C't 9

Raspberry Pi OS: de 64-bit opvolger van Raspbian

www.ct.nl

Nvidia Jetson Nano make-module

Raspberry Pi 4 als NAS-basis • Externe opslag • Openmediavault 5 • MicroSD-kaarten van 32 en 512 GB

Programmeertalen • Van C# tot Swift • Welke is de beste • Voor in- en overstappers

Premiumlaptops 13-inch

januari april september 2020 20202020

Wi-Fi 6-accesspoints MSI Cubi 5 mini-pc All-in-one laserprinters Samsung Galaxy Z Flip Usb-docks voor schijven

Professioneel benchmarken Android /e/ zonder Google Zoeken met Windows Virtuele webcam voor videobellen Netwerkanalyse met ip

€ 6,99

AP

• Compact en licht • Core i 10e generatie • De topmodellen van 2020

GETEST

Raspberry Pi 4 als NAS • Programmeertalen overzicht • Premium-laptops 13-inch • Wi-Fi 6-accesspoints • All-in-one laserprinters • Benchmarken

9

september 2020

Thema's Raspberry Pi als NAS 36 De Raspberry Pi 4 als basis voor een NAS 39 OpenMediaVault 5 installeren 42 MicroSD-kaarten voor de Pi

36

RASPBERRY PI ALS NAS

Door de Gigabit-netwerkpoort en USB 3.0 kun je van de Raspberry Pi 4 een NAS maken. We installeren OpenMediaVault 5 en geven tips voor het configureren. En we testen MicroSD-kaarten van 32 en 512 GB.

76

PROGRAMMEERTALEN

Er zijn talloze programmeertalen en minstens even zo veel meningen over welke de beste is.

Voor beginners of als je een andere taal wil aanleren is de keuze niet makkelijk. We geven een overzicht van de punten waar je op kunt letten en welke talen de moeite waard kunnen zijn.

Programmeertalen 76 Kies de juiste taal 80 C en C++ 81 C# 82 PHP 83 JavaScript en TypeScript 84 Java 85 Kotlin

86 87 88 89 90 91

Scala Python Swift Go R Haskell

Premium 13"-laptops 92 Zes compacte en lichte premium-laptops

Nieuws 6 8 10 12 14

Algemeen Hardware Processors Mobiel Linux

15 16 17 32 35

Apple Wetenschap Raspberry OS 64-bit Lifestyle Surftips

Software 30 31 33 34 48 126

FXhome HitFilm Express gratis video-editor Ghidra reverse-engineering-tool Apps Games: Disintegration, Book of Heroes /e/: Google-vrije Android met eigen clouddienst Office in de cloud zonder Google of Microsoft

Hardware 20 21 22 22 23 23 24 4

Raspberry PI 4B met 8 GB RAM Asus Zenbook 13 MSI Cubi 5 mini-pc Club 3D CAC-1331 HDMI 2.0-naar-DP-adapter ILockIt GPS slim fietsslot Nvidia Jetson Nano Development Kit Withings Sleep Analyzer www.ct.nl

Inhoud

9/2020

92

PREMIUM-LAPTOPS

De nieuw verschenen 13-inch topmodellen laptops willen kopers verleiden met detailverbeteringen die veel gemak bieden. Superlichtgewichten zoals de Asus ExpertBook B9 en Dynabook PortĂŠgĂŠ X30L-G wegen zelfs minder dan een tablet met clip-on toetsenbord.

24 25 25 26 27 28 29 52 60 63 70 141

OpenSprinkler bewateringsinstallatie voor de Pi Meat Block slimme kernthermometer iiyama G-Master GB3461WQSU 34"-gaming-scherm Ring Video Doorbell Intel servermoederbord voor LGA1151v2-cpu's Lenovo ThinkCentre M90n Nano IoT mini-pc Samsung Galaxy Z Flip smartphone All-in-one-kleurenlasers getest Intel Core i9-10900K en i5-10600K vs Ryzen 3000 Wi-Fi 6-accesspoints Usb-dockingstations voor hdd's en ssd's MSI GE66 Raider gaming-laptop

