met ren (8,6

evaluatie en evolutie Aanbevelingen Technopolis kwam ook met enkele aanbevelingen op de proppen. Voor de Vlaamse overheid is de belangrijkste dat Flanders DC als aparte organisatie behouden moet blijven en de financiering moet worden voortgezet.

Flanders DC moet in samenspraak met alle betrokkenen zijn missie aanscherpen.

Ook voor Flanders DC zelf waren er een reeks aanbevelingen. De belangrijkste: � Nieuwe succesvolle activiteiten en instrumenten ontwikkelen � Intermediaire organisaties tot een aparte doelgroep maken en een echt netwerk uitbouwen



� De verhoogde aandacht voor het onderwijs behouden � Meer aandacht voor beleidsmakers � Bijzondere aandacht voor creatieve sectoren, maar ook niet te veel � Internationale activiteiten voortzetten, met een duidelijke focus � Een gericht, vraaggedreven meerjarig onderzoeksprogramma voor het Kenniscentrum, de onderzoeksresultaten beter valoriseren

PIONIERS EN NEOFIETEN Het einde van de beheersovereenkomst (2004-2009) bracht ook een verandering in de samenstelling van de raad van bestuur mee. Flanders DC mocht op 1 juli 2009 vijftien nieuwe bestuurleden verwelkomen.

Het werkingsjaar 2008-2009 was het laatste van de Flanders DC-bestuursleden van het eerste uur. Beste pioniers, bedankt voor jullie niet aflatende steun en inzet.

Genoteerd! Alles kan beter, ook Flanders DC. Daarom hield het departement Economie, Wetenschap en Innovatie van de Vlaamse overheid rekening met deze aanbevelingen voor de nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse regering en Flanders DC.

Raad van bestuur Flanders DC 2004-2009

(vnlr) Jaak Geens, Pascal Cools, Bart Verhaeghe, Johan Hanssens, M. Claire Van de Velde, Johan Bortier, Monique Baeteman, Mark Eyskens, Lorin Parys, Timp Ampe, Leo Sleuwaegen, Frank Bekkers, Eric Vermeylen. Niet op de foto: An Beenders, Griet De Ceuster, Christine Faes en Hans Housen.

7

evaluatie en evolutie

Reacties nieuwe Raad van Bestuur Streng voor onszelf Onze nieuwe raad van bestuur voor de volgende vijf jaar weerspiegelt onze stakeholders. Er zetelen creatieve ondernemers, intermediairen, investeerders, academici en beleidsmakers met focus op innovatie, ondernemen en internationalisering.

Hoe kijken zij naar Flanders DC? Met veel goesting maar ook met een kritische en vooruitdenkende blik, zoals het ondernemende mensen betaamt.

Paul Hegge ALGEMEEN DIRECTEUR VOKA - KAMER VAN

Isabel De Craene

Ignace Van Doorselaere

directeur van kunstgalerie Art César

gedelegeerd bestuurder bij lingeriebedrijf

“Vijf jaar Flanders DC hebben een indrukwekkende resem aan activiteiten, events en tools voortgebracht. Het absolute paradepaardje vind ik persoonlijk de frisse website. Ze verzamelt niet alleen handig de verwezenlijkingen van Flanders DC, maar graait ook geregeld in de internationale wereld van creativiteit en innovatie.

Ik hoop dat Flanders DC werk maakt van een mentaliteitswijziging in Vlaanderen.

We mogen de trots over onze creatieve sectoren en innovatieve verwezenlijkingen best wat harder uitschreeuwen, ook over de grenzen van Vlaanderen heen. Jonge creatievelingen leren ondernemender te zijn en goesting doen krijgen om uit te breken.

Maar ook beleidsmakers blijven overtuigen dat ze kunnen bijdragen aan een creatieve, innovatieve en sterke regio Vlaanderen.

Van de Velde/Marie Jo

KOOPHANDEL HALLE-VILVOORDE

“Flanders DC is er bijzonder goed in geslaagd om in enkele jaren tijd van creativiteit en innovatie een mainstream gedachtegoed te maken. Dat Vlaanderen bij een hele rits topregio’s op de kaart is gezet, is een grote bonus. In de eerste plaats komt het er nu op aan te valoriseren bij onze bedrijven. Hierbij moeten de werkgevers ook een belangrijke rol spelen.

Ten tweede zou Vlaanderen ook gerichter kunnen samenwerken met de DC regio’s.

De verantwoordelijkheid hiervoor ligt ook bij de vele partners van Flanders DC. Pas als dat wordt bereikt, kan Vlaanderen zich als een volwaardig District of Creativity beschouwen.”



8

Koen Allaert Gedelegeerd Bestuurder Flanders Investment & Trade

“Het is de verdienste van Flanders DC dat ze het belang van creatief ondernemerschap bij een breed publiek heeft gebracht. Vanuit een internationaal perspectief is het prioritair dat Flanders DC de volgende jaren meebouwt aan het imago van “Creatief Vlaanderen”, waarmee we ons in het buitenland kunnen onderscheiden.”

“Als impulscentrum naar een vernieuwend Vlaanderen verdient Flanders DC een grote onderscheiding, maar als impactcentrum naar een vernieuwd Vlaanderen is nog een lange weg te gaan. Er zijn heel wat initiatieven genomen - heel wat eerste domino’s omvergeduwd - met de hoop om tot implementatie - de vijfde steen te komen. Dan komt het er op aan om minder 1e domino’s omver te duwen, maar vooral mee te denken hoe ze tot 5 kunnen geraken.“ Jaak Geens STRATEGISCH CONSULENT EN ZAAKVOERDER LYBIS

“Op vlak van ondernemingscreativiteit bracht Flanders DC de wagen van Vlaanderen van achteruit naar eerste versnelling. De volgende vijf jaar moeten we in zesde zien te geraken door goed samen te werken met verschillende partners.”

Karl Verlinden gedelegeerd bestuurder van het farmaceutische bedrijf Qualiphar

“Elke evaluatie moet een inspiratie zijn om gedreven voort te timmeren aan de weg.

Zonder de eindbestemming uit het oog te verliezen, zijn mogelijke bochten in de weg wenselijk en/of noodzakelijk. In de toekomst lijkt me een rol weggelegd voor Flanders DC in het zorgen dat ondernemingszin meer dan maximaal wordt ondersteund en aangemoedigd. In de huidige tijden hebben zowel de maatschappij als het individu baat bij meer ondernemerschap.”

Raad van bestuur vanaf 1 juli 2009

(vlnr) Lorin Parys (voorzitter), Chief Operating Officer van Uplace, Koen Allaert, gedelegeerd bestuurder van Flanders Investment and Trade, Carine Moitier, mede-oprichter Bivolino.com en bestuurder van Becommerce, Jaak Geens is strategisch consulent en zaakvoerder van Lybis, Ignace Van Doorselaere, gedelegeerd bestuurder bij lingeriebedrijf Van de Velde/Marie Jo, Stany Boone, bestuurder van Lotus Bakeries en voorzitter van Business Angels Network Vlaanderen, Hilde Vandamme, directeur marketing & externe relaties bij Unizo, Bernard De Potter, administrateurgeneraal van het Agentschap Ondernemen, Pascal Cools, algemeen directeur Flanders DC, Isabel De Craene, directeur van Art Cézar en Prof. dr.

Leo Sleuwaegen, onderzoeksdirecteur aan de Vlerick Leuven Gent Management School en professor aan de KU Leuven en Leo Van de Loock,

Bernard De Potter

Leo Van de Loock

ADMINISTRATEUR-GENERAAL AGENTSCHAP

Gedelegeerd bestuurder a.i. IWT

ONDERNEMEN

“Flanders DC heeft zich op de kaart gezet door creativiteit en ondernemerschap in Vlaanderen te ondersteunen. De uitdaging voor Flanders DC zit in de integratie met alle Vlaamse actoren die creativiteit en innovatie stimuleren en de bedrijven zichtbaar vooruit helpen.”

“Flanders DC is er met een verfrissende aanpak in geslaagd om ondernemingscreaviteit niet alleen onder de aandacht van het brede publiek te brengen, maar tot een belangrijke topic te maken voor “de community” van innovatiebegeleiding en ondernemerschapsstimulering. Teneinde de effectiviteit van de acties van Flanders DC te verhogen, dient het zijn activiteitenpallet verder af te stemmen op de behoeften en noden van de drie overheidsagentschappen Agentschap Ondernemen, IWT en FIT en hun netwerk. Het onderzoekswerk dient concrete tools op te leveren waarmee de bedrijven, KMO’s kunnen ondersteund worden in hun ondernemingscreativiteit.”

Daniëlle Sioen bestuurder van Sioen Industries NV

“Flanders DC is een efficiënte organisatie die haar doelstellingen succesvol heeft bereikt.

De eerste doelstelling voor Flanders DC blijft mensen en bedrijven helpen (of dwingen) in te zien dat creativiteit en innovatie onze toekomst op lange termijn verzekert.”

Carine Motier MEDE-OPRICHTER VAN BIVOLINO.COM EN BESTUURDER VAN BECOMMERCE

“Tot nu toe heeft Flanders DC met een klein team fantastisch werk geleverd voor verschillende doelgroepen: onderwijs, bedrijven, het brede publiek en het beleid.

Nu de organisatie stilaan volwassen wordt, kan ik maar één devies meegeven: een grote vereniging zal eerder sterven van een indigestie van te veel opportuniteiten, dan uitgehongerd te zijn van te weinig. Dus: focus, focus en focus!”

Reactie van de voorzitter Ik ben blij dat we op een efficiënte manier de doelstellingen van onze beheersovereenkomst met de Vlaamse regerinng bereikt hebben en dat heel veel organisaties vragende partij zijn om met Flanders DC samen te werken. Het belangrijkste is dat onze doelgroepen – kmo’s, bedrijven en de ondernemers van morgen – en onze stakeholders de werking van Flanders DC nuttig en noodzakelijk achten voor hun innovatie en bedrijfsvoering.

“

Flanders DC blijft een platform voor samenwerking.

”

Wat me opvalt in onze evaluatie is dat Flanders DC effect heeft gehad op het creatief en innovatief vermogen van de mensen en organisaties met wie we samen gewerkt hebben. Opvallend is ook dat beleidsmakers erkennen dat we hun perceptie over innovatie hebben veranderd.

Bedrijven blijven onze belangrijkste doelgroep maar we gaan nu ook samenwerken met de creatieve sectoren omdat daar een ontzettend groot onontgonnen economisch potentieel zit.

We blijven uiteraard samenwerken met onze internationale partners om originele en creatieve missies op te zetten. We zullen ook meer aandacht besteden aan het onderwijs omdat daar de ondernemers van morgen worden gevormd. We zullen dat doen op de typische Flanders DC manier – via samenwerking met wie vandaag actief is op het terrein.

Flanders DC 2.0 zal de samenwerkende organisatie blijven. Onze nieuwe raad van bestuur met sterke vertegenwoordigers uit Voka, Unizo, IWT, FIT, Agentschap Ondernemen, de academische wereld, de investeerders- en ondernemerswereld is daar het beste voorbeeld van. gedelegeerd bestuurder a.i. van IWT. Niet op de foto: Griet De Ceuster, raadgever op het kabinet van europarlementslid Kathleen Van Brempt, Paul Hegge, algemeen directeur van Voka – Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde, Danielle Sioen, bestuurder van Sioen Industries NV en Karl Verlinden, gedelegeerd bestuurder van het farmaceutische familiebedrijf Qualiphar.

j a a r v e r s l a g magazine

9

evaluatie en evolutie

“

Ook zonder marktwaarde maakt creativiteit het leven aangenamer.

”

interview minister ingrid lieten Hoe creatief is de Vlaamse economie? Waar kan het beter en hoe kan de overheid dat bevorderen? We vroegen het aan Ingrid Lieten, de nieuwe Vlaamse minister van Innovatie. Zij steekt meteen van wal met een nieuwe visie: “Creativiteit en innovatie mogen niet enkel een economische meerwaarde hebben, maar ook een maatschappelijke.”

Met het aantreden van de nieuwe Vlaamse regering kreeg Flanders DC ook een nieuwe voogdijminister: Ingrid Lieten (SP.A). Jarenlang was ze de topvrouw van De Lijn, een functie die haar de titel “machtigste zakenvrouw van Vlaanderen” opleverde. Vanuit de Vlaamse regering laat ze nu een nieuwe wind waaien door het creativiteitsbeleid.

Wat houden innovatie en creativiteit voor u precies in?

“Het is een vrijheid van denken die niet meteen wordt gefnuikt met de dooddoeners: ‘het kan niet’, ‘het mag niet’ of ‘het gaat niet’. In die val mogen we niet trappen. We moeten vrijuit zoeken naar oplossingen en ideeën die vertaald kunnen worden naar een economisch en een maatschappelijke meerwaarde. We moeten dus niet alleen op zoek naar nieuwe producten en diensten die kunnen vermarkt worden, maar ook naar oplossingen die het leven aangenamer maken, zonder dat ze meteen een marktwaarde hebben.”

Kunt u een voorbeeld geven van zo’n innovatie die vooral een maatschappelijke meerwaarde inhield?

“Het gaat soms om heel kleine dingen, zoals de polsbandjes die kinderen om krijgen op het strand, met een zwaan of een eendje op, zodat ze weten waar ze heen moeten als ze verloren lopen. Daar kun je niet veel geld mee verdienen, maar het geeft wel een hoog comfortgevoel aan de ouders die op het strand zitten en weten dat het geen drama hoeft te zijn als ze hun kind even uit het oog verliezen.

10

In de welzijnssector komen er met de vergrijzing veel uitdagingen op ons af.

Hoe kunnen we de kwaliteit van het leven voor iedereen zo lang mogelijk fatsoenlijk houden? Dat gaat vaak om zaken die niet onmiddellijk vermarktbaar zijn: processen, manieren van aanpakken…

Of een voorbeeld uit mijn vorig leven, toen we rond agressie tegen buschauffeurs werkten. We onderzochten hoe we wat meer sociale controle konden inbouwen. Daaruit is het idee ontstaan om zoveel mogelijk mensen vooraan op de bus of de tram te laten opstappen. Daardoor genereer je meer oogcontact. Dat zijn simpele dingen die niet meteen een marktwaarde hebben, maar de levenskwaliteit wel verbeteren.”

Kortom, innovatie en creativiteit gaan veel verder dan technologische vernieuwing.

“Inderdaad. Bovendien is het niet alleen een zaak van mensen met witte labojassen in één of andere fabriek of universiteit.

Technologische innovatie is belangrijk, maar dat geldt net zo goed voor innovatie die op de werkvloer ontstaat. Ik denk bijvoorbeeld aan het aanpassen van processen, waardoor arbeiders een betere houding kunnen aannemen aan de band en daardoor minder rugpijn lijden. Of innovaties die gebeuren door individuen, denken we maar aan het tv-programma De Bedenkers. We moeten die state of mind in brede groepen van de maatschappij aanmoedigen.”

Hoe kan dat?

“Flanders DC is daar al goed mee bezig, met De Bedenkers bijvoorbeeld. Mensen die met allerlei ideeën aankwamen, werden niet uitgelachen – integendeel. Ook al waren hun ideeën niet altijd uitgewerkt of realiseerbaar, ze werden toch serieus

bekeken: hoe ga je dat produceren, is er wel een markt voor? Door dit soort zaken ernstig te nemen, stimuleer je creativiteit bij het brede publiek.

Daarnaast moeten we ook inzetten op scholen én op het stimuleren van creativiteit op de werkvloer. Daarvoor moeten we ruimte creëren bij de werknemers. De werkgevers moeten we er dan weer bewust van maken dat ze zelf over creativiteit beschikken die misschien niet altijd naar boven komt.”

U komt uit het bedrijfsleven. Heeft u in uw vorig leven gemerkt dat er een creatieve cultuur heerst in onze bedrijven?

“Die is er wel, maar we worden nog altijd geplaagd door onze sociologische en cultureel bepaalde bescheidenheid. We hebben onze cultuur tegen en we zijn geneigd om gezagsgetrouw binnen de lijntjes te kleuren. Vlamingen denken al snel: misschien is het toch niet zo’n goed idee, misschien zijn er anderen met betere ideeën.

Men steekt niet zo snel de kop op. Daarom moeten we een openheid creëren.

Dat houdt ook in dat je mag falen. Een wonderidee wordt niet altijd meteen herkend en het is ook niet altijd van de eerste keer bingo. Creativiteit is durven falen, volhouden, vasthouden aan iets dat je bezighoudt, ook al krijg je niet onmiddellijk de respons en het resultaat waar je op hoopte. Kinderen leren ook alleen in een omgeving waar ze mogen vallen, waar ze fouten mogen maken. Zeggen dat het oké is om buiten te lijntjes te kleuren, om risico’s te nemen, daar moeten we zeker nog aan werken, zowel in het bedrijfsleven als in het onderwijs en de welzijnssector.”

Uit de evaluatie van Flanders DC blijkt dat het begrip ondernemingscreativiteit de voorbije vijf jaar echt ingang heeft gevonden bij de beleidsmakers. Is dat ook uw ervaring in de Vlaamse regering?

“Ja. De voorbije jaren is op vele overlegplatformen besproken hoe we in Vlaanderen onze welvaart en ons welzijn kunnen bestendigen. We weten dat we niet kunnen concurreren tegen de lageloonlanden, dat zou ook niet maatschappelijk verantwoord zijn. We moeten dus andere sterke punten uitspelen. We hebben goede kaarten: een hoogwaardig onderwijssysteem, heel wat hoog gekwalificeerde mensen, goede na- en bijscholing, heel wat onderzoeksinstellingen en universiteiten. Dat is doorgetrokken tot in het regeerakkoord, waarin het aanmoedigen van creativiteit en innovatie een rode draad is.”

