Alles over Geschiedenis Abonnement

Alles over Geschiedenis 46

Deze epidemieĂŤn hebben je voorouders doorstaan

DE LAATSTE DAGEN VAN

De laatste dagen van Hitler

HITLER OPGELICHT! De 10 grootste fraudeurs aller tijden

â‚Ź 6,49

AP

www.allesovergeschiedenis.com

De schokkende moord op Martin Luther King Rondleiding door De ware verhalen De gruwelijkste Tombes van de lustpaleis Hampton Court van 1001 nacht martelwerktuigen Chinese keizers

Nr. 046

INHOUD

Alles over Geschiedenis 46

FEATURES 32 De moord op Martin Luther King

Martin Luther King was voorvechter van geweldloos protest en rassengelijkheid, en zijn dood schokte de wereld.

46 Hampton Court

Koning Hendrik VIII hield er zijn wilde feesten en de Nederlandse koning Willem III maakte er zijn huis van.

56 Rustplaats van de keizers

270 jaar lang waren de graven van de Chinese keizers een toonbeeld van rijkdom en stabiliteit.

64 De kunst van het oplichten

Beroemde oplichters en fraudeurs met hun trucs.

74 Verhalen van Duizend-en-een-nacht

Het ware verhaal achter deze tijdloze avonturen en parabels.

DE TWEEDE WERELDOORLOG

18

EPIDEMIEËN

85 De laatste dagen van Hitler

In de Führerbunker in Berlijn ging Adolf Hitler ten onder.

En met hem de droom van het Duizendjarig Rijk.

18 Epidemieën

THEMA

20 Tijdlijn

Epidemieën door de eeuwen heen.

22 Onder de loep

De Lazzaretto eilanden als quarantainegebied.

24 In de schoenen van ...

Een legerarts tijdens de Spaanse griep.

Een pestdokter.

27 5 opmerkelijke feiten over De Pest van Justinianus.

28 Doe het zelf Genees de pest.

30 Hall of fame

Revolutionaire medici.

4

OP WEG NAAR DE BEVRIJDING

85

26 In vol ornaat

Wil je nog meer

DE TWEEDE WERELDOORLOG

Bekijk het aanbod op pagina 98

ELK NUMMER 6 Geschiedenis in beeld

De indrukwekkendste beelden bij historische gebeurtenissen.

12 Nieuws

Historische nieuwtjes, feitjes en weetjes.

70 SLAG BIJ PUEBLA

14 Wonderlijke weetjes Lees over de vreemdste feiten, verhalen en uitvindingen aller tijden.

16 Media

Meer lezen en films kijken? Probeer deze nieuwe publicaties.

17 Agenda

32 DE MOORD OP

De interessantste exposities van dit moment.

MARTIN LUTHER KING

42 Wat als ...

Spanje China had veroverd?

62 Door de eeuwen heen Martelwerktuigen.

70 De grootste veldslagen Slag bij Puebla.

80 Kroegweetjes

De eerste Amerikaanse pilgrims.

82 Puzzel

Win mooie prijzen.

84 Zo maak je … Grete Pye.

56 RUSTPLAATS VAN DE KEIZERS 64 DE KUNST VAN HET OPLICHTEN

MARTELWERKTUIGEN 62

96 Historie vs.

Hollywood

Blackkklansman.

98 Colofon

Contactgegevens en abonnementsinformatie.

46 HAMPTON COURT

82

PUZZEL & WIN

5

De rituelen rondom de dood van farao’s vernieuwden door de eeuwen heen nogal – en dat zegt veel over de veranderende ideeën over leven, dood en het hiernamaals van de oude Egyptenaren.

D

e Egyptische Onderwereld, ook wel Amdoeat of de Rietvelden genoemd, was geen gezellige plaats: het was een donkere en beangstigende plek, vol met demonen, gigantische beesten en goden. Dat weten we omdat de Egyptenaren de muren van hun tombes, de wanden van hun grafkisten en papyrussen graag volschreven met teksten die het hiernamaals

32

beschrijven. De verhalen lopen uiteen, maar het basisidee is hetzelfde: overledenen moeten een reis vol gevaren door de Amdoeat afleggen en zullen na de juiste rituelen herboren worden.

De inhoud van deze teksten veranderde flink in de duizenden jaren van de Egyptische geschiedenis. Bovendien was het vaak geen lopend verhaal: de honderden spreuken en

uitingen stonden op een rij en meestal niet in chronologische volgorde. Spreuken voor het voorbereiden van de overledenen op het hiernamaals konden in verschillende volgordes worden gebruikt (instructies voor het eerste uur werden niet automatisch gevolgd door instructies voor het tweede uur) en er zijn zelden volledige teksten op dezelfde plek gevonden.