Achtergrond 58 74 108 114

NAS-issues door SMR-schijven Bluetooth LE Audio DDR5-werkgeheugen voor pc's, laptops en servers Kansen en risico's van spraaksynthese

Praktijk 66 100 104 116 122 129 132 136 136 142

Cpu-performance meten op de c't-manier Toetsenbord-aanpassingen onder Windows Tips en trucs voor zoeken onder Windows Met je smartphone digitaliseren met Meshroom Virtuele webcam met OBS Studio Internetsnelheid achterhalen met je browser Ubuntu Desktop 20.04 optimaliseren BitLocker vermijdt hardware-ondersteunde SSL FAQ: ip-tool in Linux Tips en trucs

uitgave 9/2020

Vaste rubrieken 3 4 145 146

Voorwoord Inhoud Colofon Volgend nummer

Zakelijk uitgelicht 21 Asus Zenbook 13 27 Intel servermoederbord voor LGA1151v2-cpu's 52 All-in-one-kleurenlasers 92 Premium 13"-laptops 126 Office in de cloud zonder Google of Microsoft 136 BitLocker vermijdt hardware-ondersteunde SSL

Abonnement afsluiten?

Kijk voor actuele aanbiedingen op www.fnl.nl/ctabo 5

NASBERRY-PI

Raspberry Pi als NAS-basis

ALLES OVER DIT ONDERWERP  Pi-NAS: basiscomponenten  OpenMediaVault op de Pi 4  MicroSD-kaarten met 32 en 512 GB 36

36 39 42 www.ct.nl

Achtergrond / Raspberry Pi als NAS

Door de Gigabit-netwerkpoort en USB 3.0 kun je van de Raspberry Pi 4 een snelle netwerkopslag (NAS) maken. Afhankelijk van je wensen kun je verschillende wegen bewandelen.

Christof Windeck en Noud van Kruysbergen

D

e Raspberry Pi 4 voldoet aan de belangrijkste eisen voor een Network Attached Storage (NAS). Hij heeft een zeer snelle processor met ingebouwde Gigabit-controller en USB 3.0. Om van de Pi 4 een NAS te maken, hoef je alleen maar een opslagmedium aan te sluiten en het besturingssysteem te configureren. Maar welk besturingssysteem is het meest geschikt voor hoe je je NAS wilt gebruiken en welke opslagmedia moet je nemen: een ‘grote’ microSD-kaart, een usb-stick, een externe ssd of een klassieke magnetische harde schijf?

NAS-OS

Het besturingssysteem Raspbian, gebaseerd op Debian Linux, is ook te configureren als een NAS, bijvoorbeeld door het delen van mappen met Samba (SMB). Het instellen daarvan is geen probleem voor doorgewinterde Linux-gebruikers, maar voor beginners is dat vrij omslachtig en foutgevoelig. Eerst moet je het gewenste opslagmedium instellen en integreren in Linux en vervolgens moet je Samba installeren en configureren via een tekstbestand. Dat leidt snel tot fouten, omdat je alles met de hand correct moet instellen en ook moet na­ denken over gebruikersaccounts en toegangsrechten.

Een kant-en-klare NAS-distributie zoals Open­ mediavault (OMV) is eenvoudiger en gebruiksvriendelijker. In het volgende artikel beschrijven we onze ervaringen daarmee. Maar er zijn ook andere besturingssystemen die data kunnen delen binnen het netwerk.

Het mediacentersysteem LibreElec met ‘ingebouwde’ Kodi maakt het mogelijk om smb eenvoudig in te schakelen als optie, maar dan wel zonder gebruikersbeheer.

Met LibreElec is een smb-share een eenvoudige manier om multimediadata te kopiëren naar de Raspberry Pi. Hetzelfde geldt ook voor Volumio, die kun je ‘misbruiken’ om er ook niet-muziekbestanden mee te delen.

Er zijn ook andere Linux-distributies die je kunt installeren op een Raspberry Pi [1]. Welke de optimale is voor een NAS hangt af van je eigen smaak en voorkennis – maar ook van welke andere taken die Pi behalve als NAS nog meer moet verrichten. OMV draait bijvoorbeeld gewoon onder de ‘normale’ Raspbian, je kunt er elke software naast gebruiken die je maar wilt – zolang de processorcapaciteit, het RAM en de opslagruimte toereikend zijn. LibreElec is daarentegen bewust afgeslankt.

