Gardeners' World 3 | 2021

Leg deze maand de basis voor jouw moestuin maart 2021

MAART 2021

INSPIRATIE

AAN DE SLAG

Water brengt leven: zo leg je een vijver aan GROENE SCHOOL

Zelfs in de kleinste tuin past een bloemenweide

Lente Klaar voor de

€5,99

Breng nu je tuin in topvorm

Deze inheemse planten passen in jouw tuin • De beste kamerplanten De complete gids voor de lekkerste tomaten • Kweek jezelf gezond

AP

KLAAR VOOR DE LENTE!

De mooiste plantencombinaties voor iedere plek

INHOUD maart 2021 SEIZOEN

10

15

16

18

22

24

Wij zijn gek op maart Er zit muziek in deze maand met druifhyacinten, narcissen en camelia’s.

The Full Monty Tuiniers kunnen helpen bij het beschermen van de planeet voor toekomstige generaties.

Topkeuze Een prachtig bloementapijt van lenteanemonen is een betoverend gezicht.

Een nieuw tv-seizoen Gardeners’ World Op 19 maart begint het nieuwe tvseizoen. Wij blikken alvast vooruit.

Red de bij Deze maand kruipen de hommelkoninginnen uit hun schuilplaatsen.

Kweken en eten Bloemkool is niet de makkelijkste plant om te kweken, maar als het je eenmaal is gelukt kun je genieten van een langdurige oogst.

GROENE SCHOOL 30

36

41

48

54

57

61

Wilde bloemen Met een bloemenweide maak je jouw tuin mooier en zorg je goed voor bestuivers, vogels en zoogdieren.

Verbouw je eigen eiwitten Vervang dierlijke eiwitten in je voeding door je eigen gekweekte eiwitrijke groenten.

Tomaten, tomaten en nog eens tomaten Als je eenmaal de smaakexplosie hebt ervaren van een vers geplukte, zelf gekweekte tomaat, wil je nooit meer anders.

Lenteklusjes Alan Titchmarsh geeft tips hoe je jouw tuin klaarmaakt voor het komende seizoen.

Jouw snoeimaand Snoei nu groenblijvende planten, klimrozen en niet helemaal winterharde vaste planten.

Diervriendelijke vijvers Met een vijver lok je allerlei fauna naar je tuin, en is helemaal niet moeilijk te maken.

Vraag & antwoord Antwoord op de meest gestelde tuinvragen.

30

Monty is wild van wilde bloemen.

INSPIRATIE 70

75

80 82

4

Perfecte plantcombinaties Is jouw tuin droog, vochtig, zonnig of juist schaduwrijk? Carol laat zien welke planten het beste gedijen.

Kamerplanten met flair Expert-tips voor de verzorging en plaatsing van kamerplanten.

Operatie Steenbreek Geveltuintjes in Súdwest-Fryslân.

Voorjaarsvrolijkheid in potten Met onze tips staat er binnen de kortste keren een bloeiende blikvanger voor je deur.

Gardeners’ World

57

Diervriendelijke vijvers.

75

Kamerplanten met flair.

Op de cover p.30 Zelfs in de kleinste tuin past een bloemenweide p.36 Kweek jezelf gezond p.41 Complete gids voor de lekkerste tomaten p.48 Klaar voor de lente p.57 Water brengt leven: zo leg je een vijver aan p.70 De mooiste plantencombinaties voor iedere plek p.75 De beste kamerplanten p.90 Inheemse planten

86

Tuinieren voor welzijn Joe Swift ontwierp een tuin voor herstellende ziekenhuispatiënten.

Inheemse held stelt zich voor Knikkend nagelkruid.

Het tuinjaar van Een kijkje in de tuin van Gardeners’ World-lezeres Erika Wolff.

90 92

AAN DE SLAG

99 FOTO’S: GETT Y IMAG

ES/MANFREDX Y, MAR

SHA ARNOLD

102

104 105 106

109 110

Monty’s maand Monty plant sla en snoeit clematissen.

Bloemen in maart Maak snel een bloemperk en zaai lathyrus.

In de kas Gebruik een verwarmde kweekbak.

Alans tuintaak van de maand Trek dahlia’s voor.

Groente & fruit Poot vroege aardappelen in potten en zaai Spaanse peper.

Adams tuintips Plant asperges.

Algemene tuintaken Vul gaten met perkgoed en plant uien.

EN OOK 6

35

70

112 113

Bloeiende bedgenoten.

