Liever | Florence gezondheid & zorg 2016 - 2017 by Florence

U I TG AV E VA N F LO R E N C E G E ZO N D H E I D & ZO R G • 2 016 - 2 017

Meesterbakker MENNO DE KONING:

‘ETEN MAAKT MIJ BLIJ’

CINDY LIGTVOET:

DE FAMILIE

F lore nce

‘Met mijn operatie heb ik bewust voor mezelf gekozen’

En verder...

INCLUSIEF

MINICURSUS

m i n dfuln ess (met kleurplaat)

Doe de test: welk eettype bent u? WAAR ZOUDEN WE ZIJN ZONDER ONZE VRIJWILLIGERS?! Roos Vonk: ‘Verbondenheid zorgt voor meer geluk’

“Gezellig met mijn kleindochter op stap. Gelukkig kan ik daar van blijven genieten. Florence Allure past mijn zorg gewoon aan.”

Regisseur zijn van uw eigen leven. Dat bent u bij Florence Allure, thuis of in Residence Haganum. U geeft aan wat u nodig heeft en wenst en wij regelen het. Zo houdt u grip op uw leven en krijgt u tegelijkertijd de juiste zorg mét aandacht. www.florence.nl/allure

www.residencehaganum.nl

070 - 41 31 009

voorwoord

oen mijn overgrootmoeder mij ruim 61 jaar geleden voor de eerste keer zag, schijnt ze tegen mijn moeder gezegd te hebben: ‘Dat is een felle fik!’ Een wijze vrouw was het, die overgrootmoeder van me. Want de mensen om mij heen beamen dat ik nog steeds een felle fik ben. Ik leef het leven intens en ben super actief. Het vuur in mij is in de loop der jaren ook beslist niet minder geworden. Misschien klinkt het als een open deur, maar ik denk dat deze gepassioneerde manier van leven komt doordat ik altijd mijn hart gevolgd heb. Ik heb altijd keuzes gemaakt die dicht bij mij liggen. Nou ja, misschien is er een ding waar ik een beetje spijt van heb. Alhoewel ik het liever geen spijt noem, want dat vind ik zo zonde om te hebben. Maar toen ik 16 was, wist ik zeker dat ik huisarts wilde worden. Die keuze kwam niet uit de lucht vallen: ik kom uit een zeer maatschappelijk geëngageerd gezin. Zorgen voor anderen is me met de paplepel ingegeven. Dus de keuze voor een studie geneeskunde werd van harte toegejuicht. Jaren werkte ik met heel veel plezier als huisarts. Tot een van de doktersassistenten mij eens meevroeg naar de disco om te dansen. Ik wist niet dat dansen zo leuk kon zijn. Die assistent zat op les en zei: ‘Volg ook eens een les!’ Zo gezegd, zo gedaan. De danslerares zei dat ik talent had en dat ik er eigenlijk wat meer mee zou moeten doen: jammer dat ik dit niet jaren eerder wist! Maar vanaf toen ben ik lessen gaan volgen en

keihard gaan trainen om naast mijn werk als huisarts ook regelmatig te kunnen optreden. Ja, ook voor een zaal waar de helft van mijn patiënten uit de huisartsenpraktijk zat. Het was in die periode dat ik ook van relatie veranderde: ik was getrouwd met een vrouw, maar werd verliefd op een man. Ik volgde mijn hart. Kort daarna besloot ik het werk als huisarts vaarwel te zeggen. Ik heb jarenlang uiteenlopende functies in de zorg bekleed, waar ik steeds opnieuw iets kon toevoegen dat echt van mij was. Wat ik hier mee wil vertellen is dat maar heel weinig dingen onvermijdelijk zijn. Het meeste is vermijdelijk. Maar dan moet je wel durven kiezen. En dat is soms best even spannend. Ik vind het mooi om te zien dat ook veel mensen die in deze fonkelnieuwe Liever aan het woord komen, hun hart hebben

‘De vrijheid om te kunnen kiezen, moeten we met beide handen aanpakken’

gevolgd. Neem Menno de Koning: ook al moest hij maar weinig van het programma Heel Holland Bakt hebben, toch deed hij mee omdat hij dan met zijn passie bezig kan zijn! Of neem Cindy: jarenlang worstelde ze met haar gewicht. Ze nam een drastisch besluit en koos voor een gastric bypass. Dapper. Hoogleraar psychologie Roos Vonk bevestigt dat die keuzevrijheid een belangrijke voorwaarde voor geluk is. In het interview met haar leest u er alles over. De vrijheid om te kunnen kiezen, moeten we met beide handen aanpakken! Kies voor uw passie. Volg uw hart.’

BEN VAN GENT Lid Raad van Bestuur Florence

ps. Wij zijn heel benieuwd

naar de keuzes die u in uw leven heeft gemaakt. Mail ze ons en wie weet plaatsen we uw verhaal in een volgende uitgave van Liever.

29 8

gezondheid

zorg voor elkaar

lekker leven

DOE DE TEST

PORTRETTEN

Welk type eter bent u?

INTERVIEW

Dit zijn onze eigen Florence Nightingales

Menno de Koning:

‘H eel Holland Bakt heef t mij veel gebracht ’

ACHTERGROND

Wat is geluk? Psychologe Roos Vonk geeft tekst en uitleg

Dankzij de familie kan oma zelfstandig blijven wonen

FAMILIE FLORENCE

MINI-CURSUS

ZORG VOOR GROEI

Goed bezig met deze groene producten

LIEF VOOR U

Delen mag, maar hoeft niet

LEVENSVERHAAL

Annemarie van der Sar:

Mindfulness: een lesje loslaten

LEVENSVERHAAL

‘Ik heb heel veel geluk gehad’

Veel voordeel met de FlorencePas

Waar zouden we zijn zonder de inzet van vrijwilligers?

HUP, EROPUIT

ONBETAALBAAR

Cindy Ligtvoet viel 66 kilo af:

‘Mijn zelfvertrouwen is gegroeid’

KLEUREN

Ook voor volwassenen: word lekker zen

CIJFERS & LETTERS

Om lekker te leven en bij een steuntje in de rug

KAKIFRUIT

Een beetje anders maar bijzonder lekker

MIRANDA

Stripverhaal Gerrit de Jager

en verder

VOORWOORD

WELKOM

PUZZEL & WIN

SERVICE

COLOFON

, g n i w s , Swi n gswi n g, swi n g Everybody likes to swing! F lorence swingt verder

Kinderthuiszorg

voor vale n tijn

Eind april 2017 kunnen de voetjes weer flink van de vloer tijdens de nieuwste editie van Florence Swingt. Dit is hét jazzevenement van Florence dat jaarlijks plaatsvindt in Gulden Huis in Den Haag. Natuurlijk zal bij de komende editie de Florence Swingt Band ook weer van de partij zijn. Deze jazzband, die bestaat uit zo’n 20 zestigplussers, treedt overigens het hele jaar door op in woonzorgcentra en theaters in de regio Haaglanden.

Valentijn is 5 jaar. Hij speelt graag met zijn grote broer Bas van 7. Hij houdt van dansen, ravotten en verkleden. En oh ja… Valentijn heeft cystic fibrosis, ook wel taaislijmziekte genoemd. Hierdoor heeft hij nauwelijks eetlust. Maar omdat Valentijn natuurlijk wel voldoende voedingsstoffen binnen moet krijgen, krijgt hij drie keer per dag sondevoeding. Gelukkig krijgt zijn moeder daarvoor hulp van een gespecialiseerd kinderverpleegkundige van Florence. Zo kan Valentijn ondanks zijn ziekte ook gewoon kind zijn in zijn eigen huis. Bovendien krijgt zijn moeder de professionele steun die ze wel kan gebruiken bij de zorg voor Valentijn. Kinderen die specialistische zorg nodig hebben, kunnen dat in hun vertrouwde omgeving krijgen. De deskundige medewerkers van Florence Kinderthuiszorg voeren thuis medische handelingen uit, zoals het geven van sondevoeding of het toedienen van medicatie via een infuus. Ook hulp nodig of wilt u meer informatie? Mail naar kinderthuiszorg@florence.nl

Breien verbroedert Kent u Granny’s Finest al? Dit is een modemerk waarbij ambacht en design samenkomen door verschillende generaties met elkaar te laten samenwerken. De gebreide producten, zoals sjaals, mutsen en handschoenen, worden ontworpen door jonge Breien via YouTube creatievelingen en gebreid door ervaren zestigplusOok zin om te breien maar sers . Zij komen tijdens handwerkclubs bijeen om geen inspiratie of vergeten gezellig samen te breien. De gebreide producten hoe het ook alweer moet? worden verkocht in onder meer de Bijenkorf. Van de Kijk eens op op het YouTube- opbrengst worden leuke uitstapjes georganiseerd kanaal van Koffie & Wol, een voor de breiende deelnemers. Florence en Granny’s show over breien en haken. Finest hebben ook drie Florence Brei Ateliers. OnIedere aflevering zit vol tips, der het genot van een lekker kopje koffie komen in patronen en reportages. de ateliers wekelijks zo’n veertig granny’s samen om te breien. De Brei Ateliers zijn te vinden in Westhoff in Rijswijk en Wijndaelercentrum en Keu’s genoeg in Den Haag. Meer informatie, 070 – 41 31 000 of liever-actief@florence.nl

Onvoorwaardelijk! Dierenbezitters weten dit allang: een huisdier biedt onvoorwaardelijke liefde. Maar wist u dat een huisdier nog veel meer voordelen biedt? Liever zet er een aantal op een rij.

Aai, aai

Aait of knuffelt u regelmatig een hond, kat of konijn? Goed nieuws, want dat is stressverlagend. Tijdens het aaien van zachte dieren, zoals honden, katten, konijnen en andere zoogdieren met een vachtje, komt het hormoon oxytocine vrij. Dit hormoon heeft een rustgevend en bindend effect. Het leuke is dat het hormoon ook bij de dieren zelf vrijkomt. U blij, zij blij!

Geheimpje bewaren

Veel mensen blijken hun huisdier als lid van het gezin te zien. En daar hoort praten tegen het dier ook bij: meer dan 90 procent van de bezitters blijkt te praten tegen zijn huisdier. Meestal zijn het alledaagse dingen die worden gedeeld, maar geheimen worden ook toevertrouwd. Handig, want dieren zeggen niets terug. En dieren oordelen nooit; dat kan heel prettig zijn.

Voor jong en oud

Niet alleen voor volwassenen is het goed om een huisdier te hebben. Uit onderzoek blijkt dat bij kinderen de aanwezigheid van een hond of kat bloeddrukverlagend is en stress vermindert. Er zijn diverse testen gedaan met kinderen die hardop tekst moesten voorlezen. Een groep moest dat doen met een huisdier naast zich, een andere groep zonder. Bij de kinderen die een hond of een kat naast zich

hadden, bleken de bloeddruk en hartfrequentie beduidend lager dan bij de kinderen zonder hond of kat naast zich. Nog een voordeel: uit onderzoek blijkt dat kinderen uit gezinnen met een hond, kat of konijn minder vaak ziek gemeld worden van school!

Lekker lachen? Neem een hond!

Van alle huisdierenbezitters blijken hondenbezitters het meest en het vaakst te lachen, zo blijkt uit een onderzoek dat in 2015 in het wetenschappelijke tijdschrift Society & Animals verscheen. In het onderzoek moesten vier groepen bijhouden hoe vaak ze op een dag lachen. De eerste groep bestond uit hondenbezitters, de tweede uit kattenbezitters, de derde uit mensen die een kat en een hond hadden en de vierde uit mensen zonder huisdier. Hondenbezitters en baasjes van een hond ĂŠn een kat bleken vaker te lachen dan de andere twee groepen. Florence snapt hoe belangrijk huisdieren kunnen zijn. Daarom zijn in veel woonzorgcentra van Florence huisdieren toegestaan. Voorwaarde is dat mensen er zelf voor kunnen zorgen. Daarnaast komen er regelmatig vrijwilligers langs in de woonzorgcentra die aaibare dieren meenemen waar de bewoners mee mogen knuffelen.

KEUZE KEUZE

Altijd wat te kiezen! Florence vindt het belangrijk dat u altijd wat te kiezen heeft. Waarom? Omdat hiermee het gevoel van onafhankelijkheid benadrukt wordt. En dat blijkt een belangrijke voorwaarde te zijn voor geluk. Hoe goed bent u in kiezen? Kijk eens naar de keuzes hieronder, denk niet te lang na en kies!

Liever:

...een hond of een kat? ...seks of romantiek? ...hartig of zoet? ...oranje of groen? ...sporten of ontspannen? En? Hoe makkelijk vond u het om te kiezen? Hoe eenvoudiger u het vond, hoe groter de kans dat u gelukkig bent. Meer lezen over keuzevrijheid en de relatie met geluk? Kijk op pagina 26 voor een interview met hoogleraar sociale psychologie Roos Vonk.

interview

r e t s e e M akker b

Met zijn 1 meter 97, zijn lange haar, hipsterbaard en een lijf vol tatoeages was Menno de Koning niet het prototype deelnemer voor het Omroep MAXprogramma Heel Holland Bakt. Toch won de Hagenaar. En hoe. Mede door hem werd het bakprogramma een enorme hit. tekst PAULINE MULDER, MOOI MAG. fotografie STUDIO OOSTRUM

interview

MENNO EN DE LIEFDE

Hij werkte onder meer in een dierenwinkel en een kledingzaak. Hij plukte tomaten en was afwashulp. Menno de Koning wist jarenlang niet wat hij wilde. ‘En eigenlijk weet ik het nog steeds niet precies’, zegt hij lachend. ‘Maar ja, ik ben nu 36 dus dan moet je net doen alsof je weet wat je wilt.’ Een bijbaantje in een strandtent wakkerde zijn liefde voor de horeca aan. Daarom besloot hij na de middelbare school naar het mbo te gaan voor een horecaopleiding. ‘Ik vond koken leuk en dacht: dan word ik kok! Dat was best bijzonder, want ik ben niet echt opgegroeid met een passie voor eten. Mijn moeder kan koken, maar daar is ook alles mee gezegd. En dat is niet lullig bedoeld, ma! Maar eten was bij ons thuis geen festijn. Ik wil best romantische verhalen vertellen over dat ik als kind al stond te bakken en te kokkerellen, maar zo was het niet. Ik heb het koken zelf ontdekt.’

