Gardeners' World 11 | 2021

Plant bomen en struiken met kale wortel november 2021

NOVEMBER 2021

Tulpen planten!

6 tips GROENE SCHOOL

Zo maak je bladaarde

Stijlvolle vetplanten voor in huis GROENE SCHOOL

Kweek fruit op je terras

Ruim niet op

€5,99

Goed voor tuin en dier

Versla de kou - 20 tips • Winterkleur in een pot • De mooiste tuinreizen Wat te doen met je pompoen • Inheemse held: beemdkroon

AP

RUIM NIET OP

INSPIRATIE

INHOUD november 2021 SEIZOEN 10

15

16

20

22

24

Wij zijn gek op november Ondanks vroege avonden hebben onze tuinen nog een paar verrassingen in petto.

The Full Monty We moeten onze geweldige wereld beschermen – tegen onszelf.

Topkeuze Pittosporum is veelkleurig en op vele manieren toepasbaar.

Wildleven Help de egel – wees dit najaar niet te netjes in je tuin!

Red de bij Iedere maand geeft de Bijenstichting tips om je tuin nog natuurvriendelijker te maken.

Kweken en eten Het mag dan bijna winter zijn, er valt nog genoeg te zaaien, oogsten en op te ruimen.

GROENE SCHOOL 30 35 38 43 47

52 54

58 61

Na de zondvloed Monty kweekt vochtminnende planten.

Fruit uit de achtertuin Fruitbomen voor op het terras.

Bescherming tegen slecht weer Hou de oogst in koude maanden op gang.

Plagen biologisch bestrijden Zet natuurlijke vijanden in tegen plagen.

Winterkleur in potten Zorg deze winter voor potten vol kleur op je terras.

6 tips voor het planten van tulpen Voor een mooie bloemenzee in het voorjaar.

Versla de kou 20 manieren om je lapje grond te beschermen.

Jouw snoeimaand Snoei afstervende planten terug.

Vraag & antwoord We geven antwoord op de meest gestelde tuinvragen.

30

Monty kweekt vochtminnende planten

INSPIRATIE 70

75

78

81

82

4

Vermeerderen is een fluitje van een cent Met de tips van Carol Klein maak je eenvoudig nieuwe planten.

Alles over kamerplanten Maak je huis groener met deze gids, met dit keer Graptopetalum.

Stijlvolle vetplanten Een mooie onderhoudsarme woestijncompositie voor een zonnige kamer.

Inheemse helden Beemdkroon (Knautia arvensis) stelt zichzelf voor.

Eerste viool Breng de hele winter door kleur in je tuin met viooltjes.

Gardeners’ World

106

Plant een boom

20

Help de egel – ruim niet op

Op de cover

20 24 35 47 52 54 78 81 90 101 106

Ruim niet op Wat te doen met je pompoen Kweek fruit op je terras Winterkleur in een pot Tulpen planten – 6 tips Versla de kou – 20 tips Stijlvolle vetplanten voor in huis Inheemse held: beemdkroon De mooiste tuinreizen Zo maak je bladaarde Plant bomen en struiken met kale wortel

86

Vet leuk!

Plantenexperts Rogier en Marieke vertellen je alles over vetplantjes.

10 beste reizen voor 2022 Dit is de perfecte periode om je voor te bereiden op een vakantie boordevol inspirerende tuinen en avonturen.

90

AAN DE SLAG 101 FOTO: SHUTTERSTOC

K

104 106 107 108

110

Monty’s maand Monty maakt bladaarde.

Bloemen in november Plant tulpenbollen.

De basis Plant een boom met kale wortels.

In de kas Neem wortelstekken van munt.

Groente & fruit Pluk regelmatig palmkool en geef kruiden beschutting.

Algemene tuintaken Test de pH-waarde van de grond en verzorg winterpotten.

EN OOK 6

42

112

54

113

Versla de kou

86

Bijzondere vetplanten

52

Tips voor tulpen

Het prikbord Tips & tricks, agenda en de laatste tuintrends.