Je kunt LibreElec wel enorm uitbreiden, maar voor sommige toepassingen zul je met Raspbian sneller klaar zijn.

OPSLAGRUIMTE

Het opslagmedium is van cruciaal belang voor een betrouwbare, zuinige en stille NAS. De Raspberry Pi 4 heeft

uitgave 9/2020

geen SATA-poorten, maar een USB 3.0-chip met twee poorten. In de laatste uitvoering werkt die chip met USB 3.2 Gen 1, dus met 5 Gbit/s. In de praktijk haalt de Raspberry Pi 4 daar meer dan 300 MB/s mee. Als het usb-medium snel genoeg is, kunnen de 100 MB/s die mogelijk zijn met Gigabit-Ethernet volledig benut worden – ­zolang de gegevens niet versleuteld zijn. Bij encryptie daalt de overdrachtssnelheid naar minder dan de helft, vooral bij het schrijven (meer daarover hieronder).

Op een Raspberry Pi 4 kun je een of twee usb-schijven of usb-sticks aansluiten. Als alternatief of als aanvulling is er ook nog de vrije ruimte op de microSD-kaart waar de Pi van opstart. Maar meer dan 1 TB is tot nu toe niet beschikbaar in dit kaartformaat. MicroSD-kaarten zijn zeer zuinig en stil. De in de Raspberry Pi 4 ingebouwde kaartlezer kan echter niet meer dan 50 MB/s aan, de oudere Pi’s zelfs maar 25 MB/s.

Externe magnetische harde schijven in 2,5-inch formaat met USB 3.0-aansluiting hebben momenteel een capaciteit van maximaal 5 TB, maar dat zijn alleen ‘dikke’ schijven met een hoogte van 15 milli­meter.

Sommige van doe 4 en 5 TB drives [2] hebben tot 4 watt voeding nodig. Twee van die schijven zouden de stroom­voorziening van de Raspberry Pi 4 overbelasten.

De ‘normale’ 7- of 9,5-millimeter schijven hebben een maximum van 2 TB. Die zijn zuiniger en daarom zijn er geen problemen met de Pi-voeding te verwachten. De weinige externe 2,5-inch schijven van meer dan 5 TB zijn intern geconstrueerd als een RAID 0 van twee schijven en kunnen te veel vermogen voor de Pi-aansluiting opnemen – beide poorten mogen samen niet meer dan 6 watt leveren. Een USB 3.0-schijf in 2.5-inch formaat met 2 TB is verkrijgbaar vanaf ongeveer 65 euro, voor een dikke 4TB-versie betaal je ongeveer 100 euro. Dergelijke schijven leveren meer dan 140 MB/s in hun snelste zones, in de binnenste sporen is dat nog steeds 50 tot 60 MB/s.

Het gebruik van externe 3,5-inch schijven raden we voor een Raspberry Pi dringend af. Die hebben wel capaciteiten van meer dan 10 TB, maar ook een externe voeding nodig – en die is vaak zo inefficiënt dat er continu 10 watt of meer doorheen gaat. Als je zoveel NAS-­ capaciteit nodig hebt, kun je beter een ‘echte’ NAS kopen, bijvoorbeeld de Buffalo LinkStation 520D voor twee 3,5"-­schijven vanaf 90 euro. De meerprijs ten opzichte van een Pi maakt dan vergeleken met de kosten voor de harde schijven nauwelijks nog wat uit.

Externe ssd’s aan de andere kant zijn veel sneller dan harde schijven. Ze zijn stil en bestand tegen harde stoten, maar ook duur. Een 1TB-versie kost minstens 130 euro, 2 TB zelfs 300 euro. De hogere ssd-snelheid heeft zelden invloed op een Raspberry Pi-NAS. Een ssd is vooral bij willekeurige benaderingen sneller dan een magneetschijf, maar bij een NAS is de snelheid van sequentiële benaderingen belangrijker en wordt die sowieso beperkt door het netwerk. In tegenstelling tot wat sommige mensen denken, zijn ssd’s niet per se zuiniger dan magneetschijven van 2,5 inch. Sommige ssd’s verbruiken bij het schrijven zelfs aanzienlijk meer energie [3].