Creativiteit is dus niet de exclusieve bevoegdheid van de minister van Innovatie?

“Nee, we moeten het in alle sectoren stimuleren. Het is mijn voorrecht om dat te coördineren, om stimulansen te zoeken, om het te sturen. Maar creativiteit en innovatie moeten van iedereen zijn.”

U hebt als minister ook nog andere bevoegdheden: Media en Armoedebestrijding. Op welke manier kunnen die domeinen baat hebben bij meer creativiteit?

“In de media is een enorme technologische revolutie bezig. Er worden voortdurend nieuwe vormen van communicatie en platformen opgericht, die nieuwe instrumenten aanbieden en sociologisch inwerken op de manier waarop we met elkaar omgaan. Die technologische vernieuwing gaat ook gepaard met creatieve vernieuwing. Kijk maar naar de vele formats die de programmamakers bedenken om de mensen te vermaken, maar ook, in het geval van de VRT, om een stuk verbondenheid te stimuleren. Iedere keer zoeken ze hoe ze dat creatief kunnen vertalen, zonder melig te worden of het vingertje op te steken.

In het medialandschap zitten we middenin de technologische veranderingen. De komende jaren gaan we er nog heel wat zien veranderen. We zullen in de gaten moeten houden hoe die vernieuwingen ingrijpen op ons dagelijks leven. Neem nu het internet; daar is de link tussen technologie

jaarverslagmagazine 08-09

11

evaluatie en evolutie

en creativiteit wel heel duidelijk. Hoe gaan mensen om met die hoeveelheid aan informatie? Als ik zie hoe mijn kinderen het internet gebruiken, dan weet ik wel zeker dat er een heel andere generatie aankomt.

Armoede dan. Dat is zo een complex probleem, waar zoveel achterstellingsfactoren meespelen. Elke keer moeten veldwerkers uitzoeken met welke processen, welke benaderingen ze die mensen kunnen helpen om uit het zwarte gat te komen, hun leven opnieuw in handen te nemen en een eigenwaarde op te bouwen. Armoede bij kinderen is heel anders dan armoede bij ouderen, die vaak vereenzamen of de weg naar de zorg niet vinden. Dat vraagt veel aanpassingsvermogen.”

Wat zijn de voordelen van creatieve economie op internationaal vlak?

“Kennis bundelen, draagt bij tot de aantrekkelijkheid van een regio. Dat heeft twee belangrijke meerwaarden. De eerste is dat mensen die in de regio wonen zich ermee kunnen identificeren en er een geluksgevoel en eigenwaarde aan overhouden. De tweede is dat de hele regio aantrekkelijk wordt voor kennisinstellingen van buitenaf. Hoe meer we ervoor zorgen dat er voldoende middelen en knappe koppen aanwezig zijn die dicht bij bedrijven of organisaties staan, hoe aantrekkelijker het voor die bedrijven of instellingen wordt om hier ook iets te gaan doen. Daarom moeten we zorgen dat we stijgen op de internationale rankings voor innovatie en creativiteit.”

Over internationale investeerders gesproken: de autosector zit in een diep dal, ook in ons land. Ziet u dat als een nadeel of net een voordeel wat creativiteit betreft?

“De autosector kende wereldwijd een overproductie. Als de economie tegenslaat, dan komt die meteen onder druk. In die fase zitten we nu. Aan de andere kant zijn er ook kansen. De elektrische auto komt er aan.

Heel wat merken zijn daarmee bezig en dat is iets voor de komende vijftien jaar.”

auto. We willen dat onze bedrijven kort bij de onderzoeksinstellingen staan, zodat ze klaar zijn op het moment dat massaproductie begint. Als dat moment er is, gaan de grote bedrijven immers op zoek naar de toeleveranciers die de kennis in huis hebben en die grote volumes aankunnen.”

U behoort niet tot de doemdenkers op dat gebied?

“Nee. De elektrische auto is fantastisch nieuws op verschillende fronten: we gaan minder fossiele brandstoffen gebruiken en wat een serieuze vooruitgang betekent voor de leefbaarheid van de steden. Zowel op het vlak van CO2-uitstoot als op het gebied van volksgezondheid gaan we vooruitgang boeken, zeker als de gebruikte elektriciteit afkomstig is van hernieuwbare bronnen. Maar ook de lawaaihinder zal gevoelig dalen. Een elektrische motor is bijzonder ‘stil’. We moeten nu stilaan erkennen dat de betaalbare elektrische auto er aan zit te komen. Als we daar nu op vooruitlopen, met onze bedrijven en met onze kennisinstellingen, hebben we goede kaarten om die industriële activiteit bij ons te houden.”

Hoe ver staan we daar mee?

“Enkele bedrijven zijn daar sterk mee bezig, opmerkelijk genoeg bedrijven die niet onmiddellijk uit de automobielsector komen. Picanol bijvoorbeeld vervaardigt al onderdelen die met kleine aanpassingen toegepast kunnen worden in de elektrische auto. Umicore werkt hard aan de verbetering van batterijen, naar levensduur en milieuvriendelijkheid. Daar moeten we nu nog intensiever mee bezig zijn. Aan de toeleveranciers die nu in de automobielsector actief zijn, moeten we zeggen: kijk eens vijf jaar vooruit, er komt een omwenteling op ons af. Dit is een mooi voorbeeld van hoe je als overheid innovatie kunt stimuleren, met op termijn, hopelijk, een economisch resultaat.”

In welke mate kunt u ingrijpen op dit soort evoluties? Kunt u meer doen dan toekijken?

Ook in Vlaanderen?

“Vanzelfsprekend. Elektrische auto’s gaan niet aan onze grens stoppen. We gaan nu na hoe we ervoor kunnen zorgen dat onze onderzoeksinstellingen en onze toeleveranciers in de automobielsector straks kunnen meewerken aan de elektrische

12

“Wel, ik heb aan Flanders Drive, dat alle producenten verenigt, onlangs gevraagd om een langetermijnplan uit te werken: een analyse van wie er actief is op welk domein in Vlaanderen, van de noden en kansen, hoe we het onderzoek kunnen versterken...

Als we dat in kaart brengen, kunnen we

de komende jaren de middelen die we vrijmaken voor de autosector gericht inzetten om die doeleinden te bereiken.”

Flanders DC werkt met het I-POD stageproject rond cradle to cradle (C2C).

Dat is hot in innovatiekringen. Waar staat Vlaanderen op dat gebied?

“Er is veel aan het veranderen, ook in het bedrijfsleven, ook omdat men de economische meerwaarde daarvan inziet.

In een C2C-filosofie wordt afval plots grondstof. En ruwe grondstoffen worden steeds duurder. Het wordt dus economisch interessant om grondstoffen maximaal te recupereren. Men probeert niet langer alleen maar alles zo energie-efficiënt mogelijk te maken, maar ook te kijken hoe we de gebruikte materialen in een tweede leven kunnen toepassen. Onlangs nog heb ik een cradle to cradle zitbank gezien, waarvan elk onderdeel opnieuw gebruikt kan worden.

In Vlaanderen hebben al enkele bedrijven C2C-producten ontwikkeld. Dat gaat van hoogtechnologische schoolborden, over vasttapijt naar vaatdoeken. De overheid moet dat stimuleren: door een voorbeeldrol te nemen, te werken aan bewustzijn en informatie, en door bedrijven te stimuleren.

Nogal wat bedrijven hebben belangstelling, maar de initiatieven zijn op dit moment nog een beetje ad hoc. We gaan kijken hoe we dat met beleid veel meer kunnen aansturen.”

Vlaanderen scoort goed als het aankomt op mode, kunsten, architectuur, maar het vermakten blijft moeilijk. Op welke manier kan beleid de creatieve sectoren ondernemender maken?

“Een creatief proces bestaat uit verschillende stappen. Voor iedere stap moet je de juiste competenties hebben.

Eerst moet je een creatief idee uitwerken.

Daarna moet je het verder verfijnen: de materiaalkeuze onderzoeken, partners zoeken… Misschien moet er in die fase ook wel wat marktonderzoek gebeuren, even onderzoeken of iemand zit te wachten op het product. Die stap wordt dikwijls overgeslagen, terwijl finetuning vaak al volstaat om ermee op de markt te gaan.

De volgende stap is sommige ideeën eens uittesten. Proeftuinen, kijken hoe de consumenten reageren in een live omgeving.

En dan moeten er businessplannen gemaakt worden. Realistische businessplannen, want een goed idee bevalt niet meteen heel Vlaanderen. Je moet rekening houden met aanloopfases, als het geld niet zomaar

onmiddellijk binnenstroomt. En dan, zeker als de creatieve ideeën komen van individuen of van kleine bedrijfjes die geen grote financiële reserves hebben, moeten we zaaikapitaal bieden. Dat is een rol die de overheid kan vervullen. Zaaikapitaal is het eerste kapitaal om ideeën in de markt te zetten. Dat houdt een risico in, want soms mislukt het ook.

Tegelijk is het dikwijls soms net dat extraatje dat nodig is om kapitaal aan te trekken bij banken of financiers.

Al die stapjes moeten professioneel gesteund worden. Soms hebben mensen het geluk dat ze goed omringd worden, maar het gebeurt ook dat creatievelingen tegen een muur lopen. De overheid moet kijken hoe ze steun kan bieden, zodat de stap naar professionalisering gezet wordt.”

Heeft u zelf al ondervonden dat creatieve uitstraling bijdraagt tot het imago van Vlaanderen?

“Absoluut. Als je gewoon maar kijkt naar de modesector: wat die voor het imago van Vlaanderen betekent, dat is onbetaalbaar.

De successen van onze ontwerpers maken Vlaanderen hip,vooruitstrevend en aantrekkelijk. Dat is een enorme meewaarde.

We moeten ons op die manier profileren. We moeten een toekomstperspectief bieden, een beeld van een regio en mensen die vooruitgaan. Daar spelen de creatieve sectoren zoals de mode en de kunsten een belangrijke rol in.”

“

Wat is u opgevallen in de evaluatie van vijf jaar Flanders DC? “In de eerste plaats dat Flanders DC in de korte tijd dat het bestaat een degelijk draagvlak heeft gecreëerd, dat het zichzelf goed in de markt heeft gezet en daar veel waardering voor krijgt van stakeholders.

Uit de aanbevelingen blijkt dat we op de ingeslagen weg verder moeten gaan.

Bij de aanbevelingen vind ik vooral de internationalisering belangrijk. We zijn soms te navelstaarderig. We moeten durven internationaliseren. Iets wat bij ons nieuw en hot is, is dat in een internationale omgeving soms allang niet meer. Dat moeten we durven zeggen, we moeten durven benchmarken met internationale standaarden.”

De aanbevelingen vroegen ook meer aandacht voor netwerking. Op welke manier ziet u dat?

moet op een moderne manier gebeuren, procesmatig, het kan ook ad hoc of virtueel zijn. Als we dat verstandig aanpakken, dan kunnen we zeker wat output genereren.”

Hoe ziet u de rol van Flanders DC voor de komende vijf jaar?

“Flanders DC heeft, zoals de evaluatie zegt, een goed parkoers gereden. Samen zullen we werken aan de uitvoering van het regeerakkoord en de beleidsbrief. Ik sta volledig achter de missie van Flanders DC en de manier waarop het dat de voorbije jaren heeft ingevuld: zeer pragmatisch en met een vinger aan de pols bij het grote publiek. Creativiteit is tenslotte een zaak van iedereen. Nu moeten we vooral inzetten op die cultuurverandering, in het onderwijs, in het bedrijfsleven en ook op maatschappelijk vlak. Van dat laatste verwacht ik heel veel.”

“Ik vind dat we dat vooral procesmatig moeten invullen. In het verleden hebben we de neiging gehad om voor elke nieuwe doelstelling nieuwe structuren op te zetten, waarbij telkens veel energie naar de organisatie zelf ging. Netwerking

De elektrische auto komt er sowieso aan.

Als we onze bedrijven daarop kunnen voorbereiden, dan zijn we veel sterker gepositioneerd om ook onze assemblagelijnen hier te houden.

”

13

doelgroep beleid

“

Het IBBT hebben we nu in India kunnen introduceren.

”

Reverse Mission Karnataka Districts of Creativity-regio Karnataka (India) nodigde in mei 2009 beleidsmakers en clusterorganisaties uit de andere regio’s van het DC-netwerk uit voor een 3 dagen bezoek.

Vertegenwoordigers van Baden-Württemberg, Catalonië, Rhône-Alpes, Tampere en Vlaanderen namen deel. Doel van deze Reverse Mission is te tonen hoe Karnataka als regio werkt rond innovatie en creativiteit. Karnataka legde nadruk op hoe zij cultuur en tradities combineren met innovatie. Caroline Ampe, Communications Manager bij Flanders Investment and Trade (FIT), reisde mee. Wij vroegen haar naar het belang van de Reverse Mission en het Districts of Creativity netwerk.



14

Hindoegod Shiva in de Murudeshwar tempel, Karnataka



caroline ampe

Caroline, waar plaats je Karnataka op innovatievlak?

Caroline Ampe: Bangalore roemt zich als IT-hoofdstad van de wereld. Dat is bekend, maar ook andere terreinen zoals aeronautica, biotech, en food technology worden globaal steeds belangrijker.

Er gebeurt heel wat. Gerenommeerde instituten zoals het Indian Institute of Science trekken buitenlandse bedrijven en partners aan. Overheid en privé zetten hun eerste stappen in de ondersteuning van innovatieve start ups. Het is goed om nu in India aanwezig te zijn, want de grote sprong zit eraan te komen: we mogen een exponentiële groei verwachten in de volgende jaren.

Tegelijk maakte dit bezoek aan Karnataka duidelijk dat veel onderzoek gericht is op de noden van het land.

Door de lage koopkracht en slechte electriciteitsvoorzieningen in deze omgeving liggen oplossingen vaak niet in state of the art hightech, maar in low cost en low tech oplossingen voor nijpende problemen.

Op het programma staan heel veel presentaties, rondetafelgesprekken en bezoeken aan bedrijven, onderzoeksinstituten en culturele plaatsen. Wat is dat waard?

Caroline Ampe: De naam spreekt voor zich: netwerking. Onze handelssecretaris in Bangalore, Jayant Nadiger, werkte intens mee aan het bezoek. Hoe meer onze mensen goede banden kunnen leggen met regionale overheden, hoe makkelijker zij contacten voor bedrijven kunnen faciliteren en nuttige informatie kunnen achterhalen.

Het ter plaatse mee organiseren van de Reverse Mission helpt hen daarbij.

Internationale Conferenties en Partnerships

Zo’n reverse mission is vooral voor de lokale DC-partner zeer belangrijk.

Jayant Nadiger heeft voor de reverse mission nieuwe contacten kunnen leggen, o.a. met het Food Technology Institute. De reverse mission heeft hen overtuigd om deel te nemen aan het volgende Creativity World Forum. In landen als India maakt zo’n hoofdzakelijk Europese delegatie een stevige indruk. Dat versterkt ook de lokale werking voor de DC-netwerkactiviteiten.

Hoe sterk is FIT aanwezig in India?

Caroline Ampe: India is een van de wereldgroeimarkten. Daar moeten we zijn. Er zijn ook al behoorlijk wat Vlaamse bedrijven in India. In India hebben we drie kantoren: in Delhi, de grootste post zeg maar en daarnaast in Mumbai en Bangalore.

Ralph Moreau, technologie-attaché, nam bijvoorbeeld deel aan de Reverse Mission voor de nieuwe netwerking. Heel wat Vlaamse kenniscentra hebben al goede contacten in Bangalore, maar we hebben het IBBT, die deelnam aan de reverse mission, daar nu kunnen introduceren.

FIT en Flanders DC werken natuurlijk al langer samen. Hoe verloopt dat?

Caroline Ampe: Bij de opstart van het DC netwerk heeft FIT sterk gefaciliteerd.

De VLEVs zijn de officiële economische vertegenwoordigers van Vlaanderen. Dat opent deuren bij overheden. De meerwaarde voor het DC-netwerk is dat FIT goed genetwerkte mensen in de regio’s heeft.

Anderzijds krijgen wij ook wat terug door het feit dat Flanders DC initiatiefnemer is van het DC-netwerk. De focus op creativiteit en innovatie versterkt ons imago van ‘innovatief Vlaanderen’. Een concrete samenwerking en langdurige projecten die Flanders DC opzet, levert ook goodwill op. Bovendien maakt het Creativitiy World Forum indruk op de deelnemende regio’s. Vlaanderen wordt ‘top of mind’ bij de andere regio’s.

� Slovenian Business and Research Association � Salon Créer in Rijsel � EU Open Days 2008 in Brussel

Flanders DC presenteerde zich op en in deze internationale conferenties en netwerken: � Interregional conference Lisbon Strategy Lombardy � Ecotec in Cork � Interregional Conference Innovation Lombardy � B2B Workshop Vlaanderen-Québéc � Technopolicy conference � Research Business and Innovation Network for Central and Southeast European Countries � Euregio Platform for Sustainable Design � Four motors of growth for Europe

� Europe Innova Conference in Lyon

Tips doing business in India � Persoonlijke

relaties en regelmatig je business partner bezoeken, zijn cruciaal.

Indiërs doen geen zaken met iemand die ze niet persoonlijk kennen. � Correspondeer

voldoende met je business partner vóór je een afspraak maakt. Zorg dat je een goed inzicht hebt in de vaak zeer diverse activiteiten en producten van uw partner en zijn of haar intenties. � Traditionele

familiewaarden en een kastensysteem zorgen ervoor dat de hiërarchische afstand groot is.

