c't 1/2

Raspberry Pi 4: Het effect van overklokken

www.ct.nl

januari 2020

TP-Link Deco P9 mesh-systeem

Slimme meter uitlezen En andere Raspberry Pi-projecten

GETEST

All-in-one inkjetprinters Snelle 27”-monitoren Asus PN62 mini-pc Ssd’s met SATA en PCIe Dell XPS 13 laptop

Filemanagers voor Windows Laptops met twee schermen Rocket.Chat: een eigen chatserver Windows Update FAQ TCP-reassembly met Wireshark

€ 6,99

januari 2020

Decibel-apps

Test Android-apps • Hoe betrouwbaar zijn de metingen?

Blockchain in de praktijk

Meer dan cryptocurrency • Industriële toepassingen • Voorbeeldproject

AP

Raspberry Pi-projecten • Decibel-apps • Blockchain in de praktijk • Filemanagers voor Windows • Eigen chatserver met Rocket.Chat

1-2

Thema's Raspberry Pi-projecten 34 Nieuwe Pi, nieuwe projecten 36 Raspberry PI als internet-wekkerradio 40 High-res film kijken met Kodi 44 Raspberry Pi als fotolijst of informatiedisplay 50 Raspberry Pi als RTL-SDR-ontvanger 54 Digitale energiemeter uitlezen met openHAB Blockchain 80 Blockchain tech: meer dan cryptocurrency 84 IndustriĂŤle toepassing met blockchain 88 Zelf een blockchain-toepassing maken

34

RASPBERRY PI-PROJECTEN

De Raspberry Pi 4 kan weer meer dan de vorige versies. Met onze projectideeĂŤn maak je een internet-wekkerradio, mediacenter, informatiedisplay, universele radio-ontvanger en lees je een slimme energiemeter uit met openHAB.

80

BLOCKCHAIN TECH

Blockchains moeten zorgen voor een revolutie in de handel, logistiek en industrie, maar er doen veel onzinverhalen de ronde. We laten zien hoe het binnen de industrie wordt ingezet, en ook hoe je zelf een blockchain-toepassing maakt.

Decibel-apps 102 Test decibelmeter-apps voor Android 106 Hoe goed is een smartphone als decibelmeter

Nieuws 6 8 10 12 14 30 33

Algemeen Hardware OpenTitan security-chip Mobiel Linux Lifestyle Surftips

Software 24 25 31 32

Photoshop Elements 2020 Fedora 31 Apps Games: The Outer Worlds Call of Duty: Modern Warfare 60 Bestandsmanagers voor Windows

4

www.ct.nl

Inhoud

1-2/2020

102

DECIBELMETER-APPS

Bijna niemand heeft normaal gesproken een geluidsdrukmeter in huis. Een smartphone is dan een tussenoplossing. We testen vijf decibelmeter-apps voor Android en kijken hoe goed een smartphone als decibelmeter ingezet kan worden.

Hardware 18 20 20 22 22 23 23 26 27 66 74 92 108

Lezerspaneltest: Foscam G4P IP-outdoorcamera iLoud MTM actieve luidspreker TP-Link Deco P9 meshsysteem Foscam C2M ip-camera Asus PN62 mini-pc Toshiba Enterprise MG08ACA 16TB-serverschijf Geneva Acustica Lounge Radio DAB+-radio Dell XPS 13 2-in-1 Buffalo NAS met NBase-T Laptops met twee schermen van Asus en HP Compacte all-in-one printers Drie snelle 27"-monitoren Ssd's met SATA- en PCIe-interface getest

Achtergrond 98 32-bit Windows-programma's onder Windows 64-bit 114 Toekomsttechnologie prikkelt genetisch gemanipuleerde gehoorzenuw met licht 118 Server-roadmaps tot 2022

Praktijk 70 112 122 126 132 136 142

FAQ: Functie-upgrades voor Windows 10 Software installeren: voor jezelf of alle gebruikers Rapsberry Pi overklokken Blender-workshop Eigen chatserver met Rocket.Chat TCP-reassembly in Wireshark Tips en trucs

uitgave 1-2/2020

Vaste rubrieken 3 4 145 146

Voorwoord Inhoud Colofon Volgend nummer

Zakelijk uitgelicht 22 Asus PN62 mini-pc 23 Buffalo NAS met NBase-T 66 Laptops met twee schermen van Asus en HP 70 FAQ: functie-upgrades voor Windows 10 74 Compacte all-in-one printers 98 32-bit Windows-programma's onder Windows 64-bit

Abonnement afsluiten?