Usb-sticks zijn niet zo geschikt als opslagmedia voor een Pi-NAS. Aan de ene kant werken veel sticks

37

IEDEREEN INSTAPPEN

Programmeertalen

voor beginners, overstappers en herintreders

 De juiste taal  C en C++  C#  PHP  JavaScript en TypeScript  Java  Kotlin 76

77 80 81 82 83 84 85

 Scala  Python  Swift  Go R Haskell

86 87 88 89 90 91

Illustratie Andreas Martini

ALLES OVER DIT ONDERWERP

www.ct.nl

Achtergrond / Programmeertalen

Er zijn talloze programmeertalen – en minstens even veel meningen over welke de beste is. Voor wie met program­ meren begint of een andere taal wil aanleren is de keuze dan ook niet makkelijk. We geven een overzicht van de punten waar je op kunt letten en welke talen op dit moment de moeite waard kunnen zijn.

Jan Mahn en Marco den Teuling

P

rogrammeren is leuk! Terwijl je vingers over het toetsenbord vliegen, creëer je praktische tools, verslavende games of laat je de computer complexe problemen oplossen. Maar zo mooi als het is om te kun­ nen programmeren, zo moeilijk is het voor beginners soms om het te leren.

Programmeertalen zijn altijd een com­ promis. Ze vormen een laag tussen de taal die wij mensen schrijven en begrijpen en de taal die een processor verstaat. Elke pro­ grammeertaal gaat bij die vertaalklus weer een beetje anders te werk.

Als je als nieuwkomer wilt beginnen met programmeren en op zoek gaat naar een ge­ schikte programmeertaal, krijg je van alle kanten stellige overtuigingen te horen. “Be­ gin met een objectgeoriënteerde taal” raadt de een je aan. Veel anderen zeggen “Kies in elk geval een sterk functionele program­ meertaal”. Sommigen komen ook met con­ crete aanbevelingen over wat de enige ware programmeertaal is en welke je absoluut moet vermijden.

De debatten worden op de werkvloer en in fora soms met bijna religieuze overtuiging gevoerd en veel aanhangers van een taal verdedigen die gepassioneerd tegen elke vorm van kritiek. Voor beginners zijn die de­ batten echter helemaal niet nuttig, ze wor­ den daardoor alleen maar bang dat ze door het kiezen van de ene programmeertaal een fatale keuze maken ten opzichte van een an­ dere, misschien wel veel betere taal.

Het is belangrijk om te weten dat de eer­ ste taal die je leert bijna zeker niet je laatste zal zijn. Als je na de eerste ervaringen en­ thousiast wordt over programmeren op de lange termijn, zul je uiteindelijk misschien een andere taal proberen en die relatief snel leren. Neem bij je eerste taal de tijd om je en­ kele basisbegrippen helemaal eigen te ma­ ken, zoals datatypes, variabelen en klassen, dan wordt het omschakelen later makke­ lijker en leuker. Veel dingen zullen je bij an­ dere talen verrassend bekend voorkomen.

De volgende artikelen kunnen je hel­ pen een weg te vinden door het landschap van de programmeertalen. In plaats van­ allerlei ideologische discussies te voeren,­

uitgave 9/2020

karakteriseren we kort en zo objectief mo­ gelijk veel verschillende programmeertalen – inclusief een kort inzicht in de syntaxis van de taal en een idee van wie we die taal zou­ den aanbevelen. De auteurs hebben al veel tijd besteed aan de taal waarover ze schrij­ ven. Ze hebben die vervloekt, hebben eraan getwijfeld, en hebben u ­ iteindelijk geleerd hem te waarderen. Ze weten uit eigen erva­ ring veel van de sterke en zwakke punten en

is de TIOBE-index. Die kijkt gewoon wim­ pelweg naar het aantal hits voor de zoek­ opdracht ‘<naam van de taal> language’ in bekende en minder bekende zoekmachines.