Lage en middenkaders kunnen bijgevolg zelden zelf beslissen. � Indiërs

zijn geboren onderhandelaars: slim, hard en geduldig. � De

notie “core business” in India is nieuw. Bedrijven handelen vaak in totaal verschillende producten. Dat zegt niets over de kwaliteit van het bedrijf,maar duidt op de wil om risico’s te spreiden.

Meer weten?

Surf naar de website van Flanders Investment & Trade: http://www.flandersinvestmentandtrade.be/ site/wwwnl.nsf/landensectorenhome

educatieve invalshoeken met design bezighouden, zet de ontwerpers centraal en de regio Limburg op de kaart op vlak van design. Flanders DC is partner in dit Euregio project.

� Werkbezoek NIROV, Nederland in Leuven � EC Round Table on Creativity in Brussel

International Council

� CeBIT in Hannover

Als coördinator van het Districts of Creativity netwerken staat Flanders DC in voor de organisatie van de driemaandelijkse International Council. Deze vergadering groepeert de vertegenwoordigers van de leden-regio’s in het netwerk. Tijdens deze vergadering worden plannen en projecten binnen het netwerk, zoals het Creativity World Forum, besproken.

� Ronde Tafel Comité van de Regio’s in Brussel

Euregio Platform for Sustainable Design (EPSD) Design Platform Limburg is de netwerkorganisatie en bemiddelaar tussen partijen die zich vanuit culturele, creatieve, economische, onderzoeksgerichte en

jaarverslagmagazine 08-09

15

doelgroep beleid

Een veelzijdige kijk op

Energie-efficiëntie Samen met Crosstalks, de Vrije Universiteit Brussel en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest organiseert Flanders DC het project ‘Energy Efficiency Facing the Facts and learning to Cooperate’. In dit multidisciplinaire project worden investeerders, bedrijven, energie-leveranciers, beleidsmakers, en u en ik samengebracht om ideeën uit te wisselen rond energie-efficiëntie. Bedoeling is om tot een gezamenlijk inzicht en streefdoel te komen.

Op driemaandelijkse evenementen wordt een boeiende mix van (internationale) sprekers uitgenodigd.

Dat kunnen biologen zijn, fysici, economen of ingenieurs.

Maar evengoed passeren ruimewetenschappers, bedrijfsleiders, filosofen of designers de revue.

Een gezamelijk project van:

Met structurele partners

Overzicht evenementen 2008-2009 En de steun van 12 november 2008 Science & Industry Lunch ‘Paradigm Shifts in Energy Efficiency’ met sprekers als Geert Palmers (3 E) en Elke Beyer van het Zwitserse Federale Technologie Instituut 5 december 2008 Science & Industry Lunch ‘Energy Efficiency: reconsidering sustainability’ met sprekers als Egbert Lox van Umicore en architect James Brew

LINKING THE LEADERS

11 februari 2009 Science & Industry Luch ‘Energy Efficiency: Paradigm Shifts in Innovation’ met sprekers als Stefan Grosjean van Energy ICT en filosoof Jean-Paul Van Bendegem

http://crosstalks.vub.ac.be/past_events/2008_ energyefficiency/linkingtheleaders.html

14 mei The Atomium Sessions – Navigating the Compex Nature of Energy Efficiency met sprekers als Clive van Heerden (Philips Design) en Hans Nilsson, voorzitter van het Internationaal Energie Agentschap

16

Ook Linking the Leaders werd gelanceerd: een webpagina met tientallen links naar websites, blogs, lezingen en organisaties rond energie-efficiënty.

aan de slag met creativiteit In samenwerking met Flanders District of Creativity en de Vlerick Leuven Gent Managementschool gaf Lannoo onlangs vier boeken over creativiteit uit. De boeken zijn apart verkrijgbaar maar vormen uiteraard een geheel. De werken belichten creativiteit in de context van diverse aspecten van het hedendaags bedrijfsleven: innovatie, ondernemen en leidinggeven.

Het eerste boek, “Werk maken van een creatieve economie”, concentreert zich op beleidsmatige aspecten van een creatieve economie. De auteurs geven aan dat Vlaanderen behoorlijk wat kansen heeft om zich economisch te handhaven en zelfs te versterken. Maar daarvoor moeten beleidsmakers, ondernemers en iedereen die mee het gezicht van de Vlaamse economie bepaalt, vandaag de handen in elkaar slaan. Want er is volgens de auteurs nogal wat werk aan de winkel. Ze baseren zich op studies die in de periode 20052008 door het Flanders District of Creativity Kenniscentrum uitgevoerd werden en waarin de bijzondere rol van de economische creativiteit in dit veranderingsproces worden benadrukt.

Het boek geeft eerst een analyse van de veranderende wereldeconomie en de effecten daarvan, die voor Vlaanderen in eerste instantie minder gunstig lijken. Als de regio er echter in slaagt om een “creatieve economie” uit te bouwen, kan het blijven meedraaien aan de top.

China, India en andere nieuwe economieën veroorzaken een intense concurrentie. Men kan er immers niet omheen dat deze nieuwe spelers van een factorgedreven economie (grote productie voor lage kosten) evolueren naar een efficiëntiegedreven economie (minder goedkope arbeid, maar efficiëntere, snellere en betere productie). Europa kan daar met zijn veel hogere arbeidskosten niet tegenop. Bovendien heeft ook efficiëntie verhoging zijn limieten, en die zijn in Europa en Vlaanderen bereikt. Bijgevolg is men in Europa gedwongen om de nadruk te leggen op kwaliteit en innovatie.

Vlaanderen is daar echter niet helemaal klaar voor. De auteurs sommen enkele recente studies op waaruit dat blijkt.

Zo scoort Vlaanderen op het vlak van ondernemerschap al jaren slecht.

Daarnaast blijkt uit een SERV-rapport dat de regio ook minder aanwezig is in de hoogtechnologische en kennisintensieve sectoren – en uitgerekend die sectoren kennen op wereldvlak de sterkste groei.

Dus die trein mag Vlaanderen niet missen.

Bovendien blijkt Vlaanderen nog te sterk gericht op prijsconcurrentie en te weinig op kwaliteitsconcurrentie.

In het boek wordt Vlaanderen uitvoerig doorgelicht en vergeleken met andere Europese regio’s. Daaruit bleek onder meer dat de werkgelegenheidsgroei in de nijverheid en diensten onder het gemiddelde ligt. De werkgelegenheid in kennisintensieve diensten steeg minder dan gemiddeld ligt en nam in de hoogtechnologische sectoren zelfs af.

Vlaanderen zal dus dringend een eigen strategie moeten uitbouwen om zijn ontwikkeling als creatieve regio te bevorderen. Het valt te verwachten dat beleidsdomeinen als wetenschap en technologie, onderwijs en economie daar een centrale positie in innemen. De OESO onderscheidt in dat verband drie beleidsprioriteiten om de opstap naar een creatieve economie mogelijk te maken: eerst en vooral is er een volwaardige ondersteuning nodig van kennisdiffusie.

De relatie tussen onderzoeksinstellingen en bedrijven moet bevorderd worden.

Daarnaast moet het onderwijssysteem gericht zijn op het permanent opwaarderen van het menselijk kapitaal, zodat het ook toeneemt in volume. Ten slotte zijn er volgens OESO flexibiliteit en organisatorische

veranderingen nodig om technologische veranderingen te vertalen naar een verhoogde productiviteit. De overheid moet hierin de juiste voorwaarden scheppen zodat kenniscreatie en –deling optimaal kan plaatsvinden.

In het boek komen ook de meningen aan bod van Karel Van Eetvelt (Unizo), Philippe Muyters (als toenmalig Vokatopman), Patricia Ceysens (voormalig Vlaams minister van economie) en Patrick Janssens (burgemeester van Antwerpen). Die laatste is zeker niet toevallig gekozen, aangezien een deel van het boek volledig gewijd is aan steden als motor van creatieve groei. Steden nemen historisch altijd een unieke plaats in in het economische en maatschappelijke weefsel. Ook in de creatieve economie kunnen ze een belangrijke rol spelen. De auteurs doen uit de doeken hoe dat kan.

“Werk maken van een creatieve economie” is een interessant boek waar iedereen die wil bijdragen tot een creatief en innovatief Vlaanderen, iets kan van opsteken.

Werk maken van een creatieve economie beleidsboek Auteurs: Isabelle De Voldere en Leo Sleuwaegen Uitgeverij: Lannoo Campus, 2009 Pagina’s: 132 ISBN: 978 90 209 8335 7 Prijs: 21,74 euro

jaarverslagmagazine 08-09

17

doelgroep bedrijf

Innovatie Het boek “Innoveren met creativiteit” zoomt in op hoe organisaties samen met anderen kunnen organiseren, hoe ze het innovatieproces kunnen uittekenen en hoe men innovaties op de markt brengt.

Het kijkt tevens over het muurtje: hoe gaat men om met creativiteit in de sectoren die er het sterkst afhankelijk van zijn: muziek, beeldende kunst, theater, film, architectuur, e.d.

Vaak denkt men nog dat innoveren hetzelfde is als uitvinden én dat alle innovatie van de R&D-afdeling uitgaat. Met een dergelijk uitgangspunt gaat er echter heel veel kennis en expertise aan het bedrijf voorbij: in de buitenwereld (universiteiten, andere organisaties, kenniscentra,…) beschikt men vaak over waardevolle expertise die soms nauw aanleunt bij het actieterrein van de onderneming. Volgens auteur Marion Debruyne is de eerste regel van moderne innovatie dan ook leren samenwerken met externe partners.

Innovaties leiden ook pas tot economische doorbraken als ze het verschil maken. De auteur noemt dat doorbraakinnovaties.

Die komen vaak voort uit een moeilijk te definiëren combinatie van bestaande ideeën en technologieën en nieuwe concepten.

Innovatie is met andere woorden veel meer dan een geniale inval, hoewel creativiteit niet rechtlijnig verloopt en soms onverwachte dingen oplevert (of verwachte dingen niet oplevert). Dat betekent echter geenszins dat innovatie niet te sturen is. Innovatie mikt immers niet op uitvindingen, maar op verandering. Het gaat erom dat men met systematiek en structuur het toeval

18

een handje kan helpen. Innovatie is de ontwikkeling van ideeën die kunnen leiden tot de verbetering van de efficiëntie van een organisatie. Het draait in essentie om de evaluatie en toepassing van nieuwe ideeën, met verandering tot gevolg. Innovatie is dus veel meer dan productinnovatie.

Het boek is doorspekt met praktijkvoorbeelden, adviezen en checklists en biedt op die manier een zeer concreet beeld naast en over de theoretische inzichten.

De auteur gaat tevens dieper in op businessmodelinnovatie, waar ze onder meer de nadruk legt op het belang van “eigenzinnig leiderschap”, leiders die een zeer duidelijke visie hadden op waar ze naartoe wilden en zich daarbij weinig bekommerden om de conventies van de industrie die ze uitkozen.

Innoveren met creativiteit praktijkboek Auteur: Marion Debruyne Uitgeverij: Lannoo Campus, 2009 Pagina’s: 128 ISBN: 978 902098332 6 Prijs: 21,74 euro

Leiderschap Dat leiderschap wordt uitgediept in “Leidinggeven met creativiteit”. Auteurs Herman Van Den Broeck en Veronique Warmoes schetsen daarin een beeld van hoe leiderschap werkt. Ze gebruiken daarvoor tal van testjes, getuigenissen en cases en maken de noemer van “praktijkboek” daarmee moeiteloos waar.

Ze onderscheiden vier cognitieve stijlen.

Combinaties van twee van deze stijlen levert bepaalde types op: de expert, de uitvinder, de raadgever, de doordrijver, de realisator, de gangmaker. De stijl beïnvloedt de manier waarop men beslissingen neemt, de mate waarop men open staat voor veranderingen, en leert bij welke opdrachten men het best scoort en in welke omgevingen men het liefst werkt.

Een vergelijkbare systematiek hanteren de auteurs om na te gaan in welke mate iemand creatief is. Want om tot creatief leiderschap te komen, zijn beide elementen uiteraard van even groot belang. Nochtans hoeft een creatief leider niet per se zelf creatief te zijn. Een minder creatieve leider is geen probleem, op voorwaarde dat hij kan omgaan met de creativiteit van zijn medewerkers. Wie geen bedenker is van nieuwe ideeën, moet zich laten bijstaan door creatieve geesten.

Leiderschap impliceert dat men over een team beschikt. Hoe dat team leiding moet krijgen en samengesteld moet worden om creatief te zijn, krijgt in het tweede deel van het boek alle aandacht. Of creativiteit en innovatie in dat team floreren, heeft niet alleen met de teamleden zelf te maken, maar evenzeer met de al dan niet stimulerende

werkomgeving en dat heeft op zijn beurt dan weer niet alleen te maken met een joviale sfeer, maar ook met het beloningssysteem, de organisatiestructuur, de beschikbare middelen en de organisatiecultuur.

Daarnaast kunnen ook HR-praktijken als werving en selectie, training en ontwikkeling, prestatiemanagement, beloning en loopbaanmanagement zodanig georganiseerd worden dat ze de creativiteit in een organisatie stimuleren. Ook dat wordt in het boek kernachtig belicht.

Leidinggeven met creativiteit praktijkboek Auteurs: Herman Van Den Broeck en Veronique Warmoes Uitgeverij: Lannoo Campus, 2009 Pagina’s: 144 ISBN: 978 9020983338 8

Prijs: 20,24 euro

Ondernemen Het vierde boek “Ondernemen met creativiteit”schetst de kenmerken van een ondernemer en ondernemend gedrag.

Bestaat er een positief verband tussen dat innoverend gedrag en de performantie van de organisatie? En wat zijn ondernemende processen? Al deze aspecten (en andere) zijn onderzocht door Flanders DC. Auteur Hans Crijns baseert zich dan ook in hoofdzaak op de resultaten daarvan. Hij slaagt erin een helder en grondig beeld te geven van ondernemerschap. Dat is nog niet hetzelfde als creatief ondernemerschap, hoewel dat op zich altijd een stuk creativiteit in zich draagt. Maar om van echt creatief ondernemerschap te spreken, is het noodzakelijk dat creatieve ideeën worden gemanaged om te kunnen uitgroeien tot innovaties.

Rode draad door de vier werken heen, is dat creativiteit niet zomaar een toevalstreffer is, maar ook veel systematiek vergt om die al dan niet toevallige creatieve ingevingen in goede banen te leiden en nuttig toe te passen in de organisatie.

Deze recensie verscheen eerder in HRMagazine nr. 160 van juli 2009 (p. 60-61) en werd geschreven door hoofdredacteur Pol Bracke.

Ondernemen met creativiteit inspiratieboek Auteur: Hans Crijns Uitgeverij: Lannoo Campus, 2009 Pagina’s: 144 ISBN: 978 902098330 2 Prijs: 21,74 euro

jaarverslagmagazine 08-09

19

doelgroep bedrijf

Creativity World Forum 2008 Highlights Het Creativity World Forum 2008 van Flanders DC beloofde een tweedaagse die je denkwereld verruimt. Toenmalig Vlaams minister Ceysens opende, gevolgd door John Cleese. Meer dan 1500 mensen uit bedrijven, onderzoeksinstellingen en de overheid lieten zich inspireren door 26 zorgvuldig geselecteerde sprekers.

20

“

De Vloek van je Kennis: hoe meer je weet, hoe minder je beseft wat het is om die kennis niet te bezitten.

”

John Cleese

dan heath

“Intelligence increases when you think less.” Een boutade van John Cleese. Hij bedoelt daarmee dat onze maatschappij teveel belang hecht aan logica en doelgericht denken.

Ons onderwijssysteem is daar een goed voorbeeld van: te weinig scholen stimuleren creativiteit, terwijl je creativiteit, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, net kan leren. Een speelse geest is uiterst belangrijk.

Enkele verhalen: je kan de Chinese muur vanuit de ruimte zien; je gebruikt maar 10% van je hersenen; McDonalds doet wormen in haar vlees. Geen van de drie is waar, maar miljoenen mensen geloven ze.

Sticky ideas: ze zijn simpel genoeg zodat mensen ze snel begrijpen en onthouden, en ze veranderen iets aan onze ‘opvatting over X tot dusver’.

Ons intelligente onderbewustzijn werkt non-stop op de achtergrond. Je kan het gebruiken door je geest te laten spelen, door je volledig te laten absorberen door een idee.

Zo gebruik je je intelligente onderbewustzijn volgens John Cleese: � Zorg ervoor dat je ongestoord en rustig kan zitten zonder onderbreking en leg een tijd vast waarin je je geest kan laten spelen. � Het is belangrijk om af en toe los te durven laten. Ideeën hebben tijd nodig om te rijpen in je intelligente onderbewustzijn. � Beslis nooit voortijdig. Wacht tot het laatste moment. Tegen dan heb je een beter beeld van de zaken. � Begin in je eigen bedrijf: “If you want creative workers, give them enough time to play.”

Om ervoor te zorgen dat je idee aanslaat moet je het ook kunnen overbrengen. Een idee moet een eenvoudig, onverwacht, concreet, geloofwaardig verhaal zijn dat ons gevoel aanspreekt.

Enkele tips aan de hand van sprekende voorbeelden: Antanas Mockus, eigenzinnige burgemeester van Bogota, laat zichzelf filmen onder de douche en draait de kraan dicht wanneer hij zich inzeept. Allemaal om de inwoners van Bogota een concreet voorbeeld te geven van hoe je water spaart. Het verbruik daalde met 15%. Speel met de identiteit van je publiek, zoals Bob de feestjes redt voor zijn vrienden. Niet iedereen beslist immers rationeel - daarom dat economen er zo vaak naast zitten. Een andere vraag die aan beslissingen ten gronde ligt is ‘wat doet een persoon zoals ik in een soortgelijke situatie?’.