Kijk voor actuele aanbiedingen op www.fnl.nl/ctabo 5

Dell XPS 13 2-in-1

Schermmeester De 2019-versie van de Dell XPS 13 2-in-1 hybride laptop is niet alleen een elegante pc met een lange accuduur en een 10nm-cpu, maar vult met zijn handige 16:10-scherm een unieke niche.

Florian Müssig en Daniel Dupré De XPS 13 2-in-1 was tot nu toe het wat excentrieke broertje van de normale XPS 13. Als je niet geïnteresseerd was in het scharnier waarmee je de laptop tot een tablet omtovert, koos je voor het normale model met krachtigere cpu's.

Bij de nieuw verschenen 2019-versie is dat prestatieverschil verdwenen: ons testmodel was voorzien van een 10nm Core i7-1065G7 (Ice Lake). De vier cores hebben weliswaar een lagere kloksnelheid dan cpu’s uit de vorige generatie, maar dat wordt gecompenseerd door de nieuwe microarchitectuur, waardoor hij bijvoorbeeld in Cinebench beter presteert. Bovendien ondersteunt Ice Lake AV-512-commando’s, waarmee geoptimaliseerde software er nog meer uit kan halen.

De G7 in de modelnaam geeft aan dat de cpu van de nieuwe Iris Plus met gen11graphics is uitgerust. Daarmee presteerde de geïntegreerde gpu weliswaar hoger bij de DirectX 12-benchmarks, maar alleen bij de twee die ook daadwerkelijk werkten. De rest crashte reproduceerbaar, ook met diverse driverversies die we uitprobeerden.

Hopelijk zorgt Intel dat er snel een goede driver voor de geïntegreerde graphics verschijnt.

Wat het 2-in-1-model echt van het standaardmodel onderscheidt, is echter het scherm: waar de standaardversie een gebruikelijk 16:9-verhouding heeft, is de 2-in-1 voorzien van een 16:10-scherm. En dat extra beetje oppervlak merk je in alles, zowel in de laptop-modus omdat je minder hoeft te scrollen, als in de tablet-modus als je erop tekent en schrijft. Een stylus zit er helaas niet standaard bij, maar kun je wel los kopen (Dell Premium Active Pen PN579X, €85).

De XPS 13 2-in-1 is verkrijgbaar met twee verschillende resoluties: met 1920 × 1200 pixels en met 3840 × 2400 pixels, zoals ons testexemplaar had. Met 400 cd/m2 is het scherm voldoende licht voor heldere ruimtes en de kleurruimte dekt veruit meer dan sRGB af.

Het toetsenbord vereist wat gewenning omdat je de toetsen door Dells MagLevtechniek niet ver kunt indrukken. Wel zijn de toetsen iets groter dan bij veel andere toetsenborden. Het touchpad ondersteunt gestures met vier vingers.

De XPS 13 2-in-1 is in allerlei verschillende configuraties verkrijgbaar. De goedkopere versies (vanaf circa 1500 euro) verschillen met name qua resolutie, processor

en ssd-capaciteit. De duurste variant van €2700 heeft 32 GB werkgeheugen en een 1TB -ssd. De XPS 13 2-in-1 heeft twee USBC-poorten die Thunderbolt en 10 Gbit/s ondersteunen. Naar keuze kunnen beide poorten DisplayPort-signalen uitgeven of stroom van de voeding ontvangen, waardoor je ze makkelijk op een extern scherm of dock kunt aansluiten. Ook zit er een analoge audio-poort op en een microSD-kaartlezer. Dell levert de laptop met een USB-C naar USB-A-adapter voor het aansluiten van oudere periferie.

