Gardeners' World 4 | 2021

De allerbeste dahlia's voor iedere plek april 2021

APRIL 2021

SNOEIGIDS

AAN DE SLAG

Zo bouw je een bijenhotel GROENE SCHOOL

Monty's kweektips voor de lekkerste tuinkruiden

Grote ideeën voor kleine tuinen

€5,99

Met deze tips laat je geen hoekje onbenut AP

GROTE IDIEEËN VOOR KLEINE TUINEN

Breng je tuin in topvorm met de lentesnoei

Vier de lente m kleurrij et ke potten

Kweek je eigen suikervervanger • De charmantste kievitsbloemen In ieder potje past een vijver • De mooiste bloesems • Altijd blije kamerplanten

INHOUD april 2021 SEIZOEN

10

15

16

18

20

22

24

Wij zijn gek op april Het voorjaar komt kleurrijk en kwetterend binnen als een Dierencarnaval.

The Full Monty Volgens Monty moeten we meer naar de jongeren luisteren en van ze leren.

Topkeuze Fritillaria’s, met hun verfijnde klokjes en subtiele patronen, zijn mooi en gevarieerd.

Wildleven De rosse woelmuis kom je vooral tegen op plekken waar ze veel beschutting vinden.

Red de bij Iedere maand geeft de Bijenstichting tips om je tuin nog natuurvriendelijker te maken.

Bouw een bijenhotel Een bijenhotel is een perfecte plek voor solitaire bijen.

Kweken en eten Het is nu tijd om pootaardappelen, spruitjes en rabarber te kweken.

GROENE SCHOOL 30

35

41 46

51

56

59

Ode aan tuinkruiden Monty vertelt hoe je een fl inke oogst aan heerlijke tuinkruiden krijgt.

Rijk oogsten met weinig ruimte Potten met tuinkruiden, groenten en bloemen voor kleine ruimten.

Een minivijver voor beestjes Onze tips zorgen voor leven in je tuin.

Klein maar fijn Benut elke vierkante centimeter met de tips van Alan Titchmarsh.

Jouw snoeimaand Breng grassen en winterharde struiken in vorm voor nieuwe aanwas en bloemen.

Verbouw zelf suikervervangers Wie wil er nog suiker als je je eigen natuurlijke zoetstoffen kunt verbouwen?

Vraag & antwoord Antwoord op de meest gestelde tuinvragen.

30

Zelf tuinkruiden kweken is leuk, makkelijk en levert je veel voordeel op.

INSPIRATIE 68

73

77 78

82

4

Dromen van dahlia’s Dahlia’s zijn fantastische, betrouwbare bloemen die weinig aandacht nodig hebben.

Altijd blije kamerplanten Onmisbare tips voor het verzorgen en vermeerderen van kamerplanten.

Inheemse helden De wilde akelei stelt zichzelf voor.

Voorjaar op de kwekerij De winterperiode wordt afgesloten en het kweekproces draait op volle toeren.

Laat de zon maar komen Zorg voor lentekleur met drie blikvangers in pot.

Gardeners’ World

82

Laat de zon maar komen.

68

Carol droomt van dahlia’s.

Op de cover 16 22 30 41 46 51 56 68 73 82 91

De charmantste kievitsbloemen Zo bouw je een bijenhotel Monty’s kweektips voor de lekkerste tuinkruiden In ieder potje past een vijver Grote ideeën voor kleine tuinen Breng je tuin in topvorm met de lentesnoei Kweek je eigen suikervervanger De beste dahlia’s voor iedere plek Altijd blije kamerplanten Vier de lente met kleurrijke potten De mooiste bloesems

86

Een oase van kleur De metamorfose van een stadstuin.

Lentebloesem Een bezoek aan tien Europese plekken met de mooiste bloesems.

91

AAN DE SLAG

99

FOTO: JASON INGR AM

Monty’s maand Monty deelt hosta’s en oogst rabarber.

102 Bloemen in april Zorg voor plugplantjes en bestrijd slakken.

105 Alans tuintaak van de maand Alan zaait wortelen buiten.

106 In de kas Zorg voor schaduw en frisse lucht.

107 Groente & fruit Zaai zomerkolen en verzorg jonge chilipepers.

110 Algemene tuintaken Bemest hagen en plant Lathyrus.

EN OOK 6

27

112 113

Het prikbord Tips & tricks, agenda en de laatste tuintrends.