De Vloek van je Kennis: hoe meer je weet, hoe minder je beseft wat het is om die kennis niet te bezitten. Check wat de modale IT-afdeling je vertelt wanneer het netwerk de volgende keer platligt. Voor de IT’ers: luister eens naar wat Jan Hoet over een mosselpot kan vertellen.

Maak het concreet. Dan Heath keek op dating.com voor headlines. Niet slecht: I can make you laugh. Veel beter: The guy above me is married. The guy below me is a stalker. In elk geval, wil je opvallen en de aandacht trekken, zeg nooit gewoon Hey…

jaarverslagmagazine 08-09

21

doelgroep bedrijf

tom kelley

steve wozniak

jef staes

Tom Kelley is manager van IDEO, het bekende bedrijf dat zich bezig houdt met het ontwikkelen en ontwerpen van vernieuwende producten. IDEO bracht ons al de Apple muis, de Miele stofzuiger, de Palm V en nog vele andere producten. Kelley is ook de schrijver van The Ten Faces of Innovation.

Wat kunnen ingenieurs leren van Steve Wozniak?

Veel goede ideeën worden door veranderingsaverse organisaties in de kiem gesmoord. “Never underestimate the power of stupid people in large groups”, zei Corporate Learning Architect Jef Staes. Staes vergelijkt nieuwe ideeën met rode apen. Ze zijn uniek en worden vaak afgeschoten voor we ze groot kunnen brengen.

Op het CWF08 lichtte hij twee belangrijke rollen toe die in elk bedrijf vervuld zouden moeten worden: de ervaringsarchitect en de antropoloog.

De antropoloog is iemand die toekomstige consumenten observeert en zo ontdekt wat zij nodig hebben. Als bedrijf moet je daar de business opportuniteiten uithalen.

De antropoloog bekijkt onze gewoontes vanuit een fris perspectief, en creëert zo een vuja de, het omgekeerde van een déjà vu. Deze aanpak zorgt voor ideeën die veel innovatiever zijn dan diegene die boven komen bij klantenbevraging.

De ervaringsarchitect is iemand die vertrekt van een product, maar er vervolgens iets meer mee doet door het om te bouwen tot een service of een ervaring. Dit creëert een duidelijke meerwaarde, waarvoor de consument dan ook bereid is een meerprijs te betalen.

“I want to be known for being the engineer behind Apple, not for being co-founder of the company.”, zegt Steve Wozniak, de medeoprichter van Apple.

En deze tips halen we uit zijn verhaal: � Creativiteit is zwaar werk. Vernieuwende ideeën in de praktijk brengen kan niet gewoon een beroep zijn, maar een passie. De eerste Apple computer was een hobbyproject van Wozniak, toen nog ingenieur bij HP. � Combineer, zoek complementaire partners. Zakenmensen kunnen niet zonder gepassioneerde productontwikkelaars. Wat zou een bedrijf verkopen als er niemand was die goede nieuwe producten ontwerpt of bestaande verbetert? � Echte creatieven zijn bereid om regels te overtreden om hun ideeën tot hun recht te laten komen. � Teveel structuur doodt creativiteit. De Apple III was een grote mislukking omdat Apple te groot was geworden en niet adequaat werd gemanaged.



22

Creativiteit is ook over het muurtje kijken, zoals een dansact met een ballerina en een kampioen schermen.

Meer info: � www.creativityworldforum.be

chris anderson

richard stomp

arnoud raskin

De hoofdredacteur van Wired, Chris Anderson stelde zijn te verschijnen boek Free! voor. Enkele opmerkelijke uitspraken: “we zullen minder rechtstreeks betalen voor producten.

De vorige eeuw domineerden massamedia en blockbusters de cultuur, maar het internet heeft daar een einde aan gemaakt. Mainstream is minder prominent. En, er is niets mis met verspilling in het digitale tijdperk, het zorgt voor innovatie.”

Ga straatjutten.

Word een Streetwize manager.

Ideeën moeten niet binnenshuis bedacht worden. Ze liggen immers vaak voor het oprapen op straat. Dat zegt innovatiecoach Richard Stomp.

Arnoud Raskin ontdekte met Mobile School dat straatkinderen stuk voor stuk geboren ondernemers zijn.

Wat kan je zoal digitaal verspillen?

Processoren, opslagruimte en bandbreedte zijn goedkoper dan ons uurtarief. Waarom nog een uur spenderen om wat megabytes aan files van de server te halen als een extra terabyte maar 100 dollar kost?

Goedkope processoren maken dat meer mensen computers kunnen kopen. En meer bandbreedte zorgt ervoor dat internet TV mogelijk is. Zo gauw het digitale TV-aanbod adequaat is, zullen de distributeurs onze bandbreedte verhogen. Wedden?

Mainstream is minder prominent.

Kijkers waarderen amateuristische, maar voor hen relevante video’s meer dan professioneel gemaakte content die minder interessant is. Many-to-many communicatie is realiteit. Mis het niet. Vooral tijd en reputatie zijn drijvende krachten achter het gratis-model. Zakenlui moeten hun denkwijze daaraan aanpassen. Mensen zijn namelijk bereid om dingen gratis te doen of te betalen als het hen tijd of reputatie oplevert.

Zo kan je zelf straatjutten, in zes stappen: 1. Vind een interessante, snel evoluerende straat.

2. Zoek naar wat speciaal is, wat eruit springt.

3. Neem er foto’s van.

4. Zet deze op je computer.

5. Zoek naar het concept, het idee achter de foto.

6. Denk na over wat dit idee kan betekenen voor jouw bedrijf.

Ze worden elke dag opnieuw gedwongen innovatief te zijn om te kunnen overleven op straat. Innovatief zonder budget, dat leek Arnoud iets voor managers en hij kanaliseerde zijn ervaring in Streetwize, een opleidingsbedrijf. In België loopt nu een proefproject met enkele grote bedrijven.

Voorbeelden en inspiratie zijn te vinden op www.straatjutten.nl.

Leestip van John Cleese: Hare Brain. Tortoise Mind (Guy Claxton) Het snelle denken van het hazenbrein is rationeel, analytisch en rechtlijnig als een computer. Onze schildpadgeest is het trage denken: creatief, onscherp en vooral intuïtief. Het hazenbrein gebruiken we 9 op de 10 keer, maar het is pas in tandem met de schildpadgeest dat briljante inzichten tot stand komen.

jaarverslagmagazine 08-09

23

doelgroep bedrijf

gps voor ondernemingen GPS voor Ondernemingen is een eenvoudige maar effectieve brainstormmethode om ideeën te genereren. Dit werkingsjaar heeft Flanders DC ook de GPS-gebruikers – dat woord krijgt bij ons een iets andere invulling dan bij het Vlaams verkeerscentrum – om hun evaluatie gevraagd. Enkele resultaten.

GPS krijgt aanbevelingen

Opleiding heeft resultaat

Wie gebruikt GPS voor ondernemingen zoal?

GPS voor ondernemingen scoort goed en krijgt 8,2 op 10 van haar gebruikers.

Belangrijker dan die punten op tien is dat 8 op 10 gebruikers effectief ideeën uit een GPS-sessie verder heeft uitgewerkt. Mensen vinden GPS voor ondernemingen praktisch en enthousiasmerend. Dat blijkt ook uit de aanbevelingsscore: 9 op 10 GPS-gebruikers beveelt de tool aan bij collega’s en vrienden.

Bijna de helft van de gebruikers heeft deelgenomen aan een opleiding alvorens een GPS-brainstormsessie te organiseren.

Uit de evaluatie blijkt dat die mensen meer halen uit een sessie, en ook meer tevreden zijn dan mensen die geen opleiding volgden.

Dat sterkt ons in ons geloof dat we moeten blijven opleidingen voorzien in samenwerking met intermediaire organisaties. Dit werkjaar hebben we zo met de innovatiecentra een reeks open opleidingen opgestart.

Onderwijs Deze tool wordt in het onderwijs gebruikt door de mini-ondernemingen/SBP’s (VLAJO), de leerondernemignen (UNIZO), MOS-projecten (Milieuzorg op School), directies en leerkrachten.

Samen met VOKA-Kamer van Koophandel werden ‘mega-brainstormsessies’ georganiseerd, waarbij scholieren samen met bedrijfsleiders brainstormen.

Bedrijven Bedrijven kunnen hun GPS-brainstormkit gratis aanvragen bij Flanders DC. Ondertussen is mond-aan-mondreclame goed voor 20 percent van alle aanvragen.

Ongeveer 50 percent van de aanvragen komt via de Flanders DC website, events of communicatie als advertenties.

Nog eens bijna 50 percent komt via derden. Intermediaire organisaties als de innovatiecentra, Voka, Unizo, Junior Chambers International (JCI) en COCD. U hebt goed geteld, we komen boven de 100% uit. Sommige mensen leerden GPS voor ondernemingen kennen via meerdere wegen.

De brainstormtool kan gratis aangevraagd worden op � www.gpsvoorondernemingen.be

24

“

GPS, de adrenalinestoot voor bedrijven en organisaties.

”

Opleiding Heeft u een voorafgaande opleiding gevolgd om de tool ‘GPS voor ondernemingen’ te kunnen gebruiken?

60 % 35 ,9 2%

27 ,1 8%

4 op 10 respondenten heeft een opleiding gevolgd.

NE EN JA

Verwachtingen Werden de verwachtingen, die u voor de sessie in gedachten had, aan het einde van de brainstormsessie ook bereikt?

70 %

61 ,1 1%

GPS voor ondernemingen lost de verwachtingen die het creëert voor het overgrote deel in.

OPM.: significante afwijking. Respondenten die in beperkte mate tevreden waren, komen significant meer uit de groep die géén opleiding gevolgd hebben.

20 % 15 ,5 6% IN GR OT

14 ,6 5% 3, 33 %

VO LL ED

E MATE

IG

IN BE PE RK HE LE MA

TE MA TE , OM DAT AL NI ET , OM DAT ...

...

Gebruik Heeft u de tool ‘GPS voor ondernemingen’ zelf al gebruikt?

10 0%

87 ,3 8%

Hoe dikwijls heeft u de tool ‘GPS voor ondernemingen’ al gebruikt?

45 % 42 ,2 2%

Bijna 9 op 10 aanvragers heeft de GPS-kit een- of meermaals gebruikt.

38 ,8 9%

18 .8 9% EE NM

tevredenheid Gemiddelde score op 10 Ingesloten handleiding: 8,19 Methodiek: 8,57 Overall tevredenheid: 8,16 Opm: score overall tevredenheid is gemiddelde van: - respondent heeft opleiding gevolgd: 8,40 - respondent heeft geen opleiding gevolgd: 7,98

methodologie

AA L

2-5 KE ER

ME ER

12 ,6 2%

DA N 5 KE ER

JA NE EN

90 %

82 ,2 2%

Hoe?

Outcome Heeft u ideeën, die uit de brainstormsessie gekomen zijn, ook toegepast?

8 op 10 respondenten heeft ideeën, verkregen uit de brainstorm, verder uitgewerkt!

Online bevraging, via gepersonaliseerde mail.

Wie? Kit aangevraagd via website (2005-mei 2008)

Enkele reacties “Op zoek naar een Geniale Positieve Strategie.”

“Mini-ondernemers generen maxi-ideeën via GPS.” “Méér brainstormen helpt niet. GPS wèl!”

“GPS, een tool dat draaierigheid omzet in beweging.”

“GPS, Gewoonweg Praktisch en Subliem.”

17 .7 8%

JA NE EN

jaarverslagmagazine 08-09

25

doelgroep bedrijf

website en blog flanders dc In september 2008 werd onze website uitgebreid met een weblog (www.flandersdc.be/blog). Met deze blog spelen we kort op de bal: nieuws, interessante persartikels of evenementen rond creativiteit en ondernemerschap worden gemakkelijk onder de aandacht gebracht. Een aantal gastbloggers van verschillend pluimage zorgen voor een verfrissende kijk op onze thema’s.

FLANDERS DC VZW

ONDERNEMINGSCREATIVITEIT 23097

De Standaard 26.05.2009

Circulation: 102280

Page: E12

Een aantal nieuwe tools verrijkten dit werkingsjaar de website, zoals de teamscan en de webcursus Creatief Denken. Voor wie houdt van duiding en achtergrond, is er nu ook de sectie dossiers. Een eerste dossier rond innovatiemanagers werd goed onthaald.

505

Facts & figures De website telde tussen 1 juli 2008 en 30 juni 2009

2934 1 unieke bezoekers (AW Stats).

804 mensen zijn geabonneerd op onze nieuwsbrief.

©AuxiPress s.a./n.v.

Onze tweewekelijkse nieuwsbrief blijft een belangrijke trekker voor de website.

Bovendien leveren de lezers ook zelf inhoud aan. Hun reacties op de vraag ‘Welke trend zal de komende 5 jaar jouw werk beïnvloeden’ haalden zelfs De Standaard.

18dbc5

AuxiPress s.a./n.v. Parc Goemaere Chaussée de Wavre 1945 Waversesteenweg B­1160 Bruxelles/Brussel T +32(0)2 514 64 91 F +32(0)2 514 64 92 info@auxipress.be www.auxipress.be

26

Page 1 / 2

TEAMSCAN Je innovatieteam onder de scanner Innovatie check up met de TeamScan Innovatie komt van mensen. Vraag het enkele professonals en telkens zal je horen dat de menselijke factor een grote rol speelt in het slagen of mislukken van innovaties in een organisatie. De TeamScan is een online tool die je helpt om een nieuw team samen te stellen of een bestaand team te evalueren tijdens een innovatieproces.

Hoe zet ik een goed team op dat innovaties kan klaarstomen?

Innovaties gebeuren niet zomaar, ze doorlopen verschillende fases. Afhankelijk van de fase waarin je team zich bevindt, heb je andere vaardigheden nodig.

Vertrek je van een wit blad? Of moet je gaan lanceren?

De TeamScan vertelt je hoe je je team best kan samenstellen. Teamprocessen zijn cruciaal voor succes. Hangt er een goede sfeer? Worden de resultaten gehaald? Ook op die vlakken helpt de TeamScan je een vinger aan de pols te houden.

Wie kan de TeamScan gebruiken?

De tool kan je gratis raadplegen, maar hij is bedoeld voor (project)managers, teamleiders, maar ook teamleden. De TeamScan geeft feedback aan alle teamleden, zowel op individueel vlak als teamniveau.

teamscan applicatie De gratis online applicatie TeamScan werd ontwikkeld door Ann-Sophie De Pauw, Veronique Warmoes, Eva Cools en Herman Van den Broeck van de Vlerick Leuven Gent Management School in de context van het Flanders DC kenniscentrum.

Hoe werkt de TeamScan juist?

In drie delen kom je volgende zaken te weten: 1. Je kan je team samenstellen en je komt te weten in welke innovatiefase je team zich bevindt.

2. Je vult twee vragenlijsten in.

Zo kom je te weten of je de juiste vaardigheden in je team hebt en hoe tevreden je bent met de sfeer, het leidinggeven en de resultaten van je team.

3. Je krijgt de resultaten van de vragenlijsten plus een analyse van team en een reeks handige tips en adviezen.

Op het einde komt alles netjes in je mailbox terecht.

jaarverslagmagazine 08-09

27

doelgroep bedrijf

Leo Sleuwaegen

Jonas Onkelinx

Studies & Creativity Talks

Flanders DC Kenniscentrum pakt uit

Drivers en belemmeringen voor internationalisatie van KMO’s.

Creativity Talk dinsdag 13 januari 2009

Hoe reageren op een innovatief en concurerend bedrijfsmodel?

Creativity Talk donderdag 16 oktober 2008

“Sinds Blue Ocean Strategy proberen bedrijven marktaandeel te nemen met nieuwe bedrijfsmodellen. De Bongobox veranderde zo de cadeautjesmarkt.

Wij stellen ons de vraag wat je als bestaand bedrijf moet doen wanneer er een Bongo opduikt in je markt. De drie vragen die je moet stellen zijn: Moet ik reageren?

Ja of nee? Wanneer kan ik best reageren? En hoe kan ik reageren?”

— Prof. dr. Marion Debruyne

Van Web 2.0 naar creativiteit 2.0.

Creativity Talk maandag 24 november 2008

“Innovatie door het gebruik van sociale netwerken is meer dan een trend. De meeste Vlaamse bedrijven moeten nog beginnen met het aanboren van het potentieel van online ideeën- en innovatiemarktplaatsen. Grote innovatiebedrijven als Procter & Gamble met hun Connect & Developplatform doen het wel en geven de toon aan. Bedrijven die succesvol willen zijn in de toekomst, leren best hoe ze beter kunnen samenwerken en goede ideeën buiten het bedrijf kunnen vinden. Sociale netwerken creëren daarvoor kansen. Slimme bedrijven kunnen daar handig gebruik van maken.”

– Wim Soens, Managing Partner IndieGroup, dat één van de bestudeerde cases in de studie is.

“De traditionele steun met subsidies, kredieten, handelsmissies en gezamenlijke beursstanden is onvoldoende voor moderne nichebedrijven.

Deze gazelles verkopen vaak op wereldwijde markten. In Europa zijn zulke bedrijven verantwoordelijk voor 80% van de nieuwe jobs.

Het is dus belangrijk dat het beleid hen anders aanpakt, bvb. door de innovatie- en internationaliseringsteun te combineren.”

– stellen prof. dr. Leo Sleuwaegen en dr. Jonas Onkelinx.

Wim Soens

Prof. dr. Marion Debruyne

Het belang van teamdiversiteit bij het identificeren van opportuniteiten.