33

© Joe Cummings

De media worden vaak beschuldigd van het schenden van privacy.

Massamedia Het bereiken en beïnvloeden van publiek door middel van massacommunicatie.

20 Hall of Fame

Deze tien personen veranderden de mediawereld voorgoed.

22 Doe-het-zelf

Bedien een 16e eeuwse drukpers.

24 Media door de eeuwen heen

De geschiedenis van media gaat van de vroegste perkamenten tot boeken, kranten, radio en tv.

18

26 In vol ornaat

28 Onder de loep

27 5 feiten over ...

30 In de schoenen van

Een krantenjongen in de 19e eeuw die in de straten van de stad probeert geld te verdienen om te eten en te overleven.

Een van de machtigste en meest polariserende mediamagnaten van deze tijd, de Australiër Rupert Murdoch.

Een tv-studio uit de jaren 1950, waar rechtstreeks naar de huiskamers van mensen werd uitgezonden.

Middeleeuwse monniken kopiëerden manuscripten om ervoor te zorgen dat de kennis bleef bestaan.

Koning George VI spreekt op zijn kroningsdag in 1937 vanuit Buckingham Palace het volk toe op de BBC-radio.

Rupert Murdoch en Rebekah Brooks waren verwikkeld in een telefoonhack-schandaal.

Het maken van een krantendrukplaat.

Een krantenverkoper met een bordje waarop staat dat Engeland de oorlog heeft verklaard aan Duitsland, 1939.

In de jaren 1950 hadden veel huishoudens hun eigen zwart-wittelevisie.

Een fotograaf nadert het auto-ongeluk dat prinses Diana, Dodi Al Fayed en Henri Paul doodde. Een jury vond dat het ongeluk plaatsvond omdat de chauffeur probeerde de paparazzi te ontvluchten.

Mark Zuckerbergs bedrijf Facebook is een van de machtigste spelers in de nieuwe wereld van de sociale media.

Š Alamy; Corbis; Getty; www.scottbaker-inquests.gov.uk

Het werk van Bob Woodward (links) en Carl Bernstein (rechts) van de Washington Post leidde tot het ontslag van president Richard Nixon.

19

HET JFKCOMPLOT

De moord op John F. Kennedy blijft tot de verbeelding spreken en de complottheorieën blijven maar aanhouden. Maar waarom eigenlijk?

O

p 22 november 1963 om half één ‘s middags stond de wereld even stil.

John F. Kennedy, de man die voor veel Amerikanen het land een nieuw tijdperk van hoop en vrijheid in loodste, werd tijdens een tour door Dallas beschoten. Er klonken drie schoten: het eerste miste zijn doel, het tweede doorboorde de keel van de president en de derde raakte zijn hoofd. De stoet meerderde vaart en reed linea recta naar het ziekenhuis. Wat volgde waren dertig minuten vol hoop, gebed en spanning voor het hele land. Korte tijd later kwam het nieuws dat JFK was overleden.

Vice-president Johnson, die ook in Dallas was, werd op de terugvlucht ingezworen en een van zijn eerste opdrachten was het instellen van een diepgravend onderzoek naar de moord.

Dat onderzoek werd te gehaast uitgevoerd en de conclusie, bekend als het rapport Warren, bleek onvolledig en allerminst overtuigend. Als dader werd Lee Harvey Oswald aangewezen. Deze psychisch gestoorde man zou alleen hebben gehandeld, maar al snel ontstond het idee dat er meer aan de hand moest zijn geweest. Het Amerikaanse volk vermoedde complotten en doofpotaffaires.

Hoe kon Oswald de president vanuit die hoek hebben geraakt? Hoe kon hij zijn onhandelbare geweer zo snel hebben herladen? Wat was er gedaan met de verklaringen dat er schoten vanuit de omringende straten zouden hebben geklonken? Deze vragen kwamen voort uit de

hardnekkige theorie dat er een tweede schutter actief moest zijn geweest.

Voorstanders van deze theorie beweerden dat Oswald met geen mogelijkheid in zijn eentje kon hebben gehandeld. Als voorbeeld werd het tweede schot aangehaald. Dit raakte JFK in zijn keel en doorboorde daarna de rug, borst, rechter pols en linker dij van de gouverneur van Texas, John Connally, die in dezelfde auto zat. Dit kon alleen gebeuren wanneer de kogel negentig graden naar rechts zou zijn gedraaid. Onmogelijk, aldus de sceptici.

