Gardeners' World maart 2019

HET TUINSEIZOEN BEGINT WEER • MAART 2019

MAART 2019

ESSENTIËLE TIPS VOOR EEN

IN DE ZOMER

INSPIRATIE

Zorg voor kleur met primula’s GROEIGIDS

10

groenten om nu te kweken

DOE HET NU

Zaai bloemen voor de bijen

€5,99

Zonder spitten een productieve

MOESTUIN

AP

MOESTUIN ZONDER SPITTEN • PRIMULA’S • EEN GEZOND GAZON

GEZOND GAZON

TUINIEREN HOUDT JE FIT • MADEIRA: ALTIJD IN BLOEI • MAAK EEN JUNGLE-BORDER RUIMTE VOOR DE KAMERPLANT • KIES DE JUISTE TUINAARDE • KWEEK CITRUS IN POT

INHOUD maart 2019 SEIZOEN 12 18

20

22 23

24

Wij zijn gek op maart Het seizoen van de lenteweelde.

Topkeuze Daphnes voorzien je tuin van een ongekende geur.

Wildleven Lieveheersbeestjes zijn er in verschillende soorten.

Doe-het-zelf Leg je eigen een veldbloemtapijt.

The Full Monty Monty denkt na over lichaamsfuncties en goed tuinontwerp.

Kweken en eten De heerlijke smaak van haverwortels en schorseneren.

GROENE SCHOOL 30 36 41

44

48 52 54

Monty’s tuin Monty gaat aan de slag met citrusplanten.

Succes met ... potgrond Kies de juiste potgrond voor je planten.

Snoeimaand Ga winterharde en bladverliezende planten drastisch snoeien.

Knap je gazon op In vijf eenvoudige stappen is je gras in topconditie.

10 voordelen van een no-dig moestuin Zet je schop weg en je wordt ruim beloond.

De grote vraag Zo haal je voordeel uit je kleigrond.

Vraag & antwoord De meest gestelde tuinvragen beantwoord.

INSPIRATIE 60

68

73

77

85 90

Groen wonen Geef je huis een oppepper met groene planten.

De kleuren van dit seizoen Primula’s zijn de beste planten die je je maar kunt wensen.

De 5-plantenborders van Joe Met vijf planten maak je een tropische border.

21 manieren om meer te tuinieren & je beter te voelen Blijf gezond door te tuinieren.

Een vierkante meter voor bestuivers Reserveer een speciaal plekje in je tuin.

Een toevluchtsoord voor tuinliefhebbers Madeira is een prachtig bloemeneiland.

20

De eerste lieveheersbeestjes laten zich weer zien

30

Monty vertelt over zijn citrusplanten 4

Gardeners’ World

44

Je gazon in topconditie

AAN DE SLAG

98

OP DE COVER

p.30 Kweek citrus in een pot p.36 Kies de juiste tuinaarde p.44 Essentiële tips voor een gezond gazon in de zomer p.48 Zonder spitten een productieve moestuin p.60 Ruimte voor de kamerplant p.68 Zorg voor kleur met primula’s p.73 Maak een jungle-border p.77 Tuinieren houdt je fit p.85 Zaai bloemen voor de bijen p.90 Madeira: altijd in bloei p.113 10 groenten om nu te kweken Coverfoto: iSto ck/Rosti

slav Sedlace k

Monty’s maand Monty zaait tuinbonen en snoeit Clematis.

101 Bloemen Zaai winterharde eenjarigen en bescherm je planten tegen slakken.

103 In de kas Bloemen met de hand bestuiven en verplant zaailingen.

104 De basis Stengelstekken nemen.

105 Alans tuintaak Plant nu je zomerbollen.

106 Fruit & groente Gewassen om te planten en aardbeienbed voorbereiden.

109 Test je vaardigheden Kweek je eigen fruit in een pot.

110 Algemene tuintaken Maak klimplanten vast en snoei kornoelje.

EN OOK 6

11

112 113

114

48

Het prikbord Tips & tricks, agenda en de laatste tuintrends.

Puzzel Vul hem in en maak kans op de uitgave Het hele jaar door snoeien.

Colofon Hier vind je alle contactgegevens.

Groeigids Wat kun je de komende maand zaaien en planten? Een handig overzicht.

Volgend nummer Alles over het aprilnummer.

Tuinieren zonder schop

60

Geef je huis een groene flair

77

Blijf gezond door te tuinieren

90

De prachtige tuinen van Madeira maart 2019

5

p o k e g n j i Wi j z

maart om zijn lenteweelde

12

Gardeners’ World

Seizoen

Tuinen zijn er niet alleen voor planten en mensen: dit is bijvoorbeeld een belangrijke tijd voor de Bufo bufo (onze gewone pad). Deze maand komen ze uit hun winterslaap en begeven ze zich naar hun broedplaatsen. Dat doen ze ‘s nachts en vaak moeten ze daarvoor wegen oversteken – wat voor een trage, wellustige pad niet zonder gevaar is.