Dozenprogramma Menno bleek talent te hebben. En dan vooral voor het bakken van patisserie. Een vriendin vond dat hij zich moest opgeven voor Heel Holland Bakt. Maar er moest heel wat gebeuren voordat hij dat deed. ‘Ik zat er helemaal niet op te wachten om met mijn kop op tv te komen. Bovendien: ik keek altijd het Engelse equivalent, The Great British Bake Off, dat vond ik heel erg leuk. En toen zag ik een keer Heel Holland Bakt en dacht: wat een dozenprogramma… dat is echt niks voor mij! Maar die vriendin zei: “Doe het nou maar! Je bent leuk. Jij wordt vast gekozen!” Alsof ze op mij zitten te wachten, dacht ik toen. Op zo’n moment ga ik mezelf een beetje naar beneden halen. Dat kan ik heel goed. Uiteindelijk heb ik de stoute schoenen aangetrokken en me opgegeven.’

Menno de Koning (36) groeide op in Hoek van Holland. Op zijn 23e kwam hij voor de liefde naar Den Haag. Jarenlang woonde hij samen met een Amerikaan. ‘Door hem is mijn liefde voor de Amerikaanse keuken aangewakkerd: rijk, vol en overdadig!’ Sinds een jaar of twee heeft hij een latrelatie met Tim. ‘Hij kan heel goed koken, hoor. Hij beheerst de Aziatische keuken veel beter dan ik.’

Waar kun je volgens Menno lekker eten in Den Haag? Lunchen moet je bij: • Bij Clarence Piet Heinstraat 60a (‘Daar werk ik tegenwoordig!’) • Appeltje eitje, Prins Hendrikstraat 69 • Aan De Overkant, Stationsweg 32

Voor het diner moet je zijn bij: • KUA, Torenstraat 77 (‘Dat is Mexicaans eten. Supergoed! En die margarita’s zijn zó lekker!’) • Ngon, Dagelijkse Groenmarkt 31 (‘Als je van Vietnamees houdt: heerlijk!’)

Mauritshuis En inderdaad: niet alleen de programmamakers vonden Menno leuk, maar ook het publiek liep vanaf de eerste uitzending met hem weg. Het programma werd in 2014 een ongekend succes. Opeens was het hip om naar Heel Holland Bakt te kijken. De finale trok maar liefst meer dan 2,3 miljoen kijkers. Menno licht toe: ‘Ik denk dat ik ook aan dat succes heb bijgedragen. En het was natuurlijk geweldig dat ik won. Daar ben ik echt heel erg trots op. Wat er na het winnen van de finale op me afkwam, is ongekend! Iedereen wilde wat van me. Mensen kwamen speciaal voor mij naar Den Haag om met me op de foto te gaan. Naast het Mauritshuis en het Binnenhof was ik opeens ook een grote attractie.’ ‘Nee’ tegen Jeroen Pauw Het succes overviel hem ook. Ondanks het feit dat hij vooraf was gewaarschuwd door de makers van het programma. Menno: ‘Martine Bijl zei altijd: “Blijf lekker jezelf en zeg alleen maar ja tegen de dingen die je écht leuk vindt!” Daar heb ik me eigenlijk altijd aan gehouden. Ik heb best veel nee gezegd. In sommige dingen had ik echt geen zin. Zo wilde Shownieuws bij me thuis komen filmen. Waarom?! Ik ben gewoon Menno die in een winkel werkt en een bakwedstrijd heeft gewonnen. En ik heb nee gezegd tegen Jeroen Pauw. Ik had geen zin om daar om half 12 ’s avonds nog aan te schuiven.’

‘Shownieuws wilde bij me thuis komen filmen. Waarom? Ik ben gewoon Menno die een bakwedstrijd heeft gewonnen’

Wat kiest Menno? Liever… Janny of Robert? ‘Janny! Zij heeft het hart op de tong en is een grote steun voor me geweest tijdens Heel Holland Bakt. We appen nu nog wel eens.’ Liever… Vrijheid of zekerheid? ‘Oei… Dan toch vrijheid. Dat vind ik ook nog wel eng, hoor.’ Liever… Een eigen zaak of een eigen televisieprogramma? ‘Een eigen zaak hier in Den Haag! Die gaat er komen. Alleen wanneer moet ik dat bedrijfsplan gaan schrijven?’ Liever… Marsepein of rolfondant? ‘Marsepein natuurlijk! Ik haat rolfondant. Dat is nep. Die volle, romige smaak van marsepein is veel lekkerder.’ Liever… Den Haag of welke andere stad dan ook ter wereld? ‘Den Haag. Hier wil ik wonen, in andere steden kan ik op vakantie gaan.’

Haantjes Ook op social media was Menno volop onderwerp van gesprek. ‘Veruit de meeste reacties waren positief, maar er zitten natuurlijk ook altijd mensen tussen die het nodig vinden om je naar beneden te halen. Ik zal niet ontkennen dat ik dat lastig vond… Het raakt me dat mensen zo zijn. Misschien wel extra omdat ik als kind gepest ben. Op de middelbare school heb ik een lastige tijd doorgemaakt. Ik was een heel ingetogen kind en worstelde met mijn geaardheid. Ik voelde me veel meer op mijn gemak bij meisjes dan bij jongens: dat waren op die school echte haantjes. Daar hoorde ik voor mijn gevoel totaal niet bij. En dat voelden de pesters feilloos aan. Tja… dat heeft me wel beschadigd, denk ik. Mijn vertrouwen in mensen is daardoor wel wat minder geworden.’ Mediteren Door de sociale druk en de hoeveelheid werk die er op hem afkwam – hij werkte ook nog gewoon in een bakwinkel – kreeg Menno een burn-out. ‘Iedereen wilde wat van me: “Menno, Menno, Menno….” Ik was óp en ik ben vier maanden uit de running geweest. Dat kwam slecht uit, want ik was bezig met mijn eerste boek. Maar ik trok het gewoon niet meer. Om er bovenop te komen heb ik uren gewandeld aan het

strand en ik heb leren mediteren. Maar ook eten kon me troosten. Als ik niet goed in m’n vel zit eet ik het liefst chocolade en ijs.’ Comfort food Op een gegeven moment voelde Menno dat de inspiratie terugkwam. En zijn eerste boek verscheen. ‘Jeetje, wat een werk was dat, zeg! Maar wat was ik trots toen het uitkwam! Om het te vieren heb ik een pin-up op mijn arm laten tatoeëren met de datum waarop het boek uitkwam.’ Eind 2016 verschijnt zijn tweede boek. ‘Spannend hoor. Want de lat ligt hoog. Dit keer wordt het een kookboek. Ik heb niet voor niks een achtergrond als kok. Er komen vooral recepten voor comfort food in te staan: vol, écht eten. Eten dat mij blij maakt. En hopelijk anderen ook. Ik vind het echt heel fijn om lekkere dingen te maken voor mijn vrienden en familie; om anderen te zien genieten. Alhoewel ik ook graag voor mezelf kook. Dan kan ik lekker experimenteren. Koken staat voor mij toch vooral voor “zorgen voor” en creatief bezig zijn. Heerlijk…!’

Puzzel mee op pagina 54 en maak kans op een exemplaar van Bakken met Menno!

portretten

Al op jonge leeftijd verloren Andrea, Laura, Siham, Juliet en Desiree hun hart aan de zorg. ‘Dit vak gaat over veel meer dan kennis alleen.’ mogen wij u voorstellen aan onze eigen Florence Nightingales tekst PAULINE MULDER, MOOI MAG. fotografie STUDIO OOSTRUM

Andrea Macutkova (30) VERPLEEGKUNDIGE NIVEAU 5 IN COORNHERTCENTRUM:

‘In de ouderenzorg kun je je hart geven’ ‘Ik ben drie jaar geleden voor de liefde vanuit Slowakije naar Nederland gekomen. En nu ben ik ook verliefd op de ouderen met wie ik werk. In CoornhertCentrum werk ik op de afdeling met ouderen met dementie. Ondanks dat hun geheugen hen in de steek laat, zijn ze zó wijs. Want ze hebben al een heel leven achter zich. Ik leer heel veel van deze mensen. Ik praat ook veel met ze en mede daarom kon ik in korte tijd Nederlands leren. Naast de dagelijkse zorg heb ik ook andere taken; zo zit ik in commissies om de kwaliteit van de zorg te verbeteren, ben ik contactpersoon voor familie van bewoners en beoordeel ik examens. Juist die combinatie van taken vind ik leuk. Ik zou me niet kunnen voorstellen dat ik de hele dag achter de computer zou zitten. Zorgen zit in mijn systeem: het is mijn missie. Ik wil mensen iets kunnen geven en vind het zo fijn om iemand te helpen. Toen ik nog in Slowakije woonde, werkte ik in een ziekenhuis. Maar de ouderenzorg is minder zakelijk: je kunt je hart geven. Het hoort bij mij.’

Laura Corbeth (32) STAFVERPLEEGKUNDIGE COORNHERTCENTRUM:

‘Ik heb nu een groter bereik dan die ene cliënt ’ ‘Jarenlang heb ik met veel plezier aan het bed gewerkt. Maar ik dacht altijd na over hoe het werk anders zou kunnen. En dat kan in mijn huidige functie als stafverpleegkundige. Ik houd me nu vooral bezig met de kwaliteit en het beleid van de zorg in CoornhertCentrum. Zo hebben we bijvoorbeeld een manier van werken geïmplementeerd om het buikgriepvirus onder controle te krijgen. Ik vind het erg fijn dat ik nu een groter bereik heb dan alleen die ene cliënt. Dat wil niet zeggen dat ik het werken aan het bed niet mis. Want het is mooi om er samen met de cliënt iets goeds van te maken. Maar de ervaring die ik aan het bed heb opgedaan, kan ik nu inzetten in mijn werk. Enerzijds luister ik goed naar de bewoners: vaak zit er een vraag achter hun vraag. Anderzijds snap ik wat verpleegkundigen en verzorgenden drijft: ze hebben een drang om te zorgen voor mensen. Bovendien: de zorg is altijd in beweging. Er zullen altijd veranderingen nodig blijven. En daar zijn heel veel partijen mee gemoeid: van de huisarts tot het management. Ik ben er trots op dat ik daar een schakel in ben.’

Siham Belkhatir (31) VERZORGENDE NIVEAU 3 EXPERTISECENTRUM MARIAHOEVE:

‘Dit werk is echt mijn roeping’ ‘Ouderen zijn net als Wikipedia. Ze hebben zoveel levenservaring, daar kan ik veel van leren! Ik wist al heel vroeg dat ik met ouderen wilde werken. Misschien omdat mijn eigen oma in Marokko woont en ik nooit voor haar heb kunnen zorgen. Op mijn 16e liep ik al stage in een woonzorgcentrum. Veel bewoners keken raar op toen ze mij zagen met mijn hoofddoek. Sommigen gaven aan dat ze liever een blonde verzorgster wilden. Toch wist ik hun vertrouwen te winnen. En dat lukt me nog steeds. Want mensen voelen aan of je het echt meent. Ik behandel iedereen met het respect waarmee ik mijn eigen vader of moeder zou behandelen. Ik bied warmte en veiligheid en ik behandel iedereen als mens. Ook de jonge mensen met dementie met wie ik nu werk. Ik probeer een bijdrage te leveren aan hun dagstructuur. Daarbij geef ik ze zoveel mogelijk eigen regie. Zo was er laatst een mevrouw die niet meer wist welke functie ze vroeger had. Samen hebben we haar gegoogeld. “Hé, dat ben ik!”, zei ze. Er kwamen weer allerlei herinneringen boven. Dat is toch mooi! Ja, dit werk is echt mijn roeping.’

Juliet Combey (50) KRAAMVERZORGSTER FLORIJNTJE:

‘H et gaat in dit vak om veel meer dan kennis alleen’ ‘Zelf ben ik moeder van drie kinderen. De laatste kreeg ik toen ik 43 was. Door mijn leeftijd was ik best onzeker of alles wel goed zou gaan. Maar ik had zo’n fijne kraamverzorgster: zij voelde precies aan op welk moment ze wat moest doen. Ze was als een soort moeder voor me. Dat heeft me geïnspireerd om de overstap te maken van de verpleging naar de kraamzorg. En ik ben heel blij dat ik die switch gemaakt heb. In dit vak gaat het om veel meer dan kennis alleen. Je moet aanvoelen wat nodig is en waar behoefte aan is. Ik wil het voor iedereen in een gezin zo aangenaam mogelijk maken. Niet alleen voor de baby en de moeder, maar ook voor de partner en de eventuele andere kinderen. Ik vind het werk heel intens, want ik ben een week lang bij mensen in huis. Dat is heel intiem, omdat ik overal kom en natuurlijk veel zie. Maar het is vooral ontzettend dankbaar werk: als ik op de eerste dag binnenkom is zo’n kleintje nog zo kwetsbaar, en de moeder is vaak ontzettend onzeker… Maar als ik na een week wegga, is het kindje geacclimatiseerd en is het echt een gezin geworden.’

Desiree Dakriet (45) MANAGER FLORENCE ALLURE:

‘We investeren graag in goede mensen’ ‘Florence Allure biedt particuliere thuiszorg. Een van onze belangrijkste criteria is dat er een persoonlijke klik is tussen de klant en de zorgverlener. Daarbij maken we steeds meer gebruik van zzp’ers in de zorg. Wij bemiddelen tussen deze zelfstandige zorgverleners en klanten. We kunnen echt maatwerk bieden omdat we klanten vragen welke zorg ze willen en van wie. En de zorgverlener moet met plezier zijn werk kunnen doen. In mijn functie ben ik verantwoordelijk voor het werven van de juiste zelfstandige zorgverleners. Daarnaast ondersteun ik hen bij het ondernemerschap. Ze mogen niet het gevoel hebben er alleen voor te staan. Ze moeten zich concentreren op de kwaliteit van hun werk. Daarom kunnen ze me alles vragen. Zo bouw ik echt een band met ze op, dat vind ik belangrijk. Soms denken mensen dat de zorg suf is. Maar dat is beslist niet zo, het is superleuk! De zorg is altijd in beweging: ik heb al diverse andere functies gehad binnen Florence, en er gebeurt zó veel! En zorg zal altijd nodig blijven. Daarom investeren we bij Allure in goede mensen zodat we kwaliteit kunnen blijven bieden aan de klant.’

gezondheid

WELK TYPE ETER BENT U?