Creativity Talk woensdag 10 december 2008 Miguel Meuleman

28

“Ons onderzoek wijst uit dat diverse teams een positieve invloed hebben op de praktische toepasbaarheid van een idee, maar niet per se op de originaliteit van een idee. Eén

mogelijke verklaring is dat sommige mensen teveel naar een consensus streven en zo bevooroordeeld zijn tegenover echt innovatieve ideeën.”, zo geeft prof. dr. Miguel Meuleman boeiend voer voor het paneldebat met Frederik Sioen (singer-songwriter Sioen), Hugo Van Laere (regisseur – theatermaker), Boudewijn Delafortry (Boot Camp Project Manager, Alcatel-Lucent Bell), Eric Goossens (oprichter animatiefilmproducent Walking the Dog) en Pieter Goiris (CEO Boondoggle).

“

Innovatie door het gebruik van sociale netwerken is meer dan een trend.

”

Creatief met weinig middelen: bootstrap en bricolage strategieën bij startende bedrijven.

Niraj Dawar

Creativity Talk dinsdag 10 februari 2009

“Tegenstanders beweren vaak dat creatief middelen verzamelen de groei van een organisatie zou belemmeren, maar dat is niet het geval. Enkel het gebruik van eigen geld bij het starten van een zaak, blijkt nadelig voor de groei. De meeste strategieën hadden helemaal geen effect op de groei. Het inzetten van interim werkkrachten, korte betalingstermijnen voor de klanten en vestiging in bedrijvencentra met diensten hebben wel een positief effect.”

– Prof. dr. Sophie Manigart,

Green operations: Does it pay to be green?

Creativity Talk dinsdag 3 februari 2009

“It is better to ask how, rather than if, it pays to be green. There is no one-size-fits-all approach, except that, in our research, the introduction or changing of environmental management practices was a consistent winner!

Through the case of Volvo Trucks, we gave a real-life example of how this greening of your operations can be achieved.”

— Rob Klassen, Professor of Operations Management at Ivey School of Business, Canada and Flanders DC Faculty in Residence at Vlerick Leuven Gent Management School.

Sophie Manigart

Learning from failure: lessons from serial entrepreneurs Creativity Talk dinsdag 3 maart 2009

“Belgians are less likely to think that failed entrepreneurs should get a second chance to start a new business and that they would invest money in a business managed by someone who has failed in the past” – Prof. dr. Deniz Ucbasaran, Associate Professor of Entrepreneurship, Nottingham University Business School en Flanders DC Faculty in

Residence aan de Vlerick Leuven Gent Management School.

Downstream Competitive Advantage: The Cognitive Bases of Competitive Advantage.

Studie Februari 2009

Deze studie van prof. Niraj Dawar en Frank Goedertier toont aan dat innovatie meer is dan productinnovatie en wijst op het belang van de ontwikkeling van nieuwe markten. Klanten kopen voor minder tastbare redenen als vertrouwen, flexibiliteit en goede service. De upstream activiteiten als R&D, productontwikkeling en productie lijken dus minder belangrijk dan de downstream activiteiten als marketing, sales en CRM. Toch wordt er beduidend minder geïnvesteerd in downstream innovatie. Nieuwe marktsegmenten kunnen op verschillende manieren opgebouwd worden.

In dit rapport ligt de focus op de impact van cognitieve structuren en denkprocessen van de consumenten.

“Ik hoorde op een Vlericksessie voor herstarters een topondernemer spreken. Een man die na een faillissement een fantastische business uit de grond gestampt had. Wel je zag die wonde weer opengaan terwijl hij zijn uiteenzetting gaf. Ondanks alles wat hij daarna gepresteerd had. Heel schrijnend.[…]

Er is moed nodig om te falen.”

— Philip Oosterlinck, vrijwilliger voor de vzw Tussenstap voor ondernemers op een kruispunt in De Tijd op 21 maart 2009.

Philip Oosterlinck

j a a r v e r s ljaagam as z ilnaeg m a g a z i n e 0 8 - 0 9 rav g er

29

doelgroep bedrijf

Team scan: hoe uw team samenstellen en evalueren?

Prof. dr. Mirjam Knockaert

Het opzetten van een succesvol bedrijfsmodel: kunst of wetenschap?

Creativity Talk donderdag 12 maart 2009

Vlaanderen worstelt met een innovatieparadox: zelfs al gaan er heel wat middelen in R&D, toch is de werkelijke output in nieuwe producten en/of diensten niet evenredig groot. Nieuwe producten/diensten moeten echter vergezeld zijn van een gepaste go-to-market strategie, ook bedrijfsmodel genoemd, om succesvol te zijn op de markt en daar wringt dikwijls het schoentje.

In deze studie van prof. dr Marion Debruyne leren we van 10 cases waarin nieuwe producten gelanceerd worden met een spedifiek business model: Sodexo, Bekaert, Solutia Europe, Vitaya, Studio 100, Reynaers Alumunium, Barco, Base, Brady Coorporation en Traficon. Op die manier wilt deze studie de conversiekracht van Vlaamse bedrijven verhogen: hoe kunnen ze hun ideeën beter lanceren en hoe kunnen ze er commercieel het maximum uithalen?

De rol van collectieve onderzoekscentra in tijden van open innovatie.

“Collectieve onderzoekscentra zijn bvb. Sirris, Centexbel, WTOCD voor de diamantsector, CoRI voor coatings etc. Ze werden opgezet om technologietransfer te verzekeren naar - vooral niettechnologiegedreven - kmo’s.

Uit onze onderzoeksresultaten blijkt dat bedrijven die al aan R&D doen meer voordeel halen uit de onderzoekscentra dan bedrijven met weinig of geen onderzoek en ontwikkeling.”

— prof. dr. Mirjam Knockaert die samen met prof. dr. Bart Clarysse van de Vlerick School en André Spithoven van de KU Leuven dit onderzoek voerde.

Donderdag 25 juni 2009

“Onzekerheid over wat gaat gebeuren, maakt ‘planning’ als managementinstrument onwerkbaar. Het alternatief is leren leren en improviseren. Door de onvoorspelbaarheid moeten acties namelijk op het moment zelf gebeuren in plaats van gepland in de toekomst. Improvisatie is echter niet tegenstrijdig met het opbouwen van expertise. Expertise is juist essentieel Prof. dr. Paul Gemmel

30

Evalueer je innovatieteam of stel een nieuw team samen. Is mijn team klaar voor ons volgende innovatieproces? Hoe stel ik een effectief team samen? Heb ik de juiste competenties in mijn team?

Waarom slaagt mijn team niet zoals verwacht? Door de TeamScan krijgt u een concrete zelfanalyse over uw team. We voorzien u en uw team van handige tips en adviezen. Een niet te missen instrument! Zie p. 27

Creativity Talk maandag 20 april 2009

Hoe kan een zorginstelling innovatief zijn?

Prof. dr. Marion Debruyne

Maandag 25 mei 2009

Veronique Warmoes

“

Ann-Sophie De Pauw

Onzekerheid over wat gaat gebeuren, maakt ‘planning’ als managementinstrument onwerkbaar. Het alternatief is leren leren en improviseren.

”

om tot goede improvisatie te komen.”

— Dat legt Prof.dr. Paul Gemmel voor aan een panel met Wino Baeckelandt (Zorggroep Heilig Hart Kortrijk Algemeen Directeur), Frederik Coussée (Zorgnet - Stafmedewerker), Prof. Dr. Jan De Maeseneer (Ugent, Voorzitter Vakgroep Huisartsgeneeskunde & Eerstelijnsgezondheidszorg), Johnny Van der Straeten (Universitair Ziekenhuis Antwerpen - Gedelegeerd Bestuurder), Annemie Doms (Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid Afdelingshoofd Residentiële en gespecialiseerde zorg).

Alles studies zijn gratis te downloaden op ➔ www.flandersdc.be

Jonas Onkelinx

Deva Rangarajan

Prof. dr. Ann Vereecke

Personal values of entrepreneurs when internationalising.

The position of plants in Flanders within global manufacturing networks.

Studie Juni 2009 Studie Juni 2009

“Vlaamse vestigingen van multinationals blijven hier omwille van de vaardigheden en know-how van haar werknemers of omdat hun afzetmarkt hier ligt. Om hen hier te houden, kunnen de plant managers actiever netwerken binnen de multinational. Het komt er ook op aan meer te innoveren en die innovaties te delen met zustervestigingen. Bij die innovatie kan je klanten en leveranciers betrekken. Ik merk nog op dat de helft van de plant managers die wij hebben geïnterviewd een verkeerd beeld hebben van de rol van hun plant in het netwerk van de multinational” — Prof. dr. Ann Vereecke.

Jonas Onkelinx, Deva Rangarajan en Carlos Sousa stellen dat ondernemers beslissingen i.v.m. internationalisering nemen op basis van hoe zij de verschillen in de buitenlandse markt met de thuismarkt percipiëren. Voor beleidsmakers impliceert dat ondernemers meer informatie verschaffen over markting, politiek en cultuur in buitenlandse markten. Omgekeerd moet men ook buitenlandse investeerders en ondernemers meer informeren over Vlaanderen.

Roy Thurik

Prototypically Branded Innovations.

Determinants of entrepreneurship in Flanders and Europe.

Studie juni 2009

“Wees geen Belg als je een bedrijf wil starten?!”, dat advies geeft Roy Thurik, professor ondernemerschap aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en Flanders DC Faculty in Residence aan de Vlerick Leuven Gent Management School. “Geen enkele Europese

regio doet het slechter als het op startende ondernemers aankomt. Bij het beklimmen van de ondernemerschapsladder heeft de wil om ondernemer te worden een grote positieve invloed. Maar die is ultralaag in Vlaanderen. Wel nog heeft het feit dat men man is, risicotolerant is en ondernemende ouders heeft, een positief effect. Percepties omtrent een gebrek over financiële steun en administratieve complexiteit hebben een negatief effect. Leeftijd heeft een positief effect tot 38 jaar en daarna een negatief effect.”

Studie Juni 2009

“In de huidige crisis probeert iedereen meer te doen met minder middelen. Zo kunnen ook sterke merken, die min of meer synoniem zijn geworden van een productcategorie, een hefboom vormen om efficiënter nieuwe producten te lanceren.

Bedrijven hebben vaak moeite met het introduceren van nieuwe producten. Een bestaand merk gebruiken kan dat proces efficiënter maken. Klanten of consumenten zijn minder risicoafkerig bij een vertrouwd merk.

Anderzijds kan een innovatief imago de perceptie van nieuwheid versterken.”

— Dr. Frank Goedertier van de Vlerick Leuven Gent Mangement School.

Frank Goedertier

j a a r v e r s ljaagam as z ilnaeg m a g a z i n e 0 8 - 0 9 rav g er

31

“

We will have to manage the change using the tools we have long since been suspicious of: imagination, creativity, dreaming, storytelling, fantasy.

”

doelgroep bedrijf

Tom Savigar, The Future Laboratory

16 juni 2009, co-organisatie van Roularta Seminars en Flanders DC

The Future Summit Trendwatching gaat veel verder dan de modekleuren voor volgend seizoen.

Het helpt bedrijven en organisaties om hun rol te blijven spelen in de toekomst.

Daarom brachten Roularta en Flanders DC op 18 juni 2009 drie vooraanstaande trendwatchers en drie Vlaamse bedrijfscases (Netlash, Navitell en Creax Foodpairing) op The Future Summit. Op deze pagina een bloemlezing van de keynote sprekers Tom Savigar, Herman Konings en Ian Pearson.

Enkele ondenkbare voorbeelden aangehaald door Tom Savigar:

THE : FUTURE : LABORATORY : THE FUTURE sUmmiT : THE FiFTH s

Simplexi

Changes humans, stemtech w(h)ealth economic with unin conseque THE : FUTURE : LABORATORY : THE FUTURE sUmmiT : THE FiFTH scEnARiO philosoph  De ‘derde hand’ robotarm van Chinese battery maker BYD created BYD Auto, the country’s

Stelarc is eerder een extra hand first hybrid car manufacturer. Little wonder that BYD is now The mess dan een prothese. referred to as ‘Build Your Dreams’

consider idea. Rat over the a ask yours the right

‘Third Hand’ artifi an addition rather

Tom Savigar

Het vijfde scenario Scenario planners gebruiken over het algemeen vier modellen om voorspellingen te testen.

Scenario 1 neemt aan dat morgen grotendeels hetzelfde zal zijn als vandaag.

Scenario 2 suggereert dat we, volgens de gekende variabelen, morgen beter af zullen zijn dan vandaag zolang we doorgaan op het ingeslagen pad.

Scenario 3 voorspelt dat de dingen erger zullen zijn, meer concurrentie, maar ook druk op alle sociale, culturele, economische en maatschappelijke drijfveren.

32

Scenario 4 houdt er rekening mee dat dingen nooit zwart-wit zijn, maar complex en veranderlijk.

BYD Auto F3 sedan by China’s first hybrid car manufacturer

 BYD Auto F3 sedan, de eerste Chinese hybride wagen is een feit.

Tom Savigar wou ons attent maken op scenario 5. Dat suggereert dat het ondenkbare gebeurt. Om echt grip te krijgen op verandering, moeten we eerst het onvermijdelijke ervan aannemen, door toch het ondenkbare te denken wanneer we toekomstscenario’s voor ons bedrijf uittekenen. Een pleidooi voor meer toegepaste verbeelding, of creativiteit.

THE : FUTURE : LABORATORY : THE FiFTH scEnARiO LABORATORY : DEsiGn DiREcTiOn : UTOpiA

The number of HNWIs globally has grown by 6.5% to 8.7m. Overall HNWI wealth grew by 8.5%, to US$33.3 trillion in financial holdings.

‘The Cloud’ concept, Dubai, by Nadim Karam at Atelier Hapsitus proposes a resort built 300 metres above land Photography : Matthew Donaldson

 ‘The Cloud’ concept, Dubai, van Nadim Karam bij Atelier Hapsitus stelt een vakantieresort voor op 300m boven de begane grond.

 Gastvrijheid 2.0

Herman Konings

Het einde van de eitjesjaren Herman Konings gaf uitgebreid inzicht in de resultaten van een groot Belgisch trendonderzoek. Zo kwamen we te weten dat het aantal Belgen met een TV in de slaapkamer op tien jaar tijd is verdubbeld van 1 op 5 naar 2 op 5. In wat volgt een samenballing van zijn relaas: Consumenten lijden vaak aan keuzeverlamming en een deflatoir tijdsbudget.

hospitality 2.0

Ze proberen zo flexibel mogelijk te overleven maar hebben tijd, geld en ruimte tekort. De medioren, vaak op brugpensioen, genieten van het leven.

Ze brengen, al dan niet als hobbykok of designamateur de smaakdemocratisering op gang. stoïcijnse generatie

80+

450.000

75-79

400.000

70-74

475.000

65-69

467.000

60-64

620.000

55-59

670.000

50-54

735.000

45-49

790.000

40-44

770.000

35-39

725.000

30-34

642.000

FLEXISTENT

25-29

640.000

generatie ‘Slash’

20-24

605.000

15-19

630.000

10-14

587.000

millenium kids

5-9

567.000

DIGITAL ABORIGINAL

0-4

585.000

stille generatie

buffer boomers

front-end boomers

Wij en onze communicatiemiddelen worden steeds mobieler. We doen meer tegelijkertijd. Reisje boeken op kantoor, telefoontje voor de baas ’s avonds. Naast web 2.0 doen we ook aan gastvrijheid 2.0, lees: gasten koken mee wanneer ze op bezoek komen. Voorbereiden, daar hebben we geen tijd voor. High tech kan overigens maar bekoren wanneer het ons ook kan raken met emotie of een goed verhaal (high touch). De echte digitale inboorlingen moeten echter nog afstuderen. Veel kans dat ze neopuriteins en nestklevers worden. En dus tot hun dertig een kamer huren in Hotel Mama. Late twintigers en dertigers zijn flexistentialisten.

babybloomers

generatie ‘Gap’

 Demografie van België, anno 2010.

jaarverslagmagazine 08-09

33

doelgroep bedrijf

self actualisation esteem social safety/security physiological

self actualisation esteem social safety/security physiological

 Pearson’s interpretatie van waardevolle segmenten volgens Maslows behoeftenpiramide.

Ian Pearson

Een reis naar de toekomst Ian Pearson maakte furore als futurist bij British Telecom. Een goede reden om zijn visie op toekomstdenken in bedrijven en op onze technologische toekomst een keer te horen.

“Als je in een snel veranderende business zit, dan is een vijfjarenplan dood gewicht”, zegt Pearson, “eigenlijk moet

je dan gewoon snel kunnen reageren.”

“Technologie heeft ons altijd meer functie gegeven met minder middelen, en dat zal zo nog een tijdje doorgaan. Digitale bubbels bvb. zullen onze manier van interactie stevig beïnvloeden. We kunnen online mensen ontmoeten maar enkel relevante info wordt weergegeven. Speed dating versie 2 zeg maar.” Dat heeft ook positieve gevolgen voor ons als mens, aldus Pearson “Vandaag werken veel mensen als een slimme machine.

Machines zullen nog veel slimmer worden.

Daardoor zullen we in de toekomst meer

als mens moeten werken.” Zo stevenen we af op de vervrouwelijking van meer en meer essentiële vaardigheden op het werk zoals netwerking, intermenselijke contacten, empathie, coaching, maar ook motivatie en -hoera- creativiteit. Als je die dingen kan inzetten in de juiste domeinen (zie figuur met Maslowpiramide), zit je zaak volgens Ian Pearson gebeiteld.