Korte momenten van belasting bolwerkt de koeling zonder aanzwellen van het ventilatorgeluid. In stille ruimtes hoor je wat bijgeluiden van de elektronica, die storend kunnen zijn.

Ons model hield het ruim elf uur uit op een acculading. De kans is groot dat de modellen met een lagere resolutie het nog langer volhouden.

De Dell XPS 13 2-in-1 is stil, plat en heeft een geweldig scherm dat prettig werkt – zowel in de laptop- als in de tablet-modus.

Goedkoop is hij niet, de hardware achteraf upgraden is onmogelijk en het toetsenbord moet je liggen. Ook moet Intel nog een goedwerkende grafische driver leveren.

cpu geheugen gpu opslag scherm

Intel Core i7-1065G7 16 GB LPDDR4x-3733 Intel Iris Plus Toshiba BG4 512 GB ssd Sharp LQ134R1 13,4", 3840 × 2400, 16:10, 337 dpi, 3 … 391 cd/m cd/m2

dell.nl vanaf € 1900

26

www.ct.nl

Review / Hardware

Buffalo TS3220DN en TS6400DN

NAS voor snelle LAN’s De NAS-apparaten van Buffalo moeten dankzij een NBase-T-interface gegevens snel over het netwerk kunnen sturen.

Bovendien kun je de apparaten uit de 6400-serie inrichten als Ubuntu-server.

Ernst Ahlers en Daniel Dupré Het credo van Buffalo luidt naar alle waarschijnlijk: opslag zonder fratsen. Uitbreidingen zoals een mail-, SQL- of cloud-server zitten er bij de TeraStations niet in. Daarmee zijn deze NAS-apparaten ook eerder interessant voor gebruikers die geen interesse hebben om allerlei servertoepassingen op hun NAS te draaien, maar op zoek zijn naar veel en snelle massa-opslag met flexibele aansluitmogelijkheden (Windows shares, AFP, NFS, FTP(S), HTTP(S), rsync, iSCSI).

De TS3020 haalt maximaal 2,5 Gbit per seconde (circa 290 MB/s netto) op en van de twee ethernetpoorten, de TS6400DN komt zelfs op 10 Gbit/s (1100 MB/s) uit. In onze test haalden de apparaten deze snelheden ook bij het lezen van grote bestanden. Bij kleine bestanden was het een ander verhaal en zakte de snelheid met name bij de TS6400DN behoorlijk in.

Buffalo verkoopt de TeraStations alleen ten dele of volledig voorzien van NASschijven van verschillende fabrikanten. Replication (mirroring) en back-ups van de gegevens op de NAS naar andere opslag in een netwerk hoort ook tot de mogelijkheden, mappen kun je met cloud-services

synchroniseren (Dropbox, MS Azure en OneDrive, bij de TS3220 ook Amazon S3).

Opvallend genoeg ondersteunen de apparaten nog geen IPv6.

Aangezien de apparaten kant-en-klaar worden afgeleverd, hoef je niet zo heel veel in te stellen voordat je ze productief in gebruik kunt nemen. De schijven blijven in principe continu draaien. Als de NAS bijvoorbeeld in het weekend stroom moet besparen, kun je een van drie activiteitsintervallen kiezen.

De controller van de TS6400DN gebruikt ook op stand-by nog 5 watt. De koeling van de NAS-apparaten is weliswaar niet heel luidruchtig, maar toch duidelijk hoorbaar.

Maar een NAS als deze zet je waarschijnlijk toch niet op of onder je bureau, maar op een plek waar je niet zo vaak hoeft te zijn, zoals in de gangkast naast de router.

Buffalo maakt reclame voor het automatisch herstellen van het systeem indien de schijven uitvallen (Duplex System Firmware Boot). Daarmee moet het systeem hersteld kunnen worden zonder dat er een technicus bij geroepen hoeft te worden, wat tijd en kosten bespaart.

Het apparaat installeert in dat geval het besturingssysteem vanaf een interne

opslag (microSD-kaart) opnieuw, wat bij onze test ook werkte.