Die index geeft echter geen informatie over hoe populair, efficiënt of nuttig een taal is.

Hij geeft alleen aan hoeveel er op internet al over geschreven is. Het is dus logisch dat C en Java meestal op de topposities belanden.

Beide zijn al lang in gebruik en worden nog steeds actief gebruikt.

De PYPL-index (PopularitY of Program­ ming Language), die volgens de benaming de populariteit zou moeten meten, meet in werkelijkheid ook iets anders. Ook die index gebruikt gegevens van zoekmachines, maar niet het aantal hits, maar het aantal zoek­ opdrachten voor tutorials. Daarbij wordt uitgegaan van Google Trends. Hoe meer ge­ bruikers zoeken naar ‘<naam van de taal> tutorial’ op Google, hoe ‘populairder’ de taal

De debatten worden soms met bijna religieuze overtuiging gevoerd en veel aanhangers van een taal verdedigen die gepassioneerd tegen elke vorm van kritiek

hebben vaak zelf grammaticale veranderin­ gen ­meegemaakt.

OVERSTAPPEN LOONT

Deze artikelen zijn uitdrukkelijk niet alleen bedoeld voor beginners die nog nooit eer­ der in aanraking zijn gekomen met program­ meren. De profielen van de talen zijn ook bedoeld om ervaren ontwikkelaars en her­ intreders die jaren of decennia geleden voor het laatst een code-editor hebben aange­ raakt, te inspireren om hun meningen over andere talen te heroverwegen. Misschien ontdek je een taal die een van je problemen op een heel andere en wellicht veel efficiën­ tere manier kan oplossen dan je vertrouwde programmeertaal.

Het kan daarbij ook zeker de moeite lo­ nen om de artikelen te lezen over de talen die je tot nu toe vermeden hebt. Program­ meertalen veranderen voortdurend en je ideeën van 15 jaar geleden zijn meestal niet meer up-to-date.

INDEX-VERWARRING

In hun zoektocht naar de ‘juiste’ taal nemen veel mensen een kijkje bij ranglijsten en in­ dices. De bekendste en meest geciteerde

is volgens de logica van PYPL. Python staat op het moment van schrijven op plaats 1, terwijl C inclusief C++ slechts tot plaats 6 staat. Er is ook op die rangschikking veel aan te merken. Is een taal goed of populair om­ dat veel mensen op zoek zijn naar hulp, of is dat misschien juist een minpunt?

Al die ranglijsten zijn misschien een leuk gespreksonderwerp voor bij de koffie­corner van een bedrijf dat software ontwikkelt – als een soort alternatief voor het ontbreken van voetbaluitslagen. Je moet je er echter niet door laten leiden bij het kiezen van een programmeertaal. Wat je bij die ranglijsten vooral kunt zien, zijn duidelijke trends. Als een taal ineens meer en meer bij zoekma­ chines verschijnt, kan dat erop wijzen dat de gebruikersbasis gegroeid is.

Maar zelfs TIOBE moest in 2004 al toe­ geven dat de resultaten vertekend kunnen zijn en dat de plotselinge achteruitgang van Java destijds eenvoudigweg kon wor­ den verklaard door een aanpassing van het Google-algoritme.

Bij het gebruik van de indices moet je dus het volgende bedenken: programme­ ren is geen sportwedstrijd of religie, maar een ambacht. De programmeertaal is het

77

IIllustratie Albert Hulm

TYPEN IN STIJL

De toetsenbord­­lay-out van Windows aanpassen Voor veel gebruikers is de CapsLock-toets een doorn in het oog. Je drukt hem tijdens het typen ongemerkt in en OPEENS IS ALLES IN HOOFDLETTERS. Voor de meeste mensen is dat een zinloze optie en zonde van een toets die je goed voor andere dingen zou kunnen gebruiken. We laten zien hoe je dat voor elkaar krijgt en hoe je ook andere toetsen opnieuw kunt indelen.

