accijnzen zou afschaffen, accijnsfraude meer zijn”

Fraudedossiers

De algemene administratie douane en accijnzen is ingedeeld in drie grote blokken: de centrale departementen, de administratie operaties en de administratie opsporing. Flows sprak met douaniers van de administratie opsporing. Zij volgen de grote fraudedossiers op, zijn internationaal actief, dragen geen uniform en wensten ook tijdens dit interview volledig anoniem te blijven.

Bart Meyvis

Wat moeten we ons voorstellen bij de ‘dienst opsporing’. Hoeveel mensen zijn daar aan het werk?

“Driehonderd mensen werken er bij de administratie opsporing. Bij de geüniformeerde douane werken er zo’n drieduizend mensen. Het grote verschil met onze administratie is dat ‘operaties’ werkt met aangegeven goederen. Bij ‘opsporing’ gaan we vooral op zoek naar zaken die niet aangegeven werden. Wij zoeken naar de smokkel, sporen de grote georganiseerde fraude op, zoals die van drugs, sigaretten, diesel, alcohol, maar ook de onderwaarderingen, fraude met antidumpingrechten enzovoort. Wij werken Europees erg nauw samen met organisaties als Europol en Olaf.”

Hoe komen jullie smokkel op het spoor?

“Regelmatig krijgen we tips. En we werken nauw samen met buitenlandse douanediensten en politiediensten in binnen- en buitenland. We starten natuurlijk ook zaken zelf op. Uiteraard ga ik niet uitleggen hoe we te werk gaan.” (lacht)

Wat is de succesformule voor internationale samenwerking?

“Het is voor ons erg belangrijk om op het terrein aanwezig te zijn en internationaal samen te werken. Binnen Europa is er EMPACT (European Multi disciplinary Platform Against Criminal Treaths), een initiatief van de Europese lidstaten en ondersteund door de Europese Commissie. Per cyclus van vier jaar wordt er op Europese schaal gekeken naar de criminaliteit en daar volgt een prioriteitenlijst uit. Er wordt een SOCTA opgesteld (Serious and Organised Crime Treath Assessment), waaruit een voorstel volgt met daarin de prioriteiten voor de komende vier jaar. De Raad van de Europese Unie beslist uiteindelijk over de effectieve projecten. De Belgische douane is actieleider van een viertal projecten waaronder de illegale productie van tabaksproducten in Europa. We delen realtime-informatie met de Europese collega’s en kunnen elkaar dus zo permanent up-to-date houden.”

U bent officier van de gerechtelijke politie (OGP). Bent u dan meer agent of meer douanier?

“Ik ben 100% douanier. De titel OGP is een kwalificatie. Hierdoor kunnen we bepaalde bijzondere operaties uitvoeren waarvoor we toelating moeten krijgen van een magistraat. Wij noemen dat een BOM, een bijzondere opsporingsmethode. Ook een procureur of een onderzoeksrechter kan opdrachten geven aan een OGP.”

Na een onderzoek volgt er een proces-verbaal, gekoppeld aan gevangenisstraf en/of een geldboete. Klopt dat?

“Overtredingen inzake douane en accijnzen worden strafrechtelijk vervolgd door de douane en niet door het parket. Wij vorderen de ontdoken douane- en of accijnsrechten, de geldboetes en de verbeurdverklaring van de inbeslaggenomen goederen. De gevangenisstraf wordt gevorderd door het parket. Overtredingen inzake gemeen recht, die door de douane worden vastgesteld, worden vervolgd door het parket.”

Is fraude altijd kwaadwillig, of kan het ook om vergissingen of slordigheden gaan?

“Wij onderzoeken alleen de ‘maffieuze’, criminele zaken. Wanneer er vergissingen of slordigheden gebeuren, dan worden die door de ‘administratie operaties’ verder opgevolgd. Let op, die kunnen ook over grote bedragen gaan door bijvoorbeeld een verschil in interpretatie. Wij zoeken echt naar de plegers van bewuste fraude.”

Zien jullie een toename van het aantal fraudegevallen?

