C't 10

Windows 10 Insider: kanalen in plaats van ringen

www.ct.nl

Asus Tinker Board S Raspberry Pi-alternatief

Een tablet voor elk doel • Voor thuiswerk of op de bank • Test high-end modellen

Multigigabitnetwerk

• Sneller netwerkverkeer • Hardware • Praktijkresultaten

Malware-proof back-uppen

• Gebruik een oude back-up-pc • Veilige strategie • Voor het hele gezin

Powerbanks voor laptops Android /e/ smartphones QNAP TS-635D NAS 500W pc-voedingen Linux Mint 20

€ 6,99

Windows op een usb-stick Homecinema-fabels Videobanden redden Awesome desktop Fedora CoreOS

AP

januari april oktober 2020 2020 2020

GETEST

Een tablet voor elk doel • Multigigabit-netwerken • Malware-proof back-uppen • Powerbanks voor laptops • 500W pc-voedingen • Videobanden redden

10

oktober 2020

Thema’s en tablet voor iedereen E 34 Overzicht van de huidige tablets 38 Een tablet als desktopvervanger 42 Tablets met stylus en toetsenbord

Multigigabit-netwerk 60 Snelheden in de praktijk 64 Multigigabit-hardware Malwareproof back-uppen 116 Malwareproof back-uppen voor het gehele gezin

34

EEN TABLET VOOR IEDEREEN

De coronapandemie zorgt voor digitaliseringsboost. Sommige taken voer je uit met je smartphone, voor andere weer een pc. Maar vaak biedt een tablet een handigere combinatie van een groot scherm en een bescheiden prijs.

60

MULTIGIGABIT-NETWERK

Kun je bij het tussentijds opslaan van videobestanden op de server steeds een kop koffie halen? Stel je geduld en je maag niet langer op de proef met multigigabit-ethernet: nieuwe hardware verkort de wachttijd tot wel een vijfde of nog minder.

Nieuws 6 Algemeen 8 Hardware 10 Linux 12 Mobiel

14 Processors 16 Windows Insider 30 Lifestyle 33 Surftips

Software 22 Windows File Recovery datarecovery 22 Flinga Whiteboard en Wall samenwerkingstools 23 H2R Graphics videostream-overlays 23 Miradore MDM voor mobiele apparaten 28 Linux Mint 20 31 Apps 32 Games: Hunting Simulator 2, Trackmania 79 Dolby Atmos Music via Tidal 98 Android- en iOS-apparaten als webcam voor je pc 136 Parrot Security Linux-distributie voor pentesting

Hardware

4

20 Asus Tinker Board S mini-pc 20 Ezviz C3X outdoorcamera 21 Samsung 870 QVO 8TB-ssd 21 MSI Bravo 15 gaminglaptop 24 MSI MAG272QP 27"-gamingmonitor 26 QNAP TS-253D, TS-453D en TS-653D NAS-serie www.ct.nl

Inhoud

10/2020

116

MALWAREPROOF BACK-UPPEN

Als je een back-up van je bestanden en die van je gezinsleden of huisgenoten wilt maken, moet je dat zodanig doen dat een malware-infectie geen roet in het eten kan gooien. We hebben daar een scenario voor bedacht met synchronisatie- en back-upsoftware.

Vaste rubrieken 48 Powerbanks met Power Delivery 80 Zes stille en efficiënte 500W-voedingen getest 110 Google-loze smartphones met /e/

Achtergrond 74 De grootste misverstanden over thuisbioscopen 86 Aandeel blauw licht terugdringen bij ledlicht 114 Intels vPro-processors en Xeon W-1200

