Alles over Geschiedenis 38

Alles over Geschiedenis 38

NECTAR VOOR DE FARAO: EGYPTISCHE ZOETHOUDERTJES

FLIKKEN ARIZONA

Sheriffs van het Wilde Westen

VICTORIAANSE UITVINDINGEN

Bloedzuigerbarometers en klaviersloten op de wereldtentoonstelling van 1851

JULI 1944 - GEHEIME MISSIES VAN DE SAS

www.allesovergeschiedenis.com

THEMA: MILITAIRE GENEESKUNDE

WAT ALS DE JAKOBIETEN HADDEN GEWONNEN?

ZO OVERLEEF JE IN TIMBOEKTOE, 1375

AP

Nr. 038

IJDELTUIT, PATRIOT EN TIRAN

€ 6,49

Hendrik VIII - IJdeltuit, patriot en tiran

DE STRIJD VAN GALILEO TEGEN DE KERK

INHOUD

Alles over Geschiedenis 38

FEATURES

32 Hendrik VIII

De tiran in zijn jonge jaren.

44 Galileo versus de Kerk

Alles over het grootste conflict tussen de belangrijkste wetenschapper van de Renaissance en de paus.

56 Victoriaanse uitvindingen

De Grote Tentoonstelling, de eerste van een reeks wereldtentoonstellingen, was uniek in zijn soort.

66 Flikken Arizona

Ontmoet de legendes en huurlingen die de vrede bewaarden in alle uithoeken van het Wilde Westen.

74 Zoethoudertje voor de goden

In het Oude Egypte was honing veel meer dan alleen maar een heerlijke traktatie.

THEMA

32

18 Militaire geneeskunde 20 Tijdlijn

Militaire geneeskunde door de jaren heen.

22 In de schoenen van ...

Een MASH-dokter.

24 In vol ornaat

Een zuster uit de Krimoorlog.

25 5 opmerkelijke feiten over ...

De psychologische effecten van oorlog.

26 Onder de loep

DE TWEEDE WERELDOORLOG OP WEG NAAR DE BEVRIJDING

Luchtziekenhuis.

28 Doe-het-zelf

Word een Romeinse arts.

30 Hall of Fame

Militair verpleegkundigen.

DE TWEEDE WERELDOORLOG 86 Missies na D-Day

Tijdens Operatie Overlord landden parachutisten in Frankrijk. Hun opdracht: veroorzaak chaos, maak spoorwegen onklaar en schakel de vijand uit.

4

86

ELK NUMMER 06 Geschiedenis in beeld

De indrukwekkendste beelden bij historische gebeurtenissen.

12 Nieuws

Historische nieuwtjes, feitjes en weetjes.

14 Wonderlijke weetjes

Lees over de vreemdste feiten, verhalen en uitvindingen aller tijden.

16 Media

Meer lezen en films kijken? Probeer deze nieuwe publicaties.

17 Agenda

De interessantste exposities van dit moment.

44 GALILEO VS. DE KERK

52 GEORGE ORWELL

42 Door de eeuwen heen Cosmetica.

52 Helden & schurken George Orwell.

62 Grootste veldslagen De Slag bij Boyacá.

72 Survivalgids voor tijdreizigers Timboektoe.

78 Kroegweetjes

De pestrellen in Moskou.

80 Wat als ...

De jakobitische opstand was geslaagd?

84 Puzzel

Win mooie prijzen.

56 VICTORIAANSE UITVINDINGEN

95 Historie vs. Hollywood The Queen.

96 Zo maak je ...

FLIKKEN ARIZONA 66

Byzantijnse rijstpudding.

98 Colofon

Puzzel & win

84 Wil je nog meer

74 HONING IN EGYPTE

Bekijk het aanbod op pagina 82

18

ALLES OVER

MILITAIRE GENEESKUNDE Oorlog zorgt voor verandering en dit geldt ook voor de militaire geneeskunde.

Dit waren de verschillende technieken en methodes die aan het front gebruikt werden.

20

24

28

30

19

HHELEDREON

N E K R U SCH &

“De fascisten waren aan het schieten en de mannen achter mij ook. Ik zat er middenin.”

George Orwell Hij behoort tot de meest invloedrijke auteurs van de 20e eeuw, maar bevond hij zich altijd wel aan de goede kant van de geschiedenis?