Puzzel en win Vul hem in en maak kans op de Scheurkalender 2022.

Colofon Hier vind je al onze contactgegevens.

Groeigids voor november Dit kun je allemaal zaaien en planten voor een smakelijke en gezonde oogst.

70

Maak nieuwe planten november 2021

5

Egel

Erinaceus europaeus Wees dit najaar niet te netjes in je tuin! Door niet op te ruimen, bied je bijvoorbeeld beschutting voor egels. Help deze dieren de winter door en ze helpen jou van slakken af in het voorjaar.

O

nze tuinen worden meest­ al zo keurig onderhouden dat er nauwelijks een blaadje blijft liggen. Dat is zonde, want juist in de rommelhoek­ jes van jouw tuin kunnen egels schuilen en wonen, misschien zelfs een nest krijgen. Door veel op te ruimen verwijder je alle natuur­lijke bescherming die egels juist zo hard nodig hebben. Een oplossing is om bladeren die op paden en het gazon zijn gevallen, bij elkaar te vegen en in hopen op rustige plekken in jouw tuin te leggen, samen met wat snoei­ afval. Rond deze tijd – afhankelijk van het weer – gaan egels in winterslaap, dus hoe rommeliger hoe beter. Wil je ze nog wat extra helpen? Zet dan een bakje met eten en te drinken neer. Katten­ brokjes of s­ peciaal egelvoer is hiervoor ­perfect.

Egelsnelweg

FOTO: SHUTTERSTOCK

Egels wonen in een zwaar versnipperde omgeving door de vele wegen en erfafscheidingen die Nederland en België rijk zijn.

Zorg ervoor dat egels je tuin in kunnen door een egelsnelweg te

20

Gardeners’ World

maken, het liefst samen met de hele straat. Een gat van 13 bij 13 centimeter onder in een schut­ ting of hek is voldoende voor een egel om doorheen te kunnen.

Egelhuis Zet in een rustige, rommelige hoek in jouw tuin een egelhuis, en de kans is groot dat ze er hun intrede doen. Je kunt een egelhuis kant en klaar bestel­ len (bijvoorbeeld op www. vivara.nl/­tuindieren/egels), of zelf aan de slag gaan en een huis maken. Op de website van de Egel­bescherming (www.­ egelbescherming.nl) vind je hiervoor een bouw­tekening.

Seizoen

Door veel op te ruimen verwijder je alle natuurlijke bescherming die egels juist zo hard nodig hebben. november 2021

21

Het voordeel van elk jaar tulpenbollen in de grond stoppen, is dat je elke keer kunt kiezen voor andere soorten.

52

Gardeners’ World

Groene school

6 TIPS voor het

planten van tulpen

T

ulpen zijn dé lentebol bij uitstek, omdat ze in een eindeloze combinatie van kleuren verkrijgbaar zijn.

Eigenlijk zijn tulpen vaste planten, maar omdat ze niet elk jaar betrouwbaar weer opkomen, worden ze behandeld als eenjarigen. Je kunt echter ook kiezen voor tulpen zoals Tulipa linifolia. Die zaaien zichzelf uit en worden jaar na jaar mooier.

Het voordeel van elk jaar tulpenbollen in de grond stoppen, is dat je elke

Plant deze maand nog je tulpen om in het voorjaar je mooiste bloemenzee ooit te hebben.

keer kunt kiezen voor andere soorten – van flamboyante papegaaitulpen tot variëteiten met een korte stengel die extra vroeg bloeien.

Tulpen houden van veel licht in de volle zon en van een goed afwaterende bodem.

Maar ook in kleigrond kun je tulpen kweken, zolang je maar genoeg scherp zand of split door de grond mengt. En is in de vollegrond poten niet mogelijk, dan kun je tulpen ook prima in potten kweken.