Als je de microSD-kaart uit de NAS haalt, kun je een eigen besturingssysteem installeren zoals bij bepaalde NAS-apparaten van het merk TerraMaster (c’t 6/2019, p.32).

De VGA-poort aan de achterzijde van de TS6400DN maakt dit stukken makkelijker.

Wij hebben Ubuntu Server 18.04.3 vanaf een usb-stick geïnstalleerd, wat alleen lukte met de HWE-uitbreiding (hardware enablement stack). De ventilatoraansturing en de statusindicatie op het lcd-scherm werkten daarna niet meer. Met dezelfde configuratie (RAID 6, BTRFS-bestandssysteem) haalden we onder Ubuntu hogere snelheden bij kleine en gemiddeld grote bestanden: 48/20 respectievelijk 192/128 MB/s ten opzichte van 5/4 en 35/32 MB/s (schrijven/lezen zonder encryptie). In de overige gevallen waren er weinig verschillen tussen de besturingssystemen.

Buffalo heeft met zijn NBase-T-netwerkopslag aantrekkelijke NAS-modellen voor iedereen die vaak met grote bestanden in de weer is, zoals grote videobestanden. Beheerders die graag experimenteren hebben met de TS6400DN bovendien een compacte basis voor een moderne x86-miniserver.

cpu/ram Alpine AL-214/1GB (3220); Atom C3538/8GB (6400) aansluitingen 2×RJ45 (1× tot 2,5 Gbit/s), 2×USB 3.0 (3220); 3×RJ45 (1× tot 10 GBit/s), 2×USB 3.0, VGA (6400) geluid (idle) 1,3 sone (3220); 1,2 sone (6400) verbruik (idle) 18,7 watt (3220); 36,9 watt (6400)

buffalotech.com €675 (TS3220DN); € 1415 (TS6400DN)

uitgave 1-2/2020

27

ALLES OVER DIT ONDERWERP  Blockchain-tech basics 80  Industriële toepassingen 84  Blockchain-applicatie bouwen 88

KWESTIE VAN VERTROUWEN

Blockchain-tech: meer dan cryptocurrency Als je aankondigingen van start-ups en grote bedrijven moet geloven, staan we op het punt een flinke omslag te maken: blockchains moeten zorgen voor een revolutie in de handel, logistiek en industrie. Zonder dat de betrokken partijen elkaar hoeven te vertrouwen. Maar er doen veel onzinverhalen de ronde, waardoor het lastig is te zien welke problemen blockchain écht kan tackelen.

80

www.ct.nl

Achtergrond / De basis van blockchain-tech

Jan Mahn en Alieke van Sommeren

G

rote industriebedrijven investeren fanatiek in de blockchain. Onze Oosterburen hebben een blockchain-strategie op overheidsniveau, waarin onder andere het gebruik binnen de wetenschap wordt beschreven. In Neder­land is er de Dutch Blockchain Coalition, een samen­ werking tussen overheid, kennisinstituten en het bedrijfsleven. De missie van de DBC is om betrouwbare en maatschappelijk geaccepteerde (en robuuste) blockchaintoepassingen te bevorderen.

Een aantal elementen van de blockchain zijn gebruikt in een (test met een) app die grens­controle met een paspoort vervangt. Die elementen worden ingezet om data te verifiëren en vervalsing van gegevens tegen te gaan.

In België is er onder andere het Blockchain-­onthe-Move-project om met blockchaintechnologie bur­gers een ‘zelfbeheerde identiteit’ (Self-Sovereign Identity, SSI) te bieden voor de interactie met over­ heden, organisaties en bedrijven. Er is ook een concept voor een digitale kluis waarin burgers zelf de controle en het beheer over hun data moeten krijgen.

Vanuit de Europese commissie is er het EU Blockchain Observatory en Forum, gericht op het versnellen van innovaties op het gebied van de blockchain en het ontwikkelen van een EU-breed blockchain-­ eco­ systeem. Genoeg proefballonnen, maar wat is nu een realistisch inzetgebied voor de blockchain?