Praktijk 54 68 90 94 102 106 122 126 130 138 142

Analoge en digitale magneetbandvideo’s opslaan Privé-videoconferenties met NextCloud Talk Meerdere Windows-programma’s tegelijk openen Registry-wijzigingen in Windows nalopen Raspberry Pi 4 besturen met een iPad Pro BIOS-tips voor laptops en desktops Installatiestick maken voor Windows 10 Awesome windowmanager voor Unix-desktops Fedora CoreOS voor containers Commandline voor downloaden foto’s en video’s Tips en trucs

uitgave 10/2020

3 4 145 146

Voorwoord Inhoud Colofon Volgend nummer

Zakelijk uitgelicht 22 Flinga Whiteboard en Wall samenwerk-tools 68 Privé-videoconferenties met NextCloud Talk 94 Registry-wijzigingen in Windows nalopen 114 Intels vPro-processors en Xeon W-1200 130 Fedora CoreOS voor containers

Abonnement afsluiten?

Kijk voor actuele aanbiedingen op www.ct.nl/abo 5

EEN TABLET VOOR ELKE TAAK

Tablets met Android, iPadOS, Windows en Chrome OS

ALLES OVER DIT ONDERWERP  Overzicht van huidige tablets 34  Tablets als desktopvervanger 38  Tablets met stylus en toetsenbord 42 34

Marktoverzicht / De tablets van 2020

De coronapandemie zorgt voor een digitaliserings­ boost. Eerder deed het hele huishouden met één pc, nu heb je een thuiskantoor en wordt er thuisonderwijs gegegeven. Normaal technofobe familieleden video­ bellen je plat. Sommige taken voer je uit met je smart­ phone, voor andere taken pak je toch liever een pc.

Maar vaak biedt een tablet een handigere combinatie van een groot scherm en een bescheiden prijs.

Jörg Wirtgen en Alieke van Sommeren

H

et is de moeite waard om nog eens na te denken over wat tablets wel en niet kunnen. De handige draagbare apparaten hebben de afgelopen tijd een aantal verrassende ontwikkelingen doorgemaakt. Zo wordt Chrome OS bijvoorbeeld steeds interessanter als een besturingssysteem specifiek voor tablets.

De iPads van Apple zijn beter geschikt als pc-vervanger dankzij de nieuwe muisondersteuning en een nieuw toetsenbord. Windows-tablets worden kleiner en krachtiger. Alleen bij Android gebeurt er weinig. De nieuwe tablets van Huawei worden zelfs een stuk onhandiger omdat de Google Play Store ontbreekt.

Tablets zijn verkrijgbaar vanaf minder dan 100 tot ruim 1000 euro. Elke tablet heeft wel iets te bieden, van een beetje tot een heleboel. Dit artikel geeft een overzicht van de te verwachten features.

In het volgende artikel bekijken we in hoeverre de besturingssystemen Android, Chrome OS, Windows en iOS (omgedoopt tot iPadOS) geschikt zijn voor desktopgebruik oftewel hoe goed de tablet een laptop kan vervangen.

In het laatste artikel in deze reeks bekijken we tablets met stylus en toetsenbord vanaf zo’n 500 euro.

BESTURINGSSYSTEEM EN HARDWARE

Over de verschillen tussen de besturingssys­ temen voor tablets kunnen we een heel nummer vullen. Om het kort te houden: de meeste en beste apps die zijn aangepast aan tablets zijn beschikbaar voor iPad­OS. Android biedt minimaal net zoveel apps, maar heel veel daarvan gedragen zich als uitvergrote smart­ phone-apps en zijn niet voor tabletgebruik aangepast.

Chrome OS draait nu bijna alle Android-apps, biedt een goede desktopfunctionaliteit en heeft een ­snellere

De toetsenborden van 10-inch tablets hebben kleine toetsen. Als je wat comfortabeler wilt typen, moet je naar tablets vanaf 12 inch kijken, of je koopt een los toetsenbord. De Logitech K480 is dan een handige optie.

uitgave 10/2020

browser dan Android. Alleen zijn er nauwelijks eigen Chrome OS-apps. De tabletmodus van Windows kan qua selectie en bruikbaarheid van apps de concurrenten niet bijbenen, maar speelt zijn sterke punten goed uit in de desktopmodus met toetsenbord, touchpad en misschien muis en scherm. En alle Windows-­ programma’s werken erop, ook al zijn veel daarvan slechts matig bruikbaar in de tabletmodus. Let wel goed op, op Windows-apparaten met een ARM-processor werkt niet alle software.