Puzzel Vul hem in en maak kans op de speciale uitgave Het hele jaar door snoeien.

Colofon Hier vind je al onze contactgegevens.

Groeigids voor april Begin nu met kool, bosbessen en erwten.

41

Maak een mini-vijver voor de beestjes.

99

De maand van Monty.

91

De mooiste lentebloesems.

46

Benut elke vierkante centimeter. april 2021

5

Veel van de ruim 300 solitaire bijensoorten in Nederland zoeken het hogerop en checken graag in in jouw bijenhotel.

Al het gezoem

over bijenhotels FOTO’S: SARAH CUTTLE; GETTY/HSVRS; JASON INGRAM

Een van de beste dingen die je voor het wildleven in je tuin kunt doen, is het maken van een verblijf voor solitaire bijen.

Wij vertellen je hoe je dat doet.

22

Anders dan hommels en honingbijen, nestelen solitaire soorten in hun eentje en leggen ze hun eitjes in individuele nesten van modder, bladeren of andere materialen. Veel van deze bijensoorten nestelen in de bodem, maar er zijn ook ‘holennesters’. Zij maken holen in dood hout of holle plantenstengels.

Een bijenhotel is een prima vervanging voor deze nestlocaties en is daarom een perfecte plek voor enkele solitaire bijensoorten, zoals de rosse metselbij en behangersbijen.

Let voor je een bijenhotel aanschaft goed op de kwaliteit ervan. De beste exemplaren zijn degene die je kunt demonteren en schoonmaken of die met losse delen die je regelmatig kunt vervangen.

Gardeners’ World

Checklist bijenhotels ✔ Ga voor een houten model dat je uit elkaar kunt halen voor onderhoud. ✔ Kies een exemplaar met uitneembare delen (zoals bamboestokken) die je jaarlijks kunt vervangen, maar gooi nooit dichtgemetselde stengels weg! ✔ Neem er een met een achterwand, waar de bijen veilig schuilen voor parasieten. ✔ Selecteer een hotel met diverse gaatjes,

met een diameter van 8-12 mm. ✔ Neem geen model met vastgelijmde bamboestokken die je niet kunt verwijderen. ✔ Controleer of er geen dennenappels, stro of ander materiaal in zit waar bijen niet in nestelen. Dit zijn perfecte plekken voor spinnen. En die eten bijen! ✔ Kies geen hotel met gaatjes groter dan 12 mm. Deze zijn te groot voor de solitaire bijen die in ons land voorkomen. ✔ Hang hem zo op dat er geen regenwater in kan komen.

Seizoen

Zo bouw je een bijenhotel Dit heb je nodig � Bijenhotel � Boor plus bitjes � Pluggen (optioneel) � Schroeven � Spiegelplaat plus schroeven (indien nodig) � Ladder (afhankelijk van hoe hoog je hem hangt)

1

Kies een zonnige plek op het zuiden of oosten op circa 1-2 m hoogte. Verschillende hoogten trekken verschillende soorten aan. Monteer de spiegelplaat (bijv. van een wissellijst) aan het bijenhotel. Boor de gaten in de muur of schutting en gebruik pluggen indien nodig. Draai de schroeven er in.

Onderhoud aan het bijenhotel � Controleer en verwijder tijdens het nestseizoen regelmatig spinnen en -webben. Dit lijkt gemeen, maar je hebt het hotel gebouwd voor de bijen en het is niet bedoeld als eetcafé voor spinnen.

2

Haal het binnendeel uit het hotel, als dat mogelijk is, om hem lichter te maken voor de montage. Bevestig het hotel aan de schroeven. Draai deze vaster als dat nodig is. Doe het binnendeel weer terug en hang het hotel recht.

� Haal het hotel in september weg en bewaar hem op een koele, droge plek. Maak hem dan gelijk even schoon zodat er geen ziektes of parasieten meer in zitten. Wellicht zaten er instructies bij toen je het hotel kocht over het verwijderen van cocons en reinigen. Zo niet, dan vind je veel info op internet. � Hang het hotel in het voorjaar weer op. In april en mei vliegen ze in groten getale in het rond en dus kun je het hotel al halverwege maart terughangen op zijn plek.

Onze keuzes voor jou

Bijenhotel BeeLittle

Combikastje vlinder/bij

Wildlife World solitaire bijenkorf

Gemaakt van Nederlands douglas-hout in een sociale werkplaats door BIJzondere mensen, deelnemers met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Vanaf € 24,50 bijenhotelkopen.nl

Speciaal gemaakt voor de vlinder, sluipwesp en solitaire bij. Het gedeelte met de verticale sleuven is voor vlinders en de gaatjes onderin voor solitaire bijen.