“We zien bijvoorbeeld dat overal in Europa de accijnzen stijgen. Hoe hoger de accijnzen, hoe meer fraude. Hoe duurder de sigaretten, hoe minder dat mensen geneigd zijn om het legale product aan te schaffen en hoe interessanter voor criminele organisaties om zich op die markt te begeven. Iets verbieden maakt het net aantrekkelijk voor criminelen. Bij cocaïne zien we echt dat het aantal gebruikers jaar na jaar toeneemt. Criminelen houden in hun businessmodel ook altijd rekening met inbeslagnames van een deel van hun goederen. Vraagt de markt bijvoorbeeld 100 ton, dan versturen ze 150 ton, zodat ze zeker zijn dat ze 100 ton kunnen leveren. Ook sigarettenfraude groeit elk jaar. De hoeveelheden stijgen, omdat de vraag naar goedkope rookwaren alsmaar stijgt.”

Kunnen jullie zaken soms volledig oplossen of gaat het telkens maar om topjes van de ijsberg?

“Volledig oplossen neen, maar wel binnen de perken houden. Alleen als men de accijnzen zou afschaffen, zal er geen accijnsfraude meer zijn. Om de drugs- smokkel drastisch te verminderen, moet er echt aan de vraag iets gedaan worden. Niemand blijkt zich nog te storen aan het feit dat je overal aan drugs kan komen. Als douane kunnen wij enkel het aanbod bestrijden

HOE HOGER DE ACCIJNZEN, HOE MEER FRAUDE

door onder andere onze controleprocessen te optimaliseren. Ook wij moeten onze strategie continu evalueren. Wij halen voldoening uit het oprollen van een illegale productiesite van sigaretten bijvoorbeeld of uit een grote drugsvangst, maar volledig de accijnsfraude of de drugsproblematiek oplossen, dat kunnen we niet. ”

Wat maakt het beroep voor jullie aantrekkelijk?

“De afwisseling maakt het boeiend. Je weet nooit exact wat je op een dag zal doen. Soms zit je

’s ochtends in een vergadering en is het plots alle hens aan dek en ontmantelen we die dag nog twee illegale productiesites van sigaretten. Ook het internationale aspect en het contact met het buitenland maakt onze job erg boeiend. We leggen eigenlijk de hele tijd puzzels. Je begint met een stukje en de puzzel wordt alsmaar groter. Als je dan uiteindelijk alle stukken gelegd hebt en je kan fraudeurs pakken en goederen in beslag nemen, dan geeft dat een enorme kick. Daar halen we heel veel voldoening uit.” drugs. Die komen via de Belgische havens binnen vanuit China. De drugs worden vervolgens aangemaakt, veelal in Nederlandse drugslabo’s. Er worden vaak nieuwe producten ontwikkeld, die dan weer net buiten

Kunnen jullie inschatten hoe groot bijvoorbeeld de markt is van de illegale sigaretten?

“Wij niet, maar de sigarettenfabrikanten schakelen daar onderzoeksbureaus voor in.

Belgi Is Een Van De Belangrijkste Uitvoerders

Van Synthetische Drugs

WERELDWIJD

Is

jullie beroep gevaarlijker geworden?

“Wij zijn bezorgd over de toename van geweld in de straten van Antwerpen, maar de douane blijft tot op vandaag gevrijwaard. Ook zijn er gevaarlijke, soms zelfs dodelijke producten waar we mee in contact kunnen komen zoals fentanyl. Op fraude met sigaretten staan er hoge geldboetes, maar de gevangenisstraffen zijn eerder beperkt waardoor mogelijks geweld tegenover douaniers uitblijft.”

Die gaan dan op zoek naar illegale sigaretten, onderzoeken weggegooide verpakkingen op plaatsen waar veel volk komt, rapen sigarettenpeuken op … Dat gaan ze allemaal analyseren en samenvatten in conclusies. De Franse en de UK-markt zijn in het geval van sigaretten de belangrijkste afzetmarkten voor illegale sigaretten, net omdat de legale sigaretten daar het duurst zijn. Uit die analyses hebben we bijvoorbeeld opgemerkt dat er op een derde van de gerookte sigaretten in Frankrijk geen accijnzen betaald werden. Daarvan zijn nog eens de helft namaak.”

Welke reputatie heeft België op dat vlak?

“Een aandachtspunt waar we zeker op willen inzetten, zijn de zogenaamde drugsprecursoren, de basisproducten voor het aanmaken van synthetische de wetgeving vallen. Erg moeilijke dossiers. België is overigens een van de belangrijkste uitvoerders van synthetische drugs wereldwijd en dat is een reputatie waar we niet fier op moeten zijn. Dikwijls worden die drugs in kleine hoeveelheden via post en koeriersdiensten per vliegtuig verstuurd. Met vaak erg kleine hoeveelheden van een aantal gram per pakket, worden er jaarlijks toch zo’n 7 ton verstuurd.”