Alles over geschiedenis 47

Alles over Geschiedenis 47

NEDERLAND BEVRIJD! WAT TE DOEN MET DE SS-VRIJWILLIGERS?

OLYMPISCHE SPELEN Van offerfeest tot sportfestijn

ALLES OVER FORTEN & KASTELEN

Che Guevara

WAT ALS NAPOLEON NAAR AMERIKA WAS GEVLUCHT? GEORGE III

De laatste koning van Amerika

MARTELAAR OF MOORDENAAR? € 6,99 AP

www.allesovergeschiedenis.com

Het opmerkelijke levensverhaal van de legendarische guerrillastrijder STUDENTENOPSTANDEN IN PARIJS VAN 1968

MIDDELEEUWSE POWERVROUWEN

DE SLAG BIJ KADESJ SYRIË, 1274 V.CHR.

DE WREEDHEDEN VAN KEIZER CALIGULA

Nr. 047

INHOUD Alles over Geschiedenis 47

FEATURES 32 Che Guevara

Was de beroemde guerrillastrijder een martelaar of een moordenaar?

46 Middeleeuwse powervrouwen

Zo gingen de machtigste vrouwen in de Middeleeuwen om met moord, wraak en overspel.

54 Koning George III Tiran van Amerika.

70 De antieke Olympische Spelen

De ontstaansgeschiedenis van een internationaal sportfestijn.

DE TWEEDE WERELDOORLOG 86 Vrijwillig bij de SS

De mannen die in de laatste uren vrijwillig het Derde Rijk verdedigden.

THEMA

18 Forten & kastelen

De vestingen die landen over de hele wereld hebben verdedigd.

20 Tijdlijn

Kastelen door de eeuwen heen.

22 Onder de loep De Maginotlinie.

24 In de schoenen van ...

26 In vol ornaat Een trobairitz.

DE TWEEDE WERELDOORLOG 86

27 5 feiten over ...

Kasteel Himeji.

28 Doe-het-zelf Word een ridder.

30 Hall of fame

De sterkste kastelen.

4

TEKST VAN HET COVER ITEM PLAATSEN

OP WEG NAAR DE BEVRIJDING

Een generaal van een Amerikaans sterfort.

Wil je nog meer

32

Bekijk het aanbod op pagina 82

ELK NUMMER 6 Geschiedenis in beeld

De indrukwekkendste beelden bij historische gebeurtenissen.

12 Nieuws

Historische nieuwtjes, feitjes en weetjes.

14 Wonderlijke weetjes

64 DE ROMEINSE KEIZER

Lees over de vreemdste feiten, verhalen en uitvindingen aller tijden.

16 Media

CALIGULA

Meer lezen en films kijken? Probeer deze nieuwe publicaties.

70 DE ANTIEKE

17 Agenda

De interessantste online exposities van dit moment.

OLYMPISCHE SPELEN

40 Kroegweetjes

Parijse studentenrevolte van ‘68.

42 Wat als ...

Napoleon naar Amerika was gevlucht?

64 Helden & schurken

De Romeinse keizer Caligula.

68 Door de eeuwen heen Maskers.

76 Grootste veldslagen Slag bij Kadesj, 1274 v.Chr.

68 MASKERS DOOR DE EEUWEN HEEN

54 KONING GEORGE III

SLAG BIJ KADESJ 76

80 Survivalgids

Florence in de Renaissance.

84 Zo maak je …

Zuid-Afrikaanse bobotie.

95 Puzzel

Win mooie prijzen.

96 Historie vs.

Hollywood Woman In Gold.

98 Colofon

Contactgegevens en abonnementsinformatie.

95 46 MIDDELEEUWSE

POWERVROUWEN

PUZZEL & WIN

5

R A A N E D R O O M M A R T E LAA R OF

Het opmerkelijke en radicale leven van een arts, guerrillaleider en beul in de Cubaanse Revolutie, die probeerde in heel Zuid-Amerika marxistische opstanden te ontketenen. ★★★★★★★

H

ij had bier gedronken, en veel ook. Maar dat was omdat hij iets te vieren had en niet om zichzelf moed in te drinken. De dag ervoor was het Boliviaanse leger in een heftig vuurgevecht verwikkeld met communistische guerrilla’s, die waren vastgelopen in een ravijn. De vijand werd verslagen en er werden er een paar gevangen genomen. Maar aan beide kanten waren doden gevallen. Toen een officier een vrijwilliger zocht om een gevangene te executeren, was Sergeant Mario Terán er als de kippen bij om zijn gevallen Boliviaanse broers te wreken. En bier zou die wraak niet in de weg staan.