Stevig houten bijenhotel met lades. Deze verwijder je eenvoudig om te reinigen.

Let op: de bovenste rij kan niet verwijderd worden.

€ 29,28

Gemaakt van duurzaam douglas-hout en een plexiglas dak. Te verkrijgen in twee opties: bamboe vulling van 12 cm of plankjes om zelf metselbijen te kunnen kweken.

€ 11,99

amazon.nl

€ 20

€ 13,95

tobee.nl

bijenstichting.nl

vivara.nl

ToBee bijenhotel

Bijenhuisje van de Bijenstichting Geschikt voor zowel metselbijen als behangersbijen. De kast is gevuld met papieren rietjes met een doorsnede van 6 en 8 mm.

april 2021

23

Klein maar fijn

Een klein oppervlak hoeft een mooie tuin niet in de weg te staan. Benut elke vierkante centimeter optimaal dankzij het deskundige advies van Alan Titchmarsh.

H

et is geen tuin maar een vlek, en nog een kleine vlek ook. Hoe kun je een enigszins fatsoenlijke tuin aanleggen als je echt maar heel weinig grond hebt? Het antwoord is eenvoudig: door een beetje creatief te zijn en elk deel van je postzegel optimaal te benutten. Gebruik de ruimte zowel verticaal als horizontaal, beplant in lagen en geniet van je ingenieuze ontwerp.

Onze eerste tuin was 5 bij 15 meter (ook al is dat voor stadsbegrippen vrij groot), en een paar van de mooiste tuinen die ik ooit heb gezien, waren minuscuul. Het plezier dat ze hun eigenaren bezorgen staat niet in verhouding tot hun afmeting. En je hoeft geen geld te besteden aan een zitmaaier.

Planning is het allerbelangrijkste. Zet eerst op een rijtje wat je per se wilt hebben: een zitje, een plek om een hapje te eten, misschien wat groente in een grote bak of trog, het geluid van stromend water, een plek om gereedschap op te bergen ...

Naarmate de lijst langer wordt, moet je prioriteiten gaan stellen en misschien sommige dingen schrappen. Vervolgens maak je op papier een schets van de indeling. Houd rekening met de baan van de zon in de loop van de dag en het feit dat hij ‘s winters lager staat dan ‘s zomers. Dit is echt de moeite waard, zelfs voor de allerkleinste ruimte.

FOTO’S: SARAH CUTTLE

Geen gazon?

46

Gardeners’ World

Laten we eerst het gazon uit de weg ruimen. Gras in een kleine tuin kan lastig zijn vanwege diepe schaduw of slechte drainage. Het laat zich moeilijk maaien en je moet het maaisel ergens kwijt. Ik vind gazons prachtig, maar in een kleine tuin bezorgen ze meer problemen dan ze waard zijn. Als je tuin piepklein is, overweeg dan grind (waar planten doorheen kunnen groeien), bestrating (je kunt plantgaten openlaten) of houten planken (waarnaast je verhoogde bedden kunt maken). Maar ook zonder gazon hoeven verharde oppervlakken niet te domineren. Streef ernaar minstens twee derde van het oppervlak te

beplanten. En zelfs de verharde delen kun je voorzien van potten vol met bloemen en bladplanten.

Pak het groots aan met potten

Maak niet de fout te denken dat kleine tuinen kleine potten nodig hebben, want die doen de tuin juist nog kleiner lijken. Een groot aantal kleine potten en bakken maakt een drukke en rommelige indruk. Het is beter om minder, maar grotere potten te gebruiken. Die drogen bij warm weer ook langzamer uit en waaien bij harde wind minder snel om. Gebruik verder niet te veel verschillende ontwerpen of materialen.

Kies een stijl en houd je daaraan.

Gebrek aan licht is een bekend probleem in kleine tuinen die tussen hoge gebouwen ingeklemd liggen. Onderzoek welke planten tevreden zijn in de schaduw. Denk aan varens en hosta’s, purperklokjes en vingerhoedskruid, winterharde geraniums en zelfs vlijtig liesjes als je wat extra kleur wilt.

Planten die zich van nature thuis voelen in deze omstandigheden gedijen er goed.