Er moest een tweede schutter in het publiek of in een nabij gelegen gebouw zijn geweest om zulke verwondingen te veroorzaken. Als mogelijke locatie werd een verhoogd grasveldje aangewezen, de grassy knol. Getuigen zouden vanuit hier een schot hebben gehoord en een rookpluim hebben gezien. Die plek bood perfect zicht, goede beschutting en een vluchtroute langs de spoorlijn die van de doorgaande weg afliep. Diverse getuigen die tussen het grasveldje en de route stonden, beweerden dat ze in de ‘schootslijn’ stonden. Dit voedde de geruchten dat een man met een geweer zich daar achter een schutting had verschanst. Er werden drie verdachten gearresteerd, maar later bleken dat daklozen te zijn die wegliepen van het grasveld. Zou er dan toch enige waarheid in de theorie van de tweede schutter zitten?

Wonderbaarlijk genoeg bleek er een film te bestaan waarop de hele gebeurtenis was vastgelegd. Amateurfilmer Abraham Zapruder

“Tegenstanders van de ‘lone-gunmantheorie’ beweerden dat Oswald met geen mogelijkheid in zijn eentje kon hebben gehandeld.”

32

wilde de feestelijke optocht filmen en legde onbedoeld belangrijk bewijsmateriaal vast voor de voorstanders van de ‘tweede-schuttertheorie’. In het rapport van de commissie Warren, verwondde de kogel die Kennedy raakte ook de gouverneur. Maar op de film strookt de timing niet met deze conclusie.

Zouden beide slachtoffers dan niet op hetzelfde moment en in hetzelfde filmbeeld hebben moeten reageren op de kogelinslag? Op de film is pas enkele filmbeeldjes later een reactie van Connally te zien, enkele seconden nadat Kennedy al naar zijn keel had gegrepen. Dit was het bewijs dat er een andere kogel moest zijn afgevuurd.

Het lijkschouwingsrapport over de hoofdwonden van de president weersprak eveneens enkele getuigenverklaringen. In dat rapport staat dat de hoek van de kogel, die het hoofd van Kennedy raakte, overeenkwam met de positie van Oswald in het boekenmagazijn waar hij zich had verschanst. Oogetuigen zeiden echter dat het hoofd van JFK ‘explodeerde’ en dat delen van zijn schedel omhoog vlogen en op straat terechtkwamen. Als die verklaringen klopten, dan moest het lijkschouwingsrapport fout zijn. Een enkel geweerschot dat vanuit die hoek werd afgevuurd, zou nooit een dergelijk destructief resultaat hebben gehad.

Er moest dus een andere schutter zijn geweest die dichterbij de parade stond om dergelijke verwondingen te veroorzaken.

De theorie van de tweede schutter was wellicht het meest hardnekkige voorbeeld van een complot. Delen van deze theorie waren overtuigend, hetgeen in 1979 ook werd bevestigd door een commissie van het Huis van Afgevaardigden. Andere delen konden echter worden weerlegd, omdat het niet al het bewijsmateriaal in ogenschouw nam. Er was namelijk een foto waarop te zien was dat zowel Kennedy als Connally tegelijkertijd reageren op het tweede schot van Oswald. Dit weersprak

Het JFK-complot

De verdachte van de moord op John F. Kennedy, Lee Harvey Oswald wordt geboeid afgevoerd door de politie van Dallas.

33

de beelden op de film van Zapruder. Ander beeldmateriaal toont omstanders in de buurt van het grasveldje, die zich normaal gedragen op het moment dat de schoten vanaf die plek zouden zijn afgevuurd. Als er echt geschoten Mile mensen toch wat Lovedan Field Airport zou zijn, zouden1die gemerkt moeten hebben? Ballistisch onderzoek North enLands: de11.39am positie van Connally in de auto, bewezen dat een kogel welDALLAS degelijk het traject had Parkland Hospital kunnen afleggen dat overeenstemt met de verwondingen. Het schot tegen Kennedy’s hoofd werd gesimuleerd in een test met Arrives: 12.38pm Pronouced hetzelfde geweer daaruit bleek dat een kogel Shot:en 12.30pm dead: 1.00pm uit het boekenmagazijn die verwondingen kon veroorzaken.

2. De ‘grassy knoll’

Het verhoogde grasveld (‘grassy knoll’) speelde een belangrijke rol in veel theorieën. Deze plek bood goede beschutting en een vluchtweg langs de spoorlijn. Hierdoor was het een goede plek voor een eventuele tweede schutter.

Getuigen verklaarden dat ze hier vandaan een schot hoorden en rookpluimen zagen.