BLOCKCHAIN EN CRYPTOMUNTEN

Bij blockchain denk je al snel aan geldverkeer en handel en een vervanging en vereenvoudiging van het huidige bankensysteem De blockchain, cryptocurrency en bitcoin worden vaak gezien als een en hetzelfde. Dat heeft een historische reden. In 2008 werd door een tot nu toe nog niet geïdentificeerde persoon onder het pseudoniem Satoshi Nakamoto een whitepaper uitgebracht voor de cryptomunt bitcoin.

Daarin duikt het begrip blockchain helemaal niet op, maar toch is de samenhang tussen de twee begrippen altijd blijven hangen. Beide onderwerpen hebben we de afgelopen jaren aandacht gegeven in ons blad [1, 2, 3].

Op de volgende pagina’s gaat het om toepassingen waarbij de blockchain geen vervanging is voor bestaande valuta, maar wordt gebruikt voor het oplossen van problemen binnen de logistiek en industrie. Het basisprincipe van een blockchain heeft namelijk niets met geld te maken. Het gaat om een data­set waarbij opeenvolgende blokken met data aan elkaar geknoopt worden. Dat kunnen meetwaarden zijn of vrachtpapieren of ze kunnen de weg documenteren van ruwe grondstoffen tot een kant-en-klaar product. In het volgende artikel in deze reeks hebben we het over IBM en Thyssenkrupp waar met behulp van een blockchain productiedata voor 3D-printing zo worden opgeslagen dat het intellectuele eigendom beschermd blijft.

uitgave 1-2/2020

BLOCKCHAIN EN VERTROUWEN

Daar waar een blockchain wordt gebruikt, begint het altijd bij geen vertrouwen tussen de betrokken partijen. De basis van de blockchain is een database die alle partijen op hun eigen servers opslaan. Aan het eind van de dataset kunnen blokken met data worden gehangen. Om te zorgen dat wijzigingen achteraf (h)erkend worden, komt er wat encryptie om de hoek kijken. Bij het aanmaken van een nieuw blok wordt de inhoud samen met een hashwaarde van het vorige blok doorgesluisd naar een hashfunctie en de gegenereerde hash wordt opgeslagen. Daardoor zijn alle hashwaarden gebaseerd op de voorgaande blokken.

Als je de juistheid van de ketting wilt controleren, heb je alleen de complete dataset nodig en kun je daarna achter elkaar de hashwaarden herberekenen. Als er ook maar één bit is gemanipuleerd, kloppen alle daarop volgende hashwaarden niet meer.

Om te zorgen dat dit systeem werkt zonder dat de betrokken partijen elkaar hoeven te vertrouwen, heb je een algoritme nodig dat besluit wanneer het volgende blok aan de ketting wordt gehangen en zo een ‘nieuwe waarheid’ mag creëren. Bij bitcoin heet dit procedé Proof of Work. Diegene die een blok wil aanmaken moet een rekenklus uitvoeren en een passend resultaat aanleveren. Wie deze taak (die regelmatig lastiger wordt gemaakt) als eerste oplost, mag een nieuw blok schrijven en krijgt als beloning bitcoin.

BLOCKCHAIN EN ENERGIE

Het zoeken naar een wiskundige oplossing voor het Proof of Work-procedé vereist veel rekenkracht en energie. Dit is een van de kritieken op de cryptomunt.

Blockchains die in bedrijven worden gebruikt, werken anders. Ze zijn meestal niet openbaar, hebben een beperkt aantal deelnemers en worden Private Blockchain of Federated Blockchain genoemd. Meer daarover lees je in het volgende artikel. In plaats van Proof of Work, wat veel energie kost, gebruiken ze Proof of Stake. In het eenvoudigste geval kan dat een simpel recht zijn van de meeste stemmen. De blockchain staat dus niet altijd synoniem voor energieverslindend.

Het principe van zo’n Federated Blockchain wordt duidelijker door een voorbeeld. Een bedrijf in de logistiek biedt koeltransporten aan. Het bedrijf doet zaken met een levensmiddelenfabrikant en levert de goederen aan een supermarkt. De fabrikant wil dan zeker weten dat de goederen de complete rit niet warmer worden dan 4 graden. De supermarkt is ook gebaat bij goed gekoelde producten bij aflevering.