Als privacy een probleem is en je inkijk van de buren hebt, dan zou je dat kunnen tegengaan met trellisschermen waartegen je een klimplant als de Clematis montana laat groeien. Dat is beter dan een massieve schutting die tijdens een storm omwaait.

Wettelijk mag een schutting achter het huis niet hoger dan 2 m zijn, maar met een trellisscherm dat begroeid i kun je daar iets overheen gaan.

Tuinen tussen gebouwen liggen vaak in de ‘regenschaduw’, waardoor er minder water valt dan op open terrein. In zo’n geval is het waard te investeren in een automatisch irrigatiesysteem, dat ook ‘s zomers je leven makkelijker maakt.

Naast alle nadelen heeft een kleinere tuin ook een voordeel: je bent minder tijd en moeite kwijt aan onderhoud. Met maar een uurtje scharrelen per week houd je de tuin op orde. Je zult zien dat klussen die in een grotere tuin tijdrovend (en soms vervelend) zijn in een kleinere tuin een plezierige bezigheid vormen.

Een paar grotere potten hebben in een kleine ruimte meer impact dan vele kleine.

Groene school

april 2021

47

Acorus gramineus ‘Ogon’ (kalmoes) x 3

Laat de zon maar komen Zorg voor lentekleur met deze drie blikvangers. Alle foto’s: Jason Ingram De lente, met haar kracht en levenslust, is het seizoen waarnaar we het meest reikhalzend uitkijken. Er is veel te doen en veel om van te genieten. Een fijne manier om deze koortsachtige tijd van het jaar feestelijk te markeren, is mooie voorjaarscombinaties neerzetten op plaatsen waar je ze goed kunt zien. Tuincentra en kwekerijen puilen uit

Het winterharde, lang bloeiende viooltje is ideaal voor potten.

Kleur in je blikveld Met hangmanden presenteer je planten op een aantrekkelijke manier en een prettige hoogte. Dit fleurige ensemble kan ook prima in een pot op de grond, maar hier kijken de vrolijke viooltjes en de sterbloemige maagdenpalm je recht in de ogen. Als je geen kleine maagdenpalm of kalmoes kunt vinden om langs de rand te planten, koop dan grotere en scheur ze voorzichtig. Het zijn

82

Gardeners’ World

van verleidelijke voorjaarsplanten en we hebben een selectie gemaakt op basis van waar-voorje-geld en lange bloei, met veel vaste planten waar je nog jaren van kunt genieten. Door te kiezen voor een thema en dicht op elkaar te planten, heeft elke combinatie meteen impact. Tot in de zomer zul je er plezier van hebben – en de bijen en vlinders ook.

Vinca minor ‘Illumination’ (maagdenpalm) x 3

MAANDENLANG KLEUR allebei groenblijvende planten, dus je kunt ze in potten laten staan of begin zomer uitplanten. Knip violen bij als ze doorschieten en verwijder regelmatig dode bloemen en ze blijven tot ver in juni bloeien.

Standplaats Hang op een plek in de zon of lichte schaduw, uit de wind. De planten verdragen wel meer schaduw, maar gekleurd blad zal dan minder helder zijn.

Inspiratie

Viola cornuta ‘Antique Shades’ x 6

Viola cornuta ‘Deltini Honey Bee’ x 6

Hangmand (36 cm)

april 2021

83

BLOEMEN

WHAT TO AAN DO DE NOW SLAG | JANUARY | APRIL

STAP VOOR STAP

Zorg voor plugplantjes Eenjarigen als plugplanten kopen, is een makkelijke en voordelige manier om prachtige zomercombinaties te maken. Pak de plugplanten zodra je ze ontvangt uit en geef ze ruim water. Bescherm ze tegen vorst, want deze jonge plantjes kunnen nog makkelijk beschadigen door kou.

Water geven Voel de potgrond of til je potten en manden op en voel aan het gewicht of ze water nodig hebben.

Planten met veel bladgroei hebben meer water nodig.

Ook bij warm of winderig weer zul je meer moeten gieten. Reken niet op regen, want de bladeren werken als een paraplu, waardoor de regen op de grond rond de pot eindigt.

Maak de potgrond goed nat door de gieter dicht bij het oppervlak te houden als je water geeft. Als potten erg droog zijn, geef ze dan nogmaals water, zodat het water niet langs de zijkant wegstroomt, maar de aarde doordrenkt.

Haal elke plug voorzichtig uit zijn module en verpot hem meteen naar een klein potje met (turfvrije) potgrond.