De meeste tablets hebben een scherm met een dia­gonaal van ongeveer 10 inch (25 cm). Grotere tablets worden al snel zo onhandig en zwaar als laptops, met uitzondering van de iPad Pro 12 inch en wat minder succesvolle Android-experimenten.

De kleintjes concurreren met de e-bookreaders en de eerder erg populaire 7-inchers zijn grotendeels vervangen door de steeds groter wordende smartphones.

Vanaf een pixeldichtheid van ongeveer 200 dpi zie je geen afzonderlijke pixels meer vanaf een gang­bare kijkafstand, wat neerkomt op een resolutie van 1920 × 1080 of meer op 10 inch.

Als je van dichterbij kijkt, worden vooral teksten pixelachtig. Voor films, videobellen en spelletjes spelen kan 1280 × 800 echter ook genoeg zijn. Oled-displays tonen sterkere kleuren en halen hogere helderheidsniveaus. Voor echt kleurnauwkeurig werk kom je niet om de iPads heen. Maar ook de IPS-panels van de meeste andere tablets bieden mooie kleuren en kijkhoeken die goed genoeg zijn.

De processor speelt voor de meeste taken op een tablet geen grote rol. Het geheugen moet minstens 3 GB groot zijn en onder Windows minimaal 4 GB. De hoeveelheid flashopslag is afhankelijk van hoeveel je bereid bent in de cloud te parkeren en wat je lokaal gaat opslaan.

Onder andere video’s, films, games en grote fotocollecties vreten behoorlijk wat opslagruimte. Onder de 64 GB moet je continu blijven opletten. Vanaf 256 GB hoef je je niet druk meer te maken. Sommige tablets zijn te voorzien van een microSD-kaart, die te gebruiken is voor foto’s en video’s. Maar niet elke app kan daar zijn gegevens op opslaan.

Het is belangrijk om te weten of je mobiele data gaat gebruiken. Is er altijd wifi aanwezig waar je de tablet wilt gaan gebruiken (school, universiteit, kantoor, en eventueel bus of trein)?

Vraag jezelf af of de meerprijs voor een maandelijks dataplan of prepaid-sim het waard is. 4G is dan waar je bij uitkomt, 5G-tablets zijn nog niet beschikbaar. Tetheren via je smartphone is altijd nog een optie, maar is omslachtig als je er erg veel gebruik van maakt.

ACCESSOIRES

Elke huidige tablet kan worden verbonden met een bluetooth-toetsenbord. Er is keuze genoeg, bijvoorbeeld versies met een schakelaar voor meerdere bluetooth-apparaten of met een tabletstandaard ingebouwd. Voor sommige van hun modellen bieden tabletfabrikanten toetsenborden aan die mechanisch

35

SNELLER NETWERKEN

Multigigabitethernet voor hogere netwerksnelheden

ALLES OVER DIT ONDERWERP  Snelheden in de praktijk  Multigigabit-hardware

60 64

Kun je bij het tussentijds opslaan van videobestanden op de server steeds een kop koffie halen? Stel je geduld en je maag niet langer op de proef met multigigabit-ethernet: nieuwe hardware verkort de wachttijd tot een vijfde of minder.

Ernst Ahlers en Marco den Teuling

A

ls je voortdurend grote bestanden zoals video’s, back-ups of VM-images naar of van een centrale server kopieert of er juist bestanden vanaf haalt, moet je bij de meeste netwerkinstallaties

60

een flinke portie geduld hebben: het gangbare gigabitethernet via een twisted-pair-koperkabel verplaatst de gegevens in het beste geval met 115 MB/s over het netwerk.