Terán stapte een eenvoudig schoolgebouw binnen, dat werd gebruikt als een provisorische gevangenis. De gevangene was smerig, zijn haar verward, zijn kleren gescheurd en gerafeld. In plaats van laarzen had hij stukken leer om zijn voeten gebonden. Hij lag op de vieze grond en bloedde uit een schotwond in zijn been. Hij lag erbij als een gewond dier. Terán richtte zijn geweer op hem.

“Ik weet dat je me dood gaat schieten”, zei de gevangene. “Kom op lafaard, het is maar een moord die je gaat plegen.” Terán

32

schoot hem in zijn armen en benen, om de schijn te wekken dat de guerrillastrijder was omgekomen in een vuurgevecht. Terwijl de man op de grond lag, vuurde Terán opnieuw.

Het schot in zijn borstkas was direct fataal.

De naam van de gevangene? Che Guevara. ‘s Werelds meest gevreesde marxistische revolutionair was dood.

Che's jeugd Ernesto Guevara de la Serna werd 39 jaar eerder, in 1928, geboren in Rosario, Argentinië. Hij kreeg al op jonge leeftijd met de dood te maken. Hij had een ernstige vorm van astma en de aanvallen waren soms zo heftig dat hij er bijna in stikte.

Zodoende lag de jonge Ernesto vaak in bed en had hij veel tijd om na te denken en te beseffen dat zijn volgende adem misschien wel zijn laatste was. Hij werd zich dus al vroeg in zijn leven bewust van zijn eigen sterfelijkheid. Door de dood onder ogen te zien en niet bang te zijn, voorkwam hij dat de ziekte zijn leven zou bepalen.

En daardoor leefde hij in het hier en nu.

Mede doordat hij niet bang was voor de dood, wist hij later – tot verrassing van Fidel Castro – de Cubaanse Revolutie te overleven.

Het gezin Guevara verhuisde in Ernesto’s jeugd heel wat af. Vader en moeder waren altijd op zoek naar een gebied in Argentinië met een klimaat dat zijn toestand enigszins zou kunnen verlichten. Uiteindelijk kwamen ze terecht in Alta Gracia, een kleine stad aan de voet van het Sierras Chicas gebergte in de provincie Córdoba. De droge berglucht was goed voor hem. Maar toen er vervolgens broertjes en zusjes bij kwamen, trok het gezin toch weer verder. Ernesto leerde hierdoor nooit ervaren hoe het was om zich ergens echt te vestigen.

Zijn ouders waren allebei hoogopgeleid en kwamen uit gezinnen die niet rijk waren, maar ook zeker niet arm. Door zijn ziekte kon Ernesto niet altijd naar school en kreeg hij thuis les van zijn moeder. Toen zijn astma later wat verbeterde, ging hij ook vaker naar school. Hij was een bekwame, intelligente student, maar niet erg geïnteresseerd in het lesprogramma. Misschien kwam dat doordat hij in zijn tienerjaren al veel had gelezen, van politieke werken tot Franse klassiekers zoals Dumas en Zola, en Amerikaanse auteurs zoals Steinbeck. Hij hield van schaken en ondanks zijn ziekte en magere lichaam was hij een fervent rugbyspeler, die zelfs iemand met zijn inhalator mee liet rennen als dat nodig was.

Che Guevara

33

Koning George III

Tiran van Amerik a D

De Britse koning George III raakte de kolonies in Amerika kwijt en werd afgemaakt in de Onafhankelijkheidsverklaring van 1776. Maar was hij echt een tiran?

e massa stroomde op het vergulde standbeeld van koning George III toe, met de woorden van de kersverse Onafhankelijkheidsverklaring nog in het geheugen. Ze schreeuwden en joelden en klommen over het hek dat het beeld beschermde. Ze maakten touwen rond het standbeeld vast en begonnen er aan te sjorren. Met een luid geraas werd de Britse koning van zijn sokkel getrokken, tot grote blijdschap van de daders. Het Amerikaanse volk was voor altijd bevrijd van de tirannieke Britse overheersing.

Veel historische omwentelingen

54

gingen gepaard met het omver trekken van standbeelden als symbool van de bevrijding van onderdrukking.

Het standbeeld van George was vervaardigd van verguld lood en werd op een toepasselijke manier hergebruikt.

Het werd omgesmolten tot ruim 40.000 musketkogels, die tegen het Britse leger werden afgevuurd door het Amerikaanse Continentale Leger.

De controverse rond het bewind van George III begon al tijdens zijn leven. Hij maakte zich niet geliefd doordat hij de Amerikaanse kolonies moest opgeven en zijn gestage

geestelijke aftakeling zorgde voor een crisis binnen de Britse monarchie. Hoe het ook zij, George is nog steeds de langst regerende koning, die het misschien niet verdiend heeft om herinnerd te worden als tiran.