1

Geef potten met nieuwe planten royaal maar voorzichtig water zodat de planten kunnen aanslaan.

Begiet met een fijne sproei­ kop en zet ze in de kas of op een vensterbank. Controleer de wortels voordat je ze weer verpot.

2

Bestrijd slakken

10

FOTO’S: PAUL DEBOIS; TIM SANDALL

MINUTEN OVER

102

Ga op zoek naar spontaan uitgezaaide eenjarige planten. Je kunt ze nu wieden of verplaatsen. Ze zullen goed aanslaan en later in het jaar bloeien. Geef zaailingen royaal water na het verplanten.

Gardeners’ World

Begiet de aarde rond planten met een oplossing van aaltjes (nematoden) en water om naakt­ en huisjesslakken te bestrijden. Die zijn een prooi voor de microscopische wormen, die actief zijn als de grond een temperatuur van 7°C bereikt. Gebruik veel water: dat helpt de aaltjes zich in de bodem te verplaatsen. De behandeling heeft zo’n zes weken effect en kan daarna prima herhaald worden, maar is nu heel effectief, omdat naaktslakken nu eitjes leggen.

Gebruik een oplossing van aaltjes en water om slakken te bestrijden.

SNELLE

Nu is de tijd om sterke, nieuwe uitlopers van klimplanten vast te binden aan hun steunen. Als je ze hun gang laat gaan, wordt het een wirwar van uitlopers die over andere planten heen en alle kanten op groeien. Klimplanten hebben na­ tuurlijke steunmechanismen. Jij laat ze slechts in een bepaalde vorm groeien. Doe dit de hele zomer door regelmatig, vooral als je nieuwe planten leidt. Bind ze niet te strak aan, zodat de stengels zonder be­ lemmering dikker kunnen worden.

Probeer langere stengels horizon­ taal te leiden om meer bloemen te stimuleren. Snoei stengels die je niet makkelijk aan je raamwerk kunt binden terug en sta klaar om de nieuwe uitlopers aan te binden die onder de snee verschijnen.

OPLOSSINGEN

Vroege luizenplagen lopen makkelijk uit de hand als je ze niet in de gaten hebt.

Controleer planten regel­ matig en veeg luizen weg als hun aantallen nog klein zijn. Lok natuurlijke vijan­ den zoals zweef­vliegen, ­lieveheersbeestjes, ­mussen en pimpelmezen naar je tuin om zich tegoed te doen aan de sap­ zuigende insectjes.

Neem stengelstekken Stek overblijvende planten door de sterkste, buitenste nieuwe uitlopers met blaadjes af te snijden. Steek een mes in de grond waar de uitlopers verschijnen en controleer of ze een stevige, vlezige basis hebben.

Oudere, holle stengels wortelen niet, dus gebruik alleen plantjes met een vlezige basis. Haal bij elke stek de onderste blaadjes weg. Zet de stekken in aarde langs de rand van een pot, geef water en laat ze wortelen in een kas of op een beschutte plek.

De pluimpapaver (onder) heeft al wat wortels gevormd en zal dus makkelijk ­aanslaan.

Bind sterke, nieuwe uitlopers aan steunen.

Planten opgraven en delen Graaf uitgeputte pollen uit die alle kanten op groeien maar in het midden zwak zijn geworden.

Planten die laat in het seizoen bloeien en grassen kun je het best nu delen. Bij de meeste moet je dat elke 3-4 jaar doen.

Snij de pollen met een oud keukenmes door en herplant

vuistgrote stukken van de jongste, buitenste groei. Herplant de delen in groepjes om de ruimte te vullen die de oude pollen innamen. Wees alert op wortels van vast onkruid en trek ze uit de pollen voor je de planten terugzet in de border. Geef ruim water en mulch met compost.

10

MINUTEN OVER Maak een levendige combinatie van zomer­­ bollen, zoals terrasdahlia’s en dwerg­gladiolen, in een pot. Doe wat steentjes onderin de pot voor de drainage en vul op met pot­­­ grond. Plant elke slapende bol op de a ­ anbevolen diepte.

april 2021

.

FOTO’S: SARAH CUTTLE; PAUL DEBOIS; JASON INGRAM

Graaf pollen van vermoeide planten uit en deel ze om te herplanten.

Planten met een vlezige basis wortelen goed.

AAN DE SLAG | APRIL

Bind klim­ planten aan

103