48

Leuke lenteklusjes

41

Idolaat van de tomaat

Het prikbord Tips & tricks, agenda en de laatste tuintrends.

Puzzel Vul in en maak kans op mooie prijzen.

Colofon Hier vind je al onze contactgegevens.

Groeigids voor maart Aardbeien, komkommers, rabarber.

82

Voorjaarsvrolijkheid in pot maart 2021

5

Red de bij!

Les van de Bijenstichting

Voor hommels is het voorjaar een hele belangrijke periode. Rond maart kruipen hommelkoninginnen uit hun schuilplaatsen om een nieuwe kolonie te stichten.

Z

e gaan op zoek naar stuifmeel en nectar die ze uit voorjaarsbloeiers halen.

De koningin is rond februari-maart druk bezig om eieren en larven te verzorgen. Hiervoor heeft ze ook stuifmeel nodig.

Daarom is het belangrijk dat er steeds iets in bloei staat. Kies hiervoor in je eigen tuin

Bijen en planten Wilde bloemenweides bieden kansen voor solitaire bijensoorten. Wil je kieskeurige solitaire bijen helpen, zaai dan een inheems bloemenmengsel in je tuin.

Deze bijen halen alleen voedsel van specifieke plantenfamilies of soms alleen van één specifieke soort. Je kunt ze helpen door een mengsel van inheemse soorten te zaaien. Kies daarbij voor een mix van één- en tweejarige planten gecombineerd met vaste soorten.

Voorbeelden van plantensoorten voor kieskeurige bijen zijn: de Bosandoorn en het Boerenwormkruid.

Belangrijk is dat je een stuk kale grond hebt, zoveel mogelijk vrij van gras, om op te zaaien.

22

Gardeners’ World

voor biologisch (gifvrij) gekweekte planten en bollen en vul dit aan met vroegbloeiende planten. Die zijn het meest geschikt voor de bijen en hommels. Zet de planten op een zonnige plaats, daar zijn ze aantrekkelijker voor bijen en maken ze meer stuifmeel en nectar aan.

Deze plantensoorten zaai je vroeg in het voorjaar of in het najaar.

Let erop dat je deze weide na de bloei maait.

Dan blijft de weide verder bloeien en worden de grassen niet dominant.

In tegenstelling tot de honingbijen en hommels hebben de solitaire bijen geen sociale levenswijze. Een nest maken, op zoek gaan naar voedsel en eieren leggen doen ze allemaal alleen. Als het vrouwtje een geschikte nestplaats heeft gevonden begint ze met het verzamelen van stuifmeel. Het stuifmeel wordt achteraan in de nestholte verzameld. Als ze voldoende heeft legt het vrouwtje hier een eitje op.

De Bijenstichting biedt in de webshop diverse wildebloemenmengsels aan in kleinverpakking.

15% korting Bestel bloemzaden met korting via de Bijenstichting Lezers van Gardeners’ World kunnen met 15% korting diverse bloemzaden (biologisch geteeld) bestellen via de webshop van de Bijenstichting. Gebruik hiervoor de volgende code: GW2021

Inspiratie

De Bijenstichting zet zich in voor bijen en beschermt ze tegen uitsterven. Via cursussen, workshops en open dagen leer je alles over bijen. Je kunt ook altijd een kijkje komen nemen in de demonstratietuin in Vorden, waar met veel vrijwilligers gewerkt wordt aan de bloemenborders. Iedere maand geeft Jaap Molenaar, de directeur van het Bijen Educatiecentrum, ons in Gardeners’ World de perfecte tips om onze tuinen nog natuuren bijvriendelijker te maken. www.bijenstichting.nl

‘Buzzen’ Sommige bloemensoorten laten niet makkelijk hun stuifmeel los. De hommels hebben hiervoor een oplossing gevonden. Als ze in aanraking komen met zo’n bloem trillen ze met hun borstspieren. Dan hoor je een ‘buzz’geluid. Door de trilling komen de stuifmeelkorrels los van de meeldraden. Dit is de reden dat veel aardhommels worden gekweekt. Met hele kolonies worden ze uitgezet in kassen om de tomaten, paprika’s en aubergines te bestuiven.

Heb je een hobbykas, dan ga je geen hommelvolk kopen. Als je geluk hebt, komen de hommels zelf naar binnen vliegen. Lukt dat

Tuintips

niet, dan kan een beetje hulp handig zijn. Dit kun je doen door met je vingers tegen de plant aan te tikken, zodat deze gaat trillen.