Waarom vertellen we dit? Omdat ze tot onze beste bondgenoten behoren: ze eten grote hoeveelheden naakt­ slakken, rupsen en ander ongedierte.

Rij dus voorzichtig, want we moeten allemaal goed voor onze padden zorgen.

STER VAN DE MAAND Hyacinthus orientalis ‘Woodstock’

FOTO: PAUL DEBOIS

Dit is een echte kleurenkanjer, vooral zo vroeg in het jaar. Velen van ons zullen wel eens hyacinten in huis hebben gehaald om de donkerste dagen van het jaar op te fleuren met kleur en die be­ dwelmende geur – het is ongelooflijk hoe een paar bollen een huis volledig met hun geur kunnen vullen. De bollen moeten dan ech­ ter wel worden voorgetrokken, zodat ze vroeg bloeien. Als dat te veel gedoe is, plant ze dan in de herfst gewoon buiten in bakken, dan zullen ze rond deze tijd vanzelf gaan bloeien.

• Verzorging Plant ze in de herfst in potten. Je zou ze ook in borders kunnen zetten. Sommige mensen vinden dat er wat vreemd en onnatuurlijk uitzien, maar ieder zijn smaak!

• Hoogte x breedte 30 cm x 8 cm

maart 2019

13

Met stip op één Ondanks dat je ze regelmatig in tuinen tegenkomt, zijn de aantallen van het tweestippelig lieveheersbeestje flink afgenomen. Dit komt door de invasie van het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje.

Kun jij deze kleine kevertjes uit elkaar houden?

DOSSIER

Tweestippelig lieveheersbeestje Adalia bipunctata WIST JE DAT? Het tweestippelig lieveheersbeestje is er niet alleen in het rood, met een zwarte stip op iedere vleugel. Er is ook een (melanische) variant met een zwarte kleur en twee of vier rode vlekken op de vleugels. De zwarte variant kom je vooral tegen in het oosten en het zuiden van ons land. De kleur heeft te maken met de hoeveelheid uren zon. De zwarte kleur zorgt ervoor dat het lieveheersbeestje makkelijker de warmte van de zon kan absorberen. Heel soms kom je wel eens een derde variant tegen, die bestaat uit een mix van zwart en rood.

Deze variant heeft ook een verschillende aantal stippen. Om zichzelf te beschermen tegen vogels etc. kan het tweestippelig lieveheersbeestje een gele substantie (hemolymfe) afscheiden.

Dit wordt ook wel ‘reflexbloeden’ genoemd.

Het standaarduiterlijk van het Aziatische lieveheersbeestje (Harmonia axyridis).

VOEDSEL Zowel de volwassen kevers als de larven eten bladluizen. Wanneer planten worden aangevreten door bijvoorbeeld bladluizen en de nood aan de plant is, produceren ze een geurmengsel dat (onder andere) lieveheersbeestjes aantrekt. Die kunnen dan de plant bevrijden van de planteters.

VOORTPLANTING De eerste lieveheersbeestjes laten zich rond februari en maart zien, wanneer het weer mild is. De voortplanting vindt plaats tegen het einde van de lente. De kleine kevers leggen groepjes van langwerpige gele eitjes, vastgeplakt tegen de onderkant van een blad. Vaak heeft de plant waarop ze de eitjes leggen al last van bladluizen. Uit de eitjes komen de larven, die zich tegoed doen aan de luizen. Ze vervellen een aantal keer voordat ze zich verpoppen en tegen het einde van de zomer als volwassen lieveheersbeestjes tevoorschijn komen. De volwassen kevers blijven jacht maken op de bladluizen tot ongeveer het einde van de herfst. Dan gaan ze overwinteren in een schuur, huis of in een boom.

Een zwarte (melanische) variant van het tweestippelig lieveheersbeestje (Adalia bipunctata).

LEEFGEBIED Het leefgebied van het lieveheersbeestje is gevarieerd en bestaat onder andere uit bossen, hagen, volkstuinen, parken en tuinen.

BEDREIGD? Sinds de exoot (het Aziatisch lieveheersbeestje) in ons land vertoeft, zijn de aantallen van de veel kleinere tweestippelig lieveheersbeestje flink afgenomen. De grotere exoot eet niet alleen bladluizen, maar ook de larven van het inheemse tweestippelig lieveheersbeestje als er niet genoeg bladluizen zijn. Daarnaast beconcurreren ze elkaar ook nog eens voor onderdak. Niet alleen het tweestippelig lieveheersbeestje gaat achteruit, ook het tienstippelig lieveheersbeestje wordt door de exoot verdrongen.

20

Gardeners’ World

Het Aziatische lieveheersbeestje (Harmonia axyridis) als zwarte (melanische) variant.

Het tweestippelig lieveheersbeestje is een vraatzuchtig roofdier en zoekt zijn prooi op verschillende soorten planten.

maart 2019

FOTO: ALAMY/AGE FOTOSTOCK,DAVE BEVAN, PHOTOALTO

Seizoen

21

Een vleugje

zomer Zorg voor mediterrane zon in je tuin met sinaasappelen en citroenen in potten.