Dealey Plaza

Communistisch complot

Ondanks dit - en ander - bewijsmateriaal dat de conclusie van het rapport van Warren ondersteunde, bleken de jaren zestig geen goed moment te zijn om te luisteren naar wat de gevestigde orde te vertellen had. Hoe kon een belangrijk en groots staatsman nou vermoord worden door zo’n onbeduidend, gestoord mannetje? De tweede-schutter-theorie was geloofwaardig, en dat was voldoende. Als er een tweede schutter was die samenwerkte met Oswald, dan was er niet langer sprake van één gestoord individu, maar van een zorgvuldig geplande aanval op een geliefde, maar ook controversiële president. En zo werd de complottheorie van ‘het mysterie van de tweede schutter’ een ‘zoektocht naar de geheime organisatie die de opdracht had gegeven’.

De mogelijke verdachten lagen voor de hand: het zouden de communisten zijn geweest. Kennedy had de Sovjet-Unie en Cuba gedwarsboomd en Oswald was een communist.

Veel duidelijker kon het niet zijn. In zijn jeugd was Oswald erg geïnteresseerd geraakt in socialistische literatuur en wapens. Later had hij zelfs een paar jaar in de Sovjet-Unie gewoond. Na zijn terugkeer in Amerika werd hij aanhanger van de Cubaanse leider Fidel Castro. Een paar maanden voor de aanslag op Kennedy had Oswald een ontmoeting gehad met een Cubaanse spion in Mexico. Voor velen was dat het bewijs dat hij in opdracht van Cuba had gehandeld. Ook al bleek er helemaal geen connectie met Mexico te zijn geweest, zijn communistische sympathieën, gewelddadige persoonlijkheid, voorliefde voor wapens en zijn schietvaardigheden werden uitvoerig in de pers besproken.

ALLAS

1. Door één kogel geraakt

Analyse van het tweede geweerschot toonde aan dat de verwondingen van zowel Kennedy als Connally door dezelfde kogel veroorzaakt konden zijn. Dit weerlegde de theorie dat dit niet met één kogel kon en dat er dus een tweede schutter moest zijn geweest. Na analyse van de stoel en de houding waarin Connally zat tijdens de rit, werd bevestigd dat een kogel door beide mannen heen had kunnen gaan.

De Kennedy’s komen aan in Dallas.

Maffiapraktijken

Terwijl deze theorie nog springlevend was, werd Oswald zelf doodgeschoten voordat hij berecht kon worden. De dader was een bekende maffioso, Jack Ruby en dus kon er een nieuwe verdachte aan het lijstje worden toegevoegd: de maffia. Het was al langer bekend dat er banden bestonden tussen leden van de familie Kennedy

34

Het moment van de aanslag.

Het JFK-complot

3. De drie zwervers

Vlak achter het verhoogde grasveldje werden drie dakloze mannen na de aanslag gearresteerd. Ze wilden de stad verlaten en werden door de politie van Dallas aangehouden.

Volgens sommigen leek één van hen verdacht veel op een CIA-agent (Frank Sturgis). Dit voedde de geruchten dat de geheime dienst iets met de aanslag van doen had en dat er een tweede schutter vanaf die plek actief was geweest.

4. Schietpositie van Oswald Waarom koos Oswald het

schoolboekenmagazijn als schietpositie en wachtte hij tot de stoet Elm Street was ingeslagen? Hij had namelijk een veel beter zicht op Houston Street, die niet door bomen was omgeven. Voor complotdenkers was dat omdat hij zijn schot moest coördineren met de tweede schutter op de ‘grassy knoll’.

JFK’S WONDEN VERKLAARD

Eerste conclusies in Dallas

Wonden kwamen niet overeen met de positie van Oswald.

Gat

Verklaring van de FBI

Alle drie de kogels troffen hun doel, maar dat werd later weerlegd.

5. Kennedy’s limousine

Kennedy zat met Jackie op de achterbank van de limousine, en gouverneur Connally en zijn vrouw Nellie zaten voorin. Vlak voor de fatale schoten had Connally zich nog omgedraaid en tegen JFK gezegd: “Dallas is niet onaardig voor u vandaag”. Het eerste schot miste zijn doel, het tweede raakte Kennedy en Connally, en het derde raakte Kennedy’s hoofd. Connally zat nog omgedaaid in zijn stoel in afwachting van het antwoord van de president. Dat verklaarde zijn merkwaardige schotwonden.

Medische experts in 1968

Concludeerden wat nu wordt gezien als de ware toedracht.

De drie ‘zwervers’ worden gearresteerd.

Oswald roept onschuldig te zijn.

Leden van de Warren-commissie overhandigen hun conclusies aan president Johnson.

35