In tegenstelling tot de courgette is de tomaat zelfbestuivend. Dat wil zeggen dat de stuifmeelkorrels de stamper van dezelfde bloem kunnen bestuiven zonder tussenkomst van de mens of insecten. Vooral als tomaten buiten staan en wind vangen.

In de kas waar de tomaten meestal groeien is wel hulp noodzakelijk. Dat kan op twee manieren. Door het trillen met een trilapparaat.

Met dit apparaat raak je de bloemsteel aan.

Door het trillen, komen de stuifmeelkorrels los en vallen ze op de stempel waardoor de bloem wordt bevrucht. Sinds eind jaren tachtig is het trillen op veel bedrijven vervangen door de inzet van hommels.

Tuinonderhoud in het voorjaar

Knip niet te vroeg dode stengels af. Blauwe metselbijen broeden in holle stengels en komen vanaf mei tevoorschijn.

Plant bijvriendelijke vaste planten in je tuin, bijvoorbeeld Allium senescens: zowel honingbijen, hommels als vlinders zijn er dol op.

maart 2021

TEKST: SYLVIA VAN DEN TOP EN JAAP MOLENAAR FOTO’S: BIJENSTICHTING EN HENK WALLAYS

Bijenportret

23

Jouw

SNOEIMAAND

FOTO’S: SARAH CUTTLE

Het is tijd om groenblijvende planten, klimrozen en niet helemaal winterharde vaste planten te snoeien, aldus Nick Bailey.

Onze tuinen komen deze maand helemaal tot leven.

Bollen komen op, vaste planten beginnen te groeien en aan bladverliezende planten verschijnt nieuw blad. De tuin en zijn bewoners warmen zich op voor het komende seizoen.

De tijd om appels, peren en groep 3-clematissen te snoeien is nu wel zo’n beetje voorbij. Klimrozen, theehybriden en floribunda’s kun je nog snoeien, maar hoe eerder hoe beter, zodat ze hun energie niet verspillen aan het maken van blaadjes die weggesnoeid zullen worden. Ook vaste planten die niet helemaal winterhard zijn, zoals schildpadbloemen en Kaapse fuchsia’s (Phygelius), kunnen nog gesnoeid worden.

Maar de belangrijkste planten om deze maand te snoeien, zijn groenblijvende planten en heesters die bloeien op de stengels die dit jaar worden gevormd, zoals vlinderstruiken. Controleer eerst of er geen vogels in nestelen en laat ze met rust als dat het geval is.

Snoei laurierkersen elk jaar voor een compacte, mooie vorm.

54

Gardeners’ World

Groene school

Andere planten om nu te snoeien

Maart is een van de drukste maanden als het om snoeien gaat. Voor uiteenlopende bomen, heesters en andere planten, zoals die hieronder, is het hun jaarlijkse snoeitijd.

Snoei groenblijvende planten Vorstgevoelige groenblijvende heesters, zoals deze bontbladige Griselinia, kun je het beste in het voorjaar snoeien. Als je wacht tot nu, heeft de nieuwe groei die door de snoei gestimuleerd wordt geen last van strenge vorst. Groenblijvende hagen en vormheesters kun je nu bijknippen om ze mooi af te werken.

Lichtjes uitdunnen geeft volwassen groenblijvende heesters een mooiere, natuurlijke look, verbetert de luchtcirculatie en zorgt dat planten aan de voet van de heester meer licht krijgen.

Klimrozen Maak een evenwichtig frame van oudere stengels en kort zijscheuten tot een derde in. Zo stimuleer je uitbundige bloei in de zomer.

Pruikenboom, trompetboom Voor grote, decoratieve bladeren moet je deze stevig terugsnoeien. Zelfs vanuit oud hout lopen ze krachtig uit.

Phygelius en schildpadbloem Snoei topgroei nu de ergste vorst voorbij is, terug tot 15 cm boven de grond zodat ze niet sprietig worden.

Winterbloeiende bladverliezende viburnum Verwijder jaarlijks een derde van de oudste stammen vanaf de voet.

Niet nu snoeien ✗

Druiven De sapdruk is nu heel hoog, dus als je ze deze maand snoeit, zullen ze hevig bloeden.

Daardoor kunnen ze verzwakt raken of zelfs sterven.