I

n het voorjaar van 1937 sloop een kleine groep republikeinse soldaten tijdens de Spaanse Burgeroorlog richting het front in Huesca. Gewapend met bajonetten maakten ze zich klaar om de vijandelijke loopgraven te bestormen. De helft van deze groep bestond uit Britse vrijwilligers, die zich verbonden voelden met de republikeinen in hun strijd tegen de nationalisten.

Toen de groep werd ontdekt en de beschietingen begonnen, bevond een vrijwilliger zich precies in het schootsveld: “Ik ging op mijn buik liggen met mijn gezicht zo stevig in de modder dat het zeer deed. Ik dacht zelfs dat ik gewond was. De fascisten waren aan het schieten en de mannen achter mij ook. Ik zat er middenin.”

Deze vrijwilliger was een Brit, genaamd Eric Blair, maar hij zou bekend worden onder zijn schrijversnaam, George Orwell. De Spaanse Burgeroorlog is slechts één van de hoofdstukken die bepalend waren voor zijn wereldbeeld en politieke en ideologische overtuigingen.

In de jaren na zijn dood in 1950, zijn de werken van Orwell uitgebreid geanalyseerd en verklaard.

Dit leverde waardering op voor zijn politieke voorspellingen en inzichten, maar hij werd er ook om verguisd en bekritiseerd.

Orwell werd in 1903 geboren. Zijn ouders behoorden tot de lagere middenklasse en zijn

52

Beslissend opvoeding was weinig opzienbarend moment gezien zijn latere prestaties. Middels een In Birma beurs wist hij een plekje te bemachtigen Na zijn studie ging Orwell werken bij de op Eton College, maar hij was geen Indian Imperial Police in de grootste provincie bijzondere leerling. In plaats van zijn van het land, Birma (het huidige Myanmar). Hier studie te vervolgen aan een universiteit, maakte hij de onderdrukking door de Britse overheersers van dichtbij mee. Zijn ervaringen zoals je misschien zou verwachten, in Birma gaven zijn toekomstige politieke en emigreerde hij naar Burma. Hier ging sociale idealen vorm. Hij besloot na een hij werken bij de koloniale politie, de kort verlof in Engeland niet meer terug te keren naar India en diende zijn wetshandhavers aan de buitengrenzen ontslag in. van het Britse Rijk. Zijn ervaringen tijdens 1922-1927 deze periode van 1922 tot 1927 zouden hem tekenen voor het leven.

De Eerste Wereldoorlog had een flinke hap genomen uit Groot-Brittannië als wereldmacht, met talloze verliezen op de slagvelden van Loos, de Somme en Passchendaele, om nog maar te zwijgen over de financiële verliezen. Toch hielden ze krampachtig vast aan hun overzeese gebieden en geen was zo groot en belangrijk als India met Burma als belangrijkste provincie. Dit was de plek waar Orwell geconfronteerd werd met en deelgenoot was aan de brute realiteit van het kolonialisme.

Orwell was assistent korpschef bij een politiemacht die bestond uit 23.000 agenten.

De politie was belast met de wetshandhaving in Orwell in zijn functie als presentator 36 districten waar in totaal 13 miljoen mensen bij de BBC tijdens WO II. woonden. In 1936 schreef hij een beeldend verslag

Helden & schurken GEORGE ORWELL

Beslissend moment

De Spaanse Burgeroorlog

In december 1936 sloot Orwell zich aan bij de republikeinse militie, POUM, Zijn vrouw, Eileen, die werk had gevonden in Barcelona, sloot zich later bij hem aan. In mei 1937 werd een geweerschot hem bijna fataal. Toen overheidsgroeperingen met steun van de Russen de POUM-leden vervolgden, vluchtten beide het land uit.

1936-1937

53

Cavalerie

Dat Simon Bolivár de cavalerie goed wist in te zetten en zijn Spaanse tegenstander José Maria Barreiro niet, heeft een belangrijke rol gespeeld in het verloop van de Slag bij Boyacá. Bolivárs cavalerie kon de hele slag vrijelijk bewegen, terwijl Barreiro’s cavalerie meestal geen kant op kon.

Wapens

Ondanks dat Bolívars troepen in de meerderheid waren, was zijn rebellenleger lang niet zo goed getraind en bewapend als het Spaanse leger. Maar Bolívars tactisch goede gebruik van zijn muskettendragende infanterie compenseerde dit.