Tot nu toe werkte deze hele keten op basis van vertrouwen. Bij het inladen van de levensmiddelen tekent de fabrikant een document en geeft het document aan de chauffeur van de vrachtwagen. Deze begint met zijn rit, meet regelmatig de temperatuur en vult de temperaturen in op de vrachtbrief. Als hij bij de supermarkt arriveert, tekent iemand voor de ontvangst en bevestigt het continu gekoeld zijn geweest. De chauffeur kan makkelijk frauderen door onjuiste meetwaardes in te voeren en de energieslurpende koeling t­ ussendoor uit te schakelen.

81

Afbeelding Jan Bintakies

OUD IN NIEUW

32-bit programma's in 64-bit Windows Wist je dat 32-bit programma's alleen in 64-bit Windows werken dankzij een subsysteem? En dat dit de oorzaak is van veel van de irritante dingen die je tegenkomt bij het beheer of probleemoplossing? We laten je zien op welke plekken je hier tegenaan kunt lopen.

Axel Vahldiek en Daniel Dupré

H

oewel de clientedities van Windows Home, Pro, Enterprise enzovoort tot nu toe ook als 32bit edities verkrijgbaar zijn, zal iemand die een nieuwe Windows-pc koopt in bijna alle gevallen een 64-bit versie van het besturingssysteem krijgen. Dit komt deels omdat de 32-bit adresruimte is beperkt tot 4 GB . Meer dan 4 GB werkgeheugen gebruiken kan alleen kan worden geregeld met trucs en dan ook

nog eens alleen met ernstige beperkingen. Ter vergelijking: bij de 64-bit architectuur is de theoretische limiet 16 exabyte. Daarom bestaan de Windows Server-­ edities al geruime tijd alleen als 64-bit varianten.

Er zijn echter nog talloze Windows-programma's waar alleen 32-bit versies van bestaan. En waarom ook niet? Elke 32-bit toepassing heeft zijn eigen 4 GB aan adresruimte, en dat is meestal ruim voldoende.

Bovendien hoeven ontwikkelaars slechts één programma voor beide Windows-architecturen te ontwikkelen en te onderhouden. Want terwijl 32-bit toepassingen onder 64-bit Windows werken, is het omgekeerde niet het geval.

Dat 32-bit programma's onder 64-bit Windows werken, is niet vanzelfsprekend. Dat is te danken aan een subsysteem waarvan veel gebruikers niet eens weten dat het bestaat. Niet alleen doet het zijn werk zonder problemen, maar ook zo snel, dat 32-bit

98 www.ct.nl

Achtergrond / Het 32-bit subsysteem van Windows

t­ oepassingen die onder 64-bit Windows draaien net zo snel zijn als onder 32-bit Windows, zowel volgens Micro­soft als volgens onze eigen ervaringen.

Slechts af en toe krijg je te maken met het subsysteem, bijvoorbeeld bij toepassingen die dicht op het systeem zitten. Beheerders en ontwikkelaars zullen het subsysteem wel wat vaker tegenkomen. Daarom staan we in dit artikel stil bij de plekken waar dit het geval is. Als voorbeeld nemen we de 64-bit versie van Windows 10, versie 1903.

IDENTIFICATIE

Hoe weinig je over het algemeen te maken hebt met de architectuur van een programma onder 64-bit Windows, is al een indicatie hoe verrassend moeilijk die te identificeren is. Met Windows-programma’s lukt dat het eenvoudigste als het programma al actief is.

Open Taakbeheer (bijvoorbeeld met Ctrl+­ Shift+Esc), klik eventueel op ‘Meer details’ onder in het venster en selecteer het tabblad Details. Klik met de rechtermuisknop op een van de kolom­koppen (Naam, PID ...) en kies ‘Kolommen selecteren’ in het contextmenu. Plaats in het volgende dialoogvenster een vinkje voor Platform. Als je dan de naam van het programma opzoekt in de proceslijst, wordt in de kolom Platform de architectuur getoond.