Doeest ! de t

Zeg eens eerlijk… Kunt u van de koektrommel afblijven? En weet u zich in te houden als u langs een buffet loopt? De relatie met eten is voor ieder van ons verschillend. Misschien heeft u als kind al geleerd dat eten troost kan bieden in lastige situaties. Of wellicht bent u gewoon een echte smulpaap. Ontdek welk eettype u bent en welke valkuilen daarbij horen. tekst PAULINE MULDER, MOOI MAG. illustratie CÉCILE VRINTEN

A B c

Hoe ziet uw ontbijt er op een doordeweekse dag uit?

dekt de tafel en geniet van een U gekookt eitje, verschillende jammetjes op brood en een verse cappuccino. ‘Ontbijt? …Had ik dat nou al op vandaag?!’ U smeert een aantal dikke boterhammen met veel broodbeleg en neemt daarna een flinke plak ontbijtkoek met boter. U heeft immers een belangrijke afspraak gepland staan. U maakt havermout met sojamelk. Daarmee houdt u tot de lunch een verzadigd gevoel.

c D

B c D

e et u niet veel meer dan anders. U kiest wat groenten en een stukje vis of vlees. eet u snel wat pasta. U bent vooral bezig eten op te scheppen voor uw kinderen of uw ouders. eet u te veel! U komt steeds weer met een bord vol terug van het buffet. proeft u overal wat van. Het ziet er allemaal zo lekker uit.

Snel kiezen (niet teveel nadenken!):

A B c D

zou nu best een reep chocolade U lusten. U zou nu echt niets lusten. U heeft net het eten op. U heeft zin in een lekker broodje met vleeswaren of kaas en daarbij een goed glas wijn. U heeft geen tijd om te eten. U moet zo de deur uit.

e ten zonder al te veel grenzen. Een dieet is niets voor mij. een streng dieet volgen dat 100 procent slaagkans biedt. zo weinig mogelijk eten. eventueel een detox- of ontgiftingskuur volgen om het lichaam te reinigen van afvalstoffen.

B c

Bij een lopend buffet...

Maak de zin af: als ik op dieet zou gaan, zou ik...

Op uw ideale vakantie…

ent u het liefst de hele dag actief bezig, b zodat u tussen de middag en ’s avonds echt trek heeft in een lokale maaltijd. geniet u met volle teugen van al het lekkers dat het vakantieland te bieden heeft. verblijft u in een all inclusive-resort. Croissantjes, frites, cocktails en ijs: u gaat het er lekker van nemen heeft u best een vol programma: de kinderen willen zwemmen, u wilt naar het plaatselijke museum en natuurlijk doet u mee aan alle excursies. Het eten schiet er nog wel eens bij in.

Kies uw favoriete eetgelegenheid:

A B C D

f astfood- of take away-keten. een exclusief sterrenrestaurant. een all you can eat-gelegenheid. t huis.

Maak een keuze. Anderen zouden over u zeggen…

A B c D

Als u stress heeft…

at u werkelijk alles eet. d dat u een gezonde, bewuste eter bent. dat u een echt gezelligheidsdier bent. dat u wat beter voor uzelf mag zorgen.

c D

l et u extra goed op uw eetgedrag en kookt u nog gezonder dan normaal. g rijpt u een rol koekjes, zak chips of een reep chocolade. bent u met van alles bezig, behalve met eten. probeert u uw momenten te pakken om toch van lekker eten te kunnen genieten.

Hoera! U bent jarig en vanavond komen vrienden en familie langs om u te feliciteren. U…

A B c D

ent in uw nopjes! Lekker de hele b avond genieten van heerlijke hapjes en drankjes. Het is tenslotte feest! bent de hele avond druk met zorgen dat iedereen het naar zijn zin heeft. snoept overdag al flink van de taart en de hapjes. ’s Avonds drinkt u eigenlijk alleen maar wijn. geniet van een lekker gebakje en knabbelt verder van wat rauwkost.

10.

U heeft een lange dag in de auto voor de boeg. U…

A B c D

elandt bij het tankstation en kiest b waar u zin in heeft. smeert thuis boterhammen en zorgt voor gezonde versnaperingen onderweg. komt er op uw eindbestemming achter dat u rammelt van de honger. gaat onderweg lekker uitgebreid ergens lunchen.

Score :

Vraag 1 a = 3 b = 1 c = 2 d = 4 Vraag 2 a = 4 b = 1 c = 2 d = 3 Vraag 3 a = 2 b = 4 c = 3 d = 1 Vraag 4 a = 3 b = 2 c = 1 d = 4 Vraag 5 a = 4 b = 3 c = 2 d = 1

Vraag 6 a = 1 b = 3 c = 2 d = 4 Vraag 7 a = 2 b = 4 c = 3 d = 1 Vraag 8 a = 4 b = 2 c = 1 d = 3 Vraag 9 a = 3 b = 1 c = 2 d = 4 Vraag 10 a = 2 b = 4 c = 1 d = 3

Tel alle punten bij elkaar op en kijk op de volgende pagina welk eettype u bent.

gezondheid 15 punten of minder?

DE ‘OEPS-WEER-VERGETEN’ETER

Tussen de 16 en 25 punten?

DE STRESS-ETER

U hebt het druk! Met uw werk, uw gezin, uw vrienden… Ballen hoog houden, dat is uw tweede natuur. Iedereen kan op u rekenen, en soms schiet wat aandacht voor uzelf erbij in. En dan kán het gebeuren dat u zonder ontbijt op uw werk belandt. Of dat u ongemerkt uw lunch wegwerkt en even later verbaasd naar een leeg bord staart. Niet of zonder aandacht eten is niet goed voor uw gezondheid. Een maaltijd overslaan betekent vaak dat u zich een paar uur later ineens hongerig voelt en uw heil zoekt in snelle en ongezonde alternatieven. En eten zonder aandacht is jammer. Probeer op vaste tijden te eten en eet bewust (dus zonder telefoon of krant naast uw bord). Sta stil bij wat u eet en hoe het smaakt. Op die manier krijgt u meer plezier in eten: het wordt een moment voor uzelf. Een moment van rust – en dat kunt u best gebruiken!

Tussen de 26 en 35 punten?

DE BOURGONDIËR

Lekker eten en drinken is uw passie. U speurt graag naar nieuwe recepten en experimenteert erop los in de keuken. En u eet regelmatig buiten de deur om te genieten van de heerlijkste maaltijden en de beste wijnen. Kortom: u verstaat de kunst van het genieten! Dat is een prachtige eigenschap, die u zeker moet vasthouden. Maar er kleeft ook een risico aan: de kans is groot dat u regelmatig te veel eet met als gevolg dat u misschien te zwaar wordt. Ook al is iets nog zo lekker, probeer altijd stil te staan bij de vraag of u genoeg gegeten heeft. Eet langzaam: pas zo’n vijftien minuten na uw laatste hap, geeft uw lichaam aan of u verzadigd bent. Probeer dus met mate en aandacht te eten. Maar blijf vooral ook genieten!

Als u zich gejaagd voelt, grijpt u automatisch naar een gevulde koek. Als u zich eenzaam voelt, neemt u een bakje chips en een glas wijn om dat gevoel weg te nemen. Grote kans dat dit mechanisme ontstaan is in uw kindertijd. Misschien heeft u als peuter al geleerd dat een snoepje troost biedt na een val van het klimrek. Of een ijsje na een ruzie met het buurjongetje. Het is niet makkelijk om stress-eten af te leren, maar bewustzijn is een belangrijke eerste stap! Want bij elke gemoedstoestand iets in uw mond stoppen, is niet goed voor uw lichaam. Probeer regelmatig na te gaan waarom u wilt eten. Heeft u echt honger? Of verlangt u naar iets lekkers om een negatief gevoel weg te stoppen? Als u deze vraag vaker aan uzelf stelt, zult u minder vaak onnodig naar iets lekkers grijpen.

Meer dan 35 punten?

EEN GEZONDE ETER

U weet precies welk voedsel gezond is en welk niet. En u weet hoe belangrijk het eten van de juiste producten is voor uw gezondheid. U voelt goed aan wanneer u genoeg gehad heeft en laat zich niet snel verleiden tot een zak chocoladepinda’s of een stuk slagroomtaart. Waarschijnlijk eet u zes keer per dag: drie maaltijden en drie (gezonde!) tussendoortjes – een regelmatig patroon dat lekkere trek voorkomt. En u eet met aandacht: verse producten die met liefde zijn bereid. Houd uw gezonde eetpatroon vol, maar onthoud ook: af en toe uit de ban springen mag best. De 80/20-regel – in 1897 uitgevonden door de Italiaanse econoom Pareto – is een mooie maatstaf. Als 80 procent van wat u eet gezond is, kunt u uw eetpatroon goed volhouden omdat u af en toe zonder schuldgevoel ook mag genieten van ‘zondige’ lekkernijen.

lekker leven

VITAMINEBOMMETJE

Eropuit!

Het zonnetje schijnt, de vogels zingen. Strik uw veters nog maar eens extra goed vast en hup, eropuit! Voor een wandeling in het ZuidHollands Landschap bijvoorbeeld. In dit natuurgebied vindt u moerasland, duin, veenweidegebied en bos… Voor ieder wat wils dus! Florence werkt samen met het Zuid-Hollands Landschap om gezond bewegen in de natuur te bevorderen. www.zuidhollandslandschap.nl

Duurzaam

DOUCHEN

Kunt u wel een opkikkertje gebruiken, maar heeft u niet zoveel tijd? Deze groene smoothie is een echte vitaminebom. Bovendien is het drankje in een handomdraai gemaakt. Blend een komkommer, banaan en appel tot een egale smoothie en voeg hier voor extra pit wat kaneel en geraspte gember aan toe. Drink smakelijk!

Zorg voor groei

De verzorgingsproducten van Aveda zijn niet alleen zacht voor huid en haar, maar ook voor Moeder Aarde. Deze hydraterende badzeep heeft dankzij de biologische rozemarijn en pepermunt een verkwikkende werking. Bovendien scrubben de fijngemalen blaadjes de huid lichtjes. Een fris begin van uw dag. www.aveda.nl

Lekker lui of juist actief. Met deze duurzame producten bent u altijd goed bezig.

GROEN GELUK

Planten fleuren niet alleen een interieur op, ze zorgen ook voor extra zuurstof in huis. En sommige soorten hebben zelfs een luchtzuiverende werking. Zoals de Areca-palm. Deze palm werkt als een natuurlijke luchtverfrisser en verbetert het binnenklimaat.

Gøede grød!

Intratuin Pijnacker verloot een plant met pot t.w.v. € 65,-! Mail naar liever@florence.nl waarom u zou moeten winnen. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

Al eens gehoord van Grød? Dit is een glutenvrije pap van biologische haver en quinoa. Heet water toevoegen, roeren en klaar! De vezelrijke ingrediënten geven langdurig een verzadigd gevoel. Onder meer verkrijgbaar bij de natuurwinkel en Albert Heijn.

NIET GEWONNEN? Op vertoon van dit artikel betaalt u bij Intratuin Pijnacker slechts € 3,- voor een Areca-palm (potmaat 17 cm en 40/50 cm hoog).

zorg voor elkaar

FAMILIE

F lorence

Dit jaar hoopt de familie Van Os de 100e verjaardag van oma Petra te vieren. Met de hulp van Florence en veel liefde en ondersteuning van de familie leeft ze in een appartement in woonzorgcentrum Adegeest nog zo zelfstandig mogelijk. Zoon Ruurd, schoondochter Frieda, kleindochter Estelle en achterkleinzoon Jelten vertellen op de volgende paginaâ&#x20AC;&#x2122;s over hun band met oma. tekst PAULINE MULDER, MOOI MAG. fotografie STUDIO OOSTRUM

Lees verder op pagina 24 ->

zorg voor elkaar

Familie F lorence

Met veertien achterkleinkinderen, zeven kleinkinderen en drie nog levende kinderen voelt de bijna honderdjarige mevrouw Petra van Os-Lehman de Lehnsfeld zich een rijk mens. Sinds september 2015 woont ze in de zorgvleugel van Adegeest in Voorschoten. Zo heeft ze alle activiteiten en faciliteiten van Adegeest binnen handbereik. En ze krijgt dagelijks zorg van de medewerkers van Florence. Ook de liefdevolle hulp van haar familie is nodig om zelfstandig te kunnen blijven wonen. En gelukkig zijn de Van Osjes meer dan betrokken. Zij verzorgen bijvoorbeeld de was, gaan mee kleren kopen, lossen kleine technische zaken op in het appartement van oma en verlenen lichte medische zorg. Natuurlijk zijn ze er ook om leuke dingen met oma te doen. Een kopje koffie drinken in het gezellige restaurant van Adegeest bijvoorbeeld.

RUURD VAN OS, ZOON (68):

‘We zijn meer dan betrokken’ MEVROUW PETRA VAN OS-LEHMAN DE LEHNSFELD (99):

‘H et zijn allemaal engelen’ ‘Ik was heel gauw gewend in mijn nieuwe appartement hier in Adegeest. De mensen die hier werken doen erg hun best. Toch doe ik nog zoveel mogelijk zelf; mezelf wassen bijvoorbeeld. Ik ben een ochtendmens dus ik wil graag vroeg aangekleed zijn. Ik sta wel wankel, maar het gaat nog. En wat nog gaat, probeer ik zelf te doen. Zo ben ik altijd al geweest. De laatste tijd heb ik veel pijn in mijn rug. Maar verder mag ik niet klagen. Ik heb een goed leven gehad. Natuurlijk heb ik ook verdrietige dingen meegemaakt. Bijvoorbeeld de dood van mijn oudste zoon Paul en van mijn man. Die is al in 1984 gestorven, dus sinds die tijd ben ik alleen. Dat waren geen fijne dingen, maar ze horen bij het leven: daar krijgt iedereen mee te maken. Gelukkig heb ik mijn familie nog. Zolang ik die bij me heb, vind ik alles best. Ik heb ze allemaal even lief. Elk jaar gaan we met z’n allen een dagje uit. Dan zijn we wel met 35 personen. Daar geniet ik enorm van. Want het zijn stuk voor stuk engelen.’