Monty laat zien hoe je citrusplanten de beste groeiomstandigheden kunt geven.

30

Gardeners’ World

Groene school

T

wee jaar geleden liep ik de binnenhof van het Real Alcázar in Sevilla binnen en ik werd overweldigd door de intense geur van de sinaasappelbloesem. Niet alleen de binnenhof van het paleis, maar alle straten eromheen – de hele stad – leken doordrenkt met dit weelderige parfum. Het deed me beseffen dat de Moorse en christelijke bewoners van het paleis sinaasappels niet alleen voor hun uiterlijk, maar ook voor hun geur teelden. Van het eten van de vrucht was geen sprake. Ze teelden namelijk de bittere of Sevilla-sinaasappel, Citrus x aurantium , die rond 900 AD vanuit China kwam. Onze vertrouwde zoete sinaasappel, C. sinensis, bereikte Europa pas rond 1500. Het sap van de bittere sinaasappelen werd gebruikt bij het koken en de olie uit de schil was een essentieel ingrediënt in allerlei parfums, maar ze werden vooral geteeld om hun geur en hun schoonheid.

Reden genoeg, lijkt mij. Ik koester de vruchten van mijn eigen sinaasappelbomen, al zijn ze niet bijzonder lekker. Ik heb vier sinaasappelbomen: twee C. sinensis en twee C. x aurantium – de laatste twee zijn oude, dierbare vrienden. De eerste kreeg ik in 1989 als stek, na een bezoek aan Peckover House. De toenmalige hoofdtuinman, Paul Underwood (nu hoofdtuinman van Blickling), vertelde dat de moederboom in de oranjerie meer dan 300 jaar oud was. Dus mijn schriele boompje van bijna dertig jaar is dezelfde als de boom die vrucht droeg in de tijd van William III en Mary II, toen sinaasappelbomen vanwege hun vorstgevoeligheid ‘s winters beschermd werden in hun eigen huis. Zo ontstonden bakstenen kassen, die veranderden in oranjerieën, waaruit vervolgens (dankzij de industriële revolutie) onze bekende glazen kassen voortkwamen.

De andere oude plant heb ik bijna 25 jaar geleden als kerstcadeautje gekregen van Sarah Raven. Zowel de boom als Sarah zijn inmiddels oude vrienden. Sindsdien heb ik stekken genomen en nieuwere, jongere bomen en ook citroenen toegevoegd aan onze bescheiden citruscollectie. Maar ze krijgen allemaal dezelfde behandeling.

Een goede vuistregel is dat als het droog genoeg is voor woningtextiel, het te droog is voor citrusplanten.

groene en rijpe gele vruchten, allemaal tegelijk. Met de juiste zorg kun je dus voortdurend citroenen oogsten van je boom.

Ondanks deze verrassende winterhardheid en onze relatief zachte winters zijn er in Nederland weinig plaatsen waar citrusplanten het de hele winter buiten goed zullen doen. Allemaal hebben ze bescherming nodig. Ze groeien ook langzaam in de winter – waarin ze koel maar niet koud, en vochtig maar niet nat moeten worden gehouden – en het einde van die periode is in zicht.

Geef citrusplanten in de winter heel weinig water. Eens per maand is meestal meer dan genoeg. Af en toe een fl inke plons is veel beter dan regelmatig een klein beetje. Zorg wel voor een vrij vochtige lucht. Een goede vuistregel is dat als het droog genoeg is voor woningtextiel, het te droog is voor citrusplanten. In de winter hebben ze het liefst een atmosfeer zoals in een kelder of vorstvrije schuur met een stenen of aarden vloer. Een serre met centrale verwarming, laat staan een woonkamer, is te droog en te warm om sinaasappelen en citroenen goed de winter

FOTOS: MARSHA ARNOLD; JASON INGRAM

De juiste omstandigheden In het Alhambra, in Andalusië, heb ik Sevilla-sinaasappelen gezien bij een temperatuur van -7 °C. De waterbassins waren bevroren.

Maar zoete sinaasappelen, die minder sterk zijn, kunnen wat moeilijk doen over kou, al zijn ze lang niet zo koudegevoelig als limoenen, C. x aurantiifolia . Deze gedijen echt alleen maar in een tropisch klimaat en kwijnen weg bij temperaturen lager dan 5 °C. De makkelijkste citrusvruchten om in een pot te kweken zijn misschien citroenen, C. x limon . Deze zijn net als Sevilla-sinaasappelen sterk en stekelachtig en sommige variëteiten hebben als groot pluspunt dat drie generaties tegelijk groeien. Dus een en dezelfde boom draagt op hetzelfde moment bloesem, jonge

Monty maakt zijn eigen mix voor citrusplanten, met gelijke delen leem, bladcompost en vermiculiet.

maart 2019

31

Maak kennis met meer tijdschriften

Bestel jouw magazine op: www.fnl.nl