62

Leider

GROOTSTE VELDSLAGEN

De charismatische en ervaren generaal Bolívar had succes bij Boyacá, eigenlijk net zoals tijdens zijn hele strijd tegen de Spanjaarden. Dit kwam doordat hij onder zijn leiding verschillende onafhankelijke troepen uit Venezuela en Colombia tegen de Spanjaarden wist te verenigen.

DE SLAG BIJ BOYACÁ BOYACÁ, NIEUW-GRANADA (NU COLOMBIA) 7 AUGUSTUS 1819

D

Rebellen

Bolívars leger bestond uit rebellen die afkomstig waren uit verschillende, door Spanje overheerste Zuid-Amerikaanse landen. Deze mannen hadden voorheen sporadisch de Spanjaarden aangevallen, onder leiding van verschillende veldheren, maar met weinig succes.

e Slag bij Boyacá was een belangrijke veldslag in de Latijns-Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlogen. Generaal Simon Bolívar vocht met zijn rebellenleger tegen een door Spanje geleid leger dat aangevoerd werd door kolonel José Maria Barreiro.

Tegenwoordig wordt de slag gezien als een keerpunt in het proces dat zou leiden tot de scheiding tussen noordelijk Zuid-Amerika en de Spaanse Kroon. Bolívars daden maakten de weg vrij voor de uiteindelijke onafhankelijkheid van het huidige Colombia, Ecuador en Peru en de stichting van Bolivia.

De slag vond ongeveer 150 kilometer ten noordoosten van de stad Bogotá plaats, op de weg naar het stadje Tunja. Bolívar was vanuit Venezuela ongemerkt Colombia binnengekomen door met zijn leger tussen mei en juli 1819 over het Andesgebergte te trekken. Nadat ze de Spaanse koninklijke troepen verrasten met enkele veldslagen voorafgaand aan Boyacá, trokken ze nu openlijk op naar de stad die weinig militaire weerstand bood en een perfecte uitvalsbasis was voor de bevrijding van de regio.

Barreiro realiseerde zich dit ook en probeerde Bolívars opmars af te snijden. Barreiro was onervaren, maar hij voerde het bevel over een goed getraind leger en was daarom niet van zijn stuk gebracht door Bolívars eerdere veldslagen. Hij dacht dat hij voor eens en voor altijd de opmars van de rebellen kon stoppen. Beide legers marcheerden met grote snelheid richting Bogotá en probeerden hier hun voordeel uit te slaan.

Barreiro haalde Bolívar in, maar verloor uiteindelijk de Slag bij Boyocá door een mengeling van tactische fouten en het onderschatten van Bolívar en zijn onafhankelijke

rebellen. Door zijn troepen in tweeën te splitsen, maakte hij het voor Bolívar makkelijk om deze te verdelen en met relatief weinig bloedvergieten te verslaan. Tekenend voor Bolívars overwinning is de hoeveelheid slachtoffers die vielen bij de slag: 13 aan Bolívars kant en slechts 100 aan de kant van Barreiro.

Het was geen massaslachting, wat vooral te danken was aan Bolívars tactische vaardigheid. Door gebruik te maken van de belangrijke onderdelen van zijn leger (zoals het Britse Legioen) en door zich tactisch bij de flanken van Barreiro’s leger op te stellen, wist Bolívar zijn vurig gewenste onafhankelijkheid van de vijand te verkrijgen zonder veel van hun bloed te vergieten.

Hoewel er weinig Spanjaarden gesneuveld waren, werden er wel enkelen gevangen genomen op 7 augustus 1819. Van hen (waaronder Barreiro) werden er 39 op bevel van Bolívar geëxecuteerd. De executies vonden plaats in de pas bevrijde stad Bogotá.

Toen het nieuws van Barreiro’s nederlaag en executie zich verspreidde, realiseerden de koningsgezinde leiders in de regio (zoals de Venezolaanse generaal Pablo Morillo) zich dat de Spaanse heerschappij over ZuidAmerika op het punt van omvallen stond.

De leiders stuurden snel een boodschap naar het Spaanse vasteland waarin stond dat er onmiddellijk meer soldaten nodig waren om de opstand de kop in te drukken. Maar naast enkele minimale versterkingen bleef een grote versterkingsmacht uit.

Dit leidde twee jaar later, in 1821, tot een laatste wanhopige confrontatie tussen de door Spanje geleide troepen en die van Bolívar, waar de laatste als overwinnaar uit kwam.