‘We zitten in het jubeljaar! Want we hopen dat mijn moeder in juli 100 wordt. Een hele leeftijd, maar ze is nog steeds een pittige tante, hoor! Tot vier jaar geleden woonde ze nog volledig zelfstandig. Maar na een val hebben we in overleg met de huisarts besloten dat het beter was dat ze begeleid ging wonen. Sinds september woont ze hier in de nieuwbouw van Adegeest. Mijn twee zussen en ik doen veel voor onze moeder. Mijn vrouw Frieda en ik wonen het dichtstbij, in Maassluis, dus wij zijn hier het meest. Minstens één keer in de week. Mama krijgt goede zorg van Florence. De medewerkers hier zijn schatten en doen wat ze kunnen. Maar er is ook veel wat níet gebeurt, omdat dat niet hoort bij het zorgzwaartepakket dat mama heeft. Dus het is belangrijk dat we bijspringen. En dat doen we graag. Frieda ook, die is meer dan betrokken. Gelukkig hebben we er ook de tijd voor omdat we met pensioen zijn. Alhoewel we behoorlijk druk zijn; ik loop binnenkort mijn achtste marathon, mijn vrouw treedt op met de zanggroep Simply Six waar ik de geluidsman van ben en we zitten samen op dansles. Bovendien hebben we zelf zes kleinkinderen. Daar bieden we ook geregeld opvang aan. Nee, we vervelen ons niet.’

JELTEN HUISMAN, ACHTERKLEINZOON (11):

‘Bij het weggaan geef ik haar alt ijd een extra kusje’

FRIEDA VAN OS, SCHOONDOCHTER (66):

‘We vinden het vanzelfsprekend er voor haar te zijn’ ‘Zorgen zit in mijn lijf. Toen mijn ouders nog leefden, was ik er voor hen. En nu is het nodig dat we er voor mijn schoonmoeder zijn. Dat vind ik vanzelfsprekend. Ik ben vanuit de familie het primaire aanspreekpunt voor Florence. Natuurlijk krijgt ze hier prima reguliere zorg, maar voor de “extra” dingen is het belangrijk dat familie of vrijwilligers bijspringen. Zo ga ik bijvoorbeeld meestal met haar mee naar de huisarts of het ziekenhuis. Ze is nog stoer hoor! Maar we zijn blij dat ze nu hier woont, want helemaal zelfstandig wonen ging niet meer. Ze is in haar vorige woning een paar keer gevallen. Dus min of meer gedwongen door de situatie is ze hier terecht gekomen. We hopen in de zomer haar 100e verjaardag te vieren. Maar eigenlijk bekijken we het dag voor dag. Vanmiddag is er een modeshow hier in Adegeest en kijk ik of er voor haar wat moois bij zit. Alhoewel ze soms ook aangeeft dat ze niets nieuws meer nodig heeft omdat ze het toch niet meer verslijt…’

ESTELLE HUISMAN, KLEINDOCHTER (39):

‘Oma is altijd heel ondernemend gebleven’ ‘Zelf heb ik vier zoons en ik werk tweeënhalve dag per week in het onderwijs. Maar ik probeer toch minstens eens per maand bij oma op bezoek te gaan. Ze is een echte lieverd! Dan gaan we samen koffiedrinken of even naar buiten, de tuin in. Soms krabbel ik haar lekker op haar rug of ik kroel door haar haar. Dat vindt ze fijn. Ze is de moeder van mijn vader Ruurd en een echte Van Os: die tonen geen afhankelijkheid en zijn heel autonoom. Dat waardeer ik zo aan oma. Mijn opa is al heel lang dood; die heb ik eigenlijk niet gekend. Maar oma heeft nooit geklaagd. Ze is altijd heel ondernemend gebleven. Ze had bijvoorbeeld een tuintje waarin ze altijd bezig was en tot twee jaar geleden voetbalde ze nog met mijn jongste zoon. En als ze bij ons op bezoek wilde komen, kwam ze gewoon zelf met de regiobus. Ze liet het niet afhangen van een ander. Dat is toch mooi? Ik vind familie heel belangrijk. Iedereen weet dat we er voor elkaar zijn als het nodig is.’

‘Ik noem oma Petra ook vaak oma Panty omdat ze altijd van die dikke panty’s aan heeft. De moeder van mijn moeder noem ik grote oma, omdat ze altijd een grote bus had. Ik moet altijd lachen om oma Panty. Ze is nog kwiek hoor. Ik zou het heel erg vinden als ze dood zou gaan. Maar ik hou er wel een beetje rekening mee, want je weet maar nooit wanneer het stopt. Mijn moeder zegt ook altijd bij het weggaan: “Geef haar nog maar een extra kusje.” Dat doe ik dan. Ik zie oma best vaak. Een keer per jaar gaan we met de hele familie weg en dan maken we ruzie wie de rolstoel van oma mag duwen. En een keer gingen mijn broer Terrem en ik op de fiets naar oma toe. Helemaal van Nootdorp naar Voorschoten. We dachten dat het een uurtje fietsen zou zijn, maar we zijn verdwaald en hebben er drie uur over gedaan! Toen was oma heel bezorgd over de terugreis. Typisch oma. Mijn moeder heeft ons toen maar opgehaald. Dat ging wel een stuk sneller.’

Woonzorgcentrum Adegeest In Adegeest worden mensen verzorgd als ze dementie hebben of een zware lichamelijke zorgvraag. Daarnaast biedt Adegeest zelfstandige huurwoningen (woonzorgappartementen) aan mensen die een thuiszorgindicatie hebben. Huurders kunnen dan gebruikmaken van de faciliteiten van Adegeest. Florence of een andere thuiszorgorganisatie biedt de thuiszorg.

Gelukkig, altijd iets te kiezen...

achtergrond

Parttime werken of liever een fulltime job? Een actieve vakantie in Noorwegen of relaxen aan het Spaanse strand? Samenwonen of toch trouwen…? Wij Nederlanders kunnen het leven leiden dat bij ons past. En dat is een groot goed. Want iets te kiezen hebben blijkt een belangrijke voorwaarde voor geluk. Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie, legt uit hoe dat zit.

tekst PAULINE MULDER, MOOI MAG. illustratie CÉCILE VRINTEN fotografie portret VINCENT VAN LEEST

‘U heeft altijd iets te kiezen.’ Dát drijft Florence. Cliënten kunnen zoveel mogelijk zelf invullen op welke manier ze hun leven willen inrichten. Maar is die keuzevrijheid echt zo belangrijk? Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, antwoordt volmondig met ‘ja!’. ‘Keuzevrijheid is echt een belangrijke

voorwaarde om je lekker te voelen en jezelf te ontwikkelen. Het draagt namelijk bij aan de autonomie en dat is weer een belangrijke factor voor persoonlijke groei.’

Fantastische schoenen Autonomie vergroot ons geluk. Tegelijkertijd zit er een grens aan de hoeveelheid keuzemogelijkheden. Roos Vonk: ‘Uit Duits onderzoek blijkt dat mensen niet gelukkiger worden van te veel keuzemogelijkheden. Sterker nog: dat maakt ongelukkiger, omdat mensen dan bang worden dat ze het verkeerde kiezen. Een voorbeeld is zoiets ingewikkelds als ons pensioen: daar spelen zoveel complexe variabelen een rol dat de meeste

mensen niet meer kunnen kiezen. Ze vinden het dan prettig als er een soort voorselectie wordt gedaan die hun keuze beperkt.’ Ook blijken mensen onderling te verschillen in de mate waarin ze keuzevrijheid prettig vinden, vertelt Roos Vonk: ‘Sommige mensen willen zoveel mogelijk opties hebben om uit te kiezen. Deze mensen noemen we maximizers. Denk bijvoorbeeld aan een vrouw die nieuwe schoenen gaat kopen in de stad. De vrouw komt in de eerste winkel die ze bezoekt al direct een fantastisch paar tegen: ze zitten lekker, ze zijn niet te duur en bovenal vindt de vrouw ze prachtig! Toch wil ze nog even verder kijken of er in andere schoenenzaken niet nóg betere op-

achtergrond

‘Materialistische mensen zullen nooit genoeg hebben. Verbondenheid blijkt het meest bij te dragen aan geluk’

ties te koop zijn… Typisch gedrag van een maximizer: die kan eindeloos wikken en wegen voordat ze een keuze maakt. Natuurlijk kunnen mannen dit gedrag ook vertonen meestal met andere dingen.’ Naast maximizers zijn er mensen die genoegen nemen met dat wat goed genoeg is. Roos Vonk: ‘Dit zijn satisficers. Deze mensen nemen besluiten eerder snel dan grondig. Als ze iets tegenkomen dat goed genoeg is, nemen ze dat. Ze hoeven niet zoveel keus te hebben. Maar ze voelen zich een stuk gelukkiger dan maximizers! Want ze hoeven niet te wikken en wegen en na afloop twijfelen of ze wel goed gekozen hebben.’

WIE IS ROOS VONK?

Roos Vonk (56) is hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze doet wetenschappelijk onderzoek, geeft onderwijs, publiceert boeken en is een vaste columniste van onder meer Psychologie Magazine. In maart verscheen haar nieuwe boek Liefde, lust en ellende. www.roosvonk.nl

Burn-out Over het algemeen blijken mensen gelukkiger te worden als ze ouder worden. ‘Inderdaad, zo vanaf 50, 55 jaar worden mensen meestal gelukkiger’, zegt Roos Vonk. ‘Ze accepteren dingen meer zoals ze zijn en ze hebben geleerd welke ambities op frustratie uitlopen.’ Er is dus hoop voor jongeren, zeker voor de groep die kampt met het dertigersdilemma. Roos Vonk: ‘Dit is een soort midlifecrisis onder dertigjarigen. Vaak steken rond die leeftijd grote levensvragen de kop op: hoe geef ik mijn relatie vorm, wat doe ik met mijn werk, waar ga ik wonen…? Deze groep heeft het idee dat hun leven maakbaar is: ze willen alles optimaliseren. En omdat er zoveel keuzemogelijkheden zijn, slaat de twijfel toe. Het gevolg is dat een groot deel van deze

Wilt u het nieuwe boek winnen? Puzzel mee op pagina 54 en maak kans op een exemplaar.

groep enorme stress ervaart of zelfs burnout raakt. Het goede nieuws is dat de meeste mensen bij het ouder worden berustender worden: ze accepteren dat niet alles maakbaar is en ze leren het beste te maken van wat ze hebben.’

Trouw aan jezelf Maar wat is geluk nou eigenlijk? En hoe weten mensen of ze gelukkig zijn? Roos Vonk: ‘Geluk is een psychologisch welbevinden: je bent zo gelukkig als je je voelt. En dat is iets heel persoonlijks. Want alle mensen weten wat geluk is en of ze zich gelukkig voelen. Dat voel je gewoon.’ Dat het gevoel van geluk inderdaad niet eenvoudig te beschrijven is, blijkt ook uit de verschillende vormen van geluk die in de psychologie onderscheiden worden. Roos Vonk: ‘Zo is er de hedonistische manier van geluk. Die gaat vooral over plezierige dingen doen. Denk bijvoorbeeld aan lekker uit eten gaan met vrienden. Daarnaast is er geluk in de vorm van “een betekenisvol leven leiden”. Daarbij gaat het over de vraag of je trouw bent aan jezelf; of je luistert naar je diepste roeping. Heb je het gevoel dat je leven iets betekent? Misschien is dit wel de échte vorm van geluk, want het gaat hier om iets wezenlijks.’

Dierenleed Maar wat voor de een geluk is, hoeft voor de ander geen geluk te betekenen. Dat zit ook in de persoon, aldus Roos Vonk. ‘Sommige mensen zijn nou eenmaal wat oppervlakkiger. Die nemen genoegen met alleen maar leuke dingen doen. Die willen of kunnen bepaalde vragen simpelweg niet beantwoorden. En dat is ook best lastig, want wie weet wel precies het antwoord op de vraag wat de zin van het leven is?’ Maar een betekenisvol leven leiden kan ook betekenen dat je op korte termijn dingen doet die je ongelukkig maken, die je niet leuk vindt om te doen, maar die nodig zijn om op langere termijn geluk te ervaren. Roos Vonk licht toe: ‘Zo wil ik zelf dierenleed bestrijden. Maar dat betekent soms dat ik iets zeg wat mensen ongemakkelijk of ongezellig vinden, bijvoorbeeld over vlees eten. Dat vind ik helemaal niet leuk om te doen. Maar er is dan iets anders wat ik belangrijker vind dan hedonistisch geluk; ik blijf trouw aan mezelf.’

lekker leven READY… SET... SPRITZ!

ZORGELOOS

Zon n e n

Wat is er lekkerder dan de eerste zonnestralen op uw huid... Maar zorg er wel voor dat u deze zomer goed beschermd de zon in gaat. De producten van Lancaster behoeden uw huid voor de schadelijke effecten van de zon. Zo zont u zorgeloos. www.lancaster.nl

GOED VOOR DE OGEN

Deze makkelijk te bereiden carrot cake is door de winterpeen die erin gaat niet alleen (best) gezond, maar ook nog eens overheerlijk. Kijk uit dat u zich niet misselijk eet... Meesterbakker Menno maakte voor Heel Holland Bakt een overheerlijke worteltaart met roomkaas-botercrème. Het recept staat op www.heelhollandbakt.nl. Zoek op ‘Menno’.

Met een Aperol Spritz komt iedereen meteen in zomerse sferen. Vul een groot wijnglas met wat ijsblokjes, voeg daar drie delen prosecco, twee delen Aperol en een scheutje spuitwater aan toe. Sinaasappelschijfje erbij en genieten maar! Cin cin!

Lief voor u

WIJSHEID VAN HET HART

De Alchemist van Paul Coelho volgt het verhaal van de jonge schaapsherder Santiago die vastbesloten is de wereld te bereizen en uit te pluizen hoe deze in elkaar zit. Boordevol verborgen wijsheden. Een aanrader!

Deze dingen zijn voor u alleen. Delen mag, maar hoeft niet.

Oisrathen ge new red

Wilt u uw nagels in een zonnige stemming brengen? Probeer eens een oranje nagellak. Met een basislak en topcoat heeft u extra lang plezier van zo’n vrolijke kleur. 29

florencepas

Er op uit p s a e c n e F lor

Naar het theater, wandelen of toch lekker uit eten? Het aanbod van de FlorencePas is groot! En wat zo leuk is: door de korting die u met de pas krijgt, hoeft u helemaal niet meer te kiezen. tekst MICHĂ&#x2C6;LE GIEBING

m et de 30

Uit de kunst

Op de planken van het Zuiderstrandtheater in Den Haag komen de mooiste muzikale verhalen tot leven. Dans, opera en klassieke muziek: er is voor ieder wat wils. Ook bijzonder: dit theater is het enige dat zich direct aan de Nederlandse kust bevindt. Kijk op de site voor het actuele aanbod.