Van een programma dat nog niet actief is, kun je de architectuur ook met een standaardprogramma achterhalen, namelijk met de browser. Open daarin de pagina https://virustotal.com. Deze website, beheerd door Google, staat er met name om bekend dat je er uitvoerbare bestanden kunt uploaden voor een analyse door meer dan 60 virusscanners.

Wat minder bekend is, is dat je na het voltooien van de analyse op de webpagina kunt klikken op ‘Details’ en vervolgens in de sectie ‘Basic Properties’ in de regels ‘File type’ en ‘Magic’ meer informatie kunt vinden over het bestand, inclusief de architectuur.

Maar let op, dit kan misleidend zijn. Want .NET-toepassingen hebben bijvoorbeeld helemaal geen architectuur, maar worden doorgaans identiek uitgevoerd in .NET-omgevingen van beide architecturen.

In dergelijke gevallen verschijnt hetzelfde uitvoerbare bestand in 32-bit Windows als een 32-bit proces in Taakbeheer en in 64-bit Windows als een 64-bit proces.

Met een andere truc kun je een 64-bit programma ook identificeren zonder een online verbinding.

Klik op Eigenschappen in het contextmenu van het uitvoerbare bestand, vink tijdelijk ‘Dit programma uitvoeren in compatibiliteitsmodus voor’ aan op het tabblad Compatibiliteit en open het keuzemenu daaronder.

Als de lijst alleen Windows Vista, 7 en 8 bevat, is het een 64-bit programma. Bij 32-bit programma's verschijnen ook Windows 95, 98 en ME in de lijst.

Deze verschijnen overigens ook bij 16-bit toepassingen. Die laatste kun je herkennen aan het feit dat een dubbelklik erop het volgende foutbericht o ­ plevert: ‘Deze app kan niet worden uitgevoerd op uw pc’. 16bit programma's werken namelijk niet onder 64-bit

uitgave 1-2/2020

Windows. Als je ze nog steeds wilt gebruiken, kan dat bijvoorbeeld via de opensource-emulator Dosbox.

Je zou kunnen inbrengen dat er 32-bit programma’s zijn met een 16-bit installatieprogramma dat probleemloos werkt onder 64-bit Windows. Dat klopt echter niet. Dat lukt alleen met speciale 16-bit installers, namelijk met verschillende versies van ‘ACME Setup’ en ‘InstallShield 5’. De truc is, dat Windows deze installers herkent wanneer je ze probeert te starten en in plaats daarvan eigen programma’s gebruikt. Welke vervanger gebruikt wordt, staat in het register onder HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\ Microsoft\Windows NT\CurrentVersion\­NtVdm64 (vanaf hier korten we HKEY_LOCAL_MACHINE zoals gebruikelijk af tot HKLM).

SYSTEEMMAPPEN

De in de NtVdm64-sleutel genoemde vervangingsprogramma’s bevinden zich allemaal op de harde schijf/ssd in de map C:\Windows\SysWOW64. Dat is een onderdeel van het 32-bit subsysteem en bevat 32-bit systeembestanden. Daar komt de naam ook vandaan. De eerste drie letters staan voor ‘Systeem’, de rest voor ‘Windows on Windows 64’. Dit is de naam van het 32-bit subsysteem.

SysWOW64 is exclusief bedoeld voor 32-bit programma's. Die kunnen namelijk niets beginnen met 64-bit systeembestanden. Dus zodra een 32-bit toepassing toegang probeert te krijgen tot een bestand in de map C:\Windows\System32, schuift Windows in plaats daarvan de 32-bit tegenhanger in C:\Windows\ SysWOW64 ertussen (niet alleen bij DLL’s).

Op de proceslijst van Taakbeheer kun je de architectuur van de actieve programma's aflezen in de kolom Platform.

99

MAAK KENNIS MET MEER TIJDSCHRIFTEN

BESTEL SNEL & GEMAKKELIJK OP

WWW.FNL.NL