Moderne massa-opslagmedia werken veel sneller: SATA-ssd’s halen een snelheid meer dan 500 MB/s en sommige NVMe-ssd’s zelfs meer dan 3000 MB/s. Gebruikers moeten daarbij wachten op het netwerk in plaats van andersom. Maar daar is iets aan te doen.

Veel snellere ethernetverbindingen zijn al gangbaar in datacenters, zowel op basis van koper als op basis van optische kabels. Die halen 25, 40, 100 Gbit/s en meer voor het aansluiten van switches en servers in 19-inch

www.ct.nl

Achtergrond / Multigigabit-ethernet

­ udere Core i3-6300 processor (waar we een Asus XGo C100C NBase-T kaart in hebben gezet) diende als pc.

Een al even antiek Xeon-E3-1240-systeem met een NBase-T interface (Intel X550T) hebben we ingezet als server. Beide hosts werden aangesloten via een Zyxel XS1930-10 NBase-T switch. Daarop stellen we direct op de netwerkpoort de link-rate naar de pc in voor de metingen.

Zoals verwacht klimt de netto doorvoer lineair met de link-rate (zie staafdiagram). Met 2,5 Gbit/s over de kabel, en iets minder dan 2,4 Gbit/s ontvangen data in de applicatie (bijna 300 MB/s), gaat het verschil naar de protocolheaders op laag 2 en 3. Bij een link-rate van 10 Gbit/s was de netto doorvoer 9,4 Gbit/s. Dat is omgerekend meer dan 1100 MB/s.

Dat kan geen enkele SATA-ssd bijbenen. De gemeten waarden laten ook zien dat verschillende parallelle TCP-stromen – oftewel gelijktijdige downloads of uploads – de doorvoercapaciteit op de huidige hardware niet verder verhogen. De moderne TCP-stacks zijn al op oudere hardware efficiënt genoeg om een 10Gbit/s-verbinding met een enkele TCP-stream volledig te benutten.

racks. Hiervoor zijn echter speciale kabels nodig. Maar zelfs op de standaard bekabeling naar de werkplekken is al enkele jaren veel meer doorvoer­capaciteit mogelijk dan gigabit-ethernet kan bieden. Al in 2006 kwam 10GBase-T op de proppen, dat 10.000 Mbit/s transporteert via CAT-6a-kabels over de maximale ethernet-­ afstand van 100 meter. Met kortere kabels werkt 10GBase-T zelfs via CAT-5e kabels die niet meer up-todate zijn. Omdat geschikte adapters en switches in het begin erg duur waren, is 10GBase-T niet echt popu­lair geworden.

Zo introduceerde fabrikant Aquantia, die sinds de herfst van 2019 deel uitmaakt van chipgigant Marvell, in 2014 zijn eigen NBase-T technologie. Die definieert transmissiemethodes via de kabel die behalve 1 en 10 Gbit/s ook de tussenliggende snelheden 2,5 en 5 Gbit/s bieden. Daarmee kan zelfs oude CAT-5e conforme bekabeling,over de volle lengte aanzienlijk versneld worden en vaak werkt zelfs een 10Gbps-­ verbinding halen er nog mee. Het mooie hiervan is dat de apparaten automatisch onderhandelen over de maximale datasnelheid. Als 10 Gbps over een lijn niet stabiel is, heb je met 5 Gbps toch nog steeds een vijf keer hogere ­datasnelheid in vergelijking met het oude gigabit-ethernet.