Massa-introductie van technologie

34

1990-1995

1995-2000

2000-2005

2005-2010

2010-2015

PC’s Kantoornetwerken Microsoft Office SatellietTV Zakagenda’s met rekenmachines etc Game Boy

GSM PC’s thuis Kantoorinternet E-mail Laptops Playstation Camera’s Amazon

Thuisinternet Digitale cameras Wireless LANs PDAs Chatten Zoekmachines E-commerce Expedia SMS Instant messaging

GPS Blackberry Breedband iPods Memory Sticks HD videorecorders Ebay Skype Virtuele omgevingen Google maps Blogs Harddiskrecorders Music downloads

HDTV RFID Augmented reality Virtual reality Dual appearance Electronische juwelen Digital bubbles Smart make-up Smart clothes Smart buildings Digital paper Life on a stick Personal black box Robotics Stemherkenning Actieve huid

doelgroep onderwijs

Open innovatieproject Flanders Games 2012: The Whale

Wie gaat mee naar de spelen van 2012 in Londen?

De Start Het IOC laat het traject Athene-Londen met de olympische vlam links liggen uit vrees voor tegenmanifestaties. Dat opent opportuniteiten om met een groene, hernieuwbare vlam naar de groenste spelen aller tijden te trekken.

We willen dus een hernieuwbare vlam van Olympia in Athene naar Londen brengen.

Londen antwerpen

parijs

lausanne

rome

De vonk Jaga kwam bij Flanders DC met een idee over een innoverend netwerk van complementaire bedrijven. Jaga is zelf ook steeds op zoek naar samenwerking tussen bedrijven, bracht het eerste Vlaamse cradle-to-cradle product op de markt, en bracht Flanders DC in contact met art director Mark Bogaerts.

Flanders DC zocht zelf ook naar een platformproject, een manier om te laten zien dat samenwerking over sectorgrenzen heen tot fantastische (open) innovatie kan leiden. Mark Bogaerts: choreograaf en kunstenaar, brengt kunst en sport bij elkaar in zijn dansproducties en zijn droom over de sport-art-cars, voertuigen voortbewogen door sportende mensen. Flanders DC voorziet seed money en trekt daarvoor Luc Vautmans (voor Wavefront) aan als project manager. Luc komt in contact met Koen Elsen van Achilles die meteen enthousiast reageert en mee in het core team stapt.

Wie is er al aan boord?

Op zijn minst brengen we een hernieuwbare vlam naar Londen met een estafetteloop van meer dan 3000km.

Onze droom is echter Londen binnen te rijden met een ecologisch voertuig met Vlaamse creativiteit en spitstechnologie.

Core Team Wavefront Engineering Jaga Experience Lab Bogaerts Productions Achilles Design Associates Flanders DC

Ondertussen is de vonk overgeslagen op meer dan 15 partners.

Doe jij ook mee? Contacteer dan Flanders DC.

Partners IMEC Betafence M3-Biores, Bio Engineering K.U. Leuven Biorics

olympia

ď ˛ weg tussen steden

ď ˛ Het concept van The Whale

.mgx Materialise Agoria / Sports Technology Club Bioracer Recticel Flanders in Shape Triple Helix Verhaert Space Designsolutions Groep T / VDS team Clusta KUL Biomechanics Zeydon Yachts

jaarverslagmagazine 08-09

35

doelgroep onderwijs

i-pod uitwisselingsproject Duurzaam design centraal tijdens stage voor jonge productontwikkelaars en industriële ontwerpers Een buitenlandse ervaring tussen de oren I-POD, of het International Mobility Project for young Product Developers and Industrial Designers, geeft recent en jong afgestudeerde designers en productontwikkelaars de mogelijkheid een waardevolle buitenlandse werkervaring op te doen. Binnenkort vertrekt een tweede lading voor zes maanden naar Italië, Spanje, Frankrijk en Duitsland, vijftien anderen keerden recent terug van een stage in Lyon, Stuttgart, Milaan of Barcelona.



dorien peeters @ dear design

Cradle to cradle De I-POD-stages staan in het teken van ecologisch ontwerpen, volgens het principe van cradle to cradle of C2C. C2C-design gaat ervan uit dat afval gelijk is aan voedsel.

Alles wat geproduceerd wordt gaat terug naar de aarde en afval in de huidige zin van het woord bestaat niet langer. C2C gaat verder dan duurzame productontwikkeling, die de schadelijkheid van producten zoveel mogelijk binnen de perken wil houden. Het streeft er immers naar dat alle gebruikte materialen, na hun leven in één product, opnieuw gebruikt kunnen worden voor een ander product, zonder kwaliteitsverlies of restproducten (afval).

Het gaat vooruit “In Barcelona liep ik stage bij een klein ontwerpbureau, Dear Design”, zegt Dorien Peeters. “Het bureau bestond uit niet meer dan een interieurontwerper en een productontwikkelaar. Ik kwam er dus als derde bij. Het bureau specialiseert zich in winkelontwerp. Het is ook sterk in het ontwerpen van educatief speelgoed. Zo heeft het een product ontwikkeld om kinderen zelf animatiefilmpjes te laten maken, met klei of stiften. Het wordt vooral gebruikt in ziekenhuizen, waar het bijvoorbeeld kinderen helpt bij de verwerking van een ongeval. Alles wat productontwikkeling was, kwam mijn richting uit bij het bureau.”

Wij vroegen twee ontwerpers hoe het hen daar verging.

“Mijn bazen kenden het concept cradleto-cradle niet. De eerste week heb ik daarom een presentatie in elkaar gestoken over dit onderwerp. Ze waren onmiddellijk enthousiast. Daarna heb ik veel opzoekingswerk gedaan, naar de juiste materialen. In de praktijk bleek C2C echter niet altijd even makkelijk toe te passen. Een klein bureau kan daar niet altijd even veel tijd voor uittrekken, al let Dear Design er sowieso op dat materialen volgens bepaalde ethische codes werden vervaardigd.”

“Ik heb vooral veel over communicatie opgestoken. Klanten, leveranciers, iedereen moest ik bellen. In het Spaans dan nog, wat het extra moeilijk maakte. Daardoor leg ik inmiddels veel makkelijker contacten, ook internationaal, want in mijn zoektocht naar de juiste materialen kwam ik dikwijls buiten Spanje terecht.”

“De werkmethodologie was heel anders dan wat ik geleerd had tijdens mijn studies. Alles ging er veel sneller vooruit. Een ontwerp voor een winkel is in één maand af, de maand erna wordt het al gemonteerd.”

36

De stage betekende voor mij een eerste werkervaring.

doelgroep onderwijs

“

” 

“Na mijn stage ben ik in dienst gebleven bij het bureau. Het was inmiddels crisis en dat leek me niet het beste moment om naar België terug te komen. Of ik ooit terugkeer, kan ik nu nog niet zeggen. Ik heb me voorgenomen hier nog zeker twee jaar te blijven, zodat ik Spaans en hopelijk ook een beetje Catalaans onder de knie krijg. Daarna zien we wel.”

I-POD-id Dorien Peeters Leeftijd: 23 Studies: Projectontwikkeling aan de Hogeschool Antwerpen (nu Artesis Hogeschool).

Stageplaats: Dear Design, Barcelona Lievelingskleur: blauw Lievelingsontwerp: de Cosmic Leaf-lamp van Ross Lovegrove.

Motto: Je hebt beter spijt van wat je gedaan hebt, dan van wat je niet gedaan hebt.

Met handen en voeten “Ver doorgedreven ecodesign staat vandaag nog in de kinderschoenen. Het thema interesseert me in elk geval sterk.

Gecombineerd met een buitenlandse ervaring trok de I-POD-stage me daarom heel erg aan”, vertelt David Viaene, die als pas afgestudeerd industrieel ingenieur naar Spanje trok.

“Beralmar in Terrassa, nabij Barcelona, is een vrij technisch bedrijf: het ontwerpt en produceert fabrieken voor de ceramische industrie. Het gaat dan bijvoorbeeld om fabrieken waar dakpannen en bakstenen

david viaane

gemaakt worden. Een groot probleem daarbij is het energieverbruik. Dat loopt hoog op, wat niet alleen hoge kosten met zich meebrengt, maar ook nog eens slecht is voor het milieu.”

“Voor mijn stage heb ik de mogelijkheden om hernieuwbare energie te introduceren onderzocht. Meer specifiek ging het om het ontwerpen van een brander die werkt op een gas dat een derivaat is van biomassa.

Energie uit biomassa gebruiken is niet zo evident: je hebt heel veel biomassa nodig, wat leidt tot hoge transportkosten. In Spanje zijn er al projecten waarbij energie gewonnen wordt uit olijfpitten, maar precies door de hoge transportkosten blijven die altijd heel lokaal. Ik heb uiteindelijk, na heel wat opzoekingswerk, een prototype brander ontworpen.”

“De stage betekende voor mij een eerste werkervaring, in het buitenland dan nog.

In team werken was heel bijzonder. De communicatie liep niet altijd van een leien dakje, vaak moesten er handen en voeten gebruikt worden. Als industrieel ingenieur heb ik ook veel bijgeleerd over mechanisch ontwerpen: hoe omgaan met verschillende materialen, projectbeheer ook.”

“Cradle to cradle leeft nog niet sterk in Spanje. Het is ook niet zo eenvoudig te implementeren. Ik zie het eerder als een ideologie, een streefdoel. Veel aspecten ervan kunnen bedrijven gebruiken als leidraad en als doelstelling. Nu werk ik in een bedrijf dat weegsystemen en systemen voor transport van bulkgoederen ontwerpt, maar ooit hoop ik in een sector terecht te komen die met ecologisch ontwerp te maken heeft.”

I-Fashion & Textile staat voor International Mobility Project for young Fashion and Textile designers en wil recent en jong afgestudeerde mode & textiel designers de mogelijkheid geven een waardevolle buitenlandse werkervaring op te doen. Deelnemers kunnen net zoals bij I-POD een buitenlandse stage volgen van 6 maanden. Het voorbije werkingsjaar liep de selectie van de kandidaten. De stages vinden plaats tussen oktober 2009 en april 2010.

I-POD-id David Viaene Leeftijd: 23 Studies: Industriële Ontwerpen aan de PIH (Howest) in Kortrijk.

Stageplaats: Beralmar, Terrassa Lievelingskleur: felgroen Lievelingsontwerp: de Barcelona Chair van Mies van der Rohe en Lilly Reich.

Motto: Niet stressen, het loopt wel los.

jaarverslagmagazine 08-09

37

doelgroep onderwijs

1200 onderwijsmensen samen rond innovatie in Antwerpen

innovatie maakt school 27 mei 2009, Antwerpen – Het forum Innovatie maakt school, georganiseerd door de proeftuinen onderwijs en Flanders District of Creativity, kon op grote belangstelling rekenen. Zo’n 1200 onderwijsmensen zakten op hun vrije woensdagmiddag af naar de Elisabethzaal om Sir Ken Robinson aan het werk te zien, te leren van vijf jaar proeftuinen en inspiratie op te doen hoe ze creativiteit meer kunnen inbedden in hun school en in de klas. Ook toenmalige ministers Vandenbroucke en Ceysens waren van de partij.

Evaluatiemoment proeftuinen startschot voor innovatiecoördinatoren Sir Ken Robinson Anderhalf uur Sir Ken Robinson samenvatten is geen cadeau. Zelfs onze stenografe kon niet volgen. Razendsnel bestookte Sir Ken het publiek met tientallen verhalen en nieuwe inzichten. Boeiend is hij alleszins. Wie kan er tegenwoordig nog een speech van anderhalf uur op vijf minuutjes doen lijken? Hieronder de kernideeën uit zijn betoog.

Elk kind is een mogelijk mirakel De muziekleraar die Paul McCartney en George Harrison, de helft van de Beatles, in zijn klas had, herkende hun talent niet. Je kan het nauwelijks geloven, toch vertelde McCartney dat aan Sir Ken voor zijn boek The Element. Daarin lees je ook dat veel bijzondere mensen aangeven dat ze hun talent pas echt begonnen te ontwikkelen nadat iemand hen ‘ontdekte’ en aanmoedigde om er iets mee te doen. Want talent hebben is één, effectief uitblinken is twee en vergt duizenden uren oefening doorheen je jeugd.

tientallen jaren niets. Leerkrachten zijn goed geplaatst om die rol van ontdekker en coach te spelen.

Ons onderwijssysteem is lineair De universiteit begint al in de kleuterschool.

Elk opeenvolgend leerjaar scheiden we meer en meer koren van het kaf door enkel intellectuele intelligentie te waarderen. Ons onderwijs is te nauw gericht op het vormen van academici. Zo creëerden we zelf een watervalsysteem. Wie minder academische aanleg heeft, moet maar afzakken naar het technisch of beroepsonderwijs.

Nochtans zijn er meer vormen van intelligentie. Hoezo?, vroeg een professor.

Sir Ken repliceerde “Wel, als er geen andere intelligentie zouden bestaan, zouden veel mensen niet meer uit hun bed komen. Dan zouden we zelfs geen bed hebben, want iemand moet dat hebben gemaakt”. Toch toetsen we kennis en vaardigheden al te vaak via logische of verbale intelligentie. Meestal testen we in geschreven vorm (examens, verhandelingen, papers, eindwerken) of in wiskunde-

achtige oefeningen. Zouden leerlingen voor bepaalde testen ook tekeningen mogen afgeven? Is een goed beeld echt duizend woorden waard?

We moeten dus af van de hiërarchie van vakken. Waardeer in de plaats de kruisbestuiving tussen die vakken, en hoe daar nieuwe, waardevolle ideeën ontstaan.

Het lineaire onderwijssysteem is een overblijfsel van de Verlichting en het industriële tijdperk. Zo stelt Sir Ken de leerjaren in vraag: “Is het belangrijkste wat onze kinderen gemeen kunnen hebben hun geboortejaar?”. Is interesse, aanleg, talent niet belangrijker kan je je afvragen. In elk geval, als we zelf de leerjaren hebben gecreëerd, kunnen we ze ook vervangen door iets anders. Want we nemen veel te veel dingen zomaar aan, we stellen veel te weinig dingen in vraag. Waarom? Omdat dat gemakkelijk is? (is dat het juiste antwoord op die vraag?).

Ons leven is niet lineair De tijd dat je je universitair diploma moest

De economische crisis is ook een crisis van menselijk kapitaal. We onderbenutten heel veel talent omdat we het vergeten te detecteren en te ontwikkelen. De ontdekking van talent en duizenden uren oefening overlaten aan jongeren zelf is als op de lotto spelen. Elke week wint er wel iemand de grote pot, maar miljoenen mensen winnen 

38

Patricia Ceysens



Frank Vandenbroucke

”

doelgroep onderwijs

“

Wel, als er geen andere intelligentie dan het lQ zou bestaan, dan zouden veel mensen niet meer uit hun bed komen. Dan zouden we zelfs geen bed hebben, want iemand moet dat hebben gemaakt.

halen om daarna je broodje gebakken te zien voor veertig jaar is voorbij. De maatschappij vernieuwt zo snel dat je constant moet bijleren, jezelf constant vernieuwen eigenlijk.

Daardoor neemt ons leven wendingen.

Leerlingen zelfstandig leren leren en hen de vaardigheden geven om nieuwe oplossingen voor totnogtoe ongekende problemen te geven, vormt daarom een belangrijke opdracht voor een onderwijs voor de toekomst.

Leerkrachten zijn als boeren Wat echt het verschil maakt voor kinderen is de kwaliteit van het lesgeven en een goede relatie met inspirerende leerkrachten.

In plaats van die relatie centraal te stellen, proberen we het onderwijs te standaardiseren. Daaruit volgt een hele bureaucratie die heel veel energie opslorpt.

Energie die niet naar de kinderen gaat.

Planten groeien zelf. Ze nemen hun energie op uit de omgeving. Om goed te boeren moet je bekwaam zijn in het creëren van de juiste omstandigheden waarin planten optimaal kunnen groeien. Zo zou ook het onderwijs de vruchtbare bodem kunnen zijn waarin allerlei talenten kunnen bloeien. Het komt erop aan te weten wat je waar plant en welke verzorging elk plantje nodig heeft.

opleiding innovatiecoördinator Duurzame ondersteuning van onderwijsvernieuwers, Flanders DC en de afdeling proeftuinen van het departement onderwijs van de Vlaamse overheid stelden op Innovatie maakt school voor om in onze scholen een innovatiecoördinator op te leiden. Die gaat structureel op zoek naar nieuwe ideeën en zorgt dat vernieuwingsprojecten ook effectief worden ingevoerd.

Geïnteresseerden konden zich melden.

Flanders DC voorzitter Lorin Parys: “Concreet zetten we een eerste traject op voor veertig scholen.

Innovatie top-down opleggen werkt vaak niet, daarom kiezen we voor een bottom-up aanpak. Voor die groep van veertig ontwikkelden we een opleidingstraject van vier dagen. We doen een beroep op de minister van onderwijs om dit ook structureel te gaan inbedden in het hele Vlaamse onderwijs.” Dat er meer dan 200 van de 1200 aanwezigen reageerden, wijst erop dat er goesting is voor innovatie in het onderwijs, maar ook een nood aan degelijke opleidingen rond innovatie.



sir ken robinson

39

doelgroep onderwijs

Flanders DC onderwijsprojecten – kort overzicht

Creatief met kinderen Start-Up café

GOOVI

Het ‘start-up café” aan de KHLeuven heeft als doelstelling de ondernemingszin en het ondernemerschap bij jongeren in Vlaanderen te stimuleren. Het fysieke en virtuele café is een meeting point voor jonge ondernemende mensen, ondernemers in spe en ondernemers.