Spanje was Zuid-Amerika nu echt kwijt.

63

Kroegweetjes RUSLAND, 15-17 SEPTEMBER 1771 De pestrellen in Moskou

Tijdlijn DECEMBER 1770

FEBRUARI 1771 Dokter Shafonskiy was de hoofdgeneesheer van het ziekenhuis in Moskou en identificeerde als eerste de pest. Zijn bevindingen werden echter genegeerd.

78

31 MAART 1771 Een heftige uitbraak van de pest verspreidde de infectieziekte door de stad. Hierdoor moesten de dokters de zeer besmettelijke ziekte wel erkennen.

20 AUGUSTUS 1771 Catharina II stuurt artsen, manschappen en een senator.

Ze bouwden ziekenhuizen en voerden medische inspecties uit.

Door het toenemende dodenaantal is Catharina II genoodzaakt om een noodsituatie af te roepen. Niemand mag de stad Moskou nog in of uit.

Kroegweetjes DE PESTRELLEN Wat was het?

In september 1771 besloot Ambrosius (de aartsbisschop van Moskou) dat een icoon van de Heilige Maagd Maria niet meer publiek vertoond mocht worden. Hij deed dit om de verspreiding van de pest onder de aanbidders te voorkomen, want er kwamen dagelijks zo’n 1000 mensen langs om het beeld te bekijken. De inwoners van Moskou waren het hier echter niet mee eens.

De rijken waren richting het platteland gevlucht, maar de inwoners die deze mogelijkheid niet hadden voelden al sinds maart de druk van de quarantainemaatregelen.

De routes in en uit de stad waren afgesloten, er ontstond paniek, er was een voedseltekort en de publieke baden werden gesloten. Daarnaast werden de huizen van de zieken platgegooid zonder dat er enige vorm van compensatie werd gegeven.

Op 15 september braken er rellen uit. Boze inwoners bestormden het Rode Plein, namen bezit van het Kremlin en sloegen het huis van de aartsbisschop kort en klein.

Ambrosius was niet thuis, maar de menigte vond hem in het Donskojklooster en wurgde hem. Na drie dagen kon de militaire versterking de opstand bedwingen.

Waarom gebeurde het?

De pest verplaatste zich naar het noorden en bereikte Moskou rond Kerstmis 1770. Hier verspreidde de ziekte zich razendsnel onder de arbeiders, die dicht op elkaar leefden en werkten. In december gaf een dokter al aan dat er iets gaande was, maar zijn leidinggevenden handelde pas toen de dode lichamen zich opstapelden.

Toen Moskou tsarina Catharina II (Catharina de Grote) op de hoogte bracht van de uitbraak, bagatelliseerden ze de ziekte en wisten ze het woord ‘pest’ te vermijden.

Catharina zat echter niet stil en stuurde in maart enkele hofartsen om de zaken te beoordelen en de ziekte te behandelen. Ze stuurde ook luitenant-generaal en senator Peter Eropkin eropuit om zich bezig te houden met de volksgezondheid.

Catharina besliste later om de noodtoestand af te roepen in de stad om zo verdere verspreiding te voorkomen.

Dit zorgde echter voor de nodige angst en afgunst bij de bevolking waardoor er publieke rellen ontstonden.

Wist je dat?

Het dodenaantal tikte de 100.000 aan. Dit was ongeveer een derde van het aantal bewoners van de stad.

De hoofdpersonen

Catharina II van Rusland

2 mei 1729 – 17 november 1796 Catharina II was (zolang het haar uit kwam) voorstander van de Verlichting en probeerde het Russische Rijk te vergroten.

Senator Peter Eropkin 5 SEPTEMBER 1771

1724 - 1805 De ambtenaar die de pest vanaf maart 1771 moest bestrijden en de ‘redder’ van de stad tijdens de rellen van september.

15 SEPTEMBER 1771 Eropkin vraagt aan Catharina de quarantaine een halt toe te roepen om zo de groeiende spanning in de stad te verminderen. Catharina weigerde zijn verzoek.

De aartsbisschop haalt een heilig icoon weg om verspreiding van de ziekte te voorkomen, maar de menigte ziet dit als een samenzwering en vermoord hem.

Graaf Pyotr Saltykov

11 december 1698 – 26 december 1772 Hij was de gouverneur van Moskou, maar verliet zijn post zonder toestemming om zich op zijn landgoed terug te trekken.

79