Buddleja alternifolia Anders dan de bekendere B. davidii bloeit deze soort op het hout van vorig jaar en moet je dus na de bloei in de zomer snoeien.

Mediterrane heesters Stel het snoeien van vorstgevoeliger soorten, zoals Franse lavendel en hyssop, uit tot april, vooral in koudere regio’s.

Daarmee voorkom je dat nieuwe groei wordt beschadigd door late vorst.

Ramblerrozen Anders dan klimrozen bloeien ramblerrozen op vorig jaar gevormde stengels, dus snoei en leid ze meteen na de bloei.

✗ ✗

Snoei druiven als ze in rust zijn in de winter zodat ze niet gaan bloeden.

✗

maart 2021

55

Bloeiende bedgenoten Of je nu tuiniert in droge of vochtige omstandigheden, in zon of schaduw, Carol Klein vertelt je hoe je perfecte plantcombinaties maakt voor jouw tuin.

B

innen een tuin bestaan er veel relaties, waarvan die tussen de tuin en de tuinier een van de belangrijkste is. Die relatie is voor iedereen anders.

We hebben allemaal onze prioriteiten en als je een beetje op mij lijkt, veranderen die prioriteiten voortdurend. Tuinieren is een zeer creatieve bezigheid, vooral wat de decoratieve kant betreft. Je creëert combinaties van vaste planten, grassen en bollen, waaraan je misschien ook nog struiken en bomen toevoegt.

Toch is het anders dan bijvoorbeeld schilderen, want een schilderij verandert meestal niet nadat de artiest zijn penselen heeft neergelegd. De beelden die wij met onze planten scheppen zijn onderhevig aan constante verandering. Bladeren groeien en veranderen van vorm of textuur. Bloemknoppen verschijnen, bloemen openen zich, verwelken en zetten zaad. Dit is absoluut het fijnste van tuinieren: hoewel we het meeste hebben gepland, is er altijd een zekere onvoorspelbaarheid.

Eerst plannen we wat we gaan planten, hoewel sommigen meer plannen dan anderen. Voor sommige mensen is het een rationeel proces, waarin ze goed nadenken over de plantencombinaties. Anderen hebben een meer experimentele benadering. Ze proberen ideeën uit en veranderen ook zomaar weer van gedachten. We kunnen planten verhuizen, hoewel die daar meestal niet zo blij mee zijn. Ze wortelen liever op een vaste plek en als ze zelf door de tuin bewegen, gaat dat heel geleidelijk.

Toch is er één element waarmee we allemaal rekening moeten houden, los van esthetische en persoonlijke voorkeuren:

De plek waar we de planten willen neerzetten. Als ze van oorsprong niet groeien in de omstandigheden die wij te bieden hebben, dan kan geen enkele planning of creatief idee ze ervan overtuigen om goed te aarden.

Ken je tuin Daarom heb ik me gericht op vier veel voorkomende tuinsituaties die ik stuk voor stuk goed ken, omdat ze alle vier op Glebe Cottage voorkomen: droog, zonnig en goed drainerend; vochtig en/of drassig; schaduwrijk; weidegrond. Deze laatste term is een algemene benaming voor een open plek waar de meeste planten goed gedijen en komt grofweg overeen met een typisch tuinborder.

Het kan moeilijk zijn om de verleiding van impulskopen te weerstaan. Ikzelf ben vaak gezwicht en soms werkt het prima.

Maar niet altijd. Je kunt jezelf opschepen met iets wat ongeschikt is voor jouw tuin. Het feit dat een plant er op de koopjestafel leuk uitzag, betekent nog niet dat hij je tuin leuk vindt en er goed groeit. Het is jammer als een plant moet worstelen om te overleven, vooral omdat er zoveel andere bestaan die op die plek wel tevreden zouden zijn.

De eerste stap is ontdekken welke planten waar goed gedijen. En de pret begint wanneer we die gaan combineren. Wat we creëren wordt uiteindelijk bepaald door onze plantenkeus, de plantencombinaties en de groeiomstandigheden. Maar zie dit niet als een beperking, want de mogelijkheden zijn nagenoeg eindeloos, dus er is volop ruimte om je uit te leven.

Ontdek eerst welke planten waar goed gedijen en ga dan combineren.

70

Gardeners’ World

Inspiratie

FOTO: SARAH CUTTLE

Vul een border met planten die van soortgelijke omstandigheden houden, dan worden het zeker harmonieuze buren.

maart 2021

71