Dat is niet alleen nuttig voor bestandsoverdracht, maar ook in wifi-installaties op basis van de nieuwe WiFi-6-standaard, waarbij de totale datasnelheid van meerdere radiocellen waaruit een station bestaat, kan uitstijgen boven de gigabit-ethernet-limiet van 1000 Mbps. Dankzij de standaardisatie (IEEE 802.3bz) is multigigabit-ethernet compatibel met alle producten. De componenten en de adapters en switches worden door verschillende fabrikanten aangeboden (zie het volgende artikel), wat de prijzen verlaagt. Nu kunnen zelfs zelfstandigen en kleine bedrijven zich een sneller ethernet veroorloven voor meer snelheid in hun netwerk, zonder dat er een omslachtige en dure kabelvervanging nodig is.

XL-PAKKETTEN

Met jumbo-frames, oftewel ethernetpakketten die meer dan de standaard 1500 bytes aan gebruikers­data transporteren, kan de datasnelheid iets worden verbeterd. Met 9000-byte frames wordt 9400 Mbps 9900, een winst van ongeveer 5 procent doordat er minder headers nodig zijn. De kleine winst is meetbaar, maar zal in de praktijk nauwelijks te merken zijn.

Jumbo-frames verminderen ook de cpu-belasting: de processor heeft minder vaak te maken met interrupts om de ethernet-interface aan te sturen. Op de Core-i3 pc daalt de cpu-belasting in de benchmark dus van ongeveer 15 procent naar 5 à 10 procent, afhankelijk van de richting van de transmissie.

Er waren echter ook lichte haperingen te zien in onze benchmarks bij de NBase-T snelheden 2,5 en 5 Gbit/s met jumbo-frames en een TCP-stream. Tijdens de ontvangst is de doorvoer waarschijnlijk even onderbroken door afzonderlijke verloren pakketten, waardoor het 30-secondengemiddelde onder het maximum bleef dat je bij de ontvangst ziet. Als je dat effect ook in jouw netwerk ziet, schakel dan terug naar de standaard framegrootte van 1500 bytes.

ECHTE SNELHEDEN

We gebruikten iperf3 op twee hosts die onder ­Linux draaien om de netto datasnelheid met TCP-­ datatransfers te testen bij de verschillende snel­ heden. Dit geeft een benadering voor de te verwachten doorvoer met HTTP- en FTP-downloads of via Windows-shares. Een computer met een al wat

Multigigabit-ethernet in de praktijk Linkrate

Standaard-MTU (1500 bytes) TCP-doorvoer Zenden

Ontvangen

beter >

1 Gbit/s

beter >

940

2,5 Gbit/s 5 Gbit/s 10 Gbit/s

940

2350

Jumbo-frame (9000 bytes)

TCP-doorvoer

TCP-doorvoer

RTT

Zenden

Ontvangen

Zenden

Ontvangen

RTT

Zenden

Ontvangen

< beter

beter >

beter >

beter >

beter >

< beter

beter >

beter >

0,50

2350

4700

Met 6 TCP-streams Latentie

0,43

4700 9400

0,40 9400

0,40

940

940

2350

990

2350

4700 9400

990

2480

4700

0,44

4180 9900

TCP-doorvoer

0,49

2300

4950 9400

Met 6 TCP-streams Latentie

0,41 9900

0,40

990

990

2480

2470

4950

4950 9900

9900

Datadoorvoer in Mbit/s, latentie in milliseconden

uitgave 10/2020

61

Illustratie Andreas Martini

L

ALLES VEILIG OPBERGEN

Malware-proof back-ups voor het gehele gezin Als je een back-up van jouw bestanden en die van je gezinsleden wilt maken, moet je dat op een manier doen zodat een malware-infectie geen roet in het eten kan gooien. We hebben daar een scenario voor bedacht.