IN TROPISCHE SFEREN

Tijdens een wandeling door de Hortus botanicus in Leiden bevindt u zich in tropische sferen! Omringd door de meest exotische bloemen waant u zich in een heus regenwoud. De oudste botanische tuin van Nederland is elk seizoen even mooi en bijzonder.

Met uw FlorencePas ontvangt u twee kaartjes voor de prijs van één. U betaalt dan € 7,-* in plaats Tvan € 14,-*. www.hortusleiden.nl Deze aanbieding is geldig tot 24-12-2016.

BUITENAARDS GENIETEN

Op naar de sterren en daar voorbij! In Space Expo in Noordwijk maakt u kennis met de rijke geschiedenis van de ruimtevaart. Neem een kijkje bij originele ruimtevaartstukken zoals een maansteen, het ruimtepak van André Kuipers en een echte raket!

Op vertoon van uw FlorencePas ontvangt u 10% korting op de entree. www.space-expo.nl Deze aanbieding is geldig tot en met 31-12-2016.

VAN A NAAR B Taxibedrijf Eco Cabs vervoert mensen op een milieuvriendelijke manier van A naar B. Of u nu naar de markt gaat, koffie gaat drinken of een afspraak heeft bij de dokter, de elektrische taxi’s staan in de regio Haaglanden voor u klaar. U wordt altijd snel en veilig naar uw bestemming gebracht.

Met uw FlorencePas krijgt u 20% korting op de ritprijs. www.eco-cabs.nl

Ja! Chocola! Na het eten van chocola komt het gelukshormoon endorfine vrij. Reden genoeg om een bezoekje te brengen aan Leonidas! Deze chocolaterie heeft meer dan honderd verschillende Belgische bonbons voor u in de aanbieding. Mmm…

Op vertoon van uw FlorencePas ontvangt u 10% korting op het complete assortiment. www.chocolaterieleonidasdelft.nl Deze aanbieding is geldig tot en met 31-12-2016.

Heerlijk happen

Na een dagje uit heeft u vast trek! Breng dan een bezoekje aan lunchroom Brownies and DownieS aan de Thomsonlaan in Den Haag. Daar serveren mensen met een verstandelijke beperking de heerlijkste gerechten. Schuif aan voor een high tea, high wine of diner. Voor de zoete trek staan er natuurlijk ook brownies en taartjes op de kaart. Met uw FlorencePas krijgt u € 1,25 korting op een kop koffie of thee met iets lekkers uit eigen keuken. Op vrijdagavond krijgt u een gratis kop koffie of thee na een tweegangendiner. www.browniesanddownies.nl

Deze aanbieding is geldig tot en met 31-12-2016.

Kijk op www.florence.nl/florencepas voor alle aanbiedingen! *Prijswijzigingen voorbehouden.

levensve rhaal

‘Ik besef hoeveel geluk ik heb gehad’ Annemarie van der Sar (42) is de vrouw van voetbalinternational Edwin van der Sar. Toen ze 36 was en in de bloei van haar leven, werd ze getroffen door een hersenbloeding. Na een intensieve revalidatie kan ze nu zeggen dat het weer goed met haar gaat. Ze vertelt aan Liever over deze emotionele gebeurtenis die haar leven en dat van haar gezin voorgoed veranderde.

Het was 23 december 2009. We zouden later die dag naar mijn vader toe gaan omdat hij jarig was: hij werd 65. Ik was nog even snel boven de bedden aan het opmaken in ons nieuwe huis in Nederland. Daar zouden

tekst PAULINE MULDER, MOOI MAG. fotografie STUDIO OOSTRUM

we gaan wonen als Edwin zou stoppen met zijn voetbalcarrière. Officieel woonden we nog in Engeland omdat Edwin destijds voor Manchester United speelde. Hij had een lichte knieblessure waarvan hij herstelde. En omdat het voor de kinderen kerstvakantie was, waren we met het hele gezin in ons huis in Nederland. Dat Edwin thuis was toen het gebeurde, is echt mijn geluk geweest. Ineens voelde ik dat er iets knapte in mijn hoofd. Letterlijk. Het enige wat ik nog kon, was een soort brul uitslaan. Gelukkig hoorde Edwin mijn schreeuw. Want bij een hersenbloeding is het belangrijk snel te handelen om de

bloeding zo gauw mogelijk mogelijk onder controle te krijgen. Daarmee kunnen de gevolgen voor de lange termijn beperkt worden. Edwin vond me op bed. Ik had ontzettende hoofdpijn, moest overgeven en kreeg mijn armen niet meer omhoog. Voor Edwin was het duidelijk dat er serieus iets mis was. Ik ben met spoed naar het Leids Universitair Medisch Centrum gebracht. Daar heb ik drie weken gelegen. Van die periode herinner ik me bijna niets. Je bent er wel, maar je bent er eigenlijk ook niet. Ik had ook geen idee wat ik had en waarom ik daar lag. Het enige wat ik nog weet is dat ik naar huis wilde.’

‘Ik heb geknokt als een topsporter om weer de oude te worden’

Wat is een hersenbloeding? Een hersenbloeding ontstaat door een scheur in een bloedvat. Bij een hersenbloeding stroomt er bloed in of rond de hersenen. Het bloed hoopt zich op en duwt het hersenweefsel weg. Hierdoor beschadigt het hersenweefsel. Deze beschadiging noemen we nietaangeboren hersenletsel. Meer informatie: www.nah.nl en www.hersenstichting.nl

levensve rhaal ‘Na twee weken moest ik onder begeleiding van artsen uit bed om te kijken welke functies nog intact waren. Het meest confronterend was dat mijn hoofd mijn lijf niet meer aanstuurde. Dingen die ik normaal automatisch deed, kon ik ineens niet meer. Het brein is toch de motor die alles aanstuurt. En die motor was volledig ontregeld: wilde ik mijn been verzetten, dan lukte dat niet. En wilde ik iets zeggen, dan wist ik niet hoe ik dat moest doen. Mijn hoofd werkte gewoon niet meer. Bizar. En heel emotioneel. Al kreeg ik maar een kaartje van iemand, dan zat ik alweer te snikken. Bovendien had ik toen nog steeds geen besef van de impact van wat me was overkomen. Dat realiseerde ik me vooral toen ik drie weken

Edwin van der Sar Foundation & Florence De Edwin van der Sar Foundation zet zich in voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH). De foundation stimuleert deze mensen om in beweging te komen, zowel tijdens de revalidatie als daarna. De Edwin van der Sar Foundation is met diverse ‘beweegteams’ ook actief in verschillende woonzorgcentra van Florence. De beweegteams bieden onder leiding van professionele instructeurs eenvoudige oefeningen aan de bewoners.

later werd ontslagen uit het ziekenhuis. Met een rollator was ik weer enigszins mobiel, maar om verder aan te sterken moest ik eigenlijk naar een revalidatiecentrum. Dat wilde ik niet! Ik dacht dat ik wel naar huis zou kunnen. Alleen. Want Edwin moest terug naar Manchester United in Engeland en de kinderen, die toen 9 en 11 waren, moesten daar weer naar school. Ik snapte wel dat ik niet mee kon naar Engeland, maar ik dacht dat ik me wel zou kunnen redden in ons huis in Nederland. Maar dat vonden de artsen niet goed. Logisch natuurlijk. Mijn vader en zijn vrouw Tineke – mijn moeder is overleden – boden toen aan om met mij mee naar huis te gaan en de dagelijkse zorg op zich te nemen. Op die voorwaarde mocht ik van de artsen weg. Mijn schoonouders zijn toen met Edwin en de kinderen meegegaan naar Engeland. Heel lief en heel bijzonder!’

heel frustrerend om te merken dat ik na een paar weken minder kon dan toen ik in het ziekenhuis lag. Ik herstelde niet goed. Daarom nam Edwin vanuit Engeland maatregelen: hij kent natuurlijk heel veel mensen op het gebied van sportrevalidatie. Daaruit heeft hij een team samengesteld dat me geholpen heeft terug te komen. Met behulp van onder andere een fysiotherapeut en een neuropsycholoog heb ik geknokt als een topsporter om weer de oude te kunnen worden. Edwin stimuleerde me enorm en zei: “Focus nu maar alleen op jezelf, dat is het enige wat nu telt.” Dat heb ik gedaan. En met succes. Na een aantal maanden keihard werken ben ik terug naar Engeland gegaan. Terug naar mijn gezin. Toen had ik het gevoel dat ik weer mee kon draaien.’

‘Ik ben zo dankbaar voor de hulp die we hebben gehad’

‘In eerste instantie was ik vooral heel blij dat ik naar huis kon. Maar het viel niet mee. Al in de auto merkte dat ik helemaal niet tegen al die prikkels kon. Ik had natuurlijk drie weken in mijn ziekenhuiskamertje gelegen. Dus de buitenwereld was heftig. Ik bleef de eerste tijd het liefst binnen. Dat was veilig. En ik had nog overal hulp bij nodig, moest alles opnieuw leren. Tineke hielp me met douchen en aankleden. En mijn vader en zij zorgden dat drie keer per dag het eten klaarstond. Eens per week kreeg ik een halfuurtje fysiotherapie om te revalideren. En dat was het. Het was dan ook

‘We zijn nu ruim zesenhalf jaar verder en het gaat goed met me. Toch merk ik nog dat ik niet meer helemaal dezelfde persoon ben als vroeger. De onzichtbare gevolgen zijn er nog steeds. Ik regelde bijvoorbeeld altijd alles in huis. Maar dat is veranderd: ik moet bewuster leven, op tijd mijn rust pakken. Ik ben snel moe en ervaar al gauw te veel prikkels en ik kan me veel slechter concentreren dan vroeger. Ook coördineren gaat me minder goed af. Dat merkte ik bijvoorbeeld toen we van Engeland terug naar Nederland verhuisden in 2011. Vroeger regelde ik dat soort dingen altijd. Maar nu moest ik om hulp vragen. En dat doe ik dan ook. Ik ben zo dankbaar voor de hulp die we hebben gehad van ons netwerk! Dat onze ouders zich een paar maanden volledig in dienst van ons gezin hebben gesteld, was echt heel bijzonder. Maar ook onze vrienden… Die zeiden nooit tegen me: “Meid, wat ben je zielig.” Nee, die zeiden: “Meid, als

De kracht van beweging Beweging speelt bij alle projecten van de Edwin van der Sar Foundation een belangrijke rol. Mensen met NAH krijgen dankzij de foundation de mogelijkheid om onder aangepaste omstandigheden en professionele begeleiding te sporten. Zo zijn er speciale zwemuren voor mensen met NAH en is er in samenwerking met de Hersenstichting een keurmerk ontwikkeld voor sportscholen die mensen met NAH op een veilige en professionele manier kunnen begeleiden. In 2015 is ook gestart met coachingstrajecten voor jongeren met hersenletsel. Door begeleiding, stages en ontmoetingen toont de foundation in samenwerking met het bedrijfsleven aan dat deze doelgroep nog tot veel in staat is. edwinvandersarfoundation.nl meet-me-at-the-gym.nl

je vandaag niet meegaat, dan vragen we je volgende week weer mee!” Die steun is echt goud waard geweest. Ook heeft deze periode de relatie van Edwin en mij verrijkt. Ik was er vroeger altijd voor Edwin, nu was hij er voor mij. En ik denk ook dat de kinderen er sterker door zijn geworden. Natuurlijk was het voor hen ook een heel spannende tijd. Ze hebben alles zien gebeuren en ze hebben me daarna een paar maanden moeten missen. Maar Edwin heeft dat fantastisch opgevangen!’

‘Nadat Edwin gestopt was met zijn voetbalcarrière, wilden we samen graag iets doen voor een doel dat dicht bij onszelf lag. Zo ontstond de Edwin van der Sar Foundation. Die realiseert beweegprojecten voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Beweging

is een belangrijk middel om je hersenen en lichaam te blijven prikkelen en zorgt voor verbetering van hersenfuncties. Bovendien geeft het zelfvertrouwen en bevordert het sociaal contact. Ik heb aan den lijve ondervonden wat het belang van bewegen is voor mensen die net als ik her-

senletsel hebben opgelopen. Ik wil hun meegeven dat ze nooit moeten opgeven. Probeer altijd het positieve eruit te halen. Kijk, als ik zelf niet zo goed hersteld was, kon ik dit niet doen. Deze gebeurtenis heeft me doen beseffen dat ik heel veel geluk heb gehad.’

On be taal ba ar portretten

Waar zou de zorg zijn zonder de onvoorwaardelijke inzet van vrijwilligers? Mensen die iedere week weer â&#x20AC;&#x201C; belangeloos - klaar staan voor hun medemens? Wie zijn deze mensen? We stellen er een aantal aan u voor.

tekst ANOUK VAN WESTERLOO fotografie STUDIO OOSTRUM

Anne-Lize: ‘Als het kan, kom ik eerder dan afgesproken’

Izabela:

‘Veel jonge moeders zijn eenzaam in hun nieuwe rol’

Emilie:

‘Ze verdienen het om een beetje extra aandacht te krijgen’

Andrea

Vrijwilligerscoödinator

‘Zonder onze trouwe vrijwilligers, zouden we nergens zijn’

Andrea van Gilst-Schonewille (45) is vrijwilligerscoördinator bij Florence. Het is haar werk om vrijwilligers te werven, ze op de juiste plek te plaatsen en te begeleiden. ‘Vaak kom ik er tijdens een persoonlijk gesprek pas achter waar iemands ware passie ligt. De kunst is dan om iemand zo te plaatsen dat hij echt op z’n plek zit. Zo sprak ik laatst iemand van begin dertig. Toen ik hem vertelde over de Florence Swingt Band, een jazzorkest van zestigplussers, begonnen zijn ogen te glimmen. Hij helpt nu met de optredens van de band. Een andere vrijwilliger speelt één keer in de week piano met een van de bewoonsters. Het is elke keer zoeken naar wat past. Onze vrijwilligers zijn enorm divers, in leeftijd - de oudste is 92! - en in wat ze te bieden hebben. En zonder hen zouden we ook echt nergens zijn. Zij doen de extra dingen die wij als vast personeel niet kunnen bieden binnen onze tijd. En ze zijn ontzettend trouw. Ik doe dit werk nu ruim een jaar en vrijwel alle vrijwilligers die ik heb leren kennen, zijn er nog steeds.’

Anne-Lize Steverink Anne-Lize (17) is eerstejaarsstudente aan de Hogeschool Leiden. Ze is vrijwilliger in De Mantel, een woonzorgcentrum van Florence. ‘Elke donderdagmiddag doe ik spelletjes met dementerende ouderen. En ik praat wat met ze. Ik merk dat zij zich daar echt op verheugen. Ze hebben aanspraak en voelen zich minder eenzaam. De meeste ouderen die in Het Trefpunt komen, zijn in de negentig. Toch zit dat leeftijdsverschil mij niet in de weg. Alhoewel ik het soms best zwaar vind; sommige gesprekken zijn wat lastiger en je moet vaak dingen nog een keer uitleggen. Maar dat vind ik niet erg. Als ik mijn haar ineens anders heb, denken ze soms dat ik “nieuw” ben, daar moet ik wel om lachen. Ik vind dit werk heel leuk om te doen, het voelt niet als een verplichting. Als het kan, kom ik zelfs eerder dan afgesproken. Het voelt goed om iets te doen waar je niet voor betaald krijgt, maar wat wel erg wordt gewaardeerd.’

Izabela Kotik-Lukasz

Emilie van Leeuwen

Izabela (36) is vrijwilligster bij Moeders Informeren Moeders (MIM). Ze komt zelf uit Polen, heeft een zoon van 10 en ondersteunt andere Poolse moeders die hun eerste kind krijgen.

Emilie (70) is niet alleen secretaris/penningmeester van de cliëntenraad van Wijndaelercentrum, maar ook vrijwilligster bij Residence Haganum in Den Haag.

‘Als MIM-moeder praat ik met de moeders natuurlijk over de baby, maar ook over hoe het met hen zelf gaat. Mijn taak is vooral om te luisteren. Ze vinden het fijn om informatie uit te wisselen met ervaren moeders. Ze zijn nieuwsgierig, maar vaak ook wel eenzaam in hun nieuwe rol: hun man is aan het werk, zij hebben net een kindje en de familie woont in het buitenland. Samen met een vriendin, die ook MIM-moeder was, heb ik daarom in 2009 de Poolse Vrolijke Moeders Club opgezet. Elke week komen de moeders met hun baby of peuter bij elkaar. De kinderen spelen en de moeders praten. Inmiddels hebben we al drie locaties. En regelmatig organiseren we een themabijeenkomst. Bijvoorbeeld over veiligheid in huis of opvoeden in twee culturen. Ik geniet ervan. Ik praat graag met mensen, en kinderen blijven me fascineren. Die rust, hun lach, ze zijn helemaal zichzelf. Dat vind ik mooi.’

‘Menswaardig oud worden. Niet verslonzen. Dat vind ik belangrijk. Goed verzorgd zijn, nageltjes gedaan, haar mooi opgestoken. Mevrouw Kuyvenhoven is een van de dames die ik daar blij mee kan maken. Met andere bewoners maak ik een wandeling of een praatje, of we drinken ergens wat. En ik help bij activiteiten: sjoelen, bloemschikken, bingo: noem maar op. Als secretaris/penningmeester ben ik bij vergaderingen en doe ik nog een hoop schrijfwerk vanuit huis. Ik houd mezelf wel bezig. Ik ben met pensioen, maar als je zeven dagen vrij bent, is de zondag geen zondag meer. Dit geeft structuur. Ik heb 35 jaar als directiesecretaresse gewerkt bij de GGZ, ik ken de kantoorkant. Nu vind ik het leuk om met de mensen zelf bezig te zijn. Het zijn veelal tachtigers: ze hebben de oorlog meegemaakt en hun hele leven hard gewerkt. Ze verdienen het om wat extra aandacht te krijgen.’

mini-cursus

mindfulness Heeft u nooit last van stress of vermoeidheid? En bent u altijd in balans? Perfect! Dan kunt ú doorbladeren naar de volgende pagina’s. Voor alle anderen is deze handige mini-cursus mindfulness bedoeld, compleet met een aantal nuttige oefeningen. Loslaten van stress, boosheid of angst wordt hiermee een stuk eenvoudiger. tekst PAULINE MULDER, MOOI MAG. beeld SHUTTERSTOCK illustratie CÉCILE VRINTEN

gezondheid

Stop die automatische piloot! Misschien staat u ook wel eens uw haren te wassen terwijl u met uw aandacht bij uw werk bent. Of u zit een koek te eten en is hij ineens op. En wie kent het niet: u rijdt ergens naartoe en heeft plots een heel stuk van de weg ongemerkt afgelegd. Dat is de automatische piloot. Op zich een groot goed, want die zorgt ervoor dat we niet over alle dingen van het leven na hoeven te denken. Maar als u veel dingen op de automatische piloot doet, mist u een hele hoop van het nu omdat uw gedachten ergens anders zijn. En daarmee loopt u het risico dat uw ‘denken’ conclusies trekt, zonder dat u het zelf doorheeft. Commentaar geven op iemand zonder eerst goed na te denken, boos worden, situaties interpreteren – het gebeurt allemaal zonder dat u erg in heeft. Ongemerkt kunt u zo stress opwekken. Door alerter te zijn op wat er zich binnen en buiten uzelf afspeelt, heeft u een grotere keuzevrijheid. Want u kunt dan bewust reageren op situaties in plaats van automatisch. Natuurlijk kan dit tot dezelfde reactie leiden als wanneer u automatisch zou reageren, maar het hoeft niet: u heeft uw eigen keuze gecreëerd.

Wat is mindfulness?

Opmerkzaamheid… Dat is de letterlijke vertaling van mindfulness. Opmerkzaam zijn in het hier en nu, op een zachte, niet veroordelende manier. Simpel toch? Uiteindelijk best wel. Maar het vergt enige oefening. Want onze gedachten blijven maar moeilijk écht in het hier en nu: die hebben de neiging steeds af te dwalen. Naar bijvoorbeeld dat vervelende gesprek met uw baas. Naar dat gedoe op de school van uw kind. Naar die spannende presentatie van volgende week. Door al dat piekeren zijn we met onze aandacht niet bij dat wat er zich voor onze neus afspeelt. En dat is jammer, want uit onderzoek blijkt dat mensen die dat wel zijn, een stuk gelukGedachten zijn geen Eet een rozijn kiger zijn. En bovendien kan het een hele feiten. Het zijn slechts Het vergt enige oefening om dingen hoop gepieker voorkomen. We kunnen mentale activiteiten, niet meer op de automatische piloot te door mindfulness bewuster leren eten, niks meer en niks minder. doen. De volgende oefening kan daarbij met echte aandacht naar ons kind luisNeem uw gedachten dus helpen. Probeer het zonder oordeel te teren, met volle teugen genieten van de niet te serieus. Richt uw doen… eerste lentezon… Mindfulness leert ons aandacht maar liever Pak een rozijn en zorg dat u minstens vijf te genieten van het alledaagse. Opmerkop het hier en nu. minuten ongestoord ergens kunt zitten. zaam te leven. Sluit uw ogen en bevoel de rozijn: voelt hij hard, zacht, groot, klein, dik, dun, glad, ruw...? Neem hiervoor alle tijd. Ruik nu aan de rozijn. Wat ruikt u? Nu de volgende stap: houd de rozijn bij uw oren en ontdek of u iets kunt horen. U mag schudAdem in, adem uit… den of de rozijn zachtjes laten bewegen. En, hoort De ademhaling is het anker waar u altijd op terug u iets…? Open nu rustig uw ogen en bekijk de rozijn kunt vallen. Concentratie op de ademhaling is een aandachtig: welke kleur heeft hij, wat is de vorm, snelle manier om eventuele herrie in uw hoofd evenomschrijf de grootte en de structuur die u ziet. Pas tjes tot rust te brengen. Richt de aandacht op uw als u de rozijn uitgebreid heeft bekeken, brengt u inademing en daarna op uw uitademing. Hoe onhem naar uw mond. Niet meteen kauwen of doorregelmatig, snel of hoog deze ook is. Al snel zult u slikken! Laat de rozijn rustig op uw tong liggen en waarschijnlijk merken dat uw gedachten alle kanten neem rustig de tijd om te ervaren hoe hij in uw mond op gaan (‘Ik moet dit mailtje nog beantwoorden!’ voelt. Komt er al een smaak vrij? Oké, nu mag u kau‘Waarom keek m’n baas zo boos?!’). Dat afdwalen wen. Maar blijf waarnemen wat er gebeurt. Als u de is normaal. Uw hersenen zijn gewend aan actie. rozijn uiteindelijk doorgeslikt heeft, staat u nog even Maar de kern van deze oefening is dat u dit ervaart: stil bij alles wat u heeft waargenomen gedurende hoe dominant het denken ook is, u kunt er altijd het eten van één rozijn. aan ontsnappen door uw aandacht te richten op de ademhaling. Deze oefening kunt u eigenlijk altijd en overal even doen. Probeer het gewoon eens. En nog eens. En nog eens…

Tip:

Oefening:

gezondheid Stop verzet, accepteer wat er is Het gaat bij mindfulness over mildheid en aanvaarding van dat wat er is. Voelt u weerstand? U bent echt niet de enige! Zeker in onze westerse maatschappij denken we snel dat we alles naar onze hand kunnen zetten als we maar genoeg ons best doen. Lopen dingen niet zoals we willen, dan kunnen we dat maar moeilijk accepteren en worden we boos, verdrietig of gaan we piekeren. We verzetten ons daartegen. Juist daar kan mindfulness bij helpen. Het leert ons dat we onze energie beter kunnen inzetten op acceptatie dan op verzet als dingen onveranderbaar zijn. Als we wat liever voor onszelf zijn, hoeven we ons ook niet meer zo te bewijzen. Dat scheelt een hoop ellende…

Oefening: Bodyscan

De bodyscan is een krachtige oefening om met uw aandacht in het moment te zijn. Hieronder wordt de oefening verkort beschreven, maar in de praktijk duurt ze zo’n dertig minuten. U doet deze meditatie meestal liggend, maar u kunt de bodyscan ook zittend doen. Zorg dat u lekker ligt of zit op een plek waar u niet kunt worden gestoord. Begin met het waarnemen van uw gewicht op de vloer, het bed of de stoel waarop u zit of ligt. Voelt u waar uw lichaam contact maakt met de ondergrond? Adem diep in en uit en concentreer op uw ademhaling. Laat uzelf elke keer als u uitademt dieper wegzakken. Concentreer u op uw ademhaling en voel hoe de lucht door uw lichaam gaat. Verplaats nu uw aandacht naar uw linkervoet. Voel met nieuwsgierigheid de sensaties daar. Is de voet warm of koud? Voel de teen helemaal van binnenuit. Neem de tijd. Breid nu de aandacht uit naar de linkerenkel en vervolgens naar uw linker onderbeen. Blijf ademen en adem helemaal door naar het lichaamsdeel waar u zich op focust. Doe het rustig en bewust. Er is geen haast! Verleg uw bewustzijn nu naar heel uw (Bertholt Brecht – linkerbeen. Kruip helemaal in het been. Duitse schrijver) Wat voelt u? Vervolg deze reis door uw hele lichaam: van uw bekken naar uw buik, van uw rug naar uw linkerschouder en -arm. En onderzoek dan de rechterhelft van uw lichaam op dezelfde manier. Probeer op het eind bewust te worden van uw lichaam als geheel: voel hoe u bent. U bent uzelf. En dat is voldoende… Kom langzaam terug uit de meditatie. Probeer het gevoel van opmerkzaamheid mee te nemen tijdens de rest van de dag.

Ik sta even stil. En dat is een hele vooruitgang

Ver voorbij het pad van goed en fout, meningen en oordelen, bevindt zich een open plek: daar ontmoet ik je graag (Rumi – Perzische filosoof )

Kleuren maar!

Wilt u uw gedachten ook stopzetten, maar zijn de oefeningen op deze pagina’s (nu) geen optie voor u? Denk dan eens aan breien (kijk op pagina 6-7), bakken (kijk op pagina 10-11) of kleuren. Het maken van een kleurplaat is een perfecte manier om stil te zitten en even aan helemaal niks te denken. Concentreer u op de kleurplaat op de pagina hiernaast en tem de gedachten in uw drukke hoofd.

levensve rhaal

‘Ik ben gehalveerd, mijn zelfvertrouwen is verdubbeld’ Een heel persoon is ze afgevallen – zo omschrijft ze het. In vier jaar tijd verloor Cindy Ligtvoet bijna de helft van haar oorspronkelijke gewicht door een gastric bypass - een maagverkleining - te ondergaan. ‘Het heeft op zo veel vlakken goed gedaan. Ik voel me fit, iedereen is trots, én het is tegenwoordig leuk om in de spiegel te kijken.’

tekst SUSANNE MULLENDERS, MOOI MAG. fotografie STUDIO OOSTRUM

‘Ik ben 66 kilo afgevallen en ik blaak van de energie.’ Zo begint de 39-jarige Cindy Ligtvoet haar verhaal. En energiek ziet ze er ook uit, deze zelfverzekerde, slanke dame in vrouwelijke outfit. In het restaurant waar het interview plaatsvindt, laat ze een foto zien die vier jaar geleden gemaakt

is en waarop ze bijna twee keer zoveel woog als nu. ‘Ik vind het best moeilijk om te zien hoe ik er toen uitzag. Achteraf is het confronterend dat ik zo slecht voor mezelf heb gezorgd.’

Geen ontbijt Cindy is altijd zwaar geweest. Genen en verkeerde gewoontes zijn de oorzaken. ‘Mijn ouders hebben altijd gelet op wat ik at als kind. Toch was ik stevig en ik werd steeds steviger. Op mijn 16e ruilde ik mijn fiets in voor een brommer. En toen ik op mijn 21e ging samenwonen, kon ik ineens alles eten waar ik zin in had: er was niemand meer

die over mijn schouder mee keek. Mijn man heeft nooit een probleem gemaakt van mijn gewicht. Ik wist wel wat gezond was, maar ik liet me verleiden door al dat lekkere eten dat ineens onbeperkt voorhanden was. Bovendien – en dat was de grootste boosdoener – at ik niet bewust en niet regelmatig. Ik vertrok vaak van huis zonder ontbijt. Dat haalde ik gedurende de dag weer in, met stroopwafels of met een ongezonde snack die ik bij een tankstation haalde. Ik liet me leiden door wat er op mijn pad kwam en at daardoor onregelmatig en ongezond.’ Op haar zwaarst woog Cindy 137 kilo. Maar ze heeft niet geleden onder haar ge-

â&#x20AC;&#x2DC;Ik heb bewust gekozen voor mezelf en mijn gezin: ik wil samen oud wordenâ&#x20AC;&#x2122;

levensve rhaal

‘Mijn man is wel eens met de nek aangekeken omdat mensen dachten dat hij met een andere vrouw door de stad liep’

Geen brood, geen aardappels

wicht; ze accepteerde zichzelf zoals ze was. ‘Ik voelde me altijd best goed, ik dacht dat ik redelijk actief in het leven stond. Mijn gewicht liet me er bijvoorbeeld niet van weerhouden gewoon te gaan zwemmen met mijn kinderen. Maar natuurlijk was ik liever slank. Ik heb ook regelmatig lijnpogingen ondernomen: shakes, Weight Watchers… Daarmee ben ik een keer 27 kilo afgevallen. Maar ja, als je van de 137 kilo komt, heb je dan nog steeds een lange weg te gaan. Dat heb ik niet volgehouden; ik vond het lastig om mijn levenspatroon blijvend aan te passen.’

Nieuwe krullen In 2011 vond ze het genoeg. In haar omgeving had een aantal mensen een gastric bypass gekregen en hun verhalen waren positief. Cindy besloot naar de huisarts te gaan voor een verwijzing. ‘Dat was een flinke stap, ik had zo’n operatie altijd gezien als een vorm van falen. Ik vond dat ik het zelf moest kunnen. Maar bij anderen zag ik dat een gastric bypass beslist geen fluitje van een cent is. Overgewicht is een risico dat altijd op de loer blijft liggen, daar lost een operatie niks aan op. Ik zal altijd geconfronteerd blijven met wie ik ben.’ In februari 2012 werd Cindy geopereerd. ‘Ik koos daarmee bewust voor mezelf en mijn gezin. Ik wilde samen oud worden, actiever zijn, gezonder.’ Ze wist van tevoren dat de gevolgen van een gastric bypass de rest van haar leven zouden beïnvloeden. Maar ze had de knop omgezet en er was

geen weg terug. ‘Tweeënhalve week na de operatie zat ik alweer op kantoor. Achteraf gezien was dat te snel, maar ik had erg de behoefte om direct mijn leefpatroon aan te passen. Bovendien: ik was niet ziek – het was mijn eigen keus geweest. Ik heb moeten leren doseren, in het begin ging ik maar door. Ik was regelmatig duizelig. Logisch: mijn lichaam was gewend aan constante suikertoevoer en ineens hield dat op. En dan viel ik ook nog eens zo’n 10 kilo per maand af. Ik heb ontzettende haaruitval gehad. Mijn lichaam had geen energie meer voor haargroei. Het grappige is: ik heb er krullen voor teruggekregen!’

ERNSTIG OVERGEWICHT Op haar zwaarst woog Cindy 137 kilo. Ze viel maar liefst 66 kilo af nadat ze een gastric bypass onderging. Dit is een operatie waarbij de maag verkleind wordt – soms tot slechts 10 procent van de oorspronkelijke grootte – en de dunne darm wordt ingekort. Daardoor kan er minder voedsel worden opgenomen, met als resultaat een gewichtsverlies tot 60 procent van het oorspronkelijke gewicht. Een gastric bypass wordt toegepast bij mensen met ernstig overgewicht.

Intussen wordt de lunch geserveerd: voor Cindy een quinoasalade. ‘Hier schrik ik tegenwoordig van,’ zegt ze, ‘die hoeveelheid…’ Want veel eten is er niet meer bij. Zes keer per dag eet ze kleine beetjes. Als ze een eetmoment mist, ondervindt ze direct de gevolgen. Dan voelt ze zich slap, misselijk, duizelig. Daar komt bij dat ze veel producten niet meer verdraagt: melkproducten, aardappels, vlees, brood… ‘Als ik die producten wel neem, heb ik de hele dag last van mijn darmen: pijn, een opgeblazen gevoel, diarree. En omdat mijn dunne darm is ingekort, kan ik last krijgen van dumping als ik te snel te veel calorieën eet. Dat voelt als een soort rush: je wordt misselijk, zweterig, trillerig, duizelig. Er zijn mensen die dan out gaan, maar zo erg is het bij mij niet. Om dumping te voorkomen, moet ik geen snelle suikers eten. En ik moet altijd rustig eten; er echt de tijd voor nemen.’ Dat doet ze ook met haar quinoasalade. Na een uur geeft ze haar – nog meer dan halfvolle – bord mee aan de serveerster.

Nooit meer bankhangen Bij een gastric bypass wordt onder andere de dunne darm ingekort. Daardoor neemt het lichaam 30 tot 40 procent van de voedingsstoffen die het binnenkrijgt niet meer op. Een internist checkt regelmatig of Cindy tekorten heeft en ze slikt vitaminepreparaten die speciaal ontwikkeld zijn voor mensen met een gastric bypass. ‘Mijn operatie dwingt me om bewust te leven. Ik ontbijt bijvoorbeeld met sojayoghurt,

speltcruesli en bosbessen. Brood vervang ik door een salade, avocado of ei. ’s Avonds eet ik vaak groente met rijst. Dat klinkt misschien ongezellig, maar dat is het niet. Ik neem graag een glas droge witte wijn met een olijfje. Ik doe dus gewoon mee.’ Gezelligheid is belangrijk voor Cindy, misschien nog wel belangrijker dan vroeger. Was ze voorheen ’s avonds regelmatig thuis op de bank te vinden, tegenwoordig heeft ze een druk sociaal leven. ‘Een avondje bankhangen, daar heb ik nu echt moeite mee. Ik ben aan het inhalen. We zijn een rugbygezin. Gemiddeld ben ik vier keer per week op de club te vinden. Ik coördineer de rugbyschool, waar kinderen – mijn dochter ook – op woensdagen komen trainen en terecht kunnen voor huiswerkbegeleiding en een maaltijd. Ook zit ik in het bestuur en ben ik vrijwilligerscoördinator. En ik speel zelf rugby. Geen competitie hoor, we trainen alleen. Daarnaast werk ik fulltime en ik heb een gezin.’ Voor Cindy’s man en kinderen is er de afgelopen jaren ook best veel veranderd. Ze is meer van huis dan vroeger en daar moeten ze soms aan wennen. Ze voegt toe: ‘Ik zit ze ook meer achter de vodden. Ik stimuleer ze om te sporten, om bezig te zijn. En we eten anders dan vroeger.’ Lachend: ‘Dat vinden ze niet altijd lekkerder, maar inmiddels zijn ze het wel gewend.’

Andere vrouw Cindy heeft geen seconde spijt van haar operatie. Ze voelt zich geweldig: ‘De afgelopen jaren vormen één grote aaneenschakeling van hoogtepunten. Ik ben overladen met complimenten, mensen herkennen me niet meer. Mijn man is wel eens met de nek aangekeken omdat mensen dachten dat hij met een andere vrouw door de stad liep! En een paar collega’s hebben zich aan me voorgesteld, terwijl we elkaar al lang kenden. Mijn gezin, mijn familie – ze hebben me gesteund en gedragen! Iedereen is trots. Het heeft op zo veel vlakken goed gedaan. Mijn zelfvertrouwen is gegroeid. Ik vind het nu leuk om in de spiegel te kijken. Ik heb nooit op hakken kunnen lopen, nu draag ik niks anders meer. Ik ga voor het toppunt van vrouwelijkheid: panty’s, jurkjes… Iemand zei laatst: “Je was altijd al een leuke vrouw, maar nu ben je een lekker wijf!” Dat is toch leuk?’

Ka ki fr uit

Godenvrucht, vrucht van Zeus, lotus, sharonfruit… Kakifruit heeft vele (bij)namen. Net een beetje anders dan andere vruchten maar juist daarom het proberen waard. Want door de vezels en vitaminen is het een supergezond stukje fruit! tekst MICHÈLE GIEBING fotografie SHUTTERSTOCK

gezondheid MULTIINZETBAAR

WHAT’S IN A NAME? Net als bij appels is kaki de verzamelnaam voor de vrucht. Sharonfruit is een soort kaki, zoals bijvoorbeeld de elstar een soort appel is. Kakifruit komt van oorsprong uit het Himalayagebergte maar wordt nu vooral gekweekt in subtropische landen. De vrucht groeit aan een boom. Bijzonder is dat hij zonder bestuiving tot stand komt. Dat heeft voor de consument als voordeel dat hij geen pitten bevat. Een harde kakivrucht bevat veel tannine (dat kent u misschien van wijn…). Dit kan zorgen voor een wrange smaak. Laat de kaki dus goed rijp worden, want dan smaakt hij heerlijk zoet. In ons land is kaki van november tot en met maart verkrijgbaar.

HELENDE KRACHTEN In de traditionele Chinese geneeskunde speelt de kaki een belangrijke rol. De vrucht zou een koortsverlagende werking hebben en het sap van de onrijpe kaki zou goed zijn om de bloeddruk te verlagen. Daarnaast zou de kaki de maag versterken, diarree remmen en haarverlies stoppen. Het eten van de kaki zou zelfs bij tumoren en stralingsziekten goede resultaten opleveren.

Qua uiterlijk doet de kaki denken aan een grote oranje vleestomaat. De textuur doet wat denken aan die van een peer. De smaak aan die van abrikozen, en daardoor zullen ook de meeste kinderen er gek op zijn! Nadat hij goed gewassen is, kunt u een kaki zo uit het vuistje eten. Schillen kan natuurlijk ook. Als de vrucht overrijp is kunt u ‘m doormidden snijden en net als een kiwi uitlepelen. De kaki leent zich ook goed als toevoeging voor uw salade of yoghurt.

SYMBOOL VAN VREDE EN GROEI

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog wierpen de Amerikanen een atoombom op de Japanse havenstad Nagasaki. De bom maakte bijna 150.000 slachtoffers, maar een oersterke kakiboom hield zich staande. De Japanse kunstenaar Tatsuo Mamiyajima verspreidde zaadjes van deze oersterke boom over de hele wereld. De groeiende bomen staan symbool voor vrede en groei.

VEZELRIJK FRUITJE

Helend of niet, zeker is dat de kaki een bron van vezels is. Eén kaki bevat net zoveel vezels als drie sneetjes volkorenbrood. En dat is altijd mooi meegenomen: vezels zorgen voor een langdurig verzadigd gevoel. Daarnaast is kaki rijk aan vitamine C en provitamine A. Provitaminen zijn stoffen die het lichaam zelf omzet in vitaminen. Vitamine A zorgt voor een goede weerstand en is belangrijk voor het gezichtsvermogen. Ook komt het gezonde botten, tanden, huid en haar ten goede.

HEERLIJK VOORAFJE

Kakicocktail Ingrediënten (voor vier personen): 1 KAKIVRUCHT 100 GRAM SNOEPTOMAATJES 1 LIMOEN 1 KLEINE RODE UI 7 GRAM KORIANDER 1 KROPJE BABYROMAINESLA WHISKYSAUS NAAR SMAAK 135 GRAM GEROOKTE KIPFILET Snijd de kaki in kleine blokjes en de tomaatjes in kwarten. Rasp de schil van de limoen, halveer de limoen en pers de helft uit. Snijd een ui in dunne halve ringen en snijd 2/3 van 7 gram koriander fijn. Meng deze ingrediënten tot een salsa en voeg naar smaak wat peper en zout toe. Haal per persoon één blaadje sla los en snijd de rest in dunne reepjes. Meng deze reepjes met de whiskysaus en snijd ook de kipfilet in reepjes. Leg in elk glas een los slablaadje en vul het vervolgens met de reepjes sla, kip en kakisalsa. Gebruik de overgebleven blaadjes koriander als garnering. Zo zet u binnen een handomdraai een heerlijk en gezond voorgerecht op tafel!

LEKKER LUNCHOF BIJGERECHT

Kakicouscous Ingrediënten (voor vier personen): 2 STEVIGE KAKIVRUCHTEN 250 GRAM COUSCOUS 250 MILLILITER KOKEND WATER 2 ZOETE PUNTPAPRIKA’S 1 KLEINE RODE UI 120 GRAM GEITENKAAS 80 GRAM GEROOSTERDE AMANDELEN 20 GRAM PETERSELIE 1 CITROEN 2 EETLEPELS MILDE HARISSA 4 EETLEPELS OLIJFOLIE (EXTRA VIERGE)

SMAKELIJK ERBIJ

Courgettetimbaaltjes met kakibasilicumsaus Ingrediënten (voor vier personen): 3 COURGETTES ZOUT 3 EETLEPELS BASILICUM, FIJNGEKNIPT 2 EETLEPELS KORIANDER, FIJNGEKNIPT Voor de kaki-basilicumsaus: 3 VOLRIJPE KAKIVRUCHTEN 125 MILLILITER CRÈME FRAÎCHE 2 EETLEPELS BASILICUM, FIJNGEKNIPT PEPER

Was de courgettes, verwijder de uiteinden en rasp ze grof. Doe de rasp in een zeef en bestrooi met zout. Laat de courgettes circa 30 minuten goed uitlekken. Spoel de rasp onder koud stromend water, laat goed uitlekken en dep droog met keukenpapier. Meng de courgetterasp met de basilicum en koriander. Verdeel de massa over 4 schaaltjes. Vul de schaaltjes niet helemaal. Zet ze minstens een uur (of de avond van tevoren) in de koelkast. Halveer de kakivruchten en haal het vruchtvlees er met een lepel uit. Pureer het vruchtvlees, voeg de crème fraîche, de basilicum en peper naar smaak toe en mix tot een gladde saus. Leg of stort de courgettetimbaaltjes elk op een bordje en schep de saus eromheen. Garneer met basilicum.

Doe de couscous in een ruime kom en voeg hier 250 milliliter kokend water aan toe. Roer door en laat dit minimaal 10 minuten staan. Snijd ondertussen de puntpaprika’s over de lengte en verwijder de zaadlijsten. Snijd de paprika’s in dunne reepjes, de rode ui in halve ringen en het kakifruit in kleine blokjes. Verkruimel de geitenkaas, hak de amandelen grof en de peterselie fijn. Rasp de citroenschil en pers de helft van de vrucht uit. Snijd de andere helft in parten. Klop de harissa, olie en het citroensap tot een dressing en meng deze met de couscous. Schep vervolgens de kakiblokjes, groenten, peterselie, 2/3 van de geitenkaas en 2/3 van de amandelen door de couscous. Breng op smaak met peper en zout. Gebruik de overgebleven geitenkaas, amandelen en citroenparten als garnering.

stripverhaal

puzzel & win wreed heerser

familielid aanvankelijk

beroep

atmosfeer (afk.)

karig

hakwerktuig

palm

dik en zwaar

brandstof

Spaanse uitroep inspanning

hevige strijd lidwoord

snelle loop pl. in Portugal

leseenheid regelmaat

vals op en neer gaan

regime

dwingen

Japanse dienster genoeg

bakmiddel

gekeperde stof bloedarmoede

water in Friesland kleine plaats

rangtelwoord voegwoord

familielid

gezet

reeks spijskaart

riv. in Spanje

olievetstof

rijschool

racewagentje gezichtspunt

Engelse titel

bijbelse vrouw

kluit

takje

luchtsprong pl. in Amerika

riv. in Duitsland

werelddeel

bede slim

open ruimte

livreiknecht muziekinstrument vreemde munt

assistenteconoom dondergod

kuip gepelde gerst

insect bouwland

insect

lofspraak

draagbare telefoon

uitstalruimte

lepreus

vervoermiddel

aandacht

mijns inziens

schoeisel

hekel

roofvogel

incasseren

geul

gebak

Zuid-Am. moeras- hoofdstad vogel vruchtendrank

hijstoestel

kerkelijke straf hoekschop

kledingstuk muurholte

allee

afslagplaats bij golf vrouw. beroep

te koop droogvloer

vis

rijtuig

toets alleen hoekpilaster

rijksgrens

welpenleidster plechtige gelofte

voedsel

regio

ÂŠ www.puzzelpro.nl 1

ribbenstoot

schil

slijtage

haarkleur

vogel

grondregister

gewijde gave

proefopname

status

Spaans eiland

riv. in Oostenrijk achterklap

kledingstuk

meubelstuk siersteen

pl. in Frankrijk

riv. in Schotland

Amerika (afk.)

gestalte

zoom

eenjarig dier

zemelaar aangeschoten

golfstok wedstrijd

loopvogel

beroep

maand

half (in samenst.)

roodbruin kleurmiddel hiaat

intens vergrootgenoegen glas

en maak het hele jaar kans op leuke prijzen

Vul de Zweedse puzzel in. De roodomcirkelde nummers vormen samen de oplossing. Stuur uw oplossing naar de redactie. Uit de deelnemers trekt de redactie elke vier maanden vier nieuwe winnaars. Zo maakt u extra veel kans op onderstaande prijzen.

kans op een luxe trolley Met deze Leonardo trolley reist u niet alleen praktisch en comfortabel, u steelt er gegarandeerd ook de show mee door de opvallende oranje kleur. De trolley is sportief, ruimtelijk en van topkwaliteit. Hij is geschikt voor uw handbagage. Door de handige stuurstang en wieltjes rijdt u de koffer makkelijk met u mee. De koffer is voorzien van een harde buitenkant, vier wieltjes en een apart binnenvak. Florence verloot drie luxe trolleys onder de goede inzendingen.

kans op boek Liefde, lust en ellende

Misschien heeft u na het lezen van het interview met Menno de Koning (vanaf pagina 8) zin gekregen om de keuken in te duiken maar kunt u nog wel wat inspiratie gebruiken? Dat komt goed uit: u maakt kans op een van de drie bakboeken van de winnaar van Heel Holland Bakt. Bakken met Menno, Kosmos Uitgevers, prijs: € 24,99 ISBN: 9789021558721 Florence verloot drie boeken onder de goede inzendingen.

De liefde houdt ons allen bezig. De jacht op de ware, hevige verliefdheid, bindingsdrang, relatieperikelen… In dit nieuwste boek van Roos Vonk presenteert de psychologe prikkelende inzichten en herkenbare observaties op basis van ervaring en wetenschappelijke kennis. Scherp, luchtig en onderhoudend. Liefde, lust en ellende, Maven Publishing, prijs: € 14,50 ISBN: 9789491845833 Florence verloot drie boeken onder de goede inzendingen.

kans op een twee-in-één reiskussen Zacht en licht reiskussen dat u overal mee naartoe kunt nemen voor optimaal reiscomfort. Gemaakt van micro-polystyrene bolletjes en voorzien van een meerekkende microvezelstof. Het kussen is antiallergisch, brandveilig en kan gemakkelijk in de wasmachine op 30 º C worden gewassen. Reizen was nog nooit zo prettig. Florence verloot drie kussentjes onder de goede inzendingen.

kans op boek Bakken met Menno

Mail de oplossing van de puzzel, uw e-mailadres en telefoonnummer naar: liever@florence.nl 55

Florence werkt aan gezondheid én zorg. Iedere dag. Bij u thuis of in onze woonzorgcentra. Waar u maar wilt. Wij staan voor u klaar in Den Haag, Delft, Leiden, Leidschendam-Voorburg, Rijswijk, Voorschoten en Wassenaar.

Volg ons Blijf 24 uur per dag, 7 dagen per week op de hoogte van wat er speelt bij Florence. Volg ons op Facebook en Twitter @florencezorg.

U be nt welkom! Florence Postbus 1005, 2280 CA Rijswijk 070 – 41 31 000 www.florence.nl info@florence.nl

ONZE GEZONDHEID EN ZORGWINKELS

ONZE LOCATIES DEN HAAG Expertisecentrum Gulden Huis Steenhouwersgaarde 1 2542 AA Den Haag 070 - 754 50 00

Woonzorgcentrum Houthaghe Toon Dupuissstraat 10 2552 SB Den Haag 070 - 754 60 00

Expertisecentrum Mariahoeve Hofzichtlaan 115 2594 XZ Den Haag 070 - 754 66 66

Woonzorgcentrum Jonker Frans Newtonplein 100 2562 JZ Den Haag 070 - 754 11 11

Residence Haganum Tasmanstraat 188-1 2518 VT Den Haag 070 - 318 49 00

Woonzorgcentrum Loosduinse Hof Glenn Millerhof 5 2551 JP Den Haag 070 - 754 04 44

Woonzorgcentrum CoornhertCentrum Erasmusplein 87 2532 RG Den Haag 070 - 754 08 88 Woonzorgcentrum Dekkersduin Campanulastraat 6 2555 DE Den Haag 070 - 754 00 00 Woonzorgcentrum Duinhage De Savornin Lohmanlaan 202 2566 AW Den Haag 070 - 754 16 66

Kijk mee Florence heeft een eigen YouTube-kanaal: youtube.com/ florencezorg

LEIDSCHENDAMVOORBURG Woonzorgcentrum De Mantel Klaverweide 54 2272 BV Voorburg 070 - 754 37 77 RIJSWIJK Expertisecentrum Westhoff Julialaantje 38 2283 TB Rijswijk 070 - 754 24 44 Woonzorgcentrum Steenvoorde Generaal Spoorlaan 62 2285 CH Rijswijk 070 - 754 22 22

Woonzorgcentrum Oostduin Goetlijfstraat 5 2596 RH Den Haag 070 - 754 05 55

Woonzorgcentrum Vredenburch Van Vredenburchplantsoen 1 2282 SK Rijswijk 070 - 754 53 00

Woonzorgcentrum Uitzicht Zonnebloemstraat 383 2565 RW Den Haag 070 - 754 55 66

VOORSCHOTEN Woonzorgcentrum Adegeest Bachlaan 21, 2252 NB Voorschoten 070 - 754 43 33

Woonzorgcentum Wijndaelercentrum Catharina van Rennestraat 8 2551 GM Den Haag 070 - 754 23 33

WASSENAAR Woonzorgcentrum Duinstede Deijlerweg 208 2241 AL Wassenaar 070 - 754 33 33

Florence Gezondheid en Zorgwinkel Den Haag Volendamlaan 1166 2547 CZ Den Haag 070 - 41 31 000 Florence Gezondheid en Zorgwinkel Voorburg Koningin Julianalaan 40 2274 JL Voorburg 070 - 41 31 000 Florence Gezondheid en Zorgwinkel Rijswijk Steenvoordelaan 388 2284 CZ Rijswijk 070 - 41 31 000 ONZE DOCHTERS Florijntje Vinkenborghlaan 41 2265 GH Leidschendam 071 - 579 70 00

Gewoon Lekker Thuis Klopperman 51 2292 JE Wateringen 070 - 757 80 04 FLORENCEPAS Vraag ook een FlorencePas aan! Voor € 18,50 per jaar kunt u profiteren van veel voordeel met de FlorencePas. Vraag hem aan: 070 - 41 31 000.

Esther van der Sluis

SENIOR COMMUNICATIEADVISEUR FLORENCE

Liever is een uitgave van Florence. Oplage

60.000 Redactie

Florence PR & Communicatie: Esther van der Sluis Loes Kwint

‘Bij het maken van deze Liever werd ik echt geraakt door de verhalen van sommige mensen. Door Annemarie van der Sar bijvoorbeeld: wat een veerkracht heeft die vrouw! En wat mooi dat ze haar ervaringen inzet voor haar eigen foundation. En als hobby-kok ben ik er erg trots op dat we meesterbakker Menno hebben kunnen strikken voor deze editie. Geweldig!’

Concept en realisatie

mooi mag. www.mooimag.com 026 - 737 03 15

Loes Kwint

Grafisch ontwerp

Tein Traniello www.tein.nl Fotografie

Studio Oostrum Lithografie

Willem Grafische Bewerkingen Druk

Senefelder Misset Informatie

Vragen naar aanleiding van deze uitgave? Stuur een mail naar: liever@florence.nl

COMMUNICATIEADVISEUR FLORENCE

‘Als werkende moeder is het ook voor mij altijd zoeken naar de juiste balans. En daarom ben ik ook zo blij met de Liever die we dit jaar maakten voor u: de minicursus mindfulness, de kleurplaat, de heerlijke shopproducten voor mij alleen en alle mooie verhalen van al die interessante mensen die meewerkten… Ik hoop dat u net zo geniet van het lezen van Liever als ik van het maken ervan.’

FL.CO.4076.0416.2

cijfers & letters

F lorence is er voor iedereen...

In 2015 werden er minstens 170.000 beschuitjes met muisjes gesmeerd. Want zoveel baby’s werden er dat jaar geboren in Nederland. De namen Emma, Julia en Sophie bleken het meest populair onder meisjes te zijn. Voor jongens waren dat Liam, Sem of Lucas. Afgelopen jaar kwamen er ook een boel bijzondere namen voorbij. Wat dacht u bijvoorbeeld van Godmother, Lalbahadoer, X’Jeàneyshá-Treángelys of Eylül? Iets makkelijker uit te spreken, maar zeker niet minder opvallend zijn de jongensnamen Bang of Stoer of de meisjesnaam Basta. Als een baby geboren is heeft hij 300 botten; een volwassene heeft 206 botten. Bij de groei ‘fuseren’ de botten namelijk met elkaar. Uw haarkleur bepaalt de hoeveelheid haren op uw hoofd. Mensen met blond haar hebben zo’n 146.000 haarzakjes, mensen met zwart haar gemiddeld 110.000. Tijdens een mensenleven produceert elk haarzakje 20 individuele haren. Het menselijk lichaam bestaat voor gemiddeld 40% uit spieren. In totaal zijn dat er zo’n 400. Als u lacht, gebruikt u 20 spieren in uw gezicht, als u boos kijkt gebruikt u er wel 40. De populairste sporten onder kinderen zijn zwemmen, voetbal en gymnastiek. Onder volwassenen zijn dat fitness, wandelen en zwemmen. De totale lengte van de bloedvaten in het lichaam is 100.000 kilometer. Dat is net zoveel als twee keer de omtrek van de aarde. Het hart slaat per dag wel 100.000 keer.

...en voor mensen die een steunt je in de rug kunnen gebruiken.

Nederland telt zo’n 3 miljoen mensen die 65 jaar of ouder zijn. In 2040 is dit aantal gestegen naar 4,7 miljoen. Zo’n 700.000 Nederlanders zijn 80 jaar of ouder. In 2040 zullen dat er naar verwachting 2 miljoen zijn. Op dit moment telt Nederland 140.000 alzheimerpatiënten. Door de stijging in de levensverwachting zijn dat er in 2050 wel 410.000. Dementie is met zo’n 12.500 sterfgevallen de grootste doodsoorzaak in Nederland. Ieder jaar krijgen 41.000 mensen een hersenbloeding of herseninfarct. Zo’n 7.000 mensen worden hier jaarlijks opnieuw door getroffen. Nederland telt zo’n 365 woonzorgcentra. Daarvan zijn er 18 van Florence. Ongeveer 140.000 65-plussers wonen in een woonzorgcentrum. In 1984 was de levensverwachting voor een meisje 79,67 jaar en voor een jongetje 72,96 jaar: het verschil was toen bijna zeven jaar. Gemiddeld worden vrouwen nog steeds ouder dan mannen, maar de mannen zijn wel aan een inhaalrace bezig. Een jongetje dat nu geboren wordt, wordt volgens het CBS 79,87 jaar oud. Voor een meisje is de levensverwachting 83,29 jaar. 58

Advertenties Heb je kraamzorg nodig?

Feestje? Bel Gewoon Lekker Thuis Gewoon Lekker Thuis levert dagelijks ruim 2.000 maaltijden aan verpleeg- en verzorgingshuizen. Maar wist u dat u ook voor uw complete themafeest, walking dinner, gezellige high tea of smaakvolle barbecue terecht kunt bij Gewoon Lekker Thuis? Wij nemen u alles uit handen. U hoeft alleen maar te genieten! www.gewoonlekkerthuis.nl 070 - 757 80 04

Florijntje vertroetelt jou en je baby! Samen met jou vullen we de kraamtijd in. Voor de intake komen we persoonlijk bij je langs. Je krijgt een vaste kraamverzorgende en we leggen je graag in de watten. Iedere moeder verdient een fijne kraamtijd. Wacht daarom niet te lang en regel meteen je kraamzorg.

Speciale actie!

Meld je nu aan en ontvang een leuk welkomstpakket voor jou en je baby

Kijk op www.florijntje.nl of bel naar 071 - 579 70 00

je eigen plannen

je eigen keuzes

je eigen leven

Liever is mede mogelijk gemaakt door: FLORIJNTJE, GEWOON LEKKER THUIS, FLORENCE ALLURE, RESIDENCE HAGANUM, FLORENCEPAS