Zo plant je tulpen

Probeer ook deze combinaties met tulpen � ‘Apricot Beauty’: Abrikoostint met blauwe meerjarige korenbloemen. � ‘Dolls Minuet’: Kerskleurige tulp met het mooie blad van mijterloof. � ‘Apeldoorn’: Rood met het al net zo rode nagelkruid. � ‘Queen of Night’: Donkerpaars met het dunne blad van Sisyrinchium.

Met deze tips komen je tulpen steeds weer op.

1

Plant ze elk jaar opnieuw Plant nieuwe tulpen elk jaar weer om de beste bloeigarantie te hebben. De vuistregel is dat oudere tulpen minder goed bloeien dan nieuwe. Maar je kunt als je dat wilt ook bollen na de bloei uit de grond halen, bewaren en weer uitplanten – bijvoorbeeld als verwilderingsbol in een bloemenweide.

2

Plant tulpen diep genoeg Stop tulpenbollen in een gat dat drie keer dieper is dan dat de bol hoog is. Door veel tulpen in groepen bij elkaar te planten, krijg je een kleurenspektakel. Wil je een natuurlijke look, strooi de bollen dan over het gebied dat je wilt beplanten en stop ze dan in de grond waar ze zijn neergevallen.

3

4

5

6

Kies de beste bollen Plant alleen grote, stevige (en liefst biologische) bollen. Vermijd alle bollen die tekenen van rot vertonen. Sommige mensen krijgen huidirritaties bij het hanteren van tulpen­bollen, dus handschoenen dragen is geen overbodige luxe.

Voorkom schade door knaagdieren Bescherm net geplante bloembollen tegen hongerige knaagdieren door de grond of de bloempotten te bedekken met wat kippengaas. Verberg deze lelijke beschermlaag vervolgens met een dun laagje grond.

Pak het juiste plantmoment Wacht het liefst met het planten van je tulpen tot er een paar keer nachtvorst is ­geweest. Dit helpt bij het voorkomen van grauwe schimmel, een ziekte die vaak bij tulpen voorkomt. Plant uiteraard niet als de grond bevroren is, want dan zullen je tulpen niet kunnen groeien.

Pas op met (huisjes)slakken Naaktslakken en huisjesslakken smullen van het blad zodra het in het voorjaar opkomt.

Een mulchlaagje van scherpe steentjes in potten helpt hiertegen. Zorg verder dat je tuin aantrekkelijk is voor slakkeneters zoals vogels en egels. november 2021

53

DE BASIS

AAN DE SLAG | NOVEMBER

WHAT TO DO NOW | JUNE

Plant een boom Wanneer we ons druk maken over klimaatverandering en grote campagnes om de aarde groener te maken, moeten we niet vergeten dat het milieu in onze eigen achtertuin begint. De Nationale Boomfeestdag, die al sinds 1957 bestaat, wordt dit jaar gehouden op 21 november. Deze dag is eigenlijk bedoeld voor kinderen, maar we kunnen allemaal een steentje bijdragen door minstens één boom in onze tuin te planten. Bomen met kale wortels worden geplant wanneer ze in rust zijn, tussen november en maart. In deze periode kun je overigens ook goed in pot gekweekte bomen planten. Koop een boom met een uiteindelijke hoogte en breedte die in jouw tuin past, en die in jouw grond gedijt. Geef de boom zo nodig een paal om harde wind te trotseren en zorg ervoor dat hij in de eerste twee jaar niet droog komt te staan.

5 DIE HET HELE JAAR MOOI ZIJN Betula utilis jacquemontii Een klassieke zilverberk.

Malus x floribunda Voorjaarsbloesem en wilde appels.

Acer griseum De roodbruine schors gloeit in de winterzon.

Acer palmatum Een kleine boom met grootse herfstkleur.

Magnolia grandiflora ‘Kay Parris’ Compacte groenblijver.

Bomen absorberen kooldioxide en zorgen voor gelijkmatige temperaturen.

FOTO’S: SARAH CUTTLE

STAP VOOR STAP Een boom met kale wortels planten

106

Kies een goede plek voor de boom met veel licht en grond die niet vol wortels van andere bomen zit. Werk twee scheppen compost of oude stalmest door de grond.