Flanders DC brengt haar expertise mee naar de stuurgroep en helpt met de organisatie van activiteiten omtrent ‘ondernemingscreativiteit’. � www.start-upcafe.eu

“Gentse Onderwijs Oscars voor Innovatie” is een initiatief van de stad Gent dienst onderwijs en heeft de bedoeling leerlingen vertrouwd te maken met de diverse aspecten van innovatie, creativiteit, duurzaamheid en effectiviteit.

GOOVI wil ook vooral kansen geven aan jongeren om hun talenten te laten ontdekken en om hen te enthousiasmeren voor de grote diversiteit aan sectoren die er bestaan in het hoger onderwijs en het werkveld. Flanders DC werkte mee aan het uitbouwen van het pedagogisch concept.

My Machine

Creativiteitskampen Het creativiteitskamp is een denk-en doeprogramma waarbij leerlingen hun creatief denken, een resem technische vaardigheden en hun ondernemingszin oefenen om een nieuwe, blauwe tomaat in de winkelrekken te krijgen. De creativiteitskampen brengen ‘creativiteit’ en ‘techniek’ samen in een uitdagende omgeving (Technopolis), met als doel het ondernemend gedrag van jongeren te stimuleren en te verbeteren. Confucius zei al ‘Wie luistert, vergeet; Wie kijkt, onthoudt; Wie doet, leert’. De kampen zijn een organisatie van Vlajo, Technopolis en Flanders DC.

40

Leerlingen van het Lager Onderwijs brainstormen en komen tot een idee.

Het idee wordt voorgelegd aan studenten Productontwikkeling van de HOWEST, die het idee conceptueel (design) ontwikkelen. Leerlingen van het Secundair Onderwijs maken effectief het product.

Als lid van de stuurgroep ondersteunt Flanders DC de initiatiefnemers Koning Boudewijn Stichting, Streekfonds Leiedal en HOWEST. � www.mymachine.be

Business Game duurzame Productinnovatie Flanders DC ondersteunt het department PIH van de HOWEST bij de ontwikkeling van een business game. Dat moet de rode draad vormen om in een workshop voor bedrijven, met een multidisciplinair team, te brainstromen over nieuwe “winwin-win” (people-planet-profit) producten en diensten. Doelgroep van het spel zijn innovatieadviseurs, adviseurs in de branche van milieu, sociale economie en ontwerpbureau’s.

UNIZO Prijs Ondernemende School Door de combinatie van creativiteit, ondernemingszin en veel enthousiasme ontstaan er boeiende en verrassende initiatieven. Met speciale creativiteitsprijzen bij de wedstrijd ‘Unizo prijs ondernemende school’ willen we het creativiteitsproces op gang brengen bij de deelnemende scholen en bij de Unizo leerondernemingen in het bijzonder. � www.ondernemendeschool.be

The Livescribe PLaTform

Trendanalyse als meerwaarde bij innovatie PULSE™ SMARTPEN

LIVESCRIBE™ DESKTOP

LIVESCRIBE COMMUNITY

Record everything you hear and write. Then replay the recorded audio by tapping directly on your notes.

Save your notes to your computer, then search for words within your notes. Export your notes

Share your notes and recordings online publicly or privately. Embed your pencasts

and audio locally as PDF or audio files.

on the web or share them on Facebook.

Edufiks

We testen nieuwe technologieën als een digitaal boek en een digitale pen uit in het onderwijs om uit te vissen wat het best werkt. Flanders DC werkt mee aan dit brugproject met Educentrum/ Klascement en Vi-Host door ondersteuning bij brainstormsessies van de innovatorklassen. � www.edufiks.be SMARTPEN APPLICATIONS

Make your Pulse smartpen even smarter with third party games, tools, and utilities. Download the latest applications at Livescribe.com

Ondernemersklasseweek (competento) Het Kenniscentrum ‘Competento’ wil bijdragen tot een meer ondernemende samenleving. Daarom ondersteunt Competento acties die gericht zijn op het stimuleren van de ondernemerscompetenties. Flanders DC is vertegenwoordigd in de stuurgroep en steunt optimaal de ‘ondernemersklasseweek’ met diverse initiatieven en presentaties zoals hier en elders in dit jaarverslag beschreven: GPS voor ondernemingen, Flanders DC Fellows, etc. � www.competento.be

INFRARED CAMERA captures everything you write and draw on dot paper.

Tap on your notes or drawings with the tip of your Pulse smartpen to play back recorded audio.

BUILT-IN SPEAKER plays back your recorded audio.

USB CONNECTOR transfers notes and audio to your computer and recharges your Pulse smartpen.

MICROPHONE records clear sound.

AUDIO JACK for 3-D Recording Headset enables distance recording.

OLED DISPLAY makes it easy to use Pulse smartpen applications.

Dream – Cap’Ten

Innowiz.be

Samen met Cap’Ten (Ichec-PME) organiseerde Flanders DC op 22 oktober 2008 een gezamenlijke dag rond ondernemerscompetenties en ondernemingscreativiteit’. Dit initiatief zal jaarlijks herhaald worden. Tijdens de eerse uitgave hebben we 200 leerlingen Secundair Onderwijs bereikt.

Een tweede project met het department PIH van de HOWEST. Door middel van een webgebaseerde tool, creativiteit binnen de Vlaamse KMO’s stimuleren en toegankelijker maken. Uiteraard wordt de tool ook binnen diverse opleidingen in het onderwijs gebruikt (ontwerprichtingen, productontwikkeling, textielontwerp, interieur design, meubelontwerpen, grafische en reclamevormgeving.)

Global Entrepreneurship Week Dit initiatief van de Kaufmann Foundation (VS) en Make Your Mark (VK) is de ‘ondernemersklasse week’ op wereldwijde schaal. In de eerste editie 2008 hebben 72 landen dit initiatief in hun eigen land uitgedragen en op die manier jongeren geïnspireerd tot ondernemingszin, een netwerk opgezet om internationaal nieuwe ideeën uit te dragen, mentors aangesproken die de spirit van het ondernemerschap uitdragen en beleidsmakers gemobiliseerd tot initiatieven omtrent ondernemerschap.

Flanders DC speelt coördinerende host voor Vlaanderen. � www.unleashingideas.org

De doelstelling van dit project is een inzicht te verkrijgen hoe bedrijven omgaan met trends en toepassen in hun bedrijfstrategie/productstrategie. Een project van de HOGENT waarbij Flanders DC in de stuurgroep zetelt.

Onderwijs - Onderneming - Omgeving

Tri-O

Eindterm ‘creatief denken’ Syntra heeft Flanders DC gevraagd om in 2009 mee te werken aan de inhoud van de eindterm ‘creatief denken’.

Flanders DC en Voka nodigden bedrijven uit om samen met leerlingen te brainstormen rond hun product of organisatie. Tri-O is een ESFproject samen met Voka - Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen.

jaarverslagmagazine 08-09

41

doelgroep onderwijs

europees jaar van creativiteit en innovatie 2009 werd op 8 januari 2009 door Europees commissaris Jan Figel uitgeroepen tot jaar van creativiteit en innovatie. De nadruk lag op creativiteit in het onderwijs. Thema’s: artistieke en andere zelfexpressie, diversiteit, ICT-middelen, wetenschappen, duurzaamheid, design, publieke en private diensten en dat allemaal gecombineerd met creativiteit en ondernemerschap.

Want innovatie = creativiteit + ondernemerschap.

20090828_dm_ikanda.pdf

In Vlaanderen werd het project gecoördineerd door de Afdeling Internationale Relaties van het Departement Onderwijs. Ook Flanders DC stelde zich kandidaat om de werkgroep mee te ondersteunen. Andere partners zijn de Proeftuinen van het departement Onderwijs, het EPOS agentschap, E-Twinning, Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming (SYNTRA Vlaanderen), het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie, het Departement Cultuur en de Canon

Cultuurcel, en de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid.

Tijdens het Europees Jaar van de Creativiteit en Innovatie (EJCI) vinden heel wat evenementen en workshops rond creativiteit en innovatie plaats. Op de website creatief2009.be vind je een overzicht van de Vlaamse evenementen.

02 maart 2009 — 03 maart 2009 Brussels - Conference - Exhibition: Creativity and Innovation - Best Practice from EU Programmes

09 januari 2009 — 31 maart 2009 European Entrepreneurship Video Award 01 februari 2009 — 30 juni 2009 Imagine. Create. Innovate.

Fotowedstrijd in het kader van het “European Year of Creativity and Innovation” 10 februari 2009 — 11 februari 2009 Workshop Designwaarde voor bedrijfsleiders 10 februari 2009 — 15 februari 2009 Artefactfestival ‘Behind the image, the image behind’ 27 februari 2009 Studentencongres 2009: Creatief en duurzaam 09 januari 2009 — 31 maart 2009 European Entrepreneurship Video Award 01 maart 2009 — 15 augustus 2009 Wedstrijd Design ZeroNine 01 maart 2009 — 30 september 2009 Ondernemingsplanwedstrijd Bizidee

42

1

1/09/09

11:14

Samen beslisten deze organisaties om het beperkte budget in te zetten op een heel erg gefocuste manier: een slot-event over creativiteit en talent waarbij we 1400 twaalfjarigen op een talent-event willen krijgen. Dat event werd IKANDA gedoopt en vond ondertussen plaats op 17 november 2009.

09 maart 2009 — 13 maart 2009 Ondernemersklasseweek 2009

09 januari 2009 — 31 maart 2009 European Entrepreneurship Video Award 01 februari 2009 — 30 juni 2009 Imagine. Create. Innovate.

Fotowedstrijd in het kader van het “European Year of Creativity and Innovation”

12 maart 2009 — 13 maart 2009 CICY International conference on Cultural education, Innovation, Creativity and Youth

01 april 2009 — 08 april 2009 Knowledge Regions and the Lisbon Strategy (workshop + exhibition)

14 maart 2009 Evenement Kwaliteit en Innovatie

01 april 2009 — 30 april 2009 Brussels - ORBIS PICTUS exhibition - The Gate to the World of Creative Human Imagination

14 maart 2009 Creërend leven 14 maart 2009 — 22 maart 2009 Design@sfeer 21 maart 2009 — 07 juni 2009 Creativiteitskampen 24 maart 2009 Workshop ‘Design maakt het verschil’ 25 maart 2009 Womed Award

20 april 2009 — 21 april 2009 Brussels - EYIC 2009: Europe’s vibrant regions and cities will showcase their talents 20 april 2009 Creativity Talk De rol van collectieve onderzoekscentra in tijden van open innovatie 21 april 2009 Sprekershoek 22 april 2009 — 27 april 2009 Authentic Belgian Creativity

doelgroep onderwijs  1400 twaalfjarigen in De Brabanthal in Leuven.

Orgelpunt van het Vlaamse luik van het Europees jaar

van Creativiteit en Innovatie.

 Vlaams minister van onderwijs Pascal Smet opende IKANDA en reikte de EPOS

fotoprijs uit aan basisschool vzw De

Brug uit Beringen.  Amateurastronoom Stijn Meuris test de planetenkennis van het publiek.

24 april 2009 — 09 mei 2009 Week van de Amateurkunsten 25 april 2009 VLAJO mini-ondernemingen 28 april 2009 INNOWIZ conferentie ‘manage your creativity’ 30 april 2009 — 14 mei 2009 Smart fashion: creativity and intelligent fabrics 01 februari 2009 — 30 juni 2009 Imagine. Create. Innovate.

Fotowedstrijd in het kader van het “European Year of Creativity and Innovation” 01 maart 2009 — 15 augustus 2009 Wedstrijd Design ZeroNine 01 maart 2009 — 30 september 2009 Ondernemingsplanwedstrijd Bizidee 21 maart 2009 — 07 juni 2009 Creativiteitskampen 06 mei 2009 — 14 mei 2009 First European SME Week 08 mei 2009 — 30 mei 2009 Je suis dada/ Between dream and reality

12 mei 2009 iMinds: towards the digital economy 15 mei 2009 — 16 mei 2009 The 24 Hours of Innovation 19 mei 2009 Microsoft Entrepreneurship Forum 26 mei 2009 Solutions for Tomorrow 27 mei 2009 Unizo ‘Ondernemende school’ 27 mei 2009 Forum Innovatie maakt school 01 februari 2009 — 30 juni 2009 Imagine. Create. Innovate.

Fotowedstrijd in het kader van het “European Year of Creativity and Innovation”

01 juni 2009 — 26 juni 2009 Enquête: Design as a driver of user-centred innovation 12 juni 2009 — 16 augustus 2009 De Nieuwe Oogst 2008 29 juni 2009 IncrediblEurope februari 2009 — 30 juni 2009 Imagine. Create. Innovate.

Fotowedstrijd in het kader van het “European Year of Creativity and Innovation” 01 maart 2009 — 15 augustus 2009 Wedstrijd Design ZeroNine 01 maart 2009 — 30 september 2009 Ondernemingsplanwedstrijd Bizidee

01 maart 2009 — 15 augustus 2009 Wedstrijd Design ZeroNine 01 maart 2009 — 30 september 2009 Ondernemingsplanwedstrijd Bizidee 21 maart 2009 — 07 juni 2009 Creativiteitskampen

Meer info: � www.creatief2009.be � www.flandersdc.be/kalender

jaarverslagmagazine 08-09

43

doelgroep onderwijs

flanders dc fellows Creatieve bedrijven zijn een must voor economisch succes en voldoende jobs. Onder de noemer Flanders DC Fellows zenden we daarom onze ondernemers uit. Met meer dan vijftig zijn ze, de Flanders DC Fellows. Op eenvoudig verzoek vertellen ze hun inspirerend verhaal, in scholen, tijdens lezingen of op congressen. Hoe maakten zij met creatief ondernemerschap het verschil? Hieronder het verhaal van een van hen. 

gert van erum

Meer dan een tafel en een stoel “Ondernemen is creatief zijn”, zegt Gert Van Erum, een van de vijftig Fellows van Flanders DC. “Hetzelfde produceren als een ander, daarmee kon je het veertig jaar geleden misschien maken, maar vandaag kom je daar niet ver mee.“ “De geschiedenis van het bedrijf VANERUM begint bij een gewoon schoolbord, een traditioneel product en de basis van visuele communicatie. Daarna zijn we ook schoolmeubilair gaan maken, tot we ons op een bepaald moment afvroegen: borden, tafels en stoelen, is dat wel wat de scholen van de toekomst nodig hebben?

Daardoor hebben we vrij vroeg de ICT-trend onderkend. Wat gaat technologie betekenen voor het onderwijs, was de vraag die we ons daarbij stelden.”

“Tot op vandaag is er een heel grote behoefte aan ICT-infrastructuur, denk maar aan pc’s en netwerken. Wij zetten een stap verder, naar het didactische aspect. Als een school over de juiste infrastructuur beschikt, hoe gaan de lessen en klaslokalen er dan uitzien? Het gaat om meer dan een tafel en een stoel, merkten we. Vandaag richten we de klaslokalen voor de volgende generatie in. We doen dat volgens ons i3-concept.

I3 staat voor interactiviteit, integratie en inspiratie. Daarvoor is een bord nodig, waarop je kan projecteren, gecombineerd met meubilair dat het concept ondersteunt. “ Cultuur van vernieuwen “Ons succes heeft veel te maken met het vroeg detecteren van een trend, met snel innoveren. Wij waren al bezig met

44

interactieve borden voor er bij de scholen vraag naar was. Ze vonden het een mooie technologie, dat wel, maar niemand was er echt mee bezig. De eerste jaren verkochten we er misschien tien van die borden. “ “Waarom we die weg opgegaan zijn? Uit persoonlijke interesse. Omdat mijn vader met gezondheidsproblemen kampte, heb ik op jonge leeftijd al de leiding van dit bedrijf overgenomen. Ondernemen zat me sowieso in het bloed, de mini-onderneming op school bevestigde dat alleen maar. VANERUM had altijd al de wil om te vernieuwen – dat kan niet anders in een klantgericht bedrijf – maar de zin voor technologie en verandering is vooral mijn inbreng. Met mijn vader had dat wellicht allemaal wat meer tijd nodig gehad.”

“De cultuur van vernieuwen zit ook in veel van onze medewerkers. Ze willen iets creëren dat een ander niet heeft. Out of the box denken moedig ik aan, door mensen uit te dagen of zelf het voorbeeld te geven.

Neem onze nieuwe stoelenreeks i-Flow.

Traditioneel bestaat de rug en het zitgedeelte van een stoel uit één vlak, in kunststof of hout. Het resultaat is dat je hard zit. Op mijn aangeven hebben we geprobeerd een zachtere zitting te maken, met de techniek van blowmoulding, waarbij er wat lucht tussen twee lagen komt te zitten. Daarmee kan je heel mooie dingen doen, als je je niet aan beperkingen moet houden. Dat is bij ons wel het geval: schoolstoelen moeten in de eerste plaats sterk en betaalbaar zijn. Dat is de echte uitdaging: binnen beperkingen toch mooie dingen doen.”

“Dat out of the box denken moeten we nog veel meer doen, al te vaak wordt er gekozen voor een gemakkelijke oplossing. Een school heeft geen budget en wil toch meubilair?

Dan komen wij met een creatief voorstel.

Een opleidingscentrum, dat zijn inkomsten uit een vast bedrag per cursist haalt, heb ik bijvoorbeeld aangeboden om gedurende drie jaar 2 euro meer per persoon aan te rekenen, om het meubilair mee te betalen.

Het creatief denken bij ons beperkt zich met andere woorden niet alleen tot onze ontwerpen, het gaat ook op voor de zakelijke kant. Klachten behandelen is nog zo’n voorbeeld. De makkelijkste oplossing bij een klacht is alles terughalen. Maar misschien is dat niet wat de klant wilt. Misschien is hij wel gelukkiger met een extra product aan de helft van de prijs.”