Hajo Schulz en Daniel Dupré

H

et is al talloze keren voorspeld dat een toetsenbord binnenkort overbodig zal zijn en vervangen zal worden door alternatieve bedieningsmethodes zoals spraak, touch of met gebaren, zonder iets aan te raken. Tot nu toe is geen van die voorspellingen uitgekomen – integendeel: power-users, ontwikkelaars en de meeste tekstschrijvers laten de muis zelfs met rust en bedienen hun pc bijna uitsluitend met het toetsenbord.

Perfect is dat toetsenbord echter niet. Een van de erger­nissen die je vaak hoort is dat er op veel toetsenborden toetsen zitten die je praktisch nooit gebruikt.

Of nog irritanter: soms druk je ongemerkt op een van die toetsen en gebeuren er opeens allemaal vreemde dingen op het scherm zonder dat je weet wat er aan de hand is.

De toets die in dat verband het meest genoemd wordt is de CapsLock. Als je die tijdens het typen per ongeluk indrukt, typ je alles in hoofdletters tot je het merkt en je de tekst vervolgens weer moet corrigeren.

Ook als je per ongeluk de menutoets activeert (ook wel snelmenutoets genoemd, op de meeste toetsen­ borden zit die tussen de rechter Windows- en Ctrl-toets of tussen de rechter Alt- en Ctrl-toets) kan flinke gevolgen hebben: afhankelijk van wat er op het moment dat je hem indrukt in het zogenaamde snelmenu staat, kun je door blindelings door te blijven typen allerlei commando’s oproepen. Met een beetje pech verwijder je zelfs waardevolle bestanden.

De ScrollLock-toets leidt een nogal treurig bestaan.

Die zit op de meeste toetsenborden, maar eigenlijk weet niemand echt waar die goed voor is. Met een aantal van de onderstaande tips kun je die en andere ongebruikte toetsen een handige functie geven.

ONTMANTELING

De eenvoudigste, maar meteen ook meest rigoureuze manier om te voorkomen dat bepaalde toetsen per ongeluk worden ingedrukt, is door ze mechanisch te blokkeren. Om dat te doen, kun je de toets simpelweg verwijderen zonder die te vervangen. Vanuit esthetisch oogpunt is dat uiteraard niet ideaal.

100 www.ct.nl

Praktijk / Windows: toetsenborden beheersen

Een elegantere oplossing daarvoor is door de toets te blokkeren door er een laagje schuim onder aan te brengen. Afhankelijk van de dikte en de hardheid van het gebruikte materiaal kan de toets dan helemaal niet meer of alleen met meer kracht worden ingedrukt. Dat laatste is dan vaak al genoeg om als tactiele hint te voorkomen dat je de toets per ongeluk indrukt. Indien nodig kun je hem echter nog steeds gebruiken.

Als je niet zo rigoureus te werk wilt gaan, kun je in ieder geval een waarschuwing instellen voor als je de CapsLock-toets per ongeluk indrukt. Ga daarvoor naar de Instellingen en naar het item Toegankelijkheid. Bij Toetsenbord staat als je omlaag scrolt onder ‘Wisseltoetsen gebruiken‘ de optie ‘Geluid afspelen als u op Caps Lock, Num Lock of Scroll Lock drukt’. Als je die schakelaar activeert, klinkt er voortaan een geluidssignaal telkens wanneer je een van die functies met het toetsenbord in- of uitschakelt.

HERNOEMEN

Het per ongeluk indrukken van de CapsLock-toets kun je daarmee dus verhelpen zonder hem volledig uit te schakelen. Als je zeker weet dat je de CapsLock-toets nooit nodig zult hebben, kun je hem ook software­ matig uitschakelen. Je hebt zelfs de keuze om de toets volledig uit te schakelen of er een andere functie aan toe te wijzen. De eerste optie is waarschijnlijk nuttig als je belangrijkste reden voor het lezen van dit artikel is dat je vaak per ongeluk op de toets drukt. Maar het kan ook zijn dat je het gewoon jammer vindt dat er een toets is die voor jou niet bepaald nuttig is. In dat geval kun je de hieronder beschreven procedure ook gebruiken voor andere toetsen die je nooit gebruikt, zoals de ScrollLock- of de menutoets. Twijfel je nog, omdat je zo nu en dan in Word toch CapsLock gebruikt om meerdere woorden of regels in kapitalen te schrijven, dan is daar een eenvoudige oplossing voor: schrijf de woorden of regel in kleine letters, selecteer die en druk op de toetsencombinatie Shift+F3. Als er al ergens in de selectie een hoofdletter staat, wordt alles in kapitalen geschreven. Als de hele selectie alleen kleine letters bevat, krijgen met eenmaal drukken alle beginletters van de selectie hoofdletters, en bij de tweede keer wordt de hele selectie in kapitalen geschreven.