1

Gardeners’ World

Kort lange, dikke wortels met 15 cm in. Zet de wortelkluit een nacht in water om hem te doordrenken. Snoei gebroken takken net boven een oog af.

2

Plant de boom net zo diep als hij bij de kweker stond. Leg een stok over het gat en zorg ervoor dat de aardesporen op de stam ter hoogte van die stok komen.

3

Vul het gat op met het mengsel van organisch materiaal en grond, druk aan en geef royaal water.

Plaats zo nodig een steun. Mulch rond de stam een cirkel van 1 m.

4

IN DE KAS

Controleer of je voorgetrokken hyacinten, dwergnarcissen of krokussen, die nu in het donker staan, uitlopen.

Als de scheuten tevoorschijn komen, zet je ze in het licht. Ze moeten wel koel blijven staan, anders lopen ze te

AAN WHATDETO SLAG DO NOW | NOVEMBER | JUNE

Zet voorgetrokken bollen in het licht snel uit en ontwikkelen ze misvormde bloemen. Zet ze in een lichte, maar afgedekte koude bak buiten of op tafel in een koude kas. Geef weinig water en zet ze pas warm wanneer de knoppen opengaan.

Vermeerder je muntplanten voor een voorraad munt volgend jaar.

Neem wortelstekken van munt

Verwijder oude gewassen tegen ziekten en ongedierte.

Verwijder alle oude planten

Checklist � Let op tekenen van slakkenschade, vooral in een onverwarmde kas. � Pas op dat muizen niet aan je lathyruszaailingen knabbelen. � Verwijder kassenwit van de ramen, want planten hebben nu veel licht nodig. � Bespaar op verwarming door met transparant plastic een deel af te scheiden en alleen dat te verwarmen. � Controleer stokken en andere plantensteunen, en schrijf op wat er vervangen moet worden.

Controleer voorgetrokken bollen wekelijks om te zien hoe ver ze zijn.

Controleer de ventilatie Nu de winter nadert en er veel minder licht is, neemt in een gesloten kas het risico op het ontstaan van schimmelziekten toe.

In de kas is het belangrijk dat er een balans bestaat tussen genoeg warmte om de planten te laten overleven en voldoende luchtcirculatie om alles gezond te houden. Automatische ramen zijn natuurlijk ideaal, want die gaan vanzelf open door de warmte van de zon. Heb je handbediende ramen, zet die dan vanaf het middaguur een paar uur open. Geef de planten in de kas daarnaast spaarzaam water. Zo houd je de luchtvochtigheid in de kas zo laag mogelijk.

Trek de laatste zomergewassen uit de grond. Spaanse pepers, aubergines en ook tomaten hebben hun beste tijd gehad, maar staan misschien nog steeds in de kas. Als je ze laat staan, zullen ze echter ongedierte en allerlei schimmels aantrekken, dus is het beter om ze naar de composthoop te verhuizen.

Ruim tegelijk bladeren en afgevallen vruchten van de grond op en verwijder resten dood materiaal uit potten en groeizakken. Gooi ook oude potgrond op de composthoop om de grond te recyclen. Was tot slot alle potten goed af, zodat je die volgend jaar kunt hergebruiken.

Open de ramen bij warmer weer een paar uur per dag, zodat de lucht kan circuleren, maar er niet te veel warmte verloren gaat.

november 2021

FOTO’S: TORIE CHUGG; SARAH CUTTLE: JASON INGRAM

Haal een muntplant uit zijn pot en ontwar een paar wortels om stekken van te nemen. Doe dit om je voorraad muntplanten aan te vullen of om oude planten te verjongen.

Kies de dikste wortels en snijd die in stukken van 5 cm. Leg ze op het oppervlak van leemhoudende potgrond in een pot of zaaibak, druk aan en dek ze af met een laag vermiculiet of potgrond. Geef water en zet ze op een tafel in de kas.

Binnen een paar weken komen scheuten te voorschijn.

107