Op oorlogspad

Voordat we nader ingaan op de rol van de koning, is het belangrijk om te weten

De Franse koning Lodewijk XV aanvaardt zijn verlies in de Zevenjarige Oorlog.

dat de onvrede in de dertien kolonies tegenover de Britten al een lange tijd broeide. Dit was het gevolg van de Zevenjarige Oorlog, die ondanks de winst op Frankrijk een dure aangelegenheid was geweest voor Groot-BrittanniĂŤ.

In de hoop de lege schatkist aan te vullen had het Britse parlement de belasting in de kolonies verhoogd. Het argument was dat die oorlog ook was

George III wordt herinnerd als de tiran die Amerika kwijtraakte.

55

De

antieke Spelen De Olympische Spelen van Tokio zijn met een jaar uitgesteld om de (sport)wereld te laten herstellen van de coronacrisis. Wij kijken naar het ontstaan van dit wereldwijde sportieve evenement.

V

oor het eerst in de geschiedenis van de Olympische Spelen zitten er geen vier, maar vijf jaar tussen twee edities. De uitzonderlijke omstandigheden rond het coronavirus hebben ervoor gezorgd dat Tokio 2020 in 2021 plaatsvindt.

Het is in de geschiedenis pas drie keer eerder gebeurd dat de Spelen niet op het geplande moment konden plaatsvinden, in 1916, 1940 en 1944. En dus blijven we dit jaar verstoken van een sportzomer vol strijd, passie en emotie. Hoe is dit wereldwijde sportieve feest eigenlijk ontstaan? Voor het antwoord moeten we terug naar de 8e eeuw voor Christus.

Festival voor Zeus

Tussen 776 v.Chr. en circa 425 n.Chr. kwamen deelnemers en toeschouwers elke vier jaar naar een plek in het zuiden van Griekenland voor een festival ter ere van de god Zeus. Die heerste vanaf de besneeuwde bergtoppen van Olympus en de naam van het festivalplaatsje was Olympia.

De spelen in Olympia begonnen bescheiden. Op de ochtend na de volle

70

maan in augustus kwam men bij elkaar om te zingen, bidden en om offers te brengen aan Zeus. Die offers bestonden uit ossen, waarvan het brandende bot en vet op een altaar werd gelegd alvorens het vlees werd geroosterd voor het avondmaal. Terwijl heerlijke geuren de lucht vulden, liepen enkele mannen een stukje naar het oosten, ontdeden zich van hun kleding op een lendendoek na en renden terug naar het altaar. De afstand bedroeg ongeveer 180 meter (in het Grieks een stade genoemd, en de oorsprong van het woord stadion) en de bakker Koroibos van Elis kwam als eerste over de streep. Binnen dertig seconden was het voorbij. Niet alleen de wedstrijd, maar het hele evenement. De Olympische Spelen begonnen als één Olympisch spel.

Zo zou het tot 724 v.Chr. blijven. Daarna kwamen er enkele sporten bij en werd het festival populairder. Deze uitbreiding viel samen met de expansiedrift van de Grieken zelf. Wellicht dat het verbindende karakter van zo’n sportief festival moest zorgen voor een eigen identiteit onder de bevolking, die naar alle windstreken was uitgevlogen.

Competitie zat de Grieken in het bloed,

getuige wat Homerus in diezelfde eeuw schreef in zijn Ilias: “Wees altijd de beste en streef anderen voorbij.” Dit gedicht over de Trojaanse oorlog, waarin na de dood van Patroclus ook sportieve wedstrijden werden gehouden, was een inspiratiebron voor de Grieken. En Olympia werd de plek waar hun spelen, als de echte erfgenamen van de Trojaanse helden, zouden worden gehouden. Rond de 6e eeuw v.Chr. kwamen de deelnemers uit alle Griekse windstreken naar Olympia. De stad was niet alleen belangrijk voor de sport, want na het neerslaan van een Perzische invasie en het verdrijven van de Carthagers en Etrusken, werden de Griekse overwinningen in Olympia gevierd.

Door de uitbreiding duurde het festival vijf dagen en trok het ook de aandacht van de hogere klasse. Tussen de sportieve elementen door werden belangrijke besprekingen gehouden en handelsovereenkomsten gesloten. Het populairste en duurste onderdeel was de wagenrennen, waar velen aan mee wilden doen. Dat wilde in 504 v.Chr. ook Alexander I, koning van Macedonië,

Schilderij uit 1815 door Quatremère de Quincy van Phidias’ beeld van Zeus in Olympia.

71

71