In principe kun je met de middelen die al in Windows aanwezig zijn toetsen al deactiveren. Daarvoor hoef je alleen maar in het register bij HKEY_LOCAL_MA-

en ­CapsLockOff. Die programma's zijn echter allemaal zeer beperkt en alleen bedoeld om het gedrag van de CapsLock-toets te veranderen. Het programma SharpKeys is flexibeler, daarmee kun je aan elke toets een nieuwe betekenis toewijzen. De scancode-mapper laat echter alleen het wijzigen van losse toetsen toe, en niet van toetsencombinaties. Je kunt bijvoorbeeld de Caps­Lock-toets omzetten zodat die functioneert als een tweede Windows-toets, maar je kunt hem dan niet in een toetsencombinatie gebruiken zoals Windows+E om Verkenner te starten. Anderzijds, als je de ScrollLock-toets in een ‘x’ verandert, resulteert Shift+ScrollLock in een grote X en kun je met Ctrl+ScrollLock in de meeste toepassingen een selectie knippen.

SharpKeys is gratis beschikbaar op GitHub (zie link op de volgende pagina). De ontwikkelaar biedt het programma aan als ZIP- of MSI-bestand. In principe is het eerste voldoende. Je hoeft de tool niet te installeren, je kunt het bestand gewoon ergens naar wens in een map op je harde schijf uitpakken. Naar voorkeur kun je ook het MSI-bestand kiezen. Daarmee wordt auto­matisch een startmenu-item, een bureaubladpictogram en een verwijderingsroutine geïnstalleerd. Omdat de tool wijzigingen in de HKEY_LOCAL_MACHINE-tak van het register moet schrijven, moet je het met administratorrechten uitvoeren. De tool vraagt daar uit zichzelf om wanneer je hem start.

Nieuwe key-mappings wijs je met SharpKeys toe met de Add-toets. In plaats van moeizaam te zoeken naar een toets in een van de twee lijsten die openen, kun je gewoon op ‘Type Key’ klikken en vervolgens de gewenste toets indrukken. Het programma gaat uit van een Amerikaanse toetsenbordindeling. Als je een Belgisch azerty-toetsenbord gebruikt, kan de tool bijvoorbeeld de M-toets als ‘%-ù’ interpreteren. Laat je daar niet door afleiden. Dat is correct, want het gaat niet om tekens, maar om zogenaamde scancodes, oftewel de logische getallen van de afzonderlijke toetsen die door de taal-specifieke toetsenborddrivers in tekens worden omgezet. De enige toets die niet kan worden

CHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Keyboard Layout een binaire waarde met de naam Scan-

aan te maken en die met specifieke bytes te vullen. De opbouw van de bytestring voor die scancode-mapper is echter vrij ingewikkeld. Het hand­matig daarvan invoeren is behoorlijk foutgevoelig. Bovendien is de officiële documentatie daarvoor inmiddels van de servers van Microsoft verdwenen. Waarschijnlijk is het een overblijfsel van eerdere Windows-versies – dat echter nog steeds perfect werkt.

Het is aan te raden om het aanmaken van de register-entry’s over te laten aan een gespecialiseerd programma. Er zijn voor dat doel tal van tools op internet te vinden, zoals Ctrl2Cap, CapsLock Goodbye

code Map

uitgave 9/2020

Met de instellingen in Windows kun je een waarschuwingstoon instellen, zodat je het meteen hoort wanneer je een keer per ongeluk de CapsLock-toets indrukt.

101