”

heel anders zijn dan onze concurrenten. Die beperken ze zich ofwel tot de technologie, ofwel houden ze het bij meubelen. Onze mix van technologie en meubilair, of technologie en traditie zoals wij dat noemen, zie je nergens. Daar sta ik zelf wat van te kijken.

Door de zaken anders aan te pakken hebben we tijdens mijn carrière van 17 jaar hier nooit verlies gemaakt. Elk jaar zijn we gegroeid. De laatste drie jaar, inclusief het moeilijke jaar 2009, zijn we zelfs rond de 20 procent gegroeid.”

“In de VS durft men veel meer te ondernemen dan hier. Ik ben geen bepleiter van het Amerikaans systeem, maar ook bij ons moet het onderwijs leerlingen veel meer stimuleren om zelf op zoek te gaan naar oplossingen, in plaats van ex kathedra lesjes staan af te dreunen. Je moet leerlingen meer betrokken krijgen, zin geven in leren.

Jarenlang hebben we elke zin voor initiatief afgevlakt. Wie bijvoorbeeld goed was in wiskunde moest wachten tot de rest van de klas mee was. Daardoor zijn we heel goed in het creëren van gemiddelden, maar niet in het laten excelleren. Dat is aan het veranderen, maar de evolutie gaat enorm traag.”

“Ondernemers raad ik aan hun persoonlijke interesses te volgen. Ik ben misschien niet de belangrijkste man hier, maar ik stel vast dat het bedrijf wel telkens de richting uitgaat van wat mij interesseert.

Als ik geïnteresseerd ben in de Verenigde Staten, dan trekt het bedrijf daar heen. Boeit technologie mij, dan gaat het bedrijf zich daarop toeleggen. Noem het instinct, voor mijn part. Dat moet je durven volgen.”

VANERUM van 1968 tot nu Het bedrijf VANERUM werd gesticht in 1968 door Robert Van Erum, de vader van huidig CEO Gert Van Erum. Aanvankelijk voerde VANERUM schoolborden en -meubilair in uit Duitsland. In 1972 begon het zelf met de productie van schoolborden. Twintig jaar later was het de grootste en meest complete producent van schoolmeubilair van ons land en een van de belangrijkste producenten van schoolborden in Europa.

Sinds 1995 biedt het bedrijf ook oplossingen voor audiovisuele communicatie aan. Vandaag heeft de VANERUM Group, die Diest als hoofdzetel heeft en meer dan 300 personeelsleden telt, kantoren in Nederland, Duitsland en Noord-Amerika en een netwerk van verdelers van Frankrijk tot Taiwan.

doelgroep breed publiek

“

Hetzelfde produceren als een ander, daarmee kon je het veertig jaar geleden misschien maken, maar vandaag kom je daar niet ver mee.

VANERUM richt zich nog altijd voornamelijk tot onderwijsinstellingen, maar heeft ook bedrijven, organisaties en overheden als klant. De producten van VANERUM zijn traditioneel en vernieuwend tegelijk.

Zo is er een verhoogde lessenaar, die leerlingen de ruimte heeft geeft om tussendoor eens recht te staan, zonder de klas daarbij te storen. Met dit type lessenaar moeten leerkrachten ook minder diep door de knieën als ze even willen meekijken bij het werk van de leerlingen. Andere vernieuwingen zijn subtieler, zoals een tafel waarbij de stoelen vastgehaakt kunnen worden aan twee zijdelingse steunbuizen, wat het werk van poetsploeg aanzienlijk verlicht. Of een zijdelings wiel aan een zitelement, dat daardoor makkelijker verplaatst kan worden. Bij de interactieve SMART Boards, waarop elektronische informatie geprojecteerd wordt, ligt de toekomst onder meer bij een oplossing waarbij leerlingen via een individuele afstandsbediening bevraagd kunnen worden. Televoting in de klas, zeg maar.

Volg je instinct “In welke mate de creatieve sfeer ons zakencijfer beïnvloedt heeft, kan je nooit met zekerheid zeggen. Wel weet ik dat we

jaarverslagmagazine 08-09

45

doelgroep breed publiek

Gratis webcursus Creatief Denken Flanders DC ontwikkelde samen met de VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding) en het COCD (Centrum voor de Ontwikkeling van het Creatieve Denken) een online cursus ‘creatief denken’.

Die is gratis voor iedereen die creatiever te werk wilt gaan, of creatiever werk wilt zoeken.

Wat? In deze cursus leert de deelnemer in twee uur de kneepjes van het creatief denken en het brainstormen. Er wordt ook de nodige aandacht besteed aan hoe creativiteit gebruikt kan worden op de werkvloer of bij het solliciteren. Bovendien kan de deelnemer gelijk zijn creativiteit oefenen aan de hand van een prangend probleem of vraag waar hij nu mee zit. Zo haalt hij meteen wat nuttigs uit de cursus.

Deze cursus is laagdrempelig en draait zowel op het platform van de VDAB als dat van Flanders DC.

Facts & figures Sinds de lancering half oktober 2008 (tot 30 juni 2009) werd de cursus op www.flandersdc.be 12.580 keer gevolgd.

Bij de VDAB staat de cursus in de top-10 van 168 webcursussen.

“

Op 21 april 2009 werd de cursus gepromoot bij alle Vlaamse ambtenaren, in het kader van het KNOOP-project van het Agentschap voor Overheidspersoneel. In dat project worden ook 900 begeleiders of crea-coaches getraind die later ad hoc werkgroepen zullen begeleiden binnen de Vlaamse Overheid. Deze begeleiders krijgen een opleidingstraject waar de webcursus Creativiteit deel van uitmaakt.

In deze cursus leert de deelnemer in twee uur de kneepjes van het creatief denken en het brainstormen.

”

46

Na het kleuren, nu het denken.

creativity class 2008 Een vierdaagse opleiding over business concepting winnen, daar gaat deze wedstrijd over. Bijna 500 kandidaten die tot 24 worden teruggebracht door een redeneertest, hun creatieve oplossing voor een probleem en uiteindelijk een innovatief assessment. Dat zijn de getrouwe ingrediënten van de Creativity Class. Voor dit jaarverslag brengen we voor een keer niet het relaas, maar wat vonden de jonge leeuwen die vierdaagse?

De deelnemers aan het woord “De creativity class heeft mijn leven echt drastisch veranderd. Ik pas de technieken nu reeds met succes toe binnen mijn bedrijf.

Het was ontzettend uitputtend maar nog nooit was een opleiding zo interessant en leerrijk. Het heeft me echt voldoening gegeven en de energie om zelf vooruit te gaan in het leven.”

Stephanie Laleeuw zaakvoerster Advamo bvba “De Creativity Class is niet zozeer een openbaring van nieuwe theorieën, maar eerder een bewustmaking dat je jezelf voortdurend moet ‘challengen’. Deze opleiding is leren, werken én netwerken. Na vier dagen ben je bekaf, maar ga je naar huis met een creativiteitsbril die je toelaat om anders naar je dagdagelijkse realiteit te kijken.”

Kevin Logist Adviseur Talentontwikkeling, Voka – Kamer van Koophandel arr.

Leuven, Creativity Class 2009

“Een geweldige ervaring! Vierentwintig jonge mensen met heel veel honger... Heel diverse groep met veel onderling respect ondanks de uiteenlopende karakters. Wat mij nog het meest is bijgebleven is de kracht van een team, in een team moeten soms de ego’s opzijgeschoven worden, hoe moeilijk dat ook kan zijn... in het belang van de groep.

Het beste “Team” wint sowieso... Sterk georganiseerd, wel vermoeiend maar een aanrader voor iedereen met enige ambitie...”

Serge Rooms Simulation engineer, Plakoni Engineering, Creativity Class 2009 “De mooie locatie, lekker eten, interessante lessen en vooral de interactie met 24 gelijkgestemden maakte de Creativty Class voor mij een heerlijke ervaring. Bij discussies over strategieën en uitdagingen hou ik steeds de geleerde technieken in het achterhoofd. Hudson heeft zijn werk goed gedaan: ik heb op de Creativity Class kennis kunnen maken met 23 open-minded, creatieve, gezellige en hardwerkende mensen. Een netwerk waar ik hopelijk nog lang plezier van kan hebben.”

Lieven Landuyt Research & Development bij Farm Frites Belgium, Creativity Class 2009 “Je brein heeft soms niet-alledaagse prikkels nodig om te beseffen dat je leeft. De Creativity Class was boeiend, leerrijk, plezant en vermoeiend! We hebben het geleerde al gebruikt tijdens een brainstormsessie voor een nieuwe strategie.”

Aline Ghijselings Account Manager, Arteel Y. bvba, Creativity Class 2008

programma Creativity Class Dag 1 Belang van innovatie en ondernemerschap (Prof. Hans Crijns, Vlerick Leuven Gent Management School) Creativiteitstechnieken (Pascal Cools, Flanders DC) Inschatten potentieel van een idee (Prof. Dr. Mirjam Knockaert, Vlerick Leuven Gent Management School)

Dag 2 Contextuele vertaling van ideeën (Mevr. Annita Beysen, U-Sentric) Teams & creativiteit (Veronique Warmoes, Ann-Sophie De Pauw, Vlerick Leuven Gent Management School) Van idee tot inspiratie en motivatie (Dhr. Patrick Maes, CPI Commerical Performance Improvement, DMV Ventures)

Dag 3 Innovatie & strategie (Prof. Dr. Kurt Verweire, Vlerick Leuven Gent Management School) Innovatie & marketing (Prof. Dr. Marion Debruyne, Vlerick Leuven Gent Management School) Coaching (Prof. Dr. Mirjam Knockaert en Dhr. Jürgen Heyman Savannah) Illustraties van de concepten (illustrator Patriek Roelens)

Dag 4 Presentaties van de deelnemers Prijsuitreiking Afscheidslunch

jaarverslagmagazine 08-09

47

doelgroep breed publiek

DE BEDENKERS van grote ideeënshow tot tentoonstelling We nemen u graag even mee naar mei 2006. “Zou het niet fantastisch zijn om een TV-programma over ideeën te ontwikkelen”, vroegen we ons toen af bij het piepjonge Flanders DC. We stelden dezelfde vraag aan Jean-Philip De Tender van één. Die zag zoiets ook wel zitten. Voor we het wisten, brainstormde Flanders DC samen met de VRT over wat toen nog heette ‘de grote ideeënshow’. Met die initiële ideeën die daaruit kwamen, ging de VRT opnieuw aan de slag. En zo werd De Bedenkers stap voor stap ontwikkeld.

Innovatie uit het labo De achterliggende bedoeling van De Bedenkers was om innovatie uit het labo te halen. Tot dan had innovatie vooral een technologische bijklank in Vlaanderen. Ondertussen ziet men ook in innovatiekringen dat er heel veel creatief potentieel buiten het labo ligt. Je hoeft geen witte jas en academische titels om iets nieuws te bedenken.

Wetenschappers hebben we ook broodnodig, laat dat duidelijk zijn.

Maar innovatie omvat zoveel meer dan wetenschap en techniek.



48

3000 ideeën 1 succes De Bedenkers lieten op een heel toegankelijke wijze zien dat iedereen een goed idee kan hebben en er ergens mee kan geraken. We weten nu ook dat je heel veel ideeën nodig hebt om er maar enkele goede te vinden. Art Fry, de bedenker van de post-it, had 3000 andere ideeën nodig voor hij zijn gouden ei vond. En De Bedenkers toonde ook dat een idee écht realiseren lang niet makkelijk is. Tussen voorrondes en finales zat in werkelijkheid zes maanden. En voor velen nog meer obstakels.

15 producten op de markt Er kwamen 15 producten uit De Bedenkers op de markt. We noemen er enkele. We kennen natuurlijk allemaal de speculoospasta, de sliplift, en het

Producten uit de finale van De Bedenkers, reeks 2.

papiermaatje. In oktober 2009 werd nog de borstvoedingsbeha Mammae gelanceerd. Ook de indoor tafelbarbecue, bananenfrietjes, de Pression X buttons voor kinderkleren en de Close2 fietswielsluiting kwamen uit De Bedenkers.

Veilig nagels kloppen doen we met de Creapract, juiste gaatjes boren met de Drill marker en dankzij de veilige laddersteun schuiven ladders niet meer weg. Nieuwe producten die van gewone Vlamingen zijn gekomen die hun creativiteit hebben gecombineerd met wat ondernemingszin.

Flanders DC krijgt ook dankzij de Bedenkers wekelijks nieuwe “bedenkers” aan de lijn met vraag voor hulp. Het is duidelijk dat het programma iets teweeg heeft gebracht.

De laureaten van De Bedenkers Klaseditie Basisonderwijs De T-Easy van Klas L5 uit school De Kraal in Winksele won een creatief schoolfeest, aangeboden door Ideekids.

De Bedenkers heeft een vrij podium geboden voor innovatie. Twee jaar stonden ideeën en hun ontwikkeling in de spotlights. Vandaag zijn we op een moment aangekomen dat we creativiteit en innovatie uit de spotlights halen en terug aan de mensen geven.

Tentoonstelling De tentoonstelling met de toepasselijke titel ‘De Bedenkers gaan verder’ vormt daarvan de eerste actie. Het is een samenwerking tussen designcenter De Winkelhaak en Flanders DC. De voorbereiding begon in april 2009. De tentoonstelling opende op 17 september 2009. De interactieve tentoonstelling ‘De Bedenkers gaan verder’ leert bezoekers stap voor stap hoe je een idee uitwerkt tot een goed product.

Boek Flanders DC werkt samen met uitgeverij Lannoo aan een boek met titel ‘Hoe word ik bedenker?’. We mikken op februari 2010 als datum om het bedenkersboek in de winkelrekken te kunnen vinden.

De Bedenkers - klaseeditie Sinds 2007 nemen elk jaar meer dan 100 klassen deel aan De Bedenkers – Klaseditie. De leerlingen bedenken een product of dienst dat ons leven makkelijker of aangenamer maakt.

De T-Easy is een mooi gedecoreerd opbergsysteem voor schoolbanken. De T-Easy bestaat uit twee latten die je met haakjes en vijzen loodrecht aan elkaar vastmaakt. Je legt de T-Easy dan in je bank zodat je drie vakken krijgt om je schriften, boeken en andere spullen netjes te kunnen opbergen.

Lager secundair onderwijs De Party Purse van klas 2 Gla van het College Paters Jozefieten uit Melle wint een reis naar Lego en Legoland in Denemarken, aangeboden door Flanders DC en Lego.

De Party Purse is een kousenband met enkele goedgeplaatste zakjes en elastiekjes zodat het mogelijk wordt er een kleine gsm, geld, sleutels en/of je identiteitskaart in op te bergen. De Party Purse wordt door meisjes gedragen onder een rok of kleedje, zit gemakkelijk en zakt niet af. Een onhandige handtas op fuiven en feestjes is verleden tijd.

Hoger secundair onderwijs De Glam-Pot van klas 4 winkelhulp van BuSO ’t Vurstjen uit Evergem wint een interactief SmartBoard aangeboden door Smart Technologies en Vanerum.

Door de glam-pot zijn jongeren niet meer beschaamd om een fietshelm te dragen. De glampot is een modieuze fietshelm met speciale functies zoals richtingaanwijzers. De naam bestaat uit glam van glamour en pot (helm in het Engels).

49

doelgroep financiële balans

werkingsjaar 2008-2009 balans Activa

Passiva

Materiële vaste activa 24.167,26 Vorderingen op ten hoogste één jaar 7.024,03 Liquide middelen 1.000.488,95 Overlopende rekeningen 20.653,23

TOTAAL 1.052.333,47

Bestemde fondsen 325.794,59 Schulden op ten hoogse één jaar 641.574,61 Overlopende rekeningen 84.964,27

TOTAAL 1.052.333,47

Resultatenrekening

Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten Personeelskosten Afschrijvingen Andere bedrijfskosten Financiële opbrengsten Financiële kosten Uitzonderlijke opbrengsten Uitzonderelijke kosten Belastingen over het boekjaar Resultaten van het boekjaar Te bestemmen fondsen van het boekjaar

Verwerking van het resultaat

Te bestemmen fondsen van het boekjaar Overdracht vorig boekjaar Overboeking naar het volgend werkjaar

50

2.959.977,99 -2.637.651,87 -550.682,05 -3.744,58 -190.781,40 37.859,17 -4.046,96 86.219,36 -1.452,00 -4.648,93 -308.951,27 -308.951,27

-308.951,27 627.653,58 318.702,31

Verhoog je

Al me er dan 1 mens 100 en ko inspir men atie halen !

Inspiratie

Quotiënt

John Cleese

Martin Heylen

Chris Anderson

Dan Heath

Tom Kelley

Steve Wozniak

Acteur, auteur en inspiratiebooster

TV-maker en journalist

Hoofdredacteur Wired Magazine & auteur van The Long Tail

Gerenommeerd ideeënverpakker en auteur van Made to Stick

General Manager IDEO

Mede-oprichter Apple

Kom naar het Creativity World Forum en verhoog je Inspiratie Quotiënt Laat op 19 & 20 november 2008 je andere IQ pieken op het Creativity World Forum.

Organisator Flanders DC heeft die dag een aantal topsprekers geprogrammeerd zoals John Cleese, Martin Heylen, Chris Anderson, Dan Heath, Tom Kelley en Steve Wozniak. Zij zullen ervoor zorgen dat je naar huis gaat met een buitengewoon November 19 - 20, 2008 - Antwerp, Belgium

hoog Inspiratie Quotiënt.

Schrijf je in op www.creativityworldforum2008.be 19 & 20 november 2008, Lotto Arena, Antwerpen

Prime Partners

Media Partners