Axel Vahldiek en Alieke van Sommeren

aten we er vooral niet omheen gaan draaien: back-ups maken is geen leuke klus, maar je komt er niet omheen. En dat geldt al helemaal als het niet alleen gaat om het beschermen tegen dataverlies door ‘oeps’-momenten, defecte hardware, brand of diefstal, maar ook bescherming tegen gegevensverlies door steeds geraffineerdere malware. Want dan moet je back-up aan stevige eisen voldoen. En dat kan bij een gemiddelde thuissituatie alleen met handmatige handelingen worden geregeld: kopieën moeten op een externe schijf belanden en in een (brandwerende) kluis worden gestopt. Dat soort back-ups moet je dan wel heel gedisciplineerd blijven maken, anders biedt het geen nuttige bescherming tegen allerlei soorten onheil.

Maar er is een manier om dat handig te doen, met een aparte pc als back-upcentrale. Een al wat oudere pc is al goed genoeg voor die taak, want die pc hoeft niets anders te doen dan de data die geback-upt moet worden van computers die actief gebruikt worden te verzamelen en op te slaan. Op die manier regel je volautomatisch nieuwe backups om onverwachte situaties te kunnen overleven. Bestanden opslaan op externe media is alleen nodig in geval van een echt grote ramp zoals binnengeslopen malware, en hoef je daarom minder vaak te doen.

Het gebruik van een afzonderlijke back-uppc heeft nog meer voordelen. Die is te gebruiken om back-ups te maken van de data van één, maar ook van meerdere pc’s. Dat kunnen er ook van huis­genoten of vrienden zijn. Op die manier profiteert iedereen van een dagelijks verse en volauto­ matische back-up en kan één iemand af en toe voor iedereen een back-up maken op externe opslagmedia.

Een prettige bijkomstigheid: als je de backup-pc de data laat verwerken via synchronisatie­ software, zoals we verderop zullen be­spreken, zijn de bestanden op meerdere pc’s (desktop, laptop) altijd up-to-date. Ook andere huisgenoten kunnen daar gebruik van maken. Als bestanden versleuteld worden, kan de beheerder van de back-up-pc een back-up maken en de bestanden van anderen terugzetten, maar is niets uit te lezen.

Om de back-up nog beter te maken, is het voldoende als een van de betrokken pc’s op een andere locatie staat dan de back-up-pc zelf, bijvoorbeeld op kantoor of bij een vriend thuis. Je kunt er ook automatische back-ups op maken. Die zijn niet beschermd tegen malware, want daar is af en toe een back-up op externe storage voor nodig, maar de bestanden zijn wel beschermd tegen gegevensverlies als de back-up-pc (inclusief de externe storage) verbrandt of gestolen wordt. Als een huisgenoot of vriend ook bereid is om regelmatig volledige back-ups te maken op externe storage, is die taak ook weer netjes verdeeld.

Maar dat is nog niet alles. Als de back-up-pc verder voor niets anders gebruikt wordt dan het

116 www.ct.nl

Praktijk / Veilig back-uppen

v­ erzamelen en back-uppen van bestanden, oftewel als daar niet op gebrowsd wordt, geen mail gelezen, niet gegamed en geen office-taken op worden uitgevoerd, is alles zo dicht te timmeren dat malware (in theorie) geen kans heeft om toe te slaan.

Ja, er is nog steeds een minimaal risico, maar als je dat risico wilt nemen scheelt het je weer wat hand­ matige handelingen. Het is je eigen keuze, want hand­matige handelingen blijven sowieso essentieel voor een gegarandeerd betrouwbare back-up.

Hoe je het concept in de praktijk precies inzet, maakt niet veel uit: wat je nodig hebt is een pc met een besturingssysteem en synchroni­satieen back-upsoftware. Maak je niet te druk om het besturingssysteem. Als je al goede ervaringen hebt met geschikte software, gebruik dat pakket dan vooral. Wat we voorstellen is alleen bedoeld als een suggestie, kies daar de tips uit die jou aanspreken. Aangezien de kans groot is dat er ergens een oude Windows-pc staat te verstoffen die p ­ rima als back-up-pc kan worden gebruikt, hebben we die als voorbeeld-optie gebruikt in dit artikel. Maar het werkt ook met Linux (lees wel het kader over een Linux-back-up-pc), en zelfs nog met een Raspberry Pi. De back-up-pc die wij beschrijven verzamelt niet echt alle bestanden van de computers in huis, maar in plaats daarvan worden er één of meer­dere mappen op de deelnemende pc’s veiliggesteld. Alle belangrijke bestanden horen dus thuis in die mappen. De back-up-pc maakt geen back-up van het besturingssysteem, de programma’s en de instellingen. Dat zou toch al nauwelijks te doen zijn, al is het maar omdat je dan weer (veel) meer opslagruimte nodig hebt. Als je dat toch wilt, raden we je aan een imager te gebruiken. Windows 10 kan bijvoorbeeld geback-upt worden met c’t-WIMage (zie de link op de laatste pagina van dit artikel).

DE BACK-UP-PC

We beginnen met de hardware van de back-up-pc.

Zoals we aangaven, is een wat oudere pc helemaal prima (laptop mag ook), omdat het alleen gaat om het verzamelen van data en het maken van backups. Wat echt noodzakelijk is, is voldoende schijfruimte om een back-up te maken van de bestanden en een netwerkverbinding (bedraad of draadloos) – de rest doet er niet echt toe. Een tot twee GB RAM is prima, evenals een processor die ergens de afgelopen tien jaar is uitgebracht. Een oudere versie van Windows is geen probleem, want die is gratis te updaten naar Windows 10 (zie de link op de laatste pagina). Een Windows Home-versie is daarvoor voldoende.

Afhankelijk van de locatie van de back-up-pc kan de geluidsproductie een rol spelen. Om zijn taken te kunnen uitvoeren, moet de pc vaak of liever zelfs 24/7 aanstaan. Luide ventilatoren in je woonkamer of slaapkamer kunnen snel irritant worden. Zet de pc daarom op een plaats waar hij ongestoord herrie mag maken, of geef hem stillere

uitgave 10/2020

Basisconcept Een speciale dichtgetimmerde back-up-pc verzamelt de bestanden van een pc waar een back-up van gemaakt moet worden en back-upt die.

synchroniseren

werk-pc

back-uppen

back-up-pc

opslagmedium voor back-up

koeling. Als je een nieuwe pc overweegt omdat die minder verbruikt moet je je realiseren dat het lang duurt om die weer terug te verdienen. En je moet je ook afvragen of dat echt milieuvriendelijker is. Die oude pc is al geproduceerd, de nieuwe moet nog geproduceerd worden.

Hoe snel de netwerkverbinding moet zijn, hangt vooral af van de hoeveelheid te verzamelen data. Als het om enkele GB’s per dag gaat, is 100 Mbit/s al prima. Voor grote hoeveelheden data is een sneller netwerk wenselijk. Probeer eerst je huidige set-up uit voordat je onnodig geld stopt in snellere hardware. Maar vergeet ook niet dat als je je familie vanaf verschillende locaties bij je set-up betrekt, de back-up-pc de data deels via internet verzamelt.

De traagste uploadsnelheid wordt dan de bottle­neck, een snellere verbinding voor de backup-pc haalt dan verder niets uit. Dat is ook weer een reden om de back-up-pc continu te laten draaien, want dan kan hij meteen aan de slag zodra een van de externe pc’s online is. Als je je zorgen maakt dat een upstream krap gaat worden voor een backup: zorg ervoor dat je vrienden of familie hun pc altijd een tijdje aan laten als ze net belangrijke data toegevoegd hebben. Zelfs met een tragere ­uploadsnelheid valt in een paar uur nog aardig wat data over te sturen.

Meerdere te back-uppen pc’s De back-up-pc kan niet alleen de bestanden van één pc verzamelen, maar ook van meerdere tegelijk.

back-uppen

synchroniseren

back-up-pc

opslagmedium voor